ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, Νικόλαος Γιαννόπουλος
6
Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑΣ Δρ. Νικόλαος Γιαννόπουλος
ΤΟΜΕΑΣ Β’
1
Ιανουάριος 2015
Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων
ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ - 6
Η Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων (ΑΣΑ), είναι ανεξάρτητος επιστημονικός - ερευνητικός φορέας, μια «δεξαμενή σκέψης», με νομική μορφή αστικού σωματείου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, που ιδρύθηκε το 2014 με έδρα την Αθήνα. Τα ιδρυτικά μέλη και τη βάση των μελών της ΑΣΑ αποτελούν επιστήμονες που προέρχονται από τις Ένοπλες Δυνάμεις και τα Σώματα Ασφαλείας, που είναι διδάκτορες ελληνικών και ξένων πανεπιστημίων ή κάτοχοι άλλων υψηλού επιπέδου τίτλων σπουδών, με πλούσιο επιστημονικό, ερευνητικό και συγγραφικό έργο και συνεργασία με ελληνικά και ξένα πανεπιστήμια, κέντρα μελετών και ινστιτούτα, σε διάφορα επιστημονικά πεδία. Επίσης, μέλη της ΑΣΑ είναι προσωπικότητες του διπλωματικού και ακαδημαϊκού χώρου και άλλοι επιστήμονες υψηλού κύρους με επιστημονική δραστηριότητα σε γνωστικά αντικείμενα τα οποία συνάδουν προς τους σκοπούς της. Σκοπός της ΑΣΑ είναι η ανάπτυξη επιστημονικού έργου και δράσεων στα πεδία των Στρατηγικών Σπουδών, της Άμυνας, της Ασφάλειας και της Εξωτερικής Πολιτικής, η εκπόνηση επιστημονικών αναλύσεων, ερευνών και μελετών καθώς και η παροχή εξειδικευμένων συμβουλευτικών και εκπαιδευτικών υπηρεσιών στα παραπάνω πεδία, σε φορείς του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα και σε φυσικά πρόσωπα, σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Για την υλοποίηση των στόχων της η ΑΣΑ έχει οργανώσει τέσσερεις Επιστημονικούς Τομείς: (1) Ανάλυσης Στρατηγικού Περιβάλλοντος, (2) Ανάλυσης Αμυντικής Πολιτικής και Ασφάλειας (3) Ανάλυσης Συστημάτων, Τεχνολογίας και Οικονομίας, (4) Επιχειρησιακής Έρευνας, Διοικήσεως και Ελέγχου. Μεταξύ των στόχων της ΑΣΑ περιλαμβάνεται η ανάπτυξη συνεργασιών με διεθνείς οργανισμούς, με ακαδημαϊκούς - επιστημονικούς φορείς και άλλα κέντρα επιστημονικής έρευνας με συναφές αντικείμενο, καθώς και με έγκυρους επιστήμονες, στρατιωτικούς, διπλωμάτες, κ.ά., στο εσωτερικό και το εξωτερικό, ιδίως στο ευρω-ατλαντικό και το ευρύτερο μεσογειακό περιβάλλον.
www.acastran.org info@acastran.org https://www.facebook.com/AcademyStrategicAnalyses
Μελέτει το παν - Ακούων όρα - Γνους πράττε
2
Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, Νικόλαος Γιαννόπουλος
Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
Δρ. Νικόλαος Γιαννόπουλος
ΚΕΙΜΕΝΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 6 Ιανουάριος 2015
3
Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων
ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ - 6
ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ – Νο6 / Ιανουάριος 2015 Τίτλος: Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑΣ Συγγραφέας: Δρ. Νικόλαος Γιαννόπουλος
Εκδότης: Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων (ΑΣΑ) Σχεδιασμός – ηλεκτρονική επεξεργασία: ΑΣΑ Copyright © Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων info@acastran.org http://www.acastran.org, https://www.facebook.com/AcademyStrategicAnalyses ISBN: Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική, ή η απόδοση κατά παράφραση ή διασκευή του περιεχομένου του βιβλίου με οποιονδήποτε τρόπο, μηχανικό, ηλεκτρονικό, φωτοτυπικό, ηχογράφησης ή άλλο, χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια του εκδότη. Νόμος 2121/1993 και κανόνες του Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα.
4
Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, Νικόλαος Γιαννόπουλος
Σχετικά με τον συγγραφέα Ο Νικόλαος Γιαννόπουλος είναι Στρατιωτικός και Διδάκτωρ του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, με αντικείμενο έρευνας την τρομοκρατία και τις ασύμμετρες απειλές. Το 2006, απέκτησε Μεταπτυχιακό τίτλο από το Πανεπιστήμιο Αθηνών, εστιάζοντας την έρευνά του στο πως ο ανθρώπινος εγκέφαλος δέχεται την εκπαίδευση. Συνεχίζει τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο του Plymouth στη Στρατηγική και Διεθνή Ασφάλεια (MA in Applied Strategy and International Security ). Έχει συγγράψει 5 βιβλία. Έχει πολλές δημοσιεύσεις και εισηγήσεις σε θέματα που σχετίζονται με την ασφάλεια και τις επιθέσεις αυτοκτονίας ως μορφή τρομοκρατίας. Ομιλεί αγγλικά και ρωσικά. Είναι μέλος της Ακαδημίας Στρατηγικών Αναλύσεων (ΑΣΑ).
5
Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων
ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ - 6
6
Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, Νικόλαος Γιαννόπουλος
ΠΕΡΙΛΗΨΗ Σε ένα σύγχρονο περιβάλλον, είναι προφανώς πολύ πιο δύσκολο να διακρίνει κανείς την κρατική τρομοκρατία. Οι συζητήσεις για την τρομοκρατία στις κοινωνικές επιστήμες και τη φιλοσοφία έχουν την τάση να επικεντρώνονται στις τρομοκρατικές οργανώσεις και όχι στην χρήση της ως στρατηγική επιλογή των κρατών για επίτευξη των πολιτικών και οικονομικών επιδιώξεων. Στην καθομιλουμένη και στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, η τρομοκρατία κατά κανόνα θεωρείται ότι είναι μια δραστηριότητα των μη κρατικών φορέων. Αν κάποιος ισχυριστεί ότι ο στρατός ή οι υπηρεσίες ασφαλείας προβαίνουν στις ίδιες ενέργειες, παρόμοιες με αυτές που ασκούνται από τους αντάρτες, οι οποίες πάντοτε περιγράφονται και καταδικάζονται ως τρομοκρατικές, η συνήθης απάντηση είναι ότι αυτές είναι ενέργειες που γίνονται για λογαριασμό του κράτους, για την επίτευξη της προστασίας μας με σκοπό της απόκρουση των απειλών και τη διασφάλιση της ασφάλειά μας.
Λέξεις Κλειδιά: τρομοκρατία, κράτος, στρατηγική, τρομοκράτηση, κοινωνία, ηθικές αξίες, αμοιβαιότητα, Δίκαιος Πόλεμος .
7
Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων
ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ - 6
ΓΕΝΙΚΑ Μέσα από την παγκόσμια υπάρχουσα βιβλιογραφία, η οποία εξετάζει και αναλύει το φαινόμενο των τρομοκρατικών επιθέσεων, διαπιστώνει κανείς ότι οι περισσότεροι ερευνητές προσεγγίζουν το παραπάνω κοινωνικό φαινόμενο υπό το πρίσμα της ατομικής ή στρατηγικής ανάλυσης. Το επίπεδο αυτής της ανάλυσης (ατομικό ή στρατηγικό) έχει να κάνει αποκλειστικά με τον τρομοκράτη ή με την τρομοκρατική οργάνωση.1 Οι περισσότεροι ερευνητές σχετίζουν τις κυβερνήσεις διαφόρων κρατών, μόνο στο βαθμό που αυτός αφορά την συνεργασία τους για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Για τις ανάγκες της πολιτικής επιστήμης και της κοινωνιολογίας, κρίνεται αναγκαίο να επικεντρωθούμε και σε ένα άλλο διαφορετικό επίπεδο ανάλυσης: αυτό της εμπλοκής των κρατών στο φαινόμενο των τρομοκρατικών επιθέσεων, όχι από την πλευρά της καταπολέμησης του φαινομένου καθ’ αυτού, αλλά από αυτή της οργάνωσης και διεξαγωγής των επιθέσεων αυτών.2 Η ερώτηση που τίθεται στο σημείο αυτό είναι η εξής: απέχουν τα κράτη από συμπεριφορές που σχετίζονται με τις τρομοκρατικές επιθέσεις; Το παραπάνω ερώτημα τίθεται διότι συχνά ακούγεται ότι ενώ οι τρομοκράτες, σε ατομικό επίπεδο, μπορεί να εμπλέκονται και να ασκούν κάθε μορφή τρομοκρατίας, τα κράτη, καθαυτά ως οντότητες, απέχουν από αυτό το είδος της δραστηριότητας. Αν αυτό αληθεύει, αποτελεί καθησυχαστική διαβεβαίωση και μας διασφαλίζει, υπό το πρίσμα της κοινής ανησυχίας, την μη πρόσβαση των τρομοκρατών στα όπλα μαζικής καταστροφής. Η ανησυχία αυτή βασίζεται στο γεγονός ότι ενώ οι τρομοκράτες και γενικότερα οι τρομοκρατικές οργανώσεις, δύσκολα μπορούν να αποκτήσουν όπλα μαζικής καταστροφής, τα κράτη αντιθέτως, μπορούν να το πράξουν εύκολα. Μια ενδεχόμενη λοιπόν εμπλοκή κράτους σε κάποια μορφή τρομοκρατίας θα μπορούσε να αποτελέσει την απαρχή μιας ολοκληρωτικής καταστροφής. Αληθεύει όμως ότι τα κράτη δεν ασκούν τρομοκρατία; Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, για τις Η.Π.Α και τους υποστηρικτές τους, δεν τίθεται καν το ερώτημα. Και βέβαια ασκούν τρομοκρατία και τα κράτη αυτά εμπεριέχονται στον ετήσιο κατάλογο τον οποίο το υπουργείο εξωτερικών των Η.Π.Α (State Department) εκδίδει στα πλαίσια καταπολέμησης της τρομοκρατίας.3 Είναι προφανές, λόγω των καταστρεπτικών τους αποτελεσμάτων, ότι από όλα τα είδη της τρομοκρατίας, αυτό της κρατικής τρομοκρατίας απαιτεί την με1
Charles Tilly, “Terror, Terrorism, Terrorists, Sociological Theory“, vol.22, No.1, Theories of Terrorism: A Symposium (March, 2004), σελ. 11 2 Στη συνέχεια του κεφαλαίου αυτού γίνεται εκτενής αναφορά στον κατάλογο των κρατών που σύμφωνα με τις Η.Π.Α υποθάλπουν την τρομοκρατία 3 Στη συνέχεια γίνεται εκτενής αναφορά στον κατάλογο αυτό του State Department και στα κράτη που είναι εγγεγραμμένα σε αυτόν.
8
Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, Νικόλαος Γιαννόπουλος
γαλύτερη προσοχή και χρήζει σοβαρής και αποτελεσματικής αντιμετώπισης. Μιλώντας γενικά, θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι λίγοι είναι εκείνοι οι οποίοι θα αμφισβητούσαν το κατά πόσον τα κράτη διαπράττουν τρομοκρατικές πράξεις. Υπό την ευρεία έννοια και όχι υπό το πρίσμα της υποστήριξης τρομοκρατικών οργανώσεων, όλα τα κράτη έχουν ασκήσει τρομοκρατία στο παρελθόν ή το κάνουν ακόμη και σήμερα. Συνεπώς, λόγω της σπουδαιότητας των παραπάνω λεχθέντων, θα επικεντρωθούμε στο ζήτημα της εμπλοκής των κρατών στο φαινόμενο της τρομοκρατίας.
9
Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων
ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ - 6
Η «ΚΑΛΗ» ΚΑΙ Η «ΚΑΚΗ» ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ Όταν εισήλθε για πρώτη φορά στον πολιτικό λόγο, η λέξη «τρομοκρατία» χρησιμοποιήθηκε σε σχέση με την κυριαρχία του τρόμου που επιβλήθηκε από το καθεστώς των Ιακωβίνων, για να περιγράψει την περίπτωση της κρατικής τρομοκρατίας.4 Ο μεγάλος Γερμανός φιλόσοφος Hegel έχει ασχοληθεί με τον τρομοκρατικό τρόπο εξουσίας των Γάλλων επαναστατών του τελευταίου σταδίου της Επανάστασης και έχει διατυπώσει την άποψη, ότι μία επαναστατική κατάσταση, η οποία έχει σαν σκοπό την εμπέδωση της ελευθερίας, μπορεί σε περίπτωση μην υπαρχόντων κρατικών θεσμών για την προστασία της ελευθερίας να μεταλλαχθεί βαθμιαία σε τρομοκρατία. Έτσι δημιουργείται μία πολιτική κατάσταση, στην οποία κυβερνάει η «υποκειμενική αρετή» μέσω του πολικού φρονήματος, κάτι που συνεπιφέρει την πιο φοβερή τρομοκρατία5. Υπάρχουν επίσης αρκετές ιστορικές μελέτες άλλων περιπτώσεων της κρατικής τρομοκρατίας, κυρίως από την περίοδο της «Μεγάλης Τρομοκρατίας» στη Σοβιετική Ένωση. Σε ένα σύγχρονο περιβάλλον, είναι προφανώς πολύ πιο δύσκολο να διακρίνει κανείς την κρατική τρομοκρατία. Οι συζητήσεις για την τρομοκρατία στις κοινωνικές επιστήμες και τη φιλοσοφία έχουν την τάση να επικεντρώνονται στις τρομοκρατικές οργανώσεις και όχι στην χρήση της ως στρατηγική επιλογή των κρατών για επίτευξη των πολιτικών και οικονομικών επιδιώξεων. Στην καθομιλουμένη και στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, η τρομοκρατία κατά κανόνα θεωρείται ότι είναι μια δραστηριότητα των μη κρατικών φορέων. Αν κάποιος ισχυριστεί ότι ο στρατός ή οι υπηρεσίες ασφαλείας προβαίνουν στις ίδιες ενέργειες, παρόμοιες με αυτές που ασκούνται από τους αντάρτες, οι οποίες πάντοτε περιγράφονται και καταδικάζονται ως τρομοκρατικές, η συνήθης απάντηση είναι ότι «αυτές είναι ενέργειες που γίνονται για λογαριασμό του κράτους, για την επίτευξη της προστασίας μας με σκοπό της απόκρουση των απειλών και τη διασφάλιση της ασφάλειά μας». Με άλλα λόγια, το να πετάξεις μια βόμβα (σε μια διαδήλωση π.χ) είναι κακό. Το να ρίξεις (από αεροπλάνο) μια βόμβα είναι καλό; Δεν χρειάζεται να σκεφτούμε πολύ. Εξαρτάται με το ποιος φοράει τη κουκούλα του τρομοκράτη6.
4
Οι Ιακωβίνοι εισήγαγαν και χρησιμοποίησαν την τρομερή έκφραση «regime de terreur», αλλά κατά την γνώμη τους σαν κάτι το θετικό. Αυτή η ιδιαίτερη μορφή της εξουσίας των Ιακωβίνων έχει διαρκέσει από το 1793 έως το 1794. 5 Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Sämtliche Werke, Vorlesungen Philosophie Geschichte, Stuttgart Frommanns, τόμος XI, 1959, σελ. 561 6 R. Woddis, «Ethics for Everyman» quoted in C.A.J. Coady, «The Morality of Terrorism», Philosophy, vol. 60 (1985), σελ. 52
10
Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, Νικόλαος Γιαννόπουλος
Σε ό, τι αφορά τα καθημερινό λόγο και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, αυτό μπορεί ίσως να εξηγηθεί από δύο σχετικές τάσεις. Η μία είναι η ευρέως διαδεδομένη υπόθεση ότι, τουλάχιστον κατά κανόνα, αυτό που κάνει το κράτος, έχει ένα ορισμένο είδος της νομιμότητας, ενώ εκείνοι που αμφισβητούν τις ενέργειές του χαρακτηρίζοντας αυτές ως αυταρχικές και απολυταρχικές συγκαταλέγονται στις δυνάμεις διαταραχής οι οποίες αποσκοπούν στην διάλυση των θεσμών και του έννομου κράτους. Η άλλη τάση είναι το διπλό πρότυπο της μορφής «Εμείς εναντίων αυτών». Στα κράτη που αντιμετωπίζουν κάθε είδους κοινωνικής εξέγερσης, το ευρύ κοινό και τα μέσα ενημέρωσης βρίσκονται από την πλευρά του κράτους. Αυτό τείνει να επηρεάσει την χρήση της έννοιας της τρομοκρατίας και του τρομοκράτη. Για παράδειγμα, όταν αυτοί που προβαίνουν σε ενέργειες που πληρούν την προϋπόθεση του ορισμού της τρομοκρατίας, στο εξωτερικό, οι οποίοι χρηματοδοτούνται από άλλο κράτος, στο κράτος αυτό του χρηματοδότη δεν τους αποκαλούν τρομοκράτες, αλλά μάλλον αντάρτες, μαχητές της ελευθερίας, αγωνιστές του έθνους και διάφορα άλλα. Η εστίαση στη μη κρατική τρομοκρατία στις κοινωνικές επιστήμες δίνει μια διαφορετική εξήγηση: ότι παρότι μπορεί να υπάρχουν ορισμένες ομοιότητες μεταξύ κρατικής και μη κρατικής τρομοκρατίας, οι διαφορές τους, ωστόσο, είναι πολύ πιο εμφανείς και καταλυτικές. Αν ορισμένες πράξεις των κρατικών φορέων είναι βασικά παρόμοιες και παρουσιάζουν τα ίδια χαρακτηριστικά, όπως οι πράξεις μη κρατικών φορέων, οι οποίοι κοινώς αποκαλούνται τρομοκράτες, η ηθική κατανόηση και η αξιολόγησή του διαφέρει από το αξιακό σύστημα και την ηθική θεώρηση του ερευνητή. Έτσι, οι φιλόσοφοι έχουν λιγότερους δισταγμούς από τους κοινωνιολόγους και τους πολιτικούς επιστήμονες να αναγνωρίσουν την κρατική τρομοκρατία και να συζητήσουν για αυτή7.
7
Βλέπε τα κεφάλαια J. Glover, «State Terrorism» και A. Ryan, «State and Private: Red and White», στην εργασία των R.G. Frey και C.W. Morris, «Violence, Terrorism and Justice», Cambridge University Press, 1991
11
Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων
ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ - 6
Η ΚΡΑΤΙΚΗ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ Έχω υποστηρίξει σε διάφορες εισηγήσεις μου ότι, για τους σκοπούς της φιλοσοφικής συζήτησης, η τρομοκρατία ορίζεται καλύτερα ως η εσκεμμένη χρήση βίας ή η απειλή χρήση της βίας αυτής, κατά αθώων ανθρώπων, με σκοπό τον εκφοβισμό άλλων ατόμων προς επίτευξη πολιτικού αποτελέσματος. Βάση του παραπάνω ορισμού λοιπόν, η τρομοκρατία αποσκοπεί στο να εκφοβίσει κάποιον χτυπώντας κάποιον άλλον. Ο άμεσος στόχος της απευθείας επίθεσης είναι αθώοι άνθρωποι. Ποια είναι η έννοια με την οποία τα άμεσα θύματα της τρομοκρατίας είναι «αθώα»; Οι άνθρωποι αυτοί δεν είναι ένοχοι για οποιαδήποτε ενέργεια (ή παράλειψη) την οποία ο τρομοκράτης θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει ως δικαιολογία του χτυπήματος. Δεν του έχουν επιτεθεί. Ως εκ τούτου, δεν μπορεί να δικαιολογήσει τη δράση του ως αυτοάμυνα. Δεν συμμετέχουν στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας, ούτε προσφέρουν βοήθεια ή στήριξη στις διωκτικές αρχές. Ως εκ τούτου, ο τρομοκράτης δεν μπορεί να πει ότι τα αθώα θύματα είναι εχθροί που βρίσκονται εμπόδιο στις πολιτικές του επιδιώξεις. Δεν είναι υπεύθυνοι, για οποιαδήποτε αδικία, πόνο, ή στέρηση που η οποία είναι τόσο σοβαρή ώστε η βίαιη απάντηση και το τρομοκρατικό χτύπημα σε αυτούς μπορεί να θεωρηθεί σωστό. Επομένως, η τρομοκρατία, ύστερα από τον προσδιορισμό των βασικών συστατικών στοιχείων της, μπορεί να διακριθεί στις ακόλουθες μορφές: α. Ατομική Τρομοκρατία Είναι η μορφή τρομοκρατίας η οποία αποτελεί το μέσο μικρών ομάδων που επιδιώκουν να επιτύχουν έναν πολιτικό στόχο πολιτικό τον οποίο οι ομάδες αυτές τον έχουν αναγάγει σε αντικειμενικό σκοπό. Σε αυτή την μορφή τρομοκρατίας ανήκουν ιδεολογικές τρομοκρατικές οργανώσεις, όπως στο παρελθόν υπήρξαν οι Ερυθρές Ταξιαρχίες, η Μπαάντερ - Μαϊνχοφ, η 17 Νοέμβρη κλπ. εάν θέλουμε να αναφέρουμε παραδείγματα αυτής της μορφής τρομοκρατικών οργανώσεων που έδρασαν στην Ευρώπη. Στην ίδια κατηγορία οργανώσεων, εντάσσονται και οι αυτονομιστικές τρομοκρατικές οργανώσεις, παρά την κάπως ευρύτερη απήχησή τους σε μικρές ομάδες πληθυσμού, όπως η ΕΤΑ και ο IRA, από την στιγμή που με τις πράξεις τους πληρούν τον ορισμό της τρομοκρατίας όπως αυτός ορίσθηκε παραπάνω. β. Κρατική Τρομοκρατία Είναι η μορφή τρομοκρατίας που υπάρχει, όταν το κράτος επιδιώκει να καταστρέψει την αντίσταση του θεωρούμενου ως αντιπάλου στον έλεγχο της εξουσίας. Εδώ έχουμε μια τρομοκρατία που κατευθύνεται από το ίδιο το κράτος
12
Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, Νικόλαος Γιαννόπουλος
και χρησιμοποιεί κρατικούς πόρους και μηχανισμούς καταστολής. Μερικές φορές, στα ολοκληρωτικά καθεστώτα, ή κρατική τρομοκρατία παίρνει τη μορφή κάποιας μαζικής εξόντωσης (π.χ. Πόλ Πότ στη Καμπότζη).8 Στα περισσότερα δικτατορικά καθεστώτα η άσκηση κρατικής εξουσίας αγγίζει τα όρια της «Κρατικής Τρομοκρατίας» ιδιαίτερα σε περιόδους κοινωνικής και πολιτικής αναταραχής και με σκοπό την καταστολή της. γ. Κρατικά Υποστηριζόμενη Τρομοκρατία Είναι η μορφή τρομοκρατίας η οποία οργανώνεται και εκδηλώνεται από ένα κράτος προς έναν «εχθρό» ο οποίος βρίσκεται στο εξωτερικό, σε αντιδιαστολή με την «κρατική τρομοκρατία» που ασκείται κατά κανόνα σε βάρος των πολιτών του ιδίου κράτους (δηλ. κυρίως στο εσωτερικό του κράτος – τρομοκράτη). Εμφανίζεται με δύο κυρίως μορφές: (1) Η εκτός συνόρων του κράτους άσκηση τρομοκρατίας κατά αντιπάλων του καθεστώτος. (2) Η κρατικά υποστηριζόμενη τρομοκρατία, με την έννοια ότι το κράτος υποστηρίζει με πόρους και μέσα, την δράση διεθνών τρομοκρατικών οργανώσεων που έχουν ποικίλους στόχους εκτός των συνόρων του. Προβλήματα δημιουργούνται και από τη δράση εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων κατά αποικιακών καθεστώτων ή αντάρτικων ομάδων κατά δικτατοριών. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, η δραστηριότητα των οργανώσεων αυτών πολλές φορές, κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις, φθάνει στα όρια της τρομοκρατίας, σύμφωνα με τον ορισμό που δόθηκε.9 Το θέμα αυτό πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο ιδιαίτερης μελέτης.
8
Ο Πολ Ποτ (1928-1998), επίσημο όνομα Σαλόθ Σαρ, υπήρξε ο ηγέτης του κομμουνιστικού κινήματος, γνωστού ως κίνημα των "Ερυθρών Χμερ" και πρωθυπουργός της Καμπότζης την περίοδο 1976-1979. Κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησής του έθεσε σε εφαρμογή μεθόδους κολεκτιβοποίησης στον αγροτικό τομέα, αναγκάζοντας πολίτες των αστικών περιοχών να μετεγκατασταθούν στην ύπαιθρο. Παράγοντες όπως το χαμηλό βιοτικό επίπεδο, το ανύπαρκτο κράτος πρόνοιας, αλλά και οι μαζικοί βασανισμοί και εκτελέσεις υπόπτων συντέλεσαν ώστε να πραγματοποιηθεί γενοκτονία στη χώρα, με νεκρούς περίπου το 20% του πληθυσμού της χώρας (2 εκ. άνθρωποι). 9 θα μπορούσε να υποστηριχθεί από πολλούς ότι μια βίαια ενέργεια η οποία στρέφεται εναντίον στρατιωτικών στόχων δεν αποτελεί τρομοκρατική ενέργεια διότι δεν πληροί τις απαιτήσεις του ορισμού της τρομοκρατίας.
13
Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων
ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ - 6
ΚΡΑΤΗ ΠΟΥ ΥΠΟΘΑΛΠΟΥΝ ΤΗΝ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ «Υποθάλπουν την τρομοκρατία» είναι ένας ορισμός που εφαρμόζεται από το υπουργείο εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών (United States Department of State) για κράτη που έχουν προβεί «επανειλημμένα σε στήριξη πράξεων της διεθνούς τρομοκρατίας ». Κάθε χρόνο συντάσσεται μια λίστα επιβάλλοντας αυστηρές κυρώσεις στα κράτη τα οποία αποδεδειγμένα υποστηρίζουν τρομοκρατικές οργανώσεις και εγγράφονται σε αυτή. Η λίστα άρχισε για πρώτη φορά στις 29 Δεκεμβρίου 1979, με τη Λιβύη , το Ιράκ , τη Νότια Υεμένη και τη Συρία να βρίσκονται σε αυτή.
Κούβα Προστέθηκε στη λίστα την 1η Μαρτίου 1982. Σύμφωνα με τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, η Κούβα έχει μια ιστορία υποστήριξης επαναστατικών κινημάτων σε χώρες που μιλούν την ισπανική γλώσσα και σε χώρες της Αφρικής. Η Αβάνα υποστηρίζει ανοιχτά την ένοπλη επανάσταση ως το μόνο μέσο για τις αριστερές δυνάμεις προκειμένου να κερδίσουν την εξουσία στη Λατινική Αμερική. Η Κούβα έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη διευκόλυνση της κυκλοφορίας των ανταρτών και όπλων στην περιοχή. Σύμφωνα πάντα με τις Ηνωμένες Πολιτείες, η Αβάνα παρέχει άμεση υποστήριξη με τη μορφή κατάρτισης και εκπαίδευσης, παροχής οπλισμού και καταφυγίων σε πλήθος ανταρτικών ομάδων. Πολλές από αυτές τις ομάδες έχουν κατηγορηθεί για συμμετοχή σε τρομοκρατικές ενέργειες. Η Κούβα «ενθαρρύνει τη τρομοκρατία με την ελπίδα να προκαλέσει τυφλή βία και καταστολή, προκειμένου να αποδυναμώσει τη νομιμότητα της κυβέρνησης των αντιπάλων της και να προσελκύσει νέους προσήλυτους, στον ένοπλο αγώνα». Το 1992, μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, ο Φιντέλ Κάστρο άλλαξε στάση και τόνισε ότι η υποστήριξη της χώρας τους αντάρτες του εξωτερικού ήταν ένα πράγμα του παρελθόντος.10 Σύμφωνα με τις εκθέσεις του 2011, του υπουργείου εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών, ανά χώρα που υποστηρίζουν την Τρομοκρατία: α. Το 2010, η κυβέρνηση της Κούβας, χαρακτηρισμένη από το 1982 ως κράτος υποστηρικτής της τρομοκρατίας, προσπάθησε και διατήρησε μια δημόσια στάση κατά της τρομοκρατίας και κατά της χρηματοδότησης αυτής, αλλά δεν υπήρχε καμία απόδειξη ότι έκοψε τους δεσμούς της με στοιχεία από τις Επαναστατικές Ένοπλες Δυνάμεις της Κολομβίας (FARC). Πρόσφατες αναφορές των μέσων ενημέρωσης αναφέρουν ορισμένα από τα σημερινά και πρώην μέλη της βασκικής οργάνωσης «Πατρίδα και Ελευθερία» (ETA) εξακολουθούν να διαμένουν στην 10
Διαθέσιμο στην ιστοσελίδα http://www.state.gov/j/ct/rls/crt/2011/195547.htm (Κούβα) προσπελάσθηκε 19 Ιαν 2012
14
Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, Νικόλαος Γιαννόπουλος
Κούβα. Πληροφορίες που είδαν το φως της δημοσιότητας, υποστήριζαν ότι η κουβανική κυβέρνηση διατήρησε περιορισμένη επαφή με τα μέλη της FARC, αλλά δεν υπήρχε καμία απόδειξη άμεσης χρηματικής ή υλικής υποστήριξης τους. Τον Μάρτιο του 2010, η κυβέρνηση της Κούβας επέτρεψε στην ισπανική αστυνομία να ταξιδέψει στην Κούβα για να ελέγξει την τυχόν παρουσία ύποπτων μελών της ΕΤΑ. β. Η Κούβα έχει χρησιμοποιηθεί, στο παρελθόν, ως σημείο διέλευσης από τους υπηκόους τρίτων χωρών, κυρίως της Αφρικής, που επιθυμούσαν να εισέλθουν παράνομα στις Ηνωμένες Πολιτείες παραβιάζοντας τις διακρατικές συμφωνίες που αφορούν την ακεραιότητα των συνόρων, την παράνομη διακίνηση μεταναστών και των συναφών από αυτή την διακίνηση εγκληματικών δραστηριοτήτων. Τον Νοέμβριο του 2010, σε ένδειξη καλής γειτονίας η κυβέρνηση της Κούβας επέτρεψε σε εκπροσώπους της Διοίκησης Ασφάλειας Μεταφορών, των ΗΠΑ, για την πραγματοποίηση μιας σειράς επισκέψεων για τον έλεγχο ασφάλειας, όχι μόνο του αεροδρομίου αλλά και σε ολόκληρο το νησί. Σύμφωνα πάντα με την παραπάνω λίστα, η Κούβα το 2010, δεν προώθησε πρωτοβουλίες για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας ούτε συμμετείχε σε περιφερειακές ή παγκόσμιες επιχειρήσεις κατά των τρομοκρατών.
Ιράν Προστέθηκε στη λίστα στις 19 Ιανουαρίου 1984 Σύμφωνα με τις εκθέσεις του 2011, του υπουργείου εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών, ανά χώρα που υποστηρίζουν την Τρομοκρατία:11 Το 2010, το Ιράν χαρακτηρισμένο από το 1984 ως κράτος υποστηρικτής της τρομοκρατίας, παραμένει για της ΗΠΑ, ο πιο ενεργός υποστηρικτής της τρομοκρατίας. Η οικονομική και η υλικοτεχνική υποστήριξη του Ιράν, προς τις ένοπλες τρομοκρατικές ομάδες σε όλη τη Μέση Ανατολή και την Κεντρική Ασία είχαν άμεσο αντίκτυπο στις διεθνείς προσπάθειες για την προώθηση της ειρήνης, και απείλησε την οικονομική σταθερότητα στον Αραβικό Κόλπο, και υπονόμευσε την ανάπτυξη της δημοκρατίας. Και αυτή τη χρονιά (2010), το Ιράν παραμένει ο κύριος υποστηρικτής των τρομοκρατικών ομάδων σε αντίθεση με την ειρηνευτική προσπάθεια του ΟΗΕ στη Μέση Ανατολή. Η δύναμη Qods, το επιχειρησιακό σκέλος των δυνάμεων των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC, Islamic Revolutionary Guard Corps) με δυνατότητα δράσης μακριά από το Ιράν, είναι ο κύριος μηχανισμός του καθεστώτος για την καλλιέργεια και την υποστήριξη τρομοκρατών στο εξωτερικό. Το Ιράν προμηθεύει όπλα, εκπαιδεύει και χρηματοδοτεί τη Hamas και άλλες παλαιστινιακές τρομοκρατικές ομάδες, συμπεριλαμβανομένης της Ισλαμικής Παλαιστινιακής Jihad (Palestine Islamic Jihad) στην Παλαιστίνη (PIJ) και τη Γενική Διοίκηση του Λαϊκού Μετώπου για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (Popular Front for 11
Όπως καταγράφτηκε στη λίστα στις 18 Αυγούστου 2011
15
Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων
ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ - 6
the Liberation of Palestine-General Command, PFLP-GC). Όταν τελείωσε η σύγκρουση του Ισραήλ με τη Hizballah το 2006, το Ιράν βοήθησε στο να εξοπλιστεί ξανά η Hizballah, σε άμεση παραβίαση του ψηφίσματος 1701 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Το Ιράν έχει παράσχει εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια για την υποστήριξη της Hizballah στο Λίβανο και έχει εκπαιδεύσει χιλιάδες μαχητές της οργάνωσης αυτής σε στρατόπεδα μέσα στην επικράτειά του.12 Οι δυνάμεις Qods του Ιράν, συνέβαλαν στην εκπαίδευση των Taliban στο Αφγανιστάν, στέλνοντας εκπαιδευτές σε μικρές τακτικές μονάδες, τους προμήθευσε με φορητό οπλισμό, εκρηκτικά και όπλα καμπύλης τροχιάς, όπως οι όλμοι και πυροβόλα πυροβολικού. Αποδεδειγμένα το Ιράν το 2006 είχε αποστείλει στους Taliban πολεμικό υλικό, συμπεριλαμβανομένων των φορητών όπλων και των συναφών πυρομαχικών, ρουκέτες, όλμους και πλαστικά εκρηκτικά. Το Ιράν, από το 2006 έως το 2009 είχε αποστείλει μεγάλο αριθμό όπλων στο Κανταχάρ, στο Αφγανιστάν, με στόχο να αυξήσει την επιρροή της στη χώρα αυτή. Παρά την υπόσχεσή τους να στηρίξουν τη σταθεροποίηση του Ιράκ, οι ιρανικές αρχές συνέχισαν να παρέχουν πολεμική υλική στήριξη, συμπεριλαμβανομένων των όπλων, την κατάρτιση, τη καθοδήγηση και χρηματοδότηση, στις ομάδες μάχης των Σιιτών του Ιράκ οι οποίες είχαν, ως γνωστόν, στόχο τους τις στρατιωτικές δυνάμεις των ΗΠΑ και του Ιράκ. Ακόμη και σήμερα, σύμφωνα πάντα με το υπουργείο εξωτερικών των ΗΠΑ, η δύναμη Qods του Ιράν συνεχίζει να προμηθεύει τους αντάρτες του Ιράκ με οπλισμό παραγωγής του Ιράν, συμπεριλαμβανομένων προηγμένων πυραύλων, τουφέκια ελεύθερων σκοπευτών, αυτόματα όπλα και όλμους με τα οποία έχουν σκοτωθεί ιρακινοί στρατιώτες, καθώς και άμαχοι πολίτες. Το Ιράν ήταν υπεύθυνο για την αυξημένη θνησιμότητα ορισμένων επιθέσεων κατά των δυνάμεων των ΗΠΑ, παρέχοντας μαχητές με την ικανότητα σχεδιασμού ενεδρών και τοποθέτησης εκρηκτικών, ικανών να καταστρέψουν τεθωρακισμένα οχήματα. Ακόμη και σήμερα (2014), το Ιράν παραμένει απρόθυμο να φέρει στη δικαιοσύνη τα ανώτερα μέλη της al-Qaida (AQ) που συνεχίζει να κρατά στο έδαφός του και αρνήθηκε να τα προσδιορίσει φανερώνοντας την ταυτότητά τους. Επίσης έχει αντισταθεί επανειλημμένα αρνηθεί τις πολυάριθμες εκκλήσεις για τη μεταφορά των κρατουμένων αυτών της al-Qaida, στις χώρες καταγωγής τους ή σε τρίτες χώρες προκειμένου να δικαστούν.
Σουδάν Προστέθηκε στη λίστα των κρατών που υποστηρίζουν την τρομοκρατία το 1993. Το 2011, το Σουδάν ήταν συνεργάσιμος εταίρος των Ηνωμένων Πολιτειών στον αγώνα κατά της τρομοκρατίας.
12
Διαθέσιμο στην ιστοσελίδα http://www.state.gov/j/ct/rls/crt/2011/195547.htm (Ιράν) προσπελάθηκε 19 Ιαν 2012
16
Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, Νικόλαος Γιαννόπουλος
Στοιχεία από πολλές αναγνωρισμένες και επικηρυγμένες τρομοκρατικές ομάδες όπως η al-Qaida (AQ) παραμένουν στο Σουδάν. Η κυβέρνηση του Σουδάν, έχει λάβει σύμφωνα με πληροφορίες που δημοσιεύτηκαν, μέτρα για τον περιορισμό των δραστηριοτήτων των οργανώσεων αυτών και εργάστηκε για να εμποδίσει ξένους τρομοκράτες να χρησιμοποιούν το Σουδάν ως βάση εφοδιασμού και σημείο διέλευσης βίαιων εξτρεμιστών με τελικό προορισμό το Ιράκ και το Αφγανιστάν. Ωστόσο, χαρακτηριστική παραμένει η ανικανότητα της κυβέρνησης αυτής να εντοπίσει και να συλλάβει τα άτομα αυτά. Οι υπηρεσίες πληροφοριών πολλών δυτικών κρατών, έχουν στοιχεία τα οποία αποδεικνύουν ότι οι πρώην συμμετέχοντες στην ιρακινή εξέγερση, όχι μόνο έχουν επιστρέψει στο Σουδάν αλλά είναι και σε θέση να χρησιμοποιούν την εμπειρία τους για να διεξάγουν επιθέσεις στο Σουδάν ή να μεταδώσουν τις γνώσεις τους σε άλλους τρομοκράτες. Υπήρξαν επίσης αποδεικτικά στοιχεία ότι εξτρεμιστές από το Σουδάν, συμμετείχαν σε τρομοκρατικές ενέργειες στη Σομαλία. Επιπλέον, η Παλαιστινιακή Ισλαμική Jihad (PIJ) διατήρησε μια παρουσία στο Σουδάν, και η Hamas έχει αυξήσει την παρουσία της εκεί από τα τέλη του 2011. Ο ηγέτης της Hamas Khaled Meshaal, επισκέφθηκε το Χαρτούμ το Νοέμβριο του 2011, και ο πολιτικός αρχηγός Ismail Haniyeh, ως επικεφαλής μιας αντιπροσωπείας αξιωματούχων της Hamas στο Χαρτούμ στα τέλη Δεκεμβρίου κατά τη διάρκεια μιας περιφερειακής περιοδείας. Με την εξαίρεση τη Hamas, τα μέλη των οποίων η κυβέρνηση του Σουδάν δεν θεωρούν ότι είναι τρομοκράτες, η κυβέρνηση δεν υποστηρίζει ανοιχτά την παρουσία των τρομοκρατικών στοιχείων εντός των συνόρων της. Το Χαρτούμ επίσης διατηρεί μια καλή σχέση με το Ιράν. Το 2011, ο Πρόεδρος του Σουδάν Bashir και ο πρέσβης του Σουδάν στο Ιράν συναντήθηκαν με τον Ιρανό πρόεδρο Mahmoud Ahmadinejad, προκειμένου να συζητήσουν την ενίσχυση των πολιτικών και οικονομικών δεσμών μεταξύ Χαρτούμ και της Τεχεράνης. Το Σουδάν, μέσα από τη διαδικασία αξιολόγησης της Διεθνής Ομάδας Συνεργασίας της FATF (Financial Action Task Force), έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο όσον αφορά τις προσπάθειες καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Ωστόσο, αν και το Σουδάν εισήγαγε ένα πρόγραμμα ελέγχου των τραπεζών δεν έχει ακόμη εφαρμόσει τις κατάλληλες διαδικασίες για τον εντοπισμό και πάγωμα περιουσιακών στοιχείων των τρομοκρατών, με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει.
Συρία Η Συρία για τις ΗΠΑ υποθάλπει την τρομοκρατία από το 1979. Μέχρι σήμερα (2014), συνεχίζει την πολιτική στήριξης πολλών τρομοκρατικών ομάδων που επηρεάζουν τη σταθερότητα της περιοχής, ακόμη και την στιγμή που μαστίζεται από την εσωτερική της αναταραχή.13 Παρέχει πολιτική υποστήριξη και όπλα στη Hizballah στο Λίβανο και συνεχίζει να επιτρέπει στο Ιράν να ανατροφοδοτεί την 13
Ο εσωτερικός εμφύλιος πόλεμος έχει σχεδόν ισοπεδώσει τη χώρα.
17
Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων
ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ - 6
τρομοκρατική αυτή οργάνωση με όπλα. Η ηγεσία της Hamas, η Ισλαμική Jihad στην Παλαιστίνη (PIJ), και το Λαϊκό Μέτωπο για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης PLFP (Popular Front for the Liberation of Palestine), μεταξύ άλλων, χρησιμοποιούν τη Δαμασκό για να ενεργούν εντός των συνόρων της Συρίας, αν και η Hamas άρχισε να φεύγει από τη χώρα στα τέλη του 2011, λόγω της διαφωνίας σχετικά με τη χρήση βίας της Συρίας κατά των διαδηλωτών. Ο Πρόεδρος Bashar al-Asad συνεχίζει να εκφράζει δημόσια υποστήριξη στις παλαιστινιακές τρομοκρατικές ομάδες και τους παρέχει ασφαλές καταφύγιο στη Συρία. Η Συρία ήταν βυθισμένη σε σημαντικές κοινωνικές αναταραχές για το μεγαλύτερο μέρος του 2011. Οι τρομοκρατικές επιθέσεις είχαν αυξηθεί σταδιακά στο συριακό έδαφος κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, με αποκορύφωμα η διπλή επίθεση αυτοκτονίας στη Δαμασκό στις 23 Δεκεμβρίου. Αυτές οι τρομοκρατικές επιθέσεις κατά τη διάρκεια της εσωτερικής αναταραχής, ανάγκασαν την κυβέρνηση να παραδεχτεί την εμπλοκή της al-Qaida στον εμφύλιο της Συρίας. Ως μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής κατά τη διάρκεια του 2012, το καθεστώς προσπάθησε να απεικονίσει τη Συρία ως θύμα της τρομοκρατίας και όχι υποστηρικτής της. Το καθεστώς της Συρίας διατηρεί άριστες σχέσεις με το Ιράν και ο πρόεδρος Bashar al-Asad είναι ένθερμος υπερασπιστής της εξωτερικής πολιτικής του Ιράν. Ως ανταπόδοση το Ιράν, παρέχει σημαντική υποστήριξη στις προσπάθειες του καθεστώτος της Συρίας να πατάξει το αυξανόμενο κίνημα διαμαρτυρίας στο εσωτερικό της.
18
Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, Νικόλαος Γιαννόπουλος
Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΗΣΗΣ Η υιοθέτηση της «Στρατηγικής της Τρομοκρατίας» από τα κράτη που παρατηρήθηκε κατά τη διάρκεια της εποχής του Ψυχρού Πολέμου, με τα πυρηνικά όπλα και στις δύο πλευρές (Η.Π.Α και Ρωσία), μετατράπηκε ολοκληρωτικά σε θεσμική αυτοκτονική συμπεριφορά και οδήγησε στην υιοθέτηση δογμάτων αυτοκτονίας και από τις δύο πλευρές. Διότι, όπως ο κάθε νοήμων άνθρωπος γνωρίζει, χωρίς να χρειάζεται περεταίρω επέκταση και ανάλυση πάνω σε αυτό, είναι δυσάρεστη η κατάσταση των πυρηνικών αποτρεπτικών στρατηγικών που βασίζονται στην αμοιβαία απειλή της αυτοκτονίας. Στην πιο καθαρή της μορφή, αυτή η κατάσταση είναι γνωστή ως «Ισορροπία του Τρόμου». Η στάση αυτή, από όποια πλευρά και να την εξετάσει κανείς, είναι χτισμένη πάνω στην απειλή της αυτοκαταστροφής. Η λογική της αποτροπής λέει ότι ο αποτελεσματικός τρόπος για να διατηρήσεις και να εξασφαλίσεις την επιβίωση εξαρτάται είτε από μία αξιόπιστη απειλή για μαζική καταστροφή, υπό ορισμένες ακραίες πιθανές συνθήκες (με το σύνθημα «καλύτερα νεκρός παρά ατιμασμένος») είτε από μια ακραία ενέργεια τρομοκρατίας μέσα στα πλαίσια της τιμωρίας αντιπάλου. Το εγγενές παράδοξο της αποτροπής είναι ότι αυτό που είναι λογικό εκ των προτέρων εξαρτάται από την απειλή μιας παράλογης πράξης εκ των υστέρων. Και το επιστέγασμα του παράδοξου της αποτροπής, όταν έφτασε ως το τέλος της, ήταν η υιοθέτηση της συνθήκης των αντιβαλλιστικών πυραύλων που ουσιαστικά διασφάλιζε ότι η καταστροφή θα συνέβαινε αν και όταν η αποτροπή θα αποτύγχανε. Αυτό είναι, κατά κάποιο τρόπο, μια άλλη μορφή τρομοκρατίας μέσω της απειλής αυτοκτονίας, δεδομένου ότι η χρήση των πυρηνικών όπλων αντιστοιχεί στην αυτοκτονία των ίδιων των κρατών που ενέκριναν αυτή τη χρήση. Είναι η ισορροπία του τρόμου που στοιχειοθετείται στην προθυμία διάπραξης αυτοκτονίας υπό ορισμένες προϋποθέσεις. Όταν οι στρατηγικοί αναλυτές αναζήτησαν θεωρητικά μοντέλα που θα απέφεραν προσεγγίσεις για το πώς θα εξελισσόταν η συμπεριφορά των δύο υπερδυνάμεων σε μια πυρηνική κρίση, υιοθέτησαν μοντέλα που βασιζόταν στο κλασικό παράδειγμα της Θεωρίας Παιγνίων γνωστό ως το «Παιχνίδι του Δειλού», το οποίο αποτελεί σαφώς μία από τις συμπεριφορές με την επιπρόσθετη έννοια της απερισκεψίας.14 Πράγματι, τα μοντέλα αυτά αντιμετώπισαν την ισορροπία και τη
14
Το «Παιχνίδι του Δειλού» (απόδοση στα ελληνικά του chicken game) είναι όρος της Θεωρίας των Παιγνίων και χρησιμοποιείται στη γλώσσα της διπλωματίας και της πολιτικής επιστήμης για καταστάσεις που βρίσκονται στην κόψη του ξυραφιού. Η συλλογιστική του είναι απλή. Δύο οδηγοί βρίσκονται πάνω στον ίδιο δρόμο αλλά κατευθύνονται με το αμάξι του ο ένας προς τον άλλον από αντίθετες κατευθύνσεις. Αυτό μοιραία θα οδηγήσει στις εξής εναλλακτικές: Αν δεν παρεκκλίνει κανένας από την πορεία του αυτό θα οδηγήσει σε θανάσιμη σύγκρουση. Αν ένας εκ
19
Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων
ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ - 6
στρατηγική του τρόμου ως την ορθολογική πρακτική για να επιτευχθούν ορισμένοι πολιτικοί στόχοι. Ας ξαναδούμε ένα άλλο παράδειγμα, που είναι ίσως η αρχετυπική περίπτωση στρατηγικής τρομοκρατίας: η κρίση της Κούβας. Ακόμη και οι αρχικοί απολογισμοί μετά την κρίση την περιέγραφαν ως «παρά τρίχα» με τον McGeorge Bundy ή τον Robert McNamara να λένε πως εκείνη την περίοδο υπολόγιζαν ότι η πιθανότητα μίας κλιμάκωσης που θα κατέληγε σε ανταλλαγή πυρηνικών επιθέσεων είχε ποσοστά μεταξύ είκοσι και τριάντα τοις εκατό. Τώρα όμως, πολλά χρόνια μετά το γεγονός, έχουμε πολύ περισσότερες πληροφορίες στη διάθεσή μας, συμπεριλαμβανομένων των μυστικών ταινιών του Κένεντι καθώς και τις αναθεωρημένες ιστορίες, όπως το βιβλίο «One Hell of a Gamble» (Ένα φοβερό τζογάρισμα) των Fursenko και Naftali,15 μαζί με το αναθεωρημένο βιβλίο της Alison Anzalico «Essence of Decision» (Η Ουσία της Απόφασης).16 Είναι πλέον σαφές ότι η ρώσικη ρουλέτα που παίχτηκε γύρω από την Κούβα είχε πολύ περισσότερες σφαίρες μέσα στη θαλάμη του όπλου, από αυτές που εκτιμούσαν οι McGeorge Bundy17 και Robert McNamara εκείνη την περίοδο.18 Σε αντίθεση με τις αρχικές ένδοξες περιγραφές από τον Arthur Schlesinger19 και άλλους για τη διαχείριση της κρίσης ως «έξοχα ελεγχόμενης και απαράμιλλα χειριζόμενης»20 ο McNamara τώρα παραδέχεται ότι η διαδικασία λήψης αποφάσεων στην Ουάσιγκτον, καθώς και στη Μόσχα και Αβάνα, χαρακτηριζόταν από «παραπληροφόρηση, εσφαλμένο υπολογισμό και κακή κρίση».21 Ο Theodore Sorenson των δύο παρεκκλίνει, τότε ο άλλος διασφαλίζει το καλύτερο γι’ αυτόν αποτέλεσμα, ενώ ο πρώτος χάνει βγαίνοντας εκτός πορείας. Αν και οι δύο παρεκκλίνουν από την πορεία τους, κανένας από τους δύο δεν κερδίζει αφού βγαίνουν εκτός πορείας. 15 Aleksandr Fursenko, Timothy Naftali. «One Hell of a Gamble: Khrushchev, Castro, and Kennedy, 1958-1964» New York: W.W. Norton & Company, 1997. 16 Alison Anzalico, «Essence of Decision: Explaining the Cuban Missile Crisis», Little Brown,1971 17 McGeorge Bundy (30 Μαρ 1919 - 16 Σεπ 1996): Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας των Ηνωμένων Πολιτειών στους Προέδρους John F. Kennedy και Lyndon Johnson από το 1961 έως τα μέσα του 1966, και πρόεδρος του Ιδρύματος Ford από το 1966 μέχρι το 1979. Είναι γνωστός κυρίως για το ρόλο του στην κλιμάκωση της συμμετοχής των Ηνωμένων Πολιτειών στο Βιετνάμ, κατά τη διάρκεια της προεδρίας των παραπάνω Προέδρων. 18 Robert McNamara (9 Ιούν 1916 - 6 Ιουλ 2009): Αμερικανός, στέλεχος επιχειρήσεων και Υπουργός Άμυνας, υπηρετώντας υπό τους Προέδρους John F. Kennedy και Lyndon Β. Johnson (19611968), διάστημα κατά το οποίο διαδραμάτησε μεγάλο ρόλο στην κλιμάκωση της συμμετοχής των Ηνωμένων Πολιτειών στον πόλεμο του Βιετνάμ. Υπηρέτησε ως Πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας από το 1968 έως το 1981. Θεωρείται σήμερα ως ο πατέρας της πολιτικής ανάλυσης 19 Arthur Meier Schlesinger (15 Οκτ. 1917 - 28 Φεβ 2007): Αμερικανός ιστορικός και κοινωνιολόγος ο οποίος διερεύνησε τον αμερικανικό φιλελευθερισμό των πολιτικών ηγετών Franklin D. Roosevelt, John F. Kennedy, και Robert F. Kennedy, κερδίζοντας το βραβείο Πούλιτζερ. Υπηρέτησε ως ειδικός σύμβουλος στον Πρόεδρο Kennedy (1961 – 1963). Έγραψε ένα λεπτομερή απολογισμό της Διοίκησης Kennedy, με τίτλο A Thousand Days. 20 Schlesinger, Arthur. M. «A Thousand Days: JFK in the White House. Boston», Houghton Mifflin, 1965 21 Robert S. McNamara, James G. Blight, and Robert K. Brigham. «Argument without end: in search of answers to the Vietnam tragedy», New York: Public Affairs, 1999. ISBN 1-891620-22-3, σελ 57
20
Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, Νικόλαος Γιαννόπουλος
πιο πρόσφατα δήλωσε ότι παρ 'όλες τις προσπάθειες της διοίκησης κατά τη χρονική στιγμή, η κρίση έφτασε πολύ κοντά στο να βγει εκτός ελέγχου λίγο προτού λήξει.22 Μερικά παραδείγματα για να δικαιολογήσουν τους ισχυρισμούς αυτούς: στις αρχές της δεκαετίας του ενενήντα προέκυψε ότι οι Σοβιετικοί είχαν αναπτύξει τακτικούς πυρηνικούς πυραύλους στην Κούβα για να χρησιμοποιηθούν κατά των Ηνωμένων Πολιτειών σε περίπτωση που θα εισέβαλλαν στην Κούβα. Δεύτερον, και πολύ πιο απειλητικό, οι σοβιετικοί διοικητές στην Κούβα είχαν προ-εξουσιοδοτηθεί να είναι σε θέση να χρησιμοποιήσουν αυτούς τους τακτικούς πυραύλους χωρίς περαιτέρω καθοδήγηση από το Κρεμλίνο. Ο Saddam Hussein επίσης προ-εκχώρησε στους διοικητές των μεραρχιών του την εξουσία να χρησιμοποιήσουν χημικά όπλα το 1990 σε περίπτωση που οι τηλεπικοινωνίες με τη Βαγδάτη θα κοβόντουσαν. Ο Σαντάμ κινήθηκε αρχικά αδέξια και πρόωρα για να καταλάβει του Κουβέιτ. Σε αυτό το σημείο δεν υπολόγισε σωστά την αμερικανική απάντηση. Αλλά από αυτό το σημείο και μετά αυτό που έκανε συμπεριλαμβανομένης και της πρακτικής προ-εκχώρησης εξουσίας χρήσης χημικών όπλων (ίσως και σκόπιμα ώστε να το ξέρει η άλλη πλευρά) ήταν στην πραγματικότητα μία πολύ σταθερή και πολύ λογική ενέργεια προκειμένου να αποτρέψει τον αντίπαλο να προσβάλλει τις τηλεπικοινωνίες. Οπότε δεν είναι ο Saddam Hussein στον οποίο θα πρέπει να επικεντρωθούμε. Στρατηγικά αυτός καλά έπραξε. Αναλογιστείτε αντί αυτού για μία στιγμή τί θα είχε συμβεί εάν οι αμερικανικές δυνάμεις είχαν προελάσει στη Βαγδάτη, όπως είχαν προτείνει κάποιοι σύμβουλοι στον πρόεδρο Bush (τον πρεσβύτερο), ακριβώς με τον ίδιο τρόπο που κάποιοι άλλοι, χρόνια πριν, είχαν προτείνει στον John F. Kennedy, την προέλαση στην Αβάνα. Κάτω από συνθήκες προ-εκχώρησης εξουσίας για χρήση αντιποίνων κάτι τέτοιο θα ήταν πράγματι παρανοϊκό. Πως θα μπορούσε να αντιδράσει ο Saddam Hussein μπροστά σε έναν προελαύνοντα στρατό; Μόνο να μαντέψει μπορεί κανείς. Πως θα είχε αντιδράσει εάν διαπίστωνε ότι η επιβίωσή του είχε τεθεί σε κίνδυνο; Μπορεί κανείς να αναρωτηθεί πως οι διοικητές των μεραρχιών του θα είχαν ενεργήσει εάν ο ίδιος ήταν απών. Αν αναλογιστούμε οποιοδήποτε από αυτά τα ενδεχόμενα που συμπεριλαμβάνουν έναν αντίπαλο που έχει βρεθεί σε αδιέξοδο και ο οποίος έχει στην κατοχή του όπλα μαζικής καταστροφής, καταλήγουμε στο ότι έχουμε να κάνουμε στην πραγματικότητα με μία κλασική περίπτωση αυτοκτονίας ή παραλλαγές της. Τώρα, σε ότι αφορά το ερώτημα τι θα μπορούσε να έχει συμβεί εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν εισβάλλει στην Κούβα, όπως επίμονα είχαν εισηγηθεί στον Kennedy κάποιοι σύμβουλοί του σε όλη τη διάρκεια της κρίσης, απλώς αναρωτηθείτε μόνοι σας. Σίγουρα, κανείς δεν πιστεύει ότι θα μπορούσαν τα αμερικανικά στρατεύματα να έχουν δεχθεί επίθεση τακτικών πυρηνικών κεφαλών χωρίς οι Η-
22
Όπ. π. σελ 61
21
Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων
ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ - 6
νωμένες Πολιτείες να ανταποκριθούν, κατά πάσα πιθανότητα μαζικά, με πυρηνικές κεφαλές κατά τις Ρωσίας. Και τι αποτέλεσμα θα είχε αυτό; Την απόλυτη καταστροφή. Εξετάστε εκ των υστέρων την ακολουθία των βημάτων τρομοκράτησης σε κάθε στάδιο: Πρώτον, η ίδια η εισαγωγή πυραύλων IRBM (intermediate-range ballistic missile) από τους Ρώσους στην Κούβα ήταν μία κλασική προέλαση της τρέλας, όπως είχε τότε επισημάνει ο Sherman Kent, ένας Αμερικανός στρατιωτικός αναλυτής.23 Και εννοιολογικά είχε δίκιο. Δεύτερον, μία Σοβιετική προ-εκχώρηση εξουσίας για χρήση τακτικών πυρηνικών όπλων στους διοικητές ήταν πολύ ριψοκίνδυνο, εξαιρετικά αποσταθεροποιητικό και σχεδόν αυτοκτονικό. Τρίτον, οι ΗΠΑ εξέτασαν το ενδεχόμενο μίας εισβολής η οποία σίγουρα θα είχε πυροδοτήσει μια ρωσική στρατηγική αντίδραση. Τέταρτον, σε απάντηση αυτού του είδους της στρατιωτικής επίθεσης, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν πιθανότατα να έχουν επιλέξει στρατιωτικά αντίποινα, με όλες τις καταστροφικές συνέπειες που θα είχαν ακολουθήσει. Προφανώς, από αυτή την κρίση που έφτασε τόσο κοντά στην πυρηνική καταστροφή θα έπρεπε να έχουν βγει κάποια διδάγματα (Lessons Learned). Και πράγματι, τα διδάγματα που βγήκαν από την πυραυλική κρίση στην Κούβα άρχιζαν από την εγκατάσταση ενός κόκκινου τηλεφώνου μέχρι τις προσπάθειες να επικρατήσει μεγαλύτερη ευελιξία στο δόγμα της αποτροπής από τον McNamara και τους άλλους. Επιπλέον, όπως έχουμε μάθει μόλις πρόσφατα, μερικές από τις πιο αποσταθεροποιητικές πτυχές αυτής της κατάστασης συνεχίστηκαν. Για παράδειγμα, ξέρουμε τώρα ότι η πρακτική της προ-εκχώρησης συνεχίστηκε και εφαρμόστηκε από την αμερικανική πλευρά. Οι διοικητές του ΝΑΤΟ στο ευρωπαϊκό θέατρο είχαν παρόμοια εξουσία τη δεκαετία του ογδόντα.
23
Sherman Kent, (6 Δεκ 1903 - 11 Μαρ 1986): Καθηγητής ιστορίας του Πανεπιστημίου Yale ο οποίος, κατά τη διάρκεια του Β 'Παγκοσμίου Πολέμου και στα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου υπηρετώντας στη Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών των ΗΠΑ, εδραίωσε πολλές από τις σύγχρονες μεθόδους ανάλυσης των πληροφοριών. Συχνά περιγράφεται ως «ο πατέρας της μυστικής ανάλυσης»
22
Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, Νικόλαος Γιαννόπουλος
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Αν παρατηρήσει κανείς την παραπάνω λίστα κρατών, που σύμφωνα με το U.S. Department of State υποστηρίζουν την τρομοκρατία, μέσα στην τελευταία δεκαετία, θα διαπιστώσει ότι εγγράφονται ή σβήνονται σε αυτή κράτη με μοναδικό κριτήριο όχι την αποδεδειγμένη υποστήριξή τους στην τρομοκρατία αλλά τους αντικειμενικούς σκοπούς της εξωτερικής πολιτικής των Ηνωμένων Πολιτειών. Η αρχή που διέπει την σύνταξη της παραπάνω λίστας έχει ως εξής: αν κάποιος «τρομοκρατήσει» τις ΗΠΑ ή κάποιο σύμμαχό της, αυτό είναι «τρομοκρατία», αλλά αν είναι οι ΗΠΑ αυτές που δρουν, αν αυτές εμπλέκονται σε τρομοκρατικές πράξεις, τότε δεν είναι τρομοκρατία, είναι καταπολέμηση της τρομοκρατίας.24 Δυστυχώς για τους αδυνάτους οι αξίες προσαρμόζονται όπως βολεύει τους δυνατούς. Για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας δεν χρειάζονται λίστες. Αρκεί η θεμελιώδη πεποίθηση όλων ότι «η τρομοκρατία σε όλες της τις μορφές και εκδηλώσεις, από οποιονδήποτε, οπουδήποτε και για οποιονδήποτε λόγο, είναι απαράδεκτη και δεν μπορεί να δικαιολογηθεί.»25 Όλα τα κράτη, σε κάθε περιοχή του κόσμου, μικρά ή μεγάλα, ισχυρά ή αδύναμα, είναι ευάλωτα στην τρομοκρατία και στις συνέπειές της. Όλα αναμένουν να επωφεληθούν από μία στρατηγική για την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας. Όλα έχουν ένα ρόλο να διαδραματίσουν στη διαμόρφωση αυτής της στρατηγικής, στην εφαρμογή της και στην εξασφάλιση της διαρκούς αναθεώρησής της ώστε να ανταποκρίνεται στις προκλήσεις καθώς αυτές εξελίσσονται. Όσον αφορά το βαθμό εμπλοκής του κράτους στην τρομοκρατία, θα πρέπει να αντισταθούμε στον πειρασμό να κατατάξουμε κάθε κράτος που έχει κάνει χρήση της τρομοκρατίας, είτε άμεσα είτε υποστηρίζοντάς την, ως «Κράτος Τρομοκράτης». Αυτή η ετικέτα του κράτους – τρομοκράτη πρέπει να διατηρηθεί για τα κράτη που δεν απλώς καταφεύγουν στην τρομοκρατία σε ορισμένες περιπτώσεις και για συγκεκριμένους σκοπούς, αλλά απασχολούν σε ένα διαρκή και συστηματικό τρόπο, και μάλιστα ορίζονται, εν μέρει, από τη συνεχή χρήση της τρομοκρατίας εναντίον του ίδιου του πληθυσμού τους. Αυτά είναι τα ολοκληρωτικά κράτη, όπως η ναζιστική Γερμανία, η Σοβιετική Ένωση στην εποχή του Στάλιν, ή η Καμπότζη σύμφωνα με τον κανόνα των Κόκκινων Χμερ26. 24
Νόαμ Τσόμσκι, «Εξουσία και τρομοκρατία» , εκδόσεις Πατάκη, 2006 σελ. 76. Kofi Annan «Ενωμένοι Εναντίον της Τρομοκρατίας: Συστάσεις για μία Παγκόσμια Στρατηγική Αντιμετώπισης της Τρομοκρατίας», διαθέσιμο στην ιστοσελίδα http://www.un.org/ unitingagainstter rorism/ προσπελάσθηκε 03 Νοε 2012. 25
26
Η γενοκτονία της Καμπότζης 1975-1979, στην οποία περίπου 1,7 εκατομμύρια άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους (21% του πληθυσμού της χώρας), ήταν μια από τις χειρότερες ανθρώπινες τραγωδίες του περασμένου αιώνα. Το καθεστώς των Κόκκινων Χμερ με επικεφαλής τον Πολ Ποτ σε
23
Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων
ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ - 6
Ένα ολοκληρωτικό καθεστώς αποσκοπεί στην απόλυτη κυριαρχία της κοινωνίας και με απόλυτη συναίνεση και ομοφωνία των υποκειμένων της. Ο στόχος αυτός μπορεί να επιδιωχθεί μόνο με μια αδιάκοπη τρομοκρατία, που προκαλείται από μια πανταχού παρούσα και παντοδύναμη μυστική αστυνομία σε ένα εξατομικευμένο και εντελώς ανυπεράσπιστο πληθυσμό. Ενώ μόνο τα ολοκληρωτικά κράτη χρησιμοποιούν την τρομοκρατία με αυτό τον τρόπο και με έναν τέτοιο στόχο, πολλά κράτη που σαφώς δεν είναι ολοκληρωτικά, συμπεριλαμβανομένων πολλών δημοκρατικών και φιλελεύθερων κρατών, χρησιμοποίησαν την τρομοκρατία σε πολύ πιο περιορισμένη κλίμακα και για πιο συγκεκριμένους σκοπούς. Πολλές φορές τα κράτη αυτά έχουν κάνει χρήση της τρομοκρατίας εναντίον του ίδιου του πληθυσμού τους. Πολλές στρατιωτικές δικτατορίες στη Νότιο Αμερική και αλλού αποτελούν τρανταχτά παραδείγματα αυτής της μορφής κρατικής τρομοκρατίας με την πιο ακραία περίπτωση της Χιλής και το καθεστώς Pinochet. Η κρατική τρομοκρατία μπορεί να λεχθεί ότι είναι ηθικά χειρότερη από την τρομοκρατία από μη κρατικούς φορείς για τουλάχιστον τρεις λόγους. 1. Παρά το γεγονός ότι δεν επιθυμεί να επεκτείνει το πεδίο της συζήτησης για την τρομοκρατία περιλαμβάνοντας την κρατική τρομοκρατία, Walter Laqueur παρατηρεί ότι «τρομοκρατικές πράξεις που πραγματοποιούνται από αστυνομικά κράτη και τυραννικές κυβερνήσεις, σε γενικές γραμμές, ήταν υπεύθυνη για χίλιες φορές περισσότερα θύματα και περισσότερη δυστυχία από όλες τις δράσεις της ατομικής τρομοκρατίας στο σύνολό τους ».27 2. Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, η κρατική τρομοκρατία είναι βέβαιο ότι θα συνδυάζεται με την μυστικότητα, την εξαπάτηση και την υποκρισία. Όταν εμπλέκονται σε τρομοκρατικές πράξεις, είτε αυτή ασκείται από τις δικές του υπηρεσίες ή δι 'αντιπροσώπου το κράτος θα πρέπει να ενεργεί με μυστικότητα, αποποιούμενο οποιαδήποτε συμμετοχή, και δηλώνοντας την προσήλωσή του στις αξίες και τις αρχές του ανθρωπισμού και της Δημοκρατίας. Από την άλλη πλευρά, εάν το επίσημο «δημοκρατικό» κράτος δεν μπορεί να αρνηθεί τη συμμετοχή του, θα καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να παρουσιάσει τις δράσεις του υπό ένα διαφορετικό πρίσμα: ως νόμιμες πράξεις πολέμου, ή πράξεις που γίνονται για την υπεράσπιση της κρατικής ασφάλειας. Όσοι επιδίδονται σε μη κρατική τρομοκρατία, από την άλλη πλευρά, δεν χρειάζεται να είναι μυστικοπαθείς, δεν χρειάζεται να παραπλανήσουν το κοινό σχετικά με τη συνδυασμό με την εξτρεμιστική ιδεολογία για εθνική εχθρότητα και μια διαβολική περιφρόνηση για την ανθρώπινη ζωή να παράγει καταπίεση, τη δυστυχία, και τη δολοφονία σε μαζική κλίμακα. Οι Ερυθροί Χμερ απαγόρευσαν με διάταγμα την ύπαρξη της εθνικής Κίνας, Βιετνάμ, μουσουλμανική Cham, και 20 άλλες μειονότητες, που αποτελούσαν συνολικά το 15% του πληθυσμού στις αρχές του κανόνα των Κόκκινων Χμερ.. Δεκάδες χιλιάδες Βιετναμέζοι βιάστηκαν, ακρωτηριάστηκαν και δολοφονήθηκαν. Οι περισσότεροι από τους επιζώντες κατέφυγαν στο Βιετνάμ. 27 Walther Laqueur, «The Age of Terrorism», σελ. 146
24
Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, Νικόλαος Γιαννόπουλος
συμμετοχή τους στην τρομοκρατία και δεν χρειάζεται να διακηρύσσουν υποκριτικά την υποταγή τους στις ηθικές αρχές που απαγορεύουν την τρομοκρατική δράση. 3. Σχεδόν όλες οι δράσεις που συνιστούν τρομοκρατία απαγορεύονται από τις διάφορες διεθνείς διακηρύξεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα ή συμβάσεις και συμφωνίες που συνθέτουν τους νόμους και τα έθιμα του πολέμου. Ο Δίκαιος Πόλεμος κατά τα Ηνωμένα Έθνη, προβλέπει την εξαίρεση των αμάχων στις ένοπλες συγκρούσεις και κατά συνέπεια, απαγορεύει την τρομοκρατία από τα εμπόλεμα μέρη. Τα περισσότερα, αν όχι όλα, είδη της τρομοκρατίας σε καιρό πολέμου διαπράττονται από «κρατικές» ομάδες που δεν αναγνωρίζονται ως εμπόλεμα μέρη. Ως εκ τούτου, όταν ένα κράτος εμπλέκεται στην τρομοκρατία, ενεργεί κατά παράβαση των δικών του επίσημων διεθνών δεσμεύσεών του. Τώρα η αποστροφή μας προς την τρομοκρατία παράγεται, κυρίως, από την αξία που δίνουμε στην ανθρώπινη ζωή και την σωματική ακεραιότητα. Ιδίως, με τη δέσμευσή μας για το δικαίωμα των αθώων να μην σκοτώνονται ή ακρωτηριάζονται. Το δικαίωμα αυτό παραβιάζεται με τον πιο ριζικό τρόπο, όταν η τρομοκρατική πρόθεση του επίσημου κράτους σκοτώνει ή ακρωτηριάζει τους, προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι του. Από τα παραπάνω είναι φανερό ότι η τρομοκρατία δεν μπορεί να καταπολεμηθεί με την τρομοκρατία. Ούτε μπορεί να καταπολεμηθεί με τη βοήθεια μιας στρατηγικής που ναι μεν δεν υιοθετεί την τρομοκρατία, αλλά απορρίπτει και αντιμάχεται τις ηθικές αξίες και αρχές που μας οδηγούν στην απόρριψη της τρομοκρατίας.
25
Ακαδημία Στρατηγικών Αναλύσεων
ΚΕΙΜΕΝΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ - 6
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Aleksandr Fursenko, Timothy Naftali. «One Hell of a Gamble: Khrushchev, Castro, and Kennedy, 1958-1964» New York: W.W. Norton & Company, 1997. Alison Anzalico, «Essence of Decision: Explaining the Cuban Missile Crisis», Little Brown,1971 Charles Tilly, “Terror, Terrorism, Terrorists, “Sociological Theory, vol.22, No.1, Theories of Terrorism: A Symposium (March, 2004) Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Sämtliche Werke, Vorlesungen Philosophie Geschichte, Stuttgart : Frommanns, τόμος XI, 1959. Faisal Devji, Landscapes of the Jihad (Ithaca, New York: Cornell University Press, 2005) Hilal Khashan, “Collective Palestinian Frustration and suicide Bombings”, Third World Quarterly 24, No. 6, 2003 J. Glover, «State Terrorism» και A. Ryan, «State and Private: Red and White», στην εργασία των R.G. Frey και C.W. Morris, «Violence, Terrorism and Justice», Cambridge University Press, 1991 Lori Allen, “There Are Many Reasons Why: Suicide Bombers and Martyrs in Palestine”, Middle East Report 223, 2002 Oliver Roy, “Globalised Islam: The search for a New Ummah” New York, NY: Columbia University Press, 2006 Robert S. McNamara, James G. Blight, and Robert K. Brigham. «Argument without end: in search of answers to the Vietnam tragedy», New York: Public Affairs, ISBN 1891620-22-3,1999. Roxane L.Euben, “Killing (for) Politics. Jihad, Martyrdom and Political Action”, Political Theory 30, no.1 (February, 2002 Robert A. Pape, “The Strategic Logic of Suicide Terrorism, “The American Political Science Review 97, No 3, 2003 Schlesinger, Arthur. M. «A Thousand Days: JFK in the White House. Boston», Houghton Mifflin, 1965 Thomas Hammes, “The Sling and the Stone” St. Paul, MN: Zenith Press, 2006 R. Woddis, «Ethics for Everyman» quoted in C.A.J. Coady, «The Morality of Terrorism», Philosophy, vol. 60, 1985 Walter Laqueur, «The Age of Terrorism», Boston, MA: Little, Brown, 1987 ISBN 0316-51478-0 Νόαμ Τσόμσκι, «Εξουσία και τρομοκρατία» , εκδόσεις Πατάκη, 2006 Νέα Γεωγραφική Εγκυκλοπαίδεια: Ασία, τόμος 5. Σκάι βιβλίο, 2009. ISBN 978-960482-011-5
ΙΣΤΟΤΟΠΟΙ http://www.state.gov/j/ct/rls/crt/2011/195547.htm
26
Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, Νικόλαος Γιαννόπουλος
The Academy for Strategic Analyses (ASA) is an independent non-profit scientific and research institution, a think-tank, based in Athens. It was founded in 2014, by scientists from the Hellenic Armed Forces and Hellenic Security Corps, who hold a PhD or holders of other high level qualifications, with rich scientific, research and writing work and collaboration with Greek and foreign universities, research centres and institutes, in various scientific fields. Moreover distinguished personalities from military, diplomatic and academic areas and other high-profile scientists, became members of the Academy. The main task of the ASA is the development of scientific work and activities in the field of Strategic Studies, Defense, Security and Foreign Policy, the elaboration of scientific analyses, research and studies, as well as the provision of specialized advisory and educational services to public bodies, private sector and to individuals in those articles, at national, European and international levels. In this framework, the Academy's activities are developed within scientific areas, such as: (a) Analysis of strategic environment, (b) Analysis of the Defense and Security Policy, (c) System analysis, technology and economy, (d) Operational research, command and control. The Academy will cooperate with international organizations, academic-scientific institutions and other centers of scientific research with a related object, as well as with authoritative scientists, militaries, diplomats, etc., especially in the Euro-Atlantic and the wider Mediterranean environment.
www.acastran.org info@acastran.org https://www.facebook.com/AcademyStrategicAnalyses
27
www.acastran.org info@acastran.org https://www.facebook.com/AcademyStrategicAnalyses