HEUS 3e jaargang nummer 1

3e jaargang • nummer 1

Een heus magazine over oude wijsheden nieuwe inzichten V O O R J A A R 2015 leven met de natuur – een uitgave van A3 boeken I NT ERV I EW

In contact met jouw levensboom DE VR A A G

Wat is jouw grootste uitdaging?

THE MA

GUERRILLA-ALTAREN VOOR LANDGODEN I NT E R VI E W

Vingerlabyrintlopen brengt inzicht en meer N I E UW : DE HEILIGE BUXUSMOEDER EN 33 ANDERE LEVENSBOMEN – MARJANNE HUISING VINGERLABYRINTLOPEN – JOHN MUSTERD Heus 05-2015 1

27-02-15 08:36

“Ik kon me niet aan de indruk onttrekken dat we een oeroud landschap binnenreden.� ruud borman

Witte wieven en elfen Foto: Ruud Borman

Heus 05-2015 2

27-02-15 08:36

VOORWOORD Het voorwoord wordt vaak als laatste geschreven.

Daar is een heel goede reden voor, want pas op het laatst is duidelijk wat er precies in het magazine staat. Van tevoren kun je het allemaal wel bedenken en vervolgens proberen dit tot in detail te realiseren, maar dat wil nog niet zeggen dat het dan ook het beste of het mooiste is wat mogelijk is. Vroeger – ja, ik ben al wat ouder – had ik nogal de neiging om recht op het einddoel af te gaan en eventuele zijwegen te negeren. Inmiddels sta ik mezelf regelmatig toe een zijpad in te slaan met mijn muze Angel als begeleider. Zo ontdek je nog eens wat! Deze HEUS heeft dan ook gaandeweg een mooie rode draad gekregen, eentje van energie en verbinding.

adrie beyen, hoofdredacteur en uitgever info@A3boeken.nl – twitter @AdrieA3boeken – www.facebook.com/A3boeken

INHOUD Boommeditatie met potlood en pen

I NT ER VI E W

“De verbinding tussen boom en mens boeit me”

Wendy Smit

2

Marjanne Huising

20 22 14

De natuur beleven met de elementen Ity Busstra

“Elke stap die je zet in het labyrint brengt je dichter bij jezelf ”

D E VRA A G

Wat is jouw grootste uitdaging?

7 18

John Musterd

T H EM A

D E LEZ ER

DI T E N DAT

24 26

Verlangen naar de heelheid van de Bron

Brenda Ebben

Els Lijesen

Motherhood

12

CI TA AT

OVERPEI N Z I N G

Guerrilla-altaren voor onze landgoden

16

Genieten is een belangrijke voorwaarde Manon Tromp

Linda Wormhoudt

Fondslijst

27

28

LEGENDA Boek(en) van dezelfde auteur of over hetzelfde onderwerp

Spel(len) van dezelfde auteur of over hetzelfde onderwerp

Boek(en)/spel(len) van dezelfde auteur of over hetzelfde onderwerp

heus 05 – 2015

Heus 05-2015 3

27-02-15 08:37

INTERVIEW

MAR JANNE H U I SI N G :

“De verbinding mens boeit me” In principe kan iedere boom een levensboom zijn, een boom die heel jouw leven of alleen in een bepaalde periode bij je hoort. In haar boek ‘De heilige buxusmoeder en 33 andere levensbomen’ beschrijft Marjanne Huising onder meer hoe je jouw levensboom kunt vinden en er contact mee kunt maken. Ze reikt je bovenal een boommedicijn aan om te groeien, krachtig te worden en jezelf te accepteren zoals je bent.

B

omen hebben een grote aantrekkingskracht op kinderen. Als het even kan klimmen ze erin. Met hun handen zoeken ze een tak om zich aan op te trekken en tasten ze de stam af voor een uitsteeksel om een voet op te zetten. Voorzichtig klimmen ze stukje bij beetje naar boven. Daar kunnen ze de omgeving overzien, ongezien anderen bespieden, dromen over verre oorden en rust vinden. Vaak met angstige kriebels in de buik beginnen ze aan de afdaling. Dat vergt weer andere kwaliteiten en het houvast van de heenweg biedt soms geen uitkomst meer. Ook als we de kinderleeftijd voorbij zijn, kunnen we nog in een boom klimmen en ontdekkingen doen. Lukt het fysiek niet meer, dan kan het in gedachten. En het wordt heel bijzonder als dit niet zomaar een boom is, maar je eigen levensboom.

Kruidenvakvrouw Marjanne Huising heeft zich vele jaren verdiept in levensbomen en wat zij voor ons kunnen betekenen: “Een levensboom is een boom waarmee je je verbindt en die jou dan mee op reis neemt. In oude tradities zien we dat sjamanen en gemeenschappen een speciale verbinding met een bepaalde boom hebben. Zo’n boom is als een poort naar andere lagen van bewustzijn. Via de wortels maak je contact met de onderwereld en de personen of dieren die daar wonen en via de kroon maak je contact met de wezens van de bovenwereld. Daartussenin liggen werelden die ook een rol kunnen spelen in jouw ontwikkelingsproces. Welke wereld je bezoekt en welke laag van bewustzijn je nodig hebt, wordt bepaald door het moment en het vraagstuk waarover je duidelijkheid wilt hebben.”

2

Heus 05-2015 4

E NE RG E T I SC H NE T WE RK De boom op de hoek van de straat, een boom in een bos te midden van andere bomen, zelfs het boompje in een pot op het balkon… iedere boom is in principe een levensboom, omdat bomen met elkaar zijn verbonden. Via hun kroon zijn ze ingelogd op het collectieve bewustzijn en kunnen ze, net als wij, energetisch verbinding maken met elkaar. Onder de grond zijn ze met hun wortels met elkaar verbonden of vindt er uitwisseling plaats via trillingen. Sinds kort weten we ook dat ze CO2 uitwisselen. Als familie vormen ze bovendien een collectief: eiken met eiken, linden met linden, enzovoorts.

Bij contact met een boom wordt vaak als eerste gedacht aan het knuffelen van bomen. Dat kan, en fysiek contact met een boom is een directe verbinding. Marjanne geeft een eenvoudige oefening waarmee je op een andere manier contact kunt maken met een willekeurige boom in jouw omgeving: “Zet je voeten stevig op de aarde. Visualiseer dat er wortels uit je voetzolen de aarde ingaan, naar beneden, links en rechts, voor en achter. Kijk dan naar een boom, bijvoorbeeld eentje die verderop in de straat staat, de eerste boom die je uit het raam ziet of in de verte aan de bosrand. Ga met je gedachten via je voeten, je wortels, via de aarde op zoek naar de

De heilige buxusmoeder en 33 andere levensbomen Marjanne Huising 21 x 21 cm, 168 pagina’s fc € 29,50 isbn 978 94 91557 23 1 nur 728 verschijnt mei/juni 2015

heus 05 – 2015

27-02-15 08:37

tussen boom en wortels van de boom die je voor je ziet en verwonder je. Lukt het niet direct probeer het dan later nog een keer en probeer je gedachten uit te sluiten door rustig naar je buik te ademen.”

Of je contact hebt met een boom is soms overduidelijk en soms is er sprake van heel subtiele sensaties.

Je kunt bijvoorbeeld kriebels in je buik voelen of ineens hete voeten krijgen. Emoties kunnen opwellen en je moet niet raar opkijken als er ineens een grote schaterlach vanuit je tenen komt.

J O U W E I G E N L E VE NSB O O M

foto : a nd r é s i ets m a

Wat is jouw levensboom? Als je deze vraag leest, is de kans groot dat er meteen een boom in jouw gedachten opdoemt. Dat is dan jouw levensboom, de boom die nu bij je past. Deze boom heeft je iets te vertellen.

(En als dat niet zo is, dan kun je erachter komen middels de vragenlijsten in het levensbomenboek.) Volgens Marjanne hoeft het geen boom te zijn uit je huidige leven; het kan net zo goed de boom zijn die in de tuin van je ouders stond of op het schoolplein, de boom die de hut droeg waarin je vele uren hebt gedagdroomd of de boom die je altijd groette als je langsfietste op weg naar school. Marjanne: “Als een boom uit je jeugd als eerste in je opkomt, dan raad ik je aan te onderzoeken welk aspect van jezelf, van jouw innerlijk kind, bij die boom hoort. Het kan bijvoorbeeld over verdriet, woede, eenzaamheid, vreugde of angst gaan. Als je nu contact maakt met de boom, dan laat je licht schijnen op dit thema, zodat er beweging kan ontstaan of iets wat je kwijt was kan terugkomen. Het is mooi als je die boom uit je jeugd fysiek kunt opzoeken, maar dat hoeft niet, want je kunt er ook in gedachten contact mee maken.”

Marjanne was vergeten dat er in haar jeugd een boom was die haar enorm had geholpen, totdat ze veertig jaar later terugkwam op de plek waar ze toen woonde. Daar ontmoette ze die boom weer en ontstond er een samenspraak. “Het heeft een gat in mijn ziel gedicht. Maar zoals het leven verloopt in fases zo verlopen de ontmoetingen met bomen ook. Soms heb je behoefte aan een schouder om op uit te huilen, soms heb je behoefte aan een filosoof die je verschillende kanten van het leven laat zien en soms kan je wat magie gebruiken in je leven. Bij iedere levensfase, bij iedere behoefte, past een bepaalde boom met zijn specifieke eigenschappen. Vaak heb je ook een

heus 05 – 2015

Heus 05-2015 5

3

27-02-15 08:37

op aarde zijn en sterrenstof strooien en dat dit luchtigheid geeft. Het geeft me diepe verbondenheid met de maan die zo het vrouwelijke in mezelf naar boven haalt. Alleen al het feit dat de wilg spontaan in mijn tuin is gekomen, vraagt om een verbinding met hem.”

Wilgentinctuur gebruiken is een manier waarop Marjanne de boodschap van haar levensboom in de praktijk toepast. Een keer mocht ze een tak van deze wilg knippen, waarvan ze een cirkel maakte die ze versierde met goud en zilver. “De cirkel vertegenwoordigt de zon en de maan en toen ik hem versierde spon ik er wensen in, wensen over soepelheid, zachtheid en moeder zijn.”

V E RB I NDI NG E N WI SSE LWE R K I N G

f o t o : ri a d a g g en vo or d e

boom die altijd bij je blijft, die verbonden is met jouw levensthema.”

H EM EL MOE DERS E N STERRENK INDE REN De wilg is de boom die Marjanne al haar hele leven vergezelt. Hij kwam spontaan op in haar huidige voortuin en laat zien hoe buigzaam hij is. Iedere dag vraagt hij haar aandacht: “De ene keer zie ik zijn zwellende knoppen en besef ik dat de winter wel erg zacht is dit jaar. Een andere keer valt me op dat de bast groen is aan de ene kant en grijs aan de andere kant. Dat ontroert me, want mijn lijf voelt strammer dan mijn geest. Groen en grijs, grijs en groen. Hij wijst me er ook op dat hij me letterlijk kan helpen om mijn lijf te ontspannen en dan neem ik wilgentinctuur om mezelf een handje te helpen. De wilg is verbonden met de hemelmoeders Noet en Maria. Zij spiegelen mij dat dag en nacht bij elkaar horen. Dat je iedere dag opnieuw mag worden geboren, net zoals de zon. Ze vertellen me dat de sterrenkinderen

4

Heus 05-2015 6

Een levensboom kan rust bieden, verbinding, omarming, bewustwording, blijdschap, de kracht om los te laten, een glimlach, energie… alsook vruchten om zo te eten of om mee te koken, olie om mee te masseren, boomremedie om thuis de kracht van de boom te ervaren, een medicijn om een klacht te behandelen, zaden om mee te spelen, een staf om mee te toveren, een staf om mee te wandelen, een ketting voor bescherming, een kroon om te vieren, een mand om te verzamelen, een blad om iets in te pakken, takjes om rituelen mee te doen…

Door een kruidenmiddel te maken of een voorwerp waarin je een deel van de boom verwerkt, is er sprake van verbinding. Alleen al de concentratie waarmee je zoekt naar bladeren of vruchten of het vinden van een tak of een stuk bast geeft een verbinding. “Door geconcentreerd bezig te zijn ontstaat er tussen jou en de boom een verbinding op energetisch niveau, waarbij je samensmelting met de boom en de plek kunt ervaren”, legt Marjanne uit. “Het kruidenmiddel draagt de energie en de geneeskrachtige eigenschappen van de boom in zich en staat voor je klaar wanneer je het nodig hebt. Het voorwerp kan de eigenschappen van de boom versterken en jou dienen als het nodig is.”

Kruidenmiddel… maar we hebben het over bomen?

“Ja”, zegt Marjanne, “onder kruiden versta ik alles wat je in de natuur ziet groeien, zoals wilde planten of het zogenaamde onkruid, tuinplanten, keukenkruiden, struiken en ook bomen. In de kruidengeneeskunde gebruik je alles uit de natuur wat geneeskracht in zich draagt. Bomen zijn daar een belangrijk onderdeel van. Het boek over levensbomen is mede ontstaan omdat bomen wat onderbelicht zijn in de kruidengeneeskunde. Ook is het zo dat sommige bomen alleen nog maar energetisch worden gebruikt of als gebruikshout. Bij alle kruiden is de verbinding met de mens wat me boeit. In oude mythologieën zie je dat de levensboom een wezenlijk onderdeel is van

heus 05 – 2015

27-02-15 08:37

de cultuur en het dagelijks leven van ziekte en genezing, geboorte en sterven. Daarom leek het mij nog belangrijker om speciale aandacht te vragen voor de bomen, de levensbomen.”

VAN DRYADE TOT PAREI DO L I E In haar levensbomenboek behandelt Marjanne 34 levensbomen en per boom komen steeds vaste items aan de orde. Ze begint met de dryade, de boomgeest.

De dryade staat voor de boomenergie en geeft je advies zoals het in haar opkomt. De kern van haar betoog is een spiegeling van de kracht van de levensboom. Als je contact maakt met je levensboom kun je haar horen of zien. Soms in kleuren, soms in een beeld. De dryade maakt zich aan je kenbaar in de vorm die bij jou past.

Per boom is er ook een lijst vragen en als je op alle of de meeste vragen “ja” antwoordt, dan hoort die levensboom op dit moment bij jou. Reden om je te verdiepen in deze boom. Terwijl je nog bezig bent met het beantwoorden van de vragen weet je meestal al wel dat dit jouw boom is.

fo to: je n box em

Vervolgens is er aandacht voor de verbinding van de boom met goden, godinnen, mythische en magische figuren, mensen uit de geschiedenis en uit verhalen.

Toen Marjanne nadacht over het idee om over levensbomen te schrijven, ontstonden er beelden van figuren bij de levensboom. In verschillende boeken kwam ze linken met goden en godinnen tegen. Tijdens het schrijven ontdekte ze dat er ook andere figuren dan goden en godinnen met een levensboom verbonden kunnen zijn: “Het mooie is dat jouw levensboom meer kanten laat zien door de ontmoeting met een figuur die tot de verbeelding spreekt. Het is een andere ingang om de aspecten van de levensboom te verdiepen en de aspecten van jezelf wakker te maken en te versterken.”

De dieren die bij de levensbomen staan laten eigenschappen zien die betrekking hebben op de levensboom en op jou. Dieren spreken op een andere manier tot ons, maar geven altijd een gevoelsbeeld, stelt Marjanne. “ Of het nu oh is of ieuw of bah of wauw, een dier doet iets met ons. Door je te verbinden met het krachtdier kun je andere lagen van bewustzijn aanraken. De dieren willen hun kracht met je delen, ze willen onderdeel zijn van het natuurmedicijn dat de levensbomen met je delen.”

heus 05 – 2015

Heus 05-2015 7

Bij iedere boom maakt Marjanne een vertaling naar het dagelijkse leven. Wat is bijvoorbeeld jouw kracht en hoe pas je die toe? De boom spiegelt jouw positieve eigenschappen en laat een licht schijnen op aspecten die aandacht vragen. Zo wordt duidelijk waar aandachtspunten liggen die je moet of kunt oppakken. Ook kun je een bevestiging van hoe je in het leven staat vinden.

De visualisatie geeft je de gelegenheid om op een intense manier jouw levensboom te ontmoeten. Het is een reis in de geest waarin je verschillende lagen in jezelf ontmoet. De levensboom zet in de visualisatie de poort open naar wijsheid via een transformatieproces. Soms is het een reis naar de onderwereld, soms naar de hemel met een vogel of engel, een andere keer blijf je in het hier en nu, maar in een andere cultuur. Via de levensboom, die je anker is, maak je kennis met je innerlijke wijsheid en verbindingen die verder gaan dan familielijnen. “Verwonder je en weet dat alles wat je ziet, voelt, hoort of waarneemt waar is”, spoort Marjanne ons aan. “De visualisaties zijn de manier om thuis contact te maken met de boom en te ontdekken welke poorten er opengaan voor nieuwe ervaringen en verdieping of helderheid over levensthema’s. Het ervaren van een verhaal waarin jijzelf en de boom een hoofdrol spelen kan processen in werking zetten. Het zijn intensieve visualisaties waarbij genieten voorop staat, ook al raakt het beleven je soms diep.”

5

27-02-15 08:37

foto: j en boxem

INFORMATIEBRONNEN EN INSPIRATIE

Pareidolie Uiteraard komt bij iedere boom de geneeskracht aan de orde. Vermeld wordt wat je van de boom kunt maken als kruidenmiddel. Het is een mooie manier om de boom te bewaren voor tijden dat je de geneeskrachtige eigenschappen letterlijk nodig hebt. Bijvoorbeeld dennensiroop bij hoest of berkentinctuur om te reinigen. Je krijgt handreikingen om klachten te verlichten en te genezen.

Door de energie van de boom in voorwerpen, handwerken of wierook te stoppen, kun je deze helende kracht van de levensboom bij je dragen. Je kunt bijvoorbeeld een staf maken van je levensboom en deze meenemen op tochten. Dit geeft inzicht bij iedere stap die je zet. Door een amulet te maken neem je de beschermende werking van de levensboom mee of de amulet helpt je herinneren waaraan je moet denken om je te beschermen. Daarnaast is het ook nog gewoon leuk om takken te verzamelen en andere materialen te zoeken en lekker zonder denken bezig te zijn met je levensboom.

Om de aspecten van de levensboom te versterken kun je bepaalde kruidenmiddelen gebruiken. Soms raakt het kruid een subtielere laag in jezelf aan die net even een andere trilling heeft dan de boom zelf.

In de bast of stam van een boom zijn vaak gezichten, ogen en dieren te ontdekken. Met een mooi woord heet dit pareidolie. Bij iedere boom heeft Marjanne een voorbeeld gevonden: “Wat een lol hebben we soms gehad bij het zoeken, nou nee, bij het vinden.

Het komt naar voren uit de boom of het is een afdruk in de boom. Voor mij zijn het tekens die iets willen vertellen. Een extraatje. Kijk er maar eens naar op dezelfde manier als je in een kaarsvlam staart, want dan kun je contact maken met de energie die dit plaatje heeft gemaakt in jouw levensboom.”

6

Heus 05-2015 8

Op vele manieren heeft Marjanne informatie voor haar boek verzameld. Als eerste bron wilde ze noemen de kruidenvakopleiding die ze volgde, maar ze corrigeerde zichzelf: “Mijn ontmoetingen met de bomen vormen de basis. Door te wandelen, te liggen en leunen bij bomen, door stil te worden en de woorden in beelden door te krijgen van de bomen. De kennis die verder gaat dan de verbinding in het hier en nu heb ik dankzij mijn sjamanendrum ontmoet.

Door te drummen met de intentie om te reizen met een bepaalde levensboom ontmoette ik mensen, dieren en wijsheid die uit andere tijden en werelden komen. De geneeskrachtige kennis heb ik opgedaan in de kruidenvakopleiding. De feitenkennis heb ik opgedaan in mijn leven als hovenier en eigenaar van een klein tuincentrum waar ik met de mensen samen de planten uitkoos voor een bepaalde plek in hun tuin. De mythologische kennis komt voort uit mijn leeshonger en het willen verdwijnen in verhalen. Het is ook een fascinatie voor de betekenis van de natuur in vroeger tijden.”

Een van haar inspiratiebronnen is de film ‘Avatar’, waarin de boom leven geeft: “In deze film zie je hoe mensen respect hebben voor de natuur en de energie van de natuur wordt benut om te zijn. ‘I see you’ zeggen de avatar als ze contact maken met elkaar en de natuur, de bomen. Dit zegt meer dan welke woorden ook. De boom maakt een fundamenteel deel uit van ons zijn. Als je naar een boom kijkt, er verbinding mee maakt, doet dat iets met je en het maakt niet uit wat, maar een boom beroert je als je hem waarneemt.”

Jij, boom die mij aanziet Ik, mens zie jou staan Jij, boom geeft mij omhulling Ik, mens ontvang en ga op reis Levensboom, jij ziet mij aan.

Met haar nieuwe boek wil Marjanne de lezers plezier bieden, verwondering en bovenal een boommedicijn om te groeien, krachtig te worden en jezelf te accepteren zoals je bent, “want ieder moment van het leven ben je en is het goed zoals je bent. Iedere keer mag je je verheugen op een nieuw aspect dat zich aandient in het leven. Trauma, pijn, verdriet en angst zijn aangeleerde vormen van zijn. Ze staan in de weg, maar zijn wel je leerweg. Levensbomen kunnen levenskracht genereren en je ontdekkingen laten doen.”

Kruidenwijsheid Kruidenwijsheidkaarten

heus 05 – 2015

27-02-15 08:37

INTERVIEW

JOH N MU ST ERD:

“Elke stap die je zet in het labyrint brengt je dichter bij jezelf ” Zo’n tien jaar geleden kwam het dubbel gespiegelde vingerlabyrint op zijn pad.

Hij raakte gefascineerd door wat er allemaal met zo’n simpel plankje kan en ontdekte patronen in de manier waarop mensen het labyrint lopen. Ook verdiepte hij zich in de historie en achtergrond van het klassieke labyrint. In zijn boek ‘Vingerlabyrintlopen’ deelt therapeut, coach en trainer John Musterd zijn ervaringen en geeft hij vele oefeningen waarmee je zelf aan de slag kunt gaan.

A

ls kind was hij al gefascineerd door het gedrag van mensen en hoe mensen communiceren. Hij vond het vaak heel moeilijk om te zien dat wat mensen zeggen vaak niet is wat ze werkelijk bedoelen of voelen.

Ondanks zijn interesse in de mens koos hij voor een carrière in de elektronica, maar al snel miste hij tijdens zijn werkzaamheden het contact met de mensen. In de pauzes echter, wisten ze hem te vinden: “Als mijn collega’s ergens mee zaten, dan kwamen ze in de pauzes of na werktijd bij me om hun verhaal te doen. Het luisteren naar de ander zonder een oordeel of oplossing te geven is waarschijnlijk iets dat ik van nature gewend ben om te doen. Dit heeft ertoe geleid dat ik besloot te kiezen voor mijn passie en dat is het werken met mensen in de meest brede zin van het woord.”

PAT RONE N IN DE PRAK T I J K Van labyrinten wist hij bar weinig en van vingerlabyrinten helemaal niets, maar hierin kwam verandering toen hij kennismaakte met het dubbel gespiegelde vingerlabyrint. In elke coachingssessie liet hij de cliënt dit vingerlabyrint lopen en dat leidde tot bijzondere ontdekkingen: “Al snel ontdekte ik bepaalde patronen in de manier waarop de mensen het labyrint liepen. Het viel mij ook op dat het lopen anders ging nadat ik met een cliënt bepaalde thema’s had besproken en uitgewerkt. Vervolgens ging ik het vingerlabyrint in de coaching zelf gebruiken. Ik ben echt iemand van de praktijk en pas nadat ik zeer intensief aan de slag was gegaan met het vingerlabyrint, begon ik mij te verdiepen in de achtergronden van het labyrint in het algemeen en de verschillende

heus 05 – 2015

Heus 05-2015 9

soorten die er wereldwijd zijn. De praktijk riep vragen op en nodigde mij uit op zoek te gaan naar de mogelijkheden van het werken met labyrinten.”

DE Z O E K TO CH T G AAT VER D E R Hoe langer hij met de 3D versie van het dubbel gespiegelde vingerlabyrint werkte, des te meer hij zich erover verbaasde wat je met zo’n simpel plankje allemaal kunt doen. Enthousiast laat John zien hoe zo’n 3D versie eruit ziet: in een beukenhouten plank zijn twee labyrinten, elkaars spiegelbeeld, gefreesd.

Hierdoor is het mogelijk om met een vinger het pad in een labyrint te volgen, oftewel te lopen. Met een vinger van je rechterhand loop je het rechterlabyrint en met een vinger van je linkerhand loop je het linkerlabyrint. En je kunt het bovendien met je ogen dicht doen, iets wat bij verschillende toepassingen voor extra verdieping zorgt.

Tijdens sessies zag John hoe het vingerlabyrintlopen ervoor zorgde dat cliënten beter gefocust konden blijven, oude angsten loslieten, bijzondere inzichten kregen en nog veel meer. Hij ging zich steeds meer verbinden met het labyrint, vertelde er enthousiast over tegen collega’s en kreeg vervolgens de vraag of hij hen wilde inwijden in de geheimen van het vingerlabyrintlopen. Hij ging trainingen voor collegacoaches verzorgen en verdiepte zich steeds meer in de achtergronden van het labyrint. “Ik ging steeds meer ontdekken”, vertelt John, terwijl hij zijn vingers bijna liefkozend door het labyrint laat gaan. “In mijn beleving zijn de mogelijkheden van het werken met labyrinten bijna oneindig. Mijn zoektocht gaat nog steeds door en elke dag opnieuw ontdek ik nieuwe facetten van het labyrint.”

7

27-02-15 08:37

H ET ‘ECHT E ’ L ABYRINT Veel mensen weten niet wat het verschil tussen een doolhof en een labyrint is en het feit dat de Engelsen het woord ‘labyrinth’ ook gebruiken voor een doolhof maakt de verwarring nog groter. Het verschil is eigenlijk heel simpel: een labyrint is een op een bepaalde manier geconstrueerd pad zonder afslagen of doodlopende wegen. Er is maar een weg van buiten naar binnen en diezelfde weg brengt je weer terug van binnen naar buiten. In een labyrint kun je niet verdwalen, maar in een doolhof wel. Daar moet je soms kiezen of je rechtsaf, linksaf of rechtdoor gaat en als je een verkeerde keuze maakt, kun je letterlijk doodlopen. Dan moet je weer terug en opnieuw kiezen. Een cliënt zei ooit tegen John: “Mijn leven zag er voor de coaching uit als het lopen van een doolhof, nu kan ik het leven ervaren als het lopen van een labyrint. Ik kan erop vertrouwen dat ik tijdens het lopen van mijn levenspad tegenkom wat ik nodig heb.” Voor John is dat de essentie van het labyrint: “Het labyrint kent een weg en die weg bestaat uit het volgen van je pad en daarop durven vertrouwen. Elke stap die je zet in het labyrint brengt je dichter bij jezelf. Het tempo waarin en de manier waarop je loopt, bepaal je zelf. Je weet dat er slechts een weg is, maar de wendingen van het labyrint kunnen je wel uit je comfortzone halen en nieuwe inzichten geven. Elke wending van het labyrint kan je leiden naar een nieuwe uitdaging.”

Het labyrint in het dubbel gespiegelde vingerlabyrint is het klassieke labyrint en voor John is dit het ‘echte’ labyrint, de meest pure vorm: “De manier waarop je door de verschillende kwadranten gaat is heel bijzonder. Je kunt het labyrint indelen in vier kwadranten, vier taartpunten, die staan voor de vier elementen waaruit de materie is opgebouwd. Door het lopen van buiten naar binnen, neem je afstand van de wereld en kom je steeds dichter bij je kern. Het klassieke labyrint staat ook voor de eenheid van lichaam en geest. Je ziet dat deze eenheid wordt verbroken in de labyrintvormen die door de kerk zijn gecreëerd.

Voor mij staat het labyrint zoals dat in de kathedraal van Chartres voor een reductionistische visie op de materie. Je deelt het geheel van de materie op in partjes, waardoor je de werkelijkheid beter kunt begrijpen. Dat is natuurlijk ook zo, maar daarbij wordt het meer holistische wereldbeeld losgelaten. Het geheel is altijd meer dan de som van de delen en dat valt in het reductionisme weg.”

CLUS T E RS EN W E NDING EN John noemt een aantal wendingen van het labyrint die een sterke relatie met elkaar hebben een cluster.

Het klassieke labyrint is opgebouwd uit zeven wendingen en het centrum. De eerste drie wendingen

8

Heus 05-2015 10

vormen het eerste cluster. John: “Kijk je naar het labyrint als landkaart van de ontwikkeling van de mens, dan staat het eerste cluster voor de rol die je ouders spelen in je leven en het feit dat zij jouw keuzes (on)bewust beïnvloeden. De vierde centrale wending in het labyrint, vormt het tweede cluster.

Deze wending gaat over het ontdekken van wat je zelf wilt, vanuit je hart. De laatste drie wendingen staan voor je ontwikkeling als zelfstandig wezen. Er zijn geen sluiproutes in het labyrint, je loopt volgens een vaste route en komt zo bij je kern uit. Als je op een of andere manier een ontwikkelingsstap hebt overgeslagen, dan zie je dat direct terug in de manier waarop je het labyrint loopt. De indeling in zeven stappen zie je ook terug in de zeven chakra’s en de indeling in drie kom je bijvoorbeeld ook tegen in de antroposofie.”

De labyrinten die je kunt vinden in verschillende christelijke kerken en kathedralen hebben echter meer wendingen. Omdat het de kerk niet lukte om het heidense labyrint uit te bannen, werd het zo aangepast dat het aansluit bij de christelijke leer. In het klassieke labyrint bevindt het kruis zich op ongeveer een derde van het totale labyrint. De kerk verschoof het kruis naar het midden van het labyrint en het pad werd zo veranderd dat het om het kruis heen liep.

Ook werd het aantal wendingen in het labyrint verhoogd van zeven naar elf. Voor de christelijke kerk stond het labyrint symbool voor de zondige wereld.

De elf wendingen maakten dat nog duidelijker, omdat het getal 11 symbool staat voor de zondige wereld. Het getal 12 staat voor het volmaakte, de 12 apostelen en het getal 11 was daarom minderwaardig.

De weg naar het middelpunt van het labyrint werd met deze transformatie ook meer een weg naar de dood dan een weg naar je eigen goddelijke kern. Het christelijke labyrint speelde daarom ook een grote rol bij rituelen rond de paastijd.”

V RO U WE L I J K E N M ANNE L I J K “Het klassieke labyrint is ook te zien als het samenkomen van het mannelijke en het vrouwelijke principe”, vertelt John verder. “Deze twee principes zijn gelijkwaardig aan elkaar. Het kruis is te zien als de vertegenwoordiging van het mannelijke principe, de ronde verbindende lijnen als de vertegenwoordiging van het vrouwelijke principe. Het klassieke labyrint verbindt de mannelijke en vrouwelijke principes met elkaar en wel op een heel bijzondere manier.

Juist in deze tijd waarin we op zoek zouden zijn naar wat ons verbindt is een labyrint een perfect toonbeeld van hoe het vrouwelijke en mannelijke aspect onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Het een kan niet zonder het ander en samen vormen ze een geheel.”

heus 05 – 2015

27-02-15 08:37

f oto: h end e rik e v r ie li nk

D UBBEL G E S PIEG ELD Het grote verschil tussen het lopen van een gewoon labyrint en het lopen van een dubbel gespiegeld vingerlabyrint is dat in het laatste je vingers tegengestelde bewegingen maken. Dit effect zorgt ervoor dat de links-rechtscoördinatie verbetert. “Je gebruikt dan de linker- en de rechterhersenhelft tegelijkertijd”, zo verklaart John, “en dat zorgt voor een betere integratie en samenwerking. Het lukt je ook bijna niet om te ‘sturen’ tijdens het lopen van een labyrint.

Als mensen dat al proberen zie je dat de vinger die staat voor het denken en beredeneren voorloopt op

heus 05 – 2015

Heus 05-2015 11

de vinger die meer voor de gevoelskant staat. Ik heb ooit voor een seminar de avond van tevoren een filmpje moeten maken waarin je kon zien hoe de vingers zich bewegen in het labyrint. Ik had weinig tijd en het filmpje moest echt af. Onder die druk lukte het mij maar niet het vingerlabyrint goed te lopen. Terwijl mijn ene vinger al aan het eind was, moest mijn andere vinger nog een eindje lopen. Ik werk dagelijks met het labyrint en loop het zelf ook dagelijks, maar door de druk lukte het mij niet iets te doen wat ik in rust altijd wel kan doen.”

9

27-02-15 08:37

D E TAAL VAN DE VING ERS

O E F E NI NG E N

Aan het begin van een coachingssessie laat John een cliënt altijd het dubbel gespiegelde vingerlabyrint lopen. Dit geeft een beeld van waar eventuele uitdagingen zitten: waar gaat het lopen makkelijk en waar moeilijk(er). Vervolgens zet hij gericht een of meer oefeningen met het labyrint in en ter afsluiting laat hij de cliënt het labyrint opnieuw lopen en ervaren wat er is veranderd. Behalve het verschil in snelheid waarmee de linker- en rechtervinger lopen vormt ook de stand van de loopvingers en die van de andere vingers een indicatie voor wat er speelt. Het duurde een tijd eer John precies in de gaten had wat de manier van het vingerlabyrintlopen zegt over de manier waarop iemand zijn levenspad bewandelt: “Als je de taal van de vingers begrijpt, kun je iemand teruggeven hoe hij of zij het leven ziet. Er zijn bijvoorbeeld mensen van wie de vingers lijken te zweven boven het labyrint tijdens het lopen. Dit kan een aanwijzing zijn voor een mindere hechting aan materie en aardse zaken. Ik noem dit in seminars vaak de groep elfjes. Er zijn ook mensen die tijdens het lopen met de vingers hard in de gefreesde wendingen drukken. Deze mensen noem ik de mijnwerkers. Zij hebben juist sterk behoefte aan aardse zekerheden en welvaart. Dit is maar een voorbeeld van de taal van de vingers.”

In zijn boek beschrijft John veel oefeningen die je zelf – zonder begeleiding – kunt doen. Zo is er een oefening waardoor je je snel en eenvoudig kunt ontspannen. Alleen al door het vingerlabyrint een keer te lopen kun je gemakkelijk de dingen van de dag loslaten en voelen waar nog eventuele spanningen zitten. Veel kinderen zijn dol op het spelen met het vingerlabyrint, maar het mooie is dat het ze kan helpen zich te concentreren op een taak. Omdat vingerlabyrintlopen de rechts-linkscoördinatie verbetert kan het ook een goed middel zijn om problemen van de fijne motoriek aan te pakken.

ARACHNOFOBIE John kan heel veel mooie en ontroerende verhalen vertellen over wat mensen hebben ervaren tijdens het vingerlabyrintlopen. Een verhaal dat eruit springt is dat van een vrouw die tijdens een cursus wilde werken aan haar angst voor spinnen. Elke keer dat ze het labyrint liep, voelde ze haar angst voor spinnen minder worden. Toen de angst voor haar enigszins hanteerbaar was, kon ze in relatieve rust ontdekken wat er achter haar grote angst voor spinnen zat. Als kind was ze ooit midden in de nacht wakker geworden en hevig geschrokken van een grote spin die voor haar ogen bungelde. Voor haar was dat een duidelijke en herkenbare aanleiding voor het ontstaan van haar panische angst voor spinnen. John vertelt geamuseerd hoe het verder met haar ging in de cursus: “Op een gegeven moment liep ze terug naar haar plaats in de cursusruimte en geloof het of niet - aan het kleed van de tafel waaraan ze zat hing een klein spinnetje. We hoorden haar ook zeggen ‘een spin’, maar ze ging rustig zitten en pakte haar pen om op te schrijven wat ze had ervaren tijdens de oefeningen. Pas door de reacties van de andere cursisten realiseerde ze zich dat de oefening haar daadwerkelijk had geholpen om van haar arachnofobie af te komen.”

10

Heus 05-2015 12

Z I NG E V I NG Zoals eerder gezegd loopt John het vingerlabyrint zelf dagelijks. Wat heeft het hem gebracht? “Het heeft mij geleerd te vertrouwen dat de reis door het leven je vanzelf brengt bij die dingen die je nodig hebt. Een filosoof zei ooit dat het niet de gedachten zijn die op het leven drukken, maar dat het leven tot gedachten oproept. Met verwondering het levenspad lopen en je laten inspireren en motiveren door wat je tegenkomt op je pad is mijn levensmotto geworden dankzij het labyrint. Ook heb ik een ander beeld gekregen van de zingeving van het leven en ben ik anders gaan leven. De zingeving die jij aan het leven geeft, bepaalt of het leven zin heeft of niet. Het is wat jij ervan maakt. Het is niet iets wat buiten jezelf ligt.”

Vingerlabyrintlopen John Musterd 14,5 x 21 cm, 112 pagina’s isbn 978 94 91557 22 4 nur 728 verschijnt 15 maart 2015

heus 05 – 2015

27-02-15 08:37

Het dubbel gespiegelde vingerlabyrint heus 05 – 2015

Heus 05-2015 13

11

27-02-15 08:37

THEMA

Verlangen naar van de Bron Werken met energie en innerlijke dimensies door middel van verbeeldingskracht is een goede manier om verbinding met de Bron te leggen. Zo ontstaan bewustzijn en heling en krijg je de beschikking over je creatiekracht.

A

lles is energie en energie is altijd in beweging. Het kolkt en wervelt, vervalt in chaos en verdicht zich tot vorm. Energie trilt op een bepaalde frequentie en als de trillingsfrequentie laag is, nemen wij haar waar als materie. Het lijkt alsof materie een massieve vorm heeft, maar in feite is er ruimte tussen de bewegende moleculen. Er is een eeuwigdurende dans van transformatie, want energie gaat nooit verloren. Ik vind het een betoverende gedachte dat wij echt zijn gemaakt uit sterrenstof, energie uit het universum.

Energie volgt bewustzijn, intentie, woorden. Op die manier is het mogelijk vorm te creĂŤren. Zo werkt creatiekracht.

Er is een eenheid in energie van hemel en aarde, alles is van elkaar doordrongen. Wij zijn deel van de Bron en de Bron is deel van ons. Zo boven zo beneden, zo binnen zo buiten. Ons doel in dit aardse bestaan is de spirituele dimensie volledig te verweven met de aardse materie, je goddelijkheid te ervaren in een lichamelijk bestaan. foto : pet ra s ta m (r ij ks m u s eum vo or oudh e den, le id e n)

INNE RLIJK UNIVERS UM We zijn gewend onszelf te zien als een lichaam met gedachten, dus het is niet eenvoudig om vanuit een ruimer perspectief te kijken. Maar als je je naar binnen richt, krijg je verbinding met je innerlijke dimensies. Dan zul je in je lichaam ervaren dat de energie stroomt en vibreert en op de ene plaats intenser en duidelijker voelbaar is dan op de andere plaats.

We zijn al heel, alwetend en liefdevol, maar zo ervaren we dat niet. Dat komt door blokkerende emoties, gedachten en overtuigingen die ons zicht op ons ware zelf vertroebelen. Het is mijn verlangen om deze verbinding met de heelheid van de Bron weer helder te krijgen. Dat doe ik door me af te stemmen op de energie die er is en te kijken wat er nodig is.

Iedereen heeft een helder bewustzijn dat ontwikkeld

12

Heus 05-2015 14

heus 05 – 2015

27-02-15 08:37

foto’ s: m arten sc h aap

de heelheid kan worden, zodat je informatie kunt doorkrijgen.

Probeer het maar eens: neem een steen of een kristal in je hand en sluit je ogen. Word je bewust van je lichaam. Volg je ademhaling en laat je gedachten tot rust komen. Wat voel je? Vraag dan aan de steen of het kristal of het zijn uitstraling groot wil maken en over jou heen wil leggen. Voel je je nu anders? Zie je misschien een kleur of begint er ergens iets te kriebelen? Misschien hoor je zelfs een woord of zie je een beeld.

Deze simpele oefening vormt de basis van het werken met energie: je stemt je af. Bijvoorbeeld op het landschap, een persoon, kristal of godheid. Tijd en ruimte bestaan niet in dit innerlijk universum, je bent altijd in verbinding door de energie. Je kunt je afstemmen op iemand die in Melbourne woont of iemand die in 1921 leefde. Afstemmen is ontvankelijk worden, open staan voor de informatie vanuit het onderbewustzijn. Je kunt boodschappen ontvangen of een heling geven. Heling is het verwijderen van blokkades, zodat de energie vrij kan stromen.

EGYPT IS CHE G ODEN Ik werk graag samen met gidsen en goden. Dit zijn grote, krachtige energievelden waarmee ik een energetische en liefdevolle verbinding aanga. Daarbij ben ik een doorgeefluik. Vooral de energie van Egyptische goden past goed bij de mijne, want die resoneert met name op het gebied van de onderwereld. Zonnegod Ra wordt elke avond verzwolgen door hemelgodin Noet en begint aan een reis van twaalf uur door het dodenrijk. In elk van die uren ontmoet hij een monster dat hem de weg verspert tot hij op het laatst Aphopis op zijn pad vindt, de slangendemon die symbool staat voor de grootste angst. Als Ra de illusie daarvan doorziet, verschrompelt Aphopis en baart Noet de zon in de morgen. Het stralende Bronbewustzijn wordt wedergeboren op een hoger niveau.

Door net als Ra al die stadia van de onderwereld - die symbool staat voor het onderbewustzijn - te doorlopen, laat je daar je licht schijnen en bevrijd je je van alle beperkende gedachtepatronen en ontstaat er ruimte voor je ware zelf, je essentie. Je wordt dan een kelk voor de Bronenergie.

Isis, de Egyptische godin die je herinnert aan de heelheid van de ziel, wordt wel afgebeeld op de

heus 05 – 2015

Heus 05-2015 15

voorplecht van de boot van Ra. Zij waakt over de zon en leidt die naar de wedergeboorte van het eenheidsbewustzijn, dat gesymboliseerd wordt door Horus, haar zoon.

VI SU AL I SAT I E : CO NTAC T M E T I S I S De energie van Isis kun je voelen als je deze visualisatie doet.

Sluit je ogen en richt je aandacht naar binnen. Volg je ademhaling, totdat het stil in je wordt. Ga met je aandacht naar je hart en zie dat zich daar een poort bevindt. Ga er doorheen. Je bevindt je nu in een tempel. Het is schemerig, maar behaaglijk. Nu zie je door de tempelzaal een vrouw naar je toe lopen. Ze heeft een eenvoudig wit gewaad aan en haar ogen stralen liefde en sereniteit uit. Ze draagt een kroon in de vorm van giervleugels ten teken van bescherming.

Zacht legt ze haar hand op je hart en je ervaart meteen dat het zich opent. Je voelt licht en ruimte die zich uitbreiden om je heen. Welke emoties voel je? In dit stralende licht stel je nu Isis een vraag over iets wat je dwars zit. Ze geeft je antwoord en in dit licht weet je dat het waar is. Je bedankt haar en legt je hand op je fysieke hart. Je keert verfrist terug naar het hier en nu.

TANFANA Omdat het thema leven-dood-wedergeboorte mij raakt, werk ik ook met andere onderwereldmythen, bijvoorbeeld die van Persephone en Inanna. Op het waddeneiland Texel ontdekte ik dat de Hoge Berg een heiligdom voor de Germaanse godin Tanfana is geweest. Nog steeds ligt er een grote steen verborgen onder een klein heuveltje, waarop ooit werd geofferd om deze godin van dood en wedergeboorte (haar feestdag is op 31 oktober, het Keltische Samhain, de dag dat de sluiers tussen de dimensies dun zijn) te danken en gunstig te stemmen voor de vruchtbaarheid van het land. Haar energie zorgt ervoor dat het leven weer opbloeit.

Tekst: Els Lijesen, healer Isis en de 14 sleutels tot heelwording Heilige bronnen in de Lage Landen Godinnen van eigen bodem

13

27-02-15 08:37

I NET V D ERV A IAEGW

f oto: petra v an v liet

Wat is jouw grootste

Ik kreeg de vraag ‘Wat is jouw grootste uitdaging?’ en ik heb mijn hoofd hierover gebroken… Dit zou ik toch zeker moeten weten?

Maar ik heb niet zomaar een antwoord op deze vraag. En… dat hóeft ook niet. Ik mag de vraag in mijn hart bewaren, ermee leven. Grappig, want tijdens stiltewandelingen die ik begeleid, gebruik ik de vragen van mijn Levenskunstspel en dan zeg ik ditzelfde tegen de deelnemers. Als ondersteuning lees ik onderweg het gedicht van Rainer Maria Rilke voor: Leef nu je vragen.

Misschien zul je dan geleidelijk, zonder het te merken, jezelf, ooit op een dag in het antwoord terugvinden.

Ik vind het een uitdaging om met een vraag te leven en erop te vertrouwen dat het antwoord levenderwijs kan ontstaan. anky floris, levenskunstenaar, wandelcoach het Levenskunstspel

14

Heus 05-2015 16

Mijn grootste uitdaging is wachten.

Wachten tot de tijd rijp is. Als kind was ik al heel ongeduldig. Als ik iets in mijn hoofd had gehaald, moest het NU gebeuren. Gewoon omdat ik zo enthousiast was dat ik meteen het resultaat wilde zien. In de loop van de tijd heb ik ontdekt dat elk zaadje zijn eigen kiemtijd heeft. Een artikel schrijven doe ik in een dag, een boek schrijven duurt veel langer. Als ik het af heb, duurt het nog weer langer tot het ook echt in de winkel ligt.

Intussen heb ik alweer tien nieuwe dingen bedacht. Ik zou bijna vergeten te vieren dat ik iets moois heb gemaakt. Ik heb daarom mijn grootste uitdaging maar eens omgedacht.

Geduld wordt mijn nieuwe hobby! elvira van rijn, Maya wijsheid trainer en inspirator Maya wijsheid voor je levenspad Maya wijsheid creatiekaarten Maya wijsheid voor je levensreis Maya wijsheid voor je levensreis - logboek Aardevrouwen spreken

Mijn grootste uitdaging is mensen te laten zien dat wij geen eilanden zijn, maar dat alles wat op aarde leeft met elkaar is verbonden, dat alles deel uitmaakt van het grote zielenweb. Dieren, planten, alle levensvormen hebben hun eigen plek op het web. In een tijd en maatschappij waarin het individu veelal centraal staat, is dat niet makkelijk. Ik zoek naar spirituele en praktische manieren om elementen uit de sjamanistische levensstijl van onze voorouders te vertalen naar deze tijd, zodat mensen weer contact kunnen maken met de zielen om hen heen en daardoor ook met hun eigen ziel. linda wormhoudt, sjamanist, coach, fotograaf Goden en sjamanen in Noordwest-Europa Seidr, het Noordse pad Ademtocht Nephilim Beschermheer Heilige bronnen in de Lage Landen Aardevrouwen spreken

heus 05 – 2015

27-02-15 08:37

uitdaging?

Mijn grootste uitdaging ligt in de keuze of ik een bepaald boek wel of niet zal schrijven. Het is altijd een onderwerp dat me zeer na aan het hart ligt, iets waarin ik me al jarenlang verdiep. Iets dat ik graag met anderen wil delen, maar die betrokkenheid houdt wel in dat ik me kwetsbaar opstel. Zullen de lezers het op waarde weten te schatten?

Zitten ze wel te wachten op dit boek? Dionysos is een god die aansluit bij mijn religieuze en spirituele kijk op de wereld. En voor Joke, mijn partner en co-auteur, is dat niet anders. Voor hem wilden we wel onze handen in het vuur steken door samen een boek over zijn cultus te schrijven. Als eerbetoon en dankzegging aan de god die ons heeft opgepakt en ons de weg heeft gewezen.

Ik heb altijd uitdagingen in mijn leven – ik heb ze nodig, ze komen op mijn pad en als het resoneert, omarm ik ze omdat ik verdieping zoek, me wil blijven ontwikkelen, een volgend bewustzijnsniveau wil doorgronden en begrijpen. Nu is mijn grootste uitdaging het werken met sterrenenergie en het contact met mijn sterrengids versterken. Sterren en planeten hebben me altijd aangetrokken, maar sinds 2006 ben ik er bewust mee verbonden en maak ik ‘interdimensionale’ reizen. Het ervaren van fijnstoffelijke sterrenwerelden en -wezens maakt me blij, geeft me een thuisgevoel. De ervaringen geven me een hoger begrip van mijn en het (aardse) leven. Dit moedigt mij niet alleen aan om hiermee verder te werken en mijn inzichten en ervaringen te beschrijven, maar ook om dit uit te dragen.

ko lankester, wicca hogepriester Dionysos De Groene Man en de Groene Vrouw

heus 05 – 2015

Heus 05-2015 17

petra stam , spiritueel coach, tarotist en klassiek homeopaat In het licht van de Maan Isis en de 14 sleutels tot heelwording Pythia, de hogepriesteres De Maan 13 manen verjaarskalender 15

27-02-15 08:37

THEMA

GUE RRILLA- ALTAR EN V OOR ON Z E LAND GODE N Van oudsher wordt het land onder onze voeten bevolkt door vele goden.

Zij zijn onder meer verbonden met de vruchtbaarheid van het land en de dieren die er wonen. Ook nu nog kunnen we contact met deze landgoden maken, bijvoorbeeld door een altaar in het wild te maken.

D

e Edda en vele saga’s vertellen ons over de twee godengeslachten, de Asen en de Wanen, en over volkeren als de Alfen, de Reuzen en de Dwergen. Bekende goden zijn Freya, Thor en Odin. Er zijn echter ook goden die niet altijd bij naam worden genoemd: de landgoden.

Zij vertegenwoordigen bijvoorbeeld de rivieren, bergen, wouden en moerassen. Ze zijn verbonden met de vruchtbaarheid van het land, de dieren die erop wonen en vaak ook met een van de elementen.

Lang is gedacht dat deze landgoden in onze moderne tijden niet meer voelbaar zijn, dat ze in de loop der tijd zijn weggeëbd, dat we er geen contact meer mee kunnen maken omdat alles is volgebouwd. Niets is minder waar. Ze trekken zich niets aan van onze bouwsels: ze zijn het land zelf, ze zijn oer en onze voorouders wisten dat.

GEVEN EN NE MEN De landgoden zijn wijs en bezitten oerkennis die ons op verschillende manieren kan helpen. Onze voorouders vroegen hen om advies en zegeningen voor de gewassen, voor het land waarop ze woonden, voor de zaailingen, het fruit, de veestapel. Ze offerden voedsel en gebeden als dank en richtten tempels en altaren op om contact met hen te houden. Tegenwoordig worden die gebruiken – vooral door de komst van het christendom – niet of nauwelijks meer uitgevoerd. Veel Nederlanders zijn het contact met de natuur grotendeels kwijtgeraakt en er is vrijwel geen uitwisseling meer. Het land wordt niet meer gevoed met onze dankjewels maar wordt leeggezogen, er zijn geen balans brengende rituelen meer, geen oogstceremonies om het land te bedanken voor wat het gaf. We offeren niet meer aan rivieren en heilige bronnen zoals onze betovergrootouders dat deden, we zijn die vormen van communicatie vergeten.

Toch is de energie van de landgoden nog steeds merkbaar en voelbaar, ook in het dagelijkse leven.

Ben je geboren op kleigrond, staat je huis op zandgrond of op land waar vroeger moeras lag? Wij vormen het land, maar het land vormt ook ons. Als

16

Heus 05-2015 18

Amsterdamse heb ik een sterke band met water en moeras, een Drentenaar draagt de klei mee in zijn hart, een Zeeuw weet dat de Noordzee nog steeds de moeder is.

G U E RRI L L A-ALTAAR We weten dat mensen en hun handelingen energie kunnen toevoegen aan of weghalen van een plek. Op sommige plaatsen kom je graag, andere vermijd je.

Menselijke handelingen en gedachten laten sporen na in het landschap: de plek waar altijd ruzie wordt gemaakt kan ruzie aantrekken, de plek waar ooit iemand is gestorven krijgt een andere lading. Die energie kan door een simpele positieve handeling, zoals het maken van een altaar, weer in de oude staat terugkeren, zich herinneren hoe het oorspronkelijk was. Analoog aan guerrilla gardening noem ik dit guerrilla-altaren. Bij guerrilla gardening gooien mensen bolletjes samengeperste aarde met daarin zaadjes op

heus 05 – 2015

27-02-15 08:37

plekken waar weinig groeit, op verwaarloosde plekken zoals bermen, zodat de natuur weer kan terugkomen in onze betonnen jungles en haar energie weer kan groeien.

Een guerrilla-altaar is een tijdelijk altaar en maak je van natuurlijke voorwerpen die je overal kunt vinden, langs paden, op stoepen en in de goot: steentjes, veertjes, schelpjes, takjes, bloemen, zaden… Geen levenloze voorwerpen van plastic, alleen natuurlijke voorwerpen. Je kunt een wandeling maken met een specifieke plek in gedachten: dat muurtje met die nare uitstraling, dat vervuilde water, de speeltuin waar geen kinderen spelen, de boom die mistroostig voelt. Terwijl je wandelt neem je een vraag mee: heeft die plek iets nodig, wat zou de balans een beetje kunnen herstellen? Dan vind je ‘vanzelf’ de voorwerpen die daarbij passen.

ENERG IE VE L DEN Voor ik mijn eerste altaar maakte, verkende ik de energievelden in mijn buurt: waarom vermeed ik de ene straat en had ik een voorkeur voor een andere?

Heeft dat te maken met mij, met de plek zelf, met menselijke activiteiten, met iets anders? Ik focuste mij op de plaatselijke landgoden en begon in mijn eigen straat. Nu bebouwd, maar vroeger een moeras, een gebied waar een rivier ooit stroomde. Na een intensieve grondsanering door de gemeente voelde de grond zelf haast verloren. Eerst lagen hier oerschelpen, nu lag er grond uit een ander gebied. Er waren bomen geveld, struiken weggehaald en de vogelclans (kauwen en kraaien) hadden hun nesten verloren. Ik observeerde de gestreste vogels en werd er zelf ook onrustig van. Als vanzelf raapte ik takjes op: restanten van de bomen die hier ooit hadden gestaan. Ik knielde en verzamelde een plukje haar van de buurhond en draadjes wol die ooit hadden toebehoord aan een mensentrui. Op het grasveld lag een boom: dood en gestrekt, neergelegd door iemand met een stadsarchitectendiploma. Daar, op de boom, legde ik mijn schatten neer. Een cirkel van takjes, een slang van draadjes. Ik keek nog even snel om mij heen en mijn hart klopte sneller bij het idee dat er misschien een buurvrouw uit het raam tuurde en zich afvroeg wat die malle vrouw nu weer aan het doen was.

“Voor jullie”, mompelde ik. “Dat er weer wat rust moge komen en takjes voor vogelnesten.” Het was mijn eerste guerrilla-altaar. Toen ik een paar uur later weer langs liep zaten er drie kraaien op de takjesplek.

Ze waren druk in gesprek met elkaar, hadden de takjes geïnspecteerd en ingedeeld in drie hoopjes.

Het bouwen van het nest kon beginnen.

heus 05 – 2015

Heus 05-2015 19

ANDE RE DI M E NSI E S Inmiddels heb ik vele altaartjes gemaakt. Hier een spiraal van stenen, daar een onschuldige slinger van paardenbloemen. Voor depressieve bomen, verwaarloosde of vervuilde stukken grond, voor de rivier vlakbij, voor het IJ, voor het grasveld, voor de Sloterplas. De energie verandert door deze kleine aandachtsgeschenken. Sommige altaartjes zijn de volgende dag weg, soms heeft iemand er iets bij gelegd.

Dan hangt er ineens een lintje in een boom of ligt er een bloem die er eerst niet was. Vooral dieren en kinderen voelen een verandering in focus en voelen zich erdoor aangetrokken. Mijn contact met het landschap verdiept zich elke dag en ik krijg geschenken terug van de landgodin die hier woont. Ik zie nu met andere ogen, mijn pogingen om contact te leggen worden beloond en er is sprake van wederzijdse communicatie. Hierdoor begrijp ik het land beter en mijn eigen mogelijkheden om positieve energie bij te dragen. Momenteel werk ik intensief op een door mensen vervuilde plek in het plaatselijke park. Ik ruim de zichtbare rommel op, maar ook de vervuiling op andere lagen. Ik breng natuurlijke voorwerpen naar deze plek en probeer schoonheid te brengen in deze laag. Daarnaast probeer ik ook door liederen en gebed andersoortige altaren neer te leggen in een van de vele andere dimensies.

B AL ANS We kunnen niet alle nare plekken helen: in deze wereld moet er balans zijn. Yin en Yang, chaos en destructie, licht en donker. Er zijn plekken die goed voelen en plekken die onprettiger lijken te zijn qua aard of energie. Wanneer je alert bent op je omgeving en geeft in plaats van neemt, is dat goed voor jouw ziel en voor de ziel van een plek. Eigenlijk zeg je: “Ik zie jou, ik heb je opgemerkt.” En dat kan al genoeg zijn.

Tekst en foto: Linda Wormhoudt, sjamanist, coach en fotograaf

Goden en sjamanen in Noordwest-Europa Seidr, het Noordse pad Nephilim Beschermheer Ademtocht Heilige bronnen in de Lage Landen Aardevrouwen spreken

17

27-02-15 08:37

Ditten e dat L I E F D E E N ZO RG De wetenschap kan een bloeiende kersenboom tot in detail beschrijven, maar kan ons niet helpen de kersenboom in zijn totaliteit te ervaren en werkelijk te kennen. Een directe natuurervaring kan dat wel, want die maakt de geest rustig en ontvankelijk. We staan dan open voor verwondering en kunnen uitreiken naar andere werkelijkheden en deze voelen.

Werkelijk begrip leidt tot liefde en zorg voor de natuur.

Sharing Nature

Laatjes openen Onze herinneringen liggen niet langs een strakke tijdlijn in onze databank opgeslagen.

Daarom kunnen er bij het openen van een ‘laatje’ allerlei onverwachte herinneringen, associaties en verhalen tevoorschijn komen.

Dagboekschrijven is een manier om laatjes te openen. Soms kom je onverwerkte ervaringen op het spoor. Door erover te schrijven – al dan niet onder professionele begeleiding – kun je ze verwerken.

Dagboek als spiegel

18

Heus 05-2015 20

heus 05 – 2015

27-02-15 08:37

GEE N H O K JES DE N KEN Op basis van jouw geboortedatum kom je in een vakje in de Tzolkin kalender terecht, bijvoorbeeld Blauwe Aap toon 3. Daar zit je dan, opgesloten tussen vier lijnen.

Om te voorkomen dat je in hokjes gaat denken, raadt Elvira van Rijn je aan de vakjes te zien als ramen: “Vanuit jouw raam kun je kijken naar alle andere vakjes in de Tzolkin en iedereen die daarmee verbonden is.

Jouw plek in de Tzolkin, jouw vakje, is jouw perspectief op andere mensen.”

Maya wijsheid voor je levenspad

“Zodra je loslaat en je vanuit overgave laat meevoeren in jouw levensstroom zorgt het Leven voor je en laat het je zien wie je echt bent.” hans de waard De Jassentechniek

Maak werk van je droom!

De Criticus “Nee, nee, dat doe je niet goed!” “Wat zit jij nou te kliederen?”

“Had je dat niet eerder kunnen bedenken?” We hebben allemaal (toch?) zo’n innerlijke stem die ons bekritiseert.

Soms hoor je jouw vader of moeder praten of de juf van de kleuterschool. Critici kunnen verschillende vormen aannemen en verschillen qua intensiteit. Wanneer je voor jouw innerlijke Criticus een SoulCollage® kaart maakt, kun je ontdekken waar die vandaan komt en wat hij in jouw leven wil laten gebeuren.

SoulCollage®

heus 05 – 2015

Heus 05-2015 21

19

27-02-15 08:37

THEMA

Boommeditatie met potlood en pen Op mijn 25e volgde ik een meditatiecursus. Ik ontdekte dat ik ondanks mijn overvolle agenda naar een stille plek in mezelf kon, waar ik dagelijks op adem kon komen. In eerste instantie bracht het me meer ontspanning en een betere concentratie. Gaandeweg ontdekte ik dat ik bewuster keuzes kon maken door te luisteren naar wat er in mij speelde. Maar dat zitten op een krukje… ik kon er maar niet aan wennen.

I

n mijn zoektocht naar een meditatievorm die beter bij mij paste, probeerde ik diverse technieken uit. Ik kwam er al snel achter dat er net zoveel meditatietechnieken zijn als mensen. Er zijn echter ook veel overeenkomsten. Steeds is er een focuspunt. Bijvoorbeeld je ademhaling, een mantra of een object, zoals een kaars of roos. Als jouw focus tijdens de meditatie verslapt en je gedachten afdwalen (wat zeker gebeurt) onderdruk je die gedachten niet, maar breng je je aandacht terug naar het focuspunt. Een andere overeenkomst bij alle meditaties is de open en accepterende houding naar alles wat zich aandient tijdens het mediteren. Alle gedachten, emoties en lichamelijke ongemakken mogen er gewoon zijn om er vervolgens ook weer afstand van te nemen en ze los te laten. Meditatie is oefenen. Het gaat niet om de uitkomst, maar om het oefenen zelf.

CREATIEF EN REFLECTIEF SCHRIJVEN In de periode dat ik op zoek was naar een passende meditatievorm ontdekte ik creatief en reflectief schrijven als manier om jezelf te ontdekken. Iedere ochtend zodra ik wakker werd, pakte ik pen en papier en schreef drie pagina’s vol met het eerste wat in mij opkwam. Ook nu mocht alles er zijn en als ik vast dreigde te lopen, bleef ik doorschrijven. Schrijven werd mijn focuspunt. Pas later realiseerde ik mij dat dit mijn manier van mediteren was geworden.

Dat ik door mijn handen over het papier te laten bewegen ook bij de stille plek in mijzelf kwam.

Steeds vaker kwam er voordat ik ging schrijven spontaan een beeld in mij op, dat ik kort tekende in mijn schrift zonder er iets moois van te willen maken.

Deze tekeningetjes ging ik steeds vaker gebruiken als startpunt voor het schrijven en dat zorgde voor een verdieping van mijn meditatie. Zo ontwikkelde ik op een natuurlijke wijze de techniek die ik beschrijf in mijn boek ‘Ontdek jezelf door tekenen en reflectief schrijven’.

20

Heus 05-2015 22

NAT U U R AL S I NSPI RAT I E B RON Voor mij is de natuur altijd een grote inspiratiebron geweest en dan vooral bomen en bossen. Ik neem vaak pen, potlood en papier mee naar het bos en teken en schrijf over de bomen die ik tegenkom.

Door te kijken, te tekenen en te schrijven kom ik bij wat een boom op dat moment bij mij losmaakt. Het opent een bron van inspiratie en energie. Sinds ik hiermee begon heb ik van veel bomen waaraan ik in het verleden zo dikwijls voorbij was gelopen de schoonheid ontdekt. Niet alleen in dat wat van zichzelf al mooi lijkt, maar vooral ook in het niet-perfecte. Dit verheldert mijn blik op de wereld en op mijzelf.

NAAR B U I T E N Probeer zelf welke vorm van mediteren met potlood, pen en papier bij jou past met deze drie oefeningen.

Ga naar buiten en laat je inspireren door de bomen bij jou in de buurt.

O E F E NI NG – SC H RI J V E N Wat heb je nodig: pen, A4-papier, timer, een boom Kies een boom uit. Zet de timer op vijf minuten, zodat je je kunt concentreren op de boom en niet op de tijd hoeft te letten. Kijk met volle aandacht naar de boom. Stel je ervoor open. Kijk eens goed hoe de wortels de grond in gaan, de bladeren aan de takken hangen, de takken uit de stam komen, de verschillende structuren. Als de timer gaat, pak dan pen en papier en schrijf het eerste wat in je opkomt op.

Begin met de zin ‘Wat deze boom mij te vertellen heeft...” Stop niet met schrijven tot het papier is gevuld.

heus 05 – 2015

27-02-15 08:37

O E F E NI NG – T E K E NE N Wat heb je nodig: potlood, A4-papier, timer, een boom Net als bij het schrijven kijk je weer vijf minuten (zet de timer) met volle aandacht naar een boom. Je kunt er ook voor kiezen om naar een deel van de boom te kijken, bijvoorbeeld de stam of een enkel blad. Voor je begint kies je waarop je jouw aandacht de komende vijf minuten gaat richten. Als de tijd om is pak je potlood en papier. Sluit even je ogen en probeer (het deel van) de boom voor je te zien, terwijl je de punt van je potlood losjes op het papier houdt.

Open dan je ogen en laat de punt van het potlood over het papier glijden terwijl je jouw ogen op de boom gericht houdt. Kijk niet naar je tekening, maar volg met je ogen de lijnen van de boom terwijl je die tekent. Of je tekening straks wel of niet op de boom lijkt, is niet belangrijk. Teken door tot je de boom voor je gevoel helemaal hebt getekend. Het gaat er niet om hoe de tekening eruit ziet, maar om wat je tijdens het tekenen hebt ervaren.

OEFENING – TEKENEN EN SCHRIJVEN Wat heb je nodig: pen, potlood, A4-papier, een boom Kijk weer met aandacht naar een boom. Volg met je ogen de contouren van die boom. Doe dit drie keer in een langzaam tempo. Teken dan de contouren van de boom op het papier. In tegenstelling tot de vorige oefening kijk je nu wel op je papier. Vervolgens schrijf je de binnenkant van de boom vol met het eerste wat in je opkomt. Je kunt de beginzin van de schrijfoefening hierboven gebruiken als opstapje wanneer je dat prettig vindt.

Tekst en foto: Wendy Smit, schrijf- en beeldcoach, trainer Ontdek jezelf door tekenen en reflectief schrijven

heus 05 – 2015

Heus 05-2015 23

21

27-02-15 08:37

THEMA

Het voorjaar nodigt ons uit om buiten van alles te ontdekken, beleven en ondernemen. De zintuigen worden weer volop geprikkeld. Een eigen elemententuintje geeft kinderen de gelegenheid om te ervaren dat alles van waarde is.

A

ls na de koude winter het voorjaar zich langzaam uitrekt en de zon met haar verwarmende armen alles omvat, willen wij ook naar buiten om ons uit te rekken en mee te bewegen met de grote beweging die in gang is gezet. De kinderen, die door de winterse kou veel meer binnen hebben gespeeld, zullen zich met hun hele lijf willen verbinden met de aarde, het frisse jaar in, om net als dolle koeien na verplichte staldagen de wei in te springen. De stilte en het donker, die nodig waren om tot ons innerlijk door te dringen, om te luisteren naar wat zich daar binnen beweegt en de zaden te laten ontkiemen in vruchtbare aarde, maken plaats voor licht en zacht geluid. De lucht is in beweging gebracht door honderden vogels die hun doel volgen en vanuit het zuiden weer noordwaarts

22

Heus 05-2015 24

f oto: ing r id mu ld e r

De natuur beleven met de elementen

trekken. De in het najaar geplante bolletjes zijn de eerste voorbodes van wat komen gaat. Natuurwezentjes vertroetelen deze kleine prachtschepseltjes met zorg en liefde. De dieren die een lange winterslaap hebben gehouden worden wakker, doordat de aarde langzaam warmer wordt. Zo ook kunnen wij met de kinderen weer naar buiten op zoek naar wat ons beweegt om voorwaarts te gaan. Waar willen wij naar toe? Wat willen wij onze kinderen meegeven?

V E RWO NDE RI NG AL O M Onze zintuigen barsten haast open als de knoppen van de bomen om ons heen, wachtend op een geheim teken dat hen wenkt. Frisse geuren waaien ons tegemoet, de lucht is anders en vol van de lente.

De vogels willen met hun vrolijke gezang ons heus 05 – 2015

27-02-15 08:37

ANDE RS K IJK E N Geluk is als we worden verrast doordat we een egeltje bijna geluidloos door de oude bladeren van het vorige jaar zien gaan op zoek naar zijn eerste voedsel.

“Sssstt, daar gaat vrouwtje Plooi”, zeggen de kinderen die zijn opgegroeid met de kinderboekjes van Beatrix Potter. Heb je kennisgemaakt met de wereld uit het kinderboek, dan kun je jouw eigen omgeving ook anders zien. Dan herken je wezentjes uit die andere wereld, die je kent als oude vriendjes. Als een kind een tuintje maakt voor deze vriendjes heeft het een plek waar het geheimen kan hebben en zich vol fantasie kan terugtrekken als dat nodig is. Een klein houten deurtje onderaan de stam van een boom is genoeg voor het huis van Winnie de Poeh. Het is fijn om samen een hut te bouwen van gesnoeide takken en daar kleine kiemplantjes van bonen of siererwt tegenaan te zetten. In de zomer zullen die de hut overgroeien. Het kind kan zo het groeiproces van heel dichtbij meemaken.

EXT RA IMPULS Een elemententuintje geeft de zintuigen een extra impuls. Elk kind verzamelt graag en de tuin is een mogelijkheid om die verzameling een plekje te geven. Maak met keitjes of takjes een vierkant en verdeel dit in vier vakken, voor elk element een. Voor het aarde-element kan een mooie kei worden gekozen, een die met mos is begroeid. Andere steentjes, ooit gevonden en als schatten meegenomen, kunnen een paadje vormen naar een kabouterhuisje dat met stokjes, takken en schors is gebouwd. Als zaaigoed passen worteltjes en radijsjes, die met hun wortels heus 05 – 2015

Heus 05-2015 25

foto: ity bu sstra

wekken uit de winterse stilte. We zien weer heldere kleuren na de winterse ingehouden tinten. Nu is het de tijd om samen met de kinderen vol vertedering naast de kleine witte klokjes in het gras te liggen om te kijken hoe de wortelkindertjes diep in Moeder Aarde wakker worden. Of met onze ogen dicht te luisteren naar de bijen die in de paarse en gele krokussen zoemen en er met gele stuifmeelpootjes weer uit vliegen. Verwondering alom dat alles wat zo dood en levenloos leek nu uitbarst van leven. Wat een heerlijkheid om zonder jas naar buiten te kunnen rennen, iets wat kinderen als eerste doen. Het liefst ook de schoenen en sokken uit, want de zon schijnt toch immers? Door met blote voeten in het gras te lopen zijn ze weer verbonden met Moeder Aarde. Zittend in het gras plukken kinderen de eerste madeliefjes en andere meibloempjes en maken er een ketting of kroontje van. Anderen rennen liever door het gras of rollen van heuveltjes af. Ze plukken paardenbloemen om krulletjessoep van te maken door de stelen in te scheuren. Wat een wonder elke keer weer om die verrassende krullen te zien zweven in het water.

Krulletjessoep met paardenbloemen diep de aarde in groeien. Wat een plezier om later samen met de kinderen te oogsten, de aarde te voelen en te snoepen van het lekkers.

Voor het waterelement kan een drinkschaal voor de vogels worden geplaatst. Ook de schelpen van de vakantie aan zee krijgen hier een plekje. Een plant met grote bladeren waarop regenwater blijft staan, zoals hosta of groot hoefblad, staat er mooi bij. Vrouwenmantel laat zelfs dauwdruppeltjes als diamanten in haar bladeren liggen. Als er genoeg ruimte is kan er een kuip met water worden neergezet, waarin een kleine waterplant groeit.

In het vak van het vuurelement kunnen zonnebloemzaden worden gezaaid. Met hun vinger kunnen kinderen een gaatje in de aarde maken. In elk gaatje past een zaadje waaruit de bloem hoog zal oprijzen naar de vurige zon. Ook een kleine vuurschaal waarin een kaarsje kan branden mag erbij.

Steek voor het luchtelement een of meer grote takken in de grond waarin zelfgemaakte mobiles van gevonden stokjes, schelpen, veren en steentjes kunnen hangen. Of misschien staat er al een boom of struik in dit vak. Als de wind komt zal de lucht te horen zijn. Luchtig groeiende planten als venkel en roomse kervel passen hierbij en ruiken heerlijk als de kinderen er met de handen doorheen aaien.

Zo dicht bij huis, in alle eenvoud, zal een kind leren en ervaren dat alles van waarde is. De verwondering en beleving zullen diep gaan en aarding en verbinding geven.

Ity Busstra, tuinvrouw en kindertuinontwerper Kaboutersoep en wonderblaadjes Sharing Nature Het oergevoel De kracht van water, aarde, lucht en vuur 23

27-02-15 08:37

DE LEZER Brenda Ebben (1975) Ik ben administratief medewerker en vind het heerlijk om mezelf te verstoppen in boeken. Ik ben dol op mijn vier honden en op rondzwerven in mijn mooie Achterhoek. Met mijn haaknaald maak ik van een simpel draadje mooie kleden en buidels.

Wat is het eerste boek dat je je kunt herinneren?

‘Otje’ van Annie M.G. Schmidt. Ik had ontzettend veel bewondering voor Otje, voor wat ze allemaal deed en hoe ze voor zichzelf opkwam en gewoon de dingen zei die ze wilde zeggen en nergens bang voor leek te zijn.

Hoe belangrijk zijn boeken voor jou?

Erg belangrijk. Ik ben er gek mee, wil ze nooit meer kwijt, bewaar ze zorgvuldig en zit er altijd tussen te neuzen op braderieën, rommelmarkten en in winkels. Zonder mijn boeken had ik lang niet zoveel geweten als nu en was ik nooit zo uitgedaagd om mijn pad te volgen. Ze hebben mijn leven gemaakt tot wat het nu is.

Hoeveel boeken heb je in huis en waar zijn die te vinden?

Pffff, ik heb ze nooit geteld en ga daar ook niet aan beginnen! Ze staan in een speciaal gebouwde boekenkast in onze werkkamer. Ik heb mijn hele leven al gedroomd van een boekenkast met een ladder ervoor en dat is bij de onze bijna nodig. Hij is 2,5 meter hoog en 3 meter lang en er is uitbreiding nodig want hij is vol!

Welk soort boeken spreekt je aan?

Fantasyboeken, omdat ik mezelf af en toe graag verstop in een mooi verhaal. Spirituele boeken, omdat ik het fijn vind dat ze me verder brengen op mijn pad, mijn ogen en ziel openen, mijn hart laten opleven en mijn hoofd de kick geven van puzzelstukjes die op hun plek vallen.

24

Heus 05-2015 26

Welk soort boeken zul je nooit lezen?

Thrillers… ik kan er al niet tegen in films, laat staan in boeken, want dan gaat mijn fantasie helemaal met mij op de loop. Ik krijg er nachtmerries van en loop er dagen later nog mee in mijn hoofd. Dat doe ik mezelf niet meer aan!

Is er een boek dat voor jou heel belangrijk is?

‘Goden en sjamanen in Noordwest-Europa’ van Linda Wormhoudt. Ik had al wel eens van sjamanisme gehoord, maar nadat ik dat boek had gelezen wist ik zeker dat dit is wat bij mij hoort, leven in harmonie met mijn eigen omgeving en mijn eigen ziel. Linda bracht in dit boek mijn blik ineens naar de geschiedenis en gebruiken van de plek waar ik ben geboren en toen kon ik stoppen met zoeken op andere plekken in deze wereld. Na het lezen van dit boek wist ik dat sjamanisme ook mijn pad is.

Welk boek ben je nu aan het lezen?

Ik ben nu ‘Herstory of art’ van Karin Haanappel aan het lezen. Ik heb niets met kunst, nooit gehad ook, vond het maar raar geklets dat die kunstliefhebbers deden. Kunst was voor elitaire mensen en niet voor het normale volk, zo ben ik opgegroeid. Maar ik hoorde over Karin Haanappel en haar visie op kunst, las artikelen van haar, hoorde haar op TV en werd gegrepen door hoe zij naar kunst kijkt. Toen heb ik haar boek gekocht en eerlijk gezegd heeft het nog wel een tijdje op mijn te-lezen-stapel gelegen, maar nu ik er eenmaal in ben begonnen kan ik het niet meer wegleggen. Ik kijk nu echt naar kunst, oude kunst tenminste, weliswaar met een vooringenomen blik om er heidense en vrouwelijke afbeeldingen in te ontdekken, maar Karin heeft er met haar boek voor gezorgd dat ik een interesse in mezelf heb ontdekt waarvan ik niet wist dat die bestond.

heus 05 – 2015

27-02-15 08:37

fo t o : d in y e b b e n

Wie is jouw favoriete auteur?

Linda Wormhoudt, omdat ze schrijft vanuit haar eigen gevoel en beleving, in woorden die me meteen raken en die ik meteen begrijp. Ze laat bovendien genoeg ruimte om mijn eigen dingen te ervaren en kauwt niet alles voor. Ze schrijft precies genoeg om bij mij meteen het verlangen aan te wakkeren om zelf op onderzoek uit te gaan. Al vanaf het eerste moment dat ik een artikel van haar las in Koorddanser stormde ze mijn hart binnen en daar is ze niet meer uit te krijgen.

heus 05 – 2015

Heus 05-2015 27

Welk boek wil je anderen van harte aanbevelen?

Ik vind het lastig om er een te kiezen… ‘Seidr’ van Linda Wormhoudt sowieso, een boek dat dieper gaat dan wat dan ook. Ik lees nooit boeken meer dan een keer, omdat ik altijd na een paar zinnen weer het hele verhaal kan terughalen. Maar ‘Seidr’ heb ik al drie keer gelezen en nog vaker weer doorgebladerd om even wat op te zoeken. Iedere keer lees ik het weer anders en raakt het mij op een ander punt. En iedere keer leg ik het dan weer met een grote glimlach en dankbaar weg.

Verder vind ik ‘Heilige bronnen in de Lage Landen’ een echte aanrader. Ik hou van verhalen over hoe mensen iets beleven en het bronnenboek staat er vol mee, plus natuurlijk de geweldige foto’s en mooie plekken. En ‘Godinnen van eigen bodem’ van Ineke Bergman, ook gewoon een heel fijn boek.

25

27-02-15 08:37

C I TA AT

Vanaf ‘s morgens vroeg was ik samen met Nederlandse blauwhelmen bezig om het ziekenhuis in Zakho schoon te maken. Alle zalen en gangen lagen vol oude mensen, kinderen en baby’s. Er heerste difterie en er hing een zware lijkenlucht. Om hierin enige verandering te brengen gebruikte ik Tea Tree Oil. Uit Breda had ik een doosje met ongeveer honderd flesjes van deze olie ontvangen. Ik had toen geen flauw idee wat ik ermee moest, maar in het ziekenhuis wist ik heel goed waarom ik het toch maar had meegenomen. Buiten het ziekenhuis hing een zware brandlucht, want er was besloten om alles wat verdere besmetting kon veroorzaken te verbranden, ook de overledenen. Samen met de mannen droeg ik de schone matrassen, lakens en dekens die wij met de vrachtwagens hadden meegebracht, naar binnen.

Het was een intensief karwei. Nadat we de bedden hadden opgemaakt, begonnen we met het uitdelen van kleurtjes, kleurboeken en knuffels op de kinderafdeling. De indringende stank was redelijk verminderd en werd hier en daar zelfs overvleugeld door de geur van de Tea Tree. We moesten snel zijn met uitdelen om te voorkomen dat de kinderzaal zou worden overspoeld door volwassen patiënten en hun familie. Dankzij de hulp van een arts lukte dit prima.

De hele dag liep ik de gangen op en neer. In een gang hoorde ik steeds gekreun uit een bezemkast komen.

Nadat we alle zalen waar kinderen lagen, hadden voorzien van de troosthulp, gingen we aan de slag met de dozen vol medicijnen. Er moesten heel wat dozen naar binnen worden gesjouwd. Mijn drijfnatte T-shirt kleefde aan mijn zweterige lijf. De arts nodigde ons uit om wat te drinken in zijn behandel26

Heus 05-2015 28

kamer. In een oogopslag zag ik, dat deze behandelkamer ook zijn logeerkamer was. Er stonden een bed en een kookstelletje. Hij verbleef al twee maanden dag en nacht in het ziekenhuis. Ik vroeg hem wie toch dat geluid in de kast op de gang maakte. De arts legde mij uit dat Aisha, een tienjarig meisje, al enkele maanden een privé-‘kamertje’ in het ziekenhuis had, omdat haar hele lijfje onder de fosforverbrandingen zat. Alleen haar voetjes waren gaaf gebleven. In dat kamertje had ze de minste kans op infecties. Toen moest ik denken aan de dozen vol roze Oilily gympjes die wij bij ons hadden. Na de thee ging ik op zoek naar de gympen. Omdat ik zelf had meegeholpen met het inladen wist ik precies waar ik ze kon vinden.

Heel voorzichtig deed ik de deur van de kast open en ging ik op mijn hurken zitten. Twee prachtige, groene kijkers en een warrige bos met blonde krullen kwamen voorzichtig boven het lakentje uit. Ik hield de roze gympen voor haar neus. Langzaam duwde zij heel voorzichtig het laken weg. Een totaal gehavend bloot lijfje kwam tevoorschijn: een en al blaren en losse vellen huid. Aisha stond op en inderdaad, alleen haar voetjes waren gaaf. Met een simpel handgebaar gaf zij aan dat ik haar de gympen moest aantrekken. Zo voorzichtig als mogelijk voldeed ik aan haar verzoek. Toen stond er opeens een stralende prinses voor mij. Nooit ben ik vergeten wat ze zachtjes zei: “Holland okay, Holland okay.”

Citaat uit: Motherhood, 18 jaar en meer dan 200.000 bananendozen voor kinderen en moeders, nicolien de kroon heus 05 – 2015

27-02-15 08:37

OVERPEINZING

Genieten is een belangrijke voorwaarde “Het is tijd voor een aardevrouwenfestival”, zei ik tegen enkele vriendinnen. “Ja leuk”, zeiden ze, “dat gaan we doen!” “ Maar wat gaan we dan eigenlijk doen”, vroeg een van hen. Een legitieme vraag natuurlijk.

L

ol hebben, lachen en plezier maken: deze thema’s springen er wat mij betreft echt uit als ik denk aan het organiseren van een vrouwenfestival. Het leven is al serieus genoeg en wij vrouwen kunnen de zaken zeer serieus nemen, want dat zit in onze aard. Onze zorg voor de mensen om ons heen zit al generaties lang in ons gedrag ingeprent.

De zorg voor het huishouden, de kinderen, het welzijn van de familie en vaak ook nog het welzijn van vrienden en kennissen. We willen graag dat iedereen gelukkig is en dan pas komen we zelf aan de beurt, als er tenminste nog energie voor is.

Helaas zie ik om mij heen dat die energie er vaak niet is en dat veel vrouwen niet meer weten hoe het is om even flink plezier te hebben. Ze voelen zich vaak nog schuldig ook als ze het wel hebben. Genoeg gelachen, weer even een was draaien en de maaltijd bereiden.

Ik wil niet zeggen dat dit voor alle vrouwen geldt, maar voor velen toch wel. De rol van onze moeders, grootmoeders en overgrootmoeders was grotendeels gericht op het verzorgen van de familie en daarbij cijferden ze zichzelf vaak weg. Mijn oma

heus 05 – 2015

Heus 05-2015 29

van moeders kant had zeven kinderen en geen hulp in de huishouding.

Haar man bracht het geld in en deed verder niets om haar te helpen bij de huishoudelijke zaken. Mijn moeder zei laatst nog dat ze het een wonder vond hoe haar moeder dit deed zonder klagen en dat ze er altijd voor zorgde dat er ook flink werd gelachen in huis. Toen de kinderen de deur uit waren en de kleinkinderen begonnen te komen, reisde ze vaak het hele land af om bij elke verjaardag aanwezig te zijn. Dit deed ze tot haar negentigste verjaardag en daarna kon ze het lichamelijk niet meer aan. Ik weet dat ze genoot van al die reisjes en bezoekjes.

Wat ik wil zeggen is dat genieten en zorgen goed samen kunnen gaan.

Echter, ik vermoed dat de moderne vrouw te veel hooi op haar vork neemt, want naast de zorg voor een huishouden, heeft ze een baan waarin ze het goed wil doen en dan zijn er nog al die clubjes waar zij zelf en eventuele kinderen heen moeten.

Veel vrouwen denken dat het niet anders kan. Dat ze moeten meelopen in de rat race, omdat ze anders niet meetellen. Het kan wel degelijk anders. Sterker nog, het zijn de vrouwen die de veranderingen teweeg kunnen brengen die nodig zijn om meer harmonie op de aarde te brengen. Het zijn juist waarden zoals zorg en liefde, maar ook genieten, waarmee we de barricades van de harde normen en waarden die nu heersen kunnen doorbreken. Hiervoor is het wel nodig dat de vrou-

f oto: linda w orm hou d t

wen zelf voelen dat ze die kracht hebben en genieten is een belangrijke voorwaarde om dat te kunnen.

manon tromp, aardepriesteres en levensgids

Aardevrouwen spreken

27

27-02-15 08:37

FONDSLIJST

• • • • • • • • • • • • • • • • • •

‘99 witte kopjes op een tafel, stijloefeningen om de werkelijkheid te bekijken en te beschrijven’, Yoeke Nagel, isbn 978 90 77408 69 8 ‘Aardevrouwen spreken’, Manon Tromp (red.), isbn 978 90 77408 99 5 ‘Ademtocht, verhalen over de dood’, Linda Wormhoudt, isbn 978 90 77408 68 1 ‘Beschermheer – kind van de wegen deel 2’, Linda Wormhoudt, isbn 978 94 91557 06 4 ‘Blijvend meer energie volgens de vijf elementen’, Jeanine Hofs, isbn 978 90 77408 95 7 ‘Clusters - shodo schrijfboekje 2’, Christine de Vries, isbn 978 90 77408 64 3 ‘Dagboek als spiegel, een handboek vol inspiratie’, Christine de Vries, isbn 978 90 77408 43 8 ‘De aarde roept... ontdek de natuur als bron van inzicht en heling’, Gerwine Wuring, isbn 978 90 77408 60 5 ‘De absolute werkelijkheid in het licht van eeuwenoude religieuze tradities’, Jaap Dijkstra, isbn 978 90 77408 92 6 ‘De geheimen van Hildegard von Bingen’, Gerrit Jan Keizer, isbn 978 94 91557 03 3 ‘De glimlach van de sirene, reis door het Etruskisch labyrint op zoek naar de Godin’, Selma Sevenhuijsen, isbn 978 90 77408 49 0 ‘De Groene Man en de Groene Vrouw, hun symboliek en gedaantes vanaf de steentijd tot nu’, Joke en Ko Lankester, isbn 978 90 77408 86 5 ‘De heilige buxusmoeder en 33 andere levensbomen’, Marjanne Huising, isbn 978 94 91557 23 1 ‘De Jassentechniek, verlost van ballast zet je De Stap naar moeiteloos leven’, Hans de Waard, isbn 978 90 77408 66 7 ‘De kracht van water, aarde, lucht en vuur - leven met de natuur’, Gerwine Wuring e.a., isbn 978 90 77408 37 7 ‘De sneeuwkoningin’, Hans Christian Andersen, pastels Juke Hudig, isbn 978 90 77408 81 0 ‘De stem van de Godin, leven volgens de maancyclus’, Joyce Hellendoorn, isbn 978 90 77408 88 9 ‘De stenen op ons pad’ met het Nederlandse stenenorakel, Nicolien de Kroon en Agnès Schlüter, isbn 978 90 77408 76 6 ‘De sterren van je leven - en het verhaal dat zij te vertellen hebben’, Ria Borst, Ineke Bergman, Paula van Kersbergen, Vera Verhagen, isbn 978 90 77408 12 4

28

Heus 05-2015 30

• • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

• • • • • •

‘De verborgen boom, het boomsoort ‘Natuur als medicijn’, Gerwine Wuring, eigen ecosysteem van onze inheemse isbn 978 94 91557 17 0 loof- en naaldbomen’, Gerrit Jan Keizer, ‘Nephilim – kind van de wegen deel 1, Linda Wormhoudt, isbn 978 90 77408 98 8 ‘Dieren en wij – hun welzijn, onze isbn 978 90 77408 96 4 ‘Ontdek jezelf door tekenen en reflectief ethiek’, Monique Janssens, isbn 978 90 77408 85 8 schrijven’, Wendy Smit, ‘Dionysos, de vegetatiegod’, Joke en isbn 978 94 91557 05 7 ‘Pythia, de hogepriesteres -symboliek en Ko Lankester, isbn 978 94 91557 19 4 ‘En de drummers waren vrouwen, een mythologie in de tarot’, Petra Stam, isbn 978 94 91557 01 9 spirituele geschiedenis van het ritme’, Layne Redmond, vertaling Isabella ‘Schrijven met het creatiepentagram’, Verbruggen, isbn 978 90 77408 97 1 Yoeke Nagel, isbn 978 94 91557 13 2 ‘Gaia’s kracht, op reis naar haar magi‘Seidr, het Noordse pad - werken met sche plaatsen’, Roelien de Lange, magische en sjamanistische sporen in isbn 978 90 77408 75 9 Noordwest-Europa’, Linda Wormhoudt, ‘Goden en sjamanen in Noordwestisbn 978 90 77408 74 2 ‘Sharing nature, spelvormen voor Europa’, Linda Wormhoudt, natuurbewustzijn’, Joseph Cornell, isbn 978 90 77408 50 6 vertaling Adrie Beyen, ‘Godinnen van eigen bodem’, Ineke isbn 978 94 91557 04 0 Bergman, isbn 978 90 77408 35 3 ‘Heilige bronnen in de Lage Landen’, ‘SoulCollage®, werken met je eigen zieLinda Wormhoudt e.a. lenkaarten’, Seena B. Frost, vertaling Adrie Beyen, isbn 978 94 91557 21 7 isbn 978 94 91557 09 5 ‘Herstory of Art’, Karin Haanappel, ‘Vingerlabyrintlopen’, John Musterd, isbn 978 90 77408 94 0 isbn 978 94 91557 22 4 ‘Het oergevoel – over vuur maken, ‘Witte wieven en elfen, fluisteringen uit sporen zoeken, sluipen en nog veel de Andere Wereld’, Ruud Borman, meer’, Agnes Meijs, isbn 978 90 77408 90 2 isbn 978 90 77408 77 3 ‘Woordenregen, 1 jaar schrijven’, ‘In het licht van de Maan - handboek vie- Margreet Schouwenaar, ringen, symboliek en bewustwording’, isbn 978 90 77408 91 9 Petra Stam, isbn 978 90 77408 00 1 ‘Innerlijk pelgrimeren, schrijvend op ‘De essentie van edele stenen’, Anneke weg naar je hart’, Christine de Vries, Agterberg, isbn 978 94 91557 07 1 isbn 978 90 77408 82 7 ‘De Maan, 66 mystieke kaarten voor ‘Isis en de 14 sleutels tot heelwording’, bewustwording’, Petra Stam, Petra Stam en Els Lijesen, isbn 978 94 91557 16 3 isbn 978 94 91557 11 8 ‘Het levenskunstspel’, Anky Floris, ‘Kaboutersoep en wonderblaadjes isbn 978 9077408 51 3 – zintuiglijke buitenavonturen voor ‘Het Heidehofse Natuur- en Inzichtspel’, baby’s, peuters en kleuters’, Ity Busstra, Annetje Braat, isbn 978 90 77408 61 2 isbn 978 94 91557 14 9 ‘Kruidenwijsheid – 66 affirmatie- en ‘Kruidenwijsheid, over appelvrouwen, actiekaarten’, Marjanne Huising, isbn 978 94 91557 15 6 weegbreemannen en andere kruidenmensen’, Marjanne Huising, ‘Luister naar je ziel, 50 troost- en krachtisbn 978 94 91557 02 6 kaarten’, Janet Werner, ‘Maya wijsheid voor je levenspad, het isbn 978 90 77408 84 1 ‘Maak werk van je droom! 52 realisatieTzolkin profielenboek’, Elvira van Rijn, kaarten’, Louisa Perreyn, isbn 978 90 77408 89 6 ‘Maya wijsheid voor je levensreis, het isbn 978 90 77408 93 3 ‘Maya wijsheid creatiekaarten’, levenspadenboek’, Elvira van Rijn, isbn 978 94 91557 18 7 Elvira van Rijn en Patricia Mooren, ‘Maya wijsheid voor je levensreis isbn 978 94 91557 10 1 logboek’, Elvira van Rijn, isbn 978 94 91557 20 0 ‘13 manen – Verjaarskalender’, ‘Mensen verhalen over bomen’, Adrie Petra Stam, isbn 978 94 91557 12 5 Beyen, isbn 978 90 77408 04 9 ‘Motherhood, 18 jaar en meer dan Vrijwel alle titels zijn verkrijgbaar in (web)boekwinkels en alle titels zijn te koop 200.000 bananendozen voor kinderen en moeders’, Nicolien de Kroon, in de webshop op www.A3boeken.nl isbn 978 94 91557 08 8

• • • • • • • • • • • • • •

(Prijs)wijzigingen voorbehouden

•

HEUS VERSCHIJNT TWEE KEER PER JAAR EN IS EEN UITGAVE VAN A3 BOEKEN, OOSTERVELDWEG 15, 7274 DZ GEESTEREN, T 0545 48 11 40, INFO@A3BOEKEN.NL EEN ONLINE VERSIE VAN HEUS IS TE VINDEN OP WWW.A3BOEKEN.NL HEUS WORDT GRATIS VERSPREID VIA A3 AUTEURS, DIVERSE BOEKWINKELS EN SPIRITUELE CENTRA, EN DERDEN. heus 05 – 2015 ABONNEREN IS NIET MOGELIJK. OVERNAME VAN ARTIKELEN IS TOEGESTAAN NA TOESTEMMING VAN DE UITGEVER EN MET BRONVERMELDING. VORMGEVING: VILLA Y, DEN HAAG – DRUKWERK: DRUKKERIJ ANTILOPE

27-02-15 08:37

KRACHT UIT DE NATUUR

by Greetje

www. bachbloesemmix.nl NIEUW! Bach bloesem mixen. Online.

Individueel afgestemd op jouw behoeften.

In Op basis van plantaardige extracten.

Veilig in gebruik voor kinderen en volwassenen.

O Ondersteunend bij stress, depressie, onzekerheid, burn-out, leerproblemen, menopauze en tal van andere klachten.

Laat je vrijblijvend informeren.

Puur als de natuur.

Veelzijdig als het leven.

/ĞĚĞƌĞ ǁŽĞŶƐĚĂŐ ŝŶůŽŽƉǁŽƌŬƐŚŽƉƐ͘ ǁŽĞŶƐĚ ĚĂŐ ŝŶůŽ ĂŐ ŝŶůŽŽƉǁŽƌŬƐŚŽ

ĐĂĚĞĂƵͲĂƌƟŬĞůĞŶ Ͳ ĂƌŽŵĂůĂŵƉĞŶ Ͳ ĞƚŚĞƌŝƐĐŚĞ ŽůŝĞ Ͳ ŵĂLJĂĐƌĞĂƟĞƐ Ͳ ǁŽƌŬƐŚŽƉƐ ͲĂƌƟŬĞůĞŶ Ͳ ĂƌŽŵĂůĂĂŵƉĞŶ Ͳ Ğ Ɖ ĞƚƚŚĞ ŚĞĞƌŝƐ ƌŝƐĐĐĐŚĞ ŚĞ ŽůŝĞ Ͳ ŵĂLJĂ LJ

ƚĞůŝĞƌ ŽƉĞŶ͗ ĚŝŶƐĚĂŐ ƚͬŵ ǀƌŝũĚĂŐ ǀĂŶ ϭϬ͘ϬϬ Ͳ ϭϲ͗ϬϬ ƐĚĂŐ ƚͬŵ ǀƌŝũĚĂŐ ǀĂŶ :͘ ͘ <ĂŶǁĞŐ ϭϵ tŝƩĞǀĞĞŶ Ϭϲ ϭϱϬϭϱϲϭϭ ͬ ƉĂƚƌŝĐŝĂΛŐĞƵƌƉĂůĞŝƐ͘Ŷů ǁǁǁ͘ĨĂĐĞŬ͘ĐŽŵͬ'ĞƵƌƉĂůĞŝƐϭ

ǁǁǁ͘ŐĞƵƌƉĂůĞŝƐ͘Ŷů

248media is een

toonaangevende uitgeverij van

publicaties op het gebied van het welzijn van kinderen Autisme Hooggevoeligheid Hoogbegaafd Opvoeden Integratieve kindertherapie Kindercoaching Ga voor meer informatie naar

www.248media.nl

Heus 05-2015 31

27-02-15 08:37

“Verzamel takken van de negen heilige houtsoorten: eik, berk, spar, wilg, lijsterbes, appel, wijnrank, hazelaar en meidoorn. Maak een vuur waarin je het hout brandt. Zorg voor veiligheid! Spring over het vuur of loop tussen twee vuren door. Voel hoe (symbolisch) oude lagen van je afvallen, hoe je gezuiverd wordt.

Doe een wens. Als je je liefde wilt uiten of je wilt binden aan een ander, kun je dit samen doen.”

Citaat: petra stam en marja de zee uw – bij de Maan van het Ontwaken en Beltane Foto: Petra Stam In het licht van de Maan

Heus 05-2015 32

27-02-15 08:37