Mijn contract... in een notendop

Mijn contract ... in een notendop

CONTRACT IN NOTEDOP.indd 1

28-02-2008 12:14:37

MEDEDELING Deze vulgariserende brochure behandelt een reglementering die soms zeer complex is. Het is dan ook mogelijk dat een aantal specifieke gevallen niet aan bod komen. In geval van twijfel of voor bijkomende inlichtingen over de hier behandelde materies kunt u terecht bij uw beroepssecretaris of uw centrale.

MANNEN - VROUWEN Verwijzingen naar personen of functies (zoals ‘werknemer’, ‘adviseur’, ...) hebben betrekking op vrouwen en mannen.

CONTRACT IN NOTEDOP.indd 2

28-02-2008 12:14:37

Mijn contract in een notendop Je hebt je sollicitatiegesprek goed doorstaan en je kan aan een nieuwe job beginnen.

Gefeliciteerd! En bij een nieuwe baan, daar hoort een contract bij. Nog even je handtekening zetten en dan kan je aan de slag. Maar voordat je die handtekening zet, kan het geen kwaad om even nauwkeurig naar de arbeidsovereenkomst te kijken.

Dit is het tweede foldertje in het kader van onze reeks ‘In een notendop’. Eerder verscheen al een beknopte brochure over vakantiegeld.

Deze keer gaan we nader in op je contract: welke arbeidsovereenkomsten bestaan er, wat moet er in mijn overeenkomst staan, moet deze schriftelijk worden opgesteld, hoe beëindig ik mijn overeenkomst en veel meer.

Voor bijkomende informatie kan je steeds terecht bij je beroepssecretaris of centrale.

Inhoudstafel 4 1. Heb ik een arbeidsovereenkomst 2. Welke soorten arbeidsovereenkomsten bestaan er?

4 3. Moet mijn arbeidsovereenkomst schriftelijk worden opgesteld? 7 4. Wanneer moet ik mijn arbeidsovereenkomst tekenen?

8 5. Wat staat er in mijn arbeidsovereenkomst 8 6. Proeftijd 8 8 7. … en er is ook nog het arbeidsreglement 8. Einde van de overeenkomst 9 9. Een aantal tips op een rijtje 11 ...................................................................................................................................................................

................................................................

........

.....................................................

.......................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

3 CONTRACT IN NOTEDOP.indd 3

28-02-2008 12:14:38

1. Heb ik een arbeidsovereenkomstt?

Als je een arbeidsovereenkomst hebt, dan weet je ook zeker dat je een aantal rechten hebt. Daarom is het goed om te weten of je een arbeidsovereenkomst hebt en aan welke voorwaarden die dan precies voldoet.

Volgens de wet heb je een arbeidsovereenkomst als: • er een gezagsverhouding is tussen jou en je werkgever • je in ruil voor het uitgevoerde werk wordt betaald • je arbeid presteert.

Anders gezegd, een arbeidsovereenkomst is een overeenkomst tussen een werknemer en een werkgever, waarbij de werknemer in dienst is van de werkgever, de werknemer verplicht is om arbeid te verrichten, en de werkgever verplicht is om loon te betalen aan de werknemer.

2. Welke soorten arbeidsovereenkomsten bestaan er?

Er bestaan verschillende soorten arbeidsovereenkomsten, naargelang van: • de aard van het werk dat je doet • de duur of • de omvang van de prestaties.

Hieronder zetten we ze even op een rijtje.

2.1. Overeenkomsten naargelang van de ‘aard van de arbeid’ Onze wetgeving maakt nog steeds een onderscheid tussen arbeiders en bedienden: • de arbeider is iemand die hoofdzakelijk met de handen werkt en ontvangt een arbeidersovereenkomst • de bediende verricht hoofdzakelijk hoofdarbeid en krijgt een bediendecontract.

2.2. Overeenkomsten naargelang van de ‘duur’ Een onderscheid kan ook gemaakt worden naargelang de duur van de overeenkomst.

Je kan een arbeidsovereenkomst sluiten voor: • onbepaalde duur • een duidelijk omschreven werk of • een bepaalde tijd.

Volledigheidshalve moeten we ook nog de vervangingsovereenkomst, de overeenkomst voor het uitvoeren van tijdelijk werk vermelden (uitzendarbeid, terbeschikkingstelling, …) en de arbeidsovereenkomst voor studenten (ga voor meer informatie even naar onze brochures kijken op www.abvvjongeren.be).

4 CONTRACT IN NOTEDOP.indd 4

28-02-2008 12:14:41

2.2.1. Arbeidsovereenkomst voor onbepaalde duur Als niet met je wordt afgesproken hoelang de arbeidsovereenkomst zal duren, dan heb je een arbeidsovereenkomst van onbepaalde tijd. De overeenkomst loopt door tot één van de partijen (jij of de werkgever) deze opzegt.

Een geschrift is niet vereist, maar is uiteraard aan te raden om later problemen te vermijden (bewijs). De regel is dat je meestal tewerkgesteld bent met een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde duur, tenzij het tegendeel uitdrukkelijk schriftelijk is vastgelegd.

2.2.2. Arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd Bij deze overeenkomst wordt een tijdsduur vastgesteld, een begin- en een einddatum dus.

Je overeenkomst zal automatisch gedaan zijn op de dag die daartoe werd vastgelegd.

Een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd moet schriftelijk worden afgesloten. Dit is zo ten laatste op het tijdstip waarop je in dienst treedt.

Let op!

Indien je na het verstrijken van de datum of bij het einde van het werk toch verder mag werken, ontstaat er een overeenkomst van onbepaalde duur. Op deze regel zijn er echter wel twee belangrijke afwijkingen mogelijk.

Je kan met je werkgever overeenkomen maximaal 4 opeenvolgende arbeidsovereenkomsten van bepaalde duur te sluiten. De duur van elke overeenkomst afzonderlijk mag echter niet minder dan 3 maanden zijn en de totale duur van de opeenvolgende overeenkomsten mag niet langer zijn dan 2 jaar.

Daarenboven kunnen, na toestemming van de inspectie, ook opeenvolgende arbeidsovereenkomsten van bepaalde duur gesloten worden waarvan de duur telkens minimum 6 maanden dient te bedragen. Voorwaarde is wel dat de totale duur van deze opeenvolgende contracten de drie jaar niet overschrijdt.

2.2.3. Arbeidsovereenkomst voor een duidelijk omschreven werk In dit geval krijg je een overeenkomst om een nauwkeurig omschreven werk uit te voeren.

Nadien zal de overeenkomst automatisch aflopen.

Let op!

De omschrijving van de taak moet voldoende precies zijn. Vanaf de ondertekening van de overeenkomst moet je als werknemer duidelijk kunnen inschatten hoe lang de arbeidsovereenkomst zal duren en wat de omvang is van het overeengekomen werk.

Bijvoorbeeld: een werknemer moet een stock opmaken, een bijzonder computerprogramma maken, de ruwbouw van een huis afwerken, ….

Wanneer de omschrijving niet voldoende precies is, verglijdt de arbeidsovereenkomst voor een duidelijk omschreven werk in de richting van een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd en zal bij de beëindiging toch een verbrekingsvergoeding moeten worden betaald.

5 CONTRACT IN NOTEDOP.indd 5

28-02-2008 12:14:45

2.2.4. Vervangingsovereenkomst Met een vervangingsovereenkomst is het mogelijk een werknemer die tijdelijk afwezig is te vervangen (opgelet: een vervangingsovereenkomst is niet mogelijk als de afwezigheid wordt veroorzaakt door gebrek aan werk wegens economische redenen, weersomstandigheden, staking of lock-out).

Een dergelijke vervangingsovereenkomst moet steeds schriftelijk opgemaakt worden en dit ten laatste op het moment dat je begint te werken. Bovendien moet de reden van de vervanging, de naam van de te vervangen werknemer en de voorwaarden voor indienstneming in de overeenkomst voorkomen.

De vervangingsovereenkomst mag voor bepaalde of onbepaalde duur worden gesloten.

Ze mag echter nooit langer dan 2 jaar duren, behalve indien ze werd gesloten ter vervanging van een werknemer die tijdskrediet opneemt.

2.2.5. Tijdelijke arbeid en uitzendarbeid Een arbeidsovereenkomst voor tijdelijke arbeid of voor uitzendarbeid kan worden gesloten in drie gevallen: • de vervanging van een vaste werknemer (bijvoorbeeld: je vervangt een zieke collega tot deze terugkomt) • een tijdelijke vermeerdering van werk (bijvoorbeeld: seizoensgebonden activiteiten die als dusdanig tijdelijk zijn) • de uitvoering van een uitzonderlijk werk (bijvoorbeeld: organiseren van jaarbeurzen, uitvoering van gespecialiseerde opdrachten, inventaris- en balanswerk, … ) De arbeidsovereenkomst voor tijdelijke arbeid sluit je met een “klassieke” werkgever, terwijl je als uitzendkracht in dienst bent van een uitzendbureau via een arbeidsovereenkomst voor uitzendarbeid. De onderneming waar je wordt tewerkgesteld, is de ‘gebruiker’ en geeft jou instructies, leiding en toezicht met betrekking tot het overeengekomen werk en veiligheidsmaatregelen.

Voor elke opdracht moet er een schriftelijk contract zijn waarin de reden waarom ze wordt afgesloten wordt vermeld (gaat het om een vervanging, een tijdelijke vermeerdering van werk of om uitzonderlijke arbeid).

Als uitzendkracht (werknemer) moet je hetzelfde loon ontvangen als de vaste werknemers. Je hebt ook recht op de andere loonvoordelen (maaltijdcheques onder dezelfde voorwaarden, vervoerskosten, ploegenpremies ...) die van toepassing zijn bij de “gebruiker”.

De wetgeving voorziet de tussenkomst van de vakbonden in het kader van interimwerk.

Het kan dus zijn dat je in dat geval door hen wordt gecontacteerd. Mocht je vragen of problemen hebben aarzel dan niet om zelf contact op te nemen.

2.3. Overeenkomsten naargelang van de ‘omvang van de prestaties’ Je kan tewerkgesteld worden met een voltijdse of een deeltijdse arbeidsovereenkomst.

Je werkt met een overeenkomst van deeltijdse arbeid wanneer je minder lang werkt dan iemand met een voltijds contract. Bijvoorbeeld iemand die 20 uur werkt in een onderneming waar je normaal 38 uren in de week werkt.

6 CONTRACT IN NOTEDOP.indd 6

28-02-2008 12:14:45

Je arbeidsovereenkomst voor deeltijdse arbeid moet steeds schriftelijk worden opgemaakt uiterlijk op het tijdstip waarop je in dienst treedt. Deze overeenkomst moet de arbeidsregeling (de duur en werkdagen) en het uurrooster (werkperiodes per dag) vermelden of ten minste voor dit punt verwijzen naar het arbeidsreglement of een collectieve arbeidsovereenkomst.

Is er geen schriftelijke overeenkomst of bevat je schriftelijke overeenkomst niet de voorgeschreven vermeldingen, dan kan je als werknemer het meest voordelige uurrooster kiezen tussen degenen die zijn opgenomen in het arbeidsreglement.

Volledigheidshalve vermelden we nog even dat de overheid ook enkele speciale contracten ingevoerd heeft om de tewerkstelling van specifieke groepen te bevorderen en jongeren de kans te geven professionele ervaring te laten opdoen, zoals de startbaanovereenkomsten, opleidingsovereenkomsten en leerovereenkomsten. Deze behandelen we niet in de brochure.

3. Moet mijn arbeidsovereenkomst schriftelijk worden opgesteld?

De meeste werknemers hebben een schriftelijke arbeidsovereenkomst.

Wanneer je een arbeidsovereenkomst van onbepaalde duur hebt, is dit echter niet verplicht.

We raden je uiteraard wel aan een geschreven arbeidsovereenkomst te vragen. Hierdoor vermijd je discussies achteraf.

Een schriftelijke overeenkomst zal dan weer wel verplicht zijn voor contracten van bepaalde duur, voor vervangingsovereenkomsten, voor een bepaald werk, voor deeltijds werk, een stagecontract en voor thuiswerk.

Let op!

Zorg ervoor dat je zoveel mogelijk afspraken op papier zet. Je hebt dan altijd een bewijsmiddel in handen. Het contract moet ondertekend worden door jezelf en je werkgever. EĂŠn exemplaar is voor jou. Voor je een arbeidsovereenkomst tekent, contacteer je best nog even de vakbond.

Zij kunnen je meer informatie geven over de loon- en arbeidsvoorwaarden die in de sector en in de onderneming van toepassing zijn.

7 CONTRACT IN NOTEDOP.indd 7

28-02-2008 12:14:46

4. Wanneer moet ik mijn arbeidsovereenkomst tekenen?

De schriftelijke arbeidsovereenkomst moet ten laatste de 1ste dag van de tewerkstelling worden afgesloten. Indien dit niet gebeurd is, gelden alle voorwaarden van een contract van onbepaalde duur. Er is dan ook geen proefperiode.

5. Wat staat er in mijn arbeidsovereenkomst?

Of ze nu schriftelijk of mondeling wordt vastgelegd, je arbeidsovereenkomst omvat steeds een aantal basiselementen: de plaats van tewerkstelling (standplaats), de datum van indiensttreding, soort arbeidsovereenkomst, het loon, de bijkomende voordelen, de arbeidsduur, het uurrooster, de functie, …

Al deze elementen samen vormen de basis van je arbeidsvoorwaarden.

Uiteraard kunnen deze elementen wel variëren door collectieve arbeidsovereenkomsten, het arbeidsreglement (dat overhandigd moet worden) en eventueel ook door de gewoontes binnen de onderneming. Contacteer ons indien je twijfelt.

6. Proeftijd Vaak wordt bij je aanwerving in de arbeidsovereenkomst een zogenaamde proefperiode ingelast. Een proeftijd is bedoeld om werkgever en werknemer met elkaar kennis te laten maken. De werkgever kan zien of de werknemer wel echt zo goed is als hoe hij/zij in het sollicitatiegesprek overkwam. De werknemer kan zien of het bedrijf of de baan wel aan de verwachtingen voldoet.

Zo’n proefbeding moet schriftelijk vermeld worden in het arbeidscontract. Het kan alleen worden overeengekomen ten laatste op de eerste dag waarop je begint te werken.

Tijdens een proefperiode is de opzegtermijn erg kort: zeven kalenderdagen.

• Bij arbeiders bedraagt de proefperiode ten minste zeven en ten hoogste veertien dagen.

• Bij bedienden is een proeftijd ten minste één maand lang. Al naargelang hoeveel je verdient, kan de proefperiode ten hoogste zes maanden ofwel maximum 12 maanden duren.

Wordt er in het proefbeding geen bepaalde periode afgesproken, dan duurt je proeftijd 7 dagen als arbeider en 1 maand als bediende.

7. … en er is ook nog het arbeidsreglement Naast je arbeidsovereenkomst moet je ook een arbeidsreglement ontvangen.

Het arbeidsreglement is een soort huishoudelijk reglement van het bedrijf waar je gaat werken. Neem dit reglement door vooraleer je het contract ondertekent.

Het arbeidsreglement geldt voor alle werknemers binnen het bedrijf, terwijl een overeenkomst of contract slechts van toepassing is op de partijen, werkgever en werknemer, die het contract afsluiten.

8 CONTRACT IN NOTEDOP.indd 8

28-02-2008 12:14:53

In je arbeidsreglement vind je bijvoorbeeld terug: arbeidsuren, rustpauzes, vrije dagen, wijze en tijdstip van betaling van je loon, disciplinaire procedures en maatregelen, zwaarwichtige redenen om iemend te onslaan, verzorging en voorkoming van ongevallen, preventieve en sanctionerende maatregelen inzake ongewenst seksueel gedrag, identificatie van de werknemersvertegenwoordigers (Vakbondsafvaardiging, Ondernemingsraad, Comité Preventie en Bescherming op het Werk), het adres van de bevoegde inspectie, de gegevens van de arbeidsongevallenverzekeraar, de organisatie van uitgangscontrole, ...

Je moet over al deze zaken meer informatie tijdens je onthaal op de eerste werkdag ontvangen. Wil je meer weten, lees dan eens de brochure van de FOD werkgelegenheid over het arbeidsreglement (www.werk.belgie.be) of surf naar www.abvvjongeren.be voor meer informatie over je eerste werkdag.

8. Einde van de overeenkomst Bij de beëindiging van de arbeidsovereenkomst moeten zowel werkgever als werknemer een opzegperiode respecteren.

Dat hoeft niet bij ontslag om dringende reden, wanneer er dus een zware fout is gemaakt.

8.1. Hoe moet de opzeg gebeuren?

Er zijn drie manieren waarop de opzeg kan gebeuren: • met een aangetekende brief • bij deurwaardersexploot • door afgifte van een brief aan je werkgever.

Hieronder geven we wat meer uitleg.

8.1.1. Opzeg door de werkgever Je werkgever beschikt over 2 manieren om de arbeidsovereenkomst op te zeggen: • per aangetekende brief • bij deurwaardersexploot De aangetekende brief heeft uitwerking de derde werkdag na datum van verzending. Een werkdag is elke dag behalve een zon- of een feestdag. In de praktijk betekent dit dat een aangetekende brief ten laatste woensdag moet gepost zijn om de opzegtermijn op maandag te laten aanvatten.

Let op!

De weigering of de niet-afhaling van de aangetekende brief zullen geen invloed hebben op de inwerkingtreding van de opzeg.

Indien de aangetekende brief naar een foutief (oud) adres werd gezonden, moet er opnieuw een brief worden verstuurd, tenzij je werkgever kan aantonen dat hij niet verwittigd werd van de verandering van woonplaats, en dit ondanks de verplichting in het arbeidsreglement om een eventuele adreswijziging mee te delen. In dit geval is de opzeg op het oude adres geldig.

De opzeg kan ook betekend worden door een gerechtsdeurwaarder. In dit geval wordt de opzeg geacht ontvangen te zijn de dag zelf en kan ze dus de volgende dag aanvangen.

De eventuele weigering van de werknemer heeft geen enkele invloed op de geldigheid van de betekening. In de praktijk gebeurt het zelden dat de werkgever een deurwaarder inschakelt.

CONTRACT IN NOTEDOP.indd 9

9

28-02-2008 12:14:53

8.1.2. Zelf opzeg geven Als werknemer kan je eveneens je opzeg geven per aangetekende brief of per deurwaardersexploot, maar je kan ook je opzegbrief gewoon afgeven aan je werkgever.

Je overhandigt je werkgever een brief met vermelding van het begin en de duur van de opzegtermijn. Je werkgever tekent dan (meestal) voor ontvangst. Een opzeg door afgifte van een brief en die door je werkgever wordt aanvaard, begint de dag erop.

Indien de werkgever weigert je opzegbrief te tekenen, dan heeft de kennisgeving niet plaatsgevonden. Je moet dan teruggrijpen naar een aangetekende brief of het deurwaardersexploot.

8.2. Wanneer gaat de opzegging in?

De aanvangsdatum moet in de opzegbrief worden vermeld.

Voor arbeiders begint de opzeggingstermijn (in principe) te lopen de eerste maandag volgend op de week wanneer de opzeggingstermijn betekend werd.

Voor bedienden begint de opzeggingstermijn de eerste dag van de maand volgend op de maand waarin de opzegging gegeven werd.

8.3. Hoe lang duurt de opzeggingstermijn?

De duur van de opzeggingstermijn wordt vastgesteld door de wet en door andere rechtsbronnen: koninklijke besluiten, collectieve arbeidsovereenkomsten of individuele overeenkomsten. De opzeggingstermijn is verschillend al naargelang je arbeider of bediende bent.

De opzeggingstermijn bij arbeiders worden vaak geregeld in collectieve arbeidsovereenkomsten op sectoraal en op bedrijfsvlak. Regelingen kunnen erg van sector tot sector verschillen. We raden je dan ook aan de eigen sectorale regelingen op te vragen. Je kan daarvoor terecht bij je beroepssecretaris of je beroepscentrale.

Wel legt de wet een algemene regel vast. De opzeggingstermijn voor arbeiders wordt berekend op basis van de anciënniteit van de arbeider. Wanneer je zelf je ontslag geeft, gelden andere opzeggingstermijnen dan wanneer de werkgever het ontslag geeft.

Ben je een arbeider en zit je nog in je proefperiode, dan zijn specifieke regelingen van toepassing.

De opzeggingstermijn voor bedienden hangt dan weer samen met de anciënniteit en de hoogte van het bruto jaarloon. Voor meer details, raadpleeg de ABVV-website ‘www.mijnloon.be’.

Mag ik afwezig zijn tijdens de opzeggingstermijn om een nieuwe baan te zoeken?

Het antwoord is ja. Je hebt het recht om maximum twee halve dagen per week of één hele arbeidsdag afwezig te zijn om een nieuwe baan te zoeken. Dit is zowel in het geval van ontslag door de werkgever als door de werknemer. Voor deze dagen behoud je gewoon je loon.

10 CONTRACT IN NOTEDOP.indd 10

28-02-2008 12:14:53

8.4. Afgifte van sociale documenten Bij het einde van de overeenkomst is de werkgever verplicht je een aantal sociale documenten te overhandigen. Een overzicht: • een getuigschrift van tewerkstelling (op verzoek van de werknemer) waarop enkel de begin- en de einddatum van de overeenkomst en de aard van de verrichte arbeid worden vermeld • de afrekening van de laatste betalingen • de individuele rekening van het lopende jaar • het werkloosheidsattest C4 • de belastingsfiche 281.10

9. Een aantal tips op een rijtje • Laat je afspraken op papier zetten: je vermijdt hiermee bewijsproblemen achteraf.

• Hoeveel je gaat verdienen hoort in het contract staan.

Je hebt recht op het loon dat hoort bij de functie. De werkgever mag je niet in een lagere groep indelen omdat je bijvoorbeeld vrouw of van buitenlandse origine bent.

Kijk ook altijd na of in de arbeidsovereenkomst staat hoe en waar het salaris wordt uitbetaald. Contacteer hierover even de vakbond voor je ondertekent. Zij kunnen je meer zicht geven op je loon en je arbeidsvoorwaarden die voor de sector of de onderneming gelden. Je kan ook eens surfen naar de ABVV-website ‘www.mijnloon.be’ waarop je ook heel wat informatie terugvindt.

• Kijk vooraleer je ondertekent ook even het arbeidsreglement van de onderneming na.

Dit reglement bevat heel wat regels bijvoorbeeld over verlof, de arbeidstijden, ziekteverzuim, kinderopvang, opleiding enz. die op jou van toepassing zullen worden eenmaal je bent aangeworven.

Als er in de arbeidsovereenkomst naar een dergelijke arbeidsreglement wordt verwezen, is het aan te raden die op te vragen voordat je tekent! Want door je handtekening te zetten onder de arbeidsovereenkomst ben je ook gebonden aan de inhoud van de arbeidsreglement.

• Als je een tijdelijke aanstelling krijgt (een contract voor bepaalde tijd) moet er in de arbeidsovereenkomst staan wanneer het contract afloopt.

Bijvoorbeeld door een einddatum te noemen. Het kan ook zijn dat je voor de duur van een bepaald project of de vervanging van een zieke werknemer wordt aangenomen. Dan moet dat blijken uit de tekst in het contract. Bijvoorbeeld doordat er staat ‘aangenomen voor de duur van project X’ van ... tot ... of ‘aangenomen voor de duur van de ziekte van Y’.

• In de arbeidsovereenkomst moet staan voor hoeveel uur (in voltijds of deeltijds) je komt werken: de arbeidsduur.

Als je deeltijds gaat werken, moeten de dagen en/of uren waarop je gaat werken worden vastgelegd in de arbeidsovereenkomst, of voor dit punt ten minste verwijzen naar het arbeidsreglement. Dan kan de werkgever ze later niet zomaar zonder jouw toestemming wijzigen.

11 CONTRACT IN NOTEDOP.indd 11

28-02-2008 12:14:53

Voor meer info: ABVV Hoogstraat 42 | 1000 Brussel Tel. +32 2 506 82 11 | Fax +32 2 506 82 29 infos@abvv.be | www.abvv.be | www.sv2008.be Volledige of gedeeltelijke overname of reproductie van de tekst uit deze brochure mag alleen met duidelijke bronvermelding. Š Februari 2008 Cover design by www.ramdamdesign.be Verantwoordelijke uitgever: Rudy De Leeuw

CONTRACT IN NOTEDOP.indd 12

28-02-2008 12:14:53

.