Marjan Hammersma (pagina 8) ‘ Noem ik mezelf vitaal? Jazeker, maar mijn conditie kan beter’
4
8
15
Zoektocht naar de specialist
Hoe zorg jij dat je duurzaam inzetbaar bent?
De geheime plekjes van André van der Zande in het Zuid-Hollands landschap
blad №2 juni 2014
GEZONDHEID
VERDER: SG AAN TAFEL PAG. 7 Erik Akerboom/DEF OPENHARTIG PAG. 10 De spannende dagen van Goof van Gemert TOPTRANSFER PAG. 13 Jeroen de Graaf, nieuwe ambassadeur in Trinidad en Tobago
NEVENFUNCTIE
WIE ZIT WAAR? Overzicht van de laatste benoemingen
➡
➡
VAN BUITEN
12+14
2
abdblad no.2/2014
WAAROM HEBBEN WE DIT NIET EERDER GEDAAN?
‘Zo is duidelijk waar je van bent en voor wie je werkt’ Dat hadden we eerder moeten doen. Rijksdienst voor Ondernemend Nederland heten. Zo is duidelijk waar je van bent en voor wie je werkt. Toch wat anders dan Agentschap NL en Dienst Regelingen die sinds 1 januari 2014 zijn opgegaan in deze mooie uitvoeringsorganisatie. Dat dit niet eerder is gedaan heeft natuurlijk alles te maken met profilering, maar vooral met durf. Durf om te erkennen dat onze klanten behoefte hebben aan duidelijkheid en eenvoud. En dat er behoefte is aan overheidsorganisaties die hun positie en aanbod niet voorop stellen om te blijven voortbestaan, maar inzetten voor het realiseren van maatschappelijke doelen. Die, eenmaal gerealiseerd, tot overbodigheid zou moeten leiden. Of tot de ontwikkeling van nieuwe diensten die passen bij wat de politiek en maatschappij vragen. Daarom zijn wij gefuseerd en hebben we een nieuwe naam. Simpel, toch?
Rob Boerée directeur Nationale Programma’s Rijksdienst voor Ondernemend Nederland
teksten Maters & Hermsen
DE INSPIRATIE VAN ESTHER DE KLEUVER
‘Deze uitspraak zag ik ooit bij een collega aan de muur. Ik denk er vaak aan en deel het met collega’s. Misschien omdat ik zelf niet van wrijving hou. Liever maak ik nieuwe plannen, samen met anderen, kijk ik vooruit en heb ik liefst dat iedereen net zo enthousiast is als ik. Echter, soms is er wrijving. Maar wrijving is niet iets negatiefs, ontdek ik de laatste jaren. Het is juist een teken dat er echt iets verandert! Ik merkte het onlangs in een internationaal overleg. Toen er veel bijval kwam voor het Nederlandse initiatief dat ik inbracht, ontstond er bij enkele aan wezigen wrijving. Dat deed me beseffen dat hier echt een verandering aan de gang was. Zo is het ook met organisatieveranderingen. Verander je echt iets, dan levert dat gegarandeerd wrijving op. Daarbij wil ik die wrijving niet bagatelliseren. Het goed omgaan ermee, het luisteren naar de reden ervan, is een belangrijke opgave voor iedere manager, ook voor mij. Maar het meeste energie krijg ik van het vooruitzicht van de “glans”. Daarvan gaat mijn hart sneller kloppen.’ Esther de Kleuver, directeur Gezond en Veilig Werken (SZW)
NETWERKBIJEENKOMST RE-MEMBER ABD Voor de derde keer organiseert Bureau ABD de netwerkbijeenkomst voor ABD’ers en oudABD’ers: Re-member ABD. De bijeenkomst vindt plaats op donderdag 19 juni (vanaf 15.00 uur) in De Glazen Zaal in Den Haag. Het thema is ‘verbreding’: verbreding en ontwikke ling door ervaringen in andere contexten. In een ander land, buiten het Rijk, bij een ander departement of via een nieuw contact. Met onder andere minister Blok over internationale uitwisselingen en werken in het bedrijfsleven, Bart van Bolhuis en Hugo von Meijenfeldt (via een live videoverbinding vanuit San Francisco) over hun ervaringen als consul-generaal; en een interactieve workshop strategisch netwerken. Ook is er tijd om zelf te netwerken. Zie www.algemenebestuursdienst.nl voor meer informatie en aanmelding.
9
HET CIJFER Wil je een nieuwe loopbaanstap maken? Zorg dat
je CV compleet en actueel is. Op de ABD-website vind je een factsheet om te checken of je CV nog volstaat: 9 tips voor een aantrekkelijk CV, over spelling en vormgeving, vermelden van relevante informatie en eerlijk zijn. Zie www.algemenebestuursdienst.nl voor de checklist en alle tips.
COLOFON ABD BLAD is het kwartaalmagazine van Bureau ABD, onderdeel van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. De inhoud van het blad weerspiegelt niet noodzakelijkerwijs de mening van Bureau ABD. Reacties of
vragen naar abd@minbzk.nl. BLADCONCEPT Maters & Hermsen Journalistiek, Leiden EINDREDACTIE Heleen Kodde (Bureau ABD), Caroline Togni (Maters & Hermsen)
FOTOGRAFIE COVER Timo Sorber BEELDREDACTIE Mascha Baarda VORMGEVING Maters & Hermsen Vormgeving, Leiden DRUK De Groot Drukkerij, Goudriaan
abdblad no.2/2014
3
Mark Crooijmans, directeur Centrum voor Applicatieontwikkeling en -onderhoud Belastingdienst ‘Toen ik vier jaar geleden in dit complex begon, was dit tegeltableau het eerste wat ik zag. Karel Appel maakte het in 1969 in opdracht van de Belastingdienst. Het hing jarenlang in het bedrijfs restaurant, maar sinds de renovatie in 2007 hangt het in de centrale hal. Ik vind het contrast tussen de felle kleuren van het tableau en de rest van het complex bijzonder. Ik heb geen eigen kamer om kunst in op te hangen, maar dit werk geeft kleur aan mijn binnenkomst. Thuis heb ik meer klas sieke kunst hangen, die eerst bij mijn ouders thuis hing. Daar zou een Karel Appel niet zo snel mijn voorkeur krijgen.’
tekst Harriot Voncken foto Jurgen Huiskes
Centrale ontvangsthal Walterboscomplex Apeldoorn
4
abdblad no.2/2014
tekst Saskia Klaassen illustratie iStock
Zoekt en gij zult vinden Sommige managementfuncties vragen om specialistische kennis. Een directeur CPB of een inspecteurgeneraal voor de Mijnen. Hoe ziet zo’n wervingsproces er dan uit? Negen maanden zocht het ministerie van IenM naar een hoofddirecteur KNMI. Ze vonden het ‘schaap met vijf poten’ uiteindelijk buiten het Rijk. Vier sleutelspelers kijken terug op een bijzondere selectieprocedure.
abdblad no.2/2014 Wat is bijzonder aan de functie van directeur KNMI? ‘Deze directeur moet met gezag leidinggeven aan een gerenommeerd specialistisch kennis instituut. We achtten de kans klein dat we een geschikte kandidaat binnen het Rijk zouden vinden. Omdat de eerste ronde niet succesvol was, besloten we ‘ DOE GEEN CONCESSIES’ verder te zoeken door mensen actief te benaderen via telefoon en mail.’ Secretaris-generaal Arbeidsintensief traject? ‘Uiteindelijk Siebe Riedstra (IenM) zijn we driekwart jaar bezig geweest, was vacaturehouder bij de selectieprocedure voor het was geen standaardprocedure. Meestal krijgen we van Bureau ABD een nieuwe hoofddireceen shortlist van kandidaten waaruit teur voor het KNMI ik kan kiezen. Nu dachten we vooral mee over de volgende stap in de zoektocht.’ Hoe zag die zoektocht eruit? ‘We gingen op zoek naar mensen die niet eens op zoek zijn naar een baan en ABD-vacatures niet in de gaten houden. Je moet dus eerst uitleggen wat de baan inhoudt, voor ze interesse kunnen hebben. Uiteindelijk heb ik met vijftien kandidaten koffiegesprekken gevoerd.’ Nooit gedacht: dit gaat niet lukken? ‘Hooguit: dit gaat lang duren. Dat was vooral vervelend voor de KNMI-medewerkers. Zij zaten middenin een reorganisatie. Maar de afspraak was dat een volgende stap pas zou worden gezet met de nieuwe directie. Ik heb steeds iedereen op het hart gedrukt dat het belangrijk is voor de nieuwe koers van het KNMI een goede hoofddirecteur te hebben. Ook al had dat veel tijd nodig.’ Wijze les van deze procedure? ‘Doe geen concessies, daar krijg je altijd spijt van. Volgende keer gaan we bij een vergelijkbare specialistische managementfunctie van meet af aan ook actief op zoek buiten het Rijk. ’
Bijzonder, zo’n buitenkandidaat? ‘In de afgelopen twee jaar is zo'n kwart van alle ABD-vacatures ingevuld door managers van buiten. Meestal gaat het daarbij om mensen uit het werkveld: onderwijsmensen die kiezen voor OCW en zorgmanagers die bij VWS terecht‘ VERRASSEND komen. Voor ons zijn mensen met een RESULTAAT’ rijksoverheid-verleden mét ervaring in het veld bijzonder interessant. Die Mariska Dee is willen we voor specifieke specialistische MD-consultant IenM managementfuncties dus graag actief bij Bureau ABD benaderen. We zien dat het actieve searchen steeds meer toeneemt. Overigens stelden we in korte tijd vier buitenkandidaten aan bij IenM (zie kader, red). Het was geen opzet, maar in dit geval kwamen de beste kandidaten van buiten.’ Hoe ziet zo’n actieve search eruit? ‘Niet anders dan bij searchbureaus. We stellen een lijst op met organisaties waar een geschikte kandidaat zou kunnen werken. In het geval van het KNMI waren dat vooral universiteiten en kennisinstituten. Verder doen we een beroep op meedenkende mensen in ons netwerk en zoeken we via
5
Gedacht dat het zo lastig zou worden? ‘Toen we het profiel opstelden, twijfelden we al. Zouden hier mensen voor zijn? Je zoekt een schaap met vijf poten: een hoofddirecteur en een chief science officer. Uiteindelijk hebben we het accent iets verschoven: de leiderschapskwaliteiten vonden we ‘ DE HELE doorslaggevend. Achteraf bleek dat SELECTIEniet nodig. We hebben het schaap COMMISSIE RIEP: KLAAR!’ met vijf poten gevonden.’ Marion Plugge was De eerste ronde leverde niets op? ‘Twee kandidaten waren geschikt, zij zijn als senior MD-adviseur ook op gesprek geweest. Maar de bij IenM betrokken bij de selectieprocedure zevenkoppige selectiecommissie van de KNMI-directeur twijfelde. Siebe zei: we selecteren met beleid. We besloten de procedure over de zomer heen te tillen. Samen met Bureau ABD dat daarin de lead had, informeerden we via ons netwerk en bekeken we profielen op LinkedIn. We benaderden nieuwe kandidaten persoonlijk, via de telefoon of mail.’ De vacaturehouder kreeg gelijk? ‘Toen Gerard van der Steenhoven de kamer uitliep zeiden we allemaal: klaar! We waren unaniem in onze keuze.’ Geleerde lessen? ‘Omdat het traject zo lang duurde, was communiceren cruciaal. Dat hebben we ook gedaan: naar het KNMI, dat lang moest wachten op een nieuwe baas. En naar de kandidaten voor het tweede directieraadslid, de CFO/CIO KNMI. We vonden dat de nieuwe hoofddirecteur daarin een stem moest hebben.’
sociale media, zoals LinkedIn. En we kijken natuurlijk goed naar ons eigen bestand van meer dan achtduizend mensen met wie wij contact onderhouden. Zo hebben we een convenant met de G4-gemeenten, daar zet ik een vacature doorgaans expliciet uit.’ Een dergelijke zoektocht betekent veel schakelen met het departement? ‘Klopt, we hadden continu contact met vacaturehouder en MD-adviseur. Vergeet niet: op het departement is veel kennis aanwezig. Belangrijk om deze mee te nemen in het proces en inzichtelijk te maken welke stappen zijn genomen.’ Bijzonder om mensen direct te benaderen? ‘Ze zijn niet op zoek naar een baan, maar vinden het vaak wel leuk dat ze gebeld worden. Ik begin algemeen: heeft een kandidaat interesse in een volgende stap in zijn loopbaan? Tijdens de kennismaking leg ik uit wat de baan inhoudt en wat het betekent om voor het Rijk te werken. Vaak vraag ik de SG of DG om persoonlijk uit te leggen hoe bijzonder een baan is.’ Tips voor andere departementen met moeilijk vervulbare vacatures? ‘Vraag expliciet aan de ABD-consultant of deze ook buiten het Rijk wil zoeken. Voordeel is dat je kennismaakt met een breder palet aan kandidaten. Het kost meer tijd, maar het levert verrassende resultaten op.’
6
abdblad no.2/2014
het Rijk
tekst Robbert-Jan Gorgels foto NVB
CHRIS BUIJINK (60) werkte 33 jaar bij Bevalt het? ‘Uitstekend. Het KNMI is een prachtig instituut, ik voel me vereerd om deze mooie klus op me te nemen.’ Hoe kijk je terug op de sollicitatieprocedure? ‘Het ‘ VERRAST DAT verraste me dat ik informeel IK INFORMEEL werd benaderd. Ik was net herbenoemd voor mijn WERD tweede periode als decaan BENADERD’ van de faculteit Technische Gerard van der Natuurwetenschappen van Steenhoven is het Universiteit Twente. Ik nam ‘schaap met vijf poten’ me voor om in de loop van dat uiteindelijk werd deze tweede periode om geselecteerd me heen te kijken naar een andere baan. Was ik een half jaar eerder benaderd, dan was het te vroeg geweest.’ Was je direct enthousiast? ‘De functie sluit goed aan bij wat ik in mijn hoofd had als vervolgstap: een baan op het grensvlak van technische natuurwetenschappen en bestuur. Het KNMI heeft zo’n geweldige naam dat ik wel gek zou zijn als ik niet op de koffie ging aan de Plesmanweg.’ Blij om in Rijksdienst te werken? ‘Ik heb jarenlang in de semipublieke sector gewerkt, de arbeidsvoorwaarden zijn er niet dramatisch anders. Voor mij speelde dat geen rol in de overwegingen. Als het KNMI een onafhankelijke stichting was, had ik ook ja gezegd.’ Je merkt weinig verschil? ‘Ik werk nu onder politieke verantwoordelijkheid van een bewindspersoon, dát is het verschil. Twaalf dagen na mijn aanstelling zat ik bij BNR-nieuwsradio. Ik was me direct bewust dat mijn uitspraken de bewindspersonen in netelige situaties kan brengen. In dat opzicht is het volledig anders dan ver weg in Twente.’ Wat breng je in van “buiten”? ‘Hoe het anders kan. De arbeidsvoorwaarden bij universiteiten zijn bijvoorbeeld meer gericht op jonge mensen die een paar jaar onderzoek doen en dan weer verder gaan. Tijdelijke aanstellingen liggen hier gevoelig, terwijl dat elders heel gewoon is.’
OOK VAN BUITEN Gerard van der Steenhoven (voorheen decaan Universiteit Twente) is niet de enige nieuwe IenM’er die van buiten komt. De nieuwe directeur Ruimte lijke Ontwikkeling, Hans Tijl, komt van de gemeente Amsterdam; Jos van Wesemael, hoofddirecteur Financiën, Management en Control, werkte hiervoor bij de gemeente Den Haag en Myrjam de Rooij, voorheen gemeente Ede, kreeg de tweede directiefunctie bij het KNMI.
Economische Zaken, waarvan de laatste zes als secretaris-generaal. Sinds juni 2013 is hij voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Banken.
‘ Ik sta nu zelf op het toneel’
B
ij EZ had Chris ‘alle hoeken van het gebouw wel gezien’. Na het welslagen van de fusie van EZ en Landbouw ging het kriebelen. ‘Op EZ heb ik een prachtige tijd gehad en de verleiding om in het “familiebedrijf” of bij het Rijk te blijven was groot. Maar stoppen op je hoogtepunt is ook mooi. Ik wilde nog een keer een ander kunstje doen.’ Ondanks al zijn ervaring was de overstap spannend. ‘Het voelde een beetje alsof ik op kamers ging wonen. De banken staan er niet goed op: het vertrouwen in de banken was en is nog steeds laag. Maar ze vervullen een essentiële functie voor de economie en de maatschappij als geheel. En er staat veel te gebeuren, in termen van veranderende regelgeving, ook in Europees verband. Om in zo’n situatie een bijdrage te kunnen leveren aan de positionering en vernieuwing van de banken, dat is belangrijk werk.’
VERNIEUWING
In zijn nieuwe functie is Chris woordvoerder van het NVBbestuur en geeft hij met zijn collega’s richting aan bewegingen die de sector als geheel maakt. Een van zijn voor nemens: niet slechts reageren op plannen van anderen, maar zélf met initiatieven voor vernieuwing komen. Zo maakt de vereniging zich hard voor
het opstellen van gedragsregels voor bankiers, die naar verwachting nog voor de zomer definitief worden vastgesteld. De eed of belofte die bankiers vanaf 2015 gaan afleggen, is daar een onderdeel van, net als een eigen tuchtrecht. En begin dit jaar kwam er al een gezamenlijke website van de banken voor mensen die met een restschuld kampen. Een vernieuwde Ondernemerskredietdesk van de banken en MKB Nederland is in aantocht.
KOERS BEPALEN
Chris profiteert volop van zijn Haagse ervaring. ‘Ik had al jaren de gewoonte om het land in te gaan om bij partners als MKB Nederland, maar ook bij bedrijven zelf, na te gaan hoe ze het beleid ervaren. De gesprekken die je dan voert en de initiatieven die daaruit voort komen, daar begint het mee.’ Chris Buijink geniet van zijn nieuwe rol. ‘Als secretaris-generaal opereer je toch meer achter de gordijnen, als een soort bootsman. Je moet zorgen dat het schip in goede conditie is en de koers vaart die de kapitein uitzet. Nu ben ik – met anderen – verantwoordelijk voor de koers en sta ik vaker zelf op het toneel.’ Wat hij mist? De mensen, die blijven in je gedachten, de dossiers niet. Wat hij niet mist? ‘De voortdurende race om alles bij te benen wat er op voor EZ relevante gebieden gebeurt, de dagelijkse informatieberg.’
tekst Heleen Kodde foto Jurgen Huiskes
SG aan tafel
abdblad no.2/2014
7
Voormalig-politiekorpschef en NCTV Erik Akerboom is sinds december 2012 secretaris-generaal van Defensie. Welke issues spelen hier? Aan tafel!
‘ Onvrijwillig vertrek van mensen blijft moeilijk’ PERSPECTIEF
‘Op het moment dat ik SG werd bij Defensie waren naast de reorganisatie de opvolging van de F-16 en het formuleren van een nieuwe visie op de defensie organisatie belangrijke opdrachten. De reorganisatie is een grote operatie die vrij snel is doorgevoerd. Het onvrijwillig vertrek van mensen blijft moeilijk, maar is helaas noodzakelijk. De effecten van de reorganisatie zijn nu zichtbaar, we werken volgens de nieuwe werkwijze en structuren. Ik zie dat de motivatie bij mensen terugkomt, de Defensie-cultuur is sterk. Mensen willen nu, na alle veranderingen, aanpakken: “We gaan dit doen.” Er is behoefte aan perspectief. Dat zien de minister, de Commandant Der Strijdkrachten en ik ook als onze opdracht. De missie in Mali en de komst van de F-35 (JSF) als opvolger van de F-16, helpen daarbij.’
HAAGSE SAMENWERKING
‘Defensie heeft een bijzondere positie in Den Haag. In het verleden werd die weleens gekoesterd, maar we zijn nu sterker gericht op samenwerking. Niet alleen in de bedrijfsvoering waar we met onze shared services al veel ervaring hebben, maar ook op civiel-militair gebied. Je ziet daar grenzen vervagen. Tijdens de NSS waren alle Defensie-disciplines zichtbaar operationeel: fregatten, F-16’s, afweergeschut, landmachtpelotons, motor escortes… Een mooi voorbeeld van de kracht van samenwerkende diensten. De samenwerking met de politie, “groen
ondersteunt blauw”, liep prima, zowel op inhoud als organisatie.’
NATIONAAL EN INTERNATIONAAL
‘In Nederland zijn we gewend aan veiligheid, toch is het geen vanzelfsprekendheid, zo blijkt. Nationaal is sprake van een substantieel dreigingsniveau, waardoor Defensie uitgerust moet zijn voor mogelijke verstoringen van de nationale veiligheid. Ook internationale operaties dragen bij aan onze nationale veiligheid. We gaan daarbij uit van forward defence - voorwaartse verdediging. Bij een besluit over een internationale missie zijn de drie D’s leidend: diplomacy, defence and development. Als interventie nodig is omdat onderhandelen niet meer werkt, moet dit gericht zijn op duurzame veiligheid en economische ontwikkeling. Dit geldt voor Mali en ook Afghanistan is daarvan een goed voorbeeld.’
MILITAIR
‘Onze twee bloedgroepen, burger personeel en militairen, zijn sterk verbonden, maar feit is dat een militair een bijzondere opdracht heeft. Een militair moet bereid zijn om zijn eigen veiligheid op het spel te zetten. Als het menens is, dien je je doel. Dan sta je voor de operatie en moet je het samen met je peloton of bataljon doen. Die loyaliteit is in de haarvaten van iedere militair verankerd. Dit komt ook door de opleiding, waarin samenwerking, discipline en loyaliteit belangrijke aspecten zijn. Het is vormend. Binnen Defensie zijn deze vaardigheden van levensbelang, buiten Defensie worden ze gewaardeerd. Dat merken we aan de convenanten die we sluiten om mensen naar een baan buiten Defensie te begeleiden. Ik heb sowieso het idee dat er meer waardering is voor militairen.’
VLIEGEN
‘Defensie grossiert in mooie ervaringen. Als zoon van een scheepsbouwer gaat mijn hart sneller kloppen als ik het nieuwe Joint Support Ship zie, of een oefening meemaak op de Johan de Witt. Ook de opleiding van jonge militairen is indrukwekkend. Toch blijft het meevliegen met een F-16 uniek. Je begrijpt dan weer dat zo’n vliegtuig onmisbaar is voor het garanderen van de veiligheid op de grond. Jammer dat de F-35 een oneseater is, ik had nog wel eens willen meevliegen.’
8
En zij werkten nog lang en vitaal Gezondheid is een competentie. Alleen fysiek en geestelijk fit kunnen we ons veeleisende beroep uitoefenen, zo stellen deskundigen. Hoe zorg jij dat je duurzaam inzetbaar bent?
H
et is niet niks. Een steeds beweeglijker arbeidsmarkt, doorwerken tot je 68ste, dag na dag handelen met complexe materie en problematieken. Lange dagen van langdurige overleggen. Veel zitten, geen tijd voor sport en beweging. Herkenbaar? Da’s mooi, bewustwording is stap
één, stelt ook ArboNed. Want hoe vitaal zijn we en hoe houden we dit werk vol, het liefst zo fit mogelijk? Ga bij jezelf te rade! Dat mag de boodschap zijn van het gezondheidsonderzoek dat ArboNed vorig jaar uitvoerde onder leden van de topmanagementgroep. Willen we dit werk in goede gezondheid blijven doen, dan moeten we meer en
intensiever bewegen, gezonder eten, minder drinken en zorgen voor minder stress.
MEER EIGEN REGIE
In totaal werkten 32 TMG’ers in 2013 vrijwillig mee aan de Management Health Scan van ArboNed, een preventief onderzoek naar mogelijke gezondheidsrisico’s onder
abdblad no.2/2014
tekst Caroline Togni foto Timo Sorber
9
‘ We verwaarlozen onze fysieke conditie’ topambtenaren, met specifieke aandacht voor hart- en vaatziekten en leefstijl. Opvallend gegeven uit het onderzoek: de deelnemende topmanagers zijn optimistischer over hun mentale fitheid en werkvermogen dan hun daadwerkelijke gezondheid aangeeft. Terwijl zij, zo blijkt, te weinig ontspanning nemen bij een relatief hoge vermoeidheid. ‘We zijn ons te weinig bewust van de gezondheidsrisico’s die we lopen’, schrijft oud-minister Ab Klink in het pamflet Blijvend in beweging, dat hij samen met Bibi de Vries samenstelde. ‘In een samenleving waarin mensen langer moeten doorwerken neemt het belang van inzetbaarheid en goede gezondheid toe en wordt van mensen meer eigen regie gevraagd. Het is steeds normaler dat je met je eigen duurzame inzetbaarheid bezig bent.’
RISICO’S
Waar te beginnen? We lopen, zo wijst de health scan onder TMG-managers uit, gezondheidsrisico’s op verschillen de gebieden: lichamelijke conditie, voeding en alcohol. We sporten wel, maar relatief te weinig intensief. Een aantal mensen uit de onderzochte groep heeft een hoog BMI: een verstoorde energiebalans, omdat de energie-inname door voeding hoger is dan het energieverbruik door lichamelijke activiteit. Slechts 56 procent van de onderzochte groep heeft een gezond
voedingspatroon, er is sprake van relatief hoge cholesterolwaarden en een relatief hoge alcoholconsumptie.
VITALITEIT IN BEELD
Hoe moet het anders, en hoe houden we beter zicht op de vitaliteit van onze mensen? Nicolet Dukker is algemeen manager Expertisecentrum Organisatie & Personeel bij de Uitvoeringsorganisatie Bedrijfsvoering Rijk, waar de HRM-diensten arbeid, vitaliteit en welzijn onder vallen. Zij stelt: ‘Wij gaan over de duurzame inzetbaarheid van alle medewerkers, waaronder de rijksoverheidsmanagers. Willen we hen goed aansturen, dan is het belangrijk dat we in beeld hebben wat hun noden zijn. Hoe? We werken met meetinstrumenten om te kijken hoe vitaal onze mensen zijn. Daarnaast hebben we adviseurs die de managers bijstaan zowel in diagnose als in het oplossen van problemen en preventie. Dat laatste is precies waar het om gaat bij duurzame inzetbaarheid: in een vroeg stadium met je mensen in gesprek zijn, zodat er geen problemen ontstaan.’ Algemeen geldt dat het goed is om het onderwerp te agenderen. ‘Managers zijn net mensen: we verwachten van alle medewerkers dat ze zelf de regie nemen voor hun inzetbaarheid en gezondheid. Het begint ermee dat de manager zichzelf ook de vragen stelt die hij zijn medewerker stelt.’
Marjan Hammersma (49), directeurgeneraal Cultuur en Media (OCW) werkte mee aan de Management Health Scan ‘Zolang ik weet, heb ik hard gewerkt. Eerst bij de publieke omroep, waar ik voor mijn komst naar OCW hoofd Kijk- en Luisteronderzoek was. Bij de omroep is hard werken de cultuur, ook door de onvermijdelijke onregelmatige werktijden. Maar ik had niet kunnen bevroeden hoe ongelooflijk hard hier in Den Haag wordt gewerkt. Vooral in de directeurs- en TMG-func ties zijn de dagen lang. En zonder veel bewe ging, dat klopt. We krijgen als TMG’ers hele goede ondersteuning, dat maakt het harde werken ook mogelijk. Maar, als gezegd, qua bewegen zitten wij echt in de gevarenzone. We verwaarlozen zo – de een meer dan de ander – onze fysieke conditie. Dat is echt onze valkuil. Gelukkig kan ik redelijk goed met onze werk cultuur omgaan. Ik haal veel energie uit mijn baan en ben daarbij ook veel “buiten”, in mijn werkveld, de cultuur- en mediasector. De com binatie van onderwerpen, maar ook de om geving – de Hoftoren en daarbuiten – maakt het dynamisch. Dat zorgt ervoor dat ik, naast het harde werken, ook goed kan ontspannen in het werk. Het brengt me veel energie. Ik ben vaak onderweg, maar het fijne is dat ik vanuit de auto kan werken, die tijd benut ik efficiënt. Daardoor hoef ik minder in het weekend aan de slag.’
HET KAN INTENSIEVER ‘Mijn fitheid krijg ik, naast het werk zelf, vooral door ontspanning. Zeilen, lezen, reizen, vogels kijken, niet werken… Dat bewaak ik goed, die tijd voor ontspanning. Als ik niet aan het werk ben, neem ik alle tijd en ruimte om sociaal en sportief te ontspannen. Ik tennis en ga naar de sportschool of zeil in onze Valk op Loosdrecht. Maar het sporten kan best een tandje intensie ver, daar neem ik door de week te weinig tijd voor. Volgens de statistieken kom ik regel matig slaap tekort, slecht voor mijn fitheid. In het weekend slaap ik dan maar een uurtje bij. Noem ik mezelf vitaal? Jazeker, energiek zou ik zeggen. Maar de conditie kan wel wat beter.’
10
abdblad no.2/2014
9
openhartige vragen Goof van Gemert (58)
Directeur Forensische Zorg bij de Dienst JustitiĂŤle Inrichtingen (VenJ)
abdblad no.2/2014
tekst Galiëne Gerritsen foto Linelle Deunk
1 Wat maakt dat jij fluitend naar je werk gaat? ‘De kans dat zich vandaag een incident voordoet dat hectiek brengt in mijn agenda, daar hou ik van. Ik zoek doorgaans niet de routine van een behandeling, ik ben van tegenstellingen en onderhandelingen. Die kom je veel tegen als je vanuit Justitie met de zorg te maken hebt. Dat maakt iedere dag spannend.’
2 Hoe ga jij om met die spanning? ‘Neem afgelopen maand. Het EO-televisieprogramma Dit is de Dag Onderzoek suggereerde dat tbs’ers op een gesloten afdeling vlees- en slagersmessen naar binnen gesmokkeld kregen. Dat gaf tumult natuurlijk. We hebben met particuliere instellingen afgesproken te sturen op resultaten, in plaats van ons te laten leiden door de waan van de dag en op processen in te grijpen. Met zo’n nieuwsbericht is dat een uitdaging. Ik reed ’s avonds met Fred Teeven richting Venray. Intussen had ik met de instelling in kwestie besproken welke maatregelen zij zouden treffen: honderd procent controle aan de poort, ook van personeel, en hulp van DJI bij het doorzoeken van de kliniek op contrabande. Zo heb je een verhaal klaar waarmee de staatssecretaris de Patiëntenraad en de OR goed kan inlichten en hoef je geen acute grote ingrepen te doen. Zoals het opschorten van verloven van patiënten, waarvan in het verleden ooit sprake was. Ik heb een team van mensen om me heen dat de druk bij deze incidenten goed kan verdragen. En ik vind het leuk standvastig te zijn in de gekozen koers.’
3 Wat kreeg je van huis uit mee? ‘Zuerst die Arbeit, dann den Spass. Dat leerde ik van mijn moeder, grootgebracht op een Duitse kostschool en naast mijn dromerige vader een nuchtere hardwerkende vrouw. Ze deden samen in meubels. Als hij ’s ochtends aan tafel kwam, gaf mijn vader eerst mijn moeder een
zoen en werd het even stil boven de jam en kaas. Dat memoreerde ik laatst op de begrafenis van mijn vader; hét moment dat de zakdoekjes tevoorschijn kwamen. Maar ach, wat zegt een credo? Ik kom uit de GGZ, een op de vier mensen kampt met een psychische stoornis. Dat komt niet alleen door wat je in je jeugd opdeed, hoor.’
4 Als jij een van de vier zou zijn, voor welke stoornis zou je dan aanleg kunnen hebben? ‘Ik heb geen aanleg voor depressies, maar het manische van een bipolaire stoornis zou wel een optie zijn. Ik werk door het forenzen met de NS twaalf uur op een dag. Ik zou stuurloos kunnen raken van de gedrevenheid die ik in me heb. Vorige week zwaaiden we iemand uit die zijn sporen op deze vloer heeft verdiend. Van tevoren kwamen twee collega’s me waarschuwen: “Goof, maak je het niet te gek?” Ik kan pijnlijk doordraven, soms ten koste van de ander. Je zult eerder teveel Goof tegenkomen, dan te weinig.’
‘Je zult eerder teveel Goof tegenkomen, dan te weinig’
5 En wie is de Goof als alter ego? ‘Het gewoontemannetje. Elke zaterdag fiets ik naar onze groenteman op de markt in Nijmegen, ik ben al 25 jaar klant. Laatst berekende ik op weg er naartoe dat hij aan mij al 20.000 euro verdiende! Ik woon ook al veertig jaar samen met mijn vrouw in hetzelfde huis. De woongroep waarin we begonnen is inmiddels uit elkaar gevallen. De rest is nog als toen.’
6 Wat was jouw jongensdroom? ‘Elk mens heeft een vliegdroom – de wens om te kunnen vliegen. Die had ik als kind ook. Later heb ik het verwezenlijkt door aan paragliding te gaan
11
doen. Totdat ik in Marokko aan de kust enkele vluchten maakte. Er zat onrust in de lucht, drukverschillen waardoor je onverwacht te hard naar beneden kon suizen. Ik bracht het er veilig vanaf, maar mijn Britse compagnon raakte de rotsen en stierf tijdens de landing. Dat was de laatste keer dat ik gevlogen heb.’
7 Wat is je huidige gemoedstoestand? ‘Opgeruimd! Ik heb net een week vakantie gehad in België, gewandeld en musea bezocht. Ik was ook bij de opening van een forensische psychiatrische kliniek in Gent, de eerste in zijn soort in België. Onze zuiderburen kunnen daarin nog het nodige leren van Nederland. Dat willen ze ook, bij het ontwerp is een Nederlands architectenbureau betrokken geweest en de kliniek wordt geëxploiteerd door Nederlanders. Ik ben trots om erbij betrokken te zijn.’
8 Wat vind jij belangrijk in jouw carrière? ‘Succes boeken met dat waarvoor ik sta. Ik wil de goede ontwikkelingen in de GGZ gestalte geven en dat kan vanuit deze positie beter dan voorheen. Tot vier jaar geleden trok ik als directielid van de brancheorganisatie vaak aan het kortste eind. We zagen de overheveling van forensische zorg van VWS naar het ministerie van Justitie niet zitten; toch gebeurde het. DJI koopt voor 700 miljoen euro zorg in bij 140 instellingen. Dat is de helft van het totale budget. Als je zoveel geld uitgeeft aan het verminderen van recidive, moet je goed weten wat je doet. Dat is een grote verantwoordelijkheid waarin ik voor succes ga.’
9 Wat was jouw beste beslissing ooit? ‘Veel mensen op gelijkwaardige posities zouden misschien zeggen: deze carrièrestap. Maar daarvoor zit er te veel toeval in mijn leven. Bovendien, ik heb meer functies gehad waarmee ik erg blij was dat ik ze kreeg. De beste beslissing die ik ooit nam, was het meisje te versieren dat nog steeds mijn vrouw is.’
12
abdblad no.2/2014
Actuele benoemingen+ Het Rijk uit+ Nationale Politie DEFENSIE
VWS
FINANCIËN
ARIE JAN DE WAARD functie: hoofddirecteur Bedrijfsvoering per: 17 februari 2014 was: plv. directeur Aansturing Operationele Gereedstelling Bestuursstaf
MARTIJN VERBEEK functie: directeur Langdurige Zorg per: 1 april 2014 was: wnd. directeur Langdurige Zorg/ projectleider Hervorming Langdurige Zorg
SVEN BREEDIJK functie: lid MT, directeur bij DG Belastingdienst per: 1 mei 2014 was: hoofd Bureau Beleidsvoorbereiding Inspectie der Rijksfinanciën
BZ
EZ
RIVM
RONALD ROOSDORP functie: directeur Internationale Marktordening en Handelspolitiek per: 1 maart 2014 was: plv. directeur Energie en Duurzaamheid bij EZ
RIC DE ROOIJ functie: hoofddirecteur Interne Organisatie per: 14 april 2014 was: plv. secretaris-generaal bij SZW
ROGIER BOS functie: hoofd Klinische immunologie per: 1 mei 2014 was: algemeen secretaris Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek bij VWS
IGZ
RIJKSVASTGOEDBEDRIJF I.O.
VWS
ROB DE HAAN functie: directeur Bedrijfsvoering per: 15 maart 2014 was: interim-directeur Bedrijfsvoering
RICHARD TIESKENS functie: directeur Vastgoedbeheer per: 14 april 2014 was: Chief of Staff Joint Force Command Brunssum bij de NAVO
NICOLE HUPPERTZ functie: programmadirecteur per: 1 mei 2014 was: plv. directeur Zorgverzekeringen
RIJKSVASTGOEDBEDRIJF I.O.
RIJKSVASTGOEDBEDRIJF I.O.
BZK
JÜRGEN JONGKIND functie: directeur Financiën per: 1 april 2014 was: directeur Begroting bij Defensie
YVONNE VAN DER BRUGGE functie: directeur Portefeuillestrategie en Portefeuillemanagement per: 15 april 2014 was: directeur Gebiedsontwikkeling bij Vidomes
ELLEN VAN DOORNE functie: kwartiermaker/coördinerend raadadviseur KIEM i.o. per: 12 mei 2014 was: manager dienst Werk en Inkomen gemeente Amsterdam
BZ
RIJKSWATERSTAAT
IGZ
JEROEN DE GRAAF functie: ambassadeur in Port of Spain (Trinidad/Tobago) per: 1 augustus 2014 was: directeur Specialistische Diensten en Internationale Samenwerking bij VenJ
PERRY VAN DER WEYDEN functie: hoofdingenieur-directeur Centrale Informatie Voorziening, tevens CIO per: 15 april 2014 was: directeur Shared Service Center ICT bij BZK
RUBY HOOGERBOORD functie: directeur Beleid, Juridische Zaken en Communicatie, tevens plv. inspecteur-generaal per: 15 mei 2014 was: directeur Markt en Consument bij VWS
VENJ
ICTU
ALFRED ROOS functie: hoofd sector Staats- en Bestuursrecht per: 1 april 2014 was: directeur Kwaliteit en Innovatie rechtspraak
ANDRÉ REGTOP functie: directeur per: 16 april 2014 was: raadadviseur directeur-generaal Veiligheid bij VenJ
COLLEGE TER BEOORDELING VAN GENEESMIDDELEN
VENJ
RIJKSWATERSTAAT
NCTV
WIM SARIS functie: directeur Middelen Politie per: 1 april 2014 was: directeur Strategie en Beleid bij de AIVD
ELLES BOERS functie: directeur Bedrijfsvoering Oost-Nederland per: 1 april 2014 was: strategisch adviseur bij de Belastingdienst
WILMA VAN DIJK functie: directeur Cyber Security per: 1 juni 2014 was: directeur Bewaken en Beveiligen, Burgerluchtvaart
HUGO HURTS functie: directeur/secretaris per: 1 juni 2014 was: directeur Geneesmiddelen en Medische Technologie bij VWS
TEKST Marieke van Gils FOTO Frank Ruiter
TOPTransfer
Een interessante overstap uit ‘wie, wat, waar’ uitgelicht. Deze keer: Jeroen de Graaf, directeur Specialistische Diensten en Internationale Samenwerking(VenJ), vanaf de zomer ambassadeur in Port of Spain (Trinidad en Tobago). Waarom deze stap? ‘Als directeur SDIS kom ik nu regelmatig op ambassades. Ik bezoek landen waar veel migranten vandaan komen en naar terugkeren. In veertien landen hebben we migratie attachés. Maar na een paar dagen moet ik dan weer naar huis, terwijl ik best wilde blijven. De ontmoeting met mensen uit andere culturen, de koppeling maken met het Nederlandse belang: dat interesseert mij. In het najaar wees mijn leidinggevende me op de uitwisseling van de ABD met Buitenlandse Zaken. Ik heb het er goed met mijn vrouw en kinderen van 12 en 14 over gehad. Vervolgens vertelde ik de SG dat ik graag wilde en heeft hij mij voorgedragen.’ Jullie gaan naar Trinidad en Tobago! ‘Ja, geweldig hè, het Caraïbisch gebied. Dat was mijn eerste reactie. Maar ook: wat speelt daar? Het is een post waar alle BZ-terreinen aan de orde komen: handelsbevordering, consulaire aangelegenheden, duurzaamheid, en ook “kleine-eiland-problema tiek” en koninkrijksrelaties. Dat past goed bij mij.’ Je hoort bij de eerste ABD'ers die voor BZ gaan werken. Spannend? ‘Vooral heel erg leuk. Ik ben me al aan het inwerken, want als ik deze zomer ga moet ik direct aan de bak. BZ heeft een heel traject op maat gemaakt voor mij en drie andere ABD’ers die voor het ministerie gaan werken. Veel gesprekken met dossierhouders, veel lezen. Ik neem mijn kennis over migratie en criminaliteitsbestrijding mee van VenJ, maar mijn verantwoordelijkheid wordt daar natuurlijk veel breder. Voor een leergierig iemand als ik een mooi vooruitzicht. Wat ook anders zal zijn: ik geef nu leiding aan 250 medewerkers, straks aan 15.’ Welke opdracht heb je gekregen? ‘Mijn ambassade bestrijkt een gebied met meerdere zelfstandige eilanden. Ik moet proberen hun stemmen binnen te halen voor de beoogde verkiezing van Neder land in de Veiligheidsraad in 2017. Hoe? Daar ben ik al over bijgepraat. De oneliners zitten in mijn binnenzak. Verder willen de landen daar afspraken maken over herstelbetalingen van Europese landen die aan slaven handel deden. En Sint Maarten heeft te maken met een immigratiestroom uit de regio. Daar kan ik mijn kennis zeker benutten.’
abdblad no.2/2014
13
14
abdblad no.2/2014 Actuele benoemingen+ Het Rijk uit+ Nationale Politie
Het Rijk uit VWS
Nationale Politie NATIONALE DATABANK WEGVERKEERSGEGEVENS
NATIONALE POLITIE
FRITS BROUWER functie: directeur per: 1 februari 2014 was: hoofddirecteur KNMI
KARIN MENSES functie: diensthoofd Informatie management per: 1 maart 2014 was: directeur Informatievoorziening en CIO bij DJI
VENJ
RECLASSERING NEDERLAND
NATIONALE POLITIE
MICHÈLE BLOM functie: directeur-generaal Jeugd & Sanctietoepassing per: 28 juli 2014 was: directeur Wegen en Verkeers veiligheid, tevens plv. directeur-generaal Bereikbaarheid bij IenM
JACCO GROENEVELD functie: directeur regio Midden-Noord per: 1 februari 2014 was: sectordirecteur Gevangeniswezen bij DJI
HANS DONKER functie: diensthoofd Financiën per: 10 maart 2014 was: directeur Facilitair en Financiën Rijkswaterstaat
FINANCIËN
CENTRUM VOOR JEUGD EN GEZIN RIJNMOND
NATIONALE POLITIE
CEES DE HEER functie: algemeen secretaris Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek per: 1 juni 2014 was: afdelingshoofd Centrum voor Voeding, Preventie en Zorg RIVM
HAN VAN GELDER functie: directeur Bedrijfsvoering per: 18 april 2014 was: directeur Personeel en Bedrijfsvoering Marine
HANS BUTSELAAR functie: voorzitter Raad van Bestuur per: 1 april 2014 was: directeur Justitiële Jeugdinrichtingen, tevens wnd. directeur Bijzondere Voorzieningen bij DJI
PAUL ENTKEN functie: hoofd Operatiën/plv. politiechef Eenheid Den Haag per: 15 maart 2014 was: adjunct-directeur Tactische Opsporing
BZ
GEMEENTE DEN HAAG
NATIONALE POLITIE
MARC SALIMANS functie: directeur Bedrijfsvoering per: 1 augustus 2014 was: algemeen directeur Shared Service Organisatie bij IenM
DINEKE TEN HOORN BOER functie: algemeen directeur dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheid per: 15 april 2014 was: directeur-generaal Jeugd- en Sanctietoepassing bij VenJ
GERRIT DEN UYL functie: hoofd dienst Facility Management per: 1 mei 2014 was: hoofd regieteam Politie dienstencentrum
BZ
STICHTING WAARBORGFONDS EIGEN WONING
NATIONALE POLITIE
PETER VERMEIJ functie: consul-generaal in München per: 1 augustus 2014 was: adviseur bestuursraad EZ
BZK SIEP EILANDER functie: kwartiermaker Bureau Management Rijk per: 1 juni 2014 was: directeur Faciliteiten-, Huisvesting- en Inkoopbeleid Rijk bij BZK
ARJEN GIELEN functie: algemeen directeur per: 1 mei 2014 was: raadadviseur bij AZ
OPENBARE BIBLIOTHEEK AMSTERDAM MARTIN BERENDSE functie: directeur/bestuurder per: 1 juli 2014 was: rijksarchivaris en algemeen directeur Nationaal Archief
BZK
EUROPOL
LOES MULDER functie: directeur-generaal Algemene Bestuursdienst per: 7 juli 2014 was: directeur-generaal Vreemdelingenzaken bij VenJ
WIL VAN GEMERT functie: adjunct-directeur per: 1 mei 2014 was: directeur Cybersecurity bij NCTV
JAN JANSEN functie: directeur Informatievoorziening per: 1 mei 2014 was: wnd. directeur Informatie voorziening
abdblad no.2/2014
tekst Caroline Togni foto Idde Lammers
Mijn
NEVENFUNCTIE Zijn hele leven heeft hij al interesse voor natuur en het landschap. Als scholier fietste André van der Zande dagelijks door de polders naar de hbs in Schiedam. ‘Tijdens die tochten was ik geïnspireerd door de natuur. Het complexe, het uitdagende ervan.’ Als student biologie werd André lid van het Zuid-Hollands Landschap, de stichting die dit jaar haar 80-jarig bestaan viert. ‘Zuid-Holland is prachtig. De kerkspitsjes, de polders. Maar ook de duinterreinen bij Noordwijk, en de prachtige landgoederen.’ Mooie geheime plekjes vindt André de eenden kooien, zoals die van Bakkerswaal. ‘De
15
Bestuursvoorzitter Stichting Zuid-Hollands Landschap André van der Zande, DG Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (VWS)
stilte en geheimzinnigheid. Ik heb kun nen regelen dat we er met de directieraad van het RIVM naartoe gaan voor een heisessie. Zo combineer ik mijn baan met mijn nevenfunctie en passie.’ André is sinds 2011 bestuursvoorzitter van de stichting. ‘Ik werkte altijd op het vlak van landbouw en natuurbeheer. Met mijn overstap naar het RIVM kwam deze nevenfunctie in beeld.’ Hij zit het bestuur voor. ‘Gelukkig gaan we ook naar buiten. Zoals laatst op bestuursexcursie met de trekschuit naar de Zouweboezem bij Lexmond, op zoek naar de purperreiger. Een prachtig gebied van draslandjes.’
Behalve de vergaderingen en vergader stukken voorbereiden, steekt de voorzit ter regelmatig extra tijd in de stichting. ‘Eén keer maand spreek ik af met de directeur. We hebben een pittige periode achter de rug. We moesten bezuinigen en we zijn nauw gaan samenwerken met het Erfgoedhuis Zuid-Holland. Ik kan die er varingen weer gebruiken in mijn dagelijks werk als topambtenaar. Ook bij het RIVM moeten we afslanken. Ervaringen uit het veld zijn altijd belangrijk. Zo leer ik hier hoe het op microniveau in elkaar steekt. Dit is voor mij het anker, mijn stap in de echte werkelijkheid.’
tekst Caroline Togni foto Jeroen Poortvliet
TALENTEN Katja Mur (rechts op de foto) en Loes Mulder (DG Vreemdelingenzaken VenJ, vanaf juli DG ABD) onthullen hun portret in de fotoserie ‘Moeders met macht’ tijdens de ABD-bijeenkomst ‘Zet je talent in de spotlight’. ‘Wij vertelden over onze
Glazen Zaal, Den Haag
6 maart 2014, 15:13
ervaringen om hier te komen, op deze positie binnen het Rijk, zegt Katja Mur, directeur Macro-economische vraag stukken en Arbeidsmarkt (VWS). Loes en Katja zijn als rol model binnen de rijksover heid geportretteerd voor de
fotoserie. Aanleiding voor de bijeenkomst was, behalve Internationale Vrouwendag, de afspraak in het regeer akkoord: in 2017 heeft de rijksdienst dertig procent vrouwen in de top. Om te zorgen voor meer vrouwen aan de top investeert het Rijk
bewust in vrouwelijk talent. Katja Mur: ‘Mijn talent? Ik probeer altijd zo duidelijk mogelijk te zijn. Ik vind het belangrijk om te laten blijken wat ik leuk vind en wat ik wil. Niet afwachten dus. Mijn energie richt ik op de zaken die ik kan beïnvloeden.’