Minicursus appen met je puber

Maak er geen punt van

ZORGEN OM DE ‘CHATTAAL’ VAN JE KIND OP WHATSAPP? ZET JIJ WÉL ALTIJD NETJES EEN PUNT ACHTER EEN ZIN? IS ER SPRAKE VAN TAALVERLOEDERING? WE PRATEN JE BIJ.

Voor jongeren die na 1995 geboren zijn, kan een punt aan het eind van een zin in een WhatsApp-bericht agressief en intimiderend overkomen. Zo bleek eind augustus uit onderzoek van de Universiteit Leiden. Bij een kort bericht is al duidelijk dat je een zin hebt beëindigd, de tekstballon sluit je zin af. Als je die extra markering voor het beëindigen van een zin wél toevoegt, geven jongeren daar volgens de onderzoekers een negatieve connotatie aan. Bij lange berichten is dat anders. Als je meer zinnen in één bericht gebruikt, heeft een punt nut en is er ook geen sprake van een negatieve gevoelswaarde. Punten brengen in zo’n geval structuur aan. Zelf brengen jongeren overigens eerder ‘structuur’ aan door elke zin, of soms zelfs elk woord, in een apart appje te versturen. Maar het onbegrip tussen generaties gaat niet alleen over het gebruik van een punt. Ook het woordgebruik is vaak anders (zie kaders).

GENERATIESCHISMA

Niet alleen generatie X (geboren tussen 1955 en 1970) en de patatgeneratie (1970-1985) voelen zich oud als blijkt dat ze het ‘fout’ doen op dit gebied. Zelfs de ‘millennials’ (generatie Y, 1985-2000) begrijpen de finesses in de chattaal soms niet. De huidige generatie scholieren (generatie Z, 2001-2015) heeft zo hun eigen wijze ontwikkeld om elkaar te communiceren. Deze generatie, ook wel ‘zoomers’ of ‘digital natives’ genoemd, kent geen wereld zonder internet en sociale media. Als mensen met elkaar praten, brengen ze gemakkelijk sociale en emotionele informatie over met hun blik, gezichtsuitdrukkingen, toon, pauzes, enzovoort. De ‘zoomers’ passen dergelijke finesses toe in hun chattaal.

TAALTRAINING

Gelukkig hoeven we ons weinig zorgen te maken over het afwijkende taalgebruik op sociale media. Volgens taalwetenschapper Lieke Verheijen van de Radboud Universiteit Nijmegen zorgt het er niet voor dat jongeren slechter schrijven op school. Actief gebruik van sociale media waarbij leerlingen zelf berichten bedenken en schrijven, lijkt er zelfs voor te zorgen dat ze op school minder schrijffouten maken. Volgens Verheijen komt dat omdat de hersenen dan al bezig zijn met taal. Zo train je de hersenen en dat stimuleert ook bij taalopdrachten op school. Maar let op: passief gebruik van sociale media, dus alleen berichten van anderen lezen en zelf weinig typen, heeft juist géén goede invloed op de schoolteksten...

DIALECT

Scholieren experimenteren met taal. Ze korten woorden in, schrijven ze fonetisch op, laten hoofdletters en spaties weg. Het blijkt dat jongvolwassenen die al op een vervolgopleiding zitten, zich al veel meer aanpassen aan het ‘Standaardnederlands’ in hun schrijven op sociale media. Die conformeren zich al meer, terwijl pubers zich juist willen onderscheiden. De meeste pubers kunnen goed switchen tussen de taal die ze met vrienden op sociale media gebruiken en de taal in hun schoolteksten. Het is wél belangrijk dat het Standaardnederlands altijd goed aangeleerd wordt. Zo leren jongeren verschillende communicatiestijlen te hanteren. De chattaal die ze op sociale media gebruiken, zou je in die zin kunnen vergelijken met een dialect.

SOEPEL APPEN MET JE ‘ZOOMER’

Jij zet een punt achter je zin, je puber denkt: ‘ben je boos of zo?’ Drie puntjes achter een zin... Je puber betwijfelt je bedoeling. Het zal een argwanend effect sorteren. Eén uitroepteken is enthousiasme, drie (‘!!!’) is schreeuwen. Ouders die de duim-emoji gebruiken; pubers vinden dat vaak niet stimulerend, maar belerend. De knipoog-emoji wordt opgevat als: ‘Ik wil eigenlijk iets rots zeggen, maar om het iets minder rot te maken, zet ik er een knipoog achter.’

WOORDGEBRUIK PUBERS ONDERLING

Alleen ‘ok’ is voor pubers onderling not done. Klinkt als ‘good for you, doei.’ Prima = ‘ja zal wel’ of ‘kan ermee door, wat jij wilt.’ Niet echt positief. Er zit veel verschil in ‘hey’ of ‘HEEEYY’. Hoe meer e’s en y’s hoe beter, ‘hey’ komt kortaf over. Zelfde geldt voor ‘hoi’: ‘hoiiii’ is beter, minder statisch. Alleen ‘ja’ klinkt bot. Liever: ‘jaaa’. ‘Haha’ = iets onaardigs zeggen, maar minder lullig laten overkomen door er haha achter te zetten. Dit is dus juist lullig. Ontvang je ‘bye’ en verder niets? Dan is hij of zij klaar met je.