Türkiye Aile Hekimliği Modeli by ABSAM Sağlık Araştırmaları Merkezi

Temmuz 2015 Sayı 3

ABSAM Analiz

Türkiye Aile Hekimliği Modeli: Avrupa Birliği Pratiği ile Karşılaştırmalı Bir Analiz

Doç. Dr. Hasan Hüseyin Yıldırım

Danışmanlık

Araştırma

Eğitim

Yazılım Yayın

ABSAM Analiz

Temmuz 2015 Sayı 3

[ABSAM-TÜSSİP] ABSAM Türkiye Sağlık Sistemi İncelemeleri

Türkiye Aile Hekimliği Modeli: Avrupa Birliği Pratiği İle Karşılaştırmalı Bir Analiz

Doç. Dr. Hasan Hüseyin Yıldırım

Temmuz 2015, Ankara

Türkiye Aile Hekimliği Modeli

Atıf Yıldırım HH. (2015). Türkiye Aile Hekimliği Modeli: Avrupa Birliği Pratiği İle Karşılaştırmalı Bir Analiz. ABSAM Analiz, Temmuz 2015 Sayı 3, ABSAM, Ankara.

Yayın Kurulu Hasan Giray Ankara Seyit Karaca Elias Mossialos İbrahim Adnan Saraçoğlu Türkan Yıldırım Hasan Hüseyin Yıldırım

ABSAM Sağlık Araştırmaları Merkezi Dan. Arş. Eğt. Yaz. Yay. Tic. Ltd. Şti. Hacettepe Teknokent No: 95/50 Beytepe/ANKARA T: 0 (312) 227 00 62 | F: 0 (312) 227 00 63 | M: 0 (543) 302 40 80 info@absam.com.tr | www.absam.com.tr | www.absamyayinlari.com

ABSAM Analiz

Yazar Hakkında Doç. Dr. Hasan Hüseyin YILDIRIM Malatyalı olan Hasan Hüseyin Yıldırım, Hacettepe Üniversitesi Sağlık İdaresi Yüksekokulu’ndan 1996 yılında dönem birincisi olarak mezun olmuştur. Aynı yıl Sağlık İdaresi Yüksekokulu’nda araştırma görevlisi olarak akademik hayata başlamıştır. Yüksek lisans ve doktora derecelerini Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Sağlık Kurumları Yönetimi Anabilim Dalı’ndan alan Yıldırım; British Council’ın Chevening Bursu ile London School of Economics and Political Science, LSE Health Araştırma Merkezi’nde Visiting Research Associate (2005-2006) olarak çalışmıştır. Yıldırım bu ziyaret esnasında ağırlıklı olarak Avrupa Birliği sağlık politikalarının Türkiye sağlık politikaları ve sistemi üzerine etkileri konusunda araştırmalar yapmıştır. “Yönetim ve Strateji” alanında Doçent olan Yıldırım, Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sağlık İdaresi Bölümü’nde öğretim üyesi olarak görev yapmaktadır. Hacettepe Teknokent’te yerleşik ABSAM Sağlık Araştırmaları Merkezi’nin (www.absam.com.tr) kurucusu ve direktörü olan Yıldırımın; Avrupa Sağlık Yönetimi Derneği (European Health Management Association/EHMA) yönetim kurulu üyeliği, TOBB Türkiye Sağlık Kurumları Meclisi Danışmanlığı, ABD merkezli International Healthcare Research Center’in danışma kurulu üyeliği ve ABSAĞLIK (www.absaglik.com) web sitesinin kurucu editörlüğü gibi görevleri bulunmaktadır.

iii

Yıldırım, TBMM’de kurulan “Sağlık Çalışanlarına Yönelik Artan Şiddet Olaylarının Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Komisyonu”nda (2012-2013) ve “Manisa'nın Soma İlçesinde Meydana Gelen Maden kazalarının Araştırılarak Bu Sektörde Alınması Gereken İş Sağlığı ve İş Güvenliği Tedbirlerinin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Komisyonu”nda (2014-2015) Komisyon Uzmanı sıfatı ile görev yapmıştır. Yıldırım’ın çalışmaları; sağlık, sağlık hizmetleri ve sağlık sistemleri ile ilgili politika, ekonomi ve yönetim konularına yoğunlaşmaktadır. Sağlık politikaları ve planlaması, sağlık turizmi, sağlık okuryazarlığı, AB sağlık politikaları ve sistemleri, sağlık sigortacılığı ve ödeme sistemleri, ilaç ve tıbbi cihaz politikaları, sağlık sosyolojisi, karşılaştırmalı sağlık sistemleri, sosyal politika, küresel sağlık politikaları ve diplomasisi, sağlık ekonomisi ve sağlık yönetimi alanlarında uzmanlaşan Yıldırım’ın ilgi alanına giren konularda 100’ü aşkın ulusal ve uluslararası yayını, bildirisi, danışmanlığı ve projesi mevcuttur.

TĂźrkiye Aile HekimliÄ&#x;i Modeli

ABSAM Analiz

ABSAM Analiz ABSAM, amacı ile ilgili ve çalışma alanına giren konularda Ar-Ge’ye dayalı inovatif analizler yoluyla sağlık, sağlık hizmetleri, sağlık politikaları ve ilgili diğer alanların geliştirilmesine ve bunlarla ilgili kararların alınmasına yardımcı olur. Yayınlanmış Analizler Yıldırım HH. (2015). Türkiye Aile Hekimliği Modeli: Avrupa Birliği Pratiği İle Karşılaştırmalı Bir Analiz. ABSAM Analiz Temmuz 2015 Sayı 3, ABSAM, Ankara. Yıldırım HH. (2015). Sağlık Okuryazarlığı: Türkiye Resmin Neresinde? Ne Yapmalı? ABSAM Analiz Haziran 2015 Sayı 2, ABSAM, Ankara. Yıldırım HH. (2015). Seçimler, Sağlık ve Siyaset: 7 Haziran 2015 Genel Seçimleri Işığında Bir Değerlendirme. ABSAM Analiz Mayıs 2015 Sayı 1, ABSAM, Ankara.

TĂźrkiye Aile HekimliÄ&#x;i Modeli

ABSAM Analiz

Sunuş ABSAM Sağlık Araştırmaları Merkezi; sağlık, sağlık hizmetleri ve sağlık sistemlerinin başta politika, yönetim ve ekonomi boyutları olmak üzere, ilgili diğer alanlarda danışmanlık, araştırma, eğitim, yazılım ve yayın faaliyetlerini entegre bir şekilde gerçekleştirmek suretiyle ArGe’ye dayalı yenilikçi, özgün, yaratıcı ve kullanılabilir bilgi üreterek ve yayarak “yaşama yıllar ve yıllara yaşam katmak”, böylece toplumsal gelişmeye katkı sağlamak amacıyla Hacettepe Teknokent’te konuşlanmış bağımsız ve tarafsız bir Ar-Ge, inovasyon ve düşünce kuruluşudur. Türkiye sağlık ortamında üretilen, uygulanan ve olası politikaların bağımsız ve tarafsız kurum ve kuruluşlarca inovatif bir bakış açısıyla analiz edilmesi ve değerlendirilmesi oldukça sınırlıdır. Bu sınırlılık; etkili, verimli, kaliteli, hakkaniyetli, beklentilere duyarlı ve sürdürülebilir sağlık politikalarının üretilmesi ve uygulanması noktasında zorluk teşkil edebilmektedir.

vii

İşte bir nebze de olsa bu zorluğun üstesinden gelebilmek amacıyla ABSAM, Türkiye Sağlık Sistemi İncelemeleri Projesi’ni [ABSAMTÜSSİP] (2015-2016) başlatmıştır. [ABSAMTÜSSİP]’in amacı, Türkiye’de 2003 yılından bu yana gerçekleştirilmekte olan Sağlıkta Dönüşüm Programı (SDP) kapsamında ön plana çıkan reform bileşenlerini ve bundan sonra sağlık ve ilişkili alanlarda ortaya çıkacak konuları müstakil olarak analiz etmek ve değerlendirmektir. Böylece inovatif, özgün ve özellikli analizler yoluyla Türkiye’deki ve global ölçekteki sağlık politikalarının geliştirilmesine ve bu politikalarla ilgili kararların verilmesine yardımcı olmak ve toplum sağlığına katkı yapmak amaçlanmaktadır. Bu amaç kapsamında, Doç. Dr. Hasan Hüseyin Yıldırım’ın kaleme aldığı “Türkiye Aile Hekimliği Modeli: Avrupa Birliği Pratiği İle Karşılaştırmalı Bir Analiz” isimli analiz çalışmamızı sizlerle paylaşmaktan büyük mutluluk duymaktayız. Analizimizin, ilgilenen herkes için faydalı olması dileğiyle… ABSAM Sağlık Araştırmaları Merkezi www.absam.com.tr Temmuz 2015, Ankara

viii

Türkiye Aile Hekimliği Modeli

ABSAM Analiz

İçindekiler YAZAR HAKKINDA............................................................................................................................İİİ ABSAM ANALİZ ................................................................................................................................ V SUNUŞ ........................................................................................................................................... Vİİ İÇİNDEKİLER .................................................................................................................................... İX KISALTMALAR ................................................................................................................................. Xİ TABLOLAR...................................................................................................................................... Xİİ 1. GİRİŞ .............................................................................................................................................1 2. AVRUPA BİRLİĞİ’NDE AİLE HEKİMLİĞİ ...........................................................................................1 3. TÜRKİYE’DE AİLE HEKİMLİĞİ..........................................................................................................2 4. AB ÜLKELERİNDE AİLE HEKİMLİĞİ PRATİĞİ İLE TÜRKİYE AİLE HEKİMLİĞİ MODELİNİN KARŞILAŞTIRILMASI ..........................................................................................................................4 4.1. TANIMLAR ................................................................................................................................. 4 4.2. EĞİTİM ..................................................................................................................................... 4 4.3. ÖRGÜTLENME, SİSTEME GİRİŞ VE İKİNCİ BASAMAĞA ERİŞİM: HASTA LİSTELERİ VE KAPI DOKTORU ROLÜ ........... 6 4.4. AİLE HEKİMİ ÖDEME YÖNTEMLERİ ................................................................................................... 7 4.5. NÜFUS BAŞINA DÜŞEN AİLE HEKİMİ SAYISI ........................................................................................ 7 4.6. GELİR ....................................................................................................................................... 9 4.7. İŞ TATMİNİ .............................................................................................................................. 10 5. TARTIŞMA VE ÖNERİLER: TÜRKİYE NE YAPMALI?........................................................................ 10 6. KAYNAKLAR ................................................................................................................................ 13

TĂźrkiye Aile HekimliÄ&#x;i Modeli

ABSAM Analiz

Kısaltmalar AB

Avrupa Birliği

AK PARTİ Adalet ve Kalkınma Partisi BİT

Bilgi İşlem Teknolojileri

European Commission

et al.

Et alii/ve diğerleri

GSS

Genel Sağlık Sigortası

MDA

Merkez ve Doğu Avrupa Ülkeleri

OECD

Organisation for Economic Co-operation and Development

PPP

Purchasing Power Parity

Sağlık Bakanlığı

SDP

Sağlıkta Dönüşüm Programı

SGGM

Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü

Sağlık Okuryazarlığı

Türk Lirası

TTB

Türk Tabipleri Birliği

United States

vd.

ve diğerleri

WHO

World Health Organisation

Dolar

€

Euro

xii

Türkiye Aile Hekimliği Modeli

Tablolar TABLO 1. BAZI AVRUPA ÜLKELERİNDE AİLE HEKİMLİĞİ UZMANLIK EĞİTİMİ ........................................................... 5 TABLO 2. AİLE HEKİMLERİNİN AVRUPA SAĞLIK SİSTEMLERİNDEKİ DURUMU: AĞIRLIKTAKİ SUNUM VE ÖDEME YÖNTEMLERİ, KAPI DOKTORU ROLÜ, HASTA KAYDI, AİLE HEKİMİNİ SEÇEBİLME (1993 YILI VE SONRASI İÇİN) VE KİŞİ BAŞI AİLE HEKİMİ SAYILARI ............................................................................................................... 8 TABLO 3. AVRUPA ÜLKELERİNDE YILLARA GÖRE AİLE HEKİMLERİNİN YILLIK GELİRLERİ ........................................... 10

[ABSAM-TÜSSİP] ABSAM Türkiye Sağlık Sistemi İncelemeleri

Markalarımız

ISBN: 978-605-84583-7-6

POLMER SAĞLIK POLİTİKALARI AR-GE MERKEZİ

SEKOMER SAĞLIK EKONOMİSİ AR-GE MERKEZİ

www.absam.com.tr

SAĞLIK TURİZMİ İLETİŞİM MERKEZİ

SAĞLIK TURİZMİ ARAŞTIRMALARI MERKEZİ

TASF | TÜRKİYE-AVRUPA SAĞLIK FORUMU TEHF | TURKEY-EUROPEAN HEALTH FORUM