HEUS 14 - 8e jaargang nr 1 - A3 boeken

Marjanne Huising

Kruidenkracht voor tieners

Er prijkten enkele prachtige nieuwe titels op mijn lijstje voor de eerste helft van 2020. Binnen enkele dagen stond er een streep door. Jammer, want ik had me verheugd op het redigeren en vormgeven. Met het vervallen van de nieuwe titels kwam er ineens (financieel) ruimte voor de herdruk van twee boeken die al langere tijd niet meer leverbaar waren: ‘Seidr, het Noordse pad’ van Linda Wormhoudt en ‘De stem van de Godin’ van Joyce Hellendoorn. De eerste uit 2010 en de tweede uit 2011. Ik heb ze weer eens met aandacht bekeken en ja, de oude wijsheid en nieuwe inzichten uit deze twee boeken mogen zeker nog meer mensen bereiken. Begin dit jaar werd een nieuwe lading ‘Maya wijsheid creatiekaarten’ van Elvira van Rijn en Patricia Mooren door de drukker afgeleverd, het boek ‘Maya wijsheid voor je levensreis’ staat op de nominatie voor een herdruk en Elvira is bezig met het herschrijven van ‘Maya wijsheid voor je levenspad’. Ook het vermelden waard: ‘Blijvend meer energie volgens de vijf elementen’ van Jeanine Hofs zal binnenkort een vijfde druk krijgen. Op dit moment werkt Petra Stam aan haar tweede krachtdierenboek en ­kaartenset met onder meer regenworm, koraal, potvis en rund. Ik kan niet wachten…

adrie beyen, hoofdredacteur en uitgever

Het vrouwelijke en het leven

“alles komt voort uit het vrouwelijke” is een zin die karina schelde uitsprak tijdens de soul Voice® teacher training die ik volgde. deze zin houdt me al jarenlang bezig. ik voel dat het klopt maar hoe is het vervolgens uit te leggen? wat weten we eigenlijk naast het feit dat we natuurlijk geboren worden uit onze moeder?

Leven met de seizoenen, leven volgens de maancyclus, leven met het vrouwelijke principe van stilte, geboorte, groei en afbraak. Belangrijke elementen in een wereld waarin we geleerd worden vast te houden aan dat wat we creëren, alles onder controle willen houden en verslaafd zijn aan snelheid en groei. Dit is een heel onnatuurlijke manier van leven waarin het mannelijke principe de overhand heeft gekregen. Daar waar in het Oosten nog steeds geleefd wordt volgens de principes van yin en yang met de vijf elementen, hebben wij in de Westen in de afgelopen millennia onze voeling daarmee compleet verloren. Met alle gevolgen van dien, want we beïnvloeden daarmee de gehele aarde en alle daarop levende culturen inclusief het Oosten. Tijd voor een omwenteling dus!

Mijn idee was om in dit artikel wat speurwerk te doen naar boeken en artikelen rond dit thema, maar alles in mij vraagt om diep naar binnen te gaan, te voelen en gewoonweg maar op te schrijven wat ik hierbij waarneem. Dat is tenslotte mijn manier van schrijven, die natuurlijk aansluit bij mijn sterke verbinding met het vrouwelijke principe. Zij is niet logisch, ze is chaos, voelend, mysterieus maar alwetend. Het gaat over in vertrouwen afdalen in de diepte waar alle antwoorden liggen. De sleutel van wat ik hier eigenlijk wil vertellen ligt al in de manier waarop ik schrijf. Ik verbind, ik vertrouw, ik type het uit en tegelijkertijd denk ik erover na en de ordening volgt. Kortom, ook mijn creaties ontstaan blijkbaar uit het vrouwelijke principe.

In meditaties ben ik gaan voelen dat door diep mijn baarmoeder in te reizen ik als het ware in de kosmos val, een prachtige glinsterende zwarte diepe sensatie

die voor mij voelt als de Grote Moeder. Ik voel dat deze verbinding met haar maakt dat ik mijn creaties de wereld in kan brengen, daarmee altijd in verbinding met wat goed is voor het grote geheel. Daarnaast heb ik, zoals velen van ons, geleerd vanuit mijn verbinding met de aarde verticaal verbinding te maken, met de kosmos. Via mijn centraal kanaal, in verbinding met al mijn chakra’s. Deze verbinding voelt voor mij altijd als het licht. Een verbinding met de Grote Vader.

Als ik vervolgens beide stromen met elkaar verbind dan vallen alle dimensies weg.

In de Chinese geneesleer wordt het grote niets Wuji genoemd. Uit Wuji komt Taiji voort: het grote alles. Waardoor vervolgens de dans tussen yin en yang ontstaat.

Fibo N acci

De natuur heeft zo haar eigen balans als het gaat over mannelijke en vrouwelijke energie. De gulden snede spiraal is overal in terug te vinden, in de opbouw van bloemzaden, planten, bijenvolken, slakkenhuizen etc. Het is heel boeiend om de beweging die deze spiraal in zich heeft te volgen met je ogen. De fibonacci reeks is een vereenvoudigd model van de gulden snede waarbij steeds het eerste getal wordt opgeteld bij de tweede en zo het volgende getal ontstaat: 0, 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34 etc. Dit model is iets makkelijker te gebruiken in mijn uitleg.

Als ik boventonen zing, dan ontstaat er een toonladder van boventonen op mijn grondtoon, ook deze toonladder volgt de fibonacci reeks. Het is een

OPNIEUW

De stem van de Godin, leven volgens de maancyclus

Joyce Hellendoorn

A5, fc, 144 pagina’s, geïllustreerd, € 24,50

isbn 978 90 77408 88 9

nur 728

2e druk verschijnt voorjaar 2020

principe

gegeven, de toonladder ontstaat vanzelf, hij is van nature aanwezig. Boventonen zijn er altijd, wat dus betekent dat alle natuurlijke akoestische geluiden die wij horen, of het nu onze stem, een instrument of geluid uit de natuur is, zijn opgebouwd volgens deze spiralende vorm. Daarmee zijn ze dus onderdeel van creatie, ze brengen beweging, woelen los, brengen heling en harmonie omdat ze een natuurlijke orde volgen.

Weer even terug naar yin en yang. Je zou kunnen zeggen dat het grote niets (0) een vrouwelijke oorsprong heeft en het grote iets (1), de vonk, de oerknal, een meer mannelijke oorsprong. De spiraal komt dus in beweging vanuit een vrouwelijke oorsprong. Maar er is geen beweging mogelijk als het mannelijke daar niet bij komt, wat het één dus zeker niet belangrijker maakt dan het ander, ze hebben elkaar nodig. Maar kijkend naar deze reeks is er dus altijd een beetje meer van het één nodig om de beweging op een natuurlijke manier in stand te houden. Omdat het begint met het vrouwelijke principe (de eicel in de baarmoeder waar de zaadcel naartoe komt) kun je dus stellen dat een gezonde balans niet 50­50 is maar een balans volgende de fibonacci reeks. Je zou dus kunnen stellen dat een gezonde balans een balans is waar het vrouwelijke de overhand heeft.

Natuu R lijke cyclus

Als we kijken naar de maanden van onze Westerse kalender binnen een zonnejaarcyclus dan kun je stellen dat we van september tot en met april in een opkomende en weer afnemende vrouwelijke stroom zitten en dat mei tot en met augustus meer naar buiten is gericht, meer een yange energie heeft, met als hoogtepunt midzomer.

Als je naar 13 manen kijkt dat kom je inderdaad uit op 8:5. Even grofweg, want binnen een zonnejaar hebben we ongeveer 12,5 maancycli. In de donkere maan van november, van oorsprong het Keltische nieuwe jaar, keert het vrouwelijke principe helemaal naar binnen. Dit voelen we meestal ook in onszelf, aan onze eigen behoefte aan inkeer, terugkomen bij onszelf. In december is die behoefte het grootst, we vieren dat dan ook graag samen binnen met de mensen die ons nabij staan, dan hebben we behoefte aan verbinden. Januari is een maand van contemplatie, terugkijken, vooruitkijken, vooral nog niet veel in beweging komen.

Vaak krijgen en nemen we niet de tijd om drie maanden naar binnen te keren, te vertrouwen op de beweging die van binnenuit komt, te vertrouwen op onze behoefte aan rust en daarmee ook te kunnen opladen. In de basis vertrouwen we erop dat er weer leven komt na de dood. In februari richten we onze aandacht op de zaden in de grond, de energie is nog ingekapseld maar de potentie begint zich al wel te roeren. Maart is de maand van het ontkiemen, kwetsbaarheid, zachtheid, broeden. April begint al meer en meer leven in de brouwerij te brengen, maar de uitdrukking “April doet wat ie wil” is er niet voor niets, er is nog heel wat chaos en onberekendheid. In mei daarentegen is er al veel meer groeikracht en naar buiten gerichtheid, kortom veel meer yang. Op de een of andere manier kan ik vanaf mei mijn agenda niet meer zo goed in bedwang houden, het is alsof er dan ineens van alles gemanifesteerd wil worden. In juni komt dat met midzomer tot een hoogtepunt en dan neemt het gaandeweg weer af. Juli en augustus zijn ook maanden met veel zonnekracht en groei. Augustus is een echte actieve oogstmaand. In september wordt er ook nog geoogst, maar de energie keert dan al weer meer naar binnen en daarmee treedt ook weer het vrouwelijke in. Oktober is een heerlijk chaotische maand die ervoor zorgt dat de afbraak weer intreedt wat ruimte maakt voor leegte en daarmee nieuw leven na een stille periode.

g odi NN e N

Als je kijkt naar de manier waarop wij als mensheid in het leven staan, dan mogen we wel stellen dat we niet meer volgens het natuurlijke principe leven. Het vrouwelijke principe wordt vaak zeer ondergewaardeerd, niet begrepen, niet gevoeld, niet gezien, niet gehoord, niet geleefd. Met alle gevolgen van dien voor onze gezondheid en de gezondheid van onze planeet. Kortom, we kunnen in het Westen veel leren over balans door het ritme van de seizoenen te volgen, juist omdat op deze plek op aarde de seizoenen zo wisselend zijn.

Fibonacci

Door de natuurlijke orde om te draaien en het aandeel mannelijke energie te vergroten, raken we in een versneld ritme wat niet meer stroomt met het ritme van de aarde. In vroeger tijden stonden de godinnen symbool voor alle aspecten die te maken hebben met de natuurlijke cyclus van het leven. In oorsprong was er de Moedergodin, zij omhulde alles, in haar was alles vertegenwoordigd. Ze was heel, ze was voelbaar, ze was aarde, ze was kosmos, ze was Al.

Ze was compassie, ze was lieflijk, ze was dodelijk, ze was de poort naar het leven en tevens de poort naar de dood.

Met de opkomst van het patriarchaat werden de mannelijke goden boven de vrouwelijke godinnen gesteld en draaide de orde en daarmee de creatiespiraal als het ware om. De mensheid besloot een tegennatuurlijke stroom te volgen. Hiermee ontstonden snelheid, beweging, vooruitgang, exponentiële groei. Momenteel groeien we gestaag richting onze eigen vernietiging. De snelheid is niet meer bij te benen. Gelukkig zien steeds meer mensen in dat het zo niet langer door kan gaan. Hoe snel willen we onze communicatie nog hebben? En hoe ver raken we daarmee verwijderd van een manier van communiceren die directer is dan welke mobiele telefoon dan ook, pure verbinding van hart tot hart? De hoeveelheid straling die momenteel in onze atmosfeer wordt gezet, is

inmiddels zo hoog aan het worden dat het leven op aarde erdoor wordt bedreigd. Het beïnvloedt ons welzijn en onze gezondheid. De behoefte aan eenvoud wordt steeds groter. Ont­spullen, minimaliseren, meditatie, biologisch eten, zero waste. Steeds meer mensen voelen de roep van de Godin, van het vrouwelijke principe.

m a N e N e N maa N de N

Interessant is het om te kijken wat juist in dat opkomende patriarchaat, zoals de Romeinse tijd, de rollen van de inmiddels vele Godinnen waren omdat ze nog een afspiegeling in zich dragen van de Grote Moeder. Ze hadden namelijk toen nog steeds een belangrijke rol te vervullen. Later in het christendom werden ze verstoten en een aantal van hun rollen werd overgenomen door heiligen, maar inmiddels al wel beroofd van hun sensualiteit, seksualiteit en wildheid. De vrouwelijke natuur verdrukt en ingesnoerd. In de Romeinse tijd werd het begin gemaakt met onze huidige kalender. Wat begon met een maankalender, de vrouwelijke cyclus, werd ingepast in een zonnejaar, de mannelijke cyclus. Passend gemaakt, gemodelleerd in een voor iedereen handig bruikbare mal. Netjes bijgeschaafd en ingeperkt, her en der wat dagen erbij, één keer in de vier jaar een extra dag. Ergens in de vroege middeleeuwen was het huidige model dan eindelijk klaar en daarmee een leefmodel gecreëerd dat geen enkele ruimte meer bood voor een natuurlijke balans. Onze voeling met de maan was compleet verdwenen, omdat deze kalender niet meer gelijk liep met het ritme van de 12,5 manen die in de periode van een zonnejaar voorbij komen. In de namen van onze manen liggen nog wel de verre fluisteringen van de Godin verscholen. En daar waar soms van de namen van de manen niet veel meer over is gebleven dan een nummer, vinden we in sommige namen van de maanden nog wel oude feesten terug die werden gevierd ter ere van Goden of Godinnen.

Het allerbelangrijkste is dat wij niet vergeten. Dat in onszelf alle antwoorden verscholen liggen. Dat er niet veel meer voor nodig is dan ons gewoonweg te verbinden met onze natuur, zowel in onszelf als buiten onszelf. Niet veel meer nodig is dan tegen een boom aan te gaan zitten en te voelen. De bomen die niet anders kunnen dan hun natuurlijke ritme te volgen, onze leraren kunnen zijn als het gaat over gronden, verbinden met aarde, verbinden met kosmos, verbinden met omgeving, in balans geven en ontvangen, gewoonweg aanwezig zijn.

Joyce Hellendoorn

Zangeres, kunstenares en sound healer

Creatiekaarten brengen

in 2013 maakte ik van de 20 zegels en 13 tonen van de tzolkin kalender kaarten voor mijn workshops. Ze hielpen me om flexibeler met de zegels en tonen te kunnen werken. minder vanuit het hoofd, meer vanuit gevoel en intuïtie. inmiddels is de tweede druk met een aantal nieuwe elementen verschenen en laat ik je kennismaken met verschillende manieren om met de creatiekaarten te werken.

De zelfgemaakte kaarten legde ik bijvoorbeeld verspreid en omgekeerd op de grond. Vervolgens vroeg ik deelnemers intuïtief naar een kaart te lopen. Aan de hand van de tekst op de kaart deelden ze wat hen op dat moment bezighield. Het was zo’n verrassende manier van werken met de energie van de kalender dat deelnemers al snel gingen vragen of die afbeeldingen ook voor hun beschikbaar waren. Zo werd het idee voor de Maya wijsheid creatiekaarten geboren. Inmiddels hebben de kaarten hun weg gevonden en blijken ze voor veel toepassingen geschikt. Alles wat je vanuit gevoel of intuïtie doet, wordt versterkt als je verbinding maakt met de energie van de kaarten. Ongetwijfeld hebben ze ook geholpen bij het creëren van nog meer werkvormen dan de suggesties op de extra kaarten in het doosje, zowel werkvormen van mijzelf als van anderen die met de kaarten werken.

d ichte R bij je eige N wijsheid

De kaarten zijn gebaseerd op twee aspecten van de dagenergie van de Tzolkin kalender: een zonnezegel en een creatietoon. Deze dagenergie geeft weer welke energie we dagelijks vanuit het hart van de Melkweg ontvangen. Het is een energie die je herinnert aan al je kwaliteiten en mogelijkheden. De kalender maakt zichtbaar welke energie dat is via een combinatie van een zegel en een toon.

Het zegel van de dag geeft aan welke kwaliteiten je die dag ter beschikking staan en welke kwaliteiten in jou die dag worden aangesproken of geraakt. De kwaliteiten van een zegel spreken jouw hulpbronnen en valkuilen aan. Het zegel van de dag heeft dus invloed op datgene wat jou die dag mee­ en tegenvalt.

De toon van de dag heeft net als een muzieknoot een trilling die beweging geeft aan de kwaliteiten van het dagzegel. De toon is de creatiekracht waarmee de zegelkwaliteit in beweging komt.

De zegels en tonen bevinden zich niet alleen buiten jezelf, maar ook in jezelf. Je bent immers zelf een mini weergave van het universum. De bron waar deze energie vandaan komt bevindt zich ook in jou. De zegels en tonen wijzen je de weg naar je eigen kracht en wijsheid.

aF stemme N o P de dage N e R gie

De dagenergie doet zijn werk of je er nu bewust van bent of niet. Afstemmen op de dagenergie is een manier om jezelf bewust uit te lijnen. Als je weet hoe de wind waait, is het immers ook makkelijker om ervoor te zorgen dat je de wind in de rug hebt. Je kunt dat doen door dagelijks de zegel­ en toonkaart van de dag te lezen en neer te zetten op een plek waar je die regelmatig ziet. ’s Avonds kun je de kaart gebruiken om te schrijven in je logboek of dagboek. In een van mijn online cursussen gebruik ik een intuïtieve schrijfoefening met de dagenergie en de zegelkaarten. In schrijfboeken als ‘Innerlijk pelgrimeren’ van Christine de Vries en ‘Woordenregen’ van Margreet Schouwenaar kun je leuke schrijfoefeningen vinden. Je kunt ook op een creatieve manier met de kaarten werken, bijvoorbeeld met SoulCollage® zoals ik in de Maya wijsheid workshops doe, met schilderen, tekenen of met encaustic art zoals nieuwsbrieflezer Gees doet. Elke ochtend stemt ze met de creatiekaarten af op de dagenergie en maakt dan met gesmolten bijenwas een encaustic art kaart. “Door de afstemming op de energie van de dag verschijnen er boodschappen in mijn kaart. Heel waardevol om mijn dag te beginnen en de energie mee te nemen gedurende de hele dag. Er verschijnen vooral veel boodschappen van totemdieren. De olifant bracht me bijvoorbeeld een boodschap over de mistsluier die de gevormde wereld van de ongevormde wereld scheidt. Voor mij bevestigt dit dat werken met de creatie kaarten in combinatie met mijn encaustic art mij helpt om vorm te geven aan mijn leven. Elke maand maak ik

OPNIEUW

Maya wijsheid creatiekaarten

Spel van 66 kaarten (95x138)

Elvira van Rijn

2e druk

isbn : 978 94 91557 10 1

nur : 728

€ 24,50

je in beweging

een collage op canvas van de kaarten die ik die maand heb gemaakt. Zo creëer ik op mijn eigen wijze een vorm die mij veel brengt in mijn leven.”

Nieuwe a FF i R maties o P de kaa R te N Geïnspireerd door de kracht van woorden, gedachten en de twintig zonnezegels van de Maya Tzolkin kalender ontstonden in 2014 de DNAfirmaties. Dit zijn twintig krachtige zinnen bij de zegels van de kalender. Ik ontwikkelde en testte ze samen met Mireille Mettes, ontwikkelaar van de MIR­Methode, en kinesioloog Els Jansen. Ze verschenen voor het eerst in mijn boek ‘Maya wijsheid voor je levensreis, het Tzolkin levenspadenboek’. Afgelopen jaar namen we de volgende stap en ontwikkelden en testten we ook DNAfirmaties bij de dertien creatietonen. Die zijn nu toegevoegd aan de toonkaarten. Ook de zegelaffirmaties zijn in de tweede druk toegevoegd aan een van de twee sets zegelkaarten die in het doosje zitten, samen met drie verdiepende affirmaties. Deze toevoegingen creëren nieuwe mogelijkheden om met de kaarten te werken. Als je de affirmaties hardop uitspreekt steek je als het ware het licht in al je cellen aan. Dat heeft een enorm helende kracht en

harmoniserende werking. In HEUS van najaar 2015 schreef ik al een artikel over de helende kracht van deze affirmaties. Met de kaarten kun je nu zelf alle affirmaties van de zegels en tonen combineren bij een datum naar keuze, zoals je geboortedag, je huwelijksdag, de dag waarop je bedrijf werd geboren of gewoon de dag van vandaag.

d N aF i R maties bij de c R eatieto N e N

Toon 1 Ik ben de magneet.

Toon 2 Ik ben in balans en vind stabiliteit.

Toon 3 Ik ben dienstbaar

Toon 4 Ik ben de ontwerper van de vorm.

Toon 5 Ik ben de uitvoerder van het ontwerp.

Toon 6 Ik ben de organisator.

Toon 7 Ik ben afgestemd en geef door.

Toon 8 Ik ben in harmonie met wat ik geloof en doe.

Toon 9 Ik ben trouw aan mijn idealen.

Toon 10 Ik ben de creator.

Toon 11 Ik ben de bevrijder.

Toon 12 Ik ben het nieuwe evenwicht.

Toon 13 Ik ben terug in de bron.

SoulCollage® bij Rode Hemelwandelaar, het jaarzegel van 2020

e e N ha R mo N ise R e N de oe F e N i N g

Het is ook heel goed mogelijk om met de kaarten te werken los van de dagenergie. Als je voelt dat je niet in harmonie bent, bijvoorbeeld omdat je slecht hebt geslapen, een vervelend gesprek hebt gehad of op een andere manier uit je kracht bent, helpen de kaarten om jezelf weer krachtig te voelen. Hoe vaker je ermee werkt, des te sneller jouw systeem erop reageert.

Stap 1. Trek blind twee kaarten: een uit de tonenset en een uit de zegelset met affirmaties. Stap 2. Leg je ene hand op je borstbeen en je andere hand op je buik en haal een paar keer diep adem. Stap 3. Zeg de affirmaties van beide kaarten op alsof het een versje is. Eerst de affirmaties van de toonkaart, dan die van de zegelkaart. Gebruik de DNAfirmatie van de zegelkaart als afsluitende regel.

Als voorbeeld trok ik twee kaarten: Witte Wereldoverbrugger en toon 3.

Rechtst R eeks N aa R de ke RN

Ook in professionele coaching of begeleiding versterk je de sessie met de kaarten. Studentenbegeleider Corrie Pasman gebruikt de kaarten om inzicht te geven in bijvoorbeeld levensloop en levenspad. “Ik leg de kaarten neer en laat de cliënt er verbinding mee maken door erbij te gaan staan of de kaarten op te pakken. Het mooie is dat ik alleen hoef te faciliteren door de juiste kaarten neer te leggen, afgestemd op de geboortedatum van de cliënt. De kaarten geven meestal snel toegang tot een antwoord op een specifieke vraag van de cliënt. Die heeft dat antwoord namelijk zelf, maar kan daar op dat moment niet bij.” Klankwerker Karoline Wagenaar gebruikt de kaarten bij het geven van klankschaalsessies. “Klanken vinden een weg naar binnen via het oor, de trilling van de klankschalen vinden hun weg via het lichaam. Ze brengen net als de creatiekracht van de dertien tonen het lichaam letterlijk in beweging.” Soms gebruikt ze bij een sessie de kaarten van de zegels voor extra verdieping: “Ik zet ze in als anker en inspiratiebron voor de persoon die komt voor een sessie met klank. De instrumenten die ik gebruik, zoals drum, klankschaal, koshi, ratels, kabalonga of snorrebot, kies ik intuïtief bij de gekozen zegels. Na de sessie kletsen we nog even na over de ervaringen van de persoon.” Als je met een groep bent, versterk je met behulp van de kaarten de verbinding met jezelf en met elkaar. Het is heel mooi om bijvoorbeeld met een zang­ of dansgroep samen de kaarten van de dagenergie te lezen aan het begin van een sessie of les. Zo stem je met elkaar af op de energie die op dat moment beschikbaar is.

Beide zegelkaarten en de toonkaart bij het voorbeeld: Witte Wereldoverbrugger en toon 3

Ik ben dienstbaar.

Ik kom in beweging door te doen wat mijn hart me ingeeft.

Ik maak ruimte voor het nieuwe door het oude los te laten.

Ik geef me over aan de weg van mijn ziel.

Ik laat de controle los.

Ik ben het begin en het einde.

oP stelle N met de kaa R te N Jaargroepdeelnemer Manon vertelde me hoe ze de creatiekaarten gebruikt bij opstellingen. “Onze dochter van anderhalf had problemen met slapen. Met een opstelling hoopten we inzicht te krijgen in hoe we haar zouden kunnen helpen. Het verschil tussen werken met de kaarten en een opstelling met voorwerpen of losse blaadjes is dat de kaarten een inbreng hebben in de opstelling. Ze geven extra informatie naast de informatie die via de representant komt. Die informatie komt naar buiten via de representant die op de desbetreffende kaart staat. Zo hadden we voor de situatie rond het slapen de kaart van Blauwe Adelaar getrokken en tijdens de opstelling was dat de plek van waaruit het overzicht en inzicht kwam. Nadat we in de opstelling hadden gekregen wat we nodig hadden (een extra kaart als steun) kwamen er vanuit de positie van de Blauwe Adelaar heel praktische oplossingen die nodig waren in de situatie rondom het slapen.

Wat ik erg mooi vond is dat de kaarten ook echt klopten bij wat er nodig was voor elk onderdeel van het probleem. Zo kreeg ik zelf als steunkaart toon 11 over het loslaten van wat niet meer nodig was in deze situatie. Dit lukte mij pas echt toen ik toon 11 combineerde met een van de zegelkaarten in de opstelling. Na de opstelling merkte ik ontspanning en verbetering met inslapen. Ook had ik zelf weer vertrouwen bij het naar bed brengen van mijn dochter. Ik kon veel meer ontspannen en sliep zelf ook makkelijker in. Wat ik fijn vind aan een opstelling met de creatiekaarten is dat de informatie op de kaart al richting geeft aan de opstelling. Dat geeft houvast en maakt het doen van een opstelling leuk en makkelijk, ook als je wat minder ervaring hebt met opstellen. Ik heb ervaren dat het bij het starten van de opstelling belangrijk is dat duidelijk moet zijn waarnaar je wilt kijken en dat je kaarten trekt met een duidelijke intentie, zoals: een kaart voor mij in de situatie rondom het slapen, een kaart voor mijn dochter in de situatie rondom het slapen, een kaart voor de oplossing. Ook trek ik elke keer dat we een nieuwe opstelling starten een andere kaart voor mezelf. Dat laat mij zien dat de kaarten echt meedoen en alleen over die specifieke situatie iets zeggen.”

ko m Pasle ggi N g

Ook zonder opstelling kun je de kaarten gebruiken als je een vraag hebt die je vanuit je denken niet kunt beantwoorden. De kaart geeft je een duwtje in de richting van het juiste antwoord. Een voorbeeld is de kompaslegging. Maak om te beginnen voor jezelf duidelijk waarover je helderheid of inzicht wilt ontvangen. De kaarten zijn niet bedoeld om te voorspellen maar om je hier en nu een duwtje in de juiste richting te geven. Trek vervolgens drie kaarten.

Kaart 1: Waar sta ik?

Kaart 2: Waar ga ik heen?

Kaart 3: Wat brengt me daar?

Er zijn twee verschillende zegelsets en twee tonensets. Je kunt ze los van elkaar gebruiken of allemaal tegelijk. Experimenteer ermee en kijk wat jou het meeste brengt.

Ve R bi N de N de Fa cto R

De kaarten werken ook als verbindende factor in een groep. Ooit organiseerden we inspiratieavonden voor ondernemers uit de buurt onder de naam ‘Eten met meer’. Samen met een thuiskok die in mijn cursusruimte voor twintig ondernemers uit de buurt een vijfgangendiner verzorgde, creëerden we een feestelijke setting. De gasten kenden elkaar niet of nauwelijks en de kalender kenden ze al helemaal niet. Ze waren wel geïnteresseerd in het ‘meer’ dat erbij hoorde: meer mensen ontmoeten én meer

inspiratie ontvangen. Met de – toen nog zelfgeknutselde – zegel­ en toonkaarten van hun geboortedatum als ingang kwamen de gasten met elkaar in gesprek en werden de mooiste en diepste verhalen gedeeld en geheeld. Wat ik zo mooi vond aan de ‘Eten met meer’ avonden was dat het allemaal vanzelf ging. Iedereen kwam met een open mind en een positieve intentie. Ik kon volledig vertrouwen op het proces en genoot volop van de stralende gezichten bij het afscheid. Het is mijn droom om de Maya wijsheid toegankelijker te maken voor iedereen die zichzelf beter wil leren kennen en meer op zijn of haar eigen kracht en wijsheid wil vertrouwen. Met een groepje belangstellenden kun je heel eenvoudig samen de kaarten lezen en erop reageren. In een tot anderhalf uur kun je al heel veel moois delen. Dat kan ook prima zonder thuiskok en vijfgangendiner. De kaarten geven je direct toegang tot informatie waarmee je jezelf, je kwaliteiten en valkuilen beter leert kennen, zonder dat je eerst veel moet leren over de soms best complexe techniek van kalender. Zo kun je de wijsheid makkelijk met anderen delen en samen de zegels en tonen beter leren kennen. Iedereen is immers een levend voorbeeld van zijn of haar eigen geboorte­energie.

De Maya wijsheid creatiekaarten werken anders dan de meeste orakelkaarten. Misschien is het even wennen omdat bij de set geen boekje met orakeluitleg hoort. De aanwijzingen staan op de kaart zelf. Als je ermee gaat experimenteren, word je vanzelf creatief in het vinden van je eigen vorm. Meer inspiratie en uitleg bij kaartleggingen vind je in de volledig herziene versie van mijn eerste boek ‘Maya wijsheid voor je levenspad, het Tzolkin profielenboek’ dat in het najaar van 2020 uitkomt.

Elvira van Rijn

oprichter en inspirator van Maya wijsheid

Dit artikel schreef ik met behulp van het creatiepentagram van Yoeke Nagel. Ik start dan gewoon met pen en papier. Het uitwerken op de computer gaat daarna veel gemakkelijker Het creatiepentagram brengt me altijd weer terug naar de basis.

Maya wijsheid voor je levensreis

Maya wijsheid voor je levenspad

SoulCollage®

Innerlijk pelgrimeren

Woordenregen

Schrijven met het creatiepentagram

Dit& dat

Bestuiving

In elke stuifmeelkorrel is kennis over de desbetreffende plant opgeslagen, inclusief de herkomst en de verbinding met de omliggende minerale wereld. Bijen lezen deze informatie en dit speelt een belangrijke rol bij het herstellen van het mineralenevenwicht in de grond door de verspreiding van planten. Bestuiving is veel meer dan de simpele bevruchting die wij erin zien.

Het lied van de bij

N a Z ie

De Romeinen hebben zevenblad in Europa verspreidt. Ze gebruikten het toen zoals wij nu spinazie gebruiken. Een welkome aanvulling van hun vitaminen en mineralen. Of ze er ook mee geverfd hebben is nog maar de vraag.

Kleurenpracht met kruidenkracht

Confronterend, bevestigend, troostend…

precies wat je nodig hebt. Met hun essentiële boodschap helpen de edele stenen je inzicht te krijgen in wat er speelt en hoe je het beste daarmee kunt omgaan.

De essentie van edele stenen

Chrysocolla

Door met aandacht naar elkaar te luisteren, ontstaat er vertrouwen. Dan is iedereen gelijk en is er openheid. Er ontstaat een goed gesprek.

paashaas

Volgens een overlevering had Ostara een kip die de vervelende gewoonte had om haar eieren te verstoppen. Op een gegeven moment had ze daar zo genoeg van, dat ze de kip veranderde in een haas die eieren zocht.

Godinnen van eigen bodem

Neem jezelf niet te serieus. Oefen, geniet, maak fouten, leer ervan, lach erom en probeer het nog eens.

Saskia Basten

Ontwikkel je intuïtie

Eindpunt

Het labyrint is een weg die je loopt zonder dat je onderweg hoeft te kiezen of je linksaf, rechtsaf of rechtdoor moet gaan om bij het centrum te komen. Een doolhof daarentegen heeft kruisingen en doodlopende paden. Er is steeds maar een keuze de juiste. Bij een doolhof kun je er daarom niet op vertrouwen dat je vanzelf bij het eindpunt komt. Bij een labyrint kun je er juist wel op vertrouwen dat je vanzelf bij het eindpunt komt.

h et Rad van f o R tuin

wat kan de tarot ons vertellen over fortuin, ofwel geluk? Velen zoeken in de tarot en andere symboolsystemen naar de code die de geheimen van het fortuin blootlegt. is dat mogelijk? Valt het (on)geluk ons toe of creëren we het zelf? Zijn er blinde wetten werkzaam zonder aanzien des persoons of hebben we zelf ook iets over ons lot te vertellen? en is datgene wat je toe­valt, stom toeval of een zinvolle gebeurtenis? het zijn vragen die de mensheid altijd al heeft beziggehouden en er zijn al vele pogingen gedaan om het antwoord te vinden. de verschillende versies van de tarotkaart ‘het Rad van Fortuin’ zijn een fraaie illustratie hiervan.

V R ou we Fo R tu N a

In de Romeinse tijd werd de godin Fortuna vereerd. Ze stond bekend als onberekenbaar, maar ook gul. Ze wordt vaak afgebeeld met een roer in haar hand en een zonnerad aan haar voeten. Ook de hoorn des overvloeds is een van haar attributen. Hier hebben we al de essentiële ingrediënten die we later terug zien in de verschillende versies van de kaart ‘Het Rad van Fortuin’.

De Visconti Tarot verscheen in de 15e eeuw in Milaan en is de oudst bekende versie. In het midden zien we een geblinddoekte Vrouwe Fortuna, die aan het levenswiel draait. Om het rad heen vier figuren. Het is haast niet zichtbaar op de kaart, maar elke figuur heeft een tekst. De linker figuur, een jongeling, zegt: “Regnabo” (ik zal regeren). De bovenste figuur, een volwassene, zegt: “Regno” (ik regeer). De rechter figuur zegt: “Regnavi” (ik heb geregeerd). En de grijsaard onderaan het wiel zegt: “Sum sine regno” (ik heb niets om te regeren).

‘Regeren’ betekent macht en invloed hebben. Zolang je regeert, heb je de controle en dus het lot in eigen hand. Op de afbeelding zien we dat dit ‘regeren’ maar een tijdelijke aangelegenheid is. Onherroepelijk treedt de neergang in, want al het aardse is tijdelijk. Hierin klinkt het bekende middeleeuwse motto ‘momento mori’ door: ’gedenk te sterven’. Je kunt het aardse geluk niet vasthouden. Er zijn kosmische

krachten aan het werk waartegenover onze controle weinig voorstelt en hoogstens van tijdelijke aard is. Vrouwe Fortuna draagt een blinddoek en dat belooft weinig goeds voor de kwetsbare sterveling. Ze draait immers zonder aanzien des persoons aan het levensrad! Tegenover de grote bewegingen van de tijd en de kosmos is een individueel mensenleven nietig en onbetekenend. De Visconti Tarot ontstond in een tijd dat pestepidemieën halve steden konden uitroeien. Vergeleken met de ruwe middeleeuwen zouden we de illusie kunnen koesteren dat we nu meer controle hebben over het (ons) leven, maar het feit blijft dat we ons geluk of fortuin niet permanent kunnen vasthouden, zeker niet in het aanzicht van de dood. Elke controle is betrekkelijk en het is misschien zelfs dwaasheid om ernaar te streven.

h et wiel dat d R aait

Welke versie van de tarot je ook bekijkt, het draaiende wiel is altijd het centrale symbool. De Visconti Tarot brengt de levenscyclus in beeld als vier levensfasen van de mens, maar in bredere zin kun je er net zo goed de seizoenen, de maanfasen of de vier delen van een etmaal in zien:

Fase 1, begin: jeugd, lente, wassende maan, ochtend. Fase 2, hoogtepunt: volwassenheid, zomer, volle maan, middag.

Fase 3, neergang: ouderdom, herfst, afnemende maan, avond.

Fase 4, einde: dood, winter, nieuwe maan, nacht. De aarde draait om zijn as, de maan draait om de aarde, samen draaien ze om de zon en het hele zonnestelsel draait rondjes om het centrum van de Melkweg. Kosmische cyclische bewegingen bepalen wanneer het tijd is en waarvoor. De onverbiddelijke regelmaat van die bewegingen kunnen het fatalistische idee geven, dat alles al vastligt vanaf het begin. We hebben dan geen keus: de figuren zijn verkleefd aan de bewegingen van het rad.

Toch doemt er een zekere vrijheid op als we de bewegingen van het levensrad aanvaarden en leren begrijpen. Al in de vroegste geschiedenis zullen nomadische jagers en verzamelaars naar de hemel gekeken hebben om te weten wanneer ze waar moesten zijn om voedsel te vinden. Voor de eerste landbouwers was de kennis van de seizoenen en de maanstanden bijzonder handig om hun activiteiten op af te stemmen. Schippers leerden om zich te oriënteren op de sterren. Kennis van de kosmische cycli helpt om je activiteiten te plannen en af te stemmen op de natuurlijke veranderingen in de tijd.

Voor een taoïst is het de hoogste deugd om in harmonie met de tijd te leven. Het is de weg van de minste weerstand. Je strijdt niet met de tijd, maar je vloeit op soepele wijze mee. Elke fase brengt uitdagingen,

maar ook kansen. Als je het principe snapt, komt er ontspanning. Je verspilt geen onnodige energie, je leert te wachten met handelen tot het juiste moment is aangebroken. Geen haast, geen onnodig uitstel. Technologie lijkt onze afhankelijkheid van de natuurlijke cycli haast op te heffen. ’s Nachts hebben we licht, in de winter eten we vers fruit en de economie draait 24 uur per etmaal. Dat geeft een zekere vrijheid, maar je kunt je afvragen of die vrijheid wel zo wenselijk is. Raken we niet het contact met de natuurlijke cycli kwijt? Ons organisme is nog altijd afgestemd op de kosmische cycli van aarde, zon, maan en planeten. Hopelijk groeien we toe naar een technologie die in harmonie is met de natuurlijke, organische bewegingen van de aarde en ons lichaam.

h et R aadsel Va N de s F i N x Het rad in de Visconti Tarot begint onderaan bij de jongeling, draait met de klok mee en eindigt met de dood van de grijsaard. Zo verloopt het leven op het eerste gezicht: “Stof zijt gij en tot stof zult gij wederkeren.” In de Waite­Smith Tarot zien we een fundamenteel andere voorstelling van het levensrad. Die begint bovenaan en de draairichting is tegen de klok in! De geboorte wordt voorgesteld als een afdaling in de materie, gesymboliseerd door de slang. De slang staat voor begeerte, die – zoekend naar een manier om zich te manifesteren – neerdaalt in een lichaam op aarde. De opstijgende figuur aan de rechterkant is Anubis, de Egyptische god in de gedaante van een jakhals, die de zielen begeleidt na de dood. De opstijging bestaat dan uit het achterlaten van het lichamelijke omhulsel om terug te keren tot de geestelijke oorsprong, vanwaar de cyclus opnieuw kan beginnen.

Dit is een heel ander beeld dan de voorstelling dat we stof zijn en tot stof zullen wederkeren!

De stof, het lichaam, is niet wie we zijn. Wie we werkelijk zijn, onze ware identiteit, kan zich verbinden met het rad van geboorte en dood, maar staat er in essentie los van.

In de mysterieuze fase tussen de dood en een nieuwe geboorte zien we dan boven het rad de sfinx met een zwaard in zijn hand. Hij zit op een plaats die niet meedraait met het rad en staat dus kennelijk voor een onsterfelijk principe of wezen. Het zwaard is een instrument om tot inzichten en besluiten te komen. Dat gebeurt dus allemaal in de fase van de ‘dood’, wanneer de ware identiteit is ‘losgeweekt’ van het lichaam. Wat gebeurt na de dood, gebeurt in overdrachtelijke zin ook in de winter en in de nacht: het is de tijd dat de uiterlijke beweging stopt en het van binnen stil wordt. Door meditatie kun je deze toestand bewust oproepen en maak je contact met het bewustzijn, de helderheid en het vermogen tot het juiste oordeel van de sfinx.

b ewust Z ij N e N V o R m

Tot nu toe hebben we gekeken naar het rad als een draaiend ding. De aandacht ging uit naar wat er aan de buitenkant van het rad te zien is. Waite toont ons een onthullend beeld van wat er in de cirkel zelf gebeurt. Kijk eens naar het rad als een cirkel, een mandala. In de symboliek van de mandala is het centrum de kern en de oorsprong van alles. Naar buiten toe komen er steeds meer details, steeds meer variaties tot we aan de buitenkant de complexe, multidimensionale wereld aantreffen van de concrete verschijningsvormen. De oorzaak, het prototype, zit in de kern. De uitwerking, de uiteindelijke vorm, wordt zichtbaar in de periferie. In het centrum is bewustzijn, intentie, scheppende impuls. Aan de buitenkant zien we de concrete vormen waarin het scheppende principe zich manifesteert. Als we zo naar de kaart kijken, krijgen we een inkijkje in de machinekamer van het universum. De input bestaat uit bewustzijn en intentie. De output bestaat uit de zich ontvouwende fysieke werkelijkheid. Geest gaat vooraf aan materie, bewustzijn gaat vooraf aan vorm.

De vier letters in de buitenste schil van de cirkel vormen, linksom met het rad meegelezen, het woord TORA, Hebreeuws voor ’wet’. Rechtsom, tegen de beweging van het rad in, staat er: TARO ofwel TAROT. Waite presenteert de tarot dus als middel om – tegen de natuurlijke beweging in – inzicht te verwerven in de cyclische bewegingen (ROTA = draaien) van het leven. In de binnenste cirkel vinden we vier alchemistische symbolen: boven het symbool voor kwik (bewustzijn), rechts zwavel (activiteit), onder water (oplossing) en links zout (inertie, zuivering). De alchemisten wilden doordringen tot de kern van de

materie, want ze waren ervan overtuigd dat alle materie bezield is. Hun doel was om de ziel uit de materie te bevrijden.

b ewust Z ij N is aa N d acht

De vier gevleugelde wezens in de hoeken van de kaart staan voor de vier vaste tekens in de dierenriem: Stier, Leeuw, Schorpioen (getransformeerd tot Adelaar) en Waterman. Elk teken staat voor één van de vier elementen vuur, aarde, lucht en water. Ze lezen allemaal in een opengeslagen boek. Nu worden we uitgenodigd om naar buiten te kijken. Staar je niet blind op de uiterlijke gebeurtenissen. Zie de ‘werkelijkheid’ als een zich ontvouwende openbaring. Waaraan je aandacht geeft, komt tot leven en laat zich zien. Jouw aandacht is een scheppende kracht.

h et R ad Va N aV o N tuu R

Je zou kunnen denken dat de tarot slechts onthechting predikt en ontsnapping aan het rad van geboorte en dood. Je verbinden met het lichaam en het leven dat je leeft zou dan slechts een teken zijn van onbewustheid en slaafse onderworpenheid aan de kosmische wetten. Maar dat is niet zo. We zijn Magiërs. We zijn hier om actie te ondernemen, te ervaren, onze scheppende krachten te oefenen. De kosmische wetten zijn niet onze tegenstander als we ze begrijpen en onze acties erop afstemmen. Het kennen van de wetten leidt tot inzicht in hoe we ons glorieus kunnen manifesteren in wie we zijn en wat we doen. Dan is het fysieke bestaan in een lichaam niet een gevangenschap, maar een actieve deelname in het scheppingsproces.

De geboorte, het begin van alle manifestatie, wordt voorgesteld door de slang. De slang is het symbool van de begeerte, de verleiding (zie het paradijsverhaal in de Bijbel). Kortom, het hele verhaal begint met een verlangen. Daarom is de kosmos er: ‘iets’ wil zich manifesteren en zichzelf ervaren. Daarom zijn wij er: ‘iets’ wil zich manifesteren en zichzelf ervaren.

Na alle ernstige kosmische beschouwingen eindigen we met een verfrissend beeld uit de Inner Child Cards. Het levensrad wordt hier voorgesteld als een carrousel, een kermisattractie. Het plaatje straalt een en al levenslust en avontuur uit en ruikt naar seks, lust en plezier. Het leven is vol mogelijkheden en kansen: durf je die te grijpen?

Als je eenmaal meedraait met de carrousel is er geen ontsnapping meer mogelijk. Je moet het maar laten gebeuren. Aan het einde van de rit ben je misschien blij dat je er weer vanaf kunt, misschien verlang je alweer meteen naar een volgend avontuur.

Als je roulette speelt, moet je vooraf je inzet bepalen. Daar begint het: wat is je grootste verlangen, waarin heb je het meeste zin? Wat heb je ervoor over, wat wil je riskeren? Als je hebt ingezet, is er geen weg terug. Het balletje rolt en je kunt niet weten waar het eindigt.

Nieuwe R o N de, N ieuwe ka N se N De hemellichamen draaien eindeloos in cirkels rond. Dat zou een saaie tredmolen worden, maar we weten nu dat elke nieuwe cyclus een kans geeft op een nieuwe keuze en een nieuw avontuur. We kunnen leren van de voorgaande cyclus en de nieuwe cyclus bezielen en vormgeven vanuit voortschrijdend inzicht. Zo worden de cirkels tot spiralen: de tredmolen krijgt telkens een nieuwe dimensie. Als je deze kaart tegenkomt, vergelijk je huidige situatie dan eens met eerdere situaties als deze. Hoe ging je er toen mee om? Wat weet je nu wat je toen niet wist? Welke nieuwe keuze kun je nu maken?

Sommige patronen kunnen oud zijn en diep verankerd. Ze kunnen dateren uit je vroegste jeugd of verbonden zijn met erfelijke familiepatronen. Aan dat verleden valt niet veel te veranderen, niet aan de feiten tenminste. Misschien kun je maar een klein stapje doen als schakel in een reeks van generaties. Maar alles wat jij leert, kun je weer doorgeven aan volgende generaties.

h et middel P u N t Va N het R ad Als je de tarot raadpleegt, staar je dan niet blind op de ‘gebeurtenissen’. Doe geen pogingen om de toekomst te voorspellen, maar kijk naar wat je kunt doen om zelf in harmonie met de tijd je toekomst vorm te geven. Wat gebeurt, is een gevolg, geen oorzaak. Als je invloed wilt hebben op wat er in je leven gebeurt, zoek dan het midden van het rad. Daar is rust te midden van de beweging, de stilte in het oog van de storm. Niet om je te onttrekken aan het leven, maar om tot inzichten te komen omtrent jouw unieke levensavontuur. Wat we ons kunnen voorstellen, kunnen we realiseren. Zo werkt de geest: eerst is er de gedachte, later volgt de concrete vorm. Het midden van het rad is bewust­zijn. Daar is geen onderscheid meer tussen verleden en toekomst, binnen en buiten, God en mens, tussen jou en je lot. Als je met de tarot wilt werken om inzicht te krijgen in je levensvragen, zoek dan dit midden en beziel vervolgens je leven en alles wat je aanraakt vanuit je hoogst mogelijke inzicht in jezelf en je bestaansgrond.

Seid R : de V e R gete N

dat de Noordwest­ europese geschiedenis bol staat van magie is voor een ieder met een beetje interesse duidelijk. we kennen allen de verhalen over heksen en keltische magie. Restanten van onze magische erfenis vinden we nog in mythen, kinderliedjes en sprookjes met goede toverfeeën en boze stiefmoeders. dat er in de scandinavische landen en ook in onze laaglanden een specifieke vorm van magie werd uitgevoerd, weten maar weinigen. deze vorm van magie heet seidr.

De exacte betekenis van het woord ‘seidr’ is onduidelijk. Seidr in het oude Noors betekent waarschijnlijk spreker, zanger of voorspeller. Het lijkt op het Franse woord ‘sedere’, dat zetel of zitten betekent. In deze betekenis is seidr letterlijk een seance, een bijeenkomst om met de geesten te kunnen communiceren. Sommige taalkundigen stellen dat het gaat om het aanroepen van geesten om nieuws en kennis te vergaren. Het woord ‘seidur’ is hier verwant aan ‘seida’, het lokken van geesten. Seidr lijkt verwant aan sjamanisme en aan hekserij, maar is niet hetzelfde. Er zijn duidelijke verschillen aan te wijzen en deze vorm van magie lijkt op zichzelf te staan.

d e Val a

Seidr kon in principe worden uitgevoerd door iedereen, maar er waren mensen die hun leven hadden gewijd aan seidr. Een völva, vala (Oudnoors) of seiðkona was een wijze vrouw, tovenares, profetes of priesteres in het Scandinavisch­Germaanse heidendom. Hoewel men meestal spreekt van vrouwen waren er ook mannen die deze rol op zich namen: de seidhmadhr, de spámadr of vitki. Deze mensen stonden in dienst van de gemeenschap. De vala is een van de meest controversiële karakters in de oude Scandinavische geschriften. Hoewel ze verschillende keren wordt vermeld in de Edda’s en de saga’s wordt er weinig inhoudelijks over haar verteld. Sommige vala’s waren gespecialiseerd in een bepaald magisch gebied (heling, bescherming, het leiden van rituelen), maar velen van hen werden vooral om hun voorspellende gaven gewaardeerd. Hier en daar zijn sporen te vinden van machtige zieneressen die een hoofdrol speelden bij belangrijke gebeurtenissen. Veleda is een zieneres die in de 1e eeuw na Chr. leefde. Volgens de Romeinse historicus Tacitus voorspelde zij de overwinning van de Bataven in hun opstand tegen de Romeinen. Ze had veel invloed en genoot een hoog aanzien bij haar eigen stam, de Bructeri, alsook bij andere Germaanse stammen.

magie Va N

Noo R dwest- e u R o Pa

In het continentale Noordwest­Europa vinden we diverse namen voor vrouwen en mannen die zich bezig hielden met magie, divinatie en seidr. Zo is heagtis, de heggenrijdster, een vrouwe die magie uitoefent op de grenzen van verschillende lagen. Burgrune is ook zo’n naam, afgeleid van het Oudhoogduits van ‘rune’ (vrouwelijk), zij die de mysteriën weet/geheime kennis bezit, en ‘burg’, nu vaak gebruikt om een fort aan te duiden, maar dat letterlijk hoge plaats betekent. In onze Noordwest­Europese magische geschiedenis wemelt het van verhalen over priesteressen die woonden op of nabij hoge plekken (bergen, heuvels, grafheuvels) en daar advies gaven en voorspellingen deden. Het woord ‘bergrune’ is verbonden aan het woord ‘leodrune’, dat misschien iets betekent als zij die de mysteriën weet van de stam. Een andere variant is ‘hellrune’ of ‘hellerune’, zij die de mysteriën van het land der doden weet.

h et dode NR ijk e N het le V e N slot

De vala had een zeer sterke band met het dodenrijk. In Noordwest­Europa is er lang sprake geweest van een doden­ en vooroudercultus, en seidr heeft een duidelijke bedding in het magisch werk met overledenen. Een vala deed haar werk dan ook deels vanaf grafheuvels en grafvelden: daar had ze een directe toegang tot het land der doden.

De connectie met de dood zien we ook terug in de vormen van seidrtrance, deze verschillen met die van andere spirituele richtingen zoals sjamanisme. Een sjamaan werkt voornamelijk met extatische trance en levenskracht (trommelen, zingen, heftige bewegingen) en een vala zit of ligt ‘als voor dood’ en reist af naar het dodenrijk: ze werkt met doodskracht. Ze gaat naar het dodenrijk als ze kennis wil vergaren, als ze inzichten wil verkrijgen. Het zijn immers de doden die deze kennis bezitten en zij kan spreken met de doden. Dit kunnen overleden voorouders zijn, maar niet per se.

Een ander belangrijk kenmerk van seidr is dat de beoefenaars werken met het levenslot. Ze weten van

en over het lot van een ander, en kunnen veranderingen aanbrengen in het levenslot van zichzelf en dat van een ander, en een op handen zijnde gebeurtenis beïnvloeden. De dames en heren van seidr werken met het web van Wyrd, een gigantisch netwerk, een soort spinnenweb met miljarden draden, waarin en waarop alles en iedereen met elkaar verbonden is. Ze kunnen daar draden weghalen, toevoegen en veranderen – en daardoor veranderen ze onderlinge connecties.

d e sta F d R aagste R Het woord ‘völva’ betekent letterlijk ‘stafdraagster.’ De staf is in veel culturen in eerste instantie een representant van de Wereldboom. In Scandinavië is het de Ygdrassil, de boom van levenskracht en kennis. Via de boom kan elke zoeker naar kennis alle werelden betreden en alle lagen onderzoeken. De immense boom reikt van de onderwerelden onder de wortels door de middenwerelden waar onder andere de mensen wonen, naar de bovenwerelden waar de goden verblijven. Men kan naar andere werelden of plekken reizen via de staf of de staf letterlijk als voertuig gebruiken. De Scandinavische gandstaf bijvoorbeeld heeft een sterke associatie met rijden, vliegen.

De gand­reið (rijden op gandr) komen we in een aantal historische bronnen tegen. Hier doemen beelden op van vrouwen die op een staf of steel rijden, met een sterke seksuele ondertoon. Dit beeld kennen we ook van de Europese heksen, mannen en vrouwen die op een staf, spinrok of bezemsteel naar andere werelden of geheime bijeenkomsten vlogen. Hier is de staf een vervoermiddel, een ingang naar andere werelden en plaatsen.

Daarnaast kan een staf een ruimte afbakenen en bekrachtigen, energieën richten, zegenen, energie weghalen, toevoegen of neutraliseren, een ijkpunt zijn voor de gebruiker. Het werken met een staf kan gronden en een hulpmiddel zijn om te reizen naar andere werelden.

In vele Scandinavische vrouwengraven zijn seidrstaven gevonden. Vele zijn van hout, sommige van ijzer. Meestal hingen er amuletten aan. Tot voor kort werden deze staven door archeologen voor ‘braadspitten’ aangezien, maar voortschrijdend inzicht en experimentele archeologie zorgden ervoor dat deze achterhaalde mening is herzien.

Mijn handen leunen zwaar op de staf. Ik laat de bovenkant van mijn staf tegen mijn voorhoofd rusten en kom daardoor in een diepe trancestaat. Tegelijkertijd zorgt de staf, die op de grond rust, voor een gevoel van houvast en veiligheid. Ik verkeer nu in een dubbele bewustzijnsstaat: deels in een andere wereld en tegelijkertijd verbonden met de aarde. Ik zing naar de staf: zonder woorden, slechts klanken. De klanken dienen als kompas. Als vanzelf zing ik lage tonen tegen de onderste regionen waar ik de poorten naar de benedenwerelden bespeur, en hoge tonen tegen de bovenwereldse ingangen. De staf lijkt een microkosmos te zijn waarin alle werelden aanwezig zijn, en alle energievelden. Ik voel door mijn stem heen waar ik mijn handen kan plaatsen om te beschermen, af te bakenen, waar te genezen, waar te kerven en waar te verstillen. Dan verplaatst de staf zich, trekt zich niets aan van mijn fysieke lichaamsgrenzen en gaat naar binnen. De staf laat mij recht zitten, want nu woont de Ygdrassil in mijn ruggengraat.

s eid R N u

Sinds de ontkerkelijking in de jaren zestig van de vorige eeuw zijn veel mensen op zoek naar hun spirituele identiteit. Lang zocht men die identiteit in richtingen uit andere continenten, andere landen en andere volkeren. Mensen zoeken diepte in yoga, in de Noordamerikaans­Indiaanse zweethutten, in de oude geloven van de Maya’s. De laatste tien jaar is er meer aandacht voor dichter bij huis: de spirituele richtingen van onze eigen voorouders uit Noordwest­Europa. Over de Keltische stromingen is veel te vinden en velen lopen het Keltische pad. Er is interesse in de oude druïden en de Keltische goden, in de rituelen van de Kelten. Seidr is overwegend Germaans. Nederland is altijd een overgangsgebied geweest van Keltische en Germaanse ideeën, goden, godinnen en rituelen. Herkenning maakt seidr als richting interessant. Hoewel de meeste historische informatie via Scandinavië komt, is seidr van ons. Onze voorouders kennen seidr, ons land herkent de seidrrituelen, en de goden en godinnen van seidr zijn ons niet onbekend. Odin, Freya, Thor en Hella zitten in ons bloed, in ons DNA, in onze bedrading. De seidrrituelen zijn gebaseerd op hier, op deze grond, met onze eigen voorouders, in onze eigen talen en dialecten. In onze musea staan beeltenissen van onze godin Nehalennia van de Noordzee, in onze sprookjes vinden we onze eigen frau Holle. Seidr als richting krijgt steeds meer aandacht. Wat van ver komt is lekker, maar wat onder je voeten ligt in de klei, in het zand, in de venen, in het moeras naast je deur is zeer waardevol.

In het boek ‘Seidr, het Noordse pad’ bewandel ik twee paden. Er is het pad van theoretische kennis, van onderzoek in de historische bronnen, van wie heeft wat opgetekend in welke tijdzone? Wat is er gevonden over seidr als magische richting en waar? Wat zijn de archeologische bewijzen en wat kunnen we ermee? Het andere pad is dat van mijn eigen onderzoeken die ik via magische technieken uitvoerde. Ik deed de rituelen, ging in trance, werkte met staf, trok de laaglanden in, bezocht krachtige plaatsen en ging zitten op grafheuvels om toegang te krijgen tot het dodenrijk.

OP NIEUW

Seidr, het Noordse pad

Linda Wormhoudt

21 x 23 cm, 408 pagina’s, geïllustreerd

€ 39,50

isbn 978 90 77408 74 2

nur 720

2e druk verschijnt juni 2020

Linda Wormhoudt Sjamaniste, rouwvrouwe

Ademtocht

Goden en sjamanen in Noordwest­Europa Nephilim Beschermheer Nevelvrouw

oNV e R wachte N ieuwe perspectieven

het boek ‘de aarde, de hemel en de bomen’ was afgerond en uitgegeven. het eind van een lang proces. Nu was de tijd aangebroken om op te ruimen, mappen met aantekeningen door te nemen en veel weg te gooien. de essentie was tenslotte vastgelegd in het boek en door het uitgebreide register snel te vinden. echter…

Tijdens het opruimen van de aantekeningen viel ineens op dat er meer steencirkels, zoals Avebury, waren waarbij drie opvallend grote stenen in een U­vorm staan opgesteld. De ene keer worden ze ‘cove’ genoemd en een andere keer ‘horseshoe’; soms staan ze in de steencirkel, soms erbuiten. Daarom was het mij niet meteen duidelijk dat het om hetzelfde fenomeen gaat. Het bleek overal de oudste structuur te zijn, die was aangelegd voordat een steencirkel werd opgericht, vaak aan het eind van de late steentijd en begin

bronstijd (ca. 2.800 – 1.800 v. Chr.). Archeologen zijn het erover eens dat deze U­vorm verwijst naar een baarmoeder waaruit nieuw leven voortkomt. Daarmee is het een overgang van de hunebedden en dolmens van de eerste landbouwers in de late steentijd, naar die van gesettelde boeren in de bronstijd. Wat was er veranderd in hun denken over de zingeving van hun leven, want beide waren cultusplaatsen? Ik heb gekeken naar de plaatsing en richting van coves. Mooie voorbeelden zijn die van Avebury (Wiltshire), Stanton Drew (Somerset) en Arbor Low (Derbyshire), alle in Engeland. De cove van Avebury ligt in de noordelijke helft van de grote steencirkel. De opening is gericht op het noordoosten en middendoor de U loopt de Zuidwester (uit 225°), een energiebaan die aan het eind van de late steentijd en tijdens de bronstijd werd gebruikt om de zonsopkomst midzomer te markeren. De cove van Stanton Drew ligt ca. 300 meter ten zuidwesten van de grootste steencirkel en de opening is gericht op het zuidoosten. Deze cove

Terrassen met plataan en fontein op het centrale plein met ademplek in Saint Guilhem-le-Désert (Frankrijk).

ligt op de kruising van een Zuidwester met een Noordwester (uit 315°). De achterplaat staat op de Zuidwester en middendoor de U loopt de Noordwester. De cove van Arbor Low staat in de steencirkel en de opening is gericht naar het noordoosten. Hij ligt op de kruising van de Drakenlijn (uit 330°) met de Michaëlslijn (uit 240°), die middendoor de opening loopt. Dit zijn de gekerstende namen voor de energiebanen die het meest precies de momenten van de ‘heidense’ midwinter­ en midzomervieringen aangaven. De openingen van deze drie coves wijzen zo of naar de zonsopkomst midzomer (NO) of naar de zonsopkomst midwinter (ZO). Zij geven de uitersten van de baan van de zon aan en verwijzen naar de terugkeer van nieuw leven aan het begin van een zonnejaar (midwinter) of naar de volle kracht van het leven (midzomer). Dan vonden hun belangrijkste jaarvieringen plaats. In archeologische literatuur wordt de richting van de U van coves gekoppeld aan maanstanden, maar dat is erg onwaarschijnlijk omdat ze juist op de energiebanen liggen die toen werden gebruikt om midwinter en midzomer aan te geven. Het krachtenspel rond hunebedden en dolmens was gericht op de bezieling van de aarde, waaruit nieuw leven voortkwam. De focus van de bronstijd­landbouwers was verschoven naar de krachten van de zon, een zeer wezenlijke verandering.

kR acht P laatse N

De vroegste christelijke kloosters en abdijen verschenen op belangrijke ‘heidense’ krachtplaatsen, doorgaans boomheiligdommen. In mijn boek geef ik daarvan onder meer twee voorbeelden in Frankrijk, die formeel niet op een voormalige krachtplaats liggen. Een daarvan is de Cisterciënzer abdij van Fontenay (Côte­d’Or). Deze abdij is in 1118 door Bernard van Clervaux gesticht. Het officiële verhaal luidt dat Cisterciënzer abdijen werden gebouwd op afgelegen plaatsen in het bos bij stromend water. Rust en inspiratie van de natuur moesten de overhand hebben. Hier liggen echter vlakbij elkaar een grote ademplek waarin een bron ontspringt, die nu functioneert als fontein, een zonneplek in de kloosterommegang, waarbij ook een bron ontspringt, een kruising van de belangrijkste energiebanen de Cardo Mundi (uit 351°, magnetisch noorden) en de Decumanus (uit 261°), met vlakbij een krachtige Zuidwester, die naar midzomer verwijst, en veel ondergrondse waterlopen met rechtsdraaiend water. Een buitengewone energielocatie met alle kenmerken om al millennia lang als krachtplaats te zijn gebruikt. Bovendien lagen pre­christelijke heiligdommen meestal in heilige wouden buiten de nederzettingen. De tweede locatie ligt in Saint­Guilhem­le­Désert (Hérault) een klein middeleeuwse plaatsje in een steil zijdal van

een droog, bergachtig gebied. De plaats is genoemd naar de vroegchristelijke heilige die hier in 804 de gelijknamige abdij stichtte. In het centrum ervan ligt een onverwacht ruim, driehoekig plein. Midden op het plein staat een enorme plataan naast een klaterende fontein. Onder de boom staan tafels en stoelen van aanliggende cafés, waar mensen genoeglijk espresso of wijn drinken. Bijna het hele plein ligt op een krachtige ademplek, waarin een bron ontspringt met rechtsdraaiend water, die nu functioneert als fontein. In de kloosterommegang van de abdij ligt een zonneplek, met een tweede bron. Ademplek en zonneplek zijn met elkaar verbonden door de Cardo Mundi. De Decumanus loopt door de abdijkerk en er ligt een krachtige Zuidwester. Overal komen ondergrondse waterlopen voor die op diverse plaatsen uitstromen aan het oppervlak, alle met rechtsdraaiend water. Ik kon geen informatie vinden over een religieus prechristelijk gebruik van deze plek. Alleen dat er kluizenaars leefden voordat Saint Guilhem zich hier na een actieve wereldlijke periode terugtrok en stief. (Volgens overleveringen was hij een nazaat van Maria Magdalena in de vrouwelijke lijn.) Het is logisch dat kluizenaars en Saint Guilhem zich terugtrokken op deze bijzondere krachtplaats. In deze oase floreerde het leven, kwam water in overvloed uit de grond en werden zij zowel fysiek als geestelijk gevoed.

m a R ia m agdale N a Kortgeleden las ik een boek waarin beide locaties werden genoemd als bijzondere religieuze plaatsen waar navolgers van de leer van Maria Magdalena zich vestigden. Maria Magdalena was geen dubieuze figurant. Uit teksten op de Dode Zeerollen en in geschriften van en over de Essenen komt naar voren dat zij een belangrijke priesteres was binnen die gemeenschap, van hoge komaf, met veel kennis en wijsheid en zeker geen hoer, wat de kerk van Rome ervan heeft gemaakt. Maria Magdalena was na de kruisiging van Jezus met een groep familie en medestanders naar Zuid­Frankrijk vertrokken. Daar ontstond een bloeiende Maria Magdalena­cultus en heiligdommen werden aan haar gewijd onder de naam Ste. Marie de Madeleine. Een vroege kloosterorde die de oude geschriften van deze leer bestudeerde, de Cassianieten, richtten in de 5e eeuw twee kloosterscholen op, een in Marseille en een in het latere Saint Guilhem­le­Désert. Guilhem, die onder meer hertog van Aquitanië was, zette deze leer voort en richtte juist hier in 791 de Academie voor Joodse studies op. In 804 stichtte hij er de abdij, waar hij intrad en later stief. Sindsdien staan plaats en abdij bekend als Saint Guilhem­le­Désert.

Bernhard van Clairvaux stichtte in 1118 niet alleen de abdij van Fontenay, maar was ook betrokken bij de stichting van de orde van de Tempeliers in datzelfde jaar, waarbij gehoorzaamheid aan de wijsheid en kennis uit de afstammingslijn van Maria Magdalena werd vereist. In de gnostische traditie werden gnosis (kennis) en wijsheid in verband gebracht met de vrouwelijke heilige geest die ‘over de wateren zweefde’ (Genesis 1:2). De belichaming van de heilige geest was Sophia en die was als incarnatie verbonden met Maria Magdalena. Maria Magdalena werd als Sophia en vrouwelijke heilige geest herdacht en geëerd op krachtplaatsen waar vitaal rechtsdraaiend water uit de grond komt in een ademplek, waar de aarde leeft en zich verbindt met de hemel. Daar hoorde een zonneplek vlakbij te liggen, die de bezieling vanuit de hemel benadrukte. Op aarde was dit geheel verbonden via energiebanen met de belangrijkste kompasrichtingen (noord, oost, zuid, west) en de krachtigste energiebaan die naar de zonsopkomst midzomer wees en de volle zonnekracht van het Licht (Christus) symboliseerde, de Zuidwester. Deze twee uitzonderlijke krachtplaatsen hebben dit allemaal. Bij de fontein in Saint Guilhem­le­Désert zal eertijds een oude olijfboom hebben gestaan, de mediterrane heilige lunar boom bij uitstek, waarvan de olie werd gebruikt bij wijdingen en sacramenten. Nu staan olijfbomen vlakbij aangeplant in een kleine gaard langs een beekje. Bij de fontein in Fontenay is de oorspronkelijke boom, waarschijnlijk een linde, verdwenen, maar op het houten toegangshek staan twee veelzeggende teksten. De ene tekst luidt: “Fonte Net”, dat neerkomt op “Dat op fonteinen drijft”, waarvan de naam van de abdij, Fontenay, is afgeleid. De tweede tekst komt uit Genesis 1:2 en luidt ver­

taald: “De geest Gods zweefde over de wateren.” Officieel speelt Maria, de moeder van Jezus, een belangrijke rol bij de Cisterciënzers. Dat kan niet juist zijn. Het is Maria Magdalena, waarnaar de teksten op het toegangshek verwijzen.

a dem P lek Mijn ontmoetingen met bomen en verdieping van kennis over bomen gaan altijd door. Onlangs kwam ik een boeiende oude boom op een voormalige krachtplaats tegen, de Forster linde. Deze winterlinde was eertijds de dorps­ en gerechtslinde van het dorpje Schönforst, dat nu is opgeslokt door Aken (Duitsland). De boom is volgens het bordje ongeveer 1000 jaar oud en heeft een omtrek van ruim 10 meter. Door stormschade en onderhoud is de boom nu zo’n 18 meter hoog. Naast de boom staat het gevang dat tot 1798 heeft dienstgedaan. Op de open ruimte naast de boom werd op dagen dat er recht werd gesproken een vierschaar, een vierkante ruimte, afgebakend, waarin dat gebeurde. De molensteen die op zo’n plek aanwezig diende te zijn, ligt er nog. Aan de oude religieuze functie van deze krachtplaats herinneren de bron en de kerk. Tussen boom, kerk en bron ligt een ademplek, met een langzaam ademritme. Dit was de plek, waar mensen eeuwenlang samenkwamen om lief en leed met elkaar te delen en voorspoed, gezondheid en vruchtbaarheid van mens, dier en gewas af te smeken.

Maja Kooistra Fysisch geograaf, reader en healer

De aarde, de hemel en de bomen

Forster linde in Schönforst (Duitsland)

Energie en de

energie is de kracht die het jou mogelijk om fysieke en niet­fysieke activiteiten te verrichten. de chinezen bestuderen deze kracht al eeuwen en noemen haar Qi, levensenergie. door de natuur nauwkeurig te observeren en te analyseren, ontdekten zij dat Qi in alles aanwezig is en ook constant in beweging. het natuurlijke ritme van de natuur.

Alles in de natuur verloopt in processen die zich steeds in eenzelfde patroon herhalen. De Chinezen ontdekten dat ieder proces te verdelen is in vijf steeds terugkerende fasen. Ze noemden deze fasen Vuur, Aarde, Metaal, Water en Hout.

Alles in de natuur doorloopt constant deze vijf fasen. In het klein en in het groot. Denk maar weer aan de seizoenen. Zo regeert Water in de winter, Hout in de lente, Vuur in de zomer, Aarde in de nazomer en Metaal in de herfst. Deze vijf fasen werden later de vijf elementen genoemd en tot op de dag van vandaag worden ze gebruikt om de samenhang tussen gebeurtenissen te beschrijven en daarin voorkomende problemen op te lossen. De mens is een deel van de natuur. Een organisch wezen waarin constant cyclische processen plaatsvinden en het is dus niet vreemd dat ook in de mens de vijf elementen een belangrijke rol spelen.

a ar DE

Aarde stuurt de energiesystemen Maag en Milt aan. Bij Aarde draait alles om voeding, voeden, zorgen voor en verwerking. Als jouw Aarde­energie niet in balans is, kun je de volgende fysieke problemen verwachten: vermoeidheid, spijsverteringsklachten, allergieën, overgewicht, opgeblazen buik, zoetbehoefte, buikklachten, chronische verkoudheid, holteproblemen, reuma, spierpijnen, slappe huid, cellulite, snel blauwe plekken, spataderen.

En niet­fysiek: piekeren, zorgen maken, concentratieproblemen, zwaar hoofd, zwaar voelen, te veel zorgen voor anderen en niet goed zorgen voor jezelf, niet geaard zijn, teveel in je hoofd zitten.

mE taal

De energiesystemen Dikke darm en Longen (en dus ook huid) vallen onder het Metaalelement. Oogsten, opruimen en plaatsmaken voor nieuwe zaken zijn

kenmerken van dit element. Als jouw Metaalenergie niet in balans is kun je de volgende fysieke problemen verwachten: longklachten zoals astma, bronchitis, kortademigheid, hoesten, hooikoorts, chronische verkoudheid, probleem met de holtes. Darmklachten zoals diarree, verstopping, voedselintoleranties, buikpijn, ziekte van Crohn, spastische darm. Huidklachten zoals eczeem, psoriasis, acné, droge huid, jeukende huid.

En niet­fysiek: moeite hebben om te oogsten, de vruchten te plukken van wat je hebt gedaan, bereikt of gekregen. Moeite met afscheid nemen, loslaten en opruimen. Verdriet, melancholie, slechte energetische weerstand.

Wat E r

Het Waterelement beheert je reserves en omvat je kern, je diepste wezen. De energiesystemen Nieren en Blaas worden erdoor aangestuurd. Als jouw Waterenergie niet in balans is kun je de volgende fysieke problemen verwachten: vermoeidheid, lusteloosheid, burn­out, lage rugklachten, last van de knieën, oorklachten, problemen met nieren, blaas of prostaat, ’s nachts moeten plassen, problemen met seksualiteit of vruchtbaarheid, opvliegers, overgangsklachten.

En niet­fysiek: innerlijke onrust, niet goed weten ‘wie ben ik, wat wil ik, wat is goed voor mij’, doelloos zijn, weinig doorzettingsvermogen, weinig wilskracht, angsten, fobieën.

Water

vijf elementen

Ho U t

De energiesystemen Lever en galblaas vallen onder het Houtelement. Hout zorgt voor vrije stroming van alle energie. ‘In de flow zijn’ heeft alles met Houtenergie te maken. Als jouw Houtenergie niet in balans is kun je de volgende fysieke problemen verwachten: schouder­ en nekklachten, hoofdpijn, migraine, menstruatieproblemen, PMS, huiduitslag, jeuk, gespannen spieren, krampen, rusteloze benen, opgeblazen buik, maagklachten, oogklachten, bittere smaak in de mond.

En niet­fysiek: boosheid, irritatie, snel geprikkeld zijn, moeite met plannen en coördinatie, ideeën blijven onuitgewerkt, niet in actie kunnen komen, geen visie hebben.

vUU r

Het Vuurelement is als de pomp in het systeem. De energiesystemen Hart en Dunne darm worden er door aangestuurd. Als jouw Vuurenergie niet in balans is kun je de volgende fysieke problemen verwachten: hartkloppingen, duizeligheid, problemen met circulatie (koude handen en voeten), lusteloosheid, niet helder kunnen denken, slaapproblemen, spraakproblemen, nervositeit, onrust, problemen met seksualiteit.

En niet­fysiek: verminderd enthousiasme, weinig zelfvertrouwen, vreugdeloos voelen, problemen in het voelen van liefde, moeilijk je gevoel onder woorden kunnen brengen, depressie, steeds méér willen, haasten en onder tijdsdruk leven.

h oe is het met jouw h oute N e R gie?

Nadat de natuur zich tijdens de winter heeft teruggetrokken in de kern, komt zij vol enthousiasme tot leven in het voorjaar, aangestuurd door de energie van het Houtelement. De kenmerken van Houtenergie zijn overduidelijk zichtbaar in de natuur: krachtig, snel, onstuimig en naar boven gericht. Wat verborgen was onder de grond of in knoppen, komt naar buiten. Mag groeien en bloeien. Dit proces speelt zich niet alleen in de natuur af, maar ook in jou. Hoe is het met jouw Houtenergie? Herken je veel van de problemen die ik eerder beschreef? Dan heb ik enkele tips voor je.

1 – Verminder toxines en chemicaliën

Help je lever en verminder de intake van gifstoffen:

• Stop met roken of drugsgebruik.

• Vermijd overmatig alcoholgebruik.

• Eet vers, onbewerkt voedsel (liefst biologisch).

• Was groenten en fruit grondig voor gebruik.

• Drink genoeg water, liefst gefilterd of bronwater.

• Gebruik natuurlijke schoonmaakmiddelen en verzorgingsproducten.

• Lees de labels, zodat je weet wat je binnenkrijgt en op je lijf smeert.

2 – Eet veel chlorofylrijke groenten

Chlorofyl heeft bijna dezelfde structuur als hemoglobine (de ijzerhoudende kleurstof van onze rode bloedlichaampjes) maar bevat magnesium in plaats van ijzer. Aangezien het zich gedeeltelijk kan omzetten in hemoglobine versterkt het tevens het bloed. Boerenkool, spinazie, andijvie, raapstelen, rucola, paksoi, peterselie en paardenbloemblad bevatten veel chlorofyl, net als spirulina en chlorella.

3 – Eet niet te laat op de dag

Tussen 01.00 en 03.00 uur is de Lever op zijn sterkst en kan hij optimaal zuiveren. Zorg ervoor dat je niet te laat eet (niet meer na 21.00 uur), zodat je lichaam op dat moment niet bezig hoeft te zijn met het verteren van voedsel.

4 – Meer zuur

Zuur hoort bij het Houtelement. Citroen, limoen, zuurkool, groene appels, azijn, yoghurt en zure bommen zijn dus prima voedingsmiddelen om de circulatie van de Leverenergie vloeiend te houden.

6 – Meer groen

Groen is de kleur die hoort bij het Houtelement. Breng daarom meer groen in je leven. Eet meer groen, draag meer groen, verf die muur groen, haal groene planten in huis en ga eens vaker naar buiten om te genieten van al het mooie groen om je heen!

Jeanine Hofs Energy Master

Blijvend meer energie volgens de vijf elementen

de le Z e R

sanneke de goede van hasselt (48 jaar) is moeder van twee trollen (6 en bijna 9), getrouwd met de liefste man ter wereld en een zeer gelukkige leerkracht (bestaan die nog? jaaaaa! mag ik er eens over vertellen?) op een basisschool in den haag.

Wat is het eerste boek dat je je kunt herinneren?

‘Rupsje Nooitgenoeg’! Vanaf de eerste keer dat mijn ouders het uit de bieb leenden, werd ik boekenwurmpje Nooitgenoeg. De heerlijke logica en opbouw in het aantal hapjes, het tastbare aspect van de gaten door de bladzijden en de betovering van de kleurige lekkernijen en het groeiende rupsje... Ik heb het boek daarna nog tientallen keren geleend, ook toen ik er al te groot voor werd geacht. Door dit boek werd ik me er bewust van hoeveel lol ik had in patronen herkennen.

Het zal je niet verbazen dat dit boek ook nu bij de trollen op de planken prijkt. Planken, ja, want er waren meer mensen die wisten hoe belangrijk dit boek voor me was en we zijn dus nu in ’t trotse bezit van drie versies in verschillende uitgaven. Trollen hebben immers ook Nooitgenoeg.

Hoe belangrijk zijn boeken voor jou?

Levensvoedend.

Droomverbredend.

Broodnoodzakelijke reizen voor de kleine portemonnee en het onmogelijke lijf.

Boeken bevatten de ware magie: het lezen van woorden en meegenomen worden in ideeën van mensen die er zelf mogelijk al niet meer zijn. Hoe bijzonder is dat?

Verras me! Neem me mee! Laat me even de dag van me afzetten en me lekker onderdompelen in andermans verhaal!

Een mooi geschreven verhaal heeft de kracht me mee te zuigen en hele films af te draaien terwijl ik lees. Niet voor niets dat ik me daadwerkelijk een keer te pletter schrok van één zinnetje: het hele boek lang wordt er lieflijk geschreven over hoe twee broers elkaar steunen, bij elkaar op de kamer slapen, slechts een kleine ruimte tussen hun bedden zodat ze elkaars handen nog kunnen raken. Het hele boek lang wacht ik al op het moment dat er een nare hand van tussen de bedden schiet en ze vastgrijpt.

Het gebeurt maar niet en het gebeurt maar niet. En net als ik het niet meer verwacht, gebeurt het ineens tóch.

BOEM!

Nee, ik verklap niet welk boek dat was.

Hoeveel boeken heb je in huis?

Oh jee... een collega van me heeft dat ook eens gevraagd. Ik heb toen een poging gedaan. Kwam tot de 300 zonder de kinderboeken mee te rekenen .En ben daar gestopt. Want de boeken zijn overal terug te vinden: woonkamer, slaapkamers, zolder ennnnn op de wc! De enige reden dat ze niet in de keuken staan, is omdat er daar geen ruimte meer was.

Welk soort boeken spreekt je aan en waarom?

Ik houd veel van sprookjes, mythologie, fantasy, horror, science fiction, historisch, paganistisch. Waarom? Ik denk zelf graag vanuit symboliek en ben dol op het denken buiten de gebaande paden. Dat vind ik terug in deze genres. Daarnaast droom ik simpelweg graag weg. Ieder boek is weer een deurtje naar een andere wereld met andere achtergronden; een wereld waar ik even mijn eigen besoignes kan vergeten en er over het algemeen vanuit mag gaan dat het goed afloopt.

Is er een boek dat voor jou heel belangrijk is?

Mag ik valsspelen? Het zijn er drie... ‘Rupsje nooitgenoeg’... ja, echt! Vanwege het patroongebeuren! En uiteraard omdat dit boek er voor zorgde dat ik de lol van een bieb in de buurt leerde inzien. Iedere vrijdag stonden we er voor de deur nog voordat deze openging... maar ja, ik moest en zou mijn Rupsje nog eens lenen.

Dan is er ‘Karbonkel en zijn Koninkrijk’ van Barbara Sleigh. Een machtig verhaal over een betoverde kattenprins die de hulp inroept van twee kinderen om de vloek op te heffen. Het boek veranderde mijn kijk op katten, tuinen (de schuttingen en schuren die in ’t licht van de maan veranderen in de kattensnelweg. Het idee geeft me nog steeds kippenvel!) maar introduceerde ook de mogelijkheid van magie in de wakende wereld. Dat zette me op het spoor naar meer dan wat school me probeerde te leren.

Het boek is overigens nergens te krijgen, ook al niet toen ik het voor het eerst in handen kreeg in de bieb. Weer zo’n boek dat om de zoveel weken mee naar huis moest.

Toen ik bij de lieve bibliothecaresse navroeg of zij misschien wist waar het boek nog te krijgen was,

keek ze me even aan, greep het boek en ramde er een stempel in: ‘afgeschreven’. Of ik het misschien voor een gulden wilde kopen.

Het boek prijkt nog steeds op mijn plank.

Maar ook ‘Mythago Wood’, van Robert Holdstock. In dat boek raken mythologie en realiteit elkaar op betoverende en intrigerende wijze. Het komt zo dicht bij mijn eigen idee van meerdere lagen die over onze waarneembare wereld heen liggen dat ik bijna geschokt was dit in andermans verhaal tegen te komen! Het sterkte me in mijn eigen belevingswereld en bouwde mooi voort op mijn favoriete kinderboek

Welk boek ben je nu aan het lezen?

Ik lees meestal meerdere boeken zonder te wachten tot er eentje uit is, omdat ik van wat afwisseling houd. Momenteel zijn dat:

‘Register van levens’ van Erik Smelt, een fantasieverhaal dat raakt aan de speelwereld waarin we jarenlang samen geroleplayed hebben. Feestje van herkenning, dus!

‘What your child with Asperger’s wants you to know’ van Maja Toudal, een prachtige weergave van Maja’s eigen beleving ter ondersteuning van de praktische, concrete informatie over Asperger’s syndroom. Voor mij een zeer relevant boek in mijn beroep en ook bijzonder interessant omdat ik de schrijfster heb leren kennen.

‘Cleopatra’ van van Stacy Schiff, een mooie geschiedkundige reconstructie die lekker weg leest.

‘Fierce Fairytales’ van Nikita Gill waarin damsels bepaald niet in distress zijn.

Oh, en een lekker spokerig avontuurtje op de e­reader: ‘The Garden’ van Alexie Aaron. Ongewenst medium wordt bij een semi­professionele spokenja­

gersgroep getrokken. De stijl spreekt me niet zo aan (het is me iets teveel geschreven alsof ze vindt dat er nu eens een serie van gemaakt moet worden op tv), maar de verhalen zijn vermakelijk.

Wie is jouw favoriete auteur en waarom?

Robert Holdstock. De man weet geschiedenis, mythologie en magie door zijn realiteit heen te vlechten in een niet geëvenaard verhaal dat me nog steeds buiten adem achterlaat. Zijn veel te vroege dood voelde als een klap in ons gezicht, al kende ik hem niet persoonlijk. Door zijn manier van schrijven, voelde ik me begrepen in mijn visie op de verborgen wereld en zijn overlijden liet een gapend gat achter. Grappig genoeg kwam ik er afgelopen zomer achter dat een Engelse vriendin van me hem tot haar vriendenkring rekende. Het was een vreemd soort opluchting om er met haar over te kunnen praten, want hoe merkwaardig is het niet dat het overlijden van een man die je nooit hebt ontmoet, je zoveel doet?

Welk boek van A3 boeken wil je anderen van harte aanbevelen en waarom?

‘Seidr, het Noordse pad’ van Linda Wormhoudt. Dit boek is een machtig mooie combinatie van informatie en persoonlijke verhalen waardoor ieder stukje dubbel zo hard aankomt. Ook dit sluit weer naadloos aan bij al die verdiepinkjes die ik nog te verkennen heb bovenop de begane grond van de dagelijkse realiteit. Het geeft maar weer eens aan dat we helemaal niet zo ver weg hoeven te kijken voor een gedegen, magische bodem.

Nieuwe mogelijkheden

Wanneer we vragen “Wat kan ik van jou leren?” kunnen we plotseling op nieuwe manieren horen en zien. Wat eens onbegrijpelijk of zonder betekenis was, is ineens vol potentie, zwanger van mogelijkheden. Een heel nieuwe wereld van communiceren met je hond en andere dieren ontvouwt zich. En er gebeurt iets verbazingwekkends. Je ziet meer dan je ooit hebt gezien en het dier reageert op manieren waarvan je niet wist dat die mogelijk waren, manieren die je niet verwachtte, zelfs manieren waarop je hebt gehoopt maar die niet eerder aan het licht konden komen. Het is dan onvermijdelijk dat je je afvraagt wat deze verandering tot stand heeft gebracht. Misschien, zo vraag je je af, hebben de dieren de verandering in jou gevoeld en reageren ze door meer te bieden? Zijn de dieren veranderd of –onbehaaglijke mogelijkheid – zijn ze altijd zo geweest? In mijn ervaring zijn beide opties waar. De dieren zijn gewoon zoals ze altijd zijn geweest, net zoals een waterval buldert ongeacht of we aan de rand van de kloof staan of niet. Tegelijkertijd zijn wij niet wie we al die tijd zijn geweest, wat betekent dat in de context van hun relatie met ons, de dieren ook op een nieuwe plaats zijn. Een simpele vraag verandert het hele karakter van wat er tussen ons en een dier gebeurt. We ontdekken dat we de waarheid

van het Arapaho gezegde leven: “Wanneer we respect tonen voor andere levende dingen, reageren ze met respect voor ons.”

Deze verbazingwekkende en positieve verandering is het resultaat van een diepe verandering in ons. “We creëren onszelf door de manier waarop we de energie van onze aandacht inzetten”, schreef Mihaly Csikszentmihalyi in ‘Finding Flow’. Een verandering in onze focus, een nieuwe of vernieuwde investering van onze levensenergie, onze aandacht, creëert nieuwe werkelijkheden. Onze focus verandert onze percepties, onze percepties informeren ons en veranderen ons gedrag, ons gedrag op zijn beurt oefent invloed uit op de ervaring en het gedrag van anderen, en dan hebben wij weer nieuwe percepties, die leiden tot veranderingen in ons gedrag. Op deze manier creëren we onze werkelijkheid. Nieuwe vragen komen naar boven, want nieuwe keuzes doen zich voor. Wij en onze hond hebben nieuwe opties voor hoe we ons willen gedragen. We krijgen te maken met nieuwe reacties; we bieden nieuwe mogelijkheden.

Uit: Kluiven uit de hemel Suzanne Clothier vertaling: Adrie Beyen

De spelende mens

De discussie over human being versus human doing zie ik de laatste tijd overal om mij heen oplaaien. Er wordt gepleit om meer human being te zijn en minder human doing. We leven in een tijd waarin we altijd in de doe­stand staan. De hoge verwachtingen die gesteld worden (door onszelf en anderen) en de continue stroom van social media waarop gereageerd ‘moet’ worden, maken dat vooral werkende dertigers veel stress ervaren en vatbaar zijn voor burn­out.

Meer zijn en minder doen is het advies dat ik steeds weer lees. Deels ben ik het daarmee eens. Je hoeft niet altijd direct te reageren op appjes, e­mail of telefoon. Even met een kop thee op het terras zitten, een boek lezen (voor je plezier), een wandeling maken of gewoon kijken hoe het gras groeit is ook nodig om in balans te blijven in de drukte van het dagelijks leven.

Toch zou ik niet zonder de doe­kant willen.Want juist in het doen kan er een gevoel van zijn ontstaan. Dat zie ik steeds weer tijdens de lessen creatief mediteren die ik geef.

Als je alleen in de zijn­stand bent, dan komt er geen beweging op gang en kom je niet in de flow van het creatief mediteren. Je hebt het doen dus nodig. Of je schrijft, tekent, boetseert, fotografeert, schildert of danst, om te kunnen meebewegen op het ritme van de meditatie is het nodig dat je eerst in beweging komt. Dat je dus iets gaat doen.

Doen vraagt vertrouwen en overgave. Je weet namelijk nooit waar je uitkomt met creatief mediteren. Er zijn spelregels, bijvoorbeeld zoveel minuten schrijven en een bepaalde beweging met je potlood herhalen, maar verder zijn er geen regels voor de inhoud. Die ontstaat tijdens de beweging. Als je doet wat je te doen hebt en je doet dit met alle aandacht, dan verandert het doen steeds meer in zijn. Je wordt een met wat je doet. Je kijkt niet vooruit, je kijkt niet achteruit, je maakt alleen de beweging van je creatieve meditatie op dit moment, met volle aandacht.

Terwijl je dit aan het doen bent, ontdek je dat er allerlei verschillende stemmen in jezelf om aandacht vragen. Door hiernaar te luisteren, maar er niet in mee te gaan en steeds terug te gaan naar je creatieve meditatie, kom je vanzelf bij de bron van zijn uit.

Misschien gaat het er helemaal niet om de balans te vinden tussen onze eigen human being of human doing, maar ze tot synthese te brengen. Dan krijg je meer dan de som der delen, dan ben volgens mij in contact met je homoludens. De spelende mens. Ik ben ervan overtuigd dat als je je durft over te geven aan het spel van creatief mediteren, vertrouwt op het spel, het materiaal en je van nature aangeboren creativiteit, dat dan de mogelijkheid ontstaat om uiting te geven aan wat wezenlijk is voor jou. In een ritme dat bij jou past. Dan is doen zijn en zijn doen.

Wendy Smit

Creatief en psychosynthese therapeut, docent creatieve therapie

Ontdek jezelf door tekenen en reflectief schrijven Creatief mediteren

• ‘Aardevrouwen spreken’, Manon Tromp (red.), isbn 978 90 77408 99 5

• ‘ABC van 15 emoties’, Marja Postema, isbn 978 94 91557 36 1

• ‘Actief met de tarot’, Jan Ton, isbn 978 94 91557 48 4

• ‘Ademtocht, verhalen over de dood’, Linda Wormhoudt, isbn 978 90 77408 68 1

• ‘Arcana, de geheimen van het leven’, Corrie van Hese Balten, isbn 978 94 91557 44 6

• ‘Beschermheer’, Linda Wormhoudt, isbn 978 94 91557 06 4

• ‘Blijvend meer energie volgens de vijf elementen’, Jeanine Hofs, isbn 978 90 77408 95 7

• ‘Clusters – shodo schrijfboekje 2’, Christine de Vries, isbn 978 90 77408 64 3

• ‘Creatief mediteren voor meer bewustzijn, ontspanning en creativiteit’, Wendy Smit, isbn 978 94 91557 32 3

• ‘Dagboek als spiegel’, Christine de Vries, isbn 978 90 77408 43 8

• ‘De aarde, de hemel en de bomen’, Maja Kooistra, isbn 978 94 91557 45 3

• ‘De aarde roept... ’, Gerwine Wuring, isbn 978 90 77408 60 5

• ‘De absolute werkelijkheid’, Jaap Dijkstra, isbn 978 90 77408 92 6

• ‘De geheimen van Hildegard von Bingen’, Gerrit Jan Keizer, isbn 978 94 91557 03 3

• ‘De glimlach van de sirene’, Selma Sevenhuijsen, isbn 978 90 77408 49 0

• ‘De Groene Man en de Groene Vrouw’, Joke en Ko Lankester, isbn 978 90 77408 86 5

• ‘De heilige buxusmoeder en 33 andere levensbomen’, Marjanne Huising, isbn 978 94 91557 23 1

• ‘De herberg’, Christine de Vries, isbn 978 94 91557 43 9

• ‘De kracht van water, aarde, lucht en vuur – leven met de natuur’, Gerwine Wuring e.a., isbn 978 90 77408 37 7

• ‘De sneeuwkoningin’, Hans Christian Andersen, pastels Juke Hudig, isbn 978 90 77408 81 0

• ‘De stem van de Godin’, Joyce Hellendoorn, isbn 978 90 77408 88 9

• ‘De sterren van je leven’, Ria Borst e.a., isbn 978 90 77408 12 4

• ‘De sterrenpas’, Petra Stam, isbn 978 94 91557 26 2

• ‘De verborgen boom’, Gerrit Jan Keizer, isbn 978 90 77408 98 8

• ‘Dieren en wij – hun welzijn, onze ethiek’, Monique Janssens, isbn 978 90 77408 85 8

• ‘Dionysos, de vegetatiegod’, Joke en Ko Lankester, isbn 978 94 91557 19 4

• ‘En de drummers waren vrouwen’, Layne Redmond, isbn 978 90 77408 97 1

• ‘Gaia’s kracht’, Roelien de Lange, isbn 978 90 77408 75 9

• ‘Goden en sjamanen in NoordwestEuropa’, Linda Wormhoudt, isbn 978 90 77408 50 6

• ‘Godinnen van eigen bodem’, Ineke Bergman, isbn 978 90 77408 35 3

• ‘Heilige bronnen in de Lage Landen’, Linda Wormhoudt e.a. isbn 978 94 91557 09 5

• ‘Groen leven doet je goed’, Anna Maria van den Berg, isbn 978 94 91557 31 6

• ‘Het lied van de bij’, Jacqueline Freeman, isbn 978 94 91557 40 8

• ‘Het oergevoel’, Agnes Meijs, isbn 978 90 77408 77 3

• ‘In het licht van de Maan’, Petra Stam en Marja de Zeeuw, isbn 978 90 77408 00 1

• ‘In je kracht door kleur’, Margo Ruiter, isbn 978 94 91557 27 9

• ‘Innerlijk pelgrimeren’, Christine de Vries, isbn 978 90 77408 82 7

• ‘Isis en de 14 sleutels tot heelwording’, Petra Stam en Els Lijesen, isbn 978 94 91557 11 8

• ‘Kaboutersoep en wonderblaadjes’, Ity Busstra, isbn 978 94 91557 14 9

• ‘Kleurenpracht met kruidenkracht’, Marijke Eering en Marjanne Huising, isbn 978 94 91557 47 7

• ‘Kluiven uit de hemel’, Suzanne Clothier, isbn 978 94 91557 39 2

• ‘Krachtdieren, inspiratie en wijsheid uit het dierenrijk’, Petra Stam, isbn 978 94 91557 35 4

• ‘Kruidenkracht voor tieners’, Marjanne Huising, isbn 978 94 91557 41 5

• ‘Kruidenwijsheid’, Marjanne Huising, isbn 978 94 91557 02 6

• ‘Lijstjes ­ shodo schrijfboekje 4’, Christine de Vries, isbn 978 90 77408 73 5

• ‘Mannen zijn geen vrouwen’, Jos Kester, isbn 978 94 91557 37 8

• ‘Maya wijsheid voor je levenspad’, Elvira van Rijn, isbn 978 90 77408 89 6

• ‘Maya wijsheid voor je levensreis’, Elvira van Rijn, isbn 978 94 91557 18 7

• ‘Maya wijsheid voor je levensreis logboek’, Elvira van Rijn, isbn 978 94 91557 20 0

• ‘MeCards4Kids™’, Nancy Weiss en Jane Raphael, isbn 978 94 91557 25 5

• ‘Mensen verhalen over bomen’, Adrie Beyen, isbn 978 90 77408 04 9

• ‘Mythen van de dierenriem’, Jan de Graaf, isbn 978 94 91557 33 0

• ‘Nephilim’, Linda Wormhoudt, isbn 978 90 77408 96 4

• ‘Nevelvrouw’, Linda Wormhoudt, isbn 978 94 91557 29 3

• ‘Ontdek jezelf door tekenen en reflectief schrijven’, Wendy Smit, isbn 978 94 91557 05 7

• ‘Ontwikkel je intuïtie en beantwoord je levensvragen’, Saskia Basten, isbn 978 94 91557 49 1

• ‘Pythia, de hogepriesteres, Petra Stam, isbn 978 94 91557 01 9

• ‘Rondelen ­ shodo schrijfboekje 3’, Christine de Vries, isbn 978 90 77408 72 8

• ‘Schrijven met het creatiepentagram’, Yoeke Nagel, isbn 978 94 91557 13 2

• ‘Seidr, het Noordse pad’, Linda Wormhoudt, isbn 978 90 77408 74 2

• ‘Sharing nature’, Joseph Cornell, isbn 978 94 91557 04 0

• ‘SoulCollage®’, Seena B. Frost, vertaling Adrie Beyen, isbn 978 94 91557 21 7

• ‘Vingerlabyrintlopen’, John Musterd, isbn 978 94 91557 22 4

• ‘Witte wieven en elfen’, Ruud Borman, isbn 978 90 77408 90 2

• ‘Woordenregen, 1 jaar schrijven’, Margreet Schouwenaar, isbn 978 90 77408 91 9

• ‘De essentie van edele stenen’, Anneke Agterberg, isbn 978 94 91557 07 1

• ‘De Maan, 66 mystieke kaarten voor bewustwording’, Petra Stam, isbn 978 94 91557 16 3

• ‘Het elfenspel’, Jan­Pieter Schreur en Willeke de Wit, isbn 978 94 91557 42 2

• ‘Het levenskunstspel’, Anky Floris, isbn 978 9077408 51 3

• ‘Isis mysteriekaarten’, Petra Stam en Els Lijesen, isbn 978 94 91557 24 8

• ‘Krachtdieren, 66 boodschappen uit het dierenrijk’, Petra Stam, isbn 978 94 91557 38 5

• ‘Kruidenwijsheid – 66 affirmatie­ en actiekaarten’, Marjanne Huising, isbn 978 94 91557 15 6

• ‘Levensbomen, 68 zielskrachtkaarten’, Marjanne Huising, isbn 978 94 9155734 7

• ‘Luister naar je ziel, 50 troost­ en krachtkaarten’, Janet Werner, isbn 978 90 77408 84 1

• ‘Maak werk van je droom! 52 realisatiekaarten’, Louisa Perreyn, isbn 978 90 77408 93 3

• ‘Maya wijsheid creatiekaarten’, Elvira van Rijn en Patricia Mooren, isbn 978 94 91557 10 1

Vrijwel alle titels zijn verkrijgbaar in (web)boekwinkels en alle titels zijn te koop in de webshop op www.A3boeken.nl

AURORA-kaarten

voor alle seizoenen van het leven

Genoeg is een uniek, onafhankelijk kwartaalblad voor praktische idealisten. Wil jij ook meer doen met minder, eenvoudiger leven, geld besparen en je eigen boontjes doppen in huis en (moes)tuin? Dan is Genoeg precies wat je nodig hebt.

Maak nu voordelig en vrijblijvend kennis!

Een proefabonnement voor een half jaar (2 nummers, stopt automatisch en kost € 12,50. Lezers van HEUS betalen slechts € 7,50 voor twee nummers. Bestel via winkel.genoeg.nl/abonnementen.

Precies

CraniosaCraal therapie voor honden

Zachte doeltreffende aanpak voor herstel van natuurlijk evenwicht

Bindweefsel bevindt zich overal in het lichaam en hierin kan zich spanning opbouwen door fysieke en emotionele oorzaken. normaal gesproken laat het bindweefsel de spanning weer los, maar als er (te) veel is gebeurd, gaat dit niet meer vanzelf. dan ontstaan er blokkades en allerlei klachten: fysiek, mentaal, gedrag of een combinatie. Craniosacraal therapie is een zachte methode die specifiek al het bindweefsel en de verbinding ervan met het centrale zenuwstelsel behandelt. de therapie biedt zo een oplossing voor een scala aan zowel acute als chronische lichamelijke en mentale/emotionele klachten, zoals:

Kreupelheid

artritis, artrose en reuma spondylose

rugpijn

nekpijn

hoofdpijn

spijsverteringsproblemen

ademhalingsproblemen

Kaakgewrichtsproblemen

algemene stijfheid vermoeidheid

angst

Uitvalgedrag

verminderd leervermogen

emotionele disbalans

Zichtbare stress

neurotisch gedrag

spanning afgeslotenheid

Moeilijk contact maken

depressie hypergedrag

ook zonder een concrete klacht is een cranio-sacraal behandeling voor een hond aan te raden voor meer innerlijke rust en een groter algeheel welbevinden. Bijvoorbeeld bij een verhuizing, wanneer je een herplaatser in huis neemt, een nieuwe hond of ander gezinslid erbij.

a Q uila

De adelaar is altijd verbonden geweest met de zon en zonnegoden, vuur en bliksem. Hij kan immers de zon dichter naderen dan alle andere vogels. Vanaf die grote hoogte kan hij de wereld goed overzien. Met zijn scherpe ogen ziet hij ieder detail en indien nodig kan hij ergens pijlsnel op afschieten.

De sterren van je leven

Pasteltekening: Juke Hudig