Radeis nummer 4, 2016

RADEIS 4 I 2016 1

rode adviezen, denkpistes en eisen van en voor senioren

ONS PENSIOEN IS PEANUTS !

Minister Bacquelaine zet opnieuw de bijl in onze pensioenen. De gelijkgestelde periodes worden afgebouwd. Wie langer dan 312 dagen op zijn volledige loopbaan deeltijds werkte, werkloos was of met brugpensioen, zal voortaan een pak minder pensioen krijgen. ABVV voerden samen met ACV en ACLVB actie op 28 november aan het

IN DIT NUMMER

4 2016

2

ABVV Senioren koos een nieuw jaarthema

3

Bart Kerremans sprak met ons over de politieke cultuur in Amerika

7

Dadaïst tot in de kist!

11

Rood en een dikke rebel: Pierre Van Welde

kabinet van de minister tegen deze barbaarse maatregelen. ABVV senioren deelden zakjes pindanoten uit, met de symbolische boodschap ‘ons pensioen is peanuts.’ 1/5 ouderen leeft vandaag van een maandelijks inkomen onder de 1000 euro.

Trop is trop, genoeg is genoeg.

Wij verdienen meer respect!

Ook hebben we nog een KEUKENRECEPT op pagina 8 en een KRUISWOORDPUZZEL op 9. Ontdek het snel binnenin…

En natuurlijk beste en links–lustige ‘Radeis’ wensen van de hele redactie voor het nieuwe jaar!

RADEIS 4 I 2016 2 edito

Waarde kameraad, Buiten zijn de (gelukkig ook zonnige) koude dagen aangebroken. Maar het beleid van deze federale en Vlaamse rechtse regeringen maken de laatste weken en maanden extra koud. En somber! Immers, de aanval op de pensioenen en de gezondheidszorg is ingezet. En hoe! Niet minder dan 902 miljoen euro op te hoesten door u en ik in de ziekteverzekering.

Ingevoerd door de Minister die populair was zolang ze “mijn zakken zijn toe” riep. De gelijkgestelde periodes in de loopbaan zullen voor de pensioenen nog alleen op basis van een minimum loon berekend worden.

Diplomajaren mogen we zelf financieren en “afkopen”.

Voor de jongeren worden de discriminerende degressieve minimumlonen heringevoerd… werkelijk iedereen gaat voor de bijl: actieven en niet-actieven, ambtenaren zowel als werknemers in de private sector.

Op 28 november gaven we een eerste signaal aan het kabinet van de minister van Pensioenen , Bacquelaine.

Met 3500 opeengepropt in de smalle straten aan de Zavel te Brussel. Onze senioren van het Vlaams ABVV hielden er een gesmaakte actie: ze deelden zakjes met apennootjes uit: onze pensioenen zijn “peanuts”.

Het komt er op aan de publieke opinie goed te informeren over wat er op tafel ligt. Bacquelaine heeft nog maar één verweer: de vakbonden liegen. Een beter bewijs dat onze kritieken terecht zijn, is er niet!

En de pensioen-problematiek raakt ons allen, ook wie vandaag nog aan de slag is of het ongeluk heeft ziek of werkloos te zijn. We zijn dan ook gemobiliseerd. Het is dàt of langer werken voor minder pensioen.

Samen sterk, doorheen de generaties !

Caroline Copers Afgev. Bestuurder Linx+

abvv senioren jaarthema

lezersbrief

Alleenstaanden extra gestraft Mijn echtgenote en ik gaan veel op reis. Wij ontmoeten daar heel wat mensen van onze leeftijd. De verscheidenheid bij deze gepensioneerden qua karakter, politieke of syndicale voorkeur,... is enorm en heel leerrijk. Toch komt bij deze groep een ernstig probleem steeds terug.

In de zwaarste periode van je leven, namelijk bij het verlies van je partner, sta je er alleen voor.

Alhoewel je familie en vrienden je omringen met de nodige steun, zorg en aandacht, niemand kan de ontstane leegte opvullen.

Vooral op financieel vlak moet er fors worden ingeleverd. Dit heeft natuurlijk gevolgen op het dagelijkse leven van diegenen die achterblijven. In de eerste plaats is er het inkomensverlies, terwijl de vaste kosten zoals huur, verwarming, elektriciteit, TV, verzekeringen,… niet verminderen.

Daarnaast krijg je ook te maken met discriminatie. Wanneer je als alleenstaande op reis wil gaan, moet je extra diep in de geldbeugel grijpen. Hoe is het mogelijk dat alleenstaanden bijna evenveel

moeten betalen als een koppel, indien zij hetzelfde wensen?

Daarbij komt nog dat de éénpersoonskamers vaak een ongunstige ligging hebben in de hotels. Tevens worden zij vaak scheef bekeken als zij in het restaurant een tafeltje alleen bezetten.

Als men dit aankaart, zegt men heel leuk dat men maar een vriend(in) of nieuwe partner moet zoeken.

Binnen 10 jaar is 30% van de bevolking alleenstaande. Het is schrijnend dat de alleenstaande reiziger vandaag nog steeds wordt afgestraft, omdat hij of zij er (on) bewust voor kiest om alleen te reizen. Reisbureaus maken reclame voor kindvriendelijke hotels en boetiek hotels speciaal voor koppels. Is het misschien ook eens mogelijk aandacht te besteden aan de alleenstaande reizigers? Het wordt namelijk hoog tijd. Ook zij verdienen een aangename, ontspannende vakantie.

Kameraadschappelijke groet, Rudi Staes

De kracht van tegenmacht Op 17 en 18 november 2016 kozen ABVV Senioren tegenmacht als nieuw jaarthema. Als vakbondsmilitanten kennen wij een jarenlange traditie van collectief verzet en tegenmacht. Jarenlang hebben wij gevochten voor betere werkomstandigheden en sociale rechten.

Vandaag worden wij geconfronteerd met een wereld waarin het kapitalisme de wetten van onze samenleving voorschrijft. Hoe kunnen we evolueren naar een duurzame samenleving? Het is onze taak als burger, senior en vakbondsmilitant om hierover na te denken. We trekken in 2017 met een nieuw actieplan de boer op. Het belooft een warm jaar te worden!

RADEIS 4 I 2016 3

INTERVIEW

In de nasleep van Amerikaanse verkiezingen gaan we in gesprek met professor Bart Kerremans over de politieke cultuur in Amerika, de opkomst van de latino’s en de invloed van de nieuwe president Donald Trump. Een inkijk in het hedendaagse Amerika en de uitdagingen van de toekomst.

Wie kan president van Amerika worden?

Elke burger kan zich kandidaat stellen. Maar je moet minstens 35 jaar oud zijn en geboren zijn op Amerikaans grondgebied. De meeste kandidaten hebben geen ervaring in Washington DC, enkel Obama was hierop een uitzondering, maar uitsluitend op staatsniveau. Bijvoorbeeld Gouverneur. Maar dit is geen vereisten, Trump heeft geen enkele politieke functie uitgeoefend.

Hoe verlopen de verkiezingen in Amerika?

Alles begint bij de primaries of voorverkiezingen. Tijdens de voor­ verkiezingen bepalen de leden van

Bart Kerremans is politicoloog en hoogleraar internationale relaties en Amerikaanse politiek aan het Instituut voor Internationaal en Europees Beleid (IIEB) aan de Katholieke Universiteit Leuven.

Sinds 2013 is hij de decaan van de faculteit Sociale Wetenschappen.

de partij (Democratisch of Republikeins) wie presidentskandidaat zal worden. De voorverkiezingen worden staat per staat gehouden. Dit jaar werden ze gehouden van februari tot juni. De staten die altijd eerst aan bod komen zijn Iowa, new Hampshire, South Carolina, Nevada. Overwinningen in die staten leveren namelijk een aantal stemmen op tijdens de partijconventie.

Wat verstaan we onder de partijconventie?

Op de partijconventies, het partijcongres, worden de winnende kandidaten genomineerd. De spelregels zijn verschillend tussen de politieke partijen. Bij de democraten duurt het langer voordat de winnaar bekend is. Zij passen een proportioneel systeem toe, met een kiesdrempel van 15%. Bij de republikeinen varieert van staat tot staat. Omdat ze na verloop van tijd het ‘winner-takes-all’ of ‘Winner takes most’ principe toepassen. Diegene met de meeste stemmen, krijgt alle stemmen op partijconventie in betrokken staat. Dit jaar heeft het in beiden partijen lang geduurd voor men een kandidaat naar voren schoof. Bij de republikeinen was het resultaat verdeeld, bij de democraten liep het resultaat van Clinton en Sanders gelijk op.

Vervolgens start de campagne?

Eens de kandidaten genomineerd zijn, start de campagne voor de algemene verkiezingen van start.

De echte formele verkiezing gebeurt pas op 19 december in het kiescollege. De uitslag van de verkiezingen van 8 november, bepaalt hoeveel kiesmannen elke presidentskandidaat heeft verworven in het kiescollege. De echte stemming in het kiescollege gebeurd pas op 19 december.

Welke invloed heeft het debat rond de verkiezingsfraude op de formele verkiezing van 19 december?

Dat element zal in dat kiescollege geen rol spelen. Het hele gedoe rond die tellingen is een kwakkel.

Het is heel zwak geargumenteerd.

Alex Halderman, een Amerikaanse computer specialist, merkte op dat elektronisch stemmen zonder papierbewijs onbetrouwbaar is en men dit algemeen zou moeten controleren. Maar hij heeft de interpretaties die in Pennsylvania, Michigan, Wisconsin aan zijn woorden zijn verbonden in twijfel getrokken.

Kiesdistricten waar met de computer is gestemd, is de score van Hillary Clinton gemiddeld 7% lager dan in kiesdistricten waar met papier is gestemd. Statici hebben dit verband onderzocht. Scholingsgraad en ras verklaren dit verschil echter volledig weg. Ik begrijp wel dat de groene partij een hertelling wil. Zij staan aan de verliezende kant. Maar de kans dat Pennsylvania toch nog aan Hillary Clinton wordt toegewezen, is zeer klein.

Amerika heeft een tweepartijenstelsel. De democraten zijn vanuit Europees oogpunt eerder een centrumrechtse partij. Waarom komen de linkse partijen in Amerika niet aan bod? The green party

RADEIS 4 I 2016 4

bijvoorbeeld? Waar komt die afkeer voor socialisme vandaan?

Het tweepartijenstelsel heeft te maken met het kiessysteem. Het Amerikaanse kiessysteem is gebaseerd op het principe van ‘First past the post’. Diegene die het meeste stemmen haalt in een kiesdistrict, krijgt de volle prijs in dat kiesdistrict. Voor de verkiezingen van het Huis van afgevaardigden en de Senaat is dat altijd één zetel. Voor de presidentsverkiezingen wordt het Winner-Takes-all principe toegepast, twee uitzonderingen zijn Nebraska en Maine. Wie in een staat de meeste stemmen haalt, krijgt al de kiespersonen van die staat. Kleinere partijen kunnen in dit kiessysteem niet winnen.

Kleinere politieke bewegingen moeten proberen in te breken in het bestaande partijensysteem. In de de-

Amerika uit? Welke invloed hebben ze op de politieke processen?

Die heb je in de VS ook, maar de context is helemaal anders. De geïnstitutionaliseerde rol van het maatschappelijk middenveld hier in Europa is pakken, pakken sterker dan in de VS. De overheid speelt in Europa een belangrijke rol in de cofinanciering van het maatschappelijk middenveld en er zijn samen met dat middenveld overlegorganen opgericht, dat is daar veel minder. Er zijn wel adviesorganen waarin vertegenwoordigers van verschillende organisaties worden opgenomen, maar het is niet vergelijkbaar met wat we hier hebben.

De sterkte van de vakbonden varieert van staat tot staat. De syndicalisatiegraad ligt in de VS een stuk lager, is ook afgenomen. Dat heeft voor een stuk ook met de interne concurrentie tussen staten te maken. Staten concurreren met elkaar inzake arbeidsomstandigheden, zij zetten druk op staten met een hogere Trump wil massaal syndicalisatiegraad. investeren in Maar de vakboninfrastructuur en is den van ambtenaren bereid om daarvoor staan wel nog altijd een overheidsschuld sterk, zij hebben ook op te bouwen. Nu een belangrijke rol in staat de partij nog de financiering van achter hem, omdat de campagnes. mocratische partij ze verrast is dat hij heb je bijvoorbeeld verkozen is. Hij was Hoe financieren zij een linkervleugel. Sohet zelf ook. Maar de campagnes? cialisme binnen de binnen 1,5 jaar wil ik Een vakbond en een VS heeft veel minder het zien. Dan vinden bedrijf mogen niet doorbraakmogelijkhede congresverkiezinrechtstreeks een den gehad. Er is voor gen plaats. kandidaat financieeen stuk de politieke ren. Zij mogen alleen cultuur. Die veel meer Bart Kerremans maar campagnemidde nadruk legt op de delen verzamelen via individuele vrijheid. Er zijn ook de voortdurende immigra- een PAC (Political Action Comittee).

Men mag geen kandidaat steunen tiestromen waardoor het moeilijk is om zich te verenigen. Je ziet dat vanuit de eigen schatkist. Men zal hun leden en werknemers aansprein een aantal Amerikaanse staten waar je nog een aantal migratiegol- ken om bij te dragen aan de PAC. ven hebt. De vakbonden staan daar Sommige leden kiezen om hier aan bij te dragen, anderen niet. De bijredelijk zwak. Het is nog altijd een drage die een individu geeft aan element van frustratie bij een deel een PAC, mag maximum 5000 dolvan die laaggeschoolde kiezers. lar per persoon bedragen.

Wat een bedrijf of vakbond wel kan U heeft het net over de vakbondoen, is op eigen houtje campagne den. Hoe ziet het middenveld er in

RADEIS 4 I 2016 5

voeren voor een kandidaat zonder te overleggen met die kandidaat.

Dit ondergraaft het hele campagne financieringssysteem. Ze staan niet meer bloot aan de wetgeving van de campagnefinanciering. Het maximumbedrag is dan niet meer van toepassing. Daar komen de Super PACs uit voort. Een individuele sponsor kan dan miljoenen geven aan een kandidaat. Maar de meerderheid van de uitgaven in deze verkiezingen komt nog altijd langs de Het Amerikaanse PACs. De Super PACs kiessysteem is blijft een minderheid gebaseerd op het van de uitgaven. Maar principe van ‘First in sommige races kan past the post’. het wel een verschil Diegene die het maken. Ook het vermeeste stemmen bod op coördinatie, haalt in een kiesdispraktijken zitten in trict, krijgt de volle een grijze zone. Men prijs in dat zal niet rechtstreeks kiesdistrict. communiceren, maar er bestaan andere Bart Kerremans manieren.

Wie waren de grote geldschieters voor de campagne van Hillary Clinton en Trump? Kan Trump een beroep doen op zijn eigen vastgoedimperium?

Bij de beide kandidaten is de financiële wereld een belangrijke financierder geweest. Dat is klassiek. Bij de democraten veel advocatenkantoren, Hollywood en universiteiten. Trump heeft veel minder geld uitgegeven aan die campagnes.

De vastgoedsector, de infrastructuur en energiesector waren de belangrijkste in zijn geval. Bij Clinton was ook de gezondheidssector heel belangrijk.

Was de wapensector geen belangrijke sponsor van Trump?

Hier maak je een belangrijke vergissing. De wapenhandel is geen belangrijke sponsor. In de top 50 van sponsors staan ze niet. Ze hebben veel invloed, maar dat wil niet zeggen dat ze veel geld bijdragen aan campagnes. Op de wapensector is het ‘Buy American’ principe van toepassing. Openbare aanbestedingen van defensie moeten in eer-

ste instantie gebeuren bij binnenlandse producenten.

Dit betekent dat de verkozen president de belangen van de sponsors moet verdedigen?

Uiteraard, daar moeten we niet onnozel over doen. We moeten ons wel de vraag stellen in welke richting het werkt. Ten tijden van Bush bijvoorbeeld dacht men dat Bush de belangen van de energiesector verdedigde omdat hij door hen werd gefinancierd. Het omgekeerde bleek waar. De energiesector financierde hem omdat Bush dacht in het belang van de energiesector.

Die man heeft geen moedermelk gekregen, maar ruwe petroleum, hij is daar mee opgegroeid (lacht)!

euze staat. We stellen vast dat het overwicht van de republikeinen begint te verzwakken naarmate de latino’s als groep zwaarder wegen. We zien dat in Texas gebeuren, maar in New Mexico, California en Colorado is dit al veel verder gevorderd. Je ziet de battleground states ook verschuiven. North Carolina was heel lang een republikeinse staat. In 2008 heeft Obama er gewonnen, dit jaar heeft Trump er gewonnen. Dat heeft te maken met latino’s, de immigratie van hoger geschoolden van het noorden naar het zuiden, en in zekere mate de gepensioneerden die verhuizen naar het zuiden omwille van een warmer klimaat. Virginia was vroeger een echte battleground state, nu is ze blauw geworden. Obama heeft in die staat twee maal gewonnen, nu heeft Hillary die ook gewonnen, maar heel nipt. Ze heeft er opmerkelijk zwak gescoord.

Hoe komt het dat sommige staten Had u de verkiezing van Trump altijd dezelfde partij steunen? Hoe zien aankomen? zijn de ‘battleground states’ histoNeen. Ik heb 1,5 week voor de verrische gegroeid? kiezingen in verschillende interDe partijkeuze hangt sterk samen views gezegd dat de met de mate van rekaarten van Hillary ligiositeit. Zeer reWe stellen vast dat beter lagen, maar ligieuze mensen het overwicht van de Trump was zeker niet stemmen voor de rerepublikeinen begint kansloos. Het heropepublikeinen, minder te verzwakken nen van het emailonreligieuze mensen naarmate de latino’s derzoek heeft een instemmen voor de deals groep zwaarder vloed gehad op de mocraten. Texas bijwegen. resultaten van Hillary, voorbeeld is een zeer conservatieve,

religi-

Bart Kerremans

maar er was meer

RADEIS 4 I 2016 6

aan de hand. Dat hebben we niet gezien.

Hillary heeft een groot deel van het kiezerscorps niet kunnen aanspreken. Vooral de blanke arbeidersklasse heeft zich van haar afgekeerd.

In 2008 heeft een deel van de laaggeschoolde blanke kiezers op Obama gestemd. Hillary heeft deze kiezers niet kunnen houden. Een deel van De verdeling van de kiesmannen per staat …de meerderheid van die mensen zijn naar de uitgaven in deze Trump gegaan. Zij verkiezingen komt zijn niet de aanhan- ren in hun defensiebudget. Hij vindt voelen zich door drie nog altijd langs de dat Amerika te veel betaald voor gers van Trump. Dit fenomenen zwaar bePACs. De Super kan veel veranderen, de verdediging van anderen. En dat dreigd: globalisering, PACs blijft een maar dat is pas zicht- scoort bij zijn kiezerscorps. Ameritechnologisering en minderheid van de ka betaalt nu 71% van het volledige baar na 1,5 jaar. Dat migratiegolven. Het uitgaven. eerste jaar ga je er NAVO budget. Dit zal tot discussies is geen verassend fenog niets van merken. leiden, zeker in ons land. Want Belnomeen, hier zien Bart Kerremans gië is momenteel één van de zwakwe dat ook. Hoeveel ste leerlingen (lacht). Er zijn ook Kan Trump veel vermensen van de Socirisico’s verbonden aan de ‘Ameriwezenlijken op zo’n alistische Partij zijn can first’ politiek van Trump. Vooral in de jaren negentig wel niet over- korte tijd?

Poetin zal zijn mogelijkheden bekijgestapt naar het Vlaams Blok? De Toch wel. Kijk naar Obama. Obama’s grootste verwezenlijkingen zijn ge- ken. Er zou een onomkeerbare proSocialistische Partij is in handen ces van actie en reactie in gang gegekomen van een links intellectu- realiseerd het eerste jaar van zijn ele elite. Die hebben het over ge- presidentschap. Het grote stimule- zet kunnen worden. lijkheid man-vrouw, homohuwelijk, ringspakket was al de eerste maanWat zijde gevolgen voor het milieu den, de grote compromissen rond enz. Veel van die laaggeschoolden Obamacare zijn gesloten in het na- wereldwijd? voelen zich vervreemd. Dat heb je Ik denk niet dat Trump zijn hand in in de VS ook. De wortels met de La- jaar van 2009. het vuur gaat steken voor een akbour Democrats zijn veel zwakker koord van Parijs. Volgens de repuKan Trump Obamacare zomaar geworden. Die groep heeft Trump blikeinse partij is de klimaatopwarherroepen? met zijn eenvoudige populistische ming een farce. Zij geloven daar Hij zal dit via wetgeving moeten verhalen meegekregen. niet in. Trump wil bovendien nieudoen. Het is niet uit te sluiten dat dit al het eerste jaar wordt gerea- we investeringen in de koolsecHoe zal Amerika er over twee jaar tor. De kans is groot dat de VS zich liseerd. Meestal lopen die zaken in uitzien? uit het akkoord van Parijs zal teIdeologisch gezien gaan de hande- de wetgeving traag, maar sommige rugtrekken. Er zit wel een termijn dingen lopen ongelofelijk snel. We lingen van de republikeinse partij op, het duurt wel een aantal jaren. in tegen de belangen van de kiezers. zullen moeten afwachten.

Maar we moeten ons daar geen ilHet wordt spannend om te zien hoe lusies over maken, het zou me verdat tijdens de Trump periode er In hoeverre kan Trump internatiorassen als het anders was. nale verdragen terugdraaien? zal uitzien. Trump wil bijvoorbeeld massaal investeren in infrastruc- Dat hangt af van de opzegclausules van die verdragen. tuur en is bereid om daarvoor een overheidsschuld op te bouwen. Nu staat de partij nog achter hem, om- Europa is niet gerust in de aandat ze verrast is dat hij verkozen is. stelling van Donald Trump, is dit terecht? Is er nood aan een EuroHij was het zelf ook. Maar binnen pees leger?

1,5 jaar wil ik het zien. Dan vinden Dit is terecht, maar Amerika gaat de congresverkiezingen plaats. De niet uit de NAVO stappen. Trump opkomst voor congresverkiezingen ligt veel lager, vooral de meest mili- wil druk zetten op de andere leden tante kiezers komen stemmen. Dat van de NAVO om meer te investe-

RADEIS 4 I 2016 7

tentoonstelling

Dadaïst tot in de kist !

100 jaar geleden beantwoordde artiesten de politieke absurditeit met… absurditeit Honderd jaar geleden werd in Zürich het ensemble “Cabaret Voltaire” opgericht. Daar ontstond het dadaïsme. Dada was het antwoord op de absurditeit van de Eerste Wereldoorlog. Het was het einde van een tijdperk, maar tevens ook het begin van iets helemaal nieuws.

De Eerste Wereldoorlog is een van de meest bevreemdende aanslagen geweest op ons als redelijke samenleving. De mensen achter dat Cabaret Voltaire zagen hier al snel de absurditeit van in. Als alles rondom betekenis verliest, tja, het enige wat je dan kan doen is even betekenisloos reageren.

En dat deden ze uitmuntend. Wat daar in 1916 ontstond zou weerklank hebben over heel Europa en na de Tweede Wereldoorlog over heel de wereld. Want de dadaïsten zouden al snel een voorhoede gaan vormen van datgene dat wij vandaag kennen als het modernisme.

En dat is toch even de moeite om bij stil te staan.

VAN DADAÏSME TOT CONSTRUCTIVISME Want het modernisme is een bont verzamelbegrip voor al die verschillende (!) vernieuwende stromingen uit de kunsten en westerse maatschappij tot en met de eerste helft van de twintigste eeuw. De term wordt gebruikt voor een beweging die vooral na de Eerste Wereldoorlog in verzet komt tegen traditie, tegen opvattingen en vormen van kunst, architectuur, literatuur, geloof, sociale organisatie en het dagelijks leven.

Let wel: het is niet dat de modernisten een beweging was. Kijk maar naar de verschillende –ismen die allemaal deel uitmaakten van deze beweging: futurisme, dadaïsme, surrealisme, expressionisme, kubisme, suprematisme, constructivisme, …

Van eensgezindheid in standpunten was onder de modernisten geen sprake. Sommigen zagen zichzelf als onderdeel van een revolutio-

Kazimir Malevich, Lady at the Tram Stop, 1913-1914. Collection Stedelijk Museum Amsterdam

naire cultuur. Anderen waren zeker apolitiek. Iemand zoals T.S. Eliot wees de massacultuur af vanuit een conservatief standpunt. Ezra Pound ging nog een stapje verder en omarmde het fascisme van Mussolini. Heel wat surrealisten daarentegen waren dan weer zeer actief in de communistische partij.

JOYCE, PICASSO, VAN OSTAIJEN, STRAVINSKY Laat ons even kijken wat de impact was van verschillende belangrijke figuren hier op enkele genres.

De Ierse schrijver James Joyce gaf in 1922 Ulysses uit. Over het algemeen wordt dit boek, samen met het eveneens in 1922 verschenen gedicht The Waste Land van T.S. Eliot, gezien als de belangrijkste exponent van de modernistische literatuur. Het boek prijkt in heel wat lijsten in de top 10 als beste boeken ooit.

De schilderkunst kreeg er van de modernisten uiteraard ook van langs. Pablo Picasso, zo waar de bekendste kunstschilder uit vorige eeuw, stampte eigenhandig met

Vijftien toonaangevende hedendaagse kunstenaars gaan de dialoog aan met collega’s uit de historische avant-garde, van Ensor en Munch tot de nieuwe bewegingen net na de oorlog. Kunstenaars van nu voelen vaak een nauwe verwantschap met specifieke avantgarde-kunstwerken.

Raymond Duchamp-Villon, Baudelaire, 1911.

Prêt temporaire du Centre Pompidou, Paris, Musée national d’art moderne/centre de création industrielle © SABAM Belgium 2016

RADEIS 4 I 2016 8

gaf de Nederlandse taal een ferme schop tegen de schenen. Of zoals hij het zelf schreef: “Poëzie = woordkunst. Poëzie is niet: gedachte, geest, fraaie zinnen, is noch doctoraal, noch dada. Zij is eenvoudig een in het metafysiese geankerd spel met woorden”.

De muziekwereld kreeg ook een schok te verwerken, dat in de figuur van de Russische comDavid Claerbout, Four Persons Standing, 1999. Courtesy the ponist Igor Stravinsky. Zijn artist and Gallery Micheline Szwajcer © SABAM Belgium 2016 “Sacre du printemps” uit 1913 geldt als een van de meest revolutionaire werken uit de twintigste eeuw. Al direct na de eerste noten kwamen een groot deel van het publiek in opstand. Voor- en tegenstanders gingen met elkaar op de vuist. Het stuk moest afgewerkt worden onder begeleiding van gendarmes. Als première kan dat wel tellen.

Georges Braque het kubisme uit de grond. Dingen op z’n kop zetten, zowel in het leven als in het modernisme, dat maakte hem zo groots.

Ook bij ons brak het modernisme stevig door. De figuur van de Antwerpse dichter Paul Van Ostaijen, waar het surrealisme, dadaïsme en expressionisme samenkomen,

MODERNISME VANDAAG EN MORGEN? Dat deze stromingen allen hun stempel nalieten, staat buiten kijf.

Bozar wijdt er zowaar een hele tentoonstelling aan, The Power of the Avant-garde: now and then. Of zoals ze zelf schrijven: “Vijftien toonaangevende hedendaagse kunstenaars gaan de dialoog aan met collega’s uit de historische avant-garde, van Ensor en Munch tot de nieuwe bewegingen net na de oorlog. Kunstenaars van nu voelen vaak een nauwe verwantschap met specifieke avantgarde-kunstwerken.”

Nog tot op heden is de impact van wat daar toen tussen beide Wereldoorlogen ontstaan is voelbaar. En dat moeten we blijven koesteren, onderzoeken en begrijpen. www.bozar.be NOG TOT 22 JANUARI 2017

ROOD KRUISWOORD HORIZONTAAL

3. Noord-Atlantische Verdragsorganisatie 1

5. Nieuw jaarthema ABVV Senioren

2

3

8. Kunststroming VERTICAAL 4 5

6

1. Political Action Committee 7

2. Waar zat Nelson Mandela 18 jaar vast 4. Palestijnse stad 6. winterse drank 7. Griekse god van de onderwereld 9. Naaldboom

8

9

RADEIS 4 I 2016 9

WIST JE DAT… Amerikanen brengen hun stem uit op de eerste dinsdag na de eerste maandag in november. In het agrarische Amerika van 1845 moest men op zondag naar de kerk en op woensdag was het marktdag. Men gebruikte daarom maandag om naar het dichtstbijzijnde stemhokje af te reizen, om op dinsdag te kunnen stemmen. Bovendien was het oogstseizoen begin november voorbij en waren de wegen nog sneeuwvrij.

De afkeer van sommige mensen voor vooral bittere groenten, zoals witloof of spruitjes, is genetisch bepaald.

Beelden uit de oudheid worden steevast met een kleine penis afgebeeld.

Mannen met een grote penis werden als dom en lelijk bestempeld. Mannen met een kleine penis waren slim, gesofisticeerd en rationeel.

William Shakespeare (1564-1616) kreeg voor het schrijven van zijn tijdeloze werken behoorlijk wat hulp. Er is wetenschappelijk bewijs gevonden dat hij voor minstens 17 van zijn 44 werken een beroep deed op één of meer co-auteurs.

Het aantal vrouwen met borstkanker daalt

Meer en meer jonge mensen staan hun lichaam af aan de wetenschap Hoe meer tijd je doorbrengt op je smartphone, hoe minder goed je slaapt.

Glühwein

ROOD RECEPT

Voor je aan het experimenteren slaagt, enkele basisregels die je steeds in acht moet nemen: BEREIDING

—— Verwarm de rode wijn en voeg de suiker toe. Snij de citroen en de appelsien in stukken, en duw de stukken kruidnagel in de citroen. Gooi de citroen en de appelsien samen met de kaneel in de wijn, en laat nog tien minuten tot een kwartier trekken. Verwijder de citroen en de kaneel en dien meteen op.

INGREDIËNTEN 2 PERS

©Lauren Caris Cooks

•• 1 fles rode wijn

—— Uit één fles wijn haal je vier kopjes glühwein

•• 100 gram suiker

—— Een dure wijn is niet nodig, maar kies wel een wijn die stevig van smaak is.

•• 1 citroen

—— Breng de wijn nooit aan het koken.

•• 1 appelsien •• 4 kruidnagels

—— Blijf tijdens het verwarmen steeds zachtjes roeren.

•• 1 stukje kaneel

—— Vergeet niet op voorhand te proeven!

HERKEN JIJ DE SYMPTOMEN VAN EEN BEROERTE? Doe de FAST-test: let op Face-Arm-Spraak-Tijd

KIJK OF DE MOND SCHEEF STAAT

LUISTER OF PERSOON ONDUIDELIJK SPREEKT

KIJK OF ARM/BEEN MINDER GOED BEWEEGT

REAGEER ONMIDDELLIJK, ELKE MINUUT TELT

Beperk de schade: bel

112

Leer de FAST-test op HERKENEENBEROERTE.BE

v.u. Karine Moykens, Secretaris-generaal, Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, Koning Albert II-laan 35 bus 30, 1030 Brussel

RADEIS 4 I 2016 10

RADEIS 4 I 2016 11

rood roest niet

Je bent rood en een dikke rebel Pierre Van Welde is al jaren actief lid van De Brug en de Vlaamse Seniorencommissie. Hij staat bekend onder zijn alias: ‘Ik zen De Pierre van Armoe’. Een rebel is hij altijd geweest. Jaren heeft hij gewerkt voor Makro, de Wallmart van Deurne. Interims kwamen niet binnen, profiteurs ook niet.

In welk soort nest ben je geboren?

Een rood nest. Mijn bompa was een dokwerker. Mijn vader mocht geen kleur hebben, die was beroepsmilitair. Ik liep elk jaar mee in de 1 mei stoet met mijn bompa. Als ik niet ging, was er iets. Toen ik bij de scouts ging, heb ik het mogen uitleggen. ‘De japneuzen’, dat mocht niet hé.

lang geweest, neen (lacht). Mijn moeder zei altijd: “Gij hebt dertien stielen en veertien ongelukken”.

Maar… ik heb nooit gedopt. Ik kon alles. “Kan je met een kamion rijden? Jaa!” Ik weg met de vrachtwagen, met een remork aan mijn gat.

Ik heb vanalles gedaan: leerjongen, plaatslager, bakker, cartonage, schipper, … ik noem er maar enkelen op. Dan ben ik bij mijn schoonbroer gaan werken, die had een groothandel in fruit. Ik was daar op zelfstandige basis, maar ik wist dat niet. Dat heeft maar één jaar geduurd, totdat ik de rekening kreeg.

Daarna ben ik baanchauffeur geworden. Ik heb dat 5 à 6 jaar gedaan voor een meubelfabriek in de Kempen. Daarna ben ik bij Makro begonnen.

Wanneer ben je beginnen werken?

Ik ben op mijn 14 jaar beginnen te werken als leerjongen plaatslager en ik was toen al een dikke rebel.

Ik was nog geen jaar aan het werken en ik moest al voor de arbeidsrechtbank komen. Ik kon er niet tegen dat ze me commandeerde. Als de meestergast twee keer tegen mij zei: “Nee, je moet dat zo doen”, dan antwoordde ik terug: “Als je het Hoe ben je bij Makro terecht beter kunt, doe het dan zelf.” Dan gekomen? vlieg je natuurlijk buiten, dan krijg Mijn toenmalige vrouw werkte daar. je uw C4. En als je drie keer uw C4 Dat was in 1970. En zij krijgt, dan moest je hadden iemand nodig in die tijd voor de arvoor meubeltransport. beidsrechtbank komen.

“Mijn moeder zei En ik had altijd in de altijd: “Gij hebt verhuis gewerkt. MaJe bent niet lang leerdertien stielen en kro had toen maar één jongen geweest? veertien winkel en wij deden Leerjongen ben ik niet ongelukken” het transport van meubelen over heel België. Van Luik tot Namen. Ik heb geweten dat ik met een keukenkas bij een klant stond om half 1 ’s nachts. Die stond daar al in zijne pyjama. Dan moest ik nog om half 1 naar Antwerpen. Dan zat

je daar met en hoop geld, want ik moest dat nog ontvangen. Maar ik wou dat niet meenemen naar huis.

Als ze het ‘ratten’ had ik het gedaan.

Waarom ben je delegee geworden?

Je bent rood en je bent ook wat rebels. Je kent al die mannen op de lijst. Ze vragen u om op de lijst te staan omdat ze niet voldoende volk hebben en dan gaat de bal aan het rollen. De eerste verkiezingen zit je al in de CPBW en daarna in de ondernemingsraad. Vervolgens wordt je herverkozen en zo ben ik altijd blijven gaan.

Wat is het meest memorabele moment in je carrière als delegee?

Ik ben de eerste en enige dat de Makro ooit heeft gesloten met een staking, samen met mijn secretaris.

Er kwam een arbeidswet door waardoor vrouwen ook langer moesten werken. Heel België was in staking.

We zijn toen naar de baas gegaan en ik zei: “Rob, zijt solidair en doet de Makro toe van zeven tot vier” “Och jonge, dat doe ik niet!” “Ok, dan doe ik hem dicht!”. En die bezag me zo: “dat kunde gij niet!”. De dag was er en hij had alles vastgemaakt. Karrekes, alles. Die was vergeten dat wij een mes en een tang hadden. Al die karrekes voor de winkel, ik kende dat van de GB want ik was altijd mee op stakingspiketten, en hij kon niet binnen. Hij dacht dat ik het personeel ging tegenhouden om te gaan werken, maar ik liet die allemaal binnengaan. Die waren allemaal tegen de vakbond, die wilden werken. Die konden toch maar werken van 7 uur tot 9 uur en voor de rest van den dag zaten die met hun duimen te draaien. Wat konden die doen? De winkel kuisen? Je kan niet heel de dag kuisen. Het heeft hem veel geld gekost. En dan heeft hij nog het restaurant gesloten, omdat wij daar een koffie kwamen drinken. “Als je niet braaf zijt Rob,

Pierre Van Welde, samen met kameraad Leo Bruynseels

RADEIS 4 I 2016 12

dan doe ik uw benzinestation ook toe.”, zei ik hem. “Gij meent dat?”, zei hij. “Neen, het zal niet”. En dan kwam hij vragen: “Pierre, tot welk uur zoekt gij dat hier te sluiten?”.

De winkel was open tot negen uur.

Om half vijf waren wij weg. Dan moest hij nog de laatavondploeg laten komen werken en er was geen werk (lacht).

Het personeel was niet vakbondsgezind?

Al die chefs dat daar rond liepen waren allemaal van de katholieken. En al dat personeel kiest voor hun chef, die hebben hun chef nodig voor een dagske congé. Maar ze kwamen ons dan wel om uitleg vragen, want die katholieken die kenden er niks van. Wij waren nog opgeleid. Al de mensen die op de lijst wilden staan, moesten van mij cursus gaan volgen op het ABVV. Anders kwam je bij mij er niet op. Profiteurs daar kon ik niet mee om.

Hoe heb je het delegeeschap ervaren?

Makro was een heel plezant bedrijf.

Dat was een familiebedrijf. S.H.V., Steenkool Handels Vereniging, dat waren onze bazen. Onze grote baas was Fentener Van Vlissingen. Zolang de Makro draaide, mochten wij een ondernemingsraad en CPBW vragen. Als we tien punten aanhielden, waren ze met één punt niet akkoord. Meneer Van Vlissingen zei altijd: “Zolang ik verdien, mogen de anderen ook verdienen”. In 2000

radeis 4 · 2016 JAARGANG 11 oktober - november - december 2016 verschijnt driemaandelijks Afgiftekantoor 9000 Gent Erkenningsnummer P608427 BC 30003 ABVV-Senioren Hoogstraat 42 - 1000 Brussel v.u. Caroline Copers Voor vragen, opmerkingen, adreswijzigingen: 02 289 01 80 of dorien.deloof@linxplus.be

zijn we overgenomen door het Duits bedrijf Metro en dan was het gedaan.

Wat is er gebeurd?

Metro is een beursgericht bedrijf. Het moest allemaal opbrengen. Eigen aan Makro was dat ze niet met interims werkten. Wij wilden niet dat er interims kwamen Ik ben nog altijd actief werken. Die vlogen di- “Eigen aan Makro rect buiten. Wij vonden was dat ze niet met in de BBTK en zo ben ik bij de senioren tedat ze iemand parttime interims werkten. rechtgekomen van De moesten aannemen.

Daar waakten we Brug. Daarnaast ben ik En op termijn een volover.” ook lid van de Vlaamse tijds contract aanbieseniorencommissie. den. Maar geen interims. Daar waakten wij over. Maar Metro heeft alles afgeschaft. Ont- Wat is er veranderd met pakweg vangstgoederen werden afgeschaft, 15 jaar geleden? de meubelen werden afgeschaft, er Alles is veranderd. Er is meer werkwas een fusie van twee of drie afde- loosheid. Al die sluitingen van belingen om minder chefs te hebben. drijven. Het is allemaal ten koste van de arbeider of de bediende. Al Ik zei tegen mijn directeur: “Als je wat je hoort van de mensen, zijn nu nog wil besparen dan zal het op klachten. Ook de vakbond vandaag. personeel zijn.” “Ik weet het.”, zei De secretarissen tegenwoordig die hij. Dat is het verschil tussen een hebben geen tijd meer voor u. Die familiebedrijf en een beursgericht bedrijf. De laatste nationale onder- mensen hebben teveel werk, die hebben ook nog een huishouden. nemingsraad vroeg ik aan de grote baas van Metro “Wat is er gebeurd Als wij een vergadering hadden vroeger waren wij met 50-60 man. met de notionele interest, wat heb je gekregen?” En die zei met een Je moet nu eens naar een vergaplatgestreken gezicht “18 miljoen.” dering komen. Als er 20 man zit, “En wat is daarmee gebeurd?” “Dat moogt ge blij zijn. is doorgestuurd naar de hoofdzetel in Duitsland”, zei hij. Dus ons 18 mil- Waar liggen de grote uitdagingen?

De vakbond is er om de mensen te joen was gewoon doorgesjast, de helpen en dat moeten dividenden zijn ervan ze blijven doen. Wij betaald.

“Ik ben de eerst en de moeten een spreekenige dat de Makro buis zijn van de Je bent nog steeds ooit heeft gesloten” werkman. actief in het ABVV? Welke boodschap wil je nog meegeven aan de jonge mensen?

Dat ze in de vakbond moeten komen.