WA L K W I T H S T Y L E
އެތެރޭގައި ނަންބަރ ު10 :
ނޮވެމ ްބަރ ު | 2011އައްޑަނަ
|
qniwafis
<< 06
ތިމާ ެމ ްނގެ ުކރީ ަގއި ޤާ ޫނ ުނ ،ޤާ ޫނ ުނގެ ަފ ަހތު ަގއި ތިމާ ެމ ްނ << 05
<< 8
ނ ދި ެވހި އިޖްތިމާޢީ ަކ ް ރއި ް ނ ަކމުގެ ެތ ެ
ނ ީނ ޮދށިމޭ ާ ދ ައމ ު ރ މު ަޙ ްއ ަމ ު ސމު ްއ ުވ ލް ައމީ ު ު ނ ކިލެ ެގފާ ު
ބލާލު ެމ ްއ ދ ަމ ަތ ް ސި ަފއި ް ނ ެގ ޚި ު ށ ަ
ހުރާގޭ ޚާންދާނަކީ ރާއްޖޭގެ ތާރީޚުގެ ޞަފްޙާތަކުން މުހިންމު މަޤާމެއް ޙާސިލުކުރި ޚާންދާނެކެވެ .ޚިދުމަތްތެރި އެތައް ދަރިކޮޅުގެ ޗާޓަށް ދަރިންތަކެއް ހިމެނިގެންވީ ޚާންދާނެކެވެ. ބަލާލުމުން ރާއްޖޭގެ ތާރީޚުގެ ފަތްފުއްތަކުން ޖާގަހޯއްދެވި ލީޑަރުންގެ ނަންފުޅުތައް ފާހަގަ ކުރެވެއެވެ .އެ ޚާންދާނަށް ނިސްބަތްވާ 12 ރަސްކަލަކު ހިމެނިގެންވާއިރު އެތައް ބޮޑުވަޒީރުންނަކާ އަމީރުންނެއް ޤައުމީ ޚިދުމަތަށް އުފަންވެފައި ވެއެވެ. << 38
<< 12
ނހެނ ް އެހ ެ ި ދިވެހިން ގެނބެނީ..........................
18
އަލިފާނުގެ ހާދިސާތަކުން ރައްކާތެރިވުމަށް! 20 ....... ނޮވެމްބަރު 3ގެ ޢުދުވާނީ ޙަމަލާގައި ލިބުނު ނަޞްރަށް ބަލާއިރު22 ............................... !... ޙަޤީޤީ
ތާރީޚަކީ
ތެދުގެ
މައްޗަށް
ބިނާކުރަންޖެހޭ
ޝ ޚް ސި އް ޔަ ތު ން ގެ ތެ ރެ އި ން: ދި ވެ ހި ަ
IdId qlIWAmqsiw egukinamqnod
އެއްޗެކެވެ26 ................................. . އޮގަނައިޒޭޝަނަލް ބިހޭވިއަރ (އޯ.ބީ) 32 ........... ރާއްޖޭގެ
ކަނޑުތައް
ހިމާޔަތް
ކުރުމުގެ
UdinUd qniweret egIzAm
ޢަމަލީ
<< 44
މަސައްކަތުގައި 25އަހަރު 34 ...................
<< 16
އައްސުލްޠާން އިބްރާހީމް (ތިންވަނަ) ކަލާފާނު ސިރީ ސުއްދަ ސުވަރުދަ މަހާރަދުން 36 .................
<< 18
ގަމު ހަތްތެލި 42 .............................. މޫސުމް ހަމަ ރަނގަޅުބާ؟ 48 ...................... ވަޠަންގެ އާދޭސް 50 ............................ އައުމުންހިތަށް ނަޞްރުގެ ދުވަސް 51 ............... އިނގިރޭސި ސަފްޙާތައް 64 - 52 ................
ޝޕް އިސް ާލމިކް ލީޑަރ ި
<< 46
ަތ ުޢލީމާއި ަތމްރީ ުނ
ބަދަލު ގެނުވަނީ ބަދަލުން، ބަދަލު ގެނެސްދެނީވެސް ބަދަލު، ބަ ަދ ަލ ީކ އެ އް ޗެ އް!
( ދު ނި ޔެ
ދެ މި އޮ ްތ ހާ
ސ އޫލި ްއ ަޔތާއި ވާޖި ުބ ައ ާދ ުކ ުރ ަމ ްށ ަމ ް
ހިނ ަދ ކު)
1988
ދާ އި މީ
ކުރިމަތިވި
ނޮވެމްބަރ ހިތާމަވެރި
<< 14 03
ގައި ޙާދިސާ
ވެގެންދިޔައީ ދިވެހި އަސްކަރިއްޔާގެ ތަމްރީނުގެ ދޮރާށީގައި ޓަކި ޖަހައިލި
<< 28
ޙާދިސާއަކަށެވެ.
އ ެ ިޑޓ ޯ ިރއަލ ް
ް ބަސ ެއ ިޑޓ ުަރ ެގ
އެޑިޓަރ ފަސްޓް ލެފްޓިނަންޓް ޢަބްދުﷲ ޢަލީ
ެޑ ިޕ ުއޓީ ެއ ިޑޓަރ ސާޖަންޓް މޭޖަރ ޢަބްދުﷲ ސަޢީދު
ސ ޭއޓް ެއ ިޑޓަރ ސ ި ނއަރ ެއ ޯ ސީ ި ސާޖަންޓް މޭޖަރ އަޙުމަދު ޢަބްދުﷲ
ސ ޭއޓް ެއ ިޑޓަރ ސ ި ެއ ޯ ލެފްޓިނަންޓް ޢަބްދުއްލަޠީފް ޢަލީ
ނޓް ެއ ިޑޓަރ ސޓެ ް ސ ް ެއ ި ސ.ސާޖަންޓް ޝަމްސުލް ފަލާޙް ކޯޕްރަލް ޙުސައިން އަކްރަމް
ނޖަރ ާމ ެކޓިންގ މެ ޭ ކޯޕްރަލް މޫސާ ފުއާދު ލ.ކޯޕްރަލް މުޙައްމަދު ފައިސަލް
ނޗާޖް ޕްރޮޑަކްޝަން އި ް ލ.ކޯޕްރަލް މުޙައްމަދު ޔަޒީދު ސަޢީދު
އެޑިޓޯރިއަލް އެސިސްޓެންޓް ކޯޕްރަލް އިބްރާހީމް އަޙުމަދު ލ.ކޯޕްރަލް ޢަލީ ނިފާޢު ލ.ކޯޕްރަލް އިބްރާހީމް ނަވާސް ފަތުޙީ
މެގަޒިން ސްޓާފް ލ.ކޯޕްރަލް އަޙުމަދު ނިޒާރު
ނ ްޑ ިޑ ަޒއިން ޭލ ައ ުއޓް އެ ް ލ.ކޯޕްރަލް މުހައްމަދު ޔަޒީދު ސަޢީދު
ަކވަރ ިޑ ަޒއިން ުކރީ
އިޖް ިތމާ ީއ ހަރަކާތްތަކުގައި ސިފައިން ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤައުމީ ދިފާޢީ ބާރަކީ ،އަބަދުވެސް ދިވެހި ރައްޔިތުން އެބާރަށް މަތިކޮށްފައިވާ މަސްޢޫލިއްޔަތު އާއި ވާޖިބު އަދާކުރުމުގައި ރެއެއް ދުވާލެއް ،ވާރެއެއް އަތްވަކަށް ބެލުމެއް ނެތި ގިނަގުނަ ބުރަ މަސައްކަތް ކުރަމުން އަންނަބައެކެވެ .ޒަމާންވީ ދިގު ތާރީޚަށް ނަޒަރު ހިންގާލުމުން މިކަން ކިތަންމެހާވެސް ރަނގަޅަށް އެނގި ސާބިތުވެއެވެ .އަދި މިފަދަ ހަރަކާތްތަކުގައި ސިފައިން އަދާކުރަމުން އަންނަ ދައުރު އެއްދުވަހުން އަނެއްދުވަހަށް އަންނަނީ ވަރަށްވެސް ފުޅާވެ ބޮޑުވަމުންނެވެ .ޚާއްޞަކޮށް 1970ގެ ފަހުކޮޅުގެ އަހަރުތަކުން ފެށިގެން އިޖްތިމާއީ ކަންތައްތަކުގައި ދިވެހި ސިފައިން އަދާކުރާ ދައުރު އިތުރުވެ ފުޅާވެފައިވާކަން ފާހަގަކޮށްލެވެއެވެ. މި ކުޑަ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ތާރީޚަށް ނަޒަރު ހިންގާލިނަމަވެސް ޖައްރާފާ ގެނެސްގެން މާލޭގެ އުތުރުފަރާތު ފަޅުކޮނުމާއި ،ހުޅުލޭގައި އަލަށް އެއަރޕޯރޓެއް ހެދުމާއި 1987 ،ވަނަ އަހަރުގެ އޭޕްރީލް މަހުގެ 10ވަނަ ދުވަހު މާލޭގެ ހުޅަނގު ދެކުނު ފަރާތަށް އުދަ އެރުމުން ގެއްލުންލިބުނު ގެތަކުގައި ދިރިއުޅޭ މީހުން ހަކުރާގެއަށް ބަދަލުކޮށް އެމީހުންނަށް އެހީތެރިވެ އުދައެރި ސަރަހައްދު ސާފުކުރުމާއި ،މާލޭގެ މަގުތައް ރަނގަޅު ފެންވަރަކަށް ހެދުމަށްޓަކައި 1988ގައި ސަރުކާރުން ފެއްޓެވި މަޝްރޫޢަށް އަކިރި ހަދިޔާ ކުރުމާއި ،އައު ސާސްކަފަށް ތައްޔާރުކުރި ވާހަކަ މާލަން ތައްޔާރުކުރުމާއި 2004 ،ވަނަ އަހަރުގެ ޑިސެމްބަރ މަހުގެ 26 ވަނަ ދުވަހު ސުނާމީ އެރުމާއި ގުޅިގެން ގެއްލުންލިބުނު ރަށްތަކަށް ކާޑްގެ ބާވަތްތައް ފޯރުކޮށްދީ ވަގުތީ ބޯހިޔާވަހިކަން ހޯދާދިނުން ފާހަގަކޮށްލެވެއެވެ .މީގެ އިތުރުން ފަހުގެ ތާރީޚްތަކަށް ބަލައިލާއިރު 2010ވަނަ އަހަރު ރ.ދުވާފަރުގެ ހުޅަނގު ފަރާތް ގިރަމުންދާތީ
އެކަން
ހައްލުކޮށްދިނުމަށްޓަކައި ޖަންބޯބޭގަށް ސިމެންތިއާއި ވެލިއަޅައިގެން ގިރަމުންދިޔަ ސަރަހައްދުގައި ޖަހާދިނުމާއި ،ސަރުކާރުން ގެންގުޅުއްވާ އެއްފަސްކުރުމުގެ ސިޔާސަތުގެދަށުން 2011ވަނަ އަހަރު މަތިއުރު ޕްރޮވިންސްގެ ތިން ރަށެއްގެ މީހުން އެޕްރޮވިންސްގެ ނޮޅިވަރަންފަރަށް ބަދަލުކުރުން ފާހަގަކޮށްލެވެއެވެ. ހަމައެހެންމެ އެހެން ޤައުމުތަކުގައިވެސް އެޤައުމެއްގެ އިޖްތިމާއީ ކަންކަމުގައި އިސްކޮށް ހަރަކާތްތެރިވާ ބަޔަކީ އެޤައުމެއްގެ އަސްކަރިއްޔާއެވެ .ގިނަ ޤައުމުތަކަށް ބަލައިލާއިރު ބްރިޖް އެޅުމާއި ރޯޑް ޕްރޮޖެކްޓްތަކަކީ އެޤައުމެއްގެ އަސްކަރިއްޔާގެ ބޮޑު ހިއްސާއެއް ރަށްރަށުގެ ތޮށިގަނޑުތަކާއި
އޮވެގެންނޫނީ ކުރެވިފައިނުވާ ކަންތައްތަކެވެ .އެހެންކަމުން
ނަރުދަމާގެ ނިޒާމް އަދި މަގުތައް ހަދާދިނުންފަދަ ކަންތައްތަކަކީ މިހާރަށްވުރެ އިތުރަށް، ޤައުމު ބިނާކޮށް އާރާސްތުކުރުމަށްޓަކައި އަޅުގަނޑުމެން ދިވެހި ސިފައިންނަށް ،ކުރެވިދާނެ ކަންތައްތަކެއް ކަމުގައި ދެކެމެވެ.
ލ.ކޯޕްރަލް މުހައްމަދު ޔަޒީދު ސަޢީދު މި މަޖައްލާއަކީ މިނިސްޓްރީ އޮފް އިންފޮމޭޝަންގައި 2007އޭޕްރީލް 19ވަނަ ދުވަހު ރަޖިސްޓްރީ ކުރެވިގެން އަހަރަކު ދެފަހަރު ނެރެމުން އަންނަ މަޖައްލާއެކެވެ. ޗ ްޕ ުކރީ: ާ
މީޑިއާ އެންޑް ޕަބްލިޝިންގ ސާރވިސް އެމް.އެން.ޑީ.އެފް
ނނ ްޓ ް ޢ ަބ ްދ ުﷲ ޢ ަ ީލ ފަސްޓ ް ލ ެފ ިްޓ ަ (އ ިެޑޓ ަރ) މީޑިއާ އެންޑް ޕަބްލިޝިންގ ސާރވިސް /އެމް.އެން.ޑީ.އެފް ފޯން | 3322607 :ފެކްސް3312840 : އީ މެއިލްaaaaaaaaaaa.aaa.aa :
ތިމާ ެމ ްނ ެގ ުކރީ ަގ ިއ ޤާ ޫނ ުނ ،ޤާ ޫނ ުނ ެގ ަފ ަހ ުތ ަގ ިއ ތިމާ ެމ ްނ ހަ އި ވަ ކަ ރު އަ ހު މަ ދު ފު ޅު
ވަރަށްމުހިންމު ޤާނޫނަކީ އެހާމެ ބޭނުންތެރި އެއްޗެކެވެ .ތިމާމެންނާ ގުޅުންހުރި އެތައް ޤާނޫނެއް ތަޢާރަފް ވެފައި ހުރުމުގެ ސަބަބުން އެޤާނޫނުތައް ދެނެގަތުން ތިމާމެނަށް ލާޒިމްވެއެވެ. ޝައްކެއްނެތެވެ .ޤާނޫނަކީ އެއާއިނުލައި ދިރިއުޅެވެން ނެތް އެއްޗެކެވެ .އެއީ ސަލާމަތާއި ރައްކާތެރިކަމަށް އެޅިފައިވާ ފާލަމެއްފަދަ އިޖްތިމާޢީ އިންސާނީ ބޭނުންތެރި އެއްޗެކެވެ. އެތައް އިޤްތިޞާދީ ސަބަބުން ޤާނޫނުގެ މަންފާތަކެއް ޙާސިލްވެއެވެ .ޤައުމެއްގެ ތަރައްޤީ އަށް ޤާނޫނު ކުރިމަގު އާރާސްތުކޮށްދެއެވެ. އެހީތެރިވެ ގޮތުން އިޤްތިޞާދީ ތަނަވަސް މާހަޢުލެއް ޤާއިމްކޮށްދެއެވެ. ވާގިވެރިންނަކީ އެކަންކޮށްދިނުމުގައި އެޤާނޫނުތަކާއި ގުޅުންހުރި ފަރާތްތަކެވެ. މިއަދު މިވަނީ ޒަމާންބަދަލުވެ އާ މާޙައުލެއް ޤާއިމްކުރެވިފައެވެ .ވަށައިގެން ކުރިއަރުވާ ދިރިއުޅުން ފެންނަނީ ތަނަވަސްކަން ހޯދުމުގެ މަސައްކަތުގައި ޖޯޝާއި ފޯރިއާއެކު ހުރިހާ އުމުރެއްގެ ދެޖިންސުގެ މީހުން ހަރަކާތްތެރިވާތަނެވެ. އުސްތާޛާ އިންނާއި އުސްތާޛު އިން އަދި ޢާލިމުންނާއި ފަންނުވެރިން އިތުރު ކުރިއެރުން ހޯދަމުން ދާތަނެވެ. ފަތުރުވެރިންގެ މިއީ މަންޒިލް ތަކެކެވެ .އަދި މަސްވެރިންނާ ހުޅުވާލެވިފައިވާ ދަޑުވެރިންނަށް ކަނޑުތަކާއި ބިންތަކެއް އޮތް ރާއްޖެއެކެވެ.
ކުރިންދެންނެވި
އުސްތާޛާ
އިންނާއި
ނ ެވރިން ނއި ފަން ު ސ ާތޛުންާ ،އ ިލމުން ާ ުއ ް ެއ ިތ ްއބެވީ
ނށް ީމހުން ަ
ނޭނގޭ
ދަސްކޮށްދިނުމަށް ކެތްމަދުވެ ފުރުސަތުތައް ހުޅުވާލައްވައިގެންނެވެ .ވީމާ އެފުރުސަތުގެ ސ ެތއް ރ ަ ބޭނުން ހި ާފށެވެެ .އއް ެވސް ުފ ު ީމ ަހ ަކށް
ރއް އިން ިތޒާ ެ
ނ ެއވެ. ނ ުކރާ ެ ު
ނ ެޖހޭނީ ރސަ ަތށް އިން ިތ ާޒރު ކުރަ ް ފު ު ނވެ. ެއ ަކ ަމށް ބޭނުންވާ ީމހު ެ އެތަން ތަނުން ފައިދާތައްނެރެން މަސައްކަތް ނުކޮށް އެފައިދާތައް ނެރެވޭކަށް ނެތެވެ .އެކަންކަންވެސް އަމަލީ ގޮތުން ކުރަންބޭނުންނަމަ ބޭނުންވާ ލިއެކިއުން ތައްޔާރުކުރަންވެސް އެކަންކަމާ ގުޅޭ ޤާނޫނުތައް އަސާސީފެންވަރުގައި ނަމަވެސް އެގެން ޖެހެއެވެ. ސައްޙަ ތައްޔާރުކޮށްދިނަސް އެހެންފަރާތަކުން އެއްޗެއްތޯ ބެލުމަށްވެސް ޤާނޫނު ދަސްކުރަން ޖެހެއެވެ. ޤާނޫނުގެ ކުރީގައި ނުހުރެ ޤާނޫނު ފެންނަގޮތަށް
ޤާނޫނުގެ ފަހަތުގައި ހުރުން ލާޒިމުވެއެވެ. ދަނޑުބިންތަކާ ފެހިކުލަގަދަ ލިބިފައިވާ މުއްސަނދިކަން ރުއްގަހުން ގުޅިފައިވާ އެބިންތަކާ ބިންތަކާއި މަސްކަނޑުތައް ވަނީ ހުޅުވާލެވިފައެވެ .ހީވާގި މަސްވެރިންނަށެވެ .މުރާލި ދަނޑުވެރިންނަށެވެ. ވިޔަފާރި އުސޫލުން މަސައްކަތް ކުރަންބޭނުންވާ ލާރިވެރި މުއްސަނދިންނަށެވެ .މުސްތަޤުބަލަށް ލިބެއެވެ. ހިތްހަމަޖެހުން ވިސްނާލުމުން މިކަންކަމުގެ ފައިދާ ހާސިލް ކުރުމަށްވެސް އެކަންކަމާ ބެހޭ ޤާނޫނު އަސާސީމިންވަރަށް ނަމަވެސް އެގެން ޖެހެއެވެ .މިއީ ޤާނޫނީ ޒަމާނެވެ .ޤާނޫނާ ނުލާ ދެން އުޅޭކަށް ފަސޭހައެއް ނުވާނެއެވެ. ކުރިންދެންނެވި އުސްތާޛާ އިންނާއި ފަންނުވެރިން އާލިމުންނާއި އުސްތާޛުން، އެތިއްބެވީ ނޭގޭމީހުންނަށް ދަސްކޮށްދިނުމަށް ކެތްމަދުވެ ފުރުސަތުތައް ހުޅުވާލައްވައިގެންނެވެ. ވީމާ އެފުރުސަތުގެ ބޭނުން ހިފާށެވެ .އެއްވެސް ފުރުސަތެއް މީހަކަށް އިންތިޒާރެއް ނުކުރާނެއެވެ. ފުރުސަތަށް އިންތިޒާރު ކުރަންޖެހޭނީ އެކަމަށް ބޭނުންވާ މީހުނެވެ. ޤާނޫނު ކުރީގައި ޤާނޫނުގެ ނުފެންނަގޮތަށް ނުތިބެ ޤާނޫނު ފެންނަގޮތަށް ޤާނޫނުގެ ފަހަތަށް ޖެހިލާށެވެ .ކުރިއަށް ދިވެހި ޤައުމު ހޯދާ ބަލަމުން އެހީތެރިވަމުން އިތުރު މަޢުލޫމާތު ހޯދަމުން ކުރިއަށް ދިވެހި ސިފައިން.
5
ޞރު ނ ޫ ރ ްއޔާ މަ ް ރލް ޒަ ަކ ި ނ ަ ރ ޭގ ިޑއަރ ޖެ ެ ބް ި
6
ދިވެހިރާއްޖޭގެ ސަރަޙައްދުގެ 99 އިންސައްތަ އަކީ ކަނޑުގެ ސަރަޙައްދެވެ. މިރާއްޖޭގެ ރައްޔިތުންނަކީ ކަނޑުފަޅުތަކާއި ނުލައި ދިރިއުޅުން އާރާސްތުކުރެވެން އޮތް އިޤްތިޞާދު ދިވެހިންގެ ބައެއްނޫނެވެ. ބަރޯސާވެފައިވަނީ މި ޖަޒީރާ ޤައުމުގައިއޮތް ކަނޑުތަކާއި ކަނޑުއޮޅިތަކާއި ހާތަކާއި ގިރިތަކާއި ވިލުތަކާއި ފަރުތަކާއި ފަޅުތަކާއި މޫދުތަކުގެ މައްޗަށެވެ .އެހެންކަމުން ރެއާއި ދުވާލު ދިވެހިންގެ ގިނަބައެއްގެ ދިރިއުޅުމުގެ ބޮޑުބައެއް ހޭދަކުރެވެމުންދަނީ ކަނޑުމަތީގައެވެ .ޤުދުރަތީ ހާދިސާތަކާއި ކާރިސާތަކުގެ އިތުރުން ކަނޑުމަތީގެ ރައްކާތެރިކަމަށް ދޭންވީ ސަމާލުކަން ނުދެވުމުގެ ސަބަބުން ހިނގާ ހިތާމަވެރި ހާދިސާތައްދަނީ އަޅުގަނޑުމެންގެ ތެރޭގައި ތަކުރާރުވަމުންނެވެ. މުޅި ހާދިސާތަކުން ހިތާމަވެރި މިފަދަ ޤައުމަށް އެކަމުގެ ޝޮކް ލިބި ،އެތައް ބަޔަކަށް ނަފްސާނީގޮތުން އަސަރުކޮށް ،އެފަދަ ހާދިސާތަކުގައި އަޅުގަނޑުމެންނާ ވަކިވެގެންދާ ބަރުދާސްތު ޢާއިލާތަކަށް ފަރާތްތަކުގެ ނުކުރެވޭހާ ފުންހިތާމަ ލިބެމުންދާތަން މިދަނީ ފެންނަމުންނެވެ.
ދިވެހިންގެ ވަސީލަތްތަކާއެކު ބަދަލުތަކާއި ވިސްނުމާއި ވައްޓަފާޅިއާއި ދިރިއުޅުމުގެ ފިކުރުވަނީ ތަރައްޤީވެފައެވެ .އެހެންނަމަވެސް ސުވާލަކީ ކަނޑުމަތީގައި ހިނގާ ބޮޑެތި ހިތާމަވެރި ހާދިސާތައް އިތުރުވެ ،ތަކުރާރުވަމުން ދިއުމުގެ ސަބަބުތަކަކީ ކޮބައިތޯއެވެ؟ ޤާނޫނުތަކާއި ޤަވާޢިދުތައް ނެތީތޯއެވެ؟ ސިފައިންނާއި ފުލުހުންގެ ޤާބިލުކަން ކުޑައީތޯއެވެ؟ ފަރުދީ ޒިންމާއެއް އޮތްކަމަށް އަދިވެސް އަޅުގަނޑުމެންނަށް ޤަބޫލު ނުކުރެވެނީތޯއެވެ؟
މި ދިވެހިރާއްޖެއަކީ ސަރަޙައްދުގައިވެސް ތަޢުލީމީގޮތުން އެން ެ މ ހޭލުންތެރި ރައްޔިތެއް އޮތް ޤައުމެވެ .ޒަމާނީ
ސައިޒްބޮޑުކޮށް މަސްދޯނިތަކުގެ މަސްވެރިން ދިވެހި ބޭރުކަނޑުތަކަށް މިސްރާބު ޖަހައިފިއެވެ 100 .މޭލް 150 ،
ނ ިއރު ނމަ ީތ ަގއި ގި ަ ށދީ ފެ ް ސ ޮކ ް ނށް ފަތަން ަދ ް ނގެ ދަރިން ަ ައ ުޅގަނ ުޑމެ ް
ރ ައސް ރއް ުކ ި ށދޭން ެއ ަބ ެޖ ެހއެވެ .ކަނ ުޑ ަމ ީތ ަގއި ދަތު ެ ސ ޮކ ް އޮންނަން ަދ ް ސ ަބ ަބ ާކ ުހރެ ެއއް ެވސް ރ ާކ ެތއް ޭބ ްއ ިވ ަޔސް އެއް ެވސް ަ ައދި ެއހެން ަހ ަ
ހާލެއްގައި ހެދިފައިވާ ޤާނޫނުތަކާއި ޤަވާޢިދުތައް އެއްފަރާތްކޮށް ވަގުތީ ނލަން ީވ ެއވެ. ސހަ ޮގ ަތށް ީދލާ ު ަފ ިއ ާދ ައ ަކށް ނު ަވތަ ކަން ަފ ޭ
މޭލަށް ބޭރަށް ނިކުންނަން ފަށައިފިއެވެ. އަދި ކަނޑުމަތީގައި މަސްވެރިކަމުގައި އުޅޭ މުއްދަތުވަނީ އެއްދުވަހުން ،ގިނަ ދުވަސްތަކަކަށް ބަދަލުވެފައެވެ .އެހެންނަމަވެސް އަދިވެސް ދަތުރަށް ވާވަރަށް ތެޔޮނުލައި ދަތުރުކުރުމުގެ ސަބަބުން ހާލުގައިޖެހެނީއެވެ .މުއާސަލާތީ ޢާއިލާ ހުރިނަމަވެސް ފަސޭހަގޮތްތައް މީހުންނަށާއި އޮޑިވެރިންނަށްވެސް ދަތުރާބެހޭ މަޢުލޫމާތެއް ނޭނގެއެވެ .ކުރިއަށް ލަފާކުރާ މޫސުން ޑައިލް ވެދަރފޯކާސްޓާއި އިންޓަރނެޓް ބަލާލެވެން ފަސޭހައިން ސައިޓްތަކުން އޮތްއިރުވެސް ކޮޅިގަނޑުތަކާ ދިމާކޮށް ދަތުރަށް އަރަނީއެވެ .މޫސުން ގޯސްވެ ކަނޑުދަތުރު ނުކުރުމަށް އެދި ކޯސްޓްގާޑުން އިލްތިމާސް
ކޮށްފައިވަނިކޮށްވެސް ފެންނަ ހިސާބުގައި އެކަން ހުއްޓުވާނެ ކޯސްޓްގާޑުގެ އުޅަނދެއް ނެތިއްޔާ ގިނަ އަދަދެއްގެ ކުޑަކުދިންނާއި އަންހެނުންނާއި މުދަލާއެކު ދަތުރަށް ފުރުމަކީވެސް ފަސްޖެހޭ ކަމެއްނޫނެވެ. ޤާނޫނުތަކާއި ހެދިފައިވާ ޤަވާޢިދުތަކުގެ އިތުރުވެސް ކަނޑުމައްޗަށް ދަތުރަކަށް ފުރާނަމަ ކޮންމެ މީހެއްގެވެސް ޒިންމާއެއް އޮތްކަން ހަނދާންކުރަން އެބަޖެހެއެވެ. ފުރަތަމަ މޫސުން ބަލާށެވެ .ދަތުރުވެރިންނަށް އެކަށީގެންވާ ވަރަށް ބޯފެނާއި ކާބޯތަކެއްޗާއި ތެލާ ހުރިތޯ ޗެކްކުރާށެވެ .ކޮންމެ މީހަކަށް މަދުވެގެން އެއް ލައިފް ޖެކެޓް އޮތްތޯ ބަލާށެވެ .އެލައިފް ޖެކެޓަކީ އެމީހަކަށް ހެޔޮވަރު އެއްޗެއްތޯވެސް ބަލާލާށެވެ .ކުޑަކުދިންނަށް ޚާއްޞަ ލައިފްޖެކެޓް ދަތުރަށް ހަނދާންކުރާށެވެ. ހުންނަކަން
އެކަށީގެންވާ މުއާސަލާތީ ވަސީލަތްތައް ހުރިތޯ ބެލުމުގެ އިތުރުން އެތަކެތި ބޭނުންކުރެވޭތޯ ޗެކްކޮށްލާށެވެ .އަވަސް ފަރުވާ ދެވޭނެ ގޮތެއް ފަސިންޖަރުންނާއި ހުންނަންޖެހޭނެއެވެ. ފަޅުވެރިންގެ އަދަދާއި އެމީހުންގެ މަޢުލޫމާތު އޮންނަންވާނެއެވެ. އަތުގައި ކެޕްޓަންގެ ހާލަތެއްގައި އިމަޖެންސީ ދިމާވެދާނެ ކުއްލިއަކަށް މީހަކު އިތުރު ޞިއްޙީ ފަރުވާ ހޯދަންޖެހިއްޖެނަމަ އެޚިދުމަތް ލިބޭނެ ތަނަކާއި އެތަނަކަށް ދެވޭނެ ގޮތެއް ކުރިން އޮންނަންވާނީ ކަނޑައެޅިފައެވެ .މީގެ އިތުރުން އެއުޅަދަކަށް އެކަށީގެންވާ ވަރަށް މީހުންނާއި މުދާއެރުވުމަށް ހިނގާފާނެ ދިނުމަކީވެސް ސަމާލުކަން ހިތާމަވެރި ހާދިސާއަކުން ރައްކާތެރިވުމަށް
ސަމާލުކަންދޭންޖެހޭ މުހިންމު ފިޔަވަޅެކެވެ. ސަލާމަތާއި ކަނޑުމަތީގެ ރައްކާތެރިކަމަށް ބަލާއިރު ދަތުރުކުރާ ކޮންމެ މީހެއްގެ ފަރުދީ ޒިންމާއެއް އެބައޮތެވެ. ހަމައެއާއެކު އުޅަނދުގެ ވެރިފަރާތާއި ކެޕްޓަންގެ ދައުލަތާއި އެބައޮތެވެ. ޒިންމާއެއްވެސް އެބައޮތެވެ. ޒިންމާއެއްވެސް ސަރުކާރުގެ މައިންބަފައިންނާއި ކުދިންގެ ހަމައެއާއެކު ބެލެނިވެރިންނާއި ސްކޫލްތަކާއި ޖަމާޢަތުގެ މިއިން ބޮޑެވެ. ވަރަށް ދައުރުވެސް އެއްވެސް ފަރާތަކުން އެފަރާތެއްގެ ޒިންމާއަށް ފަސްޖެހިއްޖެނަމަ ނުވަތަ ފަރުވާ ކުޑަކޮށްފިނަމަ ކަނޑުމަތީގެ ހިތާމަވެރި ހާދިސާތައް ހިންގުން އޮންނާނީ ވަރަށް ކައިރީގައެވެ. ފަރުދީ ޒިންމާގެ ވާހަކަ ދަންނަވާއިރު
އަޅުގަނޑުމެން ކޮންމެ މީހަކަށް ފަތަން އެނގެން އެބަޖެހެއެވެ .އަޅުގަނޑުމެންގެ ދަރިންނަށް ފަތަން ދަސްކޮށްދީ ފެންމަތީގައި ގިނައިރު އޮންނަން ދަސްކޮށްދޭން އެބަޖެހެއެވެ .ކަނޑުމަތީގައި ދަތުރެއް ކުރިއަސް އަދި އެހެން ހަރަކާތެއް ބޭއްވިޔަސް އެއްވެސް ސަބަބަކާހުރެ އެއްވެސް ހާލެއްގައި ހެދިފައިވާ ޤާނޫނުތަކާއި ޤަވާޢިދުތައް އެއްފަރާތްކޮށް ވަގުތީ ފައިދާއަކަށް ނުވަތަ ކަންފަސޭހަ ގޮތަށް ދީލާނުލަންވީއެވެ .ކޮންމެ ގޮތެއް ވަރިހަމަނުކުރަންވީއެވެ .އެއްގޮތަކަށްވެސް ސޭފްޓީ ކޮމްޕްރަމައިޒް ނުކުރަންވީއެވެ .ހުރިހާ އެންމެންނަކީވެސް ފަތަން ދަންނަ އަދި އަމިއްލަ ފުރާނަ ސަލާމަތްކުރުމުގެ ހުނަރާއި ޤާބިލުކަން ލިބިފައިވާ މީހަކަށްވާންވީއެވެ .ގިނަ ބަޔަކު
ގޮވައިގެން ދަތުރުކުރާއިރު ނުވަތަ ގިނަ ބަޔަކު ހަރަކާތްތައް ކަނޑުމަތީގައި ހިމެނޭގޮތަށް ހިންގާއިރު އިސްކޮށްތިބޭ މީހުން އެމީހުން އަދާކުރަންޖެހޭ މަސްއޫލިއްޔަތަށް ފަރުވާކުޑަ ނުކުރަންވީއެވެ. ރާއްޖެއަކީ ކަނޑުގެ ސަރަޙައްދު ބޮޑު ،ފުދުންތެރިކަން ކުޑަ ޤައުމަކަށްވީތީ ކުރިމަތިވެފައިވާ ގޮންޖެހުންތައްވެސް ބޮޑެވެ. ރާއްޖޭގެ ސަރަޙައްދު ހަތަރު ސަރަޙައްދަކަށް ބަހާލައި ،އެ ސަރަޙައްދުތަކުގައި ސިފައިން ޤާއިމުވެ ރައްޔިތުންނާ ގާތުން ޚިދުމަތްދެމުންދިޔަ އެބަހުއްޓެވެ. ގޮންޖެހުންތަކެއް ނަމަވެސް އޭގެތެރޭގައި އެހާދިސާއެއްގެ މަޢުލޫމާތު ލިބޭގޮތާއި އެކަމަށްނަގާ ވަގުތާއި ސިފައިންނަށް ލިބިފައިވާ ވަސީލަތްތަކުގެ މަދުކަން ފާހަގަކުރެވެއެވެ. އެހެންނޫނަސް ފަތަން ނުދަންނަ މީހަކު ކަނޑަށް ވެއްޓޭތާ ކުޑަ ހިނދުކޮޅެއްގެ ތެރޭގައި އަޑިއަށްދާއިރު ،އުޅަނދެއްގައި އަލިފާނުގެ ހާދިސާއެއް ހިންގާތާ މަދު ވަގުތުކޮޅެއްގެ ފުރަތަމަ އަނދާހުލިވާއިރު ތެރޭގައި ފިޔަވަޅަކީ ރައްކާތެރިކަމުގެ ގޮތުން އަޅަންޖެހޭ ޤަބޫލުކުރަން މިއަދުވަނީ ފިޔަވަޅުތައްކަން މަޖުބޫރުވެފައެވެ .ބައިނަލް އަޤްވާމީ ކަނޑު ދަތުރު ކުރުމުގެ ޤާނޫނާއި ރާއްޖޭގެ ކަނޑުދަތުރު ކުރުމުގެ ޤާނޫނާއި ޤާވާޢިދުތައް ހެދިފައިވަނީ އަދި އެތަކެއްޗަށް ޢަމަލުކުރުމަށް ބާރު އެޅެމުންދަނީ ރައްޔިތުންނަށް ދަތިކޮށް އުދަނގޫ ކުރުމަކަށް ނޫނެވެ .އެކަމަކު ރައްޔިތުންގެ ސަލާމަތާއި ރައްކާތެރިކަމަށެވެ .ރައްޔިތުންގެ ފުރާނައާއި މުދާ ރައްކާތެރިކޮށްދިނުމަށެވެ .ކަނޑުމަތީގެ ސަލާމަތާއި ރައްކާތެރިކަމާބެހޭ ގޮތުން މުޅި ރާއްޖޭގައި ސިފައިން ހިންގަމުންދާ ތަފާތުގިނަ އަދިވެސްދަނީ ނުހުއްޓި ޕްރޮގްރާމްތައް ކުރިއަށް އިރާދަކުރެއްވިއްޔާ ކުރިއަށެވެ. އޮތްތަނުގައި އެ ޕްރޮގްރާމްތައް އިތުރަށް ފުޅާކޮށް ރައްކާތެރިކަމަކީ ސަލާމަތާއި ކަނޑުމަތީގެ އެންމެންގެ ޒިންމާއެއްކަން ބުނެދީ ،ވިސްނައިދީ، އަންގައިދީ އަދި އެގޮތްގޮތަށް ޢަމަލުކުރުވުމަށް ހިތްވަރުދީ ،ބާރުއެޅުމަށް ކުރެވޭ މަސައްކަތް ބާރުން ދިފާޢީ ޤައުމީ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ގެންދާނެއެވެ. ކުރިއަށް އާހިތްވަރަކާއެކު ރާއްޖޭގައި ދިމާވަމުންދާ ހިތާމަވެރިވި ކަނޑުމަތީގެ ހާދިސާތައް މަދުކުރުމަށް ކުރެވެންހުރި ހުރިހާ މަސައްކަތެއް ދިވެހިސިފައިން ކުރާނެއެވެ .އަދި އެފަދަ ހާދިސާއަކާގުޅިގެން ހަރަކާތްތެރިވުމަށް ދިވެހިސިފައިން ތިބޭނީ ތައްޔާރަށެވެ.
7
ކޯ ޕް ރަ ލް އި ބް ރާ ހި މް އަ ޙު މަ ދު
qniwafis ނ ަތ ާކއި ނ ާދ ިއރުި ،އ ުހގެ ިވސްނު ް ރމު ް ރ ައ ަ ަޒމާނީ ިވސްނުން ަތކުން ައ ުޅގަނ ުޑމެން ިމ ައދު ުކ ި ޞ ްލޙަ ައށް ޯލ ިބ ުކރާ ު ރ ަމ ައށް ުވރެ ޮބ ަޑށް ރ ްއ ާޔ ަތ ަކކީ ހަނގު ާ ސކަ ި ިޚލާ ަފށް ިމ ައ ުދގެ ައ ް ރ ަމށް ުވރެ ސކު ު ރ ަމ ިއގެ ުއ ުކ ުޅތައް ަދ ް ސކަރި ްއ ާޔ ަތކުން ހަނ ުގ ާ ރ ްއޔާ ަތ ެކވެަ .ޒމާނީ ައ ް ސ ަކ ި ައ ް ނ ްލ ައޤް ާވމީ ުމ ުޖ ަތ ަމޢު ެދ ެމ ެހ ްއ ުޓ ުމގެ ރ ަކ ާމ ެއކު ަބއި ަ ޞ ްލހަ ެވ ި ނދަނީ ު ރމު ް ރ ްއ ީޤކު ަ ޮބ ަޑށްި ،މހާރު ަތ ަ ށވެ. ނ ްއގެ ގޮ ުތގައި ޭބއް ުވ ަމ ެ ރ ްއކާ ެތރި ައމާން ވެ ްއ ެޓއް ެއ ުކ ެލ ިވ ަފ ިއވާ ތަ ެ ނ ެޔ ައކީ ަ ޗށެވެ .ދު ި ަމ ްއ ަ ރ ުވ ުމގެ ަމސަ ްއކަ ްތ ަތ ުކ ަގ ެއވެ. ރކު ު ނ ެތ ި ނޔެ ޭހލު ް ސ ްއ ަކ ްތ ަތ ުކގައެވެ .ދު ި ރ ުމގެ ަމ ަ ސ ުތ ުކ ު ރ ް ނޔެ ާއ ާ ދު ި ރ ްއ ާޔ ަތ ުކ ަގއި ސ ަކ ި ނގެ ައ ް ސ ްއ ަކތް ަތއް ިމ ަޒމާ ު ނވި ަމ ަ ނ ެޔ ައށް ެއ ީހ ުވ ުމ ަގއެވެި .މދެން ެ ދު ި ނވެ. ރއިން ެ ރގެ ެތ ެ ނ ައރިންގ" ގެ ާދ ިއ ާ ނޖި ި ރ ްއ ާޔ ެއ ްއ ެގ "އި ް ސކަ ި ނދަނީ ެއ ައ ް ށގެ ް ރ ައ ް ުކ ި 8
އަސްކަރިއްޔާތަކުގެ މިއަދު "އިންޖިނިއަރިންގ" ދައުރަކީ ކުރިއާއި ޚިލާފަށް ސީދާ ރައްޔިތުންނާ ވަރަށް ބޮޑަށް ގުޅިލާމެހިފައިވާ މިޒަމާނުގެ މިގޮތުން ހަރަކާތެކެވެ. "އިންޖިނިއަރިންގ" އަސްކަރިއްޔާތަކުން ގެ ހުނަރު ބޭނުންކުރަމުންދަނީ ހަމައެކަނި އިމާރާތްކުރުމުގެ ދާއިރާއަކުން ނޫނެވެ .ހަމައެކަނި ހާލުގައި ޖެހޭ މީހުންނަށް އެހީތެރިވުމަކަށްވެސް ނޫނެވެ .އެހެނަސް ،މިއަދުގެ ކޮންސެޕްޓް ތަފާތެވެ. "ނޭޝަން ބިލްޑިންގ" ނުވަތަ ޤައުމު އާރާސްތުކުރުމުގެ މަސައްކަތަކީ "މިލިޓަރީ އިންޖިނިއަރިންގ" ގެ ތެރެއިން ދުނިޔޭގައި ވަރަށް ކުރިންވެސް ފުޅާވަމުން އައިސްފައިވާ ހަރަކާތެކެވެ .ދެވަނަ ބޮޑު ހަނގުރާމައިގެ ސަބަބުން ވީރާނާވެފައިވީ ދުނިޔެ އަލުން އާރާސްތުކުރުމުގައި ޤައުމުތަކުގެ ސިފައިންވަނީ
ރޯޑް
ކޮންސްޓްރަކްޝަންގައި
ހަރަކާތްތެރިވެފައެވެ. ދާއިރާއެއްގައި ފުޅާ މަގުތައް ހެދުމުގައެވެ .ބްރިޖުތައް ހެދުމުގައެވެ. އަދި ސްޓޭޓްތައް އަލުން އާރާސްތުކުރުމުގައެވެ. ޕެނަމާ ކެނަލްއާއި ،ވޮޝިންޓަން މޮނިޔުމެންޓް އަދި ބޮސްޓަން ހާބަރ ފަދަ ބިނާތައް މިފަދަ މިސާލުތަކުގެ ތެރެއިން ނަގަމާތޯއެވެ .ނޭޝަން ބިލްޑިންގއާ ގުޅުންހުރި އިތުރު ހަރަކާތްތަކުގެ ތެރެއިން އުދައެރުމާއި ފެންބޮޑުވުން ކޮންޓްރޯލް ކުރުމުގެ ޕްރޮޖެކްޓްތަކާއި ،ރައްކާތެރި މާހައުލެއް ޤައުމުތަކުގެ ގޮތުން ޤާއިމްކޮށްދިނުމުގެ ރޯޑް ކޮންސްޓްރަކްޝަން ނުވަތަ އެއްގަމު ދަތުރުފަތުރުކުރުމުގެ ނިޒާމް ހަރުދަނާކުރުމުގެ ޕްރޮޖެކްޓްތަކާއި ،ތިމާވެށި ހިމާޔަތްކުރުމުގެ ޕްރޮޖެކްޓްތަކުގައި ދުނިޔޭގެ އެކިކަންކޮޅުތަކުގައި ސިފައިން އަމަލީގޮތުން ބައިވެރިވުން ވެފައިވަނީ މިޝަންއެއް މިއަދުގެ އަސްކަރިއްޔާތަކުގެ ކަމުގައެވެ.
ދުނިޔޭގެ
އަސްކަރިއްޔާތަކުން
ކޮށްފައިވާ މަސައްކަތްތަކަށް ބަލާއިރު ،އެންމެ އިހުގެ ރޭލު ދުއްވާ މަގުތައް ބިނާކުރުމާއި މިފަދަ ޕްރޮޖެކްޓްތަކަށް ޗާޓްކުރަހައިދިނުމުގެ
ރން މަސައް ަކތުން ފެށިގެން މިޒަމާނުގެ ހައިވޭތަކާއި ،ފާސްޓް ޓް ޭ
ދުއްވާ ޒަމާނީ މަގުތައް ބިނާކުރުމުގެ "މެގަ" ޕްރޮޖެކްޓްތަކުގައި ޤައުމުތަކުގެ ސިފައިން ސީދާގޮތުން ބައިވެރިވުން ިހމެނެއެވެ.
ޞަފްޙާތައް ތާރީޚުގެ ދުނިޔޭގެ އުކާލުމުންވެސް މިފަދަ ބައެއް ހަރަކާތްތައް ރޯޑް މިގޮތުން ދާނެއެވެ. ފެންނަމުން ދުނިޔޭގެ ކޮންސްޓްރަކްޝަންގައި އަސްކަރިއްޔާތަކުން ކޮށްފައިވާ މަސައްކަތްތަކަށް ބަލާއިރު ،އެންމެ އިހުގެ ރޭލު ދުއްވާ މަގުތައް ބިނާކުރުމާއި މިފަދަ ޕްރޮޖެކްޓްތަކަށް ޗާޓްކުރަހައިދިނުމުގެ މަސައްކަތުން ފެށިގެން މިޒަމާނުގެ ހައިވޭތަކާއި ،ފާސްޓް ޓްރޭން ދުއްވާ ޒަމާނީ މަގުތައް ބިނާކުރުމުގެ "މެގަ" ސިފައިން ޤައުމުތަކުގެ ޕްރޮޖެކްޓްތަކުގައި ސީދާގޮތުން ބައިވެރިވުން ހިމެނެއެވެ .ހަމަމިއާއެކު ސްޕޭސް ޕްރޮގްރާމްތަކަށް އޭވިއޭޝަން އެޑްވެންޓް ކުރުމާއި ،ޤައުމުތަކުގެ އިޤްތިޞާދީ ކެޕޭސިޓީ ފުޅާކުރުމަށްވެސް ދުނިޔޭގެ އެކިކަންކޮޅުތަކުގައި ސިފައިން ދަނީ މިދާއިރާއިން މަސައްކަތްތަކެއް ކުރަމުންނެވެ. މިގޮތުން ދުނިޔޭގައި ކުރިއަރާފައިވާ ބައެއް އަސްކަރިއްޔާތަކުގައި "އިންޖިނިއަރިންގ" ގެ ދާއިރާއިން ސިފައިން ކުރަމުންދާ ބައެއް މަސައްކަތްތަކަށް ބަލާލަމާތޯއެވެ .އެންމެ ކައިރިން އިންޑިއާގެ އަސްކަރިއްޔާއަށް ޖެހިލާނަމެވެ. ހުރިހާ އަސްކަރިއްޔާގެ ޑިޒައިންކުރުމާއި، މަސައްކަތެއް ކޮންސްޓްރަކްޓްކޮށް މެއިންޓެއިން އެއަރފީލްޑް އިމާރާތްކުރުމާއި، ކުރުމާއި، އަދި ޑޮކް އިންސްޓޯލޭޝަންފަދަ ކޮންމެ އިންޖިނިއަރިންގ މަސައްކަތަކީ އިންޑިއާގެ މިލިޓަރީ އިންޖިނިއަރިންގ ސާރވިސްއިން
9
ކުރަންޖެހޭ މަސައްކަތުގެ މަސްޢޫލިއްޔަތުގައި ހިމެނޭ ކަންކަމެވެ .އެޤައުމުގައި އޮތް އެންމެ ބޮޑު އަދި އެންމެ ވަރުގަދަ ކޮންސްޓްރަކްޝަން އެޖެންސީއަކީވެސް މިލިޓަރީ އިންޖިނިއަރިންގ ސާރވިސްއެވެ .މިސާރވިސްއަކީ "އިންޑިއަން އާމީ ކޯރ އޮފް އިންޖިނިއާސް" ގެ ދަށުން ހިންގަމުން އަންނަ ޔުނިޓެކެވެ .ހަމަމިއާއެކު ،މި ކޯރގެ ދަށުން ހިންގާ މުހިންމު އަނެއް ޔުނިޓަކީ "ބޯޑަރ ރޯޑްސް އޮގަނައިޒޭޝަން" އެވެ. މިއޮގަނައިޒޭޝަންއަކީ އިންޑިއާގެ ނޭޝަނަލް ހައިވޭތަކާއި ،އެއާރފީލްޑްތަކާއި ،އިމާރާތްތައް އަދި ބްރިޖްތައް ބިނާކޮށް އާރާސްތުކުރުމުގެ މަސައްކަތްކުރާ އިންޖިނިއަރުން ތިބޭ ޔުނިޓެވެ. މިގޮތުން އިންޑިއާގެ ހިމާލިޔާސް ،ރާޖަސްތާން އަދި އެޤައުމުގެ އިރުއުތުރު ސްޓޭޓްތަކުގެ ޢުމްރާނީ ތަރައްޤީއަށްޓަކައި ގިނަ މަސައްކަތްތަކެއް ކުރަމުން އަންނަ އިންޖިނިއަރުންނަކީ މިއޮގަނައިޒޭޝަންގެ ފަންނީ އިންޖިނިއަރުންނެވެ. ކުރިއަރާފައިވާ އެންމެ ދުނިޔޭގެ އެމެރިކާގެ އަސްކަރިއްޔާގައިވެސް ކަންއޮތީ މިފަދައިންނެވެ .މިގޮތުން "ޔުނައިޓެޑް ސްޓޭޓްސް އާމީ ކޯރ އޮފް އިންޖީނިއާސް (ޔޫއެސްއޭސީއީ)" އަކީ ކުރުގޮތަކަށް ދަންނަވާނަމަ ،ފެޑެރަލް އެޖެންސީއެކެވެ .އަދި މި އެޖެންސީއަކީ، ޔޫއެސް ސިފައިންގެ އިތުރުން 36ހާހަށްވުރެ ގިނަ ސިވިލިއަނުންވެސް އެކުލެވޭ ޔޫއެސް އާމީގެ މައިގަނޑު އެއް ކޮމާންޑެވެ .މިކޯރ އަކީ ޕަބްލިކް އިންޖިނިއަރިންގއާއި ،ޑިޒައިން އަދި ކޮންސްޓްރަކްޝަން މެނޭޖްމަންޓްގެ ދާއިރާއިން ދުނިޔޭގައި އޮތް އެންމެ ވަރުގަދަ އެޖެންސީކަމުގައި ދަނީ ބެލެވެމުންނެވެ .އެމެރިކާގެ އެތައް ޑޭމްތަކަކާއި ،ކެނެލްތަކަކާއި އަދި އެތައް ހަރަކާތްތަކެއްގައި ޕްރޮޓެކްޝަން ފްލަޑް މަސްޢޫލުވެފައިވާ ،ދިގު ތާރީޚެއް އޮތް "ޔުނައިޓެޑް ސްޓޭޓްސް އާމީ ކޯރ އޮފް އިންޖީނިއާސް" އަކީ އެޤައުމަށް ބޭނުންވާ ޕަބްލިކް ވާކްސްތަކުގައާއި ބޭނުންވާ ޑިޕާޓްމަންޓްތަކަށް ޑިފެންސް ބިނާކޮށްދިނުމުގައި އިންފްރާސްޓްރަކްޗަރ ހަރަކާތްތެރިވަމުންދާ ދާއިރާއެއްގައި ފުޅާ އެޖެންސީއެކެވެ .ޕަބްލިކަށް ބޭނުންވާ އައުޓްޑޯ ރިކްރިއޭޝަން ފޯރުކޮށްދިނުމަށް މިއެޖެންސީ އިސް ދައުރެއް އަދާކުރެއެވެ .އަދި ޔޫއެސްގެ ކެޕޭސިޓީ ހައިޑްރޯ އިންސައްތަ 24 ފޯރުކޮށްދެނީވެސް މި އެޖެންސީއަށް ނިސްބަތްވާ އިންޖީނިއަރުންނެވެ.
10
މ ކޯރ އޮފް "ޔުނައިޓެޑް ސްޓޭޓްސް އާ ީ ށ ބަލާއިރު، އިންޖީނިއާސް" ގެ މިޝަންތަކަ ް
ނ ްލ ަތ ަކ ާކއި ައދި ރ ާކގެ ެއ ަތއް ޭޑމް ަތ ަކ ާކއި ،ކެ ެ ެއ ެމ ި އެތައް ފްލަޑް ޕްރޮޓެކްޝަން ހަރަކާތްތަކެއްގައި ނ ިއ ެޓޑް ސ ޫޢ ުލ ެވ ަފ ިއވާި ،ދގު ާތރީ ެޚއް ޮއތް "ޔު ަ ަމ ް ނ ާއސް" ައކީ ނޖީ ި ސ ޭޓ ްޓސް ާއމީ ކޯރ އޮފް އި ް ް ސ ަތ ުކ ަގ ާއއި ނވާ ަޕ ްބ ިލކް ާވ ްކ ް ެއ ަޤ ުއ ަމށް ބޭނު ް ނސް ިޑފެ ް
ނ ްޓ ަތ ަކށް ިޑ ާޕ ްޓމަ ް
ރ ްކޗަރ ސޓް ަ ރ ް ނ ްފ ާ އި ް
ނ ުމ ަގއި ށދި ު ނ ޮކ ް ބި ާ
ނވާ ބޭނު ް ުފޅާ
ދާއިރާއެއްގައި ހަރަކާތްތެރިވަމުންދާ އެޖެންސީއެކެވެ. އެމީހުންގެ މައިގަނޑު މިޝަން ބިނާކޮށްފައިވަނީ ޞުލްހަވެރިކަމާއި ހަނގުރާމައިގެ ހާލަތްތަކުގައި ވަރުގަދަކުރުމަށް ސެކިޔުރިޓީ ޔޫއެސްގެ ހަރުދަނާކުރުމުގެ އިންފްރާސްޓްރަކްޗަރ އިޤްތިޞާދު ޔޫއެސްގެ މައްޗަށެވެ. ނަގަހައްޓައިދިނުމުގެ މައްޗަށެވެ .އަދި ޤުދުރަތީ ކުރިމަތިވާ ހާދިސާތަކުން ކާރިސާތަކާއި ނުރައްކާތައް ކުޑަކުރުމަށް އެހީތެރިވެދިނުމުގެ ޕްލޭންކުރުމާއި، މިގޮތުން މައްޗަށެވެ. ޑިޒައިންކުރުމާއި އަދި ލޮކްތައް އޮޕަރޭޓްކުރުމުގެ އިތުރުން ސިވިލް އިންޖިނިއަރިންގ ގެ ދައުރެއްގެ ގޮތުގައި ފެންބޮޑުވުން ކޮންޓްރޯލްކުރުމާއި، ގޮނޑުދޮށްތައް ހިމާޔަތްކޮށްދިނުމާއި ،ފެންހިނގާ މަގުތަކުގެ ނެވިގޭޝަން ރައްކާތެރިކޮށްދިނުންފަދަ ގުޅިފައިވާ ސީދާގޮތުން ރައްޔިތުންނާއި މަސައްކަތްތައް ހިމެނެއެވެ .އަދި އެއްގަމު ސިފައިންގެ ވައިގެ ސިފައިންނަށާއި އަދި ޑިފެންސް އެހެނިހެން އިތުރުން ފެޑެރަލް އެޖެންސީތަކަށް ބޭނުންވާ އަސްކަރީ ފެސިލިޓީސްތައް ޑިޒައިންކޮށް ކޮންސްޓްރެކްޓް ކުރުންވެސް ހިމެނެއެވެ .މީގެ އިތުރުން
ސ މި ށ ހިމާޔަތްކުރުމަށްވެ ް އެމެރިކާގެ ތިމާވެ ި ރ ފާހަގަކޮށްލަން ޖެހެއެވެ. ކޯރގެ އިސް ދައު ު އެހެންކަމުން ދަންނަވަން ޖެހެނީ، އަސްކަރިއްޔާތަކުން، ޒަމާނީ ދުނިޔޭގެ "ސްޓެބިލިޓީ އޮޕަރޭޝަންތައް" ހިންގުމަށް މިއަދު ޚާއްޞަ އިސްކަމެއް ދީފައިވާކަމެވެ. ނޭޝަން ކީޕިންގއާއި ޕީސް އެގޮތުން ބިލްޑިންގއަކީ މިއަދު އަސްކަރިއްޔާތަކުގެ ކޯ މިލިޓަރީ ނުވަތަ އަސްކަރިއްޔާއާއި ސީދާގޮތުން ގުޅިފައިވާ މިޝަންތައްކަމުގައިވަނީ ވެފައެވެ .މި މިޝަންތަކުގެ ތެރޭގައި އަސްކަރީ ،ޢުމުރާނީ، ސިޔާސީ ،އިޤްތިޞާދީ އަދި އިޖުތިމާޢީ ސްޓްރަކްޗަރ އާއި ގުޅުންހުރި ހަރަކާތްތައް ހިމެނެއެވެ .އަދި ތިމާވެށި ހިމާޔަތްކުރުމުގެ އޮޕަރޭޝަންތައް ހިމެނެއެވެ. ޔޫއެސް އާމީގެ ލީޑިންގ ތިންކަރ، ޖެނެރަލް ޑޭވިޑް ޕެޓްރޯސް ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. "ކައުންޓަރ އިންސާޖެންސީ އަކީ ހަމައެކަނި ދުޝްމަނުން މެރުމެއް ނޫނެވެ .ދުޝްމަނުން ބަލިކޮށް ،އެމީހުންގެ ސަޕްލައި ނައްތާލުމެއް ނޫނެވެ .އެހެނަސް އެޤައުމެއްގެ ރައްޔިތުންނަށް ހިމާޔަތް ހޯދައިދީ އެހީތެރިވުމެވެ .ހަޤީޤީ ނަޞްރު ލިބޭނީ އޭރުންނެވެ". ޖެނެރަލް ވިދާޅުވި ފަދައިން މިއަދު ހަނގުރާމަތަކުން ނަޞްރު ލިބުންކަމުގައި ބެލެވެނީ ދުޝްމަނުން މެރުމަކުން ނޫނެވެ .އެހެންކަމުން އެފަދަ "ނަޞްރެއް" ހޯދުމަށްޓަކައި ޒަމާނީ އަސްކަރިއްޔާތަކުން މިހާރު ބޭނުންކުރަމުންދާ އެންމެ އަގުބޮޑު ހަތިޔާރަކީ "އިންޖިނިއަރިންގ" ގެ ހުނަރެވެ .އެއީ ،އެޤައުމެއްގެ އިޤްތިޞާދު ޕްރޮމޯޓް ކުރުމުގައެވެ .ޤައުމުގެ ޢުމްރާނީ ތަރައްޤީތަކުގައި އިސް ސަފުގައި އަމަލީގޮތުން ސިފައިން ބައިވެރިވެގެންނެވެ.
ކޮންމެއަކަސް ،ޒަމާނީ އަސްކަރިއްޔާއަކާއި ދިމާއަށް އެމްއެންޑީއެފްވެސް މިވަނީ މިސްރާބު ޖަހާފައެވެ .އެމްއެންޑީއެފްއަށް ގެންނަމުންދާ ބޮޑެތި ބަދަލުތަކުގެ ތެރެއިން "އިންޖިނިއަރިންގ" ގެ ދާއިރާ މި މުއައްސަސާގައި ފުޅާކުރުމަށް ދޮރުތަކެއް މިހާރު ވަނީ ހުޅުވާލެވިފައެވެ. ރަސްމީކޮށް "ކޯރ އޮފް އިންޖިނިއާރސް" ގެ ނަމުގައި ބާރެއް އުފައްދާ ސިފައިންގޭގައި ތިބި އިންޖިނިއަރިންގ މަސައްކަތް ކުރަމުން އައި ޔުނިޓްތައް ،އެއް ކޮމާންޑެއްގެ ދަށަށް ވަނީ ގެނެވި ،މަސައްކަތްތައް ފަށައިގެންފައެވެ. އާދެ! ވަރަށް ގިނަ ސަބަބުތަކަކަށް ޓަކައެވެ. ޤައުމުގެ ޢުމުރާނީ ތަރައްޤީއަށްޓަކައި ދިވެހި މަސައްކަތްތައް ކުރަމުންއައި ސިފައިން ހަލުވިކުރުމަށްޓަކައެވެ .ޤައުމުގެ ހީނަރުވަމުންދާ އިޤްތިޞާދަށް އެހީތެރިވުމަށްޓަކައެވެ .ޤައުމުގައި މިރޮނގުން ފަންނީ މީހުން ބިނާކުރުމަށް ޓަކައެވެ. މީގެ ކުރިން ރަސްމީ ސިފައެއްގައި އިންޖިނިއަރުންނޭ ކިޔައިގެން ދިވެހި ސިފައިންގެ ތެރެއިން މިފަދަ މަސައްކަތްތަކުން ބަޔަކު ފެނިފައި ނުވިނަމަވެސް ،އޭރުވެސް ސިފައިންނަކީ ޤައުމުގެ ޢުމްރާނީ ތަރައްޤީއަށްޓަކައި ކުރަންޖެހުނު ކޮންމެ ކަމެއް ކުރަމުން އައިސްފައިވާ މީހުންނެވެ. ހުޅުލޭގައި ބައިނަލްއަޤްވާމީ ވައިގެ ބަނދަރެއް މަސައްކަތުގައާއި، ކުރެވުނު ބިނާކުރުމަށް އެއަށްފަހު ކައްދޫ އަދި ހަނިމާދޫގެ ވައިގެބަނދަރު ބިނާކުރުމަށް ކުރަންޖެހުނު މަސައްކަތްތަކުން ފެށިގެން މާލޭގެ ބިން ހިއްކުމަށް ސަރުކާރުން ފެއްޓެވި މަޝްރޫޢުއަށް ބޭނުންވާ ވެލިގެނައުމުގެ މަގުތަކުގައި މާލޭގެ މަސައްކަތުގައާއި، ގާއެޅުމަށް ކުރެވުނު މަސައްކަތްތަކަށް ބެލިޔަސް ސިފައިންވަނީ ބުރަ ތާރީޚީ މަސައްކަތްތަކެއް ޤައުމަށްޓަކައި ކޮށްދީފައެވެ.
މި މުއައްސަސާއަކީ ކޮންމެ ދާއިރާއަކުން ނމެ ރ ްއ ޭޖގެ އެ ް ެބ ިލ ަކ ުމ ަގ ިއ ިވ ަޔސް ،ދި ެވ ިހ ާ ސ ެއވެ. ސ ާ ގިނަ ފަންނީ ީމހުން ިތބި ުމ ައ ްއ ަ އެންމެ
ތަޖުރިބާކާރުން
ގިނަ
ސ ެއވެ. ސ ާ ުމ ައ ްއ ަ
ތިބި
ނ ަކމުން ެއހެ ް
ނ ެވ ަފ ިއވާ ނށް ިމ ައދު ބޭނު ް ރ ްއޔިތުން ަ ަ ޢުމުރާނީ އެހީތެރިކަން
ތަރައްޤީތަކަށް
ސިފައިންގެ
ފޯރުކޮށްދިނުމަކީ
މިއަދު
ނ ެޖހިފަ ިއވާ ަކ ެމ ެކވެ. ުކރަ ް ބަލާއިރު، ތާރީޚަށް ފަހުގެ ރާއްޖެއަށް ކުރިމަތިވި ސުނާމީ ކާރިސާއަށްފަހު ޤައުމު އާރާސްތުކުރުމަށް ކުރެވުނު ބިޔަ ބުރަ މަސައްކަތްތަކުގައި ފަސްޖެހުމެއްނެތި ފިސާރި ކެރިގެން ދިވެހި ސިފައިން އިސް ސަފުގައި ހަރަކާތްތެރިވިއެވެ .ބިމާ ހަމަވެފައިވާ ގޭގޭ އަލުން ކޮޅަށްނަގައި ގެދޮރު އިމާރާތްކުރުމާއި، ކާރިސާގެ ސަބަބުން ހަލާކުވެފައިވާ ރަށްރަށުގެ މަގުތައް ހަދައިދިނުމާއި އަދި އެރަށްރަށަށް ބޭނުންވާ އެހެނިހެން ޢުމްރާނީ ތަރައްޤީތަކަށް ކުރެވުނު މަސައްކަތްތަކުގައިވެސް މެއެވެ .އަދި ބައެއް ރަށްރަށުން މީހުން ބަދަލުކުރުމަށް ހިންގި ބޮޑެތި މަޝްރޫޢުތަކުގައިވެސް މެއެވެ. ކޮންމެއަކަސް ދަންނަވަން ޖެހެނީ މިޤައުމުގެ ޢުމްރާނީ ތަރައްޤީއަށްޓަކައި މި މަސައްކަތްތައް ކުރަމުންދިޔަ ސިފައިންގެ ކަރުގައި
"އިންޖިނިއަރެއް"ގެ މެޑަލް ޖެހިފައިނެތަސް، މަސައްކަތްތަކަކީ ކުރަމުންދިޔަ އެމީހުން ކުރިއަރަމުން އަންނަ އަސްކަރިއްޔާތަކުގައިވެސް އަސްކަރީ އިންޖިނިއަރުން ކުރަމުން އައިފަދަ މަސައްކަތްތަކެވެ .އެހެނަސް ،މިއަދު މިވަނީ މިކަމަށް ރަސްމީ ސިފައެއް ގެނެސްދީފައެވެ. އެއްގޮތަށް، އަސްކަރިއްޔާތަކާއި ބޭރުގެ ރަސްމީކޮށް މިފަދަ މަސައްކަތްތަކަށް ވަކި ލޭބަލްއެއްގެ ދަށުން ކުރިއަށްވުރެވެސް "ހައިބަތު ބޮޑު" ބައެއްގެ ގޮތުގައި ދިވެހި ސިފައިން މިއަދު މިދަނީ މިފަދަ މަސައްކަތްތަކަށް ނިކުންނަން ތައްޔާރުވަމުންނެވެ .މިގޮތުން ކުރެވުނު ފުރަތަމަ މަސައްކަތުންވެސް ދިވެހި ސިފައިންގެ ޤާބިލްކަމާއި ކުޅަދާނަކަން މިދަނީ ފެންނަމުންނެވެ 17 .ވަނަ ސާކް ސަމިޓަށް އައްޑޫ ސިޓީ ތައްޔާރުކުރުމަށް ކުރަންޖެހުނު ސިފައިންގެ މަސައްކަތްތަކެއްގައި އެތައް އިންޖިނިއަރުން ހަރަކާތްތެރިވެފައިވަނީ ރައްޔިތުން އެބަޔަކަށްޓަކައި ފަޚުރުވެރިވާނެފަދަ ބައެއްގެ ގޮތުގައެވެ .ރެއެއް ދުވާލެއްނެތި ސިފައިން ކުރި މި ބުރަ މަސައްކަތްތަކުގެ އަގުވަޒަން ކުރުމަށް އައްޑޫ ސިޓީގެ ރައްޔިތުންތިބީ ދިވެހި ސިފައިންނަށް އެމީހުންގެ ޝުކުރުވެރި ހިތްތައް ބަންޑުންކޮށްލަން ތައްޔާރަށެވެ .އައްޑޫ ސިޓީން މިހާރު ފެންނަމުންދާ ތަރައްޤީތައް އޭގެ ފުރިހަމަގޮތުގައި ގެނެސްދިނުމަށް ދިވެހި ސިފައިންވަނީ ޤުރުބާނީތަކެއް ވެފައެވެ .ޤައުމީ ޚިދުމަތެއްގެ ގޮތުގައި ނިކުމެގެންނެވެ. ކޮންމެ މުއައްސަސާއަކީ މި ދާއިރާއަކުން ބެލިކަމުގައިވިޔަސް ،ދިވެހިރާއްޖޭގެ އެންމެ ގިނަ ފަންނީ މީހުންތިބި މުއައްސަސާއެވެ. ތިބި ތަޖުރިބާކާރުން ގިނަ އެންމެ މުއައްސަސާއެވެ .އެހެންކަމުން ރައްޔިތުންނަށް މިއަދު ބޭނުންވެފައިވާ ޢުމުރާނީ ތަރައްޤީތަކަށް ސިފައިންގެ އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދިނުމަކީ މިއަދު ކުރަންޖެހިފައިވާ ކަމެކެވެ .ޤައުމުގެ އިޤްތިޞާދަށް އެހީތެރިވުމުގެ ގޮތުން ދިވެހި މަސައްކަތްތަކުގައި މިފަދަ ސިފައިންނަށް އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދެވިދާނެއެވެ .ވަޒީފާގެ ހުނަރު ނެތިގެން ވަޒީފާ ލިބިފައި ނުވާ އެތައް ޒުވާނުންނެއް ތިބިއިރު ،މިދާއިރާއިން މީހުން ތަމްރީނުކުރުމަށްވެސް ސިފައިންނަށް މަސައްކަތްތަކެއް ކޮށްދެވިދާނެއެވެ .ޤައުމުގެ ޢުމްރާނީ ތަރައްޤީތައް ހަލުވި ދުވެލީގައި ކުރިއަށްގެންދިޔުމަށް "އަގަކާއި ނުލައި" ،ޤައުމީ ޚިދުމަތެއްގެ ގޮތުގައި ސިފައިން ނިކުންނަން މިއަދު ތިބީ ތައްޔާރުވެގެންނެވެ.
11
ނ ދި ެވހި އިޖްތިމާޢީ ަކ ް ރއި ް ނ ަކމުގެ ެތ ެ ބލާލު ެމ ްއ ދ ަމ ަތ ް ސި ަފއި ް ނ ެގ ޚި ު ށ ަ
12
1892ވަނައަހަރު 21އޭޕްރީލްގައި އުފެދުނު ރަސްމީސިފައެއްގައި ސިފައިން ހިސާބުންފެށިގެން އެޒަމާނެއްގައި ސިފައިންގެ ޤާބިލްކަން ހުރިމިންވަރެއްގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް އަބަދުވެސް އައީ ދިވެހި ލޮބުވެތި ރައްޔިތުންނަށް ތަފާތު އިޖްތިމާޢީ ޚިދުމަތްތައް ފޯރުކޮށް ދެމުންނެވެ .މިފަދަ ކަންކަމުގެ ތެރެއިން ފަހުގެ ތާރީޚްތަކުގައި ސިފައިން ކޮށްފައިވާ އިޖްތިމާޢީ މަސައްކަތްތަކަށް ކުރުގޮތަކަށް އަލިއަޅުވާލަން ގަސްތުކުރަމެވެ. 1979ވަނަ އަހަރު މާލޭގެ ބިންހިއްކުމުގެ ވުމުގެގޮތުން، އެހީތެރި ޕްރޮގްރާމަށް މަސައްކަތުގައި ކުރުމުގެ ހަދިޔާ ވެލި ބަހާލައިގެން ދެދަންފަޅިއަކަށް ސިފައިން ކ.ދޫނިދޫން ކުރިއެވެ. މަސައްކަތްތަކެއް ވެލި ،ބަސްތާތަކަށް އަޅައިގެން އެބަސްތާތައް ލަކުޑި ބަނޑެއްގައި ޖަހައިގެން ލޯޑު ކުރަމުން ގެންދިޔައެވެ .ދެދަންފަޅީ މީހުން މިމަސައްކަތް ބޮޑު އެއްބަޔަކަށްވުރެ ކުރަމުންގެންދިޔައީ ވެލިފުންޏެއް އަނެއްބަޔަކު ޖެހުމުގެ ޢަޒުމުގައި، ޤައުމީ ރޫޙާ ޤައުމީ ޖޯޝްގައެވެ .މާލެއަށް ވެލި ހިފައިގެން ދަތުރުކުރަނިކޮށް ބަނޑު އަޑިޔަށް ގޮސް ސިފައިންގެ 6ބޭކަލަކު ކަނޑަށް ޣަރަގުވެގެން ޝަހީދުވިއެވެ .މިއީ ސިފައިން ޤައުމީ ޚިދުމަދުގައި ވެފައިވާ ޤުރުބާނީ ރަމްޒުކޮށްދޭ ވަރަށް ވަރުގަދަ ދަލީލެކެވެ. މާލޭގެ މަގުތައް ރަނގަޅު ފެންވަރަކަށް ހެދުމަށްޓަކައި އަކިރި ހަދިޔާ ކުރުމުގެ މަސައްކަތަކީ މުޅިރާއްޖޭގެ ރައްޔިތުން ޝާމިލްވެގެން ކުރެވުނު ވަރަށްބޮޑު މަސައްކަތެކެވެ .މި މަޝްރޫޢުގައި ސިފައިން ބައިވެރި ވުމުގެ ގޮތުން 1988ވަނަ އަހަރުގެ އޯގަސްޓް މަހުގެ ތެރޭގައި އަކިރި ހަދިޔާ ކުރުމުގެ ޕްރޮގްރާމް އެމަހުގެ 10އިން 13އަށް ހިންގިފައިވެއެވެ .ކ.ތަނބުރުދޫ
އަށް 50ޓަނުގެ ބަނޑަކަށް އަކިރި ބަރު ކުރުމަށްޓަކައި ކޮނޑުން އަކިރި އުފުލައިގެން ބަޑަށް އަކިރި ބަރުކުރަމުންދިޔައީ ވަރަށް ފޯރިއާއިއެކީގައެވެ .ސިފައިން ދެ ދަންފަޅިއަކަށް ބެހިގެން މިމަސައްކަތުގައި ޙަރަކާތްތެރިވަމުން ދިޔައިރު ސިފައިންގެ އަނބިން ތަނބުރުދޫއަށް ގޮސް އެމަސައްކަތަށް ހިތްވަރު ދިނުމުގެ ގޮތުން ސިފައިންނަށް ފަންޏާ ސައި ދެމުންދިޔައެވެ. 1987ވަނަ އަހަރުގެ ތެރެއަށް ބަލާއިރު އެއަހަރުގެ އޭޕްރިލް މަހު ރާއްޖެއަށް ކުރިމަތިވި ބޮޑުރާޅު އެރި ޙާދިސާގައި މާލޭގެ ދެކުނު ފަރާތުގެ ގިނަ ގެތަކަށް ގެއްލުން ލިބުމާގުޅިގެން އެގެތަކުގެ މީހުން ރައްކާތެރި ސަރަޙައްދުތަކަށް ބަދަލުކޮށް، ހަލާކުވި ގެތައް މަރާމާތު ކުރުމުގެ މަސައްކަތް އެރިސަރަހައްދަށް ބޮޑުރާޅު ކުރެވުނެވެ. ޖަމާވެފައިވާ ކުނިތައް ނަގާސާފުކޮށް ހެދުމުގައި ސިފައިން އިސްވެ ގިނަ މަސައްކަތްތަކެއް ކުރިއެވެ .މިހާދިސާގެ ތެރޭގައި މާލޭގައި ބޭރަށް ހިންގުން އިތުރުވެ ހޮސްޕިޓަލް ފުރިގެން ހޮސްޕިޓަލްގެ ދެކުނު ފަރާތުގައި ހަދަންފަށާފައި ހުރި ޢިމާރާތުގައި ވަގުތީ ވޯޑުތަކެއް ހެދުމުގެ މަސައްކަތްވެސް ސިފައިންކޮށްފައިވެއެވެ. ސިފައިންގެ ޚިދުމަތަށް 100އަހަރު ފުރުން 1992ގައި ފާހަގަ ކުރުމުގެ ގޮތުން ކުރެވިފައިވާ ކަންތައްތަކުގެ ތެރޭގައި މާލޭގައި ކުޑަކުދިންގެ ޕާކެއް ހެދުމާއި ،ކ.ތުލުސްދޫގައި ސިއްޙީމަރުކަޒަކާއި ކ.ހުރާގައި މަސްވެރިންގެ ހިޔާ އެއް ބިނާކުރުން ފާހަގަކޮށްލެވެއެވެ. ސިފައިންގެ އެމެރިކާ މިމަސައްކަތުގައި އެހީތެރިކަންވެސް ލިބިފައިވެއެވެ .ސިފައިން ތައްޔާރުކޮށްދީފައިވާ "ކުޑަކުދިންގެ ބަގީޗާ" ކޮންމެދުވަހަކުވެސް ވެގެންގޮސްފައިވަނީ އެތައްކުޑަކުދިންނަކަށް އުފާވެރިކަން ގެނެސްދޭ މަލަމަތި ތަނެއްގެ ގޮތުގައެވެ .މާލޭގެ
ސފް ޞ ާލޙް ޫޔ ު ނ ަ ނ ްޓ ުޙސައި ް ސ.ސާރޖަ ް
ރީތިކުރުމުގެ ގޮތުން މުނިސިޕަލްޓީއިން ހިންގެވި ޕްރޮގްރާމްތަކުގައި ސިފައިން މާލެ ސާފު ކުރުމަށާއި މާލެ ފެހިކުރަން ގަސްޖެހުމުގެ އަދި ކުރެވިފައިވެއެވެ. މަސައްކަތްތަކެއް މިލިޔަންގަސް ޕްރޮގްރާމުގައިވެސް ސިފައިން ބައިވެރިވެފައިވާއިރު މީގެ އިތުރުން 1992 ވަނަ އަހަރު ސިފައިންގެ ޚިދުމަތަށް 100 އަހަރު ފުރުމުގެ މުނާސަބަތުގެ ޕްރޮގްރާމްގެ ފުރަތަމަ އެންމެ ހިމެނިގެން ތެރޭގައި ކުރެވުނު އެއް މަސައްކަތަކީ މާލެވަށައި ގަސް ސަ ރު ކާ ރު ގެ އިންދުމުގެ މަސައްކަތެވެ. ރައްޔިތުން މާލޭގެ މުއައްސަސާތަކާއި ގުޅިގެން 1996ވަނައަހަރު ހިންގިފައިވާ "މިނިވަން ދިވެހިރާއްޖެ ސާފު ދިވެހިރާއްޖެ" އަތޮޅުތަކުގެ މާލެއާއި ޕްރޮގްރާމްގެދަށުން ގިނަރަށްތަކެއްގެ ފަޅުސާފުކުރުމުގެ މަސައްކަތް ސިފައިން ކޮށްފައިވެއެވެ. ސުނާމީ ކާރިސާއަކީ ފަހުގެ ތާރިޚުގައި މިހާތަނަށް ރާއްޖޭގެ ރައްޔިތުންނަށް ކުރިމަތިވި އެންމެ ބިރުވެރި ކާރިސާއެވެ 2004 .ވަނަ އަހަރުގެ ޑިސެމްބަރ މަހުގެ 26ވަނަ ދުވަހު ކުރިމަތިވި މި ނުރައްކާތެރި ކާރިސާއާއި ދިވެހިން ކުރިމަތިލީ ކުއްލި ސިހުމަކާއެކުގައެވެ .ބަލަބަލާ ތިއްބައި މުޅި ޢުމުރުގައި ކުރިމަސައްކަތް އޮޔާދިޔައީ ތިމާގެ އަމިއްލަ ފުރާނަ ސަލާމަތް ނުކުޅެދިގެންވާހާލުގައި ކުރަންވެސް ބަލަބަލާތިއްބައެވެ .އެތައް ބައެއްގެ ގެދޮރުނެތި މަގުމަތިވެފައި ވީއިރު އަނެއްބައަކު ކާނެ އެއްޗެއް ބޯނެ ފެންފޮދެއްނެތި ފައިތިބި މި ނުރައްކާތެރި ވަގުތު އެހީތެރިކަމައިގެން ސިފައިން ނުކުތީ ޤައުމީ ޚިދުމަތުގެ ކަމަރު ބަނދެގެން ކޮންމެ ފަދަ މަސައްކަތެއް ކުރަންޖެހުނަސް އެކަމަކަށް ފިސާރި ތައްޔާރުވެ ތިބެގެންނެވެ .ކަނޑުމަތީގައި ކޯސްޓްގާޑުގެ އުޅަނދު ފަހަރު ކެނޑިނޭޅި
ދަތުރުތައް ކުރަމުންދިޔައީ ފެނާ ،ބޭހާ، ހިފައިގެންނެވެ. އަންނައުނު ކާބޯތަކެއްޗާ އަނެއްބައަކު ރަށްރަށަށް ފައިބާ ވަގުތީ ހިޔާގެ އިންތިޒާމް ވަގުތީގޮތުން ހަމަޖައްސައިދެމުން ދިޔައިރު އަނެއްބައަކު ރަށްތައް ސާފުކުރަމުން ދިޔައެވެ .އަނެއްބަޔަކު ދިޔައީ މާލެއިން ރަށްރަށަށް ފޮނުވަންޖެހޭ ތަކެތި ފޯވަޑް ކޯޑިނޭޝަން ސެންޓަރުތަކަށް ފޮނުވަމުންނެވެ. އެވަގުތަށް ދިޔައީ އަނެއްބައަކު އަދި ދެވެންހުރި އެހީތެރިކަމަކީ ނުވަތަ އިނާޔަތަކީ ކޮބައިތޯބަލައި ،ސަރުކާރުން ކަނޑައަޅާފައި އޮތް ކޮމިޓީގެ ލަފާފުޅުގެ މަތިން އެހީތެރިކަން މިކާރިސާގައި ރާއްޖޭގެ ފޯރުކޮށްދެމުންނެވެ. މީހުން ދިރިއުޅޭ 9ރަށެއް ފިޔަވައި ހުރިހާރަށަކަށް އަސަރު އެކިވަރަށް ކޮށްފައިވެއެވެ. ސުނާމީ ކާރިސާގައި ގެއްލުން ލިބުނު ރައްތަކުގެ ތެރެއިން ރ.ކަނދޮޅުދޫ ރައްޔިތުން ދިރިއުޅުމައްޓަކައި ރ.ދުވާފަރު ،ސަރުކާރުން ބިނާ ކުރެއްވުމާއިގުޅިގެން 2008ވަނަ ތެރޭގައި މަހުގެ ޑިސެމްބަރު އަހަރުގެ އެއަތޮޅުގެ އެކިރަށްތަކުގައި ތިބި ކަނދޮޅުދޫ ދުވާފަރަށް ރައްޔިތުން ބަދަލު ކުރުމުގެ މަސައްކަތް ކޮށްފައިވެއެވެ. ސިފައިން ސު ނާ މީ ކަ ރި ސާ ގަ އި ލިބުނު ތ.ވިލިފުއްޓަށް ގުޅިގެން ގެއްލުންތަކާ އެރަށް ރަގަޅު ފެންވަރަކަށް ހަދާނިމި ،އެއަތޮޅުގެ އެކި ރައްރަށުގައި ދިރިއުޅެމުން ދިޔަ ވިލިފުށީގެ ރައްޔިތުން 2009 ވަނަ އަހަރުގެ މެއި މަހުގެ ވިލިފުއްޓަށް މެދުތެރޭގައި ބަދަލުކުރުމުގެ މަސައްކަތްވެސް ސިފައިން ވަނީ ކޮށްފައެވެ .ރ.ދުވާފަރަށް މީހުން ބަދަލު ކުރުމާ ގުޅިގެން އެރަށުގެ މަގުތައް ހުރިގޮތުން ރައްޔިތުންނަށް ލިބެމުންދިޔަ ދަތިތައް ޙައްލުކޮށްދިނުމުގެ ގޮތުން އެރަށުގެ މަގުތައް ރަނގަޅު ފެންވަރަކަށް ހެދުމުގެ މަޝްރޫޢުގެ މަސައްކަތް ސިފައިންކޮށްފައިވެއެވެ .ދުވާފަރުގެ ހުޅަނގު ފަރާތް ގިރަމުންދާތީ ،މިކަން ހައްލުކޮށްދިނުމަށް އެސަރަހައްދުގައި ޖަންބޯ ބޭގު ޖެހުމުގެ މަސައްކަތް ކުރެއްވުމަށް ސަރުކާރުން ނިންމަވައި އެމަސައްކަތް އެމް.އެން.ޑީ.އެފް އާއި ޙަވާލު ކުރެއްވުމާ ގުޅިގެން ދިވެހި ސިފައިންގެ ޓީމެއް ވަރަށް ފަންނުވެރިކަމާއިއެކު އެމަސައްކަތްވެސް ކޮށްފައިވާކަން ފާހަގަކޮށްލަން ޖެހެއެވެ. މާލެގެ މަސްމާރުކެޓުގެ އުތުރުން ބޭރު
ތޮއްޓާ ދެމެދުގައި ހިއްކާފައި އޮތް ބިމުގައި މާރުކޭޓު ހެދުމުގެ މަސައްކަތް އެމް.އެން.ޑީ އެފް އާއި 2007ގައި ޙަވާލު ކުރެއްވުމާއި ގުޅިގެން ސިފައިންގެ މިލިޓްރީ އިންޖިނިއަރުންގެ ބެލުމުގެ ދަށުން އެއަހަރުގެ ރަމަޝާންމަހަށް ސިފައިންގެ ގިނަ ބައެއްގެ ބުރަ މަސައްކަތުން އެތަން ތައްޔާރު ކުރެވުނެވެ .އަދި ޖެހިގެން އައިއަހަރު ކުރިން ލޯކަލް މާކެޓްހުރި ހުސްބިމުގައި އެއަހަރުގެ ރޯދައަށް ދަތުރުވެރިންގެ މާރުކޭޓުގެ ގޮތުގައި ސިފައިންގެ ގިނަބަޔެއްގެ ބުރަ މަސައްކަތުން މާރުކޭޓެއް ހަދާދެވިފައިވެއެވެ .ހދ .މާވައިދޫ އާއި ފަރިދޫ އާއި ކުނބުރުދޫ ރައްޔިތުން ބަދަލުކުރުމައްޓަކައި ނޮޅިވަރަންފަރަށް [އޮޕަރޭޝަން އެއްފަސް ހާދާލު ]2011 ގެ ނަމުގައި އެމް.އެން.ޑީ.އެފް .ނޮދަން އޭރިއާއިން ހިންގި ޕްރޮގްރާމަކީވެސް ވަރަށް މުހިންމު ޕްރޮގްރާމެކެވެ .މިމަސައްކަތް ފެށީ 2011ޖެނުއަރީ 22ވީ ހޮނިހިރު ދުވަހުއެވެ. ހދ.ފަރިދުއާއި ކުނބުރުދޫ އަދި މާވައިދޫ މީހުން އެއަތޮޅު ނޮޅިވަރަންފަރަށް ބަދަލުކުރުމުގެ ގޮތުން ސިފައިން ފެށި މިމަސައްކަތުގައި ލޮރީއަށް މުދާ
ބަރުކޮށްގެން ކޮޅުވެއްޓީގައި މީހުންނާ ތަކެތި ގެންގޮސް ނޮޅިވަރަމްފަރަށް ބަދަލުކުރުމައްޓަކައި އެތައް ގިނަދަތުރުތަކެއް ކުރަން ޖެހުނެވެ. މާލޭގައި މީދާ މަދުކުރުމަކީ ސިފައިން ސަރުކާރުގެ ކަމާބެހޭ މުއައްސަސާތަކާއި ގުޅިގެން ދޭތެރެ ދޭތެރެއިން ހިންގާ ޙަރަކާތެކެވެ .މީގެ އިތުރުން ވާމެރުމާއި ކާޅުމެރުމާއި މިނޫވެސް މިބާވަތުގެ ރައްޔިތުންނަށް ދަތިވާކަންކަމުގައި ސިފައިންގެ އެހީތެރިކަން ދަނީ ފޯރުކޮށްދެވެމުން އައިސްފައިވެއެވެ .މީގެ އިތުރުން މިއަހަރު ފެތުރެންފެށި ޑެންގޫ ހުމުން ސަލާމްތަވުމުގެ ނައްތާލުމުގެ މަދިރި ހިންގުނު ގޮތުން ބައިވެރިވެ ސިފައިން ޕްރޮގްރާމްގައިވެސް އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދީފައިވެއެވެ. މިފަހުގެ ތާރީޚުގެތެރޭގައި ސިފައިންގެ
އޮނިގަނޑުގެ ތެރެއަށް އަލަށްޤާއިމްވެފައިވާ އެއްބައަކީ ވައިގެ ޚިދުމަތެވެ .ކިތައްމެ ކުޑަ ގޮތެއްގައިނަމަވެސް އަސްކަރީ ވައިގެ އަސްކަރިއްޔާގައި މިޤައުމުގެ އުޅަނދެއް އޮތުމަކީ އަސްކަރިއްޔާގެ ޚިދުމަތަށް އެތައް ގިނަ ފަސޭހަތަކެއް ލިބޭނެކަމެކެވެ .ޚާއްޞަކޮށް ހާލުބޮޑު ބަލިމީހުން މާލެއަށް އުފުލުމުގައި އިންޑިއާ ސަރުކާރުގެ ހިލޭއެހީގެދަށުން ލިބުނު ހެލިކޮޕްޓަރ '' ރެހެންދި'' ގެ ޚިދުމަތް ދަނީ ފޯރުކޮށްދެވެމުންނެވެ. ދާދި ފަހަކުން މިނިސްޓްރީ އޮފް ހިއުމަންރިސޯސަސް ޔޫތު އެންޑް ސްޕޯޓްސް އާއި ޑިޕާރޓްމަންޓް އޮފް އިމިގްރޭޝަން އެންޑް އެމިގްރޭޝަންގައި ހިންގަމުންދާ ބިދޭސީންގެ މަޢުލޫމާތު ބެލެހެއްޓުމާ ގުޅޭގޮތުން ކުރަންޖެހޭ އިދާރީ މަސައްކަތްތަކާއި ބިދޭސީންނާއިބެހޭ ހުރިހާ ބެލެހެއްޓުމާއިބެހޭ މައުލޫމާތު ވަސީލަތްތަކާއި އިމިގްރޭޝަންގެ ވާރކް ވިސާ ދޫކުރުމާއިބެހޭ މަސައްކަތްތައް ވަގުތީގޮތުން އެމް. އެން.ޑީ.އެފް.އާއި ޙަވާލުކުރުމަށް ވަޒީރުންގެ މަޖިލީހުން ނިންމެވުމާއި ގުޅިގެން 03ޖުލައި ދުވަހުންފެށިގެން ވަނަ 2011 އެމް.އެމް. އެމަސައްކަތްތަކާއި ޑީ.އެފުން ޙަވާލުވެ ،ފާހަގަކޮށްލެވޭ މިންވަރެއްގައި އެމަސައްކަތްތައް ވަނީ ކޮށްނިންމާފައެވެ. އަބަދުވެސް ސިފައިންނަކީ ޤައުމަށް ދިމާވާ ކޮންމެކަމެއްގައި ވަރަށް ފޯރިއާއި ޖޯޝާއިއެކު ފަސްޖެހުމެއްނެތި ބައިވެރިވާ ބައެކެވެ .މިގޮތުން މިފަދަ ރޫހެއްގައި ސިފައިން މިހާރު ކުރަމުންދާ އެންމެ ޚާއްޞަ އެއްމަސައްކަތަކީ ބޭއްވުމަށް ރާއްޖޭގައި މިއަހަރު ސާރކްސަމިޓަށް ހަމަޖެހިފައިވާ ކުރަންޖެހޭ ތައްޔާރީތަކުގެ މަސައްކަތްތަކެވެ. އައްޑުއަތޮޅާއި ފޯއްމުލަކުގައި ކުރެވެމުން އަންނަ ގިނަމަސައްކަތްތަކެއްގައި ސިފައިންގެ ގިނަބަޔަކު ދަނީ ވަރަށް ބުރަކޮށް މަސައްކަތް ކުރަމުންނެވެ. ސިފައިން ކުރާ މިފަދަ ކޮންމެ މަސައްކަތަކީ ޤައުމަށް ރީތިނަމާއި ފަޚްރު ލިއްބައިދޭނޭ މަސައްކަތްތަކެއްކަން ޔަޤީނެވެ .އަދި މިކަމުގެ ސަބަބުން ދިވެހި ރައްޔިތުންނާއި ސިފައިންނައި ދެމެދު އޮންނަގުޅުން އިތުރަށް ބަދަހިވެގެންދާނޭ ކަމެކެވެ.
މަޢުލޫމާތު:
§ ތާރީޚުގެ ތެރެއިން ދިވެހި ސިފައިން 1990 § ތަރަށްޤީގެ ދުވެލި 2008 § ސިފައިންގޭގައި ހިނގި މުހިންމު ކަންތައްތައް ،2009އަދި 2010ގެ ފޮތުން
13
ސ އޫލި ްއ ަޔތާއި ވާޖި ުބ ައ ާދ ުކ ުރ ަމ ްށ ަތ ުޢލީމާއި ަތމްރީ ުނ ަމ ް
ނޓް ޭމޖަރ ައ ުޙ ަމދު ަޢ ްބދުﷲ ސާރޖަ ް
ރ ްއޖެ ނއިި ،ދ ެވ ިހ ާ ސ ާލ ްމދީ ާ ސއާއިި ،އ ް ސ ީ ރ ްއ ޭޖގެ ޤާނޫނު ައ ާ ނކީ ިދ ެވ ިހ ާ ސި ަފއިން ަ ދިފާއުކުރުމުގައި އަދި ދުޝްމަނުންނާއި ބަޣާވާތްތެރިންގެ ކިބައިން ދިވެހި ދަޢުލަތް ސަލާމަތް ރ ުމ ަގއި ުކ ު
ރށް ިތބޭ ަބ ެއ ެކވެ. ނ ުވ ަމށް ަތ ްއ ާޔ ަ ރބާ ް ނއިން ުޤ ު ށގަނ ާޑއި ުފރާ ަ ަހ ި
މިމަސްއޫލިއްޔަތު އެންމެ ފުރިހަމައަށް އަދާކުރުމަށްޓަކައި އެންމެ މުހިންމީ އެމީހަކު ނމުން ރއިން ަތމްރީނު ުވމޭ ބު ު ސ ްއ ަކ ްތކުރާ ދާއި ާ ނވަތަ ެއ ަބ ަޔކު ަމ ަ ު ރވޭނީ ަތ ްޢ ީލ ާމއި ރ ަހމަ ިޚ ުދމަ ެތއް ކު ެ ނއެވެު .ފ ި ނވާ ެ އެއީ ޮދ ަގ ަކށް ު ޝ ްއ ެކއްނެ ެތވެ. ރއިން ަކ ާމ ެމ ުދ ަ ނގެ ތެ ެ ަތމްރީ ު
14
1988ނޮވެމްބަރ 03ގައި ކުރިމަތިވި ހިތާމަވެރި ޙާދިސާ ވެގެންދިޔައީ ދިވެހި އަސްކަރިއްޔާގެ ތަމްރީނުގެ ދޮރާށީގައި ޓަކި ޖަހައިލި ޙާދިސާއަކަށެވެ1988 . ނޮވެމްބަރު 3ގެ ޙާދިސާ ކުރިމަތިވިއިރު އެކަށީގެންވާ ގޮތެއްގައި ތަމްރީނުވަމުންދިޔަ ސިފައިންގެ ޢަދަދު ވަރަށް މަދެވެ .ބޭރު ޤައުމުތަކުން ލިބޭ މަދު ފުރުޞަތުތަކުން ތަމްރީނުވާ ސިފައިން ،އަތުގެ އިނގިލިތަކުން ގުނާލެވޭހާ މަދުއިރު އޭރު ދެމުންދިޔަ އަސާސީ ތަމްރީނު ކުރިއަށް ގެންގޮސްފައިވަނީވެސް ވަރަށް އާދައިގެ ގޮތަކަށޭ ދެންނެވުމަކީ ކުށަކަށްނުވާނެއެވެ .މީގެއިތުރުން ޚާއްޞަ ތަމްރީނެއްގެ ގޮތުން 1986 އަދި 1987ވަނަ އަހަރު ޓާސްކް ފޯސް ނަމުގައި ފަނަރަ ވަރަކަށް މީހުންގެ ދެ ތަމްރީނު ބެޗެއް ހިންގާފައިވެއެވެ .މިގޮތުން ޝަހީދު ހުސެއިން އާދަމްއަކީ ދެވަނަ ޓާސްކް ފޯސް ޓްރެއިނިން ފުރިހަމަކޮށްފައިވާ ބޭފުޅެކެވެ 1988 .ނޮވެމްބަރ 03ގެ ފަހުން ސިފައިންގެ ތަޢުލީމަށާއި ތަމްރީނަށް ބޮޑެތި ބަދަލުތަކެއް ގެނެވިފައިވާކަން ތާރީޚު ހެކިދެއެވެ .މިގޮތުން ސިފައިންނަށް ދެމުން އައި އަސާސީ ތަމްރީނު ކޯހުގެ މަންހަޖަށް އިޞްލާޙުގެނެސް ބަދަލުތަކެއް ގެނެވިފައިވެއެވެ .އަދި 1989ގައި އިނގިރޭސި ސިފައިންގެ ބެލުމުގެދަށުން ސްޕެޝަލް ޓާސްކް ފޯސް ނަމުގައި އެއްގަމު ހަނގުރާމައަށް ސިފައިންނަށް ޚާއްޞަތަމްރީންދެވެން ފެށިފައިވެއެވެ. އަދި ޖެހިގެން އައި 1990ވަނަ އަހަރު ހަމަ އިނގިރޭސިންގެ ބެލުމުގެ ދަށުން އެން.ސީ.އޯ ކޭޑަރ ނަމުގައި ޖޫނިއަ ލީޑަރުން ތަމްރީނުކުރަން ފެށިފައިވެއެވެ .މީގެއިތުރުން ސިފައިންގެ ތަމްރީނަށް ރާއްޖޭންބޭރުން ކުރިން ލިބެމުން ދިޔަ ފުރުޞަތުތައް އިތުރުވެގެން ގޮސް ބޭރުޤައުމުތަކުގެ ތަމްރީނުދޭ މަރުކަޒުތަކުގައި ދިވެހިސިފައިންގެ އަޑު ގުގުމެން ފެށިއެވެ. ނޮވެމްބަރ 03ގެ ޙާދިސާއަށްފަހު އެދުވަސްވަރަކާ ގުޅޭގޮތުން ދިވެހި އަސްކަރިއްޔާގެ ތަމްރީނުގެ ސިޔާސަތަށްވެސް ދިޔައީ ބަދަލުތައް ގެނެވެމުންނެވެ .ޕްރޮފެޝަނަލް އަސްކަރިއްޔާއަކާ ދިމާލަށް ދިވެހި ރާއްޖޭގެ ޤައުމީ ދިފާޢީ ބާރު މިޞްރާބު ޖަހާފައިވާ މިދަނޑިވަޅުގައި އެންމެ ބޮޑު ބަދަލެއް އައިސް އެންމެ މުހިންމު ސަމާލުކަމެއް ދެވިފައިވާ ދާއިރާއަކީ މީހުން ތަމްރީނު ކުރުން ނުވަތަ މީހުން ބިނާކުރުމުގެ ދާއިރާއެވެ .މިފަދަ މުއައްސަސާއެއްގައި ތަޢުލީމާއި ތަމްރީނު މުހިންމުވަނީ ކީއްވެތޯއެވެ؟ އާދެ! ޖަވާބު ވަރަށް ސާފެވެ .ދިވެހި ސިފައިންނަށް ރައްޔިތުން މަތިކޮށްފައިވާ ޤާނޫނީ ވާޖިބު ކަމުގައިވާ އިސްލާމްދީނާއި ދިވެހިރާއްޖެ ދިފާޢުކުރުމާއި، ޤުދުރަތީ ކާރިސާތަކާއި މިނޫންވެސް ދިމާވެދާނެ ކޮންމެ ނުރައްކަލަކުން ރައްޔިތުންނާއި މުދާ ސަލާމަތްކުރުމަށް ތައްޔާރުވެ ތިބުމަށެވެ .މިސަބަބަށްޓަކައި ތަޢުލީމާއި ތަމްރީނާއި ނުލައި
އަސްކަރިއްޔާ ނުވާކަން ޤަބޫލުކުރަންޖެހެއެވެ. ދިވެހިއަސްކަރިއްޔާގެ ބަދަލުވަމުންދާ ތަމްރީނު ސިޔާސަތުގެ އޮނިގަނޑުގައި ޑިފެންސް އިންސްޓިޓިއުޓް ފޯރ ޓްރެއިނިންގ އެންޑް އެޑިޔުކޭޝަން ( ޑައިޓް ) ގެ ދަށުން 08ޓްރެއިނިންގ ސްކޫލްވެއެވެ. އެމް.އެން.ޑީ.އެފްގެ 2011ވަނަ އަހަރުގެ ތަމްރީނާއި އެމް.އެން.ޑީ.އެފްގައި ސިޔާސަތުގައިވާގޮތުން ބެހޭ ހިންގާ ކޯސްތައް ބެހިގެންވަނީ މައިގަނޑު ދެބަޔަކަށެވެ. އެއީ ލީޑަރޝިޕް ކޯސްތަކާއި ސާރވިސް އޮރިއެންޓެޑް ކޯސްތަކެވެ .ލީޑަރޝިޕް ކޯސްތަކަކީ އެން.ސީ.އޯ އެކެޑެމީ އަދި އޮފިސަރ ޓްރެއިނިންގ ވިންގއިން ހިންގާ ކޯސްތަކެވެ .ސާރވިސް އޮރިއެންޓެޑް ކޯސްތަކުގައި ހިމެނެނީ އެބައެއްގެ ދާއިރާއަކާއި ގުޅޭ ކޯސްތަކެވެ. ތަމްރީނުގެ ގޮތުންބަލާއިރު 2010ވަނަ އަހަރު 2011ވަނަ ނިމިގެންމިދާ އަހަރާއި ކުރެވޭވަރުގެ ފާހަގަ ދިވެހިއަސްކަރިއްޔާއިންވަނީ
ޑައިޓް ބޭސި ް ކ ޓްރެއިނިންގ ސްކޫލް
ފަޔަރ އެންޑް ރެސްކިޔު ސްކޫލް
އޮފިސަރ ޓްރެއިނިންގ ވިންގ
އެން.ސީ.އޯ އެކެޑެމީ
ސްކޫލް އޮފް ލޮޖިސްޓިކް
އެސް.އެ ް ފ ޓްރޭނިންގ ސްކޫލް
މެރިން ޯ ކ ޓްރޭނިންގ ސްކޫލް
ކޯސްޓްގާޑް ޓްރޭނިންގ ސްކޫލް
ކުރިއެރުންތަކެއް ހޯދާފައެވެ .ސިފައިންގެ ނޮން ކޮމިޝަންޑް އޮފިސަރުންގެ ލީޑަރޝިޕް ހުނަރު އިތުރުކުރުމަށް 2010ފެބްރުއަރީގައި އެން. ކުރުމުއްދަތެއްގައި ސީ.އޯ އެކެޑެމީ ހުޅުވި އެ ސްކޫލުންވަނީ ކާމިޔާބު އެތައް ކޯސްތަކެއް ކުރިއަށް ގެންގޮސްފައެވެ .އަދި ހަމައެހަރު އޮފިސަރުންގެ ތަމްރީނުތަކަށް ޚާއްޞަކޮށްގެން އޮފިސަރ ޓްރެއިނިންގ ވިންގ ހުޅުވި މުޅިން ދިވެހިރާއްޖޭގައި އެތަނުންވަނީ އަލަށް އޮފިސަރ ކެންޑިޑޭޓް ކޯހެއް ކުރިއަށް ގެންގޮސްފައެވެ .މީގެއިތުރުން މިއަހަރުގެ ޖުލައި މަހު ވަނީ ކޯސްޓްގާޑް ޓްރެއިނިންގ ސްކޫލާއި މެރިންކޯރ ޓްރެއިނިންގ ސްކޫލް ހުޅުވާ
ޑައިޓުން އެންމެ މުހިންމު ކަމެއްދީގެން މަސައްކަތްކުރާނީ މިއަހަރު ނެރުނު ސިފައިންގެ ތަމްރީނާބެހޭ ސިޔާސަތާ އެއްގޮތަށް ސްކޫލް ކަނޑައެޅިފައިވާ ތެރެއިން ސިސްޓަމްގެ ޓްރެއިނިންގ ޕޮލިސީއާއި، ޓްރެއިނިންގ ތަމްރީނުތައް އެއްގޮތަށް ޕައިޕްލައިނާ ތަންފީޒުކުރުން ރާވާހިންގާ ޑިވޮލޮޕްކޮށް ކަމުގައެވެ .މީގެއިތުރުން ކެޕްޓަން ޝަރީފް ވިދާޅުވީ މަރުކަޒީ އުޞޫލުން ސްކޫލް ސިސްޓަމް ހިނގާނެގޮތުގެ އެސް.އޯ.ޕީ (ސްޓޭންޑިންގ އޮޕަރޭޓިންގ ޕްރޮސީޖަރ) އެއް އެކުލަވާލާ މިހާރު ޤާއިމު ކުރެވިފައިވާ ސްކޫލްތަކުގެ ޕްރޮގްރާމްތައް ރިވައިސްކޮށް ގެންނަންޖެހޭ
އެންމެ މުހިއްމީ ވީހާވެސް އަވަހަކަށް ރެކްރޫޓް ޓްރެއިނިންގ ބެޗެއް ކުރިއަށް ގެންދިއުން ކަމުގައެވެ .މިގޮތުން މިއަހަރުގެ ޑިސެމްބަރުމަހުގެ ތެރޭގައި ރެކްރޫޓް ޓްރެއިނިންގ ބެޗެއް ފެށުމަށް އެންމެބޮޑު ދެން ޤަސްތުކުރާކަމުގައެވެ. ދާއިރާއަކުންވެސް ހުރިހާ އިސްކަމެއްދޭނީ ބޭސިކް ލެވެލްގެ ބިންގާ އެޅުމުގެ ކޯސްތައް ކުރިއަށް ގެންދިއުންކަމުގައެވެ .އަދި މެރިންކޯރ އެޑްވާންސް ކޯސް ހިންގުމަކީ އިސްކަންދޭ މުހިންމު ތަމްރީނު ތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ އެން. މީގެއިތުރުން ކޯހެއްކަމުގައެވެ. ސީ.އޯ އެކެޑެމީގެ ކޯސްތަކާއި ،އޮފިސަރުން ތަމްރީނު ކުރުމުގެ ޕްރޮގްރާމްތައް އޮފިސަރ
މި ދެ ސްކޫލުން ހިންގި ފުރަތަމަ ތަމްރީނު ބެޗް ގްރެޖުއޭޓް ކޮށްފައެވެ .އަދި ސްޕެޝަލް ފޯސަސްގެ ތަމްރީނުތައްވެސް މިއަހަރުވަނީ އެސް.އެފް ޓްރެއިނިންގް ސްކޫލްގައި ކާމިޔާބު ކަމާއެކު ކުރިއަށް ގެންގޮސްފައެވެ. ސިފައިންގެ ކޮންމެއަކަސް މުސްތަޤްބަލް ބިނާކޮށް ،ސިފައިންގެ މިޝަން ޙާޞިލް ކުރެވެންއޮތީ ތަޢުލީމާއި ތަމްރީނުގެ ތެރެއިންކަން 2010އަދި 2011ވަނަ އަހަރު ހިންގާފައިވާ ތަމްރީނުތަކުންނާއި މިދާއިރާއިން ތަކުން ލަނޑުދަނޑި ޙާޞިލްކުރެވުނު ސާބިތުވެއެވެ. ސިފައިންގެ ތަމްރީން ސިޔާސަތާ ބެހޭގޮތުން ޑައިޓްގެ ޑިޕިއުޓީ ކޮމާންޑިންގ އޮފިސަރ ކެޕްޓަން އަޙްމަދު ޝަރީފް ވިދާޅުވީ
ބަދަލުތައް ގެނައުމުގެ މަސައްކަތްތަކަކީވެސް މިހާރު ކުރެވެމުންދާ މަސައްކަތްތައް ކަމުގައެވެ. "އިންޓެގްރޭޓެޑް ހެޑްކްއޯޓަރޒްގެ ގައިޑެންސް އާއެކު މަސައްކަތްކުރަމުންމިދަނީ 2012ވަނަ އަހަރު ނިމުމުގެ ކުރިން ފަޔަރ އެންޑް ރެސްކިޔު ސާރވިސްގެ ސްކޫލް ޤާއިމުކޮށް ފަޔަރއެންޑް ރެސްކިޔު ސާރިވސްގެ ތަމްރީނުތައް މި ސްކޫލުން ދޭންފަށަން އަދި އިންޖިނިއަރިންގ ލޮޖިސްޓިކް ސްކޫލްވެސް 2012ނިމުމުގެ ކުރިން ޤާއިމު ކުރެވޭތޯ" އޮފިސަރ ޓްރެއިނިންގް ވިންގގެ ޗީފް އިންސްޓްރަކްޓަރ މަޤާމްވެސް ފުރުއްވަމުން ގެންދަވާ ކެޕްޓަން ޝަރީފް ވިދާޅުވިއެވެ. މިހާރު އެންމެބޮޑު އިސްކަމެއް ދޭންޖެހިފައިއޮތީ ކޮންކަހަލަ ތަމްރީނު ތަކަކަށްތޯ ދެންނެވެމުން ކެޕްޓަން ޝަރީފް ވިދާޅުވީ މިހާރު
ށ ގެންދަން ނ ވަރަށް ބާރަ ް ޓްރެއިނިންގ ވިންގު ް ޝަރީފް ކެޕްޓަ ް ނ ބޭނުންވާކަމުގައިވެ ް ސ ފާހަގަކުރެއްވިއެވެ. ސިފައިންނާ ޙަވާލުވެފައިވާ ޤާނޫނީ ވާޖިބު އަދާކުރުމުގައި އެންމެ މުހިންމު ހަތިޔާރަކީ ތަމްރީނާއި ތައުލީމެވެ .މިހަތިޔާރުގެ ބޭނުން ތިމާގެ ތިމާއަށްވެސް، ހިފައިގެންނޫނީ އަދި ސިފައިންގެއަށްވެސް ޔުނިޓަށްވެސް، މުޅިޤައުމަށްވެސް ވާނެ ފައިދާއެއް ނެތެވެ. ދިވެހި އަސްކަރިއްޔާއަށް މިހާރު އަންނަމުންމިދާ ނަފްސް ތިމާގެ އެއްގޮތަށް ބަދަލުތަކާ ބައްޓަންކުރުމަކީ ކޮންމެހެންވެސް ކުރަންޖެހޭ ކަމެކެވެ.
15