ZAKEN SOCIAAL
OVERLEVEN ALS SOCIAAL ONDERNEMER
Idealistische zaken Sociale ondernemers balanceren voortdurend tussen empathie en zakelijkheid, tussen idealisme en realisme. Ze halen hun inkomsten uit de markt, maar sociaal engagement wint het van winstmaximalisatie. Dat bewijzen drie Vlaamse ondernemingen. SAM DE KEGEL, FOTOGRAFIE THOMAS SWEERTVAEGHER
M
aatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) is hip. Ieder bedrijf zegt dat het veel aandacht heeft voor de ontwikkeling van zijn werknemers, milieubewust onderneemt en een duurzame productieketen hoog in het vaandel draagt. Maar daarom ben je nog geen sociale onderneming. Bovendien is het geen sinecure om de criteria af te lijnen. Sociaal ondernemen is volgens wetenschappelijke onderzoeken niet hetzelfde als ‘sociale economie’, waaronder de beschutte werkplaatsen vallen. Die halen een deel van hun inkomsten uit de markt, maar blijven vooral afhankelijk van overheidssubsidies. Begripsverwarring ligt voortdurend op de loer. Het nieuwe boek van drie onderzoekers aan de Hogeschool Gent brengt ‘for profit sociale ondernemingen’ in kaart. Het zijn ondernemingen die iets aan een maatschappelijke nood doen. Ze hebben een expliciete sociale oriëntatie, maar hun middelen halen ze voor het grootste deel uit de markt. Ze verkopen producten en diensten, nemen economische risico’s en zijn kwetsbaar.
58 19 DECEMBER 2013 | WWW.TRENDS.BE
Ze kampen met dezelfde uitdagingen als andere ondernemers. ‘Hoe bereik ik mijn klanten’, ‘Wat is mijn verdienmodel’, enzovoort. Ze worden voor minstens de helft gefinancierd door privé-investeerders. Geregeld zie je dat bij sociale ondernemingen de beslissingsmacht niet verdeeld wordt volgens de kapitaalinbreng, net om winstmaximalisatie te vermijden. De onderzoekers pleiten ervoor de sociale missie expliciet te integreren in het businessmodel. Er moet een versterkende relatie tussen beide bestaan. Als je 1 euro winst haalt, zorg je voor een halve euro sociale impact. Zonder winst is er ook geen sociale impact. Sociale ondernemers maken het zich niet gemakkelijk. Als fragiele evenwichtskunstenaars balanceren ze tussen winst en engagement. De sociale doelstellingen mogen niet ten koste van de rendabiliteit gaan en meer rendabiliteit mag niet betekenen dat het sociale engagement afneemt. Pol Bracke, Nathalie Moray en Tom Van Wassenhove. Balanceren, sociaal ondernemen in Vlaanderen: een profielschets. Academia Press, 2013.
DE DUURZAME DRUKKER
‘OVERGENOMEN DOOR ONZE GOEDE REPUTATIE’ Kleine drukkerijen hebben het moeilijk. Dat besefte ook Ignace Wils. Hij vormde de gelijknamige familiale drukkerij om tot De Duurzame Drukker. Dat was niet voldoende om te blijven bestaan, maar wel om overgenomen te worden. Met een bedrijfsnaam als De Duurzame Drukker leg je de lat hoog. Dat besefte ook Wils toen hij als vijfde generatie van naam veranderde. Hij zette voluit in op milieuvriendelijk, alcoholvrij drukken en gaf voluit kansen aan mensen uit kwetsbare groepen. In 2009 stelde De Duurzame Drukker als eerste drukkerij in België en als eerste kmo een duurzaamheidsrapport voor. In 2011 werd het een CO2-neutrale drukkerij. Sinds de naams- en koerswijziging groeide het aantal nieuwe klanten en de omzet, maar de lage prijzen gooiden roet in het eten, zeker in een sector waar al jaren een consolidatie aan de gang is. Over enkele jaren blijven er maar een tiental grote en 30 tot 40 middelgrote drukkerijen over. “Er is al jaren een zware prijzenslag bezig, waar je als kleine speler in mee moet. Daardoor staan de prijzen niet meer in verhouding tot de kostenstructuur. Als blijkt dat we niet altijd de goedkoopste zijn, is de prijszetting voor velen plots doorslaggevender dan duurzame processen”, zegt Ignace Wils. Milieuvriendelijk drukken vergt ook zware budgettaire ingrepen. De drukkerij belandde in financieel moeilijk vaarwater. Wils vond eind 2012 een bondgenoot in de Gentse
≤