Addana Magazine 18

Inkjet Multi-Function Centre Series

Reliability with high print volume

Each Color for MFC -J200 InkBenefit

MVR 250/-

Get Cost-savings with

2,400* Form Black and 1300* from C,M,Y page-yield

2400 pages from Black 1300 pages from C,M, Y All Color’s only For

250 Ruffiya Authorised distributor for Brother

COPIER PLUS (PVT) LTD. H. Kuredhimaage Ground Floor Male’ ,Republic of Maldives +960 3312121 +960 3315931 Info@copierplus.com.mv

‫ނަންބަރު‪ | 18 :‬ނޮވެންބަރ ު ‪2015‬‬

‫ރަ އީ ސު ން ގެ ފޮ ޓޯ ގް ރާ ފަ ރު‬

‫ނ ެދމެހެ ްއ ުޓމުގައ ި‬ ‫ނ ަކ ް‬ ‫ނ ވަ ް‬ ‫މި ި‬

‫ޚި ދު މަ ތު ގަ އި ‪ 20‬އަ ހަ ރު‬

‫ނ ގެ ަދ ުއ ުރ‬ ‫ސި ަފއ ި ް‬ ‫‪>> 08‬‬

‫‪>> 12‬‬

‫އެހެނިހެން ‪....‬‬ ‫‪>> 10‬‬

‫§§ޗީފް އޮފް ޑިފެންސް ފޯސްގެ ޚިޠާބު‬ ‫§§ވައިސް ޗީފް އޮފް ޑިފެންސް ފޯސްގެ‬

‫‪>> 18‬‬

‫ޚިޠާބު‬ ‫§§ޢަލީ‬

‫ރަސްގެފާނުގެ‬

‫އިޙްތިރާމްކުރުމާއި އިޙްތިރާމް ލިބިގަތުން‬

‫ފުރާނަފުޅު‬

‫ޤުރުބާންކޮށްލެއްވި ޖިހާދު‬

‫ދުނިޔޭ ެގ އެންމެ ބޮޑު އާމްދަނީ ލިބޭ‬ ‫ފުޓް ޯބޅަ ކުޅު ްނތެރިން ‪2015 -‬‬

‫‪>> 32‬‬

‫‪>> 14‬‬

‫ދުންފަތުން އިސްތިޢުމާލު‬

‫§§އިއްތިފާޤް!‬

‫ކުރާ ސަރަޙައްދު‬

‫§§ބައިލައްކަ‬

‫‪>> 20‬‬

‫§§އެންމެ މަތިވެރި ޚިދުމަތް‬ ‫§§ލުއި މަޢުލޫމާތު‪ :‬އަލަނާސި‬

‫‪>> 30‬‬

‫§§ތިހަނދާން!‬ ‫§§ދިވެހީންގެ ދޮން ރަޙުމަތްތެރިޔާ‬ ‫§§ދިވެހި ލަޝްކަރުގެ އެހާރާއި މިހާރު‬ ‫§§ނަޞްރުގެ‬ ‫ފަތަޙައިން‬

‫ދުވަހުގެ‬ ‫ލިބުނު‬

‫ނަޞްރާއި‬ ‫ފިލާވަޅުތަކުގެ‬

‫މި އަ ދާ އި މާ ދަ މާ ގެ ިޢ ބް ރަ ތު ގެ‬

‫‪>> 24‬‬

‫ފި ލާ ވަ ޅު‬

‫ނެ ތި މޮ ށު މާ އި ދެ ބަ އޮ ޑު ވު ން‬

‫އަ މަ ން އަ މާ ން ކަ ން ‪ge 3 rubanqveno‬‬

‫މައްޗަށް ބަލައިލަމުން‬

‫‪>> 29‬‬

‫‪A dihA‬‬ ‫‪s‬‬

‫‪>> 42‬‬

‫އެޑިޓަރުގެ ބަސް‬

‫‪qDOb qlawirOTiDew‬‬

‫ާމ ީޒ ެގ ހަނދާން ަތކުން ަޢ ުޒމް ާއ ުކރުން!‬ ‫‪ 1988‬ވަނަ އަހަރުގެ ނޮވެންބަރު މަހުގެ ‪ 3‬ވަނަ ދުވަސް‪ ،‬ނުވަތަ މީގެ ‪ 27‬އަހަރު ކުރިން‪،‬‬ ‫ދިވެހިރާއްޖެއަށް ކުރިމަތިވި ނުރައްކާތެރި ބިރުވެރި ޢުދުވާނަށް އަހަރުތަކެއް ފާއިތުވެގެން ދިއުމަކުން‪ ،‬ދިވެހި‬ ‫އުންމަތް އެދުވަހުގެ ހަނދާނެއް ނުނެތޭނެވެ‪ .‬ސަބަބަކީ ފަހުގެ ތާރީޚުގައި ދިވެހިރާއްޖެއަށް ކުރިމަތިވި އެންމެ‬ ‫ބިރުވެރި ޙަމަލާ ކުރިމަތިވި ދުވަސް ކަމަށް ވާތީއެވެ‪ .‬އެހާދިސާގެ ބިރުވެރިކަން މިއަދުވެސް އަޅުގަނޑުމެންގެ‬

‫އެޑިޓަރ‬ ‫ކެޕްޓަން އިބްރާހީމް ޢާޒިމް‬

‫ހިތްތަކަށް އިހުސާސް ކުރެވެމުން ދެއެވެ‪ .‬އެދުވަހު ދިވެހި ޤައުމުގެ ލޮބުވެތި ރައްޔިތުންގެ ކިބައިން‬ ‫ފެނިގެންގޮސްފައިވާ ހިތްވަރާއި ޤައުމީ ރޫޙަކީ ޒުވާނުންނަށް ހުރި ފުރިހަމަ ނަމޫނާއެކެވެ‪ .‬އަދި ޤައުމަށްޓަކައި‬ ‫ފަޚުރުވެރިވުމަށް އިބުރަތުން ފުރިގެންވާ ފިލާވަޅު ތަކެއްކަމަށް އެދުވަސް ވާނެތީއެވެ‪ .‬‬ ‫ޤައުމަށް ދިމާވި ކޮންމެ ޢުދުވާނެއް ދިފާޢު ކުރުމަށް ދިވެހި ސިފައިން އަދާކުރި އިސް ދައުރު ހަނދާނަށް‬

‫ޑެޕިއުޓީ އެޑިޓަރ‬

‫ގެންނަށް ޖެހެއެވެ‪ .‬އަދި މިފަދަ ދުވަހެއް ފާހަގަކުރަމުންދާ ދިއުމުގައި ޤައުމީ ބަޠަލުންގެ މަތިވެރި ޖިހާދުގެ މަތިން‬

‫ކޮމާންޑް ސާރޖަންޓް މޭޖަރ ޢަބްދުﷲ ސަޢީދު‬

‫ހަނދާން އާކުރަންޖެހެއެވެ‪ .‬އަދި އެބަޠަލުންގެ ލެއިން ޤައުމަށްވި މަތިވެތި ޤުރުބާނީގެ އަގު ބޮޑެވެ‪ .‬ދީނާއި‬

‫މެނޭޖިންގ އެޑިޓަރ‬

‫ސްޓާފް ސާރޖަންޓް މުޙައްމަދު ސަޢީދު‬

‫ޤައުމައްޓަކައި ޖިހާދުވި ޝަހީދުންގެ ޒިކުރާ އާކުރަންޖެހެއެވެ‪ .‬އެ މުޖާހިދުން ކުޅަ އަގުހުރި ޖިހާދުގެ މަތިން‬ ‫ހަނދާން އާކުރުންމަތީ ދެމިތިބެން ޖެހެއެވެ‪ .‬މާތްވެގެންވާ އިސްލާމްދީނާއި‪ ،‬ދިވެހި ޤައުމާއި‪ ،‬ދިވެހި ރައްޔިތުން‬ ‫ސަލާމަތްކޮށްދެއްވުމަށް ދިވެހި ހިއްވަރުގަދަ އަސްކަރީ ލަޝްކަރު ނުވަތަ ސިފައިން ވެވަޑައިގެންނެވި މަތިވެރި‬ ‫ޤުރުބާނީގެ އަގު ބޮޑެވެ‪ .‬އަދި މި ނޭވާގައި ދިވެހި ޤައުމުގެ މިނިވަންކަމަށް ޖިހާދު ކުރައްވައި‪ ،‬ޤައުމުގެ‬ ‫މިނިވަންކަން ހިމާއަތްކޮށް ރައްކާތެރި ކުރައްވައި‪ ،‬އެ ޢުދުވާނީ ޙަމަލާގައި ޝަހީދުވެވަޑައިގެންނެވި ހިތްވަރުގަދަ‬

‫ސސިއޭޓް އެޑިޓަރ‬ ‫އެ ޯ‬

‫އަބުޠާލުން އެކުރެއްވި ޖިހާދަށް އަޅުގަނޑު ފަޚުރުވެރިވާ ހާލު‪ ،‬އެ އެންމެހާ ޝަހީދުންގެ ފުރާނައަށް މާތްﷲ‬

‫ސްޓާފް ސާރޖަންޓް ޙުސައިން ޞަލާޙް ޔޫސުފް‬

‫ސުވަރުގޭގެ ދާއިމީ ނިޢުމަތް މިންވަރުކޮށްދެއްވުން އެދި ﷲ ގެ ޙަޟުރަތުގައި ދުޢާ ދަންނަވަމެވެ‪.‬‬

‫ކޯޕްރަލް ޢަލީ ނިފާޢު‬ ‫ރޑަކްޝަން މެނޭޖަރ‬ ‫ޕް ޮ‬ ‫ކޯޕްރަލް މުޙައްމަދު ޔަޒީދު ސަޢީދު‬ ‫ކޯޕްރަލް ނަވިން ސަޢީދު‬ ‫ޑިސްޓްރިބިއުޝަން މެނޭޖަރ‬ ‫ސްޓާފް ސާރޖަންޓް ސިޔާދު ޙަބީބު‬

‫‪ 1988‬ނޮވެންބަރު ‪ 3‬ގެ ޢުދުވާނީ ޙަމަލާގައި‪ ،‬ދިވެހީންނަށް ނަޞްރު ލިބިގެންދިޔައީ މާތްﷲ‬ ‫ގެ ވާގިފުޅާއެކު‪ ،‬ދިވެހި ރައްޔިތުން އެދުވަހު ދައްކުވައިދެއްވި އެކުވެރިކަމާއި‪ ،‬އުޚުއްވަތްތެރި ކަމާއި‪،‬‬ ‫އެއްބައިވަންތަކަމުގެ ސަބަބުންކަން ޔަޤީނެވެ‪ .‬މުޅިޤައުމު ބަދަހި ސަފުތަކެއްގައި ތިބެ އެއް އަޑަކުން‪ ،‬ﷲ އަށް‬ ‫ދެންނެވި މަތިވެރި ދުޢާއިންކަން ކަށަވަރެވެ‪ .‬ނަޞްރުގެ ދުވަސް މިއަދު ފާހަގަކުރަމުންދާއިރު‪ ،‬ދިވެހިރާއްޖެއަށް‬ ‫މާޒީގައި ކުރިމަތިވި ކޮންމެ ޢުދުވާނެއް ކުރިމަތިވެފައި ވަނީ‪ ،‬ޤައުމުގެ އެތެރޭން ޤައުމަށް ޣައްދާރުވެ އަމިއްލަ‬ ‫އެދުން އިސްކޮށްގެން މަސައްކަތް ކުރި ހީލަތްތެރި ރޭވުމުންނެވެ‪ .‬ދިވެހިންގެ ތެރެއިން ޤައުމާއި ދީނަށް‬ ‫ލޯތްބެއް ނެތް‪ ،‬ޤައުމަށް ޚިޔާނާތްތެރިވި ޚާއިނުންގެ ބަޔަކު ޝާމިލުވެގެންކަން‪ ،‬މިއީ މިއަދުވެސް އަޅުގަނޑުމެން‬ ‫ހަނދާންކޮށް ފާރަވެރިވާންޖެހޭނެ ކަމެކެވެ‪ .‬ފަރުދީފެންވަރުން ޤައުމުގެ ހައިބަތާއި ޝާނާއި ޝައުކަތު ދެނެގަތުން‬ ‫މުހިންމެވެ‪ .‬އަދި މާޒީން ޢިބުރަތް ޙާޞިލުކޮށް‪ ،‬ދީނާއި ޤައުމަށް ލޯބިކުރާ މީހަކަށް ވުމަށް ޢަޒުމް ކަނޑައަޅަން‬ ‫ޖެހެއެވެ‪ .‬ޤައުމީ ލޯބި އިސްކޮށް ޤައުމަށް ކަމޭހިތަން ދަސްކުރަންޖެހެއެވެ‪ .‬ޤައުމީ ލޯބިން ޖަރީވުމަށް‬ ‫ފަސްޖެހިގެން ނުވާނެވެ‪.‬‬ ‫‪ 1988‬ނޮވެންބަރު ‪ 3‬ވަނަ ދުވަހު މުޅި ޤައުމަށް ކުރިމަތިލާން ޖެހުނު އެންމެ ބިރުވެރި އެއް‬ ‫ހަމަލާއަށްފަހު‪ ،‬ރާއްޖޭގެ ސަލާމަތާއިބެހޭ ސިޔާސަތުތަކަށް ބޮޑެތި ބަދަލުތަކެއް ގެނެވި‪ ،‬ޤާބިލް އެތައް‬ ‫ޒުވާނުންނެއް ދިވެހި އަސްކަރީ ސަފުތަކަށް އިތުރުކުރެވިގެން ދިއުމަކީ ޤައުމުގެ މިނިވަންކަމަށް އޮތް ވަރަށްބޮޑު‬

‫މާކެޓިންގ މެނޭޖަރ‬ ‫ސާރޖަންޓް މޫސާ ފުއާދު‬ ‫ލޭއައުޓް އަދި ޑިޒައިންގ‬ ‫ކޯޕްރަލް މުޙައްމަދު ޔަޒީދު ސަޢީދު‬

‫ޔަޤީން ކަމެކެވެ‪ .‬ޤައުމުގެ ސަލާމަތާއި ރައްކާތެރިކަމަށް ކުރިމަތިވާ ގޮންޖެހުންތަކަށް ހައްލު ހޯދުމަށް ދުރާލާ‬ ‫ރޭވުންތެރިކަން އިތުރުކުރަމުންދާ ދިއުމަކީ ހެޔޮ ފާލެއްކަމަށް ދެކެމެވެ‪ .‬އަޅުގަނޑުގެ ދުޢާ އަކީ މިލޮބުވެތި ވަޠަން‬ ‫ތާއަބަދު މިނިވަންކަންމަތީ އަބަދަށް ލަހައްޓަވާ‪ ،‬އަދުއްވުންގެ ކިބައިން ދިވެހި ޤައުމު ސަލާމަތްކޮށް ދެއްވައި‬ ‫ދިވެހި ސިފައިންނަށް އަދަށްވުރެ ފަހި ދުވަސްތަކެއް ދެއްކެވުމެވެ‪ .‬އާމީން‬

‫ކެޕްޓަން އިބްރާހީމް ޢާޒިމް‬ ‫އެޑިޓަރ‬

‫މީޑިއާ އެންޑް ޕަބްލިޝިންގ ސާރވިސް ‪ /‬އެމް‪.‬އެން‪.‬ޑީ‪.‬އެފް‬ ‫ފޯން‪ | 3322607 :‬ވެބްސައިޓް‪mndf.gov.mv :‬‬

‫ސގެ ިޚ ާޠބު‬ ‫ނސް ޯފ ް‬ ‫ޗފް ޮއ ްފ ޑިފެ ް‬ ‫ީ‬ ‫بسم اهلل الرمحن الرحيم‪ ،‬احلمد هلل رب العاملني‪ ،‬والصالة والسالم على أشرف‬ ‫األنبياء واملرسلني‪ ،‬نبينا حممد وعلى آله وصحبه أمجعني‬ ‫ މިއަދަކީ‪ ،‬ދިވެހިރާއްޖޭގެ ‪ 27‬ވަނަ އުފާވެރި ނަޞްރުގެ ދުވަހެވެ‪ .‬މި އުފާވެރި މުނާސަބަތުގައި އަޅުގަނޑުގެ‬ ‫އެންމެ އިސް ވާޖިބެއްކަމުގައި ދެކެނީ ‪ 1988‬ނޮވެންބަރު ‪ 3‬ވަނަ ދުވަހު ރާއްޖެއަށް ކުރިމަތިވި ޢުދުވާނީ ޙަމަލާއިން‬ ‫މި ލޮބުވެތި ޤައުމު ސަލާމަތްކުރައްވައި‪ ،‬ދިވެހިންނަށް ނަޞްރާއި މަދަދު ދެއްވި ގަދަ ކީރިތިވަންތަ މާތްﷲ ސުބްހާނަހޫ‬ ‫ވަތަޢާލާއަށް ޙަމްދާ ޝުކުރު ދެންނެވުމެވެ‪ .‬އެދުވަހު ޝަހީދުވެދިޔަ ޝަހީދުންގެ ފުރާނަފުޅުތަކަށް ސުވަރުގޭގެ ދާއިމީ‬ ‫ނިޢުމަތް ލައްވައި‪ ،‬އެ ޝަހީދުންގެ ޢާއިލާތަކަށް ކެތްތެރިކަން ދެންވުންއެދި ދުޢާ ދަންނަވަމެވެ‪ .‬ދިވެހިރާއްޖޭގެ ފަޚުރުވެރި‬ ‫‪ 27‬ވަނަ ނަޞްރުގެ ދުވަހުގެ ތަހުނިޔާ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އަދި ސިފައިންގެ އެންމެމަތީވެރިޔާ ޢަބްދުﷲ‬ ‫ޔާމީން ޢަބްދުލްޤައްޔޫމަށާއި ޢިއްޒަތްތެރި ޑިފެންސް މިނިސްޓަރަށް އަދި އެންމެހާ ސިފައިންނާއި ސިފައިންގެ ޢާއިލާތަކަށާއި‬ ‫ދިވެހިރާއްޖޭގެ ލޮބުވެތި ރައްޔިތުންނަށް އަރިސްކުރަމެވެ‪.‬‬ ‫ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ނަޞްރުގެ ދުވަހަކީ‪ 1988 ،‬ނޮވެންބަރު ‪ 3‬ވަނަ ދުވަހު ރާއްޖެއަށް ކުރިމަތިވި ޢުދުވާނީ‬ ‫ޙަމަލާއިން ދިވެހިންނަށް މާތްﷲ މިންވަރު ކުރެއްވި މަތިވެރި ނަޞްރުގެ ޒިކުރާ އާކުރެވޭ ދުވަހެވެ‪ .‬އެދުވަހަކީ ޒަމާނީ‬ ‫ޓެރަރިޒަމުގެ ނުރައްކާތެރިކަމާއި ބިރުވެރިކަން ދިވެހިން ތަޖުރިބާކުރި ދުވަހެކެވެ‪ .‬އެއީ‪ ،‬ދިވެހިންގެ ތެރެއިން މަދު ބަޔަކު‬ ‫އަމިއްލަ އެދުމަށްޓަކައި ޤައުމުގެ މަސްލަހަތާ ކުޅުމުގެ ހިތި އަސަރުތައް ފެނިގެންދިޔަ ދުވަހެކެވެ‪ .‬ދިވެހިރާއްޖޭގެ ވެރިކަމުގެ‬ ‫ދަހިވެތިކަމުގައި ދިވެހިންގެ ތެރެއިން ‪ 19‬ބޭކަލެއްގެ ލޭ އެއްވެސް ރަޙުމެއްނެތި އޮހޮރާލި ދުވަހެކެވެ‪ .‬އެއީ ދިވެހިންގެ‬ ‫ސިޔާދަތާއި އިސްތިޤްލާލު ނަގާލުމަށްޓަކައި ބޭރުގެ ބަޔަކާގުޅިގެން ދިވެހިންގެ ތެރެއިން މަދު ބަޔަކު މަސައްކަތްކުރި‬ ‫ހިތާމަވެރި ދުވަހެކެވެ‪ .‬އެ ރަޙުމެއްނެތް ބިރުވެރި ޙަމަލާގެ ވަގުތުގައި ދިވެހި ލޮބުވެތި ރައްޔިތުން‪ ،‬ޚާއްޞަކޮށް ދިވެހިރާއްޖޭގެ‬ ‫ހިތްވަރުގަދަ ސިފައިން ދައްކައިދިން ސާބިތުކަމާއި ހިތްވަރާއި ޢަޒުމާއި ކެރުމަށް ދަންނަވަންޖެހެނީ އައްސަރިބަހާއި‬ ‫ސާބަހެވެ‪ .‬ސިފައިންގެ މައިމަރުކަޒު ދިފާޢުކުރުމުގައި ސިފައިންގެ އެތެރޭގައި ތިއްބެވި ސިފައިންގެ ބޭކަލުން ކުރެއްވި‬ ‫މަތިވެރި ޖިހާދާއި‪ ،‬އެ ޖިހާދަށް ވާގިވެރިވެ އެހީތެރިވެދީ‪ ،‬ޢަމަލީ ގޮތުން މާލެ ތެރޭގައި ޙަރަކާތްތެރިވި ސިފައިންނާއި އާންމު‬ ‫ރައްޔިތުން ދައްކުވައިދިން އެކުވެރިކަމާއި އެއްބައިވަންތަކަމަކީ ލާމަސީލު ނަމޫނާއެކެވެ‪.‬‬ ‫ ސްރީލަންކާގެ ޓެރަރިސްޓް ޖަމާޢަތެއްކަމުގައިވާ ޕްލޯޓް ޖަމާޢަތުގެ ހަނގުރާމަވެރިންނާއި ދިވެހި ޚާއިނުން‬ ‫މާލެއަރާ ޙަމަލާދޭން ފެށުމާއެކު ސިފައިންގެ މައިމަރުކަޒު ދިފާޢުކުރުމުގައި ޝަހީދު ކޯޕްރަލް ޙުސައިން އާދަމް ކުރެއްވި‬

‫ޖިހާދަކީ މިއަދުގެ ޒުވާނުން ލިބިގަންނަންޖެހޭ ޢިބްރަތްތެރި ފިލާވަޅެކެވެ‪ .‬ހަމައެހެންމެ‪ ،‬ދުޝްމަނުން ޙަމަލާ ދެމުންދަނިކޮށް‪،‬‬ ‫ޖަހަމުންދިޔަ ވަޒަންތަކުގެ ކުރިމައްޗަށް ސިފައިންގެއިން ނިކުންނެވި ހިތްވަރުގަދަ ސިފައިން‪ ،‬ދީނާއި ޤައުމުގެ ޙައްޤުގައި‬ ‫ވެވަޑައިގެންނެވި މަތިވެރި ޤުރުބާނީއަކީ މިއަދާއި އަންނަންއޮތް ޖީލުތަކުގެ ދަރިންވެސް ނަމޫނާ ހޯދަންޖެހޭ އަގުހުރި‬ ‫އިސްނެގުމަކާއި ކެރުމަކާއި ހިތްވަރެކެވެ‪ .‬ތުއްތު ދަރިންނާއި ލޯބިވާ އަނބިންނާއި‪ ،‬ލޮބުވެތި މައިންބަފައިނާއި އަމިއްލަ‬ ‫ނަފްސާމެދު އެއްވެސް ފަރުވާލެއްނެތި‪ ،‬ދީނާ ޤައުމަށްޓަކައި ދުޝްމަނުންނާ ދެކޮޅަށް ޖިހާދުކުރުމަށް އެބޭކަލުން ނިކުންނެވުމަކީ‬ ‫ސިފައިންގެ ހިތްވަރާއި ޢަޒުމް ދައްކުވައިދިން ކަމެކެވެ‪ .‬އަދި އަބަދުވެސް ދިވެހި ސިފައިން ތިބޭނީ ސިފައިންގެ ހުވާގެ‬ ‫މަތީގައި‪ ،‬ސިފައިންގެ ގޮތުގައިކަން ހާމަކޮށްދިން ދަލީލެކެވެ‪ .‬ސިފައިންގެ އެތެރޭގައި އެދުވަހު ކޮމާންޑަރެއްގެ ގޮތުން‬ ‫މަސައްކަތްކުރެއްވި މޭޖަރ ޖެނެރަލް (ރިޓަޔަރޑް) މުޙައްމަދު ޒާހިރުގެ ޚިދުމަތް އަޅުގަނޑު ފާހަގަކުރަމެވެ‪ .‬އަދި އޭރުގެ‬ ‫ކޮމާންޑަރ އިން ޗީފް އަދި ރާއްޖޭގެ ޢިއްޒަތްތެރި ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އަލްއުސްތާޛު މައުމޫން ޢަބްދުލްޤައްޔޫމް އެދުވަހު‬ ‫ސިފައިންނަށް ދެއްވި އިރުޝާދާއި‪ ،‬އެ ޢުދުވާނީ ޙަމަލާއިން ދިވެހި ލޮބުވެތި ރައްޔިތުން ސަލާމަތްކޮށްދެއްވުމަށް ގެންގުޅުއްވި‬ ‫ދުރުވިސްނުންފުޅާއި ޙިކުމަތު ޢަމަލީ ފާހަގަކޮށް ޝުކުރު ދަންނަވަމެވެ‪.‬‬ ‫ ދީނާއި ޤައުމުގެ ދުޝްމަނުންނަކީ އަބަދުވެސް އެބައެއްގެ ފަރާތުން ކުރިމަތިވެދާނެ ނުރައްކަލަކަށްޓަކައި‬ ‫ފާރަވެރިވާންޖެހޭ ބައެކެވެ‪ .‬މިއަދުގެ ދުނިޔޭގައި‪ ،‬ބަޑިއާއި ބޮމާއި ރޮކެޓްފަދަ ހަތިޔާރުތައް ހިފައިގެން އައިސް ޙަމަލާ‬ ‫ނުދީފާނެއެވެ‪ .‬އެހެންނަމަވެސް ފިކުރީ ގޮތުން ދެމުންދާ ޙަމަލާތަކަށް މަޑުޖެހިފައިވާތީއެއް ނުފެނެއެވެ‪ .‬ޚާއްޞަކޮށް ދިވެހިންގެ‬ ‫ދީނީ ޢަޤީދާ ބަލިކަށިކުރުމަށާއި ޤައުމީ ރޫޙު ޅަދަރިންގެ ސިކުޑިތަކުން ފިލުވާލުމަށްޓަކައި ލަމުންދާ ވިހަލުންތަކަށް އަޅުގަނޑުމެން‬ ‫މިވަނީ ހޭލަންޖެހިފައެވެ‪ .‬އަދުގެ ދުނިޔޭގައި މިނިވަން މުސްތަޤިއްލު ޤައުމެއްގެ ގޮތުގައި އަޅުގަނޑުމެންނަށް އޮވެވޭނީ އަމިއްލަ‬ ‫ފުދުންތެރި ޤައުމަކަށް ވެގެންނެވެ‪ .‬އަދުގެ ސަރުކާރުން މިނިވަން އިޤްތިޞާދެއް ބިނާކުރެއްވުމަށާއި ޢުމްރާނީ ތަރައްޤީއަށް‬ ‫ހިންގަވާ މަޝްރޫޢުތައް ކާމިޔާބު ކުރުމުގައި ދިވެހި ސިފައިންގެ ޤާބިލުކަން ތަންދިން އެންމެމަތީ ފެންވަރެއްގެ އަބަދުވެސް‬ ‫ބައިވެރިވެ‪ ،‬އެހީތެރިވެ އެއްބާރުލުންދީ‪ ،‬ޤައުމު ބިނާކުރުމުގައި ހިއްސާވާނެކަމުގެ ފުރިހަމަ ޔަޤީންކަން ދިވެހިރައްޔިތުންނަށް‬ ‫އަރުވަމެވެ‪.‬‬ ‫ މާތްﷲ‪ ،‬މި ލޮބުވެތި ވަޠަން މިނިވަންކަމުގައި ލަހައްޓަވާށިއެވެ‪ .‬އަދި ދިވެހިން‪ ،‬ދިވެހިންގެ ގޮތުގައި ފައިތިލަ‬ ‫ސާބިތުކުރައްވައި‪ ،‬އިސްލާމީ ނޫރުން މި ދީބު ތާއަބަދަށް އަލިކުރައްވާށިއެވެ‪ .‬ކުރިއަށް ދިވެހި ޤައުމު – ކުރިއަށް ދިވެހި‬ ‫ސިފައިން‪.‬‬ ‫‪ 03‬ނޮވެންބަރު ‪2015‬‬

‫މޭޖަރ ޖެނެރަލް އަޙުމަދު ޝިޔާމް‬ ‫ ޗީފް އޮފް ޑިފެންސް ފޯސް‬

‫ސގެ ިޚ ާޠބު‬ ‫ނސް ޯފ ް‬ ‫ޗފް ޮއ ްފ ޑިފެ ް‬ ‫ސ ީ‬ ‫ަވ ިއ ް‬ ‫ދިވެހިންނަށް ނަޞްރު ދެއްވައި‪ ،‬މި ލޮބުވެތި ވަޠަނަކީ މިނިވަން ޤައުމެއްގައި ލެއްވި ގަދަ ކީރިތިވަންތަ‬ ‫މާތްﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާއަށް ޙަމްދާއި ޝުކުރު ކުރަމެވެ‪ .‬މި އުންމަތުގެ އެންމެ މާތް ނަބިއްޔާ حممد صلى‬ ‫اهلل عليه وسلم އަށް ޞަލަވާތާއި ސަލާމް ލެއްވުން އެދި ދުޢާކުރަމެވެ‪ .‬އަދި މި ޞަލަވާތާއި ސަލާމުގައި‬ ‫އިތުރު އެކަލޭގެފާނުގެ އާލުންނާއި މިތުރު ސަހާބީން ޝާމިލް ކުރަމެވެ‪.‬‬ ‫ މިއަދަކީ‪ ،‬ދިވެހިރާއްޖޭގެ ފަޚުރުވެރި ނަޞްރުގެ ދުވަހެވެ‪ .‬މި އުފާވެރި މުނާސަބަތުގައި ދިވެހިރާއްޖޭގެ‬ ‫ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އަދި ސިފައިންގެ އެންމެމަތީވެރިޔާ ޢަބްދުﷲ ޔާމީން ޢަބްދުލްޤައްޔޫމަށާއި ޑިފެންސް‬ ‫މިނިސްޓަރަށާއި ޗީފް އޮފް ޑިފެންސް ފޯސްއަށް އަދި ހުރިހާ ސިފައިންނާއި ސިފައިންގެ ޢާއިލާތަކަށް އަދި‬ ‫ދިވެހިރާއްޖޭގެ ލޮބުވެތި ރައްޔިތުންނަށް ތަހްނިޔާއާއި ހެޔޮއެދުންތައް އަރިސްކުރަމެވެ‪.‬‬ ‫ އަޅުގަނޑުމެން ޒިކުރާ އާކުރަމުން މިދަނީ މީގެ ‪ 27‬އަހަރު ކުރީގެ ހަނދާން ތަކެކެވެ‪1988 .‬‬ ‫ނޮވެންބަރު ‪ 3‬ގެ ޢުދުވާނީ ޙަމަލާއަކީ ފަހުގެ ތާރީޚުގައި ކުރިމަތިވި އެންމެ ނުރައްކާތެރި ޓެރަރިސްޓް‬ ‫ޙަމަލާއެވެ‪ .‬އެއީ‪ ،‬ސްރީލަންކާގެ ޓެރަރިސްޓް ހަނގުރާމަވެރި ޖަމާޢަތަކާ ގުޅިގެން ދިވެހި ޚާއިނުންގެ ބަޔަކު‬ ‫ހިންގި ލާއިންސާނީ ވަރަށް ބޮޑު ޖަރީމާއެކެވެ‪ .‬އެދުވަހު ޒަމާނީ ހަތިޔާރުން ހަމަލާދީ ދިވެހިންގެ ‪19‬‬ ‫ބޭކަލަކު ޝަހީދުކޮށްލި އެ ބިރުވެރިކަމުގެ އަސަރުތަކާއި ހަނދާންތައް އަދިވެސް އަޅުގަނޑުމެންގެ ތެރެއިން‬ ‫ފިލައިގެންނެއް ނުދެއެވެ‪ .‬މިއަދުވެސް އަޅުގަނޑުގެ އެންމެއިސް ވާޖިބެއް ކަމަށްދެކެނީ އެ މާތް ޝަހީދުންގެ‬ ‫ފުރާނަފުޅުތަކަށް ސުވަރުގޭގެ ދާއިމީ ނިޢުމަތް ލެއްވުމަށާއި އެ ބޭފުޅުންގެ ލޮބުވެތި ޢާއިލާތަކަށް ކެތްތެރިކަން‬ ‫ދެއްވުންއެދި މާތްﷲ ގެ ޙަޟްރަތުގައި ދުޢާ ދެންނެވުމެވެ‪.‬‬ ‫ ނޮވެންބަރު ތިނެއްގެ ޢުދުވާނީ ޙަމަލާއަށް ‪ 27‬އަހަރު ފުރުނުއިރު‪ ،‬މިއަދުގެ ޒުވާނުންނާއި ކިޔަވާ‬ ‫ކުދިންނަށް އެދުވަހުގެ ބިރުވެރިކަމާއި ނާމާންކަމުގެ ބޮޑުކަން ތަސައްވުރު ކުރަން ފަސޭހަނުވެދާނެއެވެ‪.‬‬ ‫އެހެންނަމަވެސް ދިވެހި މި ލޮބުވެތި ވަޠަނުގައި މިނިވަންކަމާއެކު ޖެހެމުންދިޔަ އަމަންއަމާންކަމާއި‬ ‫ސުލްޙަވެރިކަމުގެ ވައިރޯޅިއަށް މަޑުޖެހުމެއް ގެނައި އެ ދުވަހު ޝަހީދުވި ޝަހީދުންގެ ޔަތީމުވި ދަރިން‬ ‫ދުނިޔޭގައި އެބަތިއްބެވެ‪ .‬ހުވަފަތްވީ އަނބިން އެބަތިއްބެވެ‪ .‬ޝަހީދުންގެ ތެރެއިން ބައެއް ބޭފުޅުންގެ‬ ‫މައިންބަފައިން އަދިވެސް ދުނިޔޭގައި އެބަތިއްބެވެ‪ .‬ވަޒަން އެރުމުގެ ސަބަބުން ޒަޚަމުވި ބޭކަލުންނާއި‬ ‫އެބޭކަލުން ހޮސްޕިޓަލަށް ގެންގޮސްދިން ހިތްވަރުގަދަ ދިވެހި ދަރިންގެ ތެރެއިން ގިނަ ބަޔަކުވެސް ދުނިޔޭގައި‬

‫އެބަ ތިއްބެވެ‪ .‬އެދުވަހުގެ ބިރުވެރިކަން ތަޖުރިބާކުރި ބޭފުޅުންނަށް އަދިވެސް އެ ދުވަހުގެ ވާހަކަތައް‬ ‫ކަރުނަޔާނުލައި ކިޔާދިނުމަކީ ފަސޭހަކަމަކަށް ނުވެއެވެ‪ .‬ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤައުމީ ދިފާޢީ ބާރުގެ މައިފާރުގައި‬ ‫ހަދާފައިވާ ތިނެއް ނޮވެންބަރުގެ ޝަހީދުންގެ ހަނދާނީ ބިނާއަކީ އެ ބިނާ ފެންނަ ކޮންމެ ވަގުތަކުވެސް އެދުވަހުގެ‬ ‫ހަނދާންތައް އާވެއާލާ ކުރުވާ މުހިންމު ބިނާއެކެވެ‪ .‬ވަކިން ޚާއްޞަކޮށް‪ ،‬މާތްވެގެންވާ އިސްލާމްދީނާއި‬ ‫ދިވެހިންގެ މިނިވަންކަމުގެ ޙައްޤުގައި އެދުވަހު ދިވެހި ސިފައިން ވެފައިވާ މަތިވެރި ޤުރުބާނީ އެބިނާއިން‬ ‫ތަސައްވުރު ކޮށްދެއެވެ‪ .‬އެދުވަހަކީ ދިވެހި ސިފައިންގެ ހަޔާތުގައި ޤައުމަށްޓަކައި އެންމެމަތިވެރި ޤުރުބާނީއެއްވީ‬ ‫ދުވަހެވެ‪ .‬ޝަހީދު ކޯޕްރަލް ޙުސައިން އާދަމްގެ ހިތްވަރުގަދަކަމާއި‪ ،‬ދުޝްމަނުންގެ މަޢުލޫމާތު ހޯދުމަށް ބޭރަށް‬ ‫ނިކުން ފަހުލަވާނުންގެ ހިތްވަރުގަދަކަމުގެ ވާހަކައާއި ދީނާއި ޤައުމަށްޓަކައި ޖިހާދުކުރި މުޖާހިދުންގެ ވާހަކަ މި‬ ‫ޤައުމު ދެމިއޮތްހާ ދުވަހަކަށް ފަނޑުވެގެންނުދާނެއެވެ‪ .‬އެއީ އާވެ އާލާވާނެ‪ ،‬އަދި އާލާކުރަންޖެހޭ ޒިކުރާއެކެވެ‪.‬‬ ‫އެއީ އެބޭފުޅުންގެ ހިތްވަރުފުޅުން ހިތްވަރު ހޯދަންޖެހޭފަދަ މަތިވެރި ހިތްވަރަކާއި ޤުރުބާނީއެކެވެ‪ .‬މިއަދު އެ‬ ‫އަބްޠާލުންގެ ޒިކުރާއާކޮށް‪ ،‬އެހުރިހާ ފަރާތްތަކަކަށް ޙައްޤު ޝުކުރު ދެންނެވުމަކީ އަޅުގަނޑަށްލިބޭ ވަރަށް ބޮޑު‬ ‫އުފަލެކެވެ‪.‬‬ ‫ ދިވެހި އެތައް ދަރިންނެއްގެ ލޭ އޮހޮރާލައިގެން އަދުގެ ޖީލަށް ފޯރުކޮށްދިން މިނިވަންކަން ދިފާޢުކުރުމުގެ‬ ‫ބުރަ މަސްއޫލިއްޔަތުވަނީ ކޮންމެ ދިވެހި ދަރިއެއްގެ ކޮނޑުގައި އެޅިފައެވެ‪ .‬ޤައުމުގެ ދިފާޢުގެ މަސައްކަތްކުރާ‬ ‫ބާރުތަކަށް އެހީތެރިވެ އެއްބާރުލުންދީ ‪،‬ޤައުމީ މަސްލަހަތު ކުރިއަށް ނެރެގެން މަސައްކަތް ކުރުމަކީ ކޮންމެ‬ ‫ދިވެހިދަރިއެއްގެ މައްޗަށް ލާޒިމު ކަމަކަށެވެ‪ .‬ވަކިން ޚާއްޞަކޮށް ޤައުމީ ދިފާޢީ ބާރުގެ ކޮންމެ ފަރުދަކުވެސް‬ ‫ވާންޖެހެނީ އެއްވެސް އަމިއްލަ އެދުމެއްނެތި ދީނާއި ޤައުމުގެ ޙައްޤުގައި ފިސާރި ކެރިގެން މަސައްކަތްކުރާ‬ ‫މީހަކަށެވެ‪ .‬މި ލަޝްކަރުގެ ބަދަހިކަމާއި އެކުވެރިކަމާއި ޤާބިލުކަން ދަމަހައްޓާ ޤައުމީ މަސްލަހަތު އިސްކޮށް‪،‬‬ ‫ހެޔޮކޮށް ވިސްނައި‪ ،‬މި ޤައުމު ދެކެ ލޯބިވާ ދަރިއަކަށެވެ‪.‬‬ ‫ އަޅުގަނޑުގެ ދުޢާއަކީ މި ލޮބުވެތި ވަޠަން މިނިވަންކަމުގައި އަބަދަށް ލެއްވުމެވެ‪ .‬ދިވެހިންނަކީ‬ ‫މާތްﷲ ދެއްވި މަތިވެރި ނަޞްރަށް ޝުކުރުވެރިވާ‪ ،‬އެކުވެރި އެއްބައިވަންތަ ބައެއްގެ ގޮތުގައި ލެއްވުމެވެ‪.‬‬ ‫‪ 03‬ނޮވެންބަރު ‪2015‬‬

‫ބްރިގޭޑިއަރ ޖެނެރަލް އަޙްމަދު ޝާހިދު‬ ‫ ވައިސް ޗީފް އޮފް ޑިފެންސް ފޯސް‬

‫ނ ެދމެހެ ްއ ުޓމުގައ ި‬ ‫ނ ަކ ް‬ ‫ނ ވަ ް‬ ‫މި ި‬ ‫ސ ީޢދު‬ ‫ނޓް ޭމޖަރ ަޢ ްބދުﷲ ަ‬ ‫ސޖަ ް‬ ‫ނ ްޑ ާ‬ ‫ޮކމާ ް‬

‫ނ ގެ ަދ ުއ ުރ‬ ‫ސި ަފއ ި ް‬ ‫ދިވެހިސިފައިންނަކީ‪،‬‬

‫އަދާކުރަންޖެހޭ‬

‫އަދާކޮށް‪،‬‬

‫އެންމެހާ‬

‫އުފުލަންޖެހޭ‬

‫ސިފައިން‬

‫ވާޖިބުތައް‬

‫މަސްއޫލިއްޔަތުތައް‬

‫ޒިންމާދާރުގޮތެއްގައި އުފުލަމުންދާ ބައެކެވެ‪ .‬އެއީ‪،‬‬ ‫ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޖުމްހޫރިއްޔާގެ ޤާނޫނު އަސާސީއާއި‪،‬‬

‫އިސްލާމްދީނާއި‪ ،‬ދިވެހިރާއްޖެ ދިފާޢުކުރުމުގައި‬ ‫ތެދުވެރިކަމާއި‪ ،‬އަމާނާތްތެރިކަންމަތީގައި ދެމިތިބި‬

‫ބައެކެވެ‪.‬‬

‫ބަޣާވާތްތެރިންގެ‬

‫ދުޝްމަނުންނާއި‬

‫ކިބައިން ދިވެހި ދައުލަތް ސަލާމަތް ކުރުމުގައި‬ ‫ހަށިގަނޑާއި‬

‫ޤުރުބާން‬

‫ފުރާނައިން‬

‫ޖެހިއްޖެ‬

‫ޙާލަތެއްގައި ޤުރުބާންވުމަށް ދިވެހި ސިފައިން‬

‫ތިބެނީ މާތްﷲ ގަންދީ ހުވާކޮށްގެންނެވެ‪ .‬ތާރީޚަށް‬

‫ބަލާއިރު‪،‬‬

‫ޙަޤީޤަތަކީ‬

‫ފެންނަންއޮތް‬

‫ސިފައިން އެކަން ސާބިތުކޮށްދީފައިވާކަމެވެ‪.‬‬ ‫މީލާދީން‬

‫ވަނަ‬

‫‪1892‬‬

‫ދިވެހި‬

‫އަހަރުގެ‬

‫އެޕްރީލުމަހުގެ ‪ 21‬ވަނަ ދުވަހު‪ ،‬ދިވެހި ސިފައިން‬

‫އުފެދުނެވެ‪ .‬އެދުވަހުން ފެށިގެން މިއަދާ ހަމައަށް‬ ‫ދީނާއި ޤައުމުގެ ޙައްޤުގައި ސިފައިންގެ އެތައް‬

‫ބަޔަކު‬

‫ޝަހީދުވެއްޖެއެވެ‪.‬‬

‫ޖިހާދުކޮށް‬

‫ޤައުމީ‬

‫އަތުވެދާނެ‬

‫ދިވެހި ދައުލަތަށް ދިމާވާ ކުއްލި ޙާލަތްތަކުގައި‬ ‫އަވަސް އަދި ކުއްލި ޚިދުމަތް ފޯރުކޮށްދިނުމެވެ‪.‬‬

‫ދޫކޮށްލާފައެއް ނުވެއެވެ‪.‬‬

‫މިނިވަންކަމާއެކު‬

‫ދެމިއޮވެވެނީ އެ ޤައުމެއްގައި އެ ޤައުމުދެކެ‬ ‫ލޯބިވާ ދަރިންތަކެއް ތިބެގެންނެވެ‪ .‬ޤައުމަށް ދިމާވާ‬ ‫ދުއްތުރާތަކާ ކެރިގެން ކުރިމަތިލައި‪ ،‬އަމިއްލަ‬ ‫ފުރާނަވެސް ޤައުމަށްޓަކައި ޤުރުބާންކުރަން ކެރޭ‬ ‫ތިބެގެންނެވެ‪.‬‬

‫ދިވެހިސިފައިންގެ‬

‫ލަޝްކަރަކީ އެފަދަ ލަޝްކަރެކެވެ‪ .‬ސިފައިން‬ ‫އުފެދުމުގެ‬

‫ކުރިން‬

‫ނަންނަމުގައި‬

‫އެކިއެކި‬

‫ދިފާޢީ ލަޝްކަރުތައް ރާއްޖޭގައިވެސް އޮތެވެ‪.‬‬ ‫ޒަމާނާއި ހާލަތާއި ގުޅޭގޮތުން އެ ލަޝްކަރުތަކާ‬ ‫ދައުލަތުން ހަވާލުކޮށްފައިހުރި މަސްއޫލިއްޔަތުތައް‬ ‫ކުޑަކޮށް ތަފާތުވިޔަސް އެ ލަޝްކަރުތަކުގެވެސް‬

‫މައިގަނޑު‬

‫މަޤްޞަދަކީ‬

‫އެކައްޗެކެވެ‪.‬‬

‫އެއީ‬

‫ދިވެހި ދައުލަތް ޙިމާޔަތްކޮށް ރައްކާތެރިކަމާއެކު‬ ‫ބެލެހެއްޓުމެވެ‪.‬‬

‫ރާއްޖޭގައި‬

‫ސިފައިން‬

‫އޮއްވައެވެ‪ .‬އޭރު‬

‫ރާއްޖޭގެ‬

‫އިނގިރޭސިންގެ‬

‫ޤައުމަކަށްވެސް‬

‫ދަރިންތަކެއް‬

‫ޤާނޫނު‬

‫ޚިލާފު‬

‫ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤާނޫނީ ވެރިކަން ޙިމާޔަތް ކުރުމެވެ‪.‬‬

‫ރާއްޖެއާއި ދިވެހިރައްޔިތުން ވެއްޓިގެން ދިއުމަށް‬ ‫ކޮންމެ‬

‫ޤާނޫނާ‬

‫ކޮންމެކަމަކުން‬

‫އަސާސީ‬

‫ވުޖޫދަށް‬

‫ހިމާޔަތުގެ‬

‫ދަށުގައި‬

‫އުފެދުނީ‬ ‫ރާއްޖެ‬

‫ރަސްކަމުގައި‬

‫އިންނެވީ އައްސުލްޠާން އިބްރާހީމް ނޫރައްދީނެވެ‪.‬‬

‫އިނގިރޭސިންގެ‬

‫ހިމާޔަތުގެ‬

‫ދަށުގައި‬

‫ރާއްޖެ‬

‫ހޭދަވި ދިގު މުއްދަތުގެ ތެރޭގައި "ހިމާޔަތް"‬ ‫ދެމުން ދިޔައީ އިނގިރޭސީން ހިތުހުރި ގޮތަކަށެވެ‪.‬‬ ‫ހިމާޔަތުގެ އެގްރީމެންޓްގައި ލިޔެފައިވާ އެއްޗެކަށް‬

‫ބެލުމެއްނެތިއެވެ‪ .‬އިނގިރޭސީންގެ ހިމާޔަތުގައި‬ ‫އޮތް ދުވަސްވަރު‪ ،‬ދިވެހި ސިފައިންނަށް ޤައުމުގެ‬

‫ދިފާޢުގައި ސިފައިންކުރި ފުރަތަމަ ހަނގުރާމައަށް‬ ‫ނިކުންނަން ޖެހުނެވެ‪ .‬އެއީ ޕިޗޯރީންނާ ދެކޮޅަށް‬

‫‪ 1909‬ވަނަ އަހަރު ކުރި ހަނގުރާމައެވެ‪ .‬ވެލާނާގޭ‬

‫މުޙައްމަދުދީދީ ޕިޝާވަރުން ހަތިޔާރާއެކު ކުލީ‬ ‫ސިފައިން ގޮވައިގެން ރާއްޖެއައިސް ރާއްޖޭގައި‬

‫އުފެދިފައިއޮތް‬

‫ޤާނޫނީ‬

‫ސަރުކާރު‬

‫ބަދަލު‬

‫ކޮށްލުމަށްކުރި ބަޣާވާތެވެ‪ .‬ދުޝްމަނުން މާލެއަށް‬

‫އައިފަހުން‪ ،‬ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޖުމްހޫރިއްޔާގެ ޤާނޫނު‬

‫ޚިދުމަތުގައި ސާބިތުކަމާއެކު މަސައްކަތް ކުރަމުން‬ ‫ދަނިކޮށްނާއި‪ ،‬ސިފައިންގެ ޑިއުޓީގަޔާއި ތަމްރީނު‬ ‫ތަކުގައި‬

‫އުޅެނިކޮށް‬

‫ކޮންމެ‬

‫ބޮޑުކަމެއްގައި‬

‫އެތައް‬

‫ސިފައިންެނެއް‬

‫ޝަހީދުވެއްޖެއެވެ‪ .‬މީގެއިތުރުން ޤައުމަށް ދިމާވި‬ ‫ފަސްނުޖެހި‬

‫ކެރިގެން‬

‫ކުރިމަތިލައި‪ ،‬ދިވެހި ސިފައިން އަންގައިދީފައިވަނީ‬

‫އެއީ އިސްލާމްދީނާއި‪ ،‬ދިވެހި ރައްޔިތުންނާއި‬

‫މި ލޮބުވެތި ވަޠަން ދެކެ އިންތިހާއަށް ލޯބިވާ ‬ ‫ބައެއްކަމެވެ‪.‬‬

‫ސިފައިން‬

‫އުފެދުނުފަހުން‬

‫ރާއްޖެއަށް ކުރިމަތިވި ކޮންމެ ޢުދުވާނަކާ ކެރިގެން‬

‫އަސާސީ ޙިމާޔަތްކޮށް ރައްކާތެރިކުރުމެވެ‪ .‬އަދި ހަމާލާދިނުމުގެ ކުރިން މީރުބަހުރު އިސްމާޢީލްދީދީގެ‬

‫ސިފައިން‬

‫ދެކޮޅަށް ހަނގުރާމައަށް މާލެއިން ފުރިއެވެ‪ .‬ދިވެހި‬

‫ކުރިމަތިލައި‪ ،‬ﷲގެ ވާގިފުޅާއެކު ޤައުމަށް ވަނީ‬

‫ޤާނޫނުއަސާސީއާ‬

‫މަތިން‪،‬‬

‫ވެރިކަމުގައި ދިވެހި ލަސްކަރު ދުޝްމިނުންނާ‬

‫އުފެދުނުފަހުން‪ ،‬ތާރީޚުގައި ރާއްޖެ ދެކެފައިވާ‬

‫އަދި ސިޔާދަތު ޙިމާޔަތްކޮށް ދިފާޢު ކުރުމެވެ‪.‬‬

‫ލަޝްކަރުން ދުޝްމަނުން ބަލިކުރިއެވެ‪ .‬މީރުބަހުރު‬

‫ނަޞްރު‬

‫ހޯދައިދީފައެވެ‪.‬‬

‫ދިވެހި‬

‫ކަހަލަ ބޭރު ޤައުމެއްގެ އަޅުވެތިކަމެއްގެ ތެރެއަށް‬

‫‪8‬‬

‫ދިވެހިރާއްޖޭގެ‬

‫އެއްގޮތްވާގޮތުގެ‬

‫މިނިވަންކަމާއި‬

‫އިސްތިޤްލާލް‬

‫ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤާނޫނީ ވެރިކަމަށް އުނިކަމެއް‬

‫އިސްމާޢީލް‬

‫ދީދީއަކީ‬

‫ސިފައިންގެ‬

‫ފުރަތަމަ‬

‫‪www.mndf.gov.mv‬‬

‫ކޮމާންޑަރެވެ‪ .‬މި ހަނގުރާމައިގެ ކޮމާންޑަރެއްގެ‬

‫ތިބެގެން‪ ،‬އެމީހުންގެ ރޭވުމާއި‪ ،‬އިރުޝާދާއި‪،‬‬

‫ޚާއިނުންނާ ގުޅިގެން ދިން ވަރުގަދަ ހަމަލާތަކާއި‪،‬‬

‫މީރުބަހުރު ކަމުގައެވެ‪.‬‬

‫އަދި އެހާމެ ނުރައްކާތެރި ގަޑުބަޑެކެވެ‪ .‬މި‬

‫ޣައިރުޤާނޫނީ‬

‫ގޮތުގައި‬

‫ނިކުމެވަޑައިގެންނެވިއިރު‬

‫ހުންނެވީ‬

‫ޕިޗޯރީންގެ ހަނގުރާމައަށްފަހު ބޭރުގެ ބަޔަކާ‬

‫ދިވެހި ސިފައިން ހަނގުރާމަ ކުރަން ޖެހުނު‬ ‫ފަހަރަކީ ‪ 1988‬ނޮވެންބަރު ތިނެއްގެ ޢުދުވާނީ‬

‫ޙަމަލާއެވެ‪ .‬އެއީ ސްރީލަންކާގެ ޕްލޯޓް ޖަމާޢަތާއި‬ ‫ހާޖަރާގޭ ޢަބްދުﷲ ލުޠުފީ ގުޅިގެން ރާއްޖެއަށްދިން‬ ‫ޓެރަރިސްޓް ހަމަލާއެކެވެ‪ 80 .‬ވަރަކަށް ތަމަޅަ‬

‫ހަނގުރާމަވެރިން‬

‫ގެނެސްގެން‪،‬‬

‫ހަތިޔާރާއެކު‬

‫ޒަމާނީ‬

‫ޤާނޫނީ‬

‫ދިވެހިންގެ‬

‫މާލެ‬

‫ވެރިކަން‬

‫ވައްޓާލަން ޢަބްދުﷲ ލުޠުފީ އިސްވެހުރެ ދިން މި‬ ‫ޢުދުވާނީ ޙަމަލާގައި އޭނާގެ އިތުރުން ދިވެހިންގެ‬ ‫އެތެރެއިން ‪ 6‬މީހަކު ބައިވެރިވެ‪ ،‬ޤައުމަށް‬

‫ޣައްދާރުވިއެވެ‪ .‬އެ ޢުދުވާނީ ޙަމަލާގައި ‪19‬‬

‫ދިވެހިން ރަޙުމެއްނެތި ޝަހީދުކޮށްލިއިރު‪ ،‬އޭގެ‬

‫އެހީތެރިކަން ދީގެން ހިންގުވި ވަރަށް ހީލަތްތެރި‬

‫ގަޑުބަޑުގައި ރާއްޖޭގެ އެންމެ ދެކުނުގެ ތިން އަތޮޅު‬

‫ގުޅިގެން "ޔުނައިޓެޑް ސުވާދީވް އައިލެންޑްސް"ގެ‬ ‫ނަމުގައި އާ ދައުލަތެއް ‪ 1959‬ޖެނުއަރީ ‪1‬‬

‫ވެރިކަމުގެ ދަހިވެތިކަމުގައި ޤައުމުގެ އެތެރޭގައި‬ ‫އުފައްދައި‪،‬‬

‫ގަޑުބަޑު‬

‫ވެރިކަން‬

‫ގޮތުން ހޯދައި‪ ،‬ޤާނޫނުގެ ވެރިކަން ނެތިކޮށްލަން‬ ‫ކުރި ކޮންމެ މަސައްކަތެއްގައި ދިވެހިސިފައިން‬

‫ސާބިތުކޮށްދިނީ‬

‫މުހިންމުކަމެވެ‪.‬‬

‫ސިފައިންގެ‬

‫ވަނަ އިޢުލާންކުރިކުރިއެވެ‪ .‬މިއީ ދިވެހިންގެ‬

‫ސިފައިންގެ ޢަޒުމާއި ހިތްވަރެވެ‪ .‬ދީނީ ލޯތްބާއި‬

‫މަސައްކަތެވެ‪.‬‬

‫ހަޅުތާލާއި‪،‬‬

‫ބަޔަކު ދިވެހި ދައުލަތުން ނެއްޓި‪ ،‬ވަކިވެގަތުމަށް‬ ‫އަމިއްލައަށް‬

‫ކުޅަ‬

‫ހަމައެކަނި‬

‫މި ހައްސާސީ މައްސަލަ ހައްލުކޮށް‪ ،‬ދިވެހި‬ ‫ދައުލަތުން ދިވެހިންގެ މިނިވަންކަމާއި ސިޔާދަތު‬ ‫ރައްކާރިކުރީ ދިވެހި ސިފައިންގެ ހިތްވަރުގަދަ‬

‫ޤުރުބާނީއާ‬ ‫ދެކޮޅަށް‬

‫އެކުގައެވެ‪.‬‬

‫ސިފައިން‬

‫ދިވެހި‬

‫ހަތިޔާރު‬

‫ރައްޔިތުންނާ‬ ‫އުފުލަން‬

‫މަޖުބޫރުކުރުވި މި ގަޑުބަޑު މުޅިން ނިމިގެންދިޔައީ‬

‫‪ 1965‬ވަނަ އަހަރުގެ ޖުލައި މަހުގެ ‪ 26‬ވަނަ‬

‫ރވި ާޚއިނުންނާ‬ ‫ނ ްތތެ ި‬ ‫ރއިން ަޤ ުއ ަމށް ިޚޔާ ާ‬ ‫ނގެ ެތ ެ‬ ‫ރ ްތ ަތ ާކއި ިދ ެވހި ް‬ ‫ރގެ ފަ ާ‬ ‫ޭބ ު‬ ‫ރ ަކ ުމގެ ަދހި ެވ ިތ ަކ ުމ ަގއި ަޤ ުއ ުމގެ‬ ‫ރ ަގދަ ަހ ަމ ާލ ަތ ާކއި‪ެ ،‬ވ ި‬ ‫ުގ ިޅގެން ދިން ަވ ު‬ ‫ރޤާނޫނީ ޮގތުން ޯހ ަދއި‪،‬‬ ‫ރކަން ަޣ ިއ ު‬ ‫ރ ަގއި ަގ ުޑ ަބޑު ުއ ަފ ްއ ަދއި‪ެ ،‬ވ ި‬ ‫ެއ ެތ ޭ‬ ‫ޤާނޫނުގެ ވެރިކަން ނެތިކޮށްލަން ކުރި ކޮންމެ މަސައްކަތެއްގައި ދިވެހިސިފައިން‬ ‫ނ ުމ ަކ ެމވެ‪.‬‬ ‫ނގެ ުމހި ް‬ ‫ސ ަފއި ް‬ ‫ށދިނީ ި‬ ‫ސ ިބ ުތ ޮކ ް‬ ‫ާ‬

‫ޤައުމީ ރޫޙެވެ‪ .‬މޮޓަރުބޯޓުގެ ގަޑުބަޑާއި‪ ،‬ހިންނަވަރު‬

‫ގަޑުބަޑާއި‪،‬‬

‫ވޯރާވިޔަފާރިވެރިންގެ‬

‫ހެންވޭރު ގަޑުބަޑާއި‪ ،‬އުތުރު ގަޑުބަޑުގައެވެ‪.‬‬ ‫ސުމުއްވުލް އަމީރު މުޙައްމަދު އަމީނު ވެރިކަމުން‬

‫ދުރުކުރުމާގުޅިގެން އުފެދުނު ހަމަނުޖެހުންތަކާއި‪،‬‬

‫ބޮޑުބުރާސްފައްޗާއި‬

‫މާޝަނަރީން‬

‫ގެނައި‬

‫ކުޑަބުރާސްފައްތާއި‪،‬‬

‫ބަޣާވާތުގައެވެ‪.‬‬

‫އީވާން‬

‫ނަސީމުގެ މަރުގެ މައްސަލައާއި މާފުށީ ޖަލުގައި‬

‫ބަޑިޖެހި ހާދިސާއާގުޅިގެން މާލެތެރޭގައި ހިނގި‬

‫ހަމަނުޖެހުންތަކުގައެވެ‪ .‬އޯގަސްޓް ބާރަތޭރައާއި‪،‬‬ ‫ރައީސް މުޙައްމަދު ނަޝީދު ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ‬ ‫ކަމުން އިސްތިޢުފާ ދެއްވުމާގުޅިގެން ހިނގާދިޔަ‬ ‫ހަމަނުޖެހުންތަކުގައެވެ‪ .‬އަދި ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ‬

‫ޢަބްދުﷲ ޔާމީން އަވަހަރާކޮށްލުމަށްދިން މިއަހަރުގެ‬ ‫ސެޕްޓެމްބަރު މަހުގެ ‪ 18‬ވަނަ ދުވަހު ދިން‬ ‫ނުރައްކާތެރި ޙަމަލާއާގުޅިގެން ޤައުމުގައި ސުލުހަ‬

‫މަސްލަހަތު‬

‫ދަމަހައްޓައި‬

‫ނެގެހެއްޓުމުގައެވެ‪.‬‬

‫މިއިން ކޮންމެ ހާދިސާއަކާ ގުޅިގެންވެސް ސިފައިން‬

‫ތެރެއިން ‪ 8‬ބޭކަލުންނަކީ ސިފައިންނެވެ‪.‬‬ ‫ޕިޗޯރީންގެ‬

‫ތިނެއްގެ‬

‫ހަނގުރާމައާއި‬

‫ޢުދުވާނީ‬

‫ޙަމަލާގެ‬

‫ދުވަހު ދިވެހިރާއްޖެއަށް ފުރިހަމަ މިނިވަންކަން‬

‫ނޮވެންބަރު‬ ‫އިތުރުން‬

‫އޭރުގެ ބޮޑުވަޒީރު ސުމުއްވުލް އަމީރު އިބްރާހީމް‬ ‫ނާޞިރު ރަންނަބަނޑޭރި ކިލެގެފާނު ހޯއްދަވައި‬

‫ޙައްޤުގައި‬

‫ޤައުމުގެ‬

‫އަގުހުރި‬

‫ކޮށްފައިވަނީ‬

‫މަސައްކަތްތަކަކާއި ފަޚުރުވެރި ޚިދުމަތްތަކެކެވެ‪.‬‬

‫މި ހަދިސާތަކާގުޅިގެން ސިފައިން ހިންގި‬

‫އޮޕަރޭޝަންތަކާމެދު ސިޔާސީ ތަރާދުގައި ބައެއް‬

‫ބޭފުޅުންގެ ޚިޔާލު ތަފާތުވިޔަސް‪ ،‬ފެންނަންއޮތް‬ ‫ޙަޤީޤަތަކީ މިއަދު މިނިވަން ޤައުމެއްގެ ގޮތުގައި‪،‬‬ ‫އަދި އަމުދުން ސުލްހަވެރި އަމާން ތަނެއްގެ‬ ‫ގޮތުގައި‪ ،‬މި ލޮބުވެތި ވަޠަން މިއޮތީ ކޮންމެވެސް‬ ‫ބައެއްގެ އަގުހުރި ޤައުމީ ޚިދުމަތުން ކަމެވެ‪.‬‬

‫ސިފައިންގެ ތެރެއިން މަދު ބައެއްގެ ފަރާތުން‬ ‫ފެންނަ‬

‫ނޭދެވޭ‬

‫ކަމެއްގެ‬

‫ސަބަބުން‬

‫މުޅި‬

‫މުއައްސަސާ ބަދުނާމުކޮށްގެން ނުވާނެ ކަމެވެ‪.‬‬ ‫ސިފައިން‬

‫ސިފައިންނަށް ޤައުމުގައި‬

‫އަމަންއަމާންކަން‬

‫ޤާއިމުކޮށް‪ ،‬ސުލްހަ މަސްލަހަތު ހިފެހެއްޓުމަށް‬ ‫ކުރަންޖެހުނު މަސައްކަތްތައް ވަރަށް ގިނައެވެ‪.‬‬ ‫އޭގެތެރޭގައި ދެކުނު ގަޑުބަޑަކީ ފާހަގަކޮށްލަން ޖެހޭ‬ ‫ގަޑުބަޑެކެވެ‪ .‬އެއީ ދުނިޔޭގެ އަސްކަރީ ވަރުގަދަ‬ ‫ބާރެއްކަމުގައިވާ އިނގިރޭސި ސިފައިން ރާއްޖޭގައި‬ ‫‪www.mndf.gov.mv‬‬

‫ދެއްވުމުންނެވެ‪ .‬‬ ‫މިނިވަންކަން ދެމެހެއްޓުމުގައި ސިފައިންގެ‬

‫ދައުރު‪ ،‬މި ވޭތުވެދިޔަ ތަނުގައި ސިފައިންވަނީ ވަރަށް‬ ‫ފުރިހަމައަށް އަދާކޮށްފައެވެ‪ .‬ބޭރުގެ ފަރާތްތަކާއި‬

‫ދިވެހިންގެ ތެރެއިން ޤައުމަށް ޚިޔާނާތްތެރިވި‬

‫ސިފައިންގެ‬

‫އުފެދުނު‬

‫ފަހުން‬

‫މަސްއޫލިއްޔަތު‬

‫ސިފައިންވަނީ‬ ‫ފަސްނުޖެހި‬

‫އަދާކޮށްފައި ކަމަށްވާތީއެވެ‪ .‬ސިފައިންގެ ވާޖިބު‬

‫އެންމެ ފުރިހަމައަށް އަދާކޮށްފައިވާ ކަމަށްވާތީއެވެ‪ .‬‬ ‫ސިފައިންގެ ޒިންމާ އެންމެ ފުރިހަމައަށް އުފުލާފައި‬

‫ވާތީއެވެ‪.‬‬

‫‪9‬‬

‫ފަސްޓް ލެފްޓިނަންޓް‬ ‫ޢަބްދުއްސަލާމް ޙަފީޡް‬ ‫މާތް ﷲ އަޅުގަނޑުމެން އިންސާނުން މިދުނިޔެއަށް ފޮނުއްވާފައިވަނީ‬ ‫ޚަލީފާއިންގެ ގޮތުގައެވެ‪ .‬އެއީ‪ ،‬ދުނިޔެ އާރާސްތު ކުރުމުގެ ބުރަ ޒިންމާ‬

‫ބޭނުންކޮށް‬

‫މާތް‬

‫ﷲ‬

‫ރަސޫލުބޭކަލުންނާއި‬

‫ނަބިއްޔުން‬

‫މެދުވެރިކޮށް‬

‫ފޮނުއްވާފައިވާ ތެދުމަގު އިޚްތިޔާރުކުރާ މީހުންނެވެ‪ .‬‬

‫މަތިކުރުމާ އެކުގައެވެ‪ .‬އަދި‪ ،‬ކަނޑައެޅިފައިވާ ނިޒާމްތަކެއްގެ ދަށުން‪ ،‬އެކަށަ‬ ‫އެޅިފައިވާ ހަމަތަކެއްގެ މަތީގައި ދުނިޔޭގެ އެންމެހައި ކަންކަން މާތް ﷲ ވަނީ‬ ‫ލައްވާފައެވެ‪ .‬މިގޮތުން‪ ،‬މި ނިޒާމްތަކުގެ ދަށުން މާތް ﷲ އިރާދަކުރައްވަވާ‬ ‫ގޮތެއްގެ މަތީން ދައުރުވުމާއި‪ ،‬ޙަރަކާތްތަކާއި‪ ،‬ހާދިސާތަކާއި‪ ،‬އުފަލާއި ހިތާމަ‬ ‫މިހެންގޮސް ތަފާތު ކަންކަން މެދުވެރިވަމުން އާދެއެވެ‪ .‬މިއަށް‪ ،‬ޤުދުރަތުގެ‬ ‫ނިޒާމޭ ކިޔައެވެ‪ .‬މި ނިޒާމްގެ ތެރެއިން ބޭރުވެވުމެއްނެތި‪ ،‬އިންސާނާއަށް‬ ‫ޖެހިފައިވަނީ ޙަޔާތުގައި މެދުވެރިވާ އެންމެހާ ކަންކަން ތަހައްމަލްކޮށް މިބިން‬ ‫އާރާސްތުކޮށް‪ ،‬އާޚިރަތުގެ މަންޒިލް އުފާވެރިކަމުގެ މަންޒިލަކަށް ހެދުމަށްޓަކައި‬ ‫ދިރިއުޅުން ހެޔޮމަގުގައި ވޭތުކޮށް ނިންމާލުމަށެވެ‪.‬‬ ‫ މާތް ﷲ ވަނީ އިންސާނާއަށް ބުއްދިއާއި ޙިކްމަތް ދެއްވާ‪ ،‬ހެވާއި‬ ‫ނުބައި ވަކިކުރުމުގެ ކުޅަދާނަކަން ދެއްވާފައެވެ‪ .‬އަދި‪ ،‬އެ އިންސާނާއަށް‬ ‫ވަނީ‬

‫ކަންކަން‬

‫ކުރުމުގައި‬

‫އޭނާ‬

‫ބޭނުންވާގޮތަށް‪،‬‬

‫އޭނާގެ‬

‫އަމިއްލަ‬

‫އިޚްތިޔާރަށް ޢަމަލުކުރުމުގެ ބާރުވެސް ދެއްވާފައެވެ‪ .‬މިގޮތުން‪ ،‬މިއިޚްތިޔާރުގެ‬ ‫ބޭނުންކޮށް‪ ،‬އިންސާނާ ޞާލިޙްކަމާއި މާތް ﷲ ދެއްކެވި ހެޔޮވެގެންވާ މަގު‬ ‫އިޚްތިޔާރުކޮށްފިނަމަ‪ ،‬މިދުނިޔޭގެ ދިރިއުޅުމުގެ އުފަލާއި އަރާމާއި އާޚިރަތުގެ‬ ‫ދާއިމީ ނިޢުމަތް ލިބިގެންދާނެއެވެ‪ .‬އެކަލާނގެ ތަނަވަސް ރަޙްމަތުގެ ތެރެއިން‪،‬‬ ‫ދުނިޔޭގައި އުރެދި ފާފަތައް ކުރަމުންދާ މީސްތަކުންނަށްވެސް ދުނިޔަވީ‬ ‫މަންފާއާއި އުފާވެރިކަން ދެއްވައެވެ‪ .‬ހަމައެއާއެކު‪ ،‬ޞާލިޙު އަޅުންނަށް‬ ‫ދަތިކަމާއި މުޞީބާތް ކުރިމަތިވަނީ އެކަލާނގެ ނާއިންސާފު ވާތީއެއްނޫނެވެ‪.‬‬ ‫މިދެކަމަކީވެސް ޙަޔާތުގެ އިމްތިޙާނެވެ‪ .‬މި އިމްތިޙާނުން ފާސްވެ ﷲ ގެ‬ ‫ރަޙްމަތް ލިބިގެންދާނެ ދެދުނިޔޭގެ މަންފާ ލިބެނިވި އަޅުންނަކީ‪ ،‬ބުއްދީގެ‬

‫‪10‬‬

‫ާމތް ﷲ ައށް ައ ުޅވެ ިތވުން‬ ‫ސޫރަތުއް ރަޢުދުގެ ‪ 28‬ވަނަ އާޔަތުގައި މާތް ﷲ ވަޙީކުރައްވާފައިވާ‬ ‫ބަސްފުޅުގެ މާނާގައި ވެއެވެ‪" .‬އެއުރެންނީ‪ ،‬އީމާންވި މީހުންނެވެ‪ .‬އަދި‬ ‫ﷲ ހަނދުމަ ކުރުމުން‪ ،‬އެއުރެންގެ ހިތްތައް ހަމަޖެހޭ މީހުންނެވެ‪.‬‬ ‫ހިތްތައް ހަމަޖެހެނީ‪ ،‬ﷲ ހަނދުމަ ކުރުމުން ނޫންހެއްޔެވެ؟" (ރައީސުލް‬ ‫ޖުމްހޫރިއްޔާގެ އޮފީސް‪ ،2007 ،‬ޞ‪ .)511 .‬ޝައްކެއްވެސް ނެތްގޮތުގައި‪،‬‬ ‫އިންސާނާގެ ހިތަށް ހަމަޖެހުމާއި އުފާވެރިކަން ލިބިގެންދާނީ‪ ،‬އެއިންސާނާ‬ ‫ނެތުމުގެ ތެރެއިން ޚަލްޤުކުރެއްވި ގަދަ ކީރިތިވަންތަ ﷲ سبحانه و تعاىل‬

‫ހަނދުމަކުރި މިންވަރަކުންނެވެ‪ .‬އިންސާނާގެ ހިތްވެސް ޚަލްޤުކުރެއްވި‬ ‫އިލާހު‪ ،‬އެ އިންސާނާގެ ކަންކަން އެންމެ މޮޅަށް ދެނެވޮޑިގެންވާހިނދުގައި‪،‬‬ ‫އަޅުގަނޑުމެންނަށް އަންގަވާފައި އެވަނީ އިންސާނުންގެ ހިތްތަކަށް ހަމަޖެހުން‬ ‫ލިބެނީ ﷲ ހަނދުމަކުރުމުން ކަމަށެވެ‪ .‬އަދިވެސް މާތް ﷲ ސޫރަތުލް‬ ‫ބަޤަރާގެ ‪ 152‬ވަނަ އާޔަތުގައި ވަޙީކުރައްވާފައިވާ ބަސްފުޅުގެ މާނާގައި‬ ‫ވެއެވެ‪" .‬ފަހެ‪ ،‬ތިޔަބައިމީހުން ތިމަންރަސްކަލާނގެ ހަނދުމަކުރާށެވެ! އޭރުން‬ ‫ތިމަންރަސްކަލާނގެ ތިޔަބައިމީހުން ހަނދުމަކުރައްވާ ހުށީމެވެ‪( ".‬ރައީސުލް‬ ‫ޖުމްހޫރިއްޔާގެ އޮފީސް‪ ،2007 ،‬ޞ‪)48 .‬‬ ‫އެހެންކަމުން‪ ،‬މިދުނިޔޭގެ ޙަޔާތް އުފާވެރިކަމާއި ހިތްހަމަޖެހުމުގައި‬ ‫އުޅުމަށްޓަކައި‪ ،‬އިންސާނާގެ އެންމެ މުހިންމު މަޤުޞަދަކަށް ވާންޖެހޭނީ ﷲ‬ ‫ހަނދުމަކުރުންކަން ޔަޤީނެވެ‪ .‬އާދެ! އެއީ އެކަލާނގެ ހަނދުމަކުރުމަށްޓަކައި‬ ‫‪www.mndf.gov.mv‬‬

‫އަދާކުރަންޖެހޭ އަޅުކަންތައް އަދާކުރުމުންނޫނީ ޙާޞިލުވާނޭ ކަމެއްނޫނެވެ‪.‬‬

‫އަދި އެހެނިހެން ރަސޫލުބޭކަލުންނާއި ނަބީބޭކަލުންގެ ސީރަތަށެވެ‪ .‬އެފަދަ‬

‫މިގޮތުން‪ ،‬އަޅުތަކުން އެންމެ އިސްކަމެއް ދޭންޖެހޭނޭ ކަމަކީ‪ ،‬ފަރުޟު‬

‫ނަމޫނާތަކުން އަޅުގަނޑުމެންގެ ދެދުނިޔެ ކާމިޔާބުކުރާނެ މަގު ފެނިގެންދެއެވެ‪.‬‬

‫ފަސްނަމާދު ޤާއިމް ކުރުމެވެ‪ .‬އެނަމާދުން އިންސާނާ ވާގިނޭދޭނަމަ‪ ،‬ދެން‬ ‫ޙަޔާތުގައި އޭނާއަށް އޮންނާނީ ކޮން ކާމިޔާބެއްތޯއެވެ؟ ބަޤަރާ ސޫރަތުގެ ‪153‬‬ ‫ވަނަ އާޔަތުގައި މާތްﷲ ވަޙީކުރައްވާފައިވާ ބަސްފުޅުގެ މާނާގައިވަނީ‪" ،‬އޭ‬ ‫އީމާންވެއްޖެ މީސްތަކުންނޭވެ! ކެތްތެރިކަމާއި ނަމާދުން ތިޔަބައިމީހުން ވާގި‬ ‫އެދޭށެވެ!" (ރައީސުލް ޖުމްހޫރިއްޔާގެ އޮފީސް‪ ،2007 ،‬ޞ‪.)48 .‬‬ ‫ކީރިތިޤުރުއާން ގިނަގިނައިން ކިޔެވުމާއި‪ ،‬ﷲ އަށް ގިނަގިނައިން‬ ‫ޒިކުރު ކުރުމާއި ޙަމްދު ޘަނާ ކިއުމާ ދުޢާކުރުމަކީވެސް ﷲ ހަނދުމަކުރުމުގެ‬ ‫ގޮތުން ކުރަންޖެހޭނޭ ކަންކަމެވެ‪ .‬މިގޮތުން‪ ،‬އިންސާނާގެ ޙަޔާތުގެ ކޮންމެ‬ ‫ދުވަހެއްގެ ކޮންމެ ވަގުތެއްގައިވެސް ﷲ سبحانه و تعاىل ގެ ރައްކާތެރިކަމުގެ‬

‫ހިޔަލުގައި ހުރުމަށް މަގުފަހިކޮށްދޭނޭ އެތަކެއް ޒިކުރުތަކާއި ދުޢާތައް މާތް‬ ‫ނަބިއްޔާ صىل الله عليه و سلم ގެ ސުންނަތުން ވާރިދުވެގެން އައިސްފައިވެއެވެ‪.‬‬

‫ދުނިޔޭގައި‬

‫އުޅޭއިރު‬

‫ކުރިމަތިވާ‬

‫ދަތިއުނދަގޫތަކާއި‪،‬‬

‫ނިޔާކަނޑައެޅި ނިމިފައިވާ ކަންކަމެވެ‪ .‬އެކަންކަން‪ ،‬އެގޮތަށް ލައްވާފައިވަނީ‬ ‫އިންސާނާ އިމްތިޙާން ކުރެއްވުމުގެ ގޮތުންނެވެ‪ .‬އެއިމްތިޙާނުން ފާސްވާ‬ ‫މީހުންނަކީ‬

‫ކެތްތެރިކަމާއެކު‬

‫ކުރިމަތިލާ‬

‫މީހުނެވެ‪.‬‬

‫ތިމާ‬

‫ޙާޞިލްކުރަންބޭނުންވާ ކަންކަން ޙާޞިލުކުރުމުގައި މަގުއަލިކުރުމަށް އަޅާ‬ ‫ފުރަތަމަ ފިޔަވަޅު އެޅޭނީ‪ ،‬އެންމެފުރަތަމަ‪ ،‬ތިމާއާ ކުރިމަތިވާ މިފަދަ‬ ‫ކަންކަމަށް ކެތްތެރިވެގެންނެވެ‪.‬‬ ‫އަލް ޤަރްނީ (‪ )2001/2011‬ބަޔާންކުރައްވާ ގޮތުގައި‪ ،‬ދިރިއުޅުމުގައި‬ ‫ކާމިޔާބު ހޯދާފައިވާ މީހުންނަކީ‪ ،‬އެމީހުންގެ ކާމިޔާބީ ޙާޞިލުކުރުމުގެ‬ ‫ކުރިން އެތަކެއް ދަތިތަކާއި އުނދަގޫތައް ތަހައްމަލް ކޮށްފައިވާ މީހުންނެވެ‪.‬‬ ‫އެހެންކަމުން‪ ،‬ކެތްތެރިކަމުގެ މޭވާއަކީ‪ ،‬ދަތިކަމަށްފަހު ފަސޭހަކަންކަމުގައާއި‪،‬‬ ‫ރަނގަޅު ނިމުމެއް މިންވަރުވުންކަމާއި‪ ،‬ﷲގެ ދަރުމަ ލިބުމާއި ފާފަތައް‬ ‫ފޮހެވިގެން ދިއުންކަން ޔަޤީންކުރާ ޙާލު ލިބޭ އެއްޗެކެވެ‪.‬‬

‫އެހެންކަމުން‪ ،‬އަޅުގަނޑުމެން ކުރާކޮންމެ ކަމެއްވެސް ކުރަންޖެހޭނީ ކަމަށް‬ ‫ކަމޭހިތައިގެން ފަރުވާތެރިކަމާއެކުގައެވެ‪ .‬ދުނިޔަވީކަންކަމުގެ އިތުރުން ރޫޙާނީ‬ ‫ނަފްސު ތަރައްޤީކުރުމަށް ކުރާ ކަންކަންވެސް ޝައުޤުވެރިކަމެއްނެތި ކުރާނަމަ‬ ‫އެކަމަކުން އެދެވޭ މަންފާއެއް ނުލިބޭނެއެވެ‪ .‬އަދި ހަމަ އެހެންމެ ކުރާ‬ ‫ކަންކަމުގައި އިޚްލާޞްތެރިކަމެއް ނެތްނަމަވެސް ގިނަފަހަރު ތިމާގެ ދިރިއުޅުމުގެ‬

‫މިގޮތަށް ކަންކުރުމުގެ ސަބަބުން ތިމާގެ ޝައުޤުވެރިކަން އިތުވެއެވެ‪ .‬ކާމިޔާބު‬ ‫މީހުންގެ ސިފަތަކުގެ ތެރޭގައި‪ ،‬ގަދައަޅާ މަސައްކަތްކުރުން‪ ،‬ޝައުޤުވެރިކަން‬ ‫އަދި ރަނގަޅު ގޮތަށް ވިސްނުން ނުވަތަ ޕޮޒިޓިވް ތިންކިންގ ހިމެނެއެވެ‪.‬‬ ‫(ޔެގަރ‪ .)2012 ،‬ދުނިޔޭގައި‪ ،‬ކާމިޔާބު ޙާޞިލުކުރާ މީހުންނަކީ ގަދައަޅާ‬ ‫އިޚްލާޞްތެރިކަމާއެކު‬

‫ނަފްސަށް އިޚްލާޞްތެރިވާންޖެހެއެވެ‪ .‬ނަފްސަށް އިޚްލާޞްތެރި ތެދުވެރި‬ ‫މީހެއްގެ ދެންހުރި ޢަމަލުތައް ސީދާމަގުގައި ސާބިތުވެ ހުންނާނެއެވެ‪.‬‬

‫ޗ ެކވެ‪.‬‬ ‫ރ ެއ ްއ ެ‬ ‫ރ ުއ ުޅ ަމކީ ުކ ު‬ ‫ިދ ި‬ ‫އިންސާނާގެ‬

‫ޙަޔާތަކީ‬

‫އޭނާ‬

‫ހީކުރާހާ‬

‫ދިގު‬

‫އެއްޗެއްނޫނެވެ‪.‬‬

‫މިއަދަކީވެސް ތިމާ އެންމެ ފަހު ނޭވާލާންޖެހޭ ދުވަސްކަމުގައި ވެދާނެއެވެ‪.‬‬ ‫އެހެންކަމުން‪،‬‬

‫އިންސާނާގެ‬

‫ޢަމަލުތައް‬

‫ބައްޓަންކުރަންޖެހޭނީ‬

‫ކޮންމެ‬

‫ވަގުތެއްގައިވެސް ލޯމަރާލަންޖެހިދާނެ ކަމަށް ބަލައިގެންނެވެ‪ .‬މިކަންކުރެވޭނީ‪،‬‬ ‫ތިމާއަށް ލިބިފައިވާ ވަގުތުގެ ބޭނުން ހެޔޮގޮތުގައި ހިފައިގެންނެވެ‪ .‬ވަގުތު‬ ‫ބޭކާރުގޮތުގައި ހޭދަކުރާނަމަ ޙަޔާތުގައި ތިމާއަށް މާބޮޑުކަމެއް ޙާޞިލެއް‬ ‫ނުކުރެވޭނެއެވެ‪ .‬މިއަދު މަޖާކޮށްލުމަށްފަހު މާދަމާ ކުރަން މުހިންމު ކަންކަން‬ ‫ބަހައްޓާނަމަ އެއީ ތިމާއަށް ކުރެވޭ ވަރަށް މޮޔަކަމެކެވެ‪ .‬މަރު އައިސް ތިމާއާއި‬ ‫ކުއްލިޔަކަށް ބައްދަލުކޮށްފާނެއެވެ‪ .‬ގަދަވެ ސަލާމަތުންތިބި މީހުން ކުއްލި‬

‫މަސައްކަތްކުރަން ޖެހެއެވެ‪.‬‬

‫އެމީހުންގެ ތަޖްރިބާތަކަށް ނަޒަރު ހިންގައި ޢިބްރަތް ޙާޞިލްކުރަންޖެހެއެވެ‪.‬‬

‫މަސައްކަތްކުރާ‬

‫މީހުންނެވެ‪ .‬ކާމިޔާބު ޝަޚްޞިއްޔަތުތައް މިސާލަކަށް ބަލާނަމަ އަޅުގަނޑުމެން‬ ‫އެންމެ ފުރަތަމަ ބަލައިލަންޖެހެނީ‪ ،‬މާތް ނަބިއްޔާ މުޙައްމަދު صلى اهلل عليه‬

‫و سلم އާއި އެކަލޭގެފާނުންގެ ޞަޙާބީ ބޭކަލުންގެ ރިވެތި ނަމޫނާއަށެވެ‪.‬‬ ‫‪www.mndf.gov.mv‬‬

‫ތިމާއަށް ކޮންމެވެސް ދެރަވަރު ކަމަކާއި ކުރިމަތިލާންޖެހެނީ މަދެއްކޮށެއްނޫނެވެ‪.‬‬

‫ކާމިޔާބު މީހަކަށް ވުމަށްޓަކައި‪ ،‬ވަގުތުގެ ބޭނުން އެންމެ ހެޔޮގޮތުގައި ހިފުމަށް‬

‫ދރިއުޅުމުގެ މެރަތަން ކާމިޔާބުކުރަން އެދޭމީހާ‪ ،‬ކާމިޔާބު މީހުންނަށާއި‬ ‫ި‬

‫މަސައްކަތްކޮށް‪،‬‬

‫ތިމާއަދާކުރަންޖެހޭ މަސްއޫލިއްޔަތުތަކަށް ފަރުވާކުޑަކުރާނަމަ އެކަމުގެ ސަބަބުން‬

‫ހާދިސާއެއްގައި ދުނިޔެއާއި ވަކިވާންޖެހެނީ މަދެއްކޮށެއްނޫނެވެ‪ .‬އެހެންކަމުން‬

‫ސލު ިލ ިބ ަގތުން‬ ‫ޞ ްއ ަޔތު ަތކުން ިމ ާ‬ ‫ޝ ްޚ ި‬ ‫ާކ ިމ ާޔ ުބ ަ‬

‫ތެދުވެރިކަމާއި‬

‫ކާމިޔާބުކަމާއެކު‬

‫ކޮށް‬

‫ނިންމާލުމަކީ‬

‫ދަތި‬

‫އުނދަގޫކަމަކަށް‬

‫ވާނެއެވެ‪.‬‬

‫އިޚްލާޞްތެރިކަން ފެށޭ ހިސާބަކީ ތިމާގެ ނަފްސެވެ‪ .‬އެންމެ ފުރަތަމަ އަމިއްލަ‬

‫ހުރަސްތަކާއި‪ ،‬ހިތާމަތަކާއި‪ ،‬މުޞީބާތްތަކަކީ މާތްﷲ ގެ ތަޤުދީރުގައި‬

‫އެކަންކަމާއި‬

‫ ތިމާ ކުރާ ކަންކަން ޝައުޤުވެރިކަމާއެކު ނުކުރާނަމަ އެކަމެއް‬

‫ވަކި ހިސާބަކުން އެކުރެވުނު ކަމަކާއިމެދު ހިތާމަކުރަންޖެހޭތަން އާދެއެވެ‪ .‬އެ‬

‫ށ ެމ ެކވެ‪.‬‬ ‫ކެ ްތ ެތރި ުވ ަމކީ ާކ ިމ ާޔ ީބގެ ެފ ު‬ ‫ތިމާއާ‬

‫ޝައުޤުވެރިކަމާއި އިޚްލާޞްތެރިކަން‬

‫ރަނ ަގޅު ާއ ަދ ަތ ަކށް ޯލ ިބ ުކރުން‬ ‫ ރަނގަޅު‬

‫އާދަތަކަކީ‬

‫ތިމާއަށް‬

‫އުފާވެރިކަން‬

‫ގެނެސްދެނިވި‬

‫ކަމެކެވެ‪ .‬ހަމަ މިފަދައިން‪ ،‬ނުބައި ޢަމަލުތަކާއި އާދަތަކުގެ ސަބަބުން‪،‬‬ ‫ތިމާގެ ހިތަށް ނުތަނަވަސްކަން ގެނުވައެވެ‪ .‬ރަސޫލާ صىل الله عليه و سلم ގެ‬ ‫ޙަދީޘް ބަސްފުޅެއްގެ މާނާގައި ވެއެވެ‪" .‬ތިމަންކަލޭގެފާނަށް އެންމެ ލޮބުވެތި‬

‫އަދި ޤިޔާމަތް ދުވަހުން ތިމަންކަލޭގެފާނާއި އެންމެ އަރިހުގައި އިށީނދެ‬ ‫އިންނާނީ ކާކުކަން ބުނެދެންހެއްޔެވެ؟ އެއީ‪ ،‬ތިޔަބައިމީހުންގެ ތެރެއިން‬ ‫އެންމެ އަޚްލާޤު ރަނގަޅު މީހާއެވެ‪( ".‬މުސްނަދު އަޙުމަދު‪).6696 ،‬‬ ‫އިލިޔާސް (‪ .)2014‬އެހެންކަމުން ޙަޤީޤީ ކާމިޔާބު ލިބޭނީ ރިވެތި އަޚްލާޤުގެ‬

‫‪11‬‬

‫ވެރިބަޔަކަށް ވެގެންކަން ޔަޤީނެވެ‪ .‬މީގެ އިތުރުން‪ ،‬މާތް ﷲ އަށާއި ތިމާއަށް‬ ‫އެހީތެރިވާ މީހުންނަށް ޝުކުރުވެރިވާން އާދަކުރުމަކީވެސް މުހިންމު ކަމެކެވެ‪.‬‬ ‫އަދި‪ ،‬އަނެކުންނަށް އެހީތެރިވުމާއި‪ ،‬އިޙްތިރާމް ކުރުމާއި‪ ،‬ރިވެތިބަހުން‬ ‫ވާހަކަދެއްކުމާއި‪ ،‬ކެތްތެރިވުމާއި‪ ،‬ރުޅިކޮންޓްރޯލް ކުރުމާއި‪ ،‬ޣީބަނުބުނުމާއި‪،‬‬ ‫ނެތިމޮށުމުގެ އާދައިން ދުރުވުންފަދަ ކަންކަން އަށަގަންނުވައިގެން މެނުވީ‬ ‫ކާމިޔާބީ ޙާޞިލެއްނުކުރެވޭނެއެވެ‪.‬‬

‫އެކަމާ ޝަކުވާކޮށް ނުހަދާށެވެ‪ .‬ފަހަރުގައި‪ ،‬އެފަޤީރުކަމަކީ‪ ،‬ތިމާއަށް ﷲ‬ ‫ގެ ޙަޟުރަތުން ހުރި ނިޢުމަތެއްގެ ނިޝާނަކަށްވެސް ވެދާނެއެވެ‪ .‬އެކަމަށް‬ ‫ތިމާ ކެތްތެރިވެއްޖެނަމައެވެ‪ .‬މުޞީބާތެއް މެދުވެރިވުމުން ކެތްތެރިވުންވެސް‬ ‫ހަމަ މިފަދައެވެ‪ .‬ތިމާއަށް ފަޤީރުކަން ތަހަންމަލް ކުރަންޖެހުމަކީ ތިމާ‬ ‫ސުވަރުގެއަށް ދިއުމަށް މެދުވެރިވާ ސަބަބަކަށްވެސް ވެދާނެއެވެ‪ .‬އެއީވެސް‪،‬‬ ‫އެ ފަޤީރުކަމަށް ތިމާ ކެތްތެރިވެއްޖެ ނަމައެވެ‪ .‬ތިމާ މުދާވެރިވެއްޖެނަމަ‬ ‫މާތް ﷲ އަޅުގަނޑުމެން އެހެނިހެން މީހުންނަށްޓަކައި އަދާކުރަންޖެހޭ‬ ‫ޙައްޤުގެ ޒިންމާ ބޮލުގައި އެޅިގެންދެއެވެ‪ .‬ފަހަރުގައި‪ ،‬ތިމާ ފަޤީރުކަމުގައި‬ ‫ލައްވާފައިވަނީ‪ ،‬ތިމާ މުއްސަނދިވެއްޖެނަމަ އެވާޖިބު އެންމެ ފުރިހަމަ‬ ‫ގޮތުގައި އަދާނުކުރެވިދާނެތީ ކަމުގައިވެސް ވެދާނެއެވެ‪ .‬އެހެންކަމުން‪،‬‬ ‫މުދަލުގެ ޙައްޤުވެރީންގެ ބައި އަދާނުކުރެވި ނަރަކަވަންތަ ވެރިއެއްކަމުގައި‬ ‫ވުމަށްވުރެ ފަޤީރުކަމުގައިހުރެ‪ ،‬ކެތްތެރިކަމުގެ މޭވާއެއްގެ ގޮތުގައި ސުވަރުގެ‬ ‫ލިބުން މާ ހެޔޮވެގެންވޭ ނޫންތޯއެވެ؟‬ ‫އެންމެ މޮޅަށް ދެނެވޮޑިގެންވަނީ މާތް ﷲއެވެ‪ .‬އެކަލާނގެއީ‬ ‫އިންސާނާގެ ތަޤުދީރުގައި ވާ ކަންކަން މޮޅަށް ދެނެވޮޑިގެންވާ އިލާހެވެ‪.‬‬ ‫ޤަބޫލުކުރަންވީ ކަމަކީ‪ ،‬ކޮންމެ މީހަކަށްމެ ތަޤުދީރުގައި ލިޔެވިފައިވާ ރިޒުޤު‬ ‫އެމީހަކަށް ލިބޭނެކަމެވެ‪ .‬ހޫދު ސޫރަތުގެ ‪ 6‬ވަނަ އާޔަތުގައި މާތް ﷲ‬ ‫ވަޙީކުރައްވާފައިވާ ބަސްފުޅުގެ މާނާގައިވެއެވެ‪" .‬ބިމުގައި އުޅޭ ދިރޭ‬ ‫އެއްޗެހީގެ ތެރެއިން‪ ،‬އެ އެއްޗަކަށް ﷲ‪ ،‬ރިޒުޤު ނުދެއްވާ އެއްވެސް އެއްޗެއް‬ ‫ނުވެއެވެ‪ .‬އެތަކެތި ބިމުގައި އުޅޭތަނާއި‪ ،‬މަރުވެގެން ވަޅުލާތަނެއް އެކަލާނގެ‬ ‫ކަމެއްވަނީ‬

‫ބަޔާންވެގެންވާ‬

‫ފޮތެއްގައި‬

‫ލިޔުއްވާފައެވެ‪( ".‬ރައީސުލް ޖުމްހޫރިއްޔާގެ އޮފީސް‪ ،2007 ،‬ޞ‪.)446 .‬‬

‫‪12‬‬

‫ކަމެއްގައި ކާމިޔާބު ހޯދުމަކީ މާބޮޑުކަމެއްކަމުގައި ދެކިގެން ނުވާނެއެވެ‪.‬‬ ‫ކަންކަން އުނދަގޫވުމުން ހިތްވަރު ދޫކޮށްލުމުގެ ބަދަލުގައި‪ ،‬ދިރިއުޅުމުގެ‬ ‫ލަނޑުދަނޑި ވަނީ ވަރަށް ގާތުގައި ކަމުގައި އެފަދަ މީހުން ދެކެއެވެ‪ .‬އަދި‪،‬‬ ‫މީހަކަށްވެސް ލިބިގެންވުމަކީ ކާމިޔާބީއަށް ޙާޞިލުވުމުގެ މަގެވެ‪( .‬ޔެގަރ‪،‬‬

‫ތިމާގެ އަތްމަތި ދަތިވީތީ އެކަމަށް ހިތާމަ ނުކުރާށެވެ‪ .‬އަދި‬

‫ދެނެވޮޑިގެންވެތެވެ‪.‬‬

‫ނަފްސާނީ‬

‫ޢިލްމުވެރިންނާއި‬

‫ކާމިޔާބު‬

‫މީހުން‬

‫ދެކޭގޮތުގައި‪،‬‬

‫ދިމާވާ ދަތިތަކާއި އުނދަގޫތަކާއި ކުރިމަތިލާ ކާމިޔާބުކުރުމުގެ ބާރު ކޮންމެ‬

‫ށވެ!‬ ‫ރ ެ‬ ‫ނކު ާ‬ ‫ށ ިހ ާތމަ ު‬ ‫ރ ަކ ަމ ް‬ ‫ަފޤީ ު‬

‫މިހުރިހާ‬

‫ރއް!!‬ ‫ާކ ިމ ާޔ ީބ ައށް އި ުތރު ާބ ެ‬

‫‪.)2012‬‬ ‫އަޅުގަނޑުމެންގެ ދިރިއުޅުމުގެ ކަންކަމުގައި‪ ،‬މާތް ﷲ އަށް ވަކީލުކޮށް‬ ‫އެކަލާނގެ އޯގާވަންތަކަމާމެދު ޔަޤީންކޮށްގެން ކަންކަމާއި ކުރިމަތިލާނަމަ‬ ‫ހިތާމައިން މޯޅިވެގެން އެނބުރި އަންނަ ބަޔަކު ކަމުގައި އަޅުގަނޑުމެން‬ ‫ނުވާނެއެވެ‪ .‬ދަންނަންވީ ކަމަކީ‪ ،‬ކޮންމެ ޢަމަލެއްގައިވެސް ތެދުވެރި‬ ‫ނިޔަތާއި އިޚްލާޞްތެރިކަން އޮންނަންޖެހޭނެކަމެވެ‪ .‬ޙަޤީޤީ ހިތްހަމަޖެހުމާއި‬ ‫އުފަލާއި ކާމިޔާބު ލިބޭނީ ﷲ ހަނދުމަކުރުންމަތީ ދެމިތިބެގެންކަމެވެ‪ .‬މާއްދީ‬ ‫އެދުންވެރިކަމާއި‬ ‫ރުޅި‬

‫ކޮންޓްރޯލް‬

‫ހަވާނަފްސުގެ‬ ‫ކުރުމާއި‬

‫އެދުންތަކުން‬ ‫ފާފަތަކާއި‬

‫މިންޖުވާންޖެހޭނެކަމެވެ‪.‬‬

‫ދުރުހެލިވުމަކީ‬

‫ކޮންމެހެން‬

‫ބޭނުންތެރިކަމެއްކަމެވެ‪ .‬ފާޑުކިއުންތަކަކީ‪ ،‬ތިމާގެ ނަފްސު އިސްލާޙުކުރުމަށް‬ ‫ލިބޭ ބާރެއްކަމެވެ‪ .‬މިއީ‪ ،‬ކާމިޔާބާއި އުފާވެރިކަމުގެ މަގަށްވެސް ލިބޭނޭ‬ ‫އިތުރު ބާރެކެވެ‪ .‬އަޅުގަނޑުމެންގެ ދިރިއުޅުމުގައި‪ ،‬މިކަންކަމަށް ސަމާލުކަން‬ ‫ދެވޭނަމަ‪ ،‬ކާމިޔާބާއި އުފަލާއި ހިތްހަމަޖެހުމުގެ ފޮނިމީރުކަމުން ނަފްސަށާއި‬ ‫ހިތަށް ރާހަތުލިބިގެންދާނެކަން ޔަޤީނެވެ‪ .‬‬ ‫ޙަވާލާ‪:‬‬ ‫‪g g‬ރައީސުލް ޖުމްހޫރިއްޔާގެ އޮފީސް‪ ،2007 ،‬އަލް ޤުރުއާނުލް ކަރީމްގެ ދިވެހި‬ ‫ތަރުޖަމާ‪ ،‬ދިވެހިރާއްޖެ‪ ،‬ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ އޮފީސް‪.‬‬ ‫‪g g‬އަލް ޤަރްނީ (‪ ،)2001/2011‬ޑޯންޓް ބީ ސޭޑް‪( ،‬ޝަފީޤް‪ ،‬ތަރުޖަމާ)‪ ،‬ރިޔާދު‪،‬‬ ‫ސައުދީ ޢަރަބިޔާ‪ ،‬އިންޓަނޭޝަނަލް އިސްލާމިކް ޕަބްލިޝިންގ ހައުސް‪( .‬އަސްލު ފޮތް‬ ‫ޝާއިޢު ކުރީ ‪ 2001‬ގައި)‬ ‫‪g g‬ޔެގަރ (‪ ،)2012‬ސެލްފް މޯޓިވޭޝަން‪ ،‬ނިއު ދިއްލީ‪ ،‬އިންޑިއާ‪ ،‬ލޮޓަސް ޕްރެސް‬ ‫ޕަބްލިޝާސް އެންޑް ޑިސްޓްރިބިއުޓަރސް‪.‬‬ ‫‪g g‬އިލިޔާސް‪ ،)2014( ،‬ނިއަރަސްޓް ޓު ﷲ އެންޑް ދަ ޕްރޮފެޓް އިން ދަ‬ ‫ހިއަރއާފްޓަރ‪ ،‬ނެގީ‪،‬‬ ‫‪http://abuaminaelias.com/nearest-to-allah-and-the-prophet-in-the-hereafter/g g‬‬

‫އިން‬

‫ސެޕްޓެމްބަރ ‪ 2015 ،30‬ގައި‪.‬‬

‫‪www.mndf.gov.mv‬‬

‫‪vAtimariku wigamuLuwuridi‬‬ ‫‪!nqtugawilaba wqtas‬‬ ‫‪q rahu‬‬

‫ކެ ްޕޓަން އިބްރާޙީމް ޢާޒިމް‬

‫ގިނަ ފަހަރަށް އުފާވެ ހިތްހަމަޖެހޭ ކަންތައް‬

‫ގިނަވީކަމުގައި ވިޔަސް އެ އުފަލެއް އިހްސާސް‬ ‫ނުކުރެވޭ ފަހަރުތައް ގިނައެވެ‪ .‬އުފަލެއް ކަމަށް‬

‫އިޙުސާސް ކުރެވެނީ ވަރަށް ބޮޑު ކާމިޔާބީއެއް ލިބޭ‬ ‫ފަދަ ކަންކަމުގެ އުފަލުގައެވެ‪ .‬އެގޮތުން ތިމާބައަށް‬ ‫މަޤާމުގެ ކުރިއެރުން ލިބޭ ފަދަ ފާހަގަ ކޮށްލެވޭ‬ ‫އުފާތަކެއް ކުރިމަތި ވުމުންނެވެ‪ .‬އެފަދަ ބޮޑު‬

‫އުފަލެއްގެ އިޙުސާސް ކުރުމުގައި ތިބާ އަކީ ވަރަށް‬ ‫ބޮޑު ނަސީބު ވެރިއެއްކަމަށް ދެކެން ފަށައެވެ‪.‬‬

‫ކުރާ ކަންކަމުގައި ހުރަސްތައް ދިމާވާނެ‬

‫ކަން ޤަބޫލުކުރަން ޖެހެއެވެ‪ .‬އަދި ހުރަސްތައް‬

‫އާދެ‪،‬‬

‫މައްސަލަ‬

‫އެހީތެރިކަމާއި‬

‫ވަގުތުގެ‬

‫ބައެއް‬

‫ހައްލުކުރެވެއެވެ‪.‬‬

‫އެކު‬

‫ފަހަރު‬

‫ކުރިމަތިވަމުންދާ ކަންކަމުން ހައްލު ހޯދުމަށް ފިކުރު‬

‫އިންސާނީ ހަކަތަ ހޭދަކުރުން މިއީ މައްސަލައަށް ‬

‫އިތުރުވާ ބޮޅެކެވެ‪.‬‬ ‫ކަންކަން‬

‫ދިމާވުމުން‬

‫ހައްލުހޯދުމަށް‬

‫ހައްލު‬

‫ލިބިދިނުމަށް‬

‫ބޮޑުވެ ހާސްވުން ކުރިމަތިވެއެވެ‪ .‬އަދި ހައްލު‬

‫ޢަމަލުކުރުން ފަސްޖެހުމަކީ މައްސަލަ ބޮޑުވުމަށް‬

‫ތިބާގެ އަމިއްލަ ޒިންމާ އޮންނަ ކަންކަމުގައި‬

‫ހުރަސްއެޅިގެންދާ ކަމެކެވެ‪ .‬ހަމަ އެފަދައިން‬

‫ކަމެކެވެ‪ .‬ނަމަވެސް ވަޒީފާގެ ތެރެއިން ގިނަ‬

‫ފަރުވާއަކީ‬

‫ޝަކުވާ‬

‫ފަސޭހަވެއެވެ‪ .‬މައްސަލަ ކުރިމަތިވަނީ ހަރުދަނާ‬

‫މީހުންގެ ނަމަށް ފޫޅު ކެޑުން ހުއްޓައި ޙަޤީގަތަށް‬

‫ޖެހޭ އުސޫލު އޮޅިގެން ވެސް ނޫނެވެ‪ .‬ޙަޤީގަތުގައި‬

‫ހައްލަކީ ކޮބައިތޯ ބެލުމެވެ‪ .‬ކަންކަން ކުރުމުގައި‬

‫މިސާލެކެވެ‪ .‬ކަންކަމަށް އިތުރަށް އަހުލުވެރިވާން‬

‫ދިމާވެގެން‬

‫ނުލިބިގެން އިތުރު ތަކުލީފުތަކެއް ކުރިމަތިވެއެވެ‪.‬‬

‫ލިބޭ‬

‫ހައްލުހޯދުމަށް ހުރަސްތައް ކުރިމަތިވުމަކީ އާންމު‬

‫ވަގުތު ގެއްލިދެއެވެ‪ .‬މައްސަލައަށް އެންމެ ބޮޑު‬

‫ބައެއްގެ ޚިޔާލާއެކު މައްސަލަ ހައްލުކުރުމަށް‬

‫ކުރުމުން ބޭކާރު ވަގުތު ގެއްލުވާ ނުލުމެވެ‪ .‬އެހެން‬

‫ޤަވާއިދެއް ނެތިގެން ނޫނެވެ‪ .‬ނުވަތަ ޢަމަލުކުރަން‬

‫އެނބުރި އައުމެވެ‪ .‬މައްސަލައަށް ލިބެން އޮތް‬

‫މައްސަލަ ކުރިމަތިވުމަކީ ކަންކަން ދިރިހުރިކަމުގެ‬

‫މައްސަލައެއް‬

‫ސަބަބީ‬

‫ޖެހޭ މީހުން ތިބިކަމުގެ ރަމްޒެކެވެ‪ .‬މައްސަލަ‬

‫އުޅޭ މައްސަލަ ދެނެގަތުމަށް ވަގުތާއި ޙާލަތައް‪ ،‬‬

‫އުފަން‬

‫ވުމަކީ‬

‫އަރައިގަތުމަށް‬

‫ޒާތުގައި‬

‫އޭގެ‬

‫ރަނުގެ‬

‫ލިބޭ‬

‫ގޮންޖެހުމުން‬

‫ފުރުޞަތެކެވެ‪.‬‬

‫މައްސަލަ އުފެދެނީ ވަރަށް ކުދި ނުވަތަ ބޮޑުކަމެއް‬ ‫މެދުވެރިވެގެންނެވެ‪.‬‬ ‫ކަމަށް‬

‫ފާހަގަ‬

‫ވަގުތު‬

‫ގެއްލިގެންދާ‬

‫ހަމަޖެހިފައިވާ‬

‫މައްސަލަ‬

‫ވަނީވެސް‬

‫އުޞޫލުން‬

‫މައްސަލައެއް‬

‫އެހެންވެގެންނެވެ‪.‬‬

‫ކަންކަން‬

‫ދިޔުމަކީ‬

‫ކުރުމަށް‬

‫މައްސަލައިގެ‬

‫ފެށުމެވެ‪ .‬ނުވަތަ ކަންކަން ހައްލުކުރުމަށް ހޭދަވާ‬ ‫‪www.mndf.gov.mv‬‬

‫ހިތްވަރެކެވެ‪.‬‬

‫އަވަހަށް‬

‫މައްސަލާއެއްގެ‬ ‫އެހީތެރިކަން‬

‫ކުރިމަތިލާން‬

‫ހައްލުހޯދުމެވެ‪.‬‬

‫ކުރިމަތިވެދާނެވެ‪.‬‬

‫ބާވަތުން‬

‫ލިބިގަތުމަށް‬

‫ޖެހޭތީއެވެ‪.‬‬

‫ނުވަތަ‬

‫ގޮންޖެހުންތަކާއި‬ ‫ހައްލުކުރުމަށް‬

‫ވިސްނުމަށް ވަގުތު ކޮޅެއް ނަގާނެތީއެވެ‪.‬‬ ‫އަޅުގަނޑުމެންނަށް‬

‫ކުރިމަތިވަމުން‬

‫އާދެއެވެ‪.‬‬

‫ކޮންމެ‬

‫ކަންކަން‬

‫ދުވަހަކުމެ‬

‫އުފާވެރި ކަންކަމާއި ދެރަވާ ކަންކަން ދިމާވަމުން‬ ‫އާދެއެވެ‪ .‬ކަންކަން ކުރިމަތިވަނީ ވަކި މީހަކަށް‬ ‫ނުވަތަ‬

‫ވަކި‬

‫މަޤާމަކަށް‬

‫ވުމަކުން‬

‫ނޫނެވެ‪.‬‬

‫ކުރިމަތި ވުމަކީ ކިތަންމެ މޮޅު ރޭވުމެއް ކުރިކަމުގައި‬ ‫ވިޔަސް ދިމާވަމުން ދާނެ ކަމެކެވެ‪ .‬އެހެން ކަން‬

‫އޮތުމުން ކަންކަން ކުރުމުގެ ކުރިން ކަމުގެ‬ ‫ތަސައްވަރު ދެނެގަންތުން މުހިންމެވެ‪ .‬ހުރަސްތައް‬

‫ކުރިމަތި ވުމުން ޢަމަލު ކުރާނެ ގޮތް ދެނެގަތުމަކީ‬ ‫ކަމުގެ ހައްލެވެ‪ .‬ހުރަސްތައް ކުރިމަތި ވުމަކީ‬ ‫ކަންކުރުމަށް ލިބޭ ހިތްވަރެކެވެ‪ .‬އަދި އުނިކަންތައް‬

‫ދެނެގަނެ ރަގަނޅު ކުރުމަށް ލިބޭ ވަރަށް ބޮޑު‬ ‫ފުރުޞަތެކެވެ‪ .‬ކުރިމަތިވާ ހުރަސްތައް ހައްލު‬ ‫ލިބިގަތުމަށް މަސައްކަތް ހުއްޓާނުލާ ކުރުމަށް ލިބޭ‬ ‫އިތުބާރެކެވެ‪ .‬އަބަދުވެސް ހުރަސްތަކަށް ހައްލު‬

‫ހޯދުމަށް ފުރުޞަތު އޮންނާނެކަން ދެނެގަތުން‬ ‫ބޭނުންތެރިއެވެ‪.‬‬

‫ކުރިމަތިވާ‬

‫ހުރަސްތައް‬

‫ބަލައިގަތުމަށް ތައްޔާރަށް ތިބުމަކީ ހައްލު ކުރުމަށް‬

‫އެންމެ ކުރު މަގު ކަމަށް ބަލައިގަންނާށެވެ‪.‬‬

‫އަދި ހުރަސްތަކަށް ކުރިމަތިލުމަށް ކެތްތެރިކަން‬ ‫އިސްކޮށް‬

‫ކޮންމެ‬

‫ހިތްވަރު‬

‫ހުރަހަކަށް‬

‫ކުރުންމަތީ‬ ‫ހައްލެއް‬

‫ދެމިތިބޭށެވެ‪.‬‬

‫އޮންނާނެކަން‬

‫ދަންނާށެވެ‪ .‬ހުރަސްތައް ކުރިމަތިވާ ދަނޑިވަޅުގައި‬

‫ބުއްދި އިސްކުރުމުން ހައްލު ފެންނާނެވެ‪ .‬އަދި‬ ‫ހުރަސްތައް‬

‫ދިމާވާ‬

‫މައިގަނޑު‬

‫ސަބަބުތައް‬

‫ދެނެގަނެ ހުރަސްތައް ބަލައިގަތުމަށް ފުންކޮށް‬ ‫ވިސްނާލާށެވެ‪ .‬އަދި ހުރަސްތައް ބަލައިގަންތުމުން‬

‫ހައްލު ލިބިގެންދާނެވެ‪.‬‬

‫‪13‬‬

‫ދިވެހިރާއްޖޭގެ ވަކިވަކި ރައްތަކެއްގައި‬ ‫މީހުން‬

‫ދިރިއުޅެމުން‬

‫ރަށެއްގައިވެސް‬

‫ސަލާމަތާއި‬

‫އިންތިހާއަށް‬

‫ވިސްނާ‬

‫އަޅަންޖެހޭނެ‬

‫ކަމެކެވެ‪.‬‬

‫ރިސްކުއޮތް‬

‫ގެންދާކަމީ‬

‫ކޮންމެ‬

‫ރައްކާތެރިކަން‬

‫ދުރާލާ‬

‫ފިޔަވަޅު‬

‫ކޮންމެ‬

‫ރަށެކެވެ‪.‬‬

‫ކެ ޕް ޓަ ން އަ ުޙ މަ ދު ފާ އި ޒު ރަ ޝާ ދު‬

‫ރަށަކީވެސް‬ ‫އެހެންކަމުން‬

‫ސަލާމަތީގޮތުން ރައްކާތެރި ވެއްޓެ އޮތުމަކީ‬ ‫ހުރިހާ‬

‫ދިވެހިންގެވެސް‬

‫އުފަލެކެވެ‪.‬‬

‫އަދި‬

‫ފަޚުރެކެވެ‪ .‬މިކަން ދެމެހެއްޓުމަށް އެންމެން‬ ‫ގުޅިގެން މަސައްކަތްކުރަންޖެހެއެވެ‪ .‬މިގޮތުން‬ ‫ތެލުގެ‬

‫ބާވަތްތައް‬

‫އުފުލާ‬

‫ގެންގުޅެވެނީ‬

‫ރައްކާތެރިކަމުގެ ގޮތުން އެކަމަށް ދޭންވާ ވަރަށް‬ ‫ސަމާލުކަން‬

‫އެންމެ‬

‫ފުރިހަމައަށް‬

‫ދީގެނެއް‬

‫ތެލުގެ ބާވަތްތައް އުފުލާ ގެންގުޅެވެނީ ރައްކާތެރިކަމުގެ ގޮތުން އެކަމަށް‬ ‫ނއް ނޫނެވެ‪ި .‬މ ަކ ަމށް‬ ‫ރ ަހ ަމ ައށް ީދގެ ެ‬ ‫ނމެ ުފ ި‬ ‫ސ ާމ ުލކަން އެ ް‬ ‫ރށް ަ‬ ‫ނވާ ަވ ަ‬ ‫ދޭ ް‬ ‫ނިމުމަކަށް މިއައީ ‪ 2015‬އޮގަސްޓް ‪ 12‬ވަނަ ދުވަހު ދިވެހި ސަރުކާރުގެ‬ ‫ނ ޮކށް ައދި‬ ‫ނ ުގޅެ‪ ،‬ބޭނު ް‬ ‫ރ ުކރެވުނު ެތ ުލގެ ާބ ަވތް ަތއް ގެ ް‬ ‫ޝ ިއ ު‬ ‫ެގ ެޒ ްޓ ަގއި ާ‬ ‫ނވެ‪.‬‬ ‫ސ ަބބުން ެ‬ ‫ރ ާމ ިއ ެބހޭ ަގ ާވ ިއ ުދގެ ަ‬ ‫ނ ުކ ު‬ ‫ުގދަ ް‬

‫ނޫނެވެ‪ .‬މިކަމަށް ނިމުމަކަށް މިއައީ ‪2015‬‬ ‫އޮގަސްޓް ‪ 12‬ވަނަ ދުވަހު ދިވެހި ސަރުކާރުގެ‬ ‫ގެޒެޓްގައި ޝާއިރުކުރެވުނު ތެލުގެ ބާވަތްތައް‬ ‫ގެންގުޅެ‪ ،‬ބޭނުންކޮށް އަދި ގުދަންކުރުމާ ބެހޭ‬ ‫ޤަވާޢިދުގެ ސަބަބުންނެވެ‪ .‬މި ގަވާއިދުގެ މައިގަޑު‬ ‫މަޤްޞަދަކީ ތެލުގެ ސަބަބުން ހިނގާ އަލިފާނުގެ‬ ‫ހާދިސާތައް މަދުކޮށް‪ ،‬އެފަދަ ހާދިސާތަކުން‬ ‫މީހުންގެ ފުރާނައާއި މުދާ ސަލާމަތްކޮށްދިނުމާއި‬ ‫ތެޔޮ‬

‫ރައްކާކޮށް‬

‫ފިޔަވަޅުތައް‬

‫ގެންގުޅުމުގައި‬ ‫އާންމުންނަށް‬

‫އަޅަންޖެހޭ‬ ‫އަންގައިދީ‪،‬‬

‫ހޭލުންތެރި ކުރުމާއި އަދި ތެޔޮވިއްކުމަށް ހަދާ‬ ‫ތަންތަން އެއްމިންގަޑަކުން ސަލާމަތީ ފިޔަވަޅު‬ ‫އަޅައި ރައްކާތެރިކަމާއެކު ތެލުގެ ބާވަތްތައް‬ ‫ވިއްކޭނެ މަގު ތަނަވަސްކުރުމެވެ‪ .‬މިގަވާއިދުގެ‬ ‫ޖުމްލަ ހަ‪ ،‬ބާބު އެކުލެވިގެންވެއެވެ‪ .‬އަދި‬ ‫ޖަދުވަލުގެ ގޮތުގައި ކުރެހުންތަކާއި ނިޝާންތަކާއި‬ ‫މިންތައް ގެނެސްފައިވެއެވެ‪ .‬‬ ‫މިގަވާއިދުގެ އެއްވަނަ ބާބުގައި ވަނީ‬ ‫އިދާރީ ބައެވެ‪ .‬މިބާބުގެ އެންމެ މުހިންމު ކަމަކަށް‬ ‫ބަލައިލައިފައިވަނީ‪،‬‬

‫‪14‬‬

‫ގަވާއިދު‬

‫ތަންފީޒުކުރަން‬

‫‪www.mndf.gov.mv‬‬

‫ފަށާއިރު ރާއްޖޭގައި މިމަސައްކަތް ކުރަމުންދާ‬

‫ޕެޓްރޯލް ގުދަންކުރާ ތަންތަން ސާފުތާހިރުކޮށް‬

‫ކަރާސީނު ވިއްކާ ތަންތަނާ ބެހޭ ބައިތަކެވެ‪.‬‬

‫ފަރާތްތަކަށް ހަމަސް ދުވަހުގެ މުއްދަތުގެ ތެރޭގައި‬

‫ބެލެހެއްޓުމަށްޓަކައި ސަމާލުކަން ދޭންވީ ނުކުތާތައް‬

‫މިފަދަތަންތަން ހަދާފައި ހުންނަށްޖެހޭ ގޮތާއި‬

‫އަދި‬

‫ފާހަގަ ކުރެވިފައެވެ‪ .‬ޕެޓްރޯލް އަޅަމުންދާއިރު‬

‫އަލިފާނުގެ‬

‫އެއްއަހަރު ދުވަހުގެ ތެރޭގައި ފުރިހަމަކުރަންޖެހޭ‬

‫އިންޖީނު ސްޓާޓްކޮށްފައި ނުވަތަ އިގްނިޝަން‬

‫ނިޒާމާއި‬

‫ކަންތައްތަކަށެވެ‪ .‬އަދި ތެޔޮ ރައްކާކުރަން ހަދާ‬

‫އޮން ކޮށްގެން ޕެޓްރޯލް އަޅައިދިނުމާއި ދުންފަތުގެ‬

‫ހިމެނެއެވެ‪.‬‬

‫ތަންތަނުގައި ތެޔޮ ރައްކާކުރަން ފެށުމުގެ ކުރިން‬

‫އިސްތިޢުލާމްކުރުމާއި އަލިފާން ގެންގުޅުމަކީ މަނާ‬

‫ގިނައިން ޑީސަލް ނުވަތަ ކަރާސީން ރައްކާކުރާނަމަ‬

‫މިނިސްޓްރީ އޮފް ޑިފެންސް އެންޑް ނޭޝަނަލް‬

‫ކަމެކެވެ‪ .‬އަދި ޕެޓްރޯލް ގެންގުޅެ‪ ،‬ގުދަންކުރާ‬

‫އޮޓަމެޓިކް ފޯމް ޕޯރިންގ ސިސްޓަމް އަދި‬

‫ސެކިޔުރިޓީއަށް ލިޔެ ހުއްދަ ހޯދަންވާނެކަމަށާއި‬

‫ތަންތަނުގައި ނުވަ ކިލޯގެ ދެ އަލިފާންނިވި‬

‫އޮޓަމެޓިކް ޑްރެންޗަރ ސިސްޓަމް ޤާއިމްކޮށްފައި‬

‫ޤަވާއިދާއި އެއްގޮތަށްތޯ ބެލުމަށް އެފަދަ ތަންތަން‬

‫ބޭނުންކުރެވޭ ހާލަތުގައި ބެހެއްޓުމާއެކު ޕެޓްރޯލް‬

‫ހުންނަށް ޖެހެއެވެ‪ .‬އަދި މިމަސައްކަތް ހަމަސް‬

‫ފުރިހަމަ‬

‫ކަންތައްތަކަކާއި‬

‫ކުރަންޖެހޭ‬

‫ޗެކްކުރަމުން ގެންދާނެވާހަކައެވެ‪.‬‬ ‫ގަވާއިދުގެ‬ ‫ތެޔޮބަރުކޮށްގެން‬

‫ގުދަންތަކުގައި‬

‫ދެވަނަ‬

‫ބާބުގައިވަނީ‪،‬‬

‫އެއްތަނުން‬

‫އަނެއްތަނަށް‬

‫ދަތުރުކުރާ އެއްގަމު އުޅަނދުތަކުގެ ވާހަކައެވެ‪.‬‬

‫އާންމުންނަށް‬

‫ފެންނާނެހެން‬

‫ގުދަންތަކުގައި‬

‫މަނާ" ހުޅުހިފާ ދިޔާތަކެތި އަދި "ޕެޓްރޯލް "‬

‫އަދި‬

‫ނިޝާންތަކާއި‬

‫އެންގުންތައް‬

‫‪3000‬‬

‫ލީޓަރަށްވުރެ‬

‫މިގޮތުން‬

‫ދުވަހުގެ މުއްދަތުގައި ފުރިހަމަ ކުރަންޖެހެއެވެ‪.‬‬

‫ދިވެހިބަހުންނާއި އިނގިރޭސިބަހުން "ދުންފަތުގެ‬ ‫އިސްތިޢުމާލު ކުރުންމަނާ" "އަލިފާންގެންގުޅުން‬

‫ގާއިމްކުރަންޖެހޭ‬

‫ފަސްވަނަ‬

‫ވަނީ‪،‬‬

‫ބާބުގައި‬

‫ތެޔޮޓޭންކުތަކުން ފެށިގެން ތެޔޮމިނާ މީޓަރާއި‬ ‫ހަމައަށް ހޮޅިލައިން އެޅުމާބެހޭ ގޮތުންނެވެ‪.‬‬ ‫މިގޮތުން ހޮޅިލައިން އަޅަންޖެހޭ ގޮތާއި ހޮޅީގެ‬ ‫ފެންވަރު ބުނެދެވިފައިވެއެވެ‪.‬‬ ‫ބާބުގައި‬

‫ހަވަނަ‬

‫ބަސްބަހުގެ‬

‫ވަނީ‬

‫މާނައާއި ޖޫރިމަނާ ކުރެވޭނެ އަދަދުތަކެވެ‪ .‬އަދި‬ ‫ޖަދުވަލު ތަކުގެ ގޮތުގައި ތަންތަން ހެދިފައި‬ ‫ހުންނަ ގޮތާއި އުޅަނދުފަހަރުގައި ހުންނަންޖޭހޭ‬ ‫ނިޝާންތަކާއި އަލިފާންނިވި އިންސްޕެކްޓްކޮށް‬ ‫ރީޗާރޖް‬

‫ކުރުމާ‬

‫ބެހޭގޮތުން‬

‫ތަފްސީލުކޮށް‬

‫ދެވިފައިވެއެވެ‪ .‬‬ ‫މިގަވާއިދުގެ ސަބަބުން ތެލުގެ ބާވަތްތައް‬ ‫މިއީ ހަމަސްދުވަހުގެ ތެރޭގައި ފުރިހަމަކުރަންޖެހޭ‬

‫ރ ަގއި‬ ‫ނ ުޓ ަކ ިއ ީ‬ ‫ރއި ިފލިންގ ޮޕއި ް‬ ‫ސ ާ‬ ‫ނ ަ‬ ‫ސޕެ ް‬ ‫ރލް ޫދ ުކރާ ިޑ ް‬ ‫ެޕ ްޓ ޯ‬

‫މިގޮތުން‬

‫ސ ަތކުން‬ ‫ނގެ ާހ ިދ ާ‬ ‫ނކީ ައ ިލފާ ު‬ ‫ިޚ ުދމަ ްތދޭން ިތބޭ ުމ ަވ ްއ ަޒފުން ަ‬

‫ވުމުން‬

‫ކަންތައްތަކަށް‬ ‫ސަމާލުކަންދޭން‬ ‫ތެޔޮ‬

‫މިބަޔަށް‬

‫ޖެހެއެވެ‪.‬‬

‫އިތުރު‬

‫ބަރުކޮށްގެން‬

‫ދަތުރުކުރާ‬

‫އުޅަނދަށް‬

‫މައްސަލައެއްޖެހިގެން‬

‫ހުއްޓާފައި‬

‫އޮންނައިރު‬

‫އުޅަނދުގެ ޑްރައިވަރު ހުންނަން ވާނެކަމަށާއި‬ ‫ޕާކުކޮށްފައި‬ ‫ނުވަތަ‬

‫ބާއްވަންވާނީ‬

‫ސިޓީކައުންސިލުން‬

‫ރަށުކައުންސިލުން‬

‫ހަމަޖައްސާފައިވާ‬

‫ތަނެއްގައެވެ‪ .‬އަދި ތެޔޮ އުފުލާ ވެހިކަލަކުން‬ ‫ތެޔޮލީކުވެއްޖެނަމަ ވަގުތުން އެވެހިކަލެއް މަޑުކޮށް‬ ‫އިގްނިޝަން އޮފް ކުރުމަށްފަހު‪ ،‬މާލޭގައިނަމަ‬ ‫ފަޔަރ‬

‫އެންޑް‬

‫ރެސްކިޔު‬

‫ސާރވިސްއަށް‬

‫އަންގަންޖެހެއެވެ‪.‬‬ ‫ތިންވަނަ‬

‫ރައްކާތެރިވުމުގެ ކޯހެއް ފުރިހަމަކޮށް ތަމްރީން ހޯދައިފައިވާ‬ ‫ނ ެއވެ‪.‬‬ ‫ނ ެޖހޭ ެ‬ ‫ނށް ވާ ް‬ ‫މު ަވ ްއ ަޒފުން ަ‬ ‫މިހެން ލިޔެފައިވާ ބޯޑުތަކެއް ހުންނަންޖެހެއެވެ‪.‬‬

‫ގެންގުޅެ‪ ،‬ބޭނުންކޮށް އަދި ގުދަންކުރުމާއި ބެހޭ‬

‫ދޫކުރާ‬

‫ޑިސްޕެންސަރާއި‬

‫ފިލިންގ‬

‫މައުލޫމާތު އެގި‪ ،‬މިމަސައްކަތްކުރާ ފަރާތްތަކަށް ލުއި‬

‫ޕޮއިންޓުކައިރީގައި‬

‫ޚިދުމަތްދޭން‬

‫ތިބޭ‬

‫ފަސޭހައެއް ލިބިގެންދާނެކަމަށް އުންމީދުކުރަމެވެ‪.‬‬

‫ހާދިސާތަކުން‬

‫ދެންއޮތީ ތަންފީޒުކުރަންފެށުމެވެ‪ .‬އެހެންކަމުން‬

‫ރައްކާތެރިވުމުގެ ކޯހެއް ފުރިހަމަކޮށް ތަމްރީން‬

‫މިމަސައްކަތް‬

‫ދުރާލާ‬

‫ހޯދައިފައިވާ މުވައްޒަފުންނަށް ވާންޖެހޭނެއެވެ‪.‬‬

‫ތައްޔާރުވުމަކީ ލިބިގެންދާނެ ފަސޭހައެކެވެ‪ .‬އަދި‬

‫ޕެޓްރޯލް‬

‫މުވައްޒަފުންނަކީ‬ ‫ބާބުގައިވަނީ‬

‫ޕެޓްރޯލް‬

‫ރައްކާކޮށްފައި ހުންނަތަންތަނާ ބެހޭގޮތުންނެވެ‪.‬‬ ‫މިގޮތުން އެތަންތަން ހަދާފައި ހުންނަންވީ ގޮތާއި‬ ‫‪www.mndf.gov.mv‬‬

‫އަލިފާނުގެ‬

‫ހަތަރު ވަނަ ބާބުގައި ވަނީ ޑީސަލާއި‬

‫ކުރާ‬

‫ފަރާތްތަކުން‬

‫ރައްކަލެއް ވެސްމެއެވެ‪.‬‬

‫‪15‬‬

‫ރަ އީ ސު ން ގެ ފޮ ޓޯ ގު ރާ ފަ ުރ‬ ‫ޚި ދު މަ ތު ގަ އި ‪ 20‬އަ ހަ ރު‬

‫ކޯ ޕް ރަ ލް މު ޙަ އް މަ ދު ޔަ ޒީ ދު ސަ ޢީ ދު‬

‫ޤައުމުތަކުގެ ވެރިންގެ ފޮޓޯގްރާފަރުންނަކީ ވަރަށް‬

‫ކުރައްވާ ދަތުރުފުޅުތަކަށް‪ ،‬ފޮޓޯގްރާފަރެއް ބޭނުންވެގެން‬

‫ނުލިބޭ ކިތަންމެ ޝަރަފެއް ފޮޓޯގްރާފަރުންނަށް ލިބެއެވެ‪.‬‬

‫ޕީޕީއެސްގެ ސީނިއަރ ދެ ފޮޓޯގްރާފަރަކު ޗުއްޓީގައި‬

‫ޕީޕީއެސްގައި އެދިވަޑައިގެންނެވި‪ .‬އެ ދުވަސްވަރަކީ‬

‫ފަޚުރުވެރި ޝަރަފުވެރި ބައެކެވެ‪ .‬އެހެން މީސްމީހުނަށް‬

‫ތިބި‬

‫ޤައުމުގެ އެންމެ އިސް ވެރިޔާގެ އަރިހުގައި އެންމެ‬ ‫ކައިރިން މަސައްކަތް ކުރުމުގެ ޝަރަފެވެ‪ .‬ޤައުމުގެ‬

‫އަޅުގަނޑަށް‪".‬‬

‫އެންމެ އިސްވެރިޔާގެ އަރިހުގައި ޤައުމާއި ދުނިޔޭގެ‬ ‫އެކިކަންކޮޅުތަކަށް‬

‫ދަތުރުކޮށް‬

‫ޤައުމުތަކުގެ‬

‫އެތައް‬

‫ހަމަޖެހިގެން ދިޔަގޮތް ސްޓާފް ސާރޖަންޓް މުޙައްމަދު‬

‫ޢަލީ ހާމަކުރެއްވިއެވެ‪.‬‬

‫ބުނާނަމަ އެފަދަ ފޮޓޯގްރާފަރަކަށް އެ ލިބުނީ މުޅި ދުނިޔެ‬ ‫ރައީސުންގެ‬

‫ރާއްޖޭގެ‬

‫ފޮޓޯގްރާފަރުންގެ‬

‫ތެރެއިން އެންމެ ގިނަ ދުވަސްވީ އެންމެ ހުނަރުވެރި‬ ‫އެއް ފޮޓޯގްރާފަރަކީ އެމްއެންޑީއެފްގެ ފޮޓޯގްރާފަރެއް‬ ‫ކަމުގައިވާ ސްޓާފް ސާރޖަންޓް މުޙައްމަދު ޢަލީއެވެ‪.‬‬

‫މަޖީދިއްޔާ ސްކޫލުން ތަޢުލީމު ޙާސިލުކުރެއްވުމަށްފަހު‬ ‫ސްޓާފް ސާޖަންޓް މުޙައްމަދު ޢަލީ ސިފައިންގެ‬

‫ޚިދުމަތާ ގުޅިލައްވާފައި ވަނީ ‪ 1995‬މާރޗް ‪ 20‬ވަނަ‬

‫ދުވަހުގައެވެ‪.‬‬ ‫‪23‬‬

‫ވަނަ‬

‫އަސާސީ‬

‫ތަމްރީނު‬

‫ކޯސް‬

‫ލެފްޓިނަންޓް‬

‫ޖެނެރަލް‬

‫ރިޓަޔަރޑް‬

‫އަންބަރީ ޢަބްދުއްސައްތާރުގެ ފޮޓޯގްރާފަރެއްގެ ގޮތުގައި‬

‫ވެރިންނެއް ހަމަލޮލުން ފެނުމުގެ ޝަރަފެވެ‪ .‬ކުރުކޮށް‬ ‫ބަލާލުން ފަދަ ފުރުޞަތެކެވެ‪.‬‬

‫ދުވަސްވަރަކަށް‬

‫ވާތީ‬

‫އެފުރުޞަތު‬

‫ލިބުނީ‬

‫މާލެއަށް‬

‫އުފަން‬

‫ސްޓާފް‬

‫ސާރޖަންޓް‬

‫މުޙައްމަދު ޢަލީ ރައީސުންގެ ފޮޓޯގްރާފަރެއްގެ ގޮތުގައި‬

‫ނޓް ުމ ަޙ ްއ ަމދު ަޢލީ‬ ‫ސ ާޓފް ސާރޖަ ް‬ ‫ް‬ ‫(ސނ‪)2557 .‬‬ ‫ގޮތުގައެވެ‪ .‬ސްޓާފް ސާރޖަންޓް މުޙައްމަދު ޢަލީ އަކީ‬

‫ޝައުޤުވެރިކަމާއެކު ފޮޓޯގްރަފީގެ މަސައްކަތް އޭރުވެސް‬ ‫ކުރެއްވި‬

‫ފޮޓޯގްރާފަރެކެވެ‪.‬‬

‫މިގޮތުން‬

‫ސިފައިންގެ‬

‫ވެރިޔާގެ ނައިބު ލެފްޓިނަންޓް ޖެނެރަލް ރިޓަޔަރޑް‬

‫އަންބަރީ ޢަބްދުއްސައްތާރުގެ ފޮޓޯގްރާފެއްގެ ގޮތުގައި‬

‫ހަމަޖެހިގެން ދިޔަ ސަބަބަކީ ސިފައިންގެ ވެރިޔާގެ‬ ‫ނައިބުގެ ފޮޓޯގްރާފަރެއްގެ ގޮތުގައި މަސައްކަތް ކުރުމުގެ‬

‫ފުރުޞަތު ލިބުމެވެ‪" .‬ރައީސް އޮފީހަށް ރައީސް‬ ‫މައުމޫން ޢަބްދުލްޤައްޔޫމް ފޮޓޯގްރާފަރެއް ބޭނުންފުޅުވެގެން‬

‫ލެފްޓިނަންޓް‬

‫ޖެނެރަލް‬

‫ރިޓަޔަރޑް‬

‫އަންބަރީ‬

‫އަބްދުއްސައްތާރު އަރިހު ދެންނެވުމުން އަޅުގަނޑުގެ ނަން‬ ‫ހުށަހެޅުއްވީ‪ .‬ދެން ރައީސް މައުމޫން ޢަބްދުލްޤައްޔޫމް‬

‫އެކަން ޤަބޫލުފުޅުކުރައްވާ އަޅުގަނޑު ހަމަޖެއްސެވީ‬ ‫ރައީސް އޮފީހުގެ ފޮޓޯގްރާފަރެއްގެ ގޮތުގައި" ސްޓާފް‬

‫ސާރޖަންޓް މުޙައްމަދު ޢަލީ ހާމަކުރެއްވިއެވެ‪ .‬ރައީސް‬

‫އޮފީހުގެ ފޮޓޯގްރާފަރެއްގެ ގޮތުގައި ސްޓާފް ސާރޖަންޓް‬ ‫މުޙައްމަދު ޢަލީ ހަމަޖައްސަވާފައިވަނީ ‪ 1999‬އޯގަސްޓް‬ ‫މަހުން ފެށިގެންނެވެ‪ .‬އެދުވަހުން ފެށިގެން ‪ 2008‬ވަނަ‬ ‫އަހަރު ރައީސް މައުމޫން ޢަބްދުލްޤައްޔޫމްގެ ދައުރު‬

‫ހަމަވުމާ ހަމައަށް ސްޓާފް ސާރޖަންޓް މުޙައްމަދު‬ ‫ޢަލީ މަސައްކަތް ކުރެއްވީ ޗުއްޓީއެއް ސަލާމެއް އަދި‬

‫ގަޑިއެއް ނުޖެހި އިޚްލާޞްތެރިކަމާއެކުގައެވެ‪.‬‬

‫ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ އަލްއުސްތާޛު މައުމޫން‬

‫ޢަބްދުލްޤައްޔޫމްގެ ދަޢުރު ނިމި ޖެހިގެންއައި ދައުރުގައި‬ ‫އިތުރު ފޮޓޯގްރާފަރަކު ރައީސް އޮފީހަށް ގެނެވުނެވެ‪ .‬އެހާ‬

‫ހިސާބުން ސްޓާފް ސާރޖަންޓް މުޙައްމަދު ޢަލީއަށް‬

‫ފުރިހަމަކުރެއްވުމަށްފަހު ސްޓާފް ސާރޖަންޓް މުޙައްމަދު‬

‫ކުރިން މަސައްކަތް ކުރެއްވިއެވެ‪" .‬ރާއްޖެ ތެރޭގައި‬

‫މަސައްކަތަށް ކޮންމެވެސް ވަރެއްގެ ލުއިކަމެއް ލިބިގެން‬

‫ފޮޓޯގްރަފީ (ޕީޕީއެސް)‪ ،‬މިހާރުގެ ނަމުންނަމަ މީޑީއާ‬

‫ސިފައިންގެ ވެރިޔާގެ ނައިބު ލެފްޓިނަންޓް ޖެނެރަލް‬

‫ގެނައުމުން ދެން މަސައްކަތް ކުރަމުން އައީ ޝިފްޓް‬

‫ޢަލީ މަސައްކަތް ކުރެއްވީ ޕްރިންޓިންގ އެންޑް‬ ‫އެންޑް ޕަބްލިޝިންގ ސަރވިސްގެ ފޮޓޯގްރާފަރެއްގެ‬

‫‪16‬‬

‫ސިފައިންގެ މަރުކަޒުތައް އަޅަމުންދިޔަ ދުވަސްވަރު‬

‫ދިޔައެވެ‪" .‬ރައީސް އޮފީހަށް އިތުރު ފޮޓޯގްރާފަރަކު‬

‫ރިޓަޔަރޑް އަންބަރީ އަބްދުއްސައްތާރު ރާއްޖެތެރެއަށް‬

‫ބަހައިގެން‪ .‬އަޅުގަނޑު އޭގެ ފަހުން ޗުއްޓީވެސް‬ ‫‪www.mndf.gov.mv‬‬

‫އަދި‬

‫ބައްދަލުވުންތަކާއި‬

‫ހިމެނޭ‬

‫ކޮމަންވެލްތުގައި‬

‫ޤައުމުތަކުގެ ވެރިންގެ ބައްދަލުވުންތަކާއި އޯގަނައިޒޭޝަން‬

‫އޮފް‬

‫އިސްލާމިކް‬

‫ބައްދަލުވުންތަކާއި‬

‫(އޯއައިސީ)‬

‫ކޯޕަރޭޝަން‬

‫ގެ‬

‫އެތައް‬

‫ސާރކް‬

‫ސަމިޓެއްގެ‬

‫މުނާސަބަތުތަކާއި‬

‫ގުޅިގެން‬

‫ސަރުކާރުން‬

‫ފޮޓޯގްރާފަރެއްގެ ގޮތުގައި ހަރަކާތްތެރިވެފައެވެ‪ .‬އަދި‬ ‫އެކިއެކި‬

‫ބާއްވާ ރަސްމީ އެތައް ޖަލްސާއެއްގައި ރިޔާސީ‬ ‫ފޮޓޯގްރާފަރަކީވެސް ސްޓާފް ސާރޖަންޓް މުޙައްމަދު‬

‫ޢަލީއެވެ‪.‬‬

‫އާދެ! ސްޓާފް ސާރޖަންޓް މުޙައްމަދު ޢަލީ‬

‫އަކީ އެމްއެންޑީއެފްގައި ހުންނެވި އެންމެ ސީނިއަރ‬ ‫ފޮޓޯގްރާފަރެވެ‪.‬‬

‫އެންމެ‬

‫ހުނަރުވެރި‬

‫ފޮޓޯގަރާފަރެވެ‪.‬‬

‫އަދި އެންމެ ޤާބިލް ފޮޓޯގްރާފަރެވެ‪ .‬ޕްރޮފެޝަނަލް‬ ‫ނެގިން‪ .‬އެކަމަކު އެއީ ދިހަ ދުވަސް ނޫނީ ފަނަރަ‬

‫މިދާއިރާގެ ގިނަ ކޯސްތަކެއް ފުރިހަމަ ކުރެއްވިއެވެ‪.‬‬

‫ޢަލީ ހާމަކުރެއްވިއެވެ‪.‬‬

‫ބޭރުން ފުރިހަމަކުރެއްވި ކޯސްތަކުގެ ތެރޭގައި ޔޫކޭގެ‬

‫ދުވަހުގެ ޗުއްޓީއެއް" ސްޓާފް ސާރޖަންޓް މުޙައްމަދު‬

‫ސްޓާފް ސާރޖަންޓް މުޙައްމަދު ޢަލީ ރާއްޖެއިން‬

‫ސްޓާފް ސާރޖަންޓް މުޙައްމަދު ޢަލީ ވަނީ‬

‫ސްކޫލުން‬

‫އިންޓަރނޭޝަނަލް‬

‫ކަރެސްޕޮންޑެންސް‬

‫ރައީސް މަޢުމޫން ޢަބްދުލް ޤައްޔޫމްގެ އިތުރުން‬

‫ފުރިހަމަ ކުރެއްވި ޑިޕްލޮމާއިން ފޮޓޯގްރަފީ‪ ،‬އަދި‬

‫ރައީސަކަށް ހުންނެވި ޑޮކްޓަރ މުޙައްމަދު ވަޙީދު‬

‫"ސަރޓިފިކޭޓް އިން ޕްރޮފެޝަނަލް ފޮޓޯގްރަފީ" ކޯސް‬

‫ރައީސް ވަޙީދުގެ އިތުރުން އޭރުގެ ނައިބު ރައީސް‬

‫"ސަރޓިފިކޭޓް‬

‫އެކޮމްޕްލިޝްމެންޓް‬

‫ކުރައްވާފައެވެ‪.‬‬

‫ނިއުޔޯރކް‬

‫ނައިބު‬

‫ނިއުޔޯރކް އިންސްޓިޓިއުޓް އޮފް ފޮޓޯގްރަފީ އިން‬

‫ރައީސް‬

‫މުޙައްމަދު‬

‫ނަޝީދާއި‪،‬‬

‫އޭރު‬

‫ޙަސަންމަނިކާއި އަދި ރައީސް ވަޙީދުގެ ދައުރުގައި‬

‫ހިމެނެވެ‪ .‬މީގެ އިތުރުން ލަންޑަންގެ ސްކޫލް އޮފް‬

‫މުޙައްމަދު ވަޙީދުއްދީންގެ ފޮޓޯގްރާފަރެއްގެ ގޮތުގައިވެސް‬

‫އޮފް ސްޓޫޑިއޯ ޕޯޓްރެއިޓް މާސްޓަރކްލާސް" ކޯސް‬

‫ޑޮކްޓަރ މުޙައްމަދު ޖަމީލު އަޙްމަދުގެ ފޮޓޯގްރާފަރެއްގެ‬

‫އިންސްޓިޓިއުޓް އޮފް ފޮޓޯގްރަފީން "ސަރޓިފިކޭޓް އިން‬

‫މަސައްކަތް ކުރެއްވިއެވެ‪.‬‬

‫މުޙައްމަދު ޢަލީ ވަނީ ފުރިހަމަ ކުރައްވާފައެވެ‪.‬‬

‫ފޮޓޯގްރަފީއިން‬

‫މަސައްކަތް ކުރައްވާފައެވެ‪ .‬އަދި ކުރީގެ ނައިބު ރައީސް‬

‫ވަނީ‬

‫ގޮތުގައިވެސް ސްޓާފް ސާރޖަންޓް މުޙައްމަދު ޢަލީ‬

‫ޑިޖިޓަލް ފޮޓޯގްރަފީ" ކޯސް ވެސް ސްޓާފް ސާރޖަންޓް‬

‫‪ 1999‬އޯގަސްޓް މަހުން ފެށިގެން މިހާތަނަށް‬

‫ފުރިހަމަ‬

‫އަދި‬

‫ފޮޓޯގްރާފަރަކަށް ވުމަށް ކުރި މަސައްކަތުގައި އެންމެ‬ ‫އެހީތެރިކަމެއް ލިބުނީ ކުރީގެ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ‬

‫އަލްއުސްތާޛު މައުމޫން ޢަބްދުލްޤައްޔޫމްގެ ފަރާތްޕުޅުން‬

‫ކަމުގައި‬

‫ސްޓާފް‬

‫މުޙައްމަދު‬

‫ސާރޖަންޓް‬

‫ޢަލީ‬

‫ހާމަކުރެއްވިއެވެ‪" .‬ރައީސް މައުމޫންގެ ފޮޓޯގްރާފަރެއްގެ‬ ‫މަސައްކަތްކުރިއިރު‬

‫ގޮތުގައި‬

‫ފޮޓޯތަކާއިމެދު‬ ‫ކަންތައްތައް‬

‫ފާޑު‬

‫ކިޔައި‬

‫ވިދާޅުވެ‬

‫ދެއްވާ‪.‬‬

‫އަޅުގަނޑު‬

‫ރަނގަޅު‬ ‫އޭގެ‬

‫ނަގާ‬

‫ކުރަންވީ‬

‫ސަބަބުން‬

‫ފޮޓޯގްރަފީ ކެރިއަރގައި ވަރަށް ގިނަ ފިލާވަޅުތަކެއް‬ ‫ދަސްވެގެންދިޔަ" ސްޓާފް ސާރޖަންޓް މުޙައްމަދު ޢަލީ‬

‫ހާމަކުރެއްވިއެވެ‪ .‬ސްޓާފް ސާރޖަންޓް މުޙައްމަދު ޢަލީ‬ ‫ހާމަކުރައްވާގޮތުގައި ފޮޓޯގްރާފަރަކީ ކިތަންމެ ސީނިއަރ‬

‫މީހަކަށް ވިއަސް އަދި ކިތަންގެ ގިނަ ދުވަސްވީ‬ ‫ތަޖުރިބާހުރި ފޮޓޯގްރާފަރަކަށް ވިއަސް ކެމެރާ ހިފައިގެން‬

‫ވެރިކަން ކުރެއްވި ރައީސުންނާއި ނައިބު ރައީސުންގެ‬ ‫އަރިހުގައި ރާއްޖޭގެ އެކި ކަންކޮޅުތަކަށް ސްޓާފް‬ ‫ސާރޖަންޓް މުޙައްމަދު ޢަލީ ވަނީ ދަތުރުކުރައްވާފައެވެ‪.‬‬

‫އަދި ދުނިޔޭގެ ގިނަ ޤައުމުތަކަށްވެސް ރައީސުންނާއި‬

‫ނައިބު ރައީސުން ކުރެއްވި ދަތުރުފުޅުތަކުގައި ސްޓާފް‬ ‫ސާރޖަންޓް މުޙައްމަދު ޢަލީ ވަނީ ބައިވެރިވެލައްވާފައެވެ‪.‬‬ ‫ނިމިގެންދިޔަ‬

‫ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ‬

‫އޯގަސްޓް‬

‫ފޮޓޯގްރާފަރެއްގެ‬

‫މަހަށް‬

‫ގޮތުގައި‬

‫މަސައްކަތް ކުރައްވާތާ ‪ 16‬އަހަރު ފުރިފައިވާއިރު‬

‫ފާއިތުވެދިޔަ ދިގު މުއްދަތުގެ ތެރޭގައި ފްރޮފެޝަނަލް‬ ‫ފޮޓޯގްރާފަރަކަށް ވުމަށް އެތައް ކޯހެއް ފުރިހަމަކުރައްވާ‬ ‫ވަނީ‬

‫ފޮޓޯގްރަފީ ދާއިރާއިން ސްޓާފް ސާރޖަންޓް‬

‫މަސައްކަތަށް ނުކުންނަ ކޮންމެ ދުވަހަކީވެސް އޭނާ‬

‫އެތައް‬

‫ސެމިނަރތަކާއި‬

‫ވޯކްޝޮޕްތަކެއްގައި‬

‫ޢަލީ ފުރިހަމަ ކުރައްވާފައިވާ ކޯސްތަކަކީވެސް ފޮޓޯގްރަފީ‬

‫ކުރައްވާފައިވާ ޚާއްޞަ މަސައްކަތްތައް މިފަދަ ކުރު‬

‫ސިފައިންގެ ޚިދުމަތުން ވަކިވެލެއްވި ނަމަވެސް‬

‫ތިން މަސް ދުވަހުގެ މުއްދަތަށް ހިންގި "ކަލަރ‬

‫ސްޓާފް ސާރޖަންޓް މުޙައްމަދު ޢަލީ ވަނީ ޔޫއެންގެ‬

‫ބައިވެރިވެލައްވާފައެވެ‪ .‬ސްޓާފް ސާރޖަންޓް މުޙައްމަދު‬

‫މުޙައްމަދު ޢަލީ ފާއިތުވި ‪ 20‬އަހަރުގެ ތެރޭގައި‬

‫ދާއިރާގެ ކޯސްތަކެވެ‪ .‬މިގޮތުން ޔޫތު މިނިސްޓްރީއިން‬

‫ކޮލަމެއްގައި ހިމަނާ ކޮޅުން ނުލާނެކަން ޔަޤީނެވެ‪.‬‬

‫ފޮޓޯގްރަފީ" ކޯސް ފުރިހަމަކުރައްވާ‪ ،‬ރާއްޖެއިން ބޭރުން‬

‫ޖެނެރަލް އެސެމްބްލީއާއި ޔޫއެންއިން ބާއްވާ އެހެނިހެން‬

‫‪www.mndf.gov.mv‬‬

‫އިތުރަށް ތަމްރީނުވާ ދުވަހެކެވެ‪.‬‬ ‫ސްޓާފް‬

‫ސާރޖަންޓް‬

‫މުޙައްމަދު‬

‫ދޫކޮށްލެއްވުމުގެ ވިސްނުމެއް ނެތެވެ‪.‬‬

‫ޢަލީ‬

‫ކެމެރާ‬

‫‪17‬‬

‫ދުނި ޭޔގެ އެންމެ ބޮޑު އާމްދަނީ ލިބޭ‬ ‫ފުޓް ޯބޅަ ކުޅުން ެތރިން ‪2015 -‬‬

‫ނޓް ޭމޖަރ‬ ‫ނޑް ސާރޖަ ް‬ ‫ޮކމާ ް‬ ‫ައ ްޙ ަމދު ަޢ ްބދުﷲ‬

‫ނސަރ‬ ‫ސޕޮ ް‬ ‫ނއި ް‬ ‫ރ ާކ ްތ ަތކުން ާ‬ ‫ނހެން ޙަ ަ‬ ‫ރ ާއއި‪ެ ،‬އހެ ި‬ ‫ސ ަ‬ ‫ނގެ ުމ ާ‬ ‫ނކީ ެއ ީމހު ް‬ ‫ނ ޭޔގެ ަބ ެއއް ުފ ްޓ ޯބޅަ ުކޅުން ެތރިން ަ‬ ‫ިމ ައދު ދު ި‬ ‫ނ ެއއް ިލ ެބމުން އަންނަ ުމ ްއސަނދި ުކޅުން ެތރިންނެވެ‪ .‬މި‬ ‫ރގެ ާއ ްމދަ ީ‬ ‫ޗށް ެއ ަތއް ިމ ިލއަން ޮޑ ަލ ު‬ ‫ރ ްއގެ ަމ ްއ ަ‬ ‫ަތކުން ައ ަހ ެ‬ ‫ށވެ‪.‬‬ ‫ނ ެ‬ ‫ނ ެއއް ިލ ެބމުން އަންނަ ‪ު 10‬ކޅުން ެތރިން ަ‬ ‫ނމެ ޮބޑު ާއ ްމދަ ީ‬ ‫ނ ޭޔގެ އެ ް‬ ‫ސ ްޓ ަގއި ަބ ާލ ެލ ިވ ަފއި ެއވަނީ މި ަވގުތު ދު ި‬ ‫ިލ ް‬

‫‪10‬‬

‫ރޒް‬ ‫ނޑޯ ޯޓ ޭ‬ ‫ރޒް ައދި ފެނާ ް‬ ‫ސ ައ ޭ‬ ‫ސ ު‬ ‫ުލ ިއ ް‬ ‫ދުނިޔޭގެ އެންމެ ބޮޑު އާމްދަނީ ލިބޭ ކުޅުންތެރިންގެ ލިސްޓުގެ ‪10‬‬

‫ވަނައިގައި ދެކުޅުން ތެރިއަކު ހިމެނެއެވެ‪ .‬ލިވަރޕޫލުން ބާސެލޯނާއަށް ބަދަލުވި‬

‫އުރުގުއޭގެ ފޯރވާރޑް ލުއިސް ސުއަރޭޒް އަށާއި‪ ،‬ޗެލްސީގައި ރަނގަޅު‬ ‫ކުޅުމެއް ނުދެއްކުނު މިހާރު ސްޕެއިންގެ އެތުލެޓިކޯ މެޑްރިޑަށް ކުޅެމުން‬

‫އަންނަ ފެނާންޑޯ ޓޯރޭޒް އަށް އަހަރެއްގެ މައްޗަށް ‪ 21.3‬މިލިއަން‬ ‫ޑޮލަރުގެ އާމްދަނީއެއް ލިބެއެވެ‪.‬‬

‫ާޔޔާ ޯޓރޭ‬ ‫މެންޗެސްޓަރ ސިޓީ ގެ މިޑްފީލްޑަރ‬ ‫ޔާޔާ ޓޯރޭއަށް އާމްދަނީގެ ގޮތުގައި އަހަރަކު‬

‫‪08‬‬

‫‪ 21.7‬މިލިއަން ޑޮލަރު ލިބިއެވެ‪.‬‬

‫‪09‬‬

‫ސާރ ިޖއޯ ައ ުގ ޭއރޯ‬ ‫ލިސްޓުން ‪ 08‬ވަނަ ލިބެނީ އާރޖެންޓީނާގެ ފޯރވާރޑް‬

‫ސާރޖިއޯ އަގުއޭރޯ އަށެވެ‪ .‬ޕްރެމިއަރ ލީގް ‪2014 / 2015-‬‬

‫ގެ އެންމެ ގިނަ ގޯލް ޖެހި ކުޅުންތެރިޔާއަށް އަހަރެއްގެ މައްޗަށް‬ ‫‪ 23.3‬މިލިއަން ޑޮލަރުގެ އާމްދަނީއެއް ލިބެއެވެ‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫‪www.mndf.gov.mv‬‬

‫‪07‬‬

‫ވޭން ރޫނީ‬ ‫އިންގްލޭންޑްގެ އެއް ނަމްބަރު ކުޅުންތެރިޔާ މެންޗެސްޓަރ ޔުނައިޓެޑްގެ‬

‫ވޭން ރޫނީއަށް އަހަރެއްގެ މައްޗަށް ‪ 25.4‬މިލިއަން ޑޮލަރު ލިބެއެވެ‪ .‬ވޭން ރޫނީ‬

‫އަކީ ޑޭވިޑް ބެކަމްއާއި މައިކަލް އޮވެންގެ ފަހުން އެންމެ ބޮޑު އާމްދަނީ އެއް‬ ‫ހޯދަމުން އަންނަ އިނގިރޭސި ކުޅުންތެރިޔާއެވެ‪.‬‬

‫ނޭމާ‬ ‫ރަނގަޅު ފޯމެއްގައި ހުރި ބްރެޒިލްގެ ޤައުމީ ޓީމުގެ ކެޕްޓަން‪ ،‬‬

‫‪05‬‬

‫ބާސެލޯނާގެ ނޭމާއަށް އަހަރެއްގެ މައްޗަށް ‪ 33.4‬މިލިއަން ޑޮލަރގެ‬ ‫އާމްދަނީއެއް ލިބެއެވެ‪.‬‬

‫ފަލްކާއޯ‬ ‫އެންމެ ބޮޑު އާމްދަނީ ލިބޭ ކުޅުންތެރިންގެ ލިސްޓުން ފަސްވަނާގައި‬

‫ހިމެނެނީ ކޮލަމްބިއާގެ ފޯރވާރޑް ފަލްކާއޯ އެވެ‪ .‬ފޯމު ގެއްލިފައި ހުރި ޗެލްސީގެ‬ ‫ފޯވަރޑް ފަލްކާއޯއަށް އަހަރެއްގެ މައްޗަށް ‪ 35.4‬މިލިއަން ޑޮލަރ ލިބެއެވެ‪.‬‬

‫ބޭލް‬

‫ރެއަލް މެޑްރިޑްގެ ޕްލޭ މޭކަރ ވޭލްސްގެ ގެރެތު ބޭލްއަށް އާމްދަނީގެ‬ ‫ގޮތުގައި އަހަރަކު ‪ 36.4‬މިލިއަން ޑޮލަރު ލިބެއެވެ‪ .‬އަންނަ އަހަރު ބޭއްވޭ ޔޫރޯ‬

‫‪03‬‬

‫ފުޓްބޯޅަ މުބާރާތަށް ވޭލްސް ކޮލިފައި ކޮށްދިނުމުގައި އެންމެ މުހިއްމު ދައުރެއް‬ ‫އަދާކޮށްފައިވާ ކުޅުންތެރިއަކީ ބޭލް އެވެ‪.‬‬

‫ޕީ‪.‬އެސް‪.‬ޖީ ގެ ސްޕަރ ސްޓަރ އިބްރަހިމޮވިޗް އަށް އަހަރެއްގެ މައްޗަށް‬

‫ދުނިޔޭގެ ބޮޑެތި ކްލަބު ތަކުގައި ގިނަ ކާމިޔާބީ ތަކެއް ހޯދާފައިވާ ކުޅުންތެރިއެކެވެ‪.‬‬

‫މެސީ‬

‫ބާސެލޯނާއަށް ކުޅެމުން އަންނަ އާރޖެންޓީނާގެ ތަރި އަދި ދުނިޔޭގައި މިވަގުތު‬ ‫ހުރި އެންމެ އަގުބޮޑު ފުޓްބޯޅަ ކުޅުންތެރިޔާ ލިއޮނަލް މެސީ އަށް އަހަރެއްގެ މައްޗަށް‬ ‫‪ 64.7‬މިލިއަން ޑޮލަރގެ އާމްދަނީއެއް ލިބެއެވެ‪ .‬މިދިޔަ ސީޒަންގައި ބާސާ ހޯދި‬

‫ކާމިޔާބީތަކުގެ އެންމެ މުހިއްމު ދައުރެއް އަދާކުރި ކުޅުންތެރިއަކީ މެސީ އެވެ‪.‬‬

‫‪www.mndf.gov.mv‬‬

‫‪04‬‬

‫ޒަލަޓަން އިބްރަހިމޮވިޗް‬

‫‪ 40.4‬މިލިއަން ޑޮލަރުގެ އާމްދަނީ އެއް ލިބެއެވެ‪ .‬ސްވިޑްންގެ އިބްރަހިމޮވިޗް އަކީ‬

‫‪01‬‬

‫‪06‬‬ ‫‪02‬‬

‫ކްރިސްޓިއާނޯ ރޮނާލްޑޯ‬

‫ދުނިޔޭގެ އެންމެ ބޮޑު އާމްދަނީ ލިބޭ ކުޅުންތެރިންގެ ލިސްޓުން ‪ 01‬ވަނަ‬ ‫ލިބެނީ މިވަގުތު ދުނިޔޭގެ އެންމެ މޮޅު ފުޓްބޯޅަ ކުޅުންތެރިޔާގެ މަޤާމުގައި ހުރި ރެއާލް‬ ‫މެޑްރިޑްގެ ކްރިސްޓިއާނޯ ރޮނާލްޑޯ އަށެވެ‪ .‬ޕޯޗުގަލްގެ ސްޕަރ ސްޓަރ ރޮނާލްޑޯއަށް‬ ‫އާމްދަނީގެ ގޮތުގައި އަހަރެއްގެ މައްޗަށް ‪ 80‬މިލިއަން ޑޮލަރ ލިބެއެވެ‪.‬‬

‫‪19‬‬

‫މަދު މީސްކޮޅެކެވެ‪ .‬ނަމަވެސް އަޅުގަނޑުމެންގެ‬ ‫ތެރޭގައި ތިބި ބައެއް ދިވެހީން އެބައިމީހުންގެ‬ ‫އާދަކާދަ‬

‫ޘަޤާފީ‬

‫ނުފެނެއެވެ‪.‬‬

‫ދޫކުރާތަނެއް‬

‫ދުންފަތުގެ އިސްތިޢުމާލު ކުރުމުގެ ސަބަބުން‬ ‫އޭގެ‬

‫ފޯރަނީ‬

‫ގެއްލުން‬

‫އެކަމެއް‬

‫ހަމައެކަނި‬

‫ކުރާ މީހައަށް އެކަންޏެއް ނޫނެވެ‪ .‬ދުންފަތުގެ‬ ‫ނުކުރާމީހާއަށް‬

‫އިސްތިޢުމާލު‬

‫ވެސް‬

‫ދުމުގެ‬

‫ސަބަބުން ނުރައްކާތެރި ބަލިތައް ޖެހެއެވެ‪ .‬މިއީ‬ ‫ކަންބޮޑުވާން ޖެހޭ ކަމެކެވެ‪ .‬މިއީ ދުނިޔޭގެ‬ ‫ސިއްޙަތު ޖަމުޢިއްޔާއިންވެސް ކަންބޮޑުވާ ކަމެކެވެ‪.‬‬ ‫ދުންފަތުން އިސްތިޢުމާލު ކުރާ މީހުންގެ ސަބަބުން‬ ‫ދުންފަތުން‬

‫އިސްތިޢުމާލު‬

‫މީހުންނަށް‬

‫ނުކުރާ‬

‫ގެއްލުންތައް ވަމުންދާތީ ދުންފަތުން އިސްތިޢުމާލު‬ ‫ކުރާ ސަރަހައްދުތަކެއް ކަނޑައަޅާފައި ހުރެއެވެ‪.‬‬ ‫މިއީ‬

‫އިތުރުން‬

‫ރާއްޖޭގެ‬

‫ދުނިޔޭގެ‬

‫ގިނަ‬

‫ޤައުމުތަކުގައިވެސް ޚާއްޞަކޮށް އޮފީސްތަކުގައި‬ ‫އަމަލު ކުރަމުން އަންނަ ޤަވާއިދެކެވެ‪.‬‬ ‫ހައްލެއް‬

‫މިމައްސަލައަށް‬

‫ހޯދުމުގެ‬

‫ގޮތުން ދިވެހިރާއްޖޭގައި ވެސް މިހާރު ވަނީ‬ ‫ޞމާ‬ ‫ރ ަޔމް ާޢ ި‬ ‫ރއި ެވޓް ަމ ް‬ ‫ޕް ަ‬

‫ދުންފަތުގެ އިސް ިތޢުމާލު‬ ‫ކުރާ ސަރަޙައްދު‬

‫ރާއްޖޭގެ އާބާދީގެ ނިސްބަތުން ގިނަ‬ ‫ދިވެހީންނަކީ ދުފަތުގެ އިސްތިޢުމާލު ކުރާ އަދި‬ ‫އާދަވެފައިވާ‬

‫އެކަމަށް‬

‫ބައެކެވެ‪.‬‬

‫އިސްތިޢުމާލު ނުކުރާ މީހުންނަކީ މުޖުތަމަޢުގައި‬ ‫ކެރޭ ބައެއްކަމުގައި ނުބަލާ ދުވަސްވަރެއް ވެސް‬ ‫އައެވެ‪ .‬ބިޑި ސުއްޓާ ބޯމީހުންނަކީ މަޝްހޫރު‬ ‫ބައެއްކަމަށް‬

‫ދެކި‬

‫މުޖުތަމަޢުގައި‬

‫ނަމޫނާ‬

‫ބައެއްކަމުގައި ޒުވާނުން ދެކުނު ދުވަސްވެސް‬ ‫މާޒީއާއި އެކުވެގެން ހިގައްޖެއެވެ‪.‬‬ ‫ބިޑި ސުއްޓާ ބޯ މީހުންނަކީ އެއަށް ދެވި‬

‫ތަޢުލީމީ‬

‫ޕްރޮގުރާމްތަކެއް‬ ‫އެހެންކަމުން‬ ‫ސަލާމަތްވާނެ‬

‫މިނުރައްކާތެރި‬ ‫ގޮތާއި‬

‫ދުންފަތުގެ‬

‫އިތުރުވަމުން‬ ‫ހިންގިއެވެ‪.‬‬ ‫ވަބާއިން‬ ‫ސަބަބުން‬

‫ޖެހޭ ނުރައްކާތެރި ބަލިތައް ދިވެހީންނަށް އެނގި‬ ‫ހޭލުންތެރިވާން ފެށިއެވެ‪ .‬ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން‬

‫ހިފާ ބައެކެވެ‪ .‬ބައެއް މީހުންނަށް ލިބޭ އާމްދަނީން ‬

‫ވިސްނޭ ބައެއް ދިވެހީން ދުންފަތުގެ އިސްތިޢުމާކު‬

‫ބޮޑު ބައެއް ދުންފަތަށް ޚަރަދު ކުރާ ކަމީވެސް‬

‫ކުރުމާ ދުރަށް ދިޔައެވެ‪ .‬އެހެނަސް މުޖުތަމަޢުގެ‬

‫‪20‬‬

‫އިސްތިޢުމާލު‬

‫ކުރާ‬

‫މީހުން ޖޫރިމަނާ ކޮށްގެން ނަމަވެސް ދުޅަހެޔޮ‬ ‫ސިއްޙަތެއްގައި ދިވެހީން ބޭތިއްބުމަށެވެ‪ .‬އެހެން‬ ‫ނަމަވެސް ދުންފަތުގެ އިސްތިޢުމާލު ކުރާ ބައެް‬

‫އެއާ‬

‫ވަކިވެގެން‬

‫އިސްތިޢުމާލު‬ ‫ފަޅި‬

‫ސިކުންތެއްހާ‬

‫ކުރުމަކީ‬ ‫މަދު‬

‫ވަގުތުކޮޅެއްގައި ވެސް ނޫޅެވޭނެކަމެއް ކަމުގައި‬ ‫ބައެއް ދިވެހީން ދެކެއެވެ‪ .‬ދުންފަތުގެ އިސްތިޢުމާލު‬

‫ދިއުމާއެކު މީހުން ހޭލުންތެރި ކުރުމަށް ތަފާތު‬ ‫ސަރުކާރުން‬

‫ދުންފަތުން‬

‫ދުންފަތުގެ‬

‫ދުވަސްތައް ފާއިތުވެ‪ ،‬ދުނިޔެ ބަދަލުވެ‪،‬‬ ‫ޒުވާނުން‬

‫ކުރަމެވެ‪.‬‬

‫ވެސް‬

‫ބަލައިލުމެއް ނެތިއެވެ‪.‬‬

‫އެ ނުބައި އާދަޔާއި ދުރަކަށް ނުދެކެވެ‪.‬‬ ‫ރާއްޖޭގައި‬

‫ތަންފީޒުކުރާކަން‬

‫އުފަލާއެކު‬

‫ފާހަގަ‬

‫މީހުން މިކަން ކުރަނީ ވަކި ސަރަހައްދެއްވެސް‬

‫ގިނަ ބަޔަކު ދަންނަ ކަމެކެވެ‪ .‬މަދު މީހަކު މެނުވީ‬

‫ދުންފަތުގެ‬

‫ޤާނޫނެއް ވުޖޫދަށް ގެނެވިފައެވެ‪ .‬އަދި މިޤާނޫ‬

‫ކުރުމަކީ ހުއްޓުވޭނެ ކަމަކަށް ނުވިކަމުގައި ވިޔަސް‬ ‫މިކަމަކީ ކޮންމެވެސް ވަރެއްގެ ހައްލެއް ހޯދިދާނެ‬ ‫ކަމެއް ކަމުގައި އަޅުގަނޑުގެ ކޮށި ސިކުނޑިއަށް‬ ‫ވިސްނެއެވެ‪ .‬މި ކަމަކީ އޮފީސް ފަދަ މަސައްކަތުގެ‬ ‫މާޙައުލުގައި އަދި ޢާންމުން އެއްވެ އުޅޭ ތަންތާގައި‬ ‫ކުރުން ހެޔޮ ވާވަރުގެ ކަމެއް ނޫނެވެ‪.‬‬ ‫ދުނިޔޭގެ‬ ‫ދުންފަތުގެ‬ ‫ޤާނޫނުތަކެއް‬

‫ޤައުމުތަކުގައި‬

‫އެކި‬

‫އިސްތިޢުމާކުރުމާބެހޭ‬ ‫ހަދާފައި‬

‫އޮވެއެވެ‪.‬‬

‫ހަރުކަށި‬ ‫އޭގެ‬

‫ތެރޭގައި ދުންފަތާއިބެހޭ ޤާނޫނުތައް ބަރާބަރަށް‬ ‫‪www.mndf.gov.mv‬‬

‫ައ ުޅގަނޑު‬

‫ތަންފީޒުކުރާ ޤައުމުތަކާއި އެހާ ބޮޑަށް އެޤާނޫނު‬ ‫ތަންފީޒު ނުކުރާ ޤައުމުތައްވެސް ހިމެނެއެވެ‪.‬‬ ‫އިސްތިޢުމާލު‬

‫ދުންފަތުގެ‬

‫ކުރުމާބެހޭ‬

‫ހަދާފައިވާ ޤައުމުތަކުގެ ތެރެއިން ސިންގަޕޫރުގައި‬

‫ނއި‬ ‫ނ ެތރިވެ ޯބލަނ ަބ ިއގެންނެވެ‪ .‬ޤަނޫ ާ‬ ‫ރ ަހ ަމ ައށް ިކ ަޔމަ ް‬ ‫ުފ ި‬

‫ކަންހިގާގޮތަށް ބަލައިލަމާ ހިގާށެވެ‪ .‬ސިންގަޕޫރުގައި‬ ‫މަގުމަތީގައާއި މިނޫންވެސް މީހުން އެއްވެ އުޅޭ‬

‫ޤަވާއިދުތައް ހަދާފައި ހުންނަނީ އެންމެންގެވެސް ސަލާމަތާއި‬

‫ތަންތަނުގައި ދުންފަތުގެ އިސްތިޢުމާލު ކުރުމަކީ‬ ‫ޤާނޫނީ ކުށެކެވެ‪ .‬އަދި ސިންގަޕޫރަކީ މި ޤަވާއިދާ‬

‫ރައްކާތެރިކަމަށްޓަކައި ދެކިގެންނެވެ‪.‬‬

‫ޚިލާފުވާ މީހުންނަށް ކަނޑައެޅިފައިވާ އަދަބުތައް‬ ‫ވަރަށް ރަނގަޅަށް ތަންފީޒު ކުރާ ޤައުމެކެވެ‪.‬‬ ‫ކަނޑައަޅާފައިވާ ސްމޯކިންގ އޭރިއާތަކުގައެވެ‪.‬‬ ‫އޮފީސްތަކާއި ބަގީޗާ ފަދަ މީހުން އެއްވެ އުޅޭ‬ ‫ތަންތަނުގައި ދުންފަތުގެ އިސްތިޢުމާލު ކުރެވޭނީ‬ ‫އެކަމަށް‬

‫ކުރެވިފައިވާ‬

‫ޚާއްޞަ‬

‫ސްމޯކިންގ‬

‫ަހ ްއލު‬

‫ނވެ‪ެ .‬ހ ިދ ާފއިވާ ޤަ ާވ ިޢ ާދއި ޤާނޫނު ަތ ަކށް‬ ‫ނ ެތރި ެވގެން ެ‬ ‫ޭހލު ް‬

‫ޤާނޫނު‬

‫ސިންގަޕޫރުގައި ދުންފަތުގެ އިސްތިޢުމާލު ކުރެވެނީ‬

‫ެދ ޭކ ޮގ ުތ ަގއި‬

‫ިމކަން‬

‫ރވޭނީ‬ ‫ުކ ެ‬

‫ޢަމަލުކުރާކަން އުފަލާއެކު ފާހަގަ ކުރަމެވެ‪.‬‬ ‫އެހެން ނަމަވެސް ހިތާމަޔަކީ ރަތްކުލައިގެ‬ ‫ބޮޑު‬

‫އިންޒާރެއް‪،‬‬

‫ދުންފަތުން‬

‫އިސްތިޢުމާލު‬

‫ކުރުން މަނާ ސަރަހައްދުގައި ފެންނަން ހުއްޓަސް‬

‫ބަޔަކަށް މެނުވީ އެ އިރުޝާދެއް ފެންނަކަމަކަށް‬ ‫ނުވާނެވެ‪ .‬އަދި ތަންފީޒީ އިދާރާތަކުން ކިތަންމެ‬ ‫ވަރަކަށް ފާރަލާ ޖޫރިމަނާ ކުރިއަސް އެކަން ކުރާ‬ ‫ބަޔަކު އެކަން ހުއްޓާލައިގެން މެނުވީ އެކަމެއް‬ ‫ހުއްޓުވޭނެ ގޮތެއް ނޯންނާއެވެ‪ .‬މުސްތަޤުބަލުގެ‬ ‫ޖީލަށް އަޅުގަނޑުމެން ނަމޫނާ ދައްކައިގެން ނޫނީ‬ ‫އެޖީލު އެގޮތަކަށް ޢަމަލެއް ނުކުރާނެއެވެ‪ .‬ސަބަބަކީ‬ ‫ދުނިޔޭގެ ހުރިހާ ޤައުމެއްގައި ވެސް ކާބަފައިންގެ‬ ‫ގޮތުގައި ދެމި ތިބުމަށް ވަރަށް ގިނަ ފަރާތްތަކުން‬ ‫ކުރެއެވެ‪.‬‬

‫މަސައްކަތް‬

‫އިޖްތިމާޢީ‬

‫ގޮތުން‬

‫ބަލާއިރު ވެސް އެބަޔަކު ދިރިއުޅޭނީ ކާބަފައިން‬ ‫ގެނެސްދިން އާދަކާދައިގެ މަތީގައެވެ‪ .‬އިސްލާމީ‬ ‫ތާރީޚުން ވެސް މިކަން އަޅުގަނޑުމެންނަށް ވާނީ‬ ‫ފެނިފައެވެ‪ .‬މާތްރަސްކަލާންގެ އިންސާނުންނަށް‬ ‫ފޮނުއްވެވި‬

‫ރަޙުމަތެއްކަމުގައި‬

‫ރަސޫލުންގެ‬

‫ޒަމާންތަކުގައި ވެސް ގިނަ ބަޔަކު އިސްލާމްދީން‬ ‫ޤަބޫލުނުކޮށް ތިބީ އެބައި މީހުންގެ ކާބަފައިން‬ ‫އެދީނެއްގައި ތިބި ދީން ދޫކުރުމަށް އެބައި މީހުންގެ‬ ‫ދިވެހީންގެ ތެރެއިން ބައެއް މީހުންނަކަށް އެ‬

‫އޭރިއާތަކުގައެވެ‪.‬‬ ‫ބޭރު‬

‫ޤައުމުތަކުގައި‬

‫ސްމޯކިންގ‬

‫އެރިއާތަކެއް ހެދިފައި ހުރުމުން މަގުމައްޗާއި އޮފީސް‬ ‫އަދި މިނޫންވެސް މީހުން އެއްވެ އުޅޭ ތަންތަނުގައި‬ ‫ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލު ކުރުން މަދުކުރެވެއެވެ‪.‬‬ ‫ބޭރު ޤައުމުތަކެކޭ އެއްފަދައިން ދިވެހިރާއްޖޭގައި‬ ‫ވެސް މި ފަދަ ޤާނޫނުތަކެއް ހެދިފައި ހުރުމުން‬ ‫އެކަމުގެ ހެޔޮ ނަތީޖާ ފެންނަމުން އެބަދެއެވެ‪ .‬ހަމަ‬ ‫ޔަޤީނުންވެސް ސަލާމާތީ ބާރުތަކާއި ސަރުކާރުގެ‬ ‫ވުޒާރާތަކާއި‬

‫ބައެއް‬

‫އަމިއްލަ‬

‫ކުންފުނިފަދަ‬

‫ތަންތަނުގައި ވެސް މިޤާނޫނަށް ޢަމަލުކުރާކަން‬ ‫އުފަލާއެކު ފާހަގަކުރަމެވެ‪ .‬އަދި މަދު ކެފޭ‪،‬‬ ‫ހޮޓާ‪ ،‬ރެސްޓޯރަންޓްތަކުން ވެސް މިޤާނޫނަށް‬ ‫‪www.mndf.gov.mv‬‬

‫އިންޒާރު ނުފެންނަ ފަދައެވެ‪ .‬އެނޯޓިސް ފެނުމޭ‬ ‫ބުނެވޭނީ އެއަށް ޢަމަލު ކުރުމުންކަމަށް އަޅުގަނޑު‬ ‫ދެކެމެވެ‪.‬‬ ‫އަޅުގަނޑު ދެކޭގޮތުގައި މިކަން ހައްލު‬ ‫ކުރެވޭނީ ޤަވާޢިދާއި ޤާނޫނުތަކަށް ފުރިހަމައަށް‬ ‫ކިޔަމަންތެރިވެ‬

‫ބޯލަނބައިގެންނެވެ‪.‬‬

‫ޤަނޫނާއި‬

‫ޤަވާއިދުތައް ހަދާފައި ހުންނަނީ އެންމެންގެވެސް‬ ‫ސަލާމަތާއި ރައްކާތެރިކަމަށްޓަކައެވެ‪.‬‬ ‫"ދުންފަތުގެ އިސްތިޢުމާލު ކުރާ ސަރައްދު"‬ ‫އަދި "ދުންފަތުގެ އިސްތިޢުމާލު ކުރުން މަނާ" ‬ ‫މިހެން ކިތަންމެ ބޮޑު އަކުރުން ބޯޑެއްގައި ލިޔެ‬ ‫ބެހެއްޓިޔަސް ޤާނޫނާއި ޤަވާއިދުތަކަށް ޢަމަކުކުރާ‬

‫ހިތް ނޭދޭތީއެވެ‪ .‬އެބައި މީހުންގެ ކާބަފައިން ތިބީ‬ ‫ރަނގަޅުގޮތުގައި ކަމުގައިނުވި ނަމަވެސް އެބައި‬ ‫މީހުން ނަމޫނާއެއްކަމުގައި ދެކުނީ އެބައިމީހުންގެ‬ ‫އިސްލާމީ‬

‫ކާބަފައިންނެވެ‪.‬‬

‫ތާރީޚުން‬

‫މިކަން‬

‫ހެކިދެއެވެ‪.‬‬ ‫މުސްތަޤުބަލުގެ ޖީލުގެ ކާބަފައިންނަކީ‬ ‫އަޅުގަނޑުމެންނެވެ‪.‬‬ ‫ގޮތުގައި‬

‫ބަލާނީ‬

‫އެޖީލު‬

‫ނަމޫނާ‬

‫ކާބަފައިންގެ‬

‫ބައެއްގެ‬

‫އަމަލުތަކެވެ‪.‬‬

‫އެޖީލުގެ ކާބަފައިންނަކީ އަޅުގަނޑުމެންކަމުގައި‬ ‫ވީހިނދު‪،‬‬

‫އަޅުގަނޑުމެންނަކީ‬

‫ޤަނޫނާއި‬

‫ޤަވާއިދުތަކަށް ފުރިހަމައަށް އިޙްތިރާމްކޮށް އެއަށް‬ ‫ޢަމަލު ކުރާ ނަމޫނާ ބައެއްކަމުގައި މުސްތަޤުބަލުގެ‬ ‫ޖީލަށް ދައްކަމާތޯއެވެ‪.‬‬

‫‪21‬‬

‫ށ ެލ ްއވި ިޖ ާހދު‬ ‫ރބާން ޮކ ް‬ ‫ނ ުފޅު ުޤ ު‬ ‫ނގެ ުފރާ ަ‬ ‫ސ ެގފާ ު‬ ‫ރ ް‬ ‫ަޢލީ ަ‬ ‫ދިވެހިރާއްޖޭގެ ތާރީޚުގައި ޤައުމަށްޓަކައި‬ ‫ޝަހީދުވެގެން ދިޔަ‪ ،‬ހިތްވަރުގަދަ ބަޠަލުން ވަރަށް‬ ‫ގިނައެވެ‪ .‬އޭގެ ތެރެއިން އެންމެ އަރާހުންނެވި‬ ‫އެއް ބަޠަލަކީ‪ ،‬އައްސުލްޠާން ޢަލީ (‪ 6‬ވަނަ)‬ ‫މަޝްހޫރު‬

‫ޢަލީ‬

‫އެރަދުން‬

‫ރަސްގެފާނެވެ‪.‬‬

‫ސާޅަނގަ ފަދަ ހަތިޔާރުވެސް ބޭނުންކޮށްފައި‬

‫ވާރިދުވަމުން އައިސްފައިވާ ވާހަކަތައް‬

‫ވުމަކީ އެކަށީގެންވާ ކަމެކެވެ‪ .‬ވަރަށް ގަދަޔަށް‬

‫ބުނާގޮތުގައި‪،‬‬

‫އަނދިރިންނަކީ‪،‬‬

‫ހިތްވަރުކުރެއްވުމަށް ފަހު‪ ،‬ދިވެހި ލަޝްކަރު‬

‫ދިވެހިރާއްޖެއަށް އުފަންވި ޕޯޗުގީޒުންގެ މީހެކެވެ‪.‬‬

‫މީހުނަށް‬

‫ބޮޑުވަމުންއައީ‪،‬‬

‫ތުނިވަމުންގޮސް‪،‬‬

‫އެންމެ‬

‫ތިން‬

‫ވީކަމަށް ބުނެވެއެވެ‪ .‬އެއީ ޢަލީ ރަސްގެފާނާއި‪،‬‬

‫އޭނާ‬

‫ބުނެވެނީ‬

‫އަނދިރި‬ ‫ރާއްޖޭގައި‬

‫މުޙައްމަދު ނަމަކަށް ކިޔައިގެން އިސްލާމެއްގެ‬

‫ރަސްކަމަށް އިސްވެވަޑައިގަތީ‪ ،‬މީލާދީން ‪1557‬‬ ‫ގައެވެ‪ .‬ޤައުމީ ޖިހާދުގައި ޝަހީދުވީ‪ ،‬މީލާދީން‬ ‫‪ 1558‬ވަނަ އަހަރުގައެވެ‪ .‬އެއީ ހިޖުރައިން ‪1‬‬ ‫ޝަޢުބާން ‪ 965‬އެވެ‪ .‬އެފަހަރު ދިވެހިރާއްޖެއާ‬ ‫ދެކޮޅަށް‬

‫އައިސް‬

‫މާލެއާ‬

‫ހަމަލަދިނީ‪،‬‬

‫ޕޯޗުގީޒުންގެ ވަރަށް ވަރުގަދަ ފައުޖަކުންނެވެ‪.‬‬ ‫ވަރަށް ގިނަ ނާތަކެއްގައި އައިހެވެ‪ .‬އެމީހުންނާ‬ ‫ހަމަލަދެއްވުމަށް‬ ‫ކުރެއްވީ‪،‬‬

‫ނުކުމެވަޑައިގެން‬

‫ހަނގުރާމަ‬

‫ރަސްގެފާނު‬

‫އިސްވެ‬

‫ޢަލީ‬

‫ހުންނަވައިގެންނެވެ‪.‬‬

‫ކުޅަދާނަ‬

‫ޕޯޗުގީޒުންގެ‬

‫ލަޝްކަރުގެ ކުރިމަތީގައި‪ ،‬ދިވެހީންނަށް ޖެހުނީ‬ ‫ފަހަތަށް‬

‫ޖެހޭށެވެ‪.‬‬

‫ހަނގުރާމައިގެ‬

‫ބޮޑުބައި‬

‫ހިނގަމުން ދިޔައީ މާލޭގެ ހުޅަނގު ފަރާތުގައެވެ‪.‬‬ ‫ޢަލީ ރަސްގެފާނާއި އޭނާގެ ލަޝްކަރު‪ ،‬އެވަރުގަދަ‬ ‫ހަނގުރާމަ‬

‫ކުރައްވަމުން‬

‫ގެންދެވީ‪،‬‬

‫މާލޭގެ‬

‫ހުޅަނގުފަރާތުން ފަޅުމަތީގައެވެ‪ .‬ބުނެވޭގޮތުން‬ ‫ބޮޑަށް ހިނގީ ކަނޑި ހަނގުރާމައެވެ‪ .‬އަދި‬

‫އެރަދުންގެ ބޮޑުވަޒީރާއި‪ ،‬ޚާއްޞަ ޚާދިމެކެވެ‪.‬‬

‫ނަމުގައެވެ‪ .‬އެ މުޙައްމަދުގެ މަންމައާ ގާފަރު‬

‫އެންމެ ފަހުން އެ ޙާލުކޮޅުގައިވެސް‪ ،‬ހަނގުރާމަ‬

‫ކަޅު އުނބުށޭމު އިނދެގެން‪ ،‬ލިބުނު ދަރިފުޅު‬

‫ދުޝްމިނުންގެ‬

‫މަތުއްކަލާ (މި މުޙައްމަދުގެ ކޮއްކޮ) މަރާލާފައި‪،‬‬

‫ޙަމަލާގައި ޢަލީ ރަސްގެފާނު ޝަހީދުވީއެވެ‪ .‬ހަމަ‬

‫ރާއްޖެއިން ފިލައިގެން ދިޔައީއެވެ‪ .‬އޭގެ އެތައް‬

‫އެދުވަހުން ފެށިގެން‪ ،‬ރާއްޖޭގެ ވެރިކަމަށް ވެރިވީ‬

‫އަހަރެއް ފަހުން‪ ،‬ކެޕްޓަން އަނދިރި އަނދިރިންގެ‬

‫ޕޯޗުގީޒުންނެވެ‪ .‬އެންމެ ބޮޑު ވެރިއަކަށް ހުރީ‬

‫ނަމުގައި‪ ،‬ޕޯޗުގީޒުންގެ ފައުޖުގެ ވެރިއެއްގެ‬

‫އަނދިރި އަނދިރިންކަމަށް ބުނެއެވެ‪.‬‬

‫ގޮތުން‪ ،‬ރާއްޖެއައިސް މާލެއާ ޙަމަލާދީ‪ ،‬ޢަލީ‬

‫ކުރައްވަމުން‬

‫ގެންދަވަނިކޮށް‪،‬‬

‫ރަސްގެފާނުން‬ ‫މައްޗަށް‬

‫ޝަހީދުކޮށްފައި‪،‬‬

‫ރާއްޖޭގެ‬

‫ވެރިކަން‬

‫ހިންގައި‪،‬‬

‫ޕޯޗުގީޒުންގެ‬

‫އެންމެ ބޮޑު ވެރިއަކަށް ވީއެވެ‪ .‬މިފަހަރު އޭނާ‬ ‫އައިއިރު އޭނާއަކީ އިސްލާމެއް ކަމަށް ޤަބޫލު‬ ‫ކުރެވޭކަށްވެސް އަދި އެހެން ހީކުރެވޭކަށްވެސް‬ ‫ނެތެވެ‪ .‬އަދި އޭނާއާމެދު އެހެން ކިޔައެއްވެސް‬ ‫ނޫޅެއެވެ‪.‬‬ ‫ ބޭރުގެ ލިޔުންތެރިއެއްގެ ދިރާސާގައި‬ ‫ބުނާގޮތުގައި ‪1558‬މ‪ .‬ވަނަ އަހަރު ރާއްޖެއަށް‬ ‫އައި ޕޯޗުގީޒުންގެ ފައުޖުގެ ވެރިއަކަށް ހުރީ‬

‫‪22‬‬

‫‪www.mndf.gov.mv‬‬

‫ކެޕްޓަން މެނުއަލް ޑަސިލްވެއިރާ ޑިއަރައުޜޯއެވެ‪.‬‬

‫ދުވަސް (ޙިޖްރީގޮތުން ‪ 15‬އަހަރާއި ‪ 7‬މަސް)‬

‫ތަކުރުފާނުލް‬

‫މި ލިޔުމުގައި އަނދިރި އަނދިރިންގެ އެއްވެސް‬

‫ވަންދެން ތިބުމަށްފަހު‪ ،‬ރާއްޖޭގެ މިނިވަންކަމާއި‬

‫މަހާރަދުންނެވެ‪.‬‬

‫ވާހަކައެއް ލިޔެފައެއް ނެތެވެ‪ .‬ނަމަވެސް އިސް‬

‫އިސްލާމްދީނުގެ މަތިވެރި ނިޢުމަތް‪ ،‬ކީރިތިވަންތަ‬

‫މަސައްކަތްކުރާ‬

‫މާތްﷲ ދިވެހީންނަށް އިރާދަކުރެއްވުމުގެ މަތިވެރި‬

‫ޕޯޗުގީޒު‬

‫މީހެއްގެ‬

‫ދަށުން‬

‫ދިވެއްސެއްގެ ވާހަކަ ހިމަނާފައިވެއެވެ‪.‬‬ ‫ ޢަލީ‬ ‫ދިވެހިރާއްޖޭގެ‬

‫ނަސީބު ލިބިއްޖެއެވެ‪ .‬އެވަރުގަދަ ޤައުމީ ޖިހާދު‬

‫ރަސްގެފާނު‬

‫ޝަހީދުވެ‪،‬‬

‫މައްޗަށް‬

‫ޕޯޗުގީޒުން‬

‫އަތްދަށުގައި‬

‫ނން ާޒ ެގުމގެ ެފށުން‬ ‫ސކައެރީމީހު ި‬ ‫ވެރިވ ަޢެ‪ް ،‬‬

‫ދިވެހީން‬

‫އަޅުވެތިކޮށްގެން ‪ 15‬އަހަރާއި މަހަކާއި ‪12‬‬

‫ކުރެއްވި‬

‫ބަތަލަކީ‪،‬‬

‫ދިވެހިރާއްޖެ‬

‫ދެމިއޮތްހާ‬

‫ހިނދަކު ހަދާންނެތިގެން ދިޔުމެއް ނެތް ބަތަލެވެ‪.‬‬ ‫އުތީމު‬

‫މަހާރަދުން‬

‫ނެވެ‪.‬‬

‫މަޝްހޫރު‬

‫ބޮޑު‬

‫ތަކުރުފާނެވެ‪ .‬އައްސުލްޠާނުލް ޣާޒީ މުޙައްމަދު‬

‫އަޢުޡަމް‬

‫ސިރީ‬

‫ސަވާދީއްތަ‬

‫ ޢަލީ ރަސްގެފާނު ޝަހީދުކޮށްލާފައި‪،‬‬ ‫ރާއްޖެ އަޅުވެތިކޮށްގެން ޕޯޗުގީޒުން ތިބީ ‪15‬‬ ‫އަހަރާއި ‪ 7‬މަސް ވަންދެނެވެ‪ .‬އާދެ ހިޖުރައިން‬ ‫‪ 965‬ވަނަ އަހަރުގެ ޝަޢުބާން މަހުގެ ‪ 1‬ވަނަ‬ ‫ދުވަހުން ފެށިގެން ހިޖުރައިން ‪ 981‬ވަނަ‬ ‫އަހަރުގެ ރަބީޢުލް އައްވަލް މަހުގެ ‪ 1‬ވަނަރޭގެ‬ ‫ނިޔަލަށެވެ‪.‬‬

‫ޞ ްއ ަޔތް‬ ‫ނގެ ަވ ި‬ ‫ސ ެގފާ ު‬ ‫ރ ް‬ ‫ޝ ީހދު ަޢލީ ަ‬ ‫ަ‬ ‫މިއީ ޝަހީދުވީ ޢަލީ ރަސްގެފާނު ޕޯޗްގީޒުންނާ ހަނގުރާމައަށް ތައްޔާރު ވެވަޑައިގަންނަވަމުން ގެންދެވި މުހިންމު‬ ‫ވަގުތުގައި އެރަދުންގެ ޢާއިލާއާ ބައްދަލު ކުރެއްވި އެންމެ ފަހު ފަހަރު ކަމަށް ވާހަކައިން ދޭހަވެއެވެ‪ .‬އެރަދުންގެ ހިތްވަރުފުޅާއި‬ ‫ޤައުމަށްޓަކާ ޖިހާދު ކުރުމުގެ މަތިވެރި ޢަޒުމުގައި ސާބިތުކަމާއެކު ހުންނަވައިގެން އެރަދުންގެ ލޮބުވެތި ދަރިކަނބަލުންނަށް ކުރެއްވި‬ ‫ޢިބްރަތުން ފުރިގެންވާ ވަރަށް އަގުހުރި ވަޞިއްޔަތްފުޅެކެވެ‪ .‬ފުންކޮށް ވިސްނާލާއިރު މިވަޞިއްޔަތަކީ ހަމައެކަނި އެރަދުންގެ‬ ‫ލޮބުވެތި ދަރިކަނބަލުންނަށް ކުރެއްވި ވަޞިއްޔަތެއް ނޫނެވެ‪ .‬މިއީ މުޅި ޤައުމުގެ އަންނަންއޮތް ޖީލުތަކާއި އަދި ދިވެހި ދަރިންގެ‬ ‫ދަރީންނަށްވެސް ވަރަށް ބޭނުންތެރި ވަރަށް އަގުހުރި ވަޞިއްޔަތްފުޅެކެވެ‪:‬‬ ‫މާލޭގައިވެސް ހޭލައި އަތިރިމަތި ބަލަހައްޓާން އުޅޭ މީހުން ކުޑަކޮށް ހަމަހިމޭންވެލައިފިއެވެ‪ .‬ޢަލީރަސްގެފާނު‪ ،‬ވަރަށް‬ ‫ދަންކޮށް ތެދުވެ ވަޑައިގެން‪ ،‬ދަމުނަމާދު ކުރައްވައިގެން ކޮއިލު ވަށައި ހިންގަވައި‪ ،‬ދަމަށް ތިބި މީހުންގެ ޚަބަރު ބައްލަވައި‪،‬‬ ‫ރަށުތެރޭގެ ޙާލު ބައްލަވައިފައި‪ ،‬ކޮއިލުތެރެއަށް ވަދެވަޑައިގަތެވެ‪ .‬ދެން ވަދެވަޑައިގަތީ މިރަސްގެފާނުންގެ އަބިކަބަލުން ކަބާއައިސާ‬ ‫ރަނި ކިލަގެ އިންނަވާ ގެކޮޅަށެވެ‪.‬‬ ‫ކަބާއައިސާ‪ :‬އަޅުގަނޑު މިއިންނަނީ މާދަމާގެ ޙާލެއް ނޭނގޭވަރުން މޮޅީން ނުނިދިފައެވެ‪.‬‬ ‫ރަސްގެފާނު‪ :‬އެހެން ދޮގޭޔޭ‪ .‬އަހަރެން މިއުޅެނީ‪ ،‬މާދަމާގެ ޙާލު އެނގޭވަރުން އުފަލުން ނުނިދިގެންނޭ‪.‬‬ ‫ކަބާއައިސާ‪ :‬ތިޔަހެންނާ މާދަމާގެ ޙާލަކީ ކޮބައިތޯޔޭ‪ .‬އަޅުގަނޑަށްވެސް އެންގެވުން އެދެމޭ‪.‬‬ ‫ރަސްގެފާނު‪ :‬މާދަމާގެ ޙާލަކީ‪ ،‬އެހެންނާ ނަޞްރު ލިބުމެވެ‪ .‬އެހެންނާ މާތްރަސްކަލާނގެ ތެދުމަގުގައި ޝަހީދުވުމެވެ‪ .‬މިތާކު‬ ‫ދެރަކަމެއް ނެތެވެ‪ .‬ކަމަނާއެވެ‪ .‬ތިމާމެންގެ ދީނާއި ވަޒަނާއި ހުރެ ޢަދާވާތްތެރިންގެ ތޫނު ހަތިޔާރުތަކުގެ ކައިރިއަށް‪،‬‬ ‫ވޮށުހުޅުގަނޑުގެ ކައިރިއަށް ވޮށް ދޫނިދާ ފަދައިން‪ ،‬އުފަލުގައި ބިރަކާ ނުލައި ދާ ދިވެހީންނާއި‪ ،‬ފިނޑިކަމާއި‬ ‫ގޮތްކުޑަކަމުން ދުނގެތިވަލަށް ފިލާންދުވާ މީހުނާއި‪ ،‬މާދަމާ ފެންނާނެއެވެ‪.‬‬ ‫ދެން ރަސްގެފާނު ތުއްޕުޅު ދަރިކަބަލުން ގެންނަވައި އުނގުފުޅުގެ ތެރެއަށް ލަފައިލައްވައި‪ ،‬އިސްތަށިފުޅުގައި އަތްޕުޅުން ފިރުމަވައިފައި‬ ‫ވިދާޅުވިޔޭ‪ :‬ދަރިފުޅާ ސިއްތިފުޅާޔޭ ހަދާންކުރާށޭ‪ .‬މާދަމާ ބައްޕާ މިދުނިޔެއިން ވަކިވެއްޖެއްޔާއި ހިތާމަ ނުކުރާށެވެ‪ .‬މާތްކަލާނގެޔާ‬ ‫ދަރިފުޅާ ވަކީލު ކޮށްފީމެވެ‪ .‬މިއުޅޭ ކާފަރުންގެ އަތްދަށުން ދިވެހިރާއްޖެ ސަލާމަތްކުރަން ހިތްވަރު ކުރާ ޒުވާނަކު‬ ‫ދިވެހީންގެ ތެރެއިން ފެނިއްޖެއްޔާ އެމީހަކުގެ ފައިވާނަށް ޚިދުމަތް ކުރާ އަޅަކު ކަމުގައި ދަރިފުޅުވާށެވެ‪.‬‬ ‫މިހެން ވިދާޅުވެ މިދަރިކަބަލުންގެ ދެބުމަފުޅު ދެމެދުގައި ބޮސްދެއްވާފައި‪ ،‬ހިނިފުޅުވަޑުވަމުން ނުކުމެވަޑައިގެންފިއެވެ‪.‬‬ ‫‪ -‬ފަޟީލަތުއްޝައިޚް ޙުސައިން ސަލަޙުއްދީން ލިޔުއްވި ބޮޑުތަކުރުފާނު ވާހަކައިން ‪-‬‬

‫‪www.mndf.gov.mv‬‬

‫‪23‬‬

‫ނެ ތި މޮ ށު މާ އި ދެ ބަ އޮ ޑު ވު ން‬ ‫ނ ައކީ‬ ‫ނ ަބއި ިކ ުޔ ެމވެ‪ .‬މާ ަ‬ ‫ނތި ު‬ ‫ށ ަމކީ" ެ‬ ‫ނތި ޮމ ު‬ ‫ސ ޮފތުން ަބ ާލ ިއރު " ެ‬ ‫ދި ެވހި ަބ ް‬ ‫ސ ާވ ަހކަ ެދ ްއ ުކމެވެ‪.‬‬ ‫ނ ާތ ަގއި ެއ ީމ ާހގެ ޯގ ް‬ ‫ތަ ް‬

‫ނ ާޒރު‬ ‫ނޓް ައ ްޙ ަމދު ި‬ ‫ސޖަ ަ‬ ‫ާ‬

‫ނތް‬ ‫ީމހާ ެ‬

‫" ެދ ަބ ޮއ ުޑވުން" ެއއީ ީމ ެހ ްއގެ ގާ ުތ ަގއި ޭދ ެތރެ‬

‫ނ ެތރި ަކ ަމކީ‬ ‫ނ ުމ ޮކށް ާވ ަހކަ ެދ ްއ ުކ ެމވެ‪ާ .‬ވ ަހކަ ެދ ްއ ުކ ާމއި ާވ ާހކަ ެދ ްއކު ް‬ ‫ނ ަކކު ަބދު ާ‬ ‫ެޖ ޭހގޮ ަތށް އަ ެ‬ ‫ނ ުޢމަ ެތ ެކވެ‪.‬‬ ‫ރ ެކވެ‪ަ .‬އދި ެއ ާހމެ ޮބޑު ި‬ ‫ނ ެ‬ ‫ނމު ހު ަ‬ ‫ނ ައށް ެދއް ާވ ަފ ިއވާ ުމހި ް‬ ‫ނސާ ާ‬ ‫ރތުން އި ް‬ ‫ުޤ ުދ ަ‬ ‫ޤާނޫނީ ގޮތުން ބަލާއިރުވެސް ވަކި ޙައްދުތަކެއްގެ ތެރެއިން ޚިޔާލުފާޅުކުރުމާއި މަޢުލޫމާތު ލިބިގަތުމާއި‬ ‫ސސީ ޮބ ުޑ ަޙ ްއ ެޤ ެކވެ‪.‬‬ ‫ނގެ ައ ާ‬ ‫ނ ަމކީ ައ ުޅގަނ ުޑމެ ް‬ ‫ށދި ު‬ ‫ރ ޮކ ް‬ ‫ަމ ުޢ ޫލ ާމތު ޯފ ު‬ ‫ޝަޢުޤުވެރިކަމަކީ‬

‫ސައިހޮޓާ ތަކާއި‪ ،‬ކެފޭތަކާއި އަދި‬

‫އެހެންނަމަވެސް‬

‫އުފެދޭ‬

‫މިސިފަ އަޅުގަނޑުމެންގެ ތެރޭގައި އަށަގަނެފައިވާ‬

‫ރެސްޓޯރެންޓުތަކުގެ‬

‫އޮފީސްތަކުގެ‬

‫ސުވާލަކީ މިޙައްޤުގެ މިނިވަންކަށް އަޅުގަނޑުމެންގެ‬

‫މިންވަރު ވަރަށް ރަނގަޅަށް ހާމަވާ ކަމެކެވެ‪.‬‬

‫ކެންޓީނުން ފެށިގެން އޮފީސްތެރެއިން މިބާވާތުގެ‬

‫ތެރެއިން ގިނަ ފަރުދުން ލިބިގަންނަނީ އެންމެ‬

‫ތިބާގެ‬

‫ވާހަކަތައް ޖާގަ ހޯދައި ގަނެ މުޅިއޮފީސްތެރެއަށް‬

‫މުޖުތަމަޢުއަށް‬

‫އަޅުގަނޑުމެންގެ‬

‫ނަޒަރެއް ހިންގާލާއިރު‬

‫ތިމާގެ‬

‫އެދެވޭގޮތައްތޯއެވެ‪.‬‬

‫އަޑު‬

‫އަދި‬

‫އަހަންތިބޭ‬

‫އެފަދަ‬

‫މީހުންދޭ‬

‫ވާހަކަ‬

‫ރައްދުވަމުންދާ‬

‫އިތުރުން‬

‫ދޫފަރިތަކަމާއި‬

‫ބަސްމޮށުންތެރި ކަމުގެ ބޭނުން ހިފައިގެން އެހެން‬ ‫މީސްމީހުންގެ ގަދަރު ކުޑަވާ މޭރުމުން މިވެނި‬ ‫މީހަކީ " ބޮޑު މޮޔައެކޭ ހަމަ ބޮލު ރޮއްޖެކޭ" މި‬ ‫ފަދަ އިބާރާތް ތަކުން އަނެކުންގެ ޤަދަރާއި ޢިއްޒަތް‬ ‫ކޮށާ ވެއްޔާ މޮޑެލަނީ އެ މަޖުލީހުގައި ހާޒިރުވެ‬ ‫ނެތް މީހެއްގެއެވެ‪ .‬މި ގޮތަށް ދެކެވޭ ވާހަތަކަށް‬ ‫އަޅުގަނޑުމެން‬

‫ނެތިމޮށުމޭ‪،‬‬

‫ދެބައޮޑުވުމޭ‪،‬‬

‫ނޫންނަމަ މިނިމަސް ކެއުމޭ ވެސް ކިޔާ އުޅެއެވެ‪.‬‬ ‫ކޮންމެ އަކަސް މިބާވާތުގެ ވާހަކަތަކަކީ އަލި‬ ‫ދަތުރުކުރާ ބާރުމެނެއްވުރެ ދެގުނަ ހަލުއިކޮން‬ ‫އަޅުގަނޑުމެން ތެރޭގައި ފެތުރިގަންނަ ވާހަކަތަކެއް‬ ‫ކަމުގައި ދެއްނެވިދާނެއެވެ‪.‬‬ ‫ނެތިމޮށުމާއި‬

‫ދެބައޮޑުވުމަކީ‬

‫އަޅުގަނޑުމެންގެ ތެރޭގައި ގިނަބަޔަކު އިސްކަން‬ ‫ދޭތަރުތީބަށް ބަލާނަމަ އެންމެ ކުރީ ސަފުގައި‬ ‫ހިމަނާލެވޭނެ ކަމަކަށް މިހާރު ވަނީ ވެފައެވެ‪.‬‬ ‫އެހެނީ މިބާވަތުގެ ވާހަކަ ދައްކަމުން ދާއިރު‬

‫‪24‬‬

‫އެކުވެރިޔާގެ ދިފާޢުގައި އެވަގުތު ބަހެއް ބުނެލާނެ‬

‫މިބަލި ފެތުރެމުންދާއރު މިކަމަށް ތަފާތު ގިންތި‬

‫މީހަކު ނުހުންނަ ކަމަކީވެސް އަޅުގަނޑުމެންގެ‬

‫ތަކާއި އެކި ފަންތި ތަކުގެ ބޭކަލުން ދެއްވާ‬

‫ތެރޭގައި މިކަމަށް ދެވޭ ވަރަށް ބޮޑު ތަރުޙީބަކާއި‬

‫ޝަޢުޤުވެރި ކަމުގެ ސަބަބުން މިއަދުވެސް މިވަނީ"‬

‫އެއްބާރުމެއް ކަމުގައި އަޅުގަނޑު ދެކެއެވެ‪.‬‬

‫އަޑު ގަދަ މީހާ ރުއްގިނަވާނޭ" ބުނާހެން ކަމުގަ‬ ‫‪www.mndf.gov.mv‬‬

‫ދަންނަވަންޖެހެއެވެ‪.‬‬ ‫މުޖުތަމުޢު‬

‫މީހުން‪،‬‬

‫ތެރޭގައި‬

‫އެކެއް‬

‫އަނެކެއްގެ ނެތި މޮށުމާއި ދެބައޮޑު ވުން މިހާ‬ ‫އާންމުވެގެން މިދަނީ ކީއްވެ ތޯ ވިސްނާލާއިރު‬ ‫ފާހަގަ‬

‫އަޅުގަނޑަށް‬

‫ކުރެވޭ‬

‫ދެތިންކަމެއް‬

‫ހިމަނާލާނަމެވެ‪.‬‬

‫ރއް‬ ‫ިތ ާމވަ ެ‬

‫އަތުލައިގެން ސަމާލުކަން ހޯދުމަށްޓަކައި ހަމަ‬

‫މާރަނގަޅަކަށް ނޭގެއޭ‪ ،‬އޭނާ ފެނުމުން މި އަދު‬

‫ކިރިޔާ ވާހަކައެއް އިވޭއިރަށް ކަމުގެ ދެކޮޅު‬

‫މިތާނގަ އެކަހަލަ ވާހަކައެއް މިމީހުން ދެއްކިޔޭ‬

‫ބެލުމެއްނެތި ވާނުވާ އަމުދުން ރޭކާނުލިއަސް ‬

‫އެއީ ތެދެއްތޯ އަހާލާނާން" މިފަދަ ޢިބާރާތަކުން‬

‫އަވަހަށް އެވާހަކަތައް ފަތުރާލައެވެ‪.‬‬

‫އެމީހުންނާއި ޖަވާބުދާރީ ވެވިދާނެއެވެ‪ .‬އެމީހަކު‬

‫ރ ެއޅުން‬ ‫ނށް ަދ ު‬ ‫އަނދާ ައ ިލފާ ަ‬ ‫ދެ‬

‫ނެތުން‪:‬‬

‫ތިމާއައްވުރެ‬

‫ނޫންނަމަ އެބަޔަކު ހަމަ ޔަގީނުންވެސް އޭރުން‬

‫ބައޮޑުވުމާއި‬

‫ނެތި‬

‫މޮށުމުގެ ‬

‫މޮޅު‬

‫ދަރުބާރެއްގައި ހުރެ އަދި ގިނަފަހަރު އެބައި‬

‫ޤާބިލުމީހެއް ނެތްކަން އެކުގައި އުޅޭ މީހުންނަށް‬

‫މީހުންނާއި އެކު ތިމާގެ އެކުވެރިޔާގެ މަސްކޮޅުވެސް‬

‫ތިބާ ހިމެނޭ މަޖުލީހެއްގައި އެފަދަ ވާހަކައެއް‬ ‫ދެއްކުމަށް ޖެހިލުންވާނެއެވެ‪.‬‬ ‫މިފަދަ‬

‫ގޮތަކަށް‬

‫ބުނަން‬

‫އެއްޗެކޭ‬

‫ނުކެރެންޏާ އެފަދަ މަޖިލީހެއް ދޫކޮށް ތިބާއަށް‬ ‫ނުކުމެވިދާނެއެވެ‪.‬‬

‫ތިބާގެ‬

‫ޓަކައި‬

‫އަޚާއަށް‬

‫އެވަރުވެސް ކުރަން ނުކެރެންޏާ ހަނުހުރުމުގެ‬ ‫ފުރިހަމަ‬

‫މިނިވަންކަން‬

‫އެވަގުތު‬

‫ތިބާ‬

‫ލިބި‬

‫ގަންނާށެއެވެ‪ .‬މީގެ އިތުރުންމިފަދަ ވާހަކަތައް‬ ‫ގާތު‬

‫ދާކާ‬

‫މީހެއްގެ‬

‫އޭނާ‬

‫ނެތްތަނެއްގައި‬

‫ބުނެވިދާނެ‬ ‫ދެއްކުމުގެ‬

‫ތިވާހަކަ ‬ ‫ބަދަލުގައި ‬

‫ޚުދުއެމީހެއްގާތު ދައްކަންވީނުންތޯއެ! އަދި މީގެ‬ ‫ހާމަކޮށް ދިނުމަށާއި އަދި ބޮސް ގާތުގައި ތިވާރެއް‬ ‫ނެތިގެން ދޮގު ހަދައިގެންވެސް އެހެން މީހުންގެ‬ ‫ބަލިފައި ދައްކުވައި މިސް މީހުންގެ މައްސަލަތަށް‬ ‫ދެއްކުމާއި‬

‫އަދި‬

‫ގޯހުން‬

‫ގޯހަށް‬

‫ތިމާއަށް‬

‫ކަމެއް ކުރެވިއްޖެ ނަމަ އެކަމެއް މަތި އަޅާ‬ ‫އޮއްބާލުމަށްޓަކައި‪ ،‬ތިމާއަށް އެކުރެވުނު ގޯހަކީ ‬ ‫އެއީ އެހާވަރު ކަމެއް ނޫން ކަމާއި އެފަދަ ނުވަތަ‬ ‫އެއަށްވުރެ މާ ބޮޑެތި ގޯސްތައް މިއުޅޭ "އައްބެ‬ ‫އާއި ޗާރޭވެސް" ކުރާކަން ހާމަ ކޮށްދީ އެހެން‬ ‫މީހުންގެ ބަލިފައި ގައި ހިފާ ދަމަނީ އަމިއްލައަށް‬ ‫ކުރެވުން ގޯހުން ސަލާމަތްވުމަށްޓަކައި ތިމާގެ‬ ‫ނަފްސާނީގޮތުން ބަލި ކަށި އަމިއްލަ ނަފްސު‬ ‫ހިމާޔަތްކޮށް‬

‫ތިމާގެ‬

‫ބޮޑުކަން‬

‫ހާމަކުރުމަށް‬

‫ކާލައިފައި އެނބުރި އައިސް އެމީހާގާތު ތިމަންނާ‬ ‫ބުންޏޭ ނުބުނައްޗޭ ކިޔާއިފަ އަޙުދު ކަށަވަރު ކޮށްފަ ‬ ‫އެވެނި މިވެނި ވާހަކައެއް މިވެނި މިހަކު ކަލޭ އޭ‬

‫ނެތްތަނެއްގައި އޭނާގެ ގޯސްވާކަ ދެއްކި ކަމަށް‬ ‫ޚަބރު ލިބިއްޖެ ނަމަ ސީދާ އެބައެއް ގާތު ނޫންނަމަ‬ ‫އެމީހެއްގާތު މައްސަލަ އަކީ ކޮބާތޯ އެއީ ކީއްވެ‬

‫ނޏާ‬ ‫ނ ެކރެ ް‬ ‫ު‬ ‫ބުނަން‬ ‫ޗކޭ‬ ‫ެއ ްއ ެ‬ ‫އެފަދަ މަޖިލީހެއް ދޫކޮށް ތިބާއަށް‬ ‫ިތ ާބގެ އަ ާޚ ައށް‬ ‫ނއެވެ‪.‬‬ ‫ނ ުކ ެމ ިވދާ ެ‬ ‫ު‬ ‫ޓަކައި އެވަރުވެސް ކުރަން ނުކެރެންޏާ‬ ‫ހަނުހުރުމުގެ ފުރިހަމަ މިނިވަންކަން‬ ‫ށ ެއވެ‪.‬‬ ‫ނ ެ‬ ‫ެއ ަވ ުގތު ިތބާ ިލ ިބ ގަން ާ‬ ‫ކިޔައިގެން ދެއްކިކަމަށް ބުނެ އިތުރަށް އެމީހާގެ ލޭ‬

‫ޓަކައެވެ‪.‬‬

‫ކައްކުވާލާނެއެވެ‪ .‬ފަސާދަވެރި އަދި ފިތުތުނައިގެ‬

‫ޙަސަދަވެރިވުން‪ :‬ތިމާގެ އަމިއްލަ ނަފުސުގައިވާ‬

‫މި އަލިފާންގަނޑު މިކަމުގެ ސަބަބުން އިތުރަށް‬

‫ސބަބުން‪ ،‬އަނެކާއަށް ރަނގަޅު‬ ‫ޙަސަދަވެރިކަމެއްގެ ަ‬

‫އިތުރުން މީހަކަށް އޭނާއާއި ބެހޭ ގޮތުން އޭނާ‬

‫ގޯހުން ގޯހަށް ދެއެވެ‪.‬‬

‫ގޮތެއް ވުމާއި އަދި އެހެން މީހަކަށް ރަނގަޅަށް‬ ‫ކަމެއް ދިމާމާވެދޭނެފަދަ ކަންތައްތަކަށް ހުރަސް‬ ‫އެޅުމަށްޓަކައި އަނެކާގެ އަބުރު ގެއްލުވާލުމަށެވެ‪.‬‬

‫މީހުންގެ ސަމާލުކަން ހޯދުމަށާއި ތިމާއަކީ މަޤުބޫލު‬

‫މީހަކަށްވުން‪:‬‬

‫މީހެއްގެ ފުށުން ކިރިއާ ނޭދެވޭކަމެއްގެ‬ ‫ޚަބަރު ލިބޭއިރަށް‪ ،‬އެހެންމީހުންގެ ޝައުގުވެރިކަން‬ ‫‪www.mndf.gov.mv‬‬

‫ރ ްއ ާކ ެތރި ފިނި‬ ‫ނ ަ‬ ‫ައ ުޅގަނޑު ެދ ޭކ ޮގ ުތ ަގއި މި ު‬ ‫ރދީ ޮގތުން ުކރެ ިވދާނެ‬ ‫ރމަ ުހ ްއ ުޓ ުވ ަމށް ަފ ު‬ ‫ހަނ ުގ ާ‬ ‫ބައެއްކަންތައްތައް‪:‬‬ ‫މިފަދަ ނުރައްކާތެރި އަދި ފަނާކުރުވަނިވި‬ ‫ވާހަކައެއް ދައްކާ އަޑު ތިމާއަށް އިވިއްޖެ ނަމަ‬

‫ދެކެވުނު ވާހަކައެއްތޯ އަހާލެވިދާނާއެވެ‪ .‬މިފަދަ‬ ‫އާދައިގެ ކަންކަމުންވެސް މުޖުތަމަޢު ތެރޭގައި‬ ‫ފެތުރިފައިމިވާ ފަސާދަވެރި ބައްޔަށް ކޮންމެސް‬ ‫ޝިފާއެއް ލިބިދާނެކަމަށް އަޅުގަނޑުދެކެވެ‪.‬‬

‫" މަށަކަށް ތިދައްކާ ވާހަކައެއްގެ ޙަޤީޤަތެއް‬

‫‪25‬‬

‫‪26‬‬

‫ިއ‬ ‫އް‬ ‫ތި‬ ‫ފާ‬ ‫ޤު‬ ‫!‬

‫އައްސުލްޠާން މުކައްރަމް މު ޙަ އް މަ ދު ޢިމާދުއްދީން (ތިންވަނަ)‬

‫ ‬

‫ސިރީ ނަވަރަންނަ ކީރިތި މަހާރަދުން (‪1750‬ން ‪1752‬ށް) ގެ‬ ‫ރަސްކަމުގައި ‪ 1752‬ވަނަ އަހަރު މަލާބާރުން ރާއްޖެ ވެރިކަން‬ ‫ނުވަތަ އެކުރި‬

‫ބަދަލުކުރުމަށް މާލެ އައިސް ހިންގި ޢުދުވާނާއި‬

‫ރ ަމ ާއއި ‪ 1988‬ވަނަ އަހަރު ތަމަޅަ ޓެރަރިސްޓުންގެ ބަޔަކު‬ ‫ހަނ ުގ ާ‬

‫ނއި ނު ަވތަ‬ ‫ނގި ުޢ ުދވާ ާ‬ ‫ރ ަމށް ހި ް‬ ‫ރކަން ަބ ަދލު ުކ ު‬ ‫ރ ްއ ޭޖގެ ެވ ި‬ ‫ައ ިއސް ާ‬ ‫ރ ަކ ަމށް‬ ‫ސފަ ަތ ެކއް‪ި ،‬އއް ިތ ާފޤު ަތ ެކއް ުހ ި‬ ‫ރ ަމ ާއއި ެއ ްއ ޮގތް ި‬ ‫ެއ ުކރި ހަނ ުގ ާ‬

‫ނ ޯތ ެއވެ‪.‬‬ ‫ރއްވާ ު‬ ‫ނ ަގ ޫބލު ުފޅު ކު ަ‬ ‫ނ ުވމު ް‬ ‫ދެން ެ‬

‫ޢިމާދުއްދީނުގެ ރަސްކަމުގައި ދިވެހިންނަށް‬ ‫ޙަމަލާ‬

‫ދިން‬

‫ކަރައިގެ‬

‫މަލަބާރުންނަކީ‬

‫މަލާބާރުގެ‬

‫ހިންދު‬

‫ވަޒަންވެރިންނެވެ‪.‬‬

‫އަދި ކަންނައްނޫރަކީވެސް ހިންދު ކަރައިގެ‬ ‫ބައެކެވެ‪ .‬ހިންދުކަރަ ނޫނީ ހިންދުސްތާނަކީ‬

‫މޭޖަރ ރިޓަޔަރޑް ޙުސައިން ޝާކިރު‬

‫މިހާރުގެ ޕާކިސްތާނާއި ބަނގުޅަދޭޝްވެސް‬

‫މި ދެ ޢުދުވާނުގެ ދެމެދުގައި ‪236‬‬ ‫އަހަރު ހިގާފައި ވެއެވެ‪ .‬މުކައްރަމް މުޙައްމަދު‬ ‫ޢިމާދުއްދީނަކީ ރާއްޖޭގެ ތާރީޚުން ނަންއެނގޭ‬ ‫‪77‬ވަނަ‬

‫ރަސްގެފާނެވެ‪.‬‬

‫ދިވެހިރާއްޖޭގެ‬

‫އެރަދުންގެ‬ ‫‪6‬‬

‫ތަޚުތުގައި‬

‫ފަހުން‬

‫ރަސްކަލުން‬

‫ރަސްކަން ކުރައްވާފައި ވެއެވެ‪ .‬މީގެ އިތުރުން‬ ‫އެއް ބޭފުޅަކު ރާއްޖޭގެ ރަސްކަމަށް އިންތިޚާބު‬ ‫ކުރެވި‬ ‫ރާއްޖޭގެ‬

‫އިންޤިލާބީ‬

‫ކޮމެޓީގެ‬

‫ދެ‬

‫ކޮމެޓީން‬

‫ވެރިކަން‬

‫ހިންގަވާ‬

‫ދެ‬

‫ފަހަރަށް‬

‫ރާއްޖޭގައި ޖުމްހޫރީ ވެރިކަން ގާއިމުކުރެވިފައި‬ ‫ވެއެވެ‪ 1988 .‬ގެ ޢުދުވާނު ހިނގީ ދެވަނަ‬ ‫ޖުމްހޫރިއްޔަތުގެ‬

‫ދެވަނަ‬

‫ރައީސްގެ‬

‫ދެވަނަ‬

‫ދައުރުގެ އެންމެ ފަހުގެ ދުވަސްތަކުތެރޭގައެވެ‪.‬‬

‫ސ ަފ ަތއް‪.‬‬ ‫ެއ ްއ ޮގތް ި‬

‫ނޭޕާލާއެކު‬

‫ވެރިކަން ކުރާ ތަނެކެވެ‪ .‬އޭގެ ތެރޭގައި‬ ‫ކުދިކުދި‬

‫ރާޖާއިންނާއި‬

‫މަހާރާޖާއިންނާއި‬

‫ޝާހުންނާއި ބާދުޝާހުންނާއި ޝަހެންޝާހުން‬ ‫ތަކެއް ވެރިކަން ކޮށްފައިވެއެވެ‪ .‬މަލާބާރަކީ‬ ‫މިހާރުގެ ކެރެލާ ސްޓޭޓްގެ ޑިސްޓްރިކްޓެކެވެ‪.‬‬ ‫ކަންނައްނޫރު ނޫނީ ކަންނޫ އަކީ ކެރެލާ‬ ‫ސްޓޭޓްގެ ކެޕިޓަލް ޓްރިވަންޑްރަމާއި ‪518‬‬ ‫ކމ‪ .‬އުތުރުގައިވާ ރަށެކެވެ‪ .‬‬ ‫ ‪ 1988‬ވަނަ ދިވެހި ރާއްޖޭގެ ވެރިކަން‬ ‫ބަދަލުކޮށްލަން‬ ‫ނަސްލުގެ‬

‫ސްރީލަންކާގައި‬

‫މީހުންނަށް‬

‫ހޯދައިދިނުމަށް‬

‫ވަކި‬

‫އޭރު‬

‫ތަމަޅަ‬ ‫ސްޓޭޓެއް‬

‫މަސައްކަތްކުރި‬

‫ތަމަޅަ ޖަމާޢަތްތަކުގެ ތެރެއިން ޕީޕަލްސް‬ ‫ލިބަރޭޝަން އޮފް ޓެމިލް އީލާމް (ޕްލޮޓް)‬

‫ ކަންނައްނޫރު ޢަލީ ރާޖާ ނަވަކާއި ދެ ފުރެއްދި ‬ ‫އޮޑިއަށް ހަތިޔާރާއި މަލާބާރުންގެ މީހުން‬ ‫ލާފައި ރާއްޖެއާ ތޮޅެން ފޮނުވީ ‪ 1752‬ވަނަ‬ ‫އަހަރުއެވެ‪ .‬އޭރު ރަސްކަމުގައި އިންނެވީ‬ ‫މުކައްރަމް މުޙައްމަދު އިމާދުއްދީނު‪ ،‬ކޮރު‬ ‫ބަންޑާރައިންނެވެ‪.‬‬

‫ހިމަނައިގެން‬

‫އޮތް‬

‫ވަކިވަކި‬

‫މުކައްރަމް‬

‫މުޙައްމަދު‬

‫އުމާމަހޭޝްވަރަމް‬

‫ޖަމާޢަތުގެ‬

‫ވެރިމީހާ‬

‫ތިންބޯޓަށް‬

‫ހަނގުރާމައިގެ‬

‫ހަތިޔާރުލާ‬

‫ބަރާކޮށް ތަމަޅައިންގެ ލާފައިފޮނުވީ ދެވަނަ‬ ‫ޖުމްހޫރިއްޔާގެ ދެވަނަ ރައީސް އަލްއުސްތާޛު‬ ‫މައުމޫނު ޢަބުދުލްޤައްޔޫމްގެ ރައީސްކަމުގެ‬ ‫ދެވަނަ ދައުރުގެ އެންމެ ފަހުގެ ދުވަސްކޮޅުގެ‬ ‫ތެރޭގައެވެ‪.‬‬

‫ލަންކާ‬

‫ތަމަޅައިންނަކީ‬

‫‪www.mndf.gov.mv‬‬

‫މުކައްރަމް މު ޙަ އްމަދު ޢިމާދުއްދީނުގެ ރަސްކަމުގައި‪ ،‬ރާއްޖޭގެ‬ ‫ރ ްއ ެޖއަ ުތލާ‬ ‫ރ ާޖ ައށް‪ާ ،‬‬ ‫ނއްނޫރު ަޢލީ ާ‬ ‫ރ ަކ ަމށް ަދ ިހވެ ިތވެ ކަން ަ‬ ‫ެވ ި‬ ‫ރ ުޚގެ ަބ ްއ ަޕގެ‬ ‫ނމާވެ ަވ ަޑ ިއ ަގތީ‪ި ،‬ދ ެވ ިހތާ ީ‬ ‫ނ ަމށް ޒި ް‬ ‫ށދި ު‬ ‫ިމ ްލ ުކ ޮކ ް‬ ‫ނވެ‪.‬‬ ‫ނގެ ެދ ެބއިން ެ‬ ‫ޝ ޫހރު ެވ ަފ ިއވާ ަޙސަން ާތ ުޖ ްއދީ ް‬ ‫ނމުން ަމ ް‬ ‫ަ‬ ‫މުޙައްމަދު ޝަމްސުއްދީނު ފަޑިޔާރު މަނިކުފާނާއި ޚަޠީބު‬ ‫ނވެ‪.‬‬ ‫ައ ުޙ ަމދު ުމ ިޙ ްއ ުޔ ްއދީ ެ‬ ‫ނަސްލީގޮތުން‬

‫ދިރިއުޅޭ‬

‫ޓެމިލްނާޑޫގައި‬

‫އިންޑިޔާގެ ތަމަޅައިންނާ ގުޅުންހުރި ބައެކެވެ‪.‬‬ ‫ޓެމިލްނާޑޫއަކީ އިންޑިއާގެ ‪ 28‬ސްޓޭޓް‬ ‫ތެރެއިން އެއް ސްޓޭޓެވެ‪ .‬ސްރީލަންކާގައި‬ ‫ލަންކާ ތަމަޅައިން ކަމަށް ކިޔާއުޅެނީ ޖަފްނާ‬ ‫ތަމަޅައިންނަށެވެ‪ .‬އިންޑިއަން ތަމަޅައިންނޭ‬ ‫ކިޔާއުޅެނީ‬

‫އިނގިރޭސީން‬

‫ސްރީލަންކާ‬

‫އުޅުނު‬

‫ދުވަސްވަރު‬

‫އަޅުވެތިކޮށްގެން‬ ‫އިނގިރޭސީންގެ‬

‫ބޭނުންތަކަށް‬

‫ސައިފަތް‬

‫ދަނޑުތަކުގައި‬

‫މަސައްކަތް‬

‫ކުރުމަށާއި‬

‫މަސައްކަތްތައް‬

‫ކުރުވުމަށް‬

‫އެހެނިހެން‬

‫ އުމާ މަހޭޝްވަރަމް ފޮނުވައިގެން ޢަބްދުﷲ‬ ‫ލުޠުފީއަށް ވެރިކަން ހޯދައިދޭން މާލެއައި‬ ‫ޕްލޮޓް‬

‫ޖަމާޢަތުގެ‬

‫މާލެ‬

‫ތަމަޅަމީހުން‬

‫އެރީ ‪1988‬މ ނޮވެންބަރު ‪ 3‬ވިލޭރޭ‬ ‫މެންދަމުން‬

‫މާލޭގެ‬

‫އަލިވިލުނުތަނާހެން‬

‫އުތުރު ފަރާތުންނެވެ‪ .‬މާލެ ފުންނިދީގައި‬ ‫ނިދާފައި އޮށްވައެވެ‪ .‬މީހުނަށް ހޭލެވުނީ‬ ‫އެމީހުން މާލެއަރައި މީހުން މަރައި ބަޑިތަޅާ‬ ‫އަޑުފަށަށެވެ‪ .‬ރައީސް ރިޔާސީ ގަނޑުވަރުން‬ ‫ނުކުމެވަޑައިގެން‬

‫ތަނަކަށް‬

‫ރައްކައުތެރި‬

‫(މ‪.‬ގުލިސްތާނުގެ) ވަޑައިގެން ރައްކާތެރިވެ‬ ‫ވަޑައިގަތީއެވެ‪.‬‬ ‫މިޒަމާނުގައި‬ ‫އެއް‬

‫އެންމެ‬

‫ބޭފުޅެއް‬

‫ފުންނާބު‬

‫ކަމުގައިވާ‬

‫އުސް‬

‫ގ‪.‬ސޯސަނީ‬

‫އަލްއުސްތާޛު މުޙައްމަދު ލުޠުފީގެ ދަރިކަލެއް‬ ‫ކަމުގައިވާ ހ‪.‬ހާޖަރާގެ ޢަބުދުﷲ ލުޠުފީއެވެ‪.‬‬ ‫ މުކައްރަމް‬ ‫ރަސްކަމުގައި‬ ‫އައިމީހުން‬

‫މުޙައްމަދު‬ ‫އަލީ‬ ‫މާލެ‬

‫ރާޖާ‬ ‫އެރީ‬

‫ޢިމާދުއްދީނުގެ‬ ‫ފޮނުވައިގެން‬ ‫ރޭގަނޑެއްގައި‬

‫މާލެ ފުންނިދީގައި ނިދާފައި އޮށްވައެވެ‪.‬‬

‫ މުކައްރަމް‬

‫ޢިމާދުއްދީނު‬

‫މުޙައްމަދު‬

‫ވަޒީރުންނާއި އަސްކަރުން ފޮނުއްވައިގެން‬ ‫މަލާބާރު‬

‫މީހުން‬

‫ފައްސަވާލިއެވެ‪.‬‬

‫ގަނޑުވަރުން‬ ‫އެމީހުން‬

‫ނެރެ‬

‫ފިލައިގެން‬

‫ދިޔަމީހުންގޮސް އެމީހުން އައި އޮޑިއަށް‬ ‫އަރައި ރައްކައުތެރިކަން ހޯދިއެވެ‪ .‬ރަދުން‬ ‫އެމީހުންގެ އެދުންތަކާއި ބޭނުންތައް ހޯދައި‬ ‫ސުލްހައަށް އެދިވަޑައިގަތެވެ‪ .‬މަލާބާރުމީހުން‬ ‫ސުލްހައިގެ ވާހަކަތައް ދެއްކުމަށް ޚުދު ރަދުން‬

‫އިންޑިއާއިން ގެނައި‪ ،‬އިންޕޯޓްކުރި ތަމަޅަ‬ ‫ނަސްލުގެ‬

‫ތަމަޅައިންނަކީ‬

‫މީހުންނަށެވެ‪.‬‬

‫އިންޑަސް ވެލީއިން ދެކުނު އިންޑިއާއަށް‬ ‫ހިޖުރަކުރިބައެކެވެ‪.‬‬ ‫ މުކައްރަމް‬

‫މުޙައްމަދު‬

‫ރަސްކަމުގައި‪،‬‬

‫ޢިމާދުއްދީނުގެ‬ ‫ވެރިކަމަށް‬

‫ރާއްޖޭގެ‬

‫ދަހިވެތިވެ ކަންނަންނޫރު އަލީ ރާޖާއަށް‪،‬‬ ‫ރާއްޖެ އަތުލާ މިލްކުކޮށްދިނުމަށް ޒިންމާވެ‬ ‫ވަޑައިގަތީ‪ ،‬ދިވެހިތާރީޚުގެ ބައްޕަގެ ނަމުން‬ ‫ޙަސަން‬

‫މަޝްހޫރުވެފައިވާ‬

‫ތާޖުއްދީންގެ‬

‫ދެބެއިންނެވެ‪ .‬މުޙައްމަދު ޝަމްސުއްދީނު‬ ‫ފަޑިޔާރުމަނިކު‬

‫ޚަޠީބު‬

‫ފާނާއި‬

‫އަޙުމަދު‬

‫މުޙިއްޔުއްދީން އެވެ‪.‬‬ ‫ އަލްއުސްތާޛު މައުމޫނު ޢަބްދުލްޤައްޔޫމްގެ‬ ‫ރައީސްކަމުގައި‬ ‫ދަހިވެތިވެ‬

‫ޕްލޮޓް‬

‫އުމާމަހޭޝްވަރަމް‬

‫ވެރިކަމަށް‬

‫ރާއްޖޭގެ‬ ‫ޖަމާޢަތުގެ‬ ‫އާ‬

‫ވެރިޔާ‬

‫ވާހަކަދައްކައި‬

‫އެއްބަސްވުމަކަށް އައީ‪ ،‬ދިވެހި ތާރީޚުގެ‬ ‫‪www.mndf.gov.mv‬‬

‫މެންދަމުން އަލިވިލުނުފަހުން މާލޭގެ އުތުރު‬

‫ވަޑައިގަތުމަށް‬

‫ފަރާތުންނެވެ‪ .‬ރަދުންނަށް ހޭފުޅު ލެއްވުނީ‬

‫ރަދުންގެ ވަލީޢަހުދާއި އަދިވެސް ރަދުންގެ‬

‫ގަނޑުވަރުތެރެއަށް އެމީހުން ވަދެ ބަޑިޖަހާ‬

‫ޚާދިމެއްގެ އިތުރުން ދެތިން ބޭފުޅުންނާއެކު‬

‫މީހުން މަރާ އަޑަށެވެ‪ .‬އެއަށްފަހު ރަދުން‬

‫ޣަދަރުވެރި‬

‫ފިއްލަވައިގެން ގަޑުވަރުން ނުކުމެވަޑައިގެން‬ ‫މާފަންނު‬

‫ގަނޑުވަރަށް‬

‫ރައްކާތެރިކަން‬

‫ހޯއްދެވީއެވެ‪.‬‬

‫ވަޑައިގެން‬

‫އެދުމުން‬

‫ވަޑައިގަތުމުން‬ ‫މަލާބާރުން‬ ‫މައްޗަށް‬

‫އެމަނިކުފާނާއި‬

‫ގީދަޅު‪،‬‬

‫އެބޭފުޅުން‬

‫ރަހީނުކޮށް‬

‫ވެރިވެގަތުމަށްފަހު‪،‬‬

‫މާލޭ‬

‫އެއްބަޔަކު‬

‫އެއީ‪،‬‬

‫އެބޭފުޅުން ގޮވައިގެން ފުރައިގެން ދިއައީ‬

‫‪1166‬ހ ވަނަ އަހަރު ޞަފަރުމަހުގެ ‪13‬‬

‫މންގަލޫރަށެވެ‪ .‬މަންގަލޫރަކީ ކަރުނާޓަކާ‬

‫ވިލޭރޭ ދަންވަރެވެ‪.‬‬

‫‪27‬‬

‫ސްޓޭޓްގެ ވެރިރަށް ބެންގްލޫރުގެ ހުޅަނގުން ‪ 350‬ކމ ގެ ދުރުގައިވާ‬

‫ގެނެވި‪ ،‬އެމީހުންގެ މައްޗަށް ޝަރީޢަތްކުރެވި‪ ،‬މަރަން ހުކުމްކޮށް އެޙުކުމް‬

‫ބަނދަރުމަތީ ރަށެކެވެ‪ .‬އޭރު އެހުރިހާ ރަށެއްގެ އެންމެ ބާރުގަދަ މީހަކަށް‬

‫އުމުރަށް ޖަލަށްލުމަށް ބަދަލުކުރެވި ޖަލުގައި ހައްޔަރު ކުރެވުނީއެވެ‪.‬‬

‫ހުންނެވީ ޙައިދަރު ޢަލީއެވެ‪.‬‬ ‫ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ‬

‫ މުކައްރަމް މުޙައްމަދު ޢިމާދުއްދީން ރަހީނުކޮށް‪ ،‬ހައިދަރު ޢަލީ އަރިހަށް‬ ‫ޢަބުދުލްޤައްޔޫމު‬

‫ގެންދެވުނުއިރު އެ ރަދުންގެ ލޯފުޅު ވަނީ ކަނުކޮށްލާފައެވެ‪ .‬އެކަމާ ކޯފާ‬

‫ރާހަވެވަޑައިގެން ސިފައިންގެ ލަޝްކަރު ތަރުތީބުކުރައްވާ ހަނގުރާމަ‬

‫އިސްކުރައްވައި‪ ،‬ޢަލީ ރާޖާއާއި ޙަވާލުކުރެވިފައިވާ ލަޝްކަރުގެ ވެރިކަމުން‬

‫ގަދަކުރެއްވުމުން ޕްލޮޓް ޖަމާޢަތުގެ ޓެރަރިސްޓުން ދަޢުލަތުގެ އެތައް‬

‫ވަކިކުރައްވައި ރަދުންނަށް މާތްކޮށް ހިތްތެވިއެވެ‪ .‬ރަދުން އަވަހާރަވީ‬

‫ޢިއްޒަތްތެރިންނަކާއި ނިކަމެތި ރައްޔިތުންގެ އެތައްބައެއް ރަހީނުކޮށް‬

‫ރަހީނެއްގެ ގޮތުގައި ހުންނަވައި ‪ 1170‬ވަނަ އަހަރު ޝައްވާލުމަހު ‪7‬‬

‫ބަނދަރުގައިއޮތް‬

‫އަލްއުސްތާޛު‬

‫ދައުލަތުގެ‬

‫މައުމޫން‬

‫އާގުބޯޓެއްގައި‬

‫ފިލައިގެން‬

‫ދާން‬

‫މަސައްކަތްކުރިއެވެ‪ .‬ދިވެހި ސިފައިން ޓެރަރިސްޓުން ފަހާ ދާންފެށުމުން‬ ‫ދިވެހި ސަރުކާރާއި ނެގޯޝިއޭޓްކުރަން ބޭނުންވާކަމަށް ބުނަމުންދާތީ‬ ‫ނެގޯޝިއޭޓްކުރުމަށް ދިވެހިރާއްޖެ ނުވަތަ އިންޑިއާގެ ވެސްޓް ކޯސްޓްގެ‬ ‫ބަނދަރެއް ޚިޔާރުކުރަމަށް ދިވެހި ސިފައިން އަންގަމުން ދިޔަނަމަވެސް‬ ‫ޓެރަރިސްޓުން ބޭނުންވީ ސްރީލަންކާއަށް ގޮސް ކޮޅުނބުގައި ހުންނަ‬ ‫އިންޑިއާގެ ހައިކަމިޝަނަރ މރ‪ .‬ޖީއެން ޑިގްސިޓާއި ނެގޯޝިއޭޓް‬ ‫ކުރުމަށެވެ‪ .‬ޓެރަރިސްޓުން ގެންދިޔައީ ދިވެހި ސަރުކާރަށް ބިރުދެއްކުމުގެ‬

‫ވަނަ ދުވަހު މަލިކުގައެވެ‪ .‬‬ ‫ ‪ 1989‬ޖުލައި ‪ 16‬ވަނަ ދުވަހު އެލްޓީޓީއިން އުމާ މަހޭޝްވަރަން‬ ‫މަރާލިއެވެ‪.‬‬ ‫ ‪ 88‬ނޮވެމްބަރ ‪ 3‬ވަނަ ދުވަހުގެ ޢުދުވާނުގައި ބައިވެރިވި ކުށްވެރިންގެ‬ ‫ޝަރީޢަތް ނިމުނީ ‪ 1989‬އޮގަސްޓް ‪ 12‬ވަނަ ދުވަހުއެވެ‪ .‬މި‬ ‫ޝަރީޢަތުގައި ދިވެހި ‪ 4‬މީހަކަށާއި ޕްލޮޓް ޖަމާޢަތުގެ ‪ 12‬މީހަކަށް‬ ‫މަރުގެ ޙުކުމް އިއްވިއެވެ‪.‬‬ ‫ ‪ 1752‬ވަނަ އަހަރު މަލާބާރުން ރާއްޖެއަށް އަތްގަދަކުރިތާ ހަތަރު މަހެއްހާ‬ ‫ދުވަސް ފަހުން‪ ،‬އޭރު މުލީގޭ ދޮން ޙަސަން މަނިކުފާނު ފަހުން އަލްޣާޒީ‬ ‫ހަސަން ޢިއްޒުއްދީނު ދޮންބަންޑާރައިން އިސްވެ ހުންނަވާ މަލާބާރުންނާއި‬ ‫ހަނގުރާމަކޮށް އެމީހުން ބަލިކުރައްވައި ރާއްޖެ މިނިވަންކުރެއްވިއެވެ‪.‬‬ ‫ ‪ 1988‬ނޮވެންބަރު މަހުގެ ޢުދުވާނަށް ‪ 24‬އަހަރު ފުރުނު ނޮވެންބަރު‬ ‫‪ 3‬ގެ ޝަހީދުންގެ ހަދާނުގައި ޕްލޮޓް މީހުން ސިފައިންގެ މައިމަރުކަޒުގެ‬ ‫ފާރުން ގޮއްވާލި ބައުގަނޑު ހެދުނު ދިމާގައި އެމްއެންޑީއެފްއިން ހެދި‬ ‫ހަނދާނީ ބިނާގައި މިނިވަންކަން ދިފާޢު ކުރުމުގެ ރަމްޒެއްގެ ގޮތުން‬ ‫ބެހެއްޓީ‬

‫އައްސުލްޠާނު‬

‫ޙަސަން‬

‫އިއްޒުއްދީނު‬

‫ދޮންބަންޑާރައިންގެ‬

‫އައްޑަނަކޮޅާއި އެއްގޮތް ނަމޫނާއަކަށެވެ‪.‬‬ ‫ގޮތުން ރަހީނުން މަރަމުންނެވެ‪.‬‬ ‫ ރާއްޖޭގެ ރަދުންނާއި ވަލީޢަހުދާއި މަތީފަންތީ ދެތިން ބޭފުޅުން ރަހީނުކޮށް‪،‬‬

‫"ނަމާ ޝަރަފާ މިޤައުމުގެ އަބަދުވެސް ދަމަހައްޓަމުން ދާށޭ‬ ‫ކަމާއި ބަހާ ގުޅާލައިގެން ވަޠަން ކުރިއަރުވަމުން ދާށޭ‪ ".‬‬ ‫ޙަސަން ޝާކިރު މުޙައްމަދު‪.‬‬

‫މާލޭގައި މަލަބާރުންގެ ވަކި ހިއްޕާލެވުމުން‪ ،‬ކަންނައްނޫރު ޢަލީރާޖާއަށް‬ ‫ރާއްޖެ އަތުލައިދިނުމުގައި މަލާބާރުންނަށް އެހީތެރިވެދިން ދިވެހި ޤައުމަށް‬ ‫ޚިޔާނަތްތެރިވެ ޣަދަރުވެރި އަލްގާޟީ މުޙައްމަދު ޝަމްސުއްދީނާއި ޚަތީބު‬ ‫އަޙުމަދު މުޙިޔުއްދީނާއި ދެބެއިން‪ ،‬ކަނޑުފައްތާ މެރީއެވެ‪.‬‬ ‫ ޕްލޮޓް ޖަމާޢަތް އެމީހުން ހިންގި ޢުދުވާނުން ފޭލިވެގެން ފިލަން ދިޔައިރު‬ ‫އެމީހުންނަށް ރާއްޖެ އަތުލައިދިނުމަށް ޕްލޭންތައްކޮށް ރޭވުންތައް ރާވައިދީ‬ ‫އެމީހުންގެ އެހީގައި ރާއްޖޭގެ ވެރިކަން ހޯދުމަށް މަސައްކަތްކުރި ޢަބުދުﷲ‬ ‫ލުޠުފީ އާއި ސަގަރު އަޙުމަދު ނާޞިރުގެ ބާރު ވަނީ ކެނޑިފައެވެ‪ .‬އެހެނިހެން‬ ‫ރަހީނުންފަދައިން އެދެމީހުންނަށްވެސް ވަނީ ޓެރަރިސްޓުންގެ ބިރުވެރިކަމާ‬ ‫ކުރިމަތިލާން ޖެހި އަޅުވެތިވެފައެވެ‪ .‬އެއްވެސް ކަމެއް އެމީހުންގެ އަމިއްލަ‬ ‫އިޚުތިޔާރުގައި ކުރުމުގެ ބާރުވެރިކަން ވަނީ ނެތި ނިގުޅައިގަނެވިފައެވެ‪.‬‬ ‫އެންމެފަހުން ދިވެހި އަސްކަރިއްޔާއިން ރަހީނުންގޮވައިގެން ފިލަން ދިޔަ‬ ‫ބޯޓަށް ޙަމަލާދީ‪ ،‬ޢަބްދުﷲ ލުޠުފީ އާއި ސަގަރު އަޙުމަދު ނާޞިރު މާލެ‬

‫މަ ޢު ލޫ މާ ތު ހޯދީ‪:‬‬ ‫§ §ދިވެހި ރާއްޖޭގެ ތަންޤީޙު ކުރެވުނު ތާރީޚު – ސުމުއްވުލްއަމީރު‬ ‫މުޙައްމަދު އަމީނު‬ ‫§ §ދިވެހިރާއްޖޭގެ ރަހުންނާއި ރަނީން – ނަޞީމާ މުޙައްމަދު‬ ‫ދިވެހިބަހާއި ތާރީޚަށް ޚިދުމަތްކުރާ މަޖިލިސް ‪2010 -‬‬ ‫§ §ނޮވެންބަރު ތިނެއްގެ ޢުދުވާނީ ޙަމަލާ ‪ -‬ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާގެ‬ ‫އޮފީސް ‪ 3‬ނޮވެންބަރު ‪1991‬‬ ‫§ §ލިޔުންތެރިޔާ ‪.1‬‬ ‫§ §ވިކިޕިޑިއާގެ ބައެއް ސައިޓްތައް‪.‬‬

you plan the future.

CHILD EDUCATION EXPENSES PLAN www.allied.mv | +960 330 0033

A subsidiary of STO Plc

we secure the dreams.

www.mndf.gov.mv

‫ޑ ރ ‪ .‬ރަ މީ ޒް ަޢ ލީ‬

‫ޝފާ ިލ ިބ ަފއި ޭވ ެހ ްއޔެވެ؟‬ ‫ށ ި‬ ‫ސ ަބ ް‬ ‫ސ ަބ ިލ ެޖ ިހ ަފ ިއވާ ެއއް ެވސް ީމ ަހ ަކށް ިމ ާހ ިހ ާ‬ ‫ެއ ިއ ްޑ ް‬ ‫އެއިޑްސް ބައްޔަށް ޑޮކްޓަރީ ބޭހެއް‬

‫ހޯދުމަށްކުރި ދިރާސާތަކެއްގެ މައްޗަށް ޕީއެޗްޑީ‬

‫ނޓް"‬ ‫"ބާރލިން ޭޕޝެ ް‬

‫ޓިމޮތީ‬

‫ވައްތަރެއްކަމުގައިވާ‬

‫ކުރުކޮށް މިވާހަކަ ދަންނަވާލާނަމެވެ‪ .‬އެއިޑްސް‬

‫ލިއުކީމިއ"‬

‫ބަލި ޖެހިފައވާ މީހަކަށް ރަނގަޅުވި ކަމަށް‬

‫އަންގައެވެ‪ .‬މިއީ ބޯންމެރޯ ބަދަލުކުރުމާއި ދާދި‬

‫އެތައް ވާހަކަތައް އެއިޑްސް ބައްޔާއިބެހޭ ގޮތުން‬

‫އެއްކަމެކެވެ‪ .‬މިގޮތުން ޓިމޮތީއަށްވެސް ޑޮކްޓަރު‬

‫ގަބޫލުކުރާކަން އަޅުގަނޑަށްވެސް އެނގެއެވެ‪.‬‬

‫ސާބިތު‬

‫ބައްޔަށް‬

‫މިހިސާބަށް‬

‫ޝިފާލިބިފައިވާ‬

‫ހޯދިފައިވާ‬

‫ފަރުވާތައް‬

‫ކަމަށާއި‬

‫ނުވަތަ‬

‫ކުންފުނިތަކުން ކޮންމެވެސް މާއްދީ ފައިދާއެއްގެ‬

‫ބޭނުމުގައި ސިއްރުކޮށްގެން ތިބީކަމަށް ގަބޫލުކުރާ‬

‫މީހުން މަދެއްނޫނެވެ‪ .‬އަދި މިނޫނަސް މިފަދަ‬ ‫އެތައް ވާހަކަތަކެއް އެކި މީޑިއާ މެދުވެރިކޮށް‬

‫ފެތުރެމުން‬

‫އެބަދެއެވެ‪.‬‬

‫އެހެން‬

‫ނަމަވެސް‬

‫"ބާރލިން ޕޭޝެންޓް" ގެ ނަމުން މަޝްހޫރުވި‬

‫އެމެރިކާގެ ޓިމޮތީ ރޭ ބޮރައުން ނޫން އެހެން‬ ‫މީހަކަށް އެއިޑްސް ބަލިން ޝިފާއެއް ލިބުނުކަމަށް‬ ‫މިހިސާބަށް ސާބިތު ކުރެވެން ނެތެވެ‪.‬‬ ‫މިލިޔުމުގައި‬

‫"ބާރލިން‬

‫ޕޭޝަންޓް"‬

‫އަޅުގަނޑު‬ ‫އަށް‬

‫ބަލާލާނީ‬

‫އެއިޑްސް‬

‫އިން ޝިފާ ލިބުނުގޮތަށާއި ޖުމްލަގޮތެއްގައި‬ ‫އެއިޑްސްއަށް ދާއިމީ ފަރުވާއެއް ހޯދުމަށް ދިމާވާ‬

‫ގޮންޖެހުންތަކަށެވެ‪.‬‬

‫‪30‬‬

‫އެންގީ ސްޓެމް ސެލް ބަދަލު ކުރުމަށެވެ‪.‬‬ ‫މިހިސާބަށް‬

‫އެއިޑްސް‬

‫ހުޅަނގުގެ ސަރުކާރުތަކުންނާއި ބޭސް އުފައްދާ‬

‫މިވައްތަރުގެ‬

‫ލޭގެ‬

‫ގޮތުން ސްޓެމް ސެލް ބަދަލު ކުރަން ޑޮކްޓަރުން‬

‫ދަންނަވާ އިރުވެސް ވަރަށް ގިނަ މީހުން ތަފާތު‬

‫ނުކުރެވުނަސް‬

‫"އެކިއުޓް‬

‫ޖެހުނެވެ‪.‬‬

‫މައެލޮއިޑް‬

‫ކެންސަރަށް ބައެއް ހާލަތްތަކުގައި ފަރުވާއެއްގެ‬

‫ސާބިތުވާން އޮތީ އެއްމެ މީހެކެވެ‪ .‬މިހެން‬

‫އެތައް‬

‫އެއިޑްސް‬

‫‪ 10‬ވަރަކަށް އަހަރުފަހުން ލޭގެ ކެންސަރުގެ‬

‫ތީސިސް ހެދި ފަރާތެއްގެ ހައިސިއްޔަތުން ވަރަށް‬

‫ބަޔަކަށް‬

‫އަށް‬

‫ޖެހުނުތާ‬

‫ސައިންވެރިން‬

‫ދިޔައިރު‬

‫ކުރިން ހަދާފައިވާ ދިރާސާތަކުން އިނގޭ ގޮތުގައި‬ ‫އެއިޑްސް ޖެހެނީ އެޗް‪ .‬އައި‪ .‬ވީ ކިޔާ‬ ‫ވައިރަސްއެއްގެ ސަބަބުންނެވެ‪ .‬އެއިޑްސް ބަލި‬ ‫ހޯދުނުތާ ‪ 30‬އަހަރުވެގެން ދިޔަ އިރުވެސް‬ ‫އެއިޑްސް ބައްޔަށް ފަރުވާއެއް ހޯދިފައި ނެތެވެ‪.‬‬ ‫ކުރިންވެސް ދެންނެވި ފަދައިން އެއިޑްސް ބަލި‬ ‫ޖެހިފައިވާ‬

‫މީހަކަށް‬

‫ޝިފާއެއް‬

‫ލިބުނުކަމަށް‬

‫ސާބިތުވާން އޮތީ "ބާރލިން ޕޭޝެންޓް"ގެ ނަމުން‬ ‫މަޝްހޫރުވި ޓިމޮތީ ރޭ ބްރައުންއަށް އެކަންޏެވެ‪.‬‬ ‫އެހެންވީރުން ސުވާލަކީ އޭނާއަށް ދިންފަރުވާ‬ ‫އެއިޑްސް‬

‫ޖެހިފައިވާ‬

‫އެހެން‬

‫މީހުންނަށް‬

‫ނުދެނީ ކީއްވެ ހެއްޔެވެ؟ މިސުވާލަށް ޖަވާބު‬ ‫ދޭން އޭނާއަށް ދިން ފަރުވާގެ ކުޑަ ނަމަވެސް‬ ‫ތަފްސީލަކަށް ދާންޖެހެއެވެ‪.‬‬

‫އެޗްއައީވީ އަށް ހަށިގަނޑުގެ ސެލްތަކަށް ވަދެވޭނީ‬ ‫އެ ސެލް އެއްގައި އެންމެ މަދުވެގެން ދެކަމެއް‬ ‫ފުރިހަމަވެފައިވާ ސެލް ތަކަށް އެކަންޏެވެ‪ .‬އެއީ‬ ‫"ސީޑީ‪ "4‬ނަމަކަށްކިޔާ މާއްދާއެއް ހުރުމާއިއެކު‬ ‫"ސީސީ އާރު‪( "5‬ނުވަތަ "ސީއެކްސްސީއާރު")‬ ‫ނަމަކަށް ކިޔާމާއްދާއެއް ހުރުމުންނެވެ‪ .‬ޔޫރަޕް‬ ‫މީހުންގެ‬

‫ގާތްގަޑަކަށް‬

‫ތެރެއިން‬

‫‪16%‬‬

‫މީހުންނަކީ ގުދުރަތީ ގޮތުން ނުކުޅެދުންތެރި "ސީ‬ ‫ސީ އާރު‪ "5‬މާއްދާ ހަށިގަނޑުގައި އުފައްދާ‬ ‫މީހުންނެވެ‪.‬‬ ‫މީހުންގެ‬ ‫މިމާއްދާ‬

‫އެހެންވުމުން‬ ‫ހަށިގަނޑުގައި‬

‫މިމާއްދާ‬

‫މިފަދަ‬

‫ހުރިކަމުގައިވިޔަސް‬

‫މަސައްކަތްކުރަން‬

‫ޖެހޭގޮތަށް‬

‫މަސައްކަތް ނުކުރާނެއެވެ‪ .‬މިއީ އެޗްއައިވީ އަށް‬ ‫މުހިންމު މާއްދާއަކަށްވުމުން ނުކުޅެދުންތެރިކަން‬ ‫‪www.mndf.gov.mv‬‬

‫ހުންނަގޮތަށް މިމާއްދާ ގުދުރަތީގޮތުން އުފައްދާ‬ ‫މީހުންނަށް އެއިޑްސް ޖެހުމަށް އުދަގޫވާނެކަމަށް‬ ‫އޮތީ ބެލެވެފައެވެ‪.‬‬ ‫ކޮންމެއަކަސް‬

‫ގައިގައި‬

‫ޓިމޮތީގެ‬

‫އެއިޑްސްވެސް ހުރުމުން އޭނާގެ ޑޮކްޓަރުން‬ ‫ނިންމީ ކެންސަރުގެ ފަރުވާއަށް ސްޓެމް ސެލް‬ ‫އޭނާގެ‬

‫ބަދަލުކުރާއިރު‬

‫ސްޓެމް‬

‫ގަޔަށްއަޅާ‬

‫ސެލް ނަގާނީ ކުރިން ދެންނެވިފަދަ ޤުދުރަތީ‬ ‫ގޮތުން ނުކުޅެދުންތެރިކަން ހުންނަ ގޮތަށް "ސީ‬ ‫ސީ އާރު‪ "5‬އުފައްދާ ފަރާތެއްގެ ގައިންނެވެ‪.‬‬

‫އާބާދު‬

‫ބޭސްތައް‬

‫ވަމުންދާތީއެވެ‪.‬‬ ‫މަސައްކަތް‬

‫ޑޮކްޓަރީ‬

‫ކުރާގޮތަކީ‬

‫ގިނަ‬

‫މިފަދަ‬

‫ތަކެތި ހަށިގަނޑުގެ ތެރެއިން ހޯދައިގެން އެ‬

‫އާބާދުވާ ރޭޓް ދަށްކޮށްލަނީއެވެ‪ .‬މިހެންވުމުން‬ ‫ހަށިގަނޑުގެ‬

‫ދިފާއީ‬

‫މަޑުމަޑުން‬

‫ނިޒާމުން‬

‫ބާކީހުރި ވައިރަސްތައް ނައްތާލަނީއެވެ‪.‬‬ ‫ބޭހެއް‬

‫ޑޮކްޓަރީ‬

‫މެދުވެރިވެގެންނެވެ‪.‬‬

‫އެއީ‬

‫އަނެއްވައިރަސްއާއި‬

‫ހުރެގެން‬

‫އެއިޑްސްވެސް ރަނގަޅުވީއެވެ‪.‬‬

‫ބޭސް ޑިޒައިން ކުރިއިރު ޓެސްޓް ކުރި ވައްތަރުގެ‬

‫ކެންސަރު‬

‫އެހެންވުމުގެ‬ ‫މިފަދަ‬

‫އަވަސްވެގަތީ‬ ‫މީހުންނަށްވެސް‬

‫އިތުރުން‬

‫ހަށިގަނޑުގެ ތެރެއިން އާބާދުވުން ހުއްޓުވޭނީ އެ‬

‫ސައިންސްވެރިން‬

‫ވައިރަސް އެކަންޏެވެ‪ .‬އެޗް‪ .‬އައި‪ .‬ވީ އަށް ވަނީ‬

‫ފަރުވާއެއް‬

‫ތައްޔާރު‬ ‫އަދި‬

‫އެހެންނަމަވެސް‬

‫ދިރިހުރެދާނެއެވެ‪ .‬މިކަހަލަ "މައުލޫމާތުކޮޅެއް"‬ ‫ލެވިފައިވާ ސެލްއަކާއި އާދައިގެ ސެލްއަކާއި‬

‫އާބާދުވާ‬

‫މިގޮތުން އޭނާގެ ސްޓެމް ސެލް ބަދަލުކުރުމުން‬ ‫ބަލި‬

‫ސެލްތައް ‪ 10‬ވަރަކަށް އަހަރުވެސް ހަށިގަނޑުގައި‬

‫ނައްތާލާނީ ކިހިނެއް ހެއްޔެވެ؟ އެފަދަ ގޮތެއް‬

‫ނުވާނެވެ‪ .‬ތަފާތެއް ހުރެއްޖެނަމަ ޑޮކްޓަރީ ބޭހަށް‬

‫ރަނގަޅުވުމުގެ‬

‫ތެރެއަށް ލަނީ އެވެ‪ .‬މިފަދަ އިންފެކްޓްވެފައިވާ‬

‫މިގޮތަށް‬

‫އެތައް މިލިޔަން ވައިރަސް އެއް ވައިރަސް‬ ‫ތަފާތެއް‬

‫"މައުލޫމާތު ކޮޅެއް" އިންސާނާގެ ޑީ‪ .‬އެން‪ .‬އޭގެ‬

‫ބޭރުފުށުން އެއްވެސް ތަފާތުކަމެއް ނުހުންނާނެވެ‪.‬‬

‫މަސައްކަތް ކުރާނީ ވަރަށް މުހިންމު ހާލަތެއް‬ ‫އެ‬

‫ކުރާ އެއްކަމަކީ ވައިރަސް އުފައްދާނެ ގޮތުގެ‬

‫އެފަދަ‬

‫އެހެންކަމުން‬

‫ދެނެގަނެ‬

‫ސެލްއެއް‬

‫ހޯދިފައި ނެތެވެ‪ .‬މީގެ މާނައަކީ މިސާލަކަށް‬ ‫ކޮންމެވެސް ގޮތަކުން މީހެއްގެ ގައިން ވައިރަސް‬ ‫ނައްތާލެވުނީއެވެ‪ .‬އެކަމަކު އޭގެ ‪ 10‬އަހަރު‬

‫ފަހުންވެސް އެއްކަލަ ސެލް ތަކުން އަލުން‬ ‫ވައިރަސް‬

‫އުފައްދަން‬

‫ފަށާފާނެއެވެ‪.‬‬

‫އެހެން‬

‫ކަމުން އެއްކަލަ "މައުލޫމާތުކޮޅު ލެވިފައިވާ"‬

‫އެހެން‬

‫ކުރުމަށެވެ‪.‬‬ ‫މިފަދަ‬

‫މިހިސާބަރަށް‬

‫ފަރުވާކުރެވުނު އެހެން މީހަކަށް އެއިޑްސްއިން‬ ‫ޝިފާއެއް ލިބިފައި ނުވެއެވެ‪ .‬އެހެންނަމަވެސް‬ ‫މިހާދިސާޔާ‬

‫ހުރި‬

‫ގުޅުން‬

‫"ޖީން‬

‫ތެރަޕީ"‬

‫އަކީ އެއިޑްސް ބައްޔަށް ފަރުވާއެއް ހޯދުމަށް‬ ‫މިވަގުތު އެންމެ ހޫނު ކަމާއެކު ސައިންވެރިން‬ ‫ދިރާސާކުރަމުންދާ އެއްދާއިރާއެވެ‪.‬‬

‫ެއ ިއ ްޑސް ަބ ްއ ަޔށް ޭބ ެހ ްއ ޯހ ުދ ަމށް‬

‫ނ ަތއް‬ ‫ނ ެޖހު ް‬ ‫ނމެ ޮބ ުޑ ގޮ ް‬ ‫ިދމާވާ އެ ް‬

‫އެއިޑްސް ބައްޔަށް ‪ 30‬އަހަރުވެގެން‬

‫ދިޔައިރު އަދިވެސް ބޭހެއް ނުހޯދިވަނީ ވަރަށްގިނަ‬ ‫ސަބަބުތަކާ‬

‫ލައިގެންނެވެ‪.‬‬

‫ދާއިރާގައި‬

‫މިހޭދަކުރެވުނު‬

‫ކަމަކަށް‬

‫މިތާގައި‬

‫އޭގެތެރެއިން‬

‫ބަލާލާނަމެވެ‪.‬‬

‫މިއީ‬

‫ދެ‬ ‫މި‬

‫ދުވަސްތަކުގައި‬

‫އަޅުގަނޑުގެ ތަޖުރިބާގެ އިތުރުން އެންމެ ގިނަ‬ ‫ސައިންވެރިންވެސް‬

‫ސަބަބެވެ‪.‬‬

‫ފާހަނގަ‬

‫ކުރައްވާ‬

‫ދެ‬

‫ފުރަތަމަ ކަމެއްގެ ގޮތުން އަޅުގަނޑު‬

‫ބަލާލާނީ އެޗް‪ .‬އަވީ ހަށިގަނޑުގައި އިތުރުވާ‬ ‫ގޮތަށެވެ‪ .‬އާންމުކޮށް ބެކްޓީރިއާ ނުވަތަ ވައިރަސް‬ ‫ފަދަ އެއްޗެއް ހަށިގަނޑަށް ވަނުމަށްފަހު ވަރަށް‬ ‫އަވަހަށް‬

‫އޭގެ‬

‫އާބާދީ‬

‫އެތައް‬

‫މިލިޔަނަކަށް‬

‫ހަށިގަނޑުގައި އިތުރުކޮއްލަ އެވެ‪ .‬މިހެންވަނީ‬ ‫ހަށިގަނޑުގެ ދިފާއީ ނިޒާމަށް މިފަދައެއްޗެހި‬

‫މަރާލެވޭ ރޭޓަށްވުރެއް ބާރުމިނުގައި އެއެއްޗހި‬ ‫‪www.mndf.gov.mv‬‬

‫މިހެންނެވެ‪ .‬ބަޔެއް ޓެސްޓް ތަކުން ދައްކާގޮތުގައި‬ ‫އަލަށް އުފެދޭ ކޮންމެ ‪ 76‬ވައިރަސްއަކުން‬

‫އެއް‬

‫ވައިރަސްއަކީ‬

‫ކޮންމެވެސް‬

‫ކުރީގެ‬

‫އެއްގޮތަކުން‬

‫ވައިރަސްތަކާއި‬

‫ތަފާތެއް‬

‫ހުންނަ‬

‫އުފެދިންގެންދާއިރު‬

‫ތަފާތު‬

‫ވައިރަސް އެކެވެ‪ .‬އެތައް މިލިޔަން ވައިރަސްއެއް‬ ‫ހަށިގަނޑުގައި‬

‫ކިތައް ވައިރަސް އުފެދިގެން ދާނެ ހެއްޔެވެ؟‬

‫މިގޮތަށް އުފެދިގެންދާނޭ ތަފާތުހުރިހާ ވައިރަސްގެ‬ ‫ވައްތަރުތައް ލަފާކޮށް އެ ވައިރަސްތައް ދެނެވޭނޭ‬

‫ބޭހެއް އުފައްދާނީ ކިހިނެއް ހެއްޔެވެ؟ މިއީ‬ ‫މިބައްޔަށް ބޭހެއް ހޯދުމުގައި ދިމާވާ ވަރަށް ބޮޑު‬

‫އެއް ގޮންޖެހުމެވެ‪.‬‬

‫ނެތުމަކީ‬

‫ބައްޔަށް ފަރުވާއެއް ނުހޯދި އޮތް އެންމެ ބޮޑު‬

‫ދެވަނަ ސަބަބެވެ‪.‬‬

‫އެއިޑްސް ބައްޔައް އަދި ފަރުވާއެއް‬

‫ހޯދިފައި ނެތަސް ވަރަށް ބޮޑެތި ކުރިއެރުންތައް‬ ‫ހޯދިފައިއެވެ‪ .‬މިސާލަކަށް ބަލީގެ ކުރީކޮޅުގައި‬

‫ދެނެގަނެވި‬ ‫އެއްގޮތަށް‬

‫ފަރުވާކުރާނަމަ‬

‫ހަމަ‬

‫އެ‬

‫އާދައިގެ‬

‫އުމުރަށް‬

‫މީހެކޭ‬

‫ދުނިޔޭގައި‬

‫ހުރެވެއެވެ‪ .‬އެޗް‪ .‬އައި‪ .‬ވީ ޖެހިފައި ހުރި‬ ‫މާ ބަނޑު އަންހެނަކަށް ކުއްޖާއަށް ވައިރަސް‬ ‫ނުޖައްސާ ވިހޭ ގޮތްވެސް ހުރެއެވެ‪ .‬މިފަދަ‬

‫ކަންކަމަކީ ބޮޑެތި ކުރި އެރުން ކަމާ މެދު‬

‫ދެވަނަ ކަމެއްގެ ގޮތުން އަޅުގަނޑު‬

‫ޝައްކެއް ނެތެވެ‪ .‬އެހެން ނަމަވެސް މަޤްސަދަކީ‬

‫ހަށިގަނޑުގެ‬

‫މާ ދުރުނޫން މުސްތަޤްބަލެއްގައި އެކަންވެސް‬

‫ބަލާލާނީ އެޗް‪ .‬އައި‪ .‬ވީ ގެ ހުންނަ "މަކަރުވެރި"‬ ‫ކަމުގެ‬

‫ސެލްތައް‬

‫ހޯދޭނެގޮތެއް‬

‫އެއިޑްސް‬

‫މައްޗަށެވެ‪.‬‬

‫ވައިރަސް‬

‫ސެލް އަކަށް ވަނުމަށްފަހު އެންމެފުރަތަމަވެސް‬

‫ބައްޔަށް‬

‫ފަރުވާއެކެވެ‪.‬‬

‫އިރާދަ‬

‫ކުރެއްވިއްޔަ‬

‫ހާސިލް ވާނެވެ‪.‬‬

‫‪31‬‬

‫ިއޙްތިރާމްކުރުމާއި ިއ ްޙތިރާމް ލި ިބ ަގތުން‬ ‫މޯލްޑިވްސް‬

‫ނޭޝަނަލް‬

‫އަ އް ބާ ސް އި ބް ރާ ހީ މް‬

‫ޑިފެންސް‬

‫ކުރުމާއި އިޙްތިރާމް ލިބިގަތުމުގެ ވާހަކައަކީ‬

‫މީހުންނަށް އިޙްތިރާމް ނުކުރާ މީހަކީ އަހަރެމެންގެ‬

‫ފޯސްގެ ފަރާތުން ޝާއިޢު ކުރައްވަމުން ގެންދަވާ‬

‫ދެކެވެމުން‬

‫އަދި‬

‫ތެރެއިންވާ މީހެއް ނޫނެވެ‪ ".‬މިފަދައިންނެވެ‪.‬‬

‫"އައްޑަނަ" އަށް މަޒުމޫނެއް ލިޔުމުގެ ފުރުސަތު‬

‫އިންސާނީ މުޖުތަމަޢެއް ތަހުޒީބުވަމުން އަންނަ‬

‫ރަސޫލާގެ މި ބަސްފުޅަށް ވިސްނާލައިފިނަމަ‬

‫ލިބުމުން އަޅުގަނޑު ހިތަށް އެންމެ ފުރަތަމަވެސް‬

‫މިންވަރަކަށް އެ މުޖުތަމަޢެއްގެ ތެރޭގައި އޮންނަ‬

‫ވަރަށް‬

‫އެރީ އިޙްތިރާމް ކުރުމާ ގުޅޭ ގޮތުން މަޒުމޫނެއް‬

‫ލިބިގަތުމުގެ‬

‫ލިޔުމަށެވެ‪ .‬ސަބަބަކީ އަޅުގަނޑު ޤަބޫލުކުރާ‬ ‫ގޮތުގައި މީހުންނަށް އޮންނަ އެންމެ ވަރުގަދަ‬ ‫މަޢުނަވީ އައްޑަނައަކީ އިޙްތިރާމްކަމަށް ވާކަމެވެ‪.‬‬ ‫މީހުންނަށް‬

‫ކުރާ‬

‫އިޙްތިރާމް‬

‫ގެއްލިއްޖެނަމަ‬

‫މީހުންންގެ އަބުރާ ޢިއްޒަތެއް ނޯންނާނެއެވެ‪.‬‬ ‫މީހުންނަށް ކުރެވޭ ޤަދަރެއްވެސް ނޯންނާނެއެވެ‪.‬‬ ‫އަދި‬

‫އެހެންވުމުގެ‬

‫ނަތީޖާއަކަށް‬

‫ވެގެންދަނީ‬

‫މީހުންގެ ސަލާމަތާއި ރައްކާތެރިކަމަށް އުނިކަން‬ ‫ލިބިގެންދިއުމެވެ‪.‬‬ ‫އިޙްތިރާމް ލިބުން އެދުމަކީ އިންސާނުންގެ‬

‫އަންނަ‬

‫އިޙްތިރާމްކުރުމާއި‬ ‫ދަރަޖަ‬

‫ވާހަކައެކެވެ‪.‬‬

‫އިޙްތިރާމް‬

‫މަތިވެރިވަމުން‬

‫އިޙްތިރާމް‬

‫މުހިންމުކަން‬

‫ކުރުމުގެ‬

‫ސާފުކޮށް ހާމަވެގެންދާނެއެވެ‪.‬‬

‫އައިސްފައިވެއެވެ‪.‬‬

‫ނ ަކ ެމވެ‪.‬‬ ‫ނދާ ެ‬ ‫ރ ުހ ާމއި ުކލުނު ުއ ެފ ިދގެ ް‬ ‫ސ ަބބުން ު‬ ‫ރ ްމގެ ަ‬ ‫ިއޙް ިތ ާ‬ ‫ރ ްމގެ‬ ‫ނ ަކމެވެ‪ަ .‬އދި ިއޙް ިތ ާ‬ ‫ރކަން ާއލާ ެވގެން ދާ ެ‬ ‫ނ ަތ ަކ ާމއި ެއ ުކ ެވ ި‬ ‫ެއ ްއ ަބ ިއވަ ް‬ ‫ނ ަކ ެމވެ‪.‬‬ ‫ނކަން ާޤ ިއ ްމ ެވގެން ދާ ެ‬ ‫ސ ަކ ާމއި ައމާ ް‬ ‫ސ ަލ ް‬ ‫ސ ްލ ަހ ަމ ް‬ ‫ނ ު‬ ‫ސ ަބބު ް‬ ‫ަ‬ ‫ނ ްއ ަގއި‬ ‫ރ ަކށް ެއތަ ެ‬ ‫ނ ެތމުން ިދޔަ ަވ ަ‬ ‫ރ ްމ ުކރުން ެ‬ ‫ނ ްއ ޮކޅުން ިއ ްޙ ިތ ާ‬ ‫އަ ެ‬ ‫ނ ަކ ެމވެ‪.‬‬ ‫ނދާ ެ‬ ‫ރކަން ުއ ެފ ެދމު ް‬ ‫ނ ާއއި ެދ ޮކޅު ެވ ި‬ ‫ިފތު ަ‬ ‫އޭގެ އަނެއްކޮޅަށް‪ ،‬މުޖުތަމަޢެއްގެ ތެރޭގައި‬ ‫ނާތަހުޒީބުކަމާއި‪ ،‬ޖާހިލުކަން ފެތުރެމުންދިޔަ‬

‫ރ ަމކީ ޮކ ަބއިތޯ؟‬ ‫ިއ ްޙތި ާ‬ ‫އެހެންމީހަކާމެދު‬

‫އިޙްތިރާމަކީ‬

‫ނުވަތަ އެހެން ބަޔަކާމެދު ތިމާގެ ހިތުގައި‬ ‫އުފެދޭ ޤަދަރު ނުވަތަ އެނޫންވެސް މާތްކޮށް‬ ‫ހިތުމުގެ ޝުޢޫރެވެ‪ .‬އަދި އެ ޤަދަރެއް ނުވަތަ‬ ‫އެޝުޢޫރެއް‬

‫ހާމަކުރުމަށްޓަކައި‬

‫ތަމްސީލުކުރާ‬

‫ޢަމަލެވެ‪ .‬އެހެން މީހަކު ނުވަތަ އެހެން ބަޔަކު‬ ‫ކުރާ ކަމަކަށްވެސް އިޙްތިރާމް ކުރެވިދާނެއެވެ‪.‬‬ ‫އެހެންގޮތަކަށް ދަންނަވާނަމަ‪ ،‬އެހެން މީހަކު‬ ‫ނުވަތަ އެހެން ބަޔަކު ކުރާ ކަމެއްގެ ރަނގަޅުކަން‬ ‫ޤަބޫލުކޮށް‪ ،‬އެކަމުގެ އަގު ވަޒަންކޮށް ޝޫޢޫރު‬ ‫ފާޅުކުރެވިދާނެއެވެ‪ .‬އެކަމެއް ބަލައިގަންނަކަން‬ ‫ހާމަކޮށްދެވިދާނެއެވެ‪.‬‬ ‫ޠަބީޢަތުގައި ﷲ ސުބްޙާނަޙޫވަތަޢާލާ ލައްވާފައިވާ‬ ‫ސިފައެކެވެ‪ .‬އެހެންކަމުން ކޮންމެ މީހަކު ވެސް‬ ‫އެމީހަކަށް އެހެން މީހުންގެ އިޙްތިރާމް ލިބުމަށް‬ ‫އެދޭނެއެވެ‪ .‬އަދި އެ މީހަކަށް އިޙްތިރާމް ނުކުރާ‬ ‫މީހަކާމެދު ހިތްހަމަ ނުޖެހޭގޮތް ވާނެއެވެ‪ .‬މިއީ‬ ‫އިންސާނުންގެ މިޒާޖެވެ‪ .‬ޠަބީޢީ އާދައެވެ‪.‬‬ ‫ކުރީން މިދެންނެވި ސަބަބުތަކަށްޓަކައި‪،‬‬ ‫އިންސާނީ ނައުޢު ފެށުނީއްސުރެ އިޙްތިރާމް‬

‫‪32‬‬

‫ވަރަކަށް އެ މުޖުތަމަޢެއްގެ ތެރެއިން އިޙްތިރާމްގެ‬ ‫އަސަރުތައް ފިލަމުންގޮސްފައިވެސް ވޭމެއެވެ‪.‬‬ ‫އަޅުގަނޑުމެންގެ މާތްވެގެންވާ އިސްލާމް‬ ‫ދީނުގައިވެސް‪ ،‬މީހުންނަށް އިޙްތިރާމް ކުރުމުގެ‬

‫އިޙްތިރާމް‬

‫ކުރުމަކީ‬

‫އެއްބަޔަކު‬

‫އަނެއްބަޔަކަށް‪ ،‬އަދި އެއް ޤައުމެއް އަނެއް‬ ‫ޤައުމަކަށްވެސް ކުރެވޭނެ ކަމެކެވެ‪.‬‬ ‫އިޙްތިރާމްގެ‬

‫އިދިކޮޅަކީ‬

‫ޝައްކެއްނެތްގޮތުގައި‬

‫ތޯއެވެ‪.‬‬ ‫އިޙްތިރާމްގެ‬

‫މައްޗަށް ވަނީ ވަރަށް ބޮޑަށް ބާރުއަޅާފައެވެ‪.‬‬

‫އެއްވެސް‬

‫ކީރިތި ރަސޫލާ މުޙައްމަދު ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި‬

‫އިދިކޮޅަކީ ނުރުހުމާއި ނަފްރަތެވެ‪ .‬ނޭއްގާނިކަމާއި‬

‫ވަސައްލަމްގެ ޙަދީޘްފުޅެއްގެ މާނައިގައި ވަނީ‬

‫ދެކޮޅުވެރިކަމެވެ‪.‬‬

‫"ކުޑަކުދިންނަށް ރަޙުމު ނުކުރާ އަދި ބޮޑެތި‬ ‫‪www.mndf.gov.mv‬‬

‫އެހެންކަމުން ދޭހަވެގެންދަނީ އިޙްތިރާމްގެ‬ ‫ސަބަބުން ރުހުމާއި ކުލުނު އުފެދިގެންދާނެކަމެވެ‪.‬‬ ‫އެއްބައިވަންތަކަމާއި‬

‫އެކުވެރިކަން‬

‫އާލާވެގެން‬

‫އަދި‬

‫އެހެންވުމުގެ‬

‫ސަބަބުން‬

‫ދާނެކަމެވެ‪.‬‬

‫ސުލްޙަމަސަލަސްކަމާއި އަމާންކަން ޤާއިމްވެގެން‬ ‫އަނެއްކޮޅުން‬

‫ދާނެކަމެވެ‪.‬‬

‫ނަބީބޭކަލުންނެވެ‪.‬‬

‫ކުރާނީ‬

‫އިސްލާމްދީނުގެ‬

‫ތިބެގެންނެވެ‪.‬‬

‫އެހެންދީންތަކުގެ‬

‫ފޮނުއްވި‬

‫އަދި‬

‫އުފެދެމުންދާނެކަމެވެ‪.‬‬

‫ރަސޫލުންނާއި‬

‫އިޙްތިރާމް‬

‫ދީނަށް‬

‫ވަކީން ޚާއްޞަކޮށް މި އުންމަތުގެ ރަސޫލާ‬

‫ތެދުމަގުގައި‬

‫ސައްޔިދިލް ކައުނައިނި މުޙައްމަދުއްރަސޫލުﷲ‬

‫ގޮތްތައް ހޯދައިގެނެއް ނޫނެވެ‪.‬‬

‫(ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމް) އެވެ‪.‬‬

‫އިޙްތިރާމްކުރުން‬

‫ނެތެމުން ދިޔަ ވަރަކަށް އެތަނެއްގައި ފިތުނައާއި‬ ‫ދެކޮޅުވެރިކަން‬

‫އެންގެވުމަށްޓަކައި ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ‬

‫ދައްކާ ވާހަކަތަކެކެވެ‪ .‬މުސްލިމުން އިސްލާމް‬

‫ޤައުމަށް އިޙްތިރާމްކުރުމުގައި ތަފާތު‬

‫އިޙްތިރާމްކުރުމަކީ ދީނުގެ ފަރުޟުތައް‬ ‫އޭގެފުރިހަމަގޮތުގައި އަދާ ކުރުމެވެ‪ .‬އަދި ދީނުގެ‬

‫ދިފާއަށާއި‬

‫އެތައްކަމެއް ހިމެނެއެވެ‪ .‬ޤައުމީ‬

‫ޤައުމީ ސަލާމަތަށް ދޭންޖެހޭ ޚާއްޞަ އިޙްތިރާމް‬

‫ކުށްތައް އިތުރުވެ ހަމަނުޖެހުންތައް ފެތުރެމުން‬ ‫ދާނޭކަމެވެ‪.‬‬ ‫އަޅުގަނޑުމެން‬

‫މިހާހިސާބުން‬

‫އަޅުގަނޑުމެން‬

‫ވިސްނާލައިފިނަމަ‪،‬‬

‫ޤަބޫލުކުރަންޖެހޭނޭ ހަޤީގަތަކީ‪ ،‬ދޭދޭ މީހުންގެ‬ ‫މެދުގައި‬

‫ދެކޮޅުވެރިކަން‬

‫އުފެދެން‬

‫ދިމާވަނީ‬

‫އަދި ދެ ޤައުމެއްގެ ދެމެދުގައި ހަނގުރާމައެއް‬ ‫ހިނގަން ދިމާވަނީވެސް އިޙްތިރާމް ނުކުރެވުމުގެ‬ ‫ސަބަބުންކަމެވެ‪.‬‬

‫ނަފުރަތާއި‬

‫ދެކޮޅުވެރިކަން‬

‫އުފެދުމަށް ފުރުޞަތު ދެވިގެންކަމެވެ‪.‬‬

‫އިޙްތިރާމްކުރާނީ ކޮން ޮކން ފަރާތަކަށް ތޯ؟‬ ‫އިޙްތިރާމްކުރަންޖެހޭ ތަފާތު ފަރާތްތަކެއް‬ ‫ވެއެވެ‪.‬‬ ‫ހ‪ .‬ޚާލިޤްވަންތަ ﷲ އާއި ދީން‬ ‫ށ‪ .‬ޤައުމާއި މުޖުތަމަޢު‬ ‫ނ‪ .‬ޢާއިލާއާއި އަވައްޓެރިން‬

‫ރ ަގއި‬ ‫ނ ިއގެ ެތ ޭ‬ ‫ރ ުމގެ މާ ަ‬ ‫ރ ްމކު ު‬ ‫ނށް ިއ ްޙ ިތ ާ‬ ‫ރ ުމ ަގއި ދީ ަ‬ ‫ނކު ު‬ ‫ނގެ މާ ަ‬ ‫ިމ ަޒމާ ު‬

‫ރ‪ .‬ފަރުދީގޮތުން އެކަކު އަނެކަކަށް‬ ‫ހައްދަވައި ބޮޑުކުރެއްވި ﷲ ސުބުޙާނަހޫ‬ ‫ވަތަޢާލާއަށް‬

‫އިޙްތިރާމު‬

‫ކުރުމުގައި‬

‫ނ ަކށް ުއޅެވެންވާނެ ާވ ަހކަ ަދ ްއކާ‬ ‫ނބޭނުން ދީ ަ‬ ‫ނމެ ީމ ަހކު ެއ ީމ ަހކު ުއޅެ ް‬ ‫ކޮ ް‬

‫އެންމެ‬

‫ފުރަތަމަ ކަމަކަށް ވާނީ އެކަލާނގެ އަމުރުކުރެއްވި‬

‫ނގެ ައދާ ާވ ްތ ެތރިން‬ ‫ސ ާލމް ދީ ު‬ ‫ނމަ ެވސް ިމއީ ިއ ް‬ ‫ަބ ަޔ ުކ ެވސް ުއ ެޅ ެއވެ‪ަ .‬‬

‫ކަންތައްތަކަށް ފުރިހަމައަށް ކިޔަމަންތެރިވުމާއި‬ ‫އެކަލާނގެ ނަހީ ކުރެއްވި ކަންތައްތަކުން ހުރިހާ‬

‫ށ ުލ ުމގެ ޮގތުން ަދ ްއކާ ާވ ަހ ަކ ަތ ެކ ެކވެ‪.‬‬ ‫ނގެ ަޢ ީޤދާ ަބ ިލ ޮކ ް‬ ‫ސ ިލމު ް‬ ‫ުމ ް‬

‫ގޮތަކުން ދުރުހެލި ވުމެވެ‪ .‬އެއާއެކު ގިނަގިނައިން‬ ‫އެކަލާނގެ ހަނދުމަކުރުމާއި‪ ،‬ތިމާގެ އަމިއްލަ‬ ‫ނިކަމެތިކަމާއި އަޅުވަންތަކަން އަބަދުވެސް ހިތުގައި‬ ‫ބޭއްވުމެވެ‪ .‬އަދި ތިމާގެ ޢަމަލުތަކުން އެކަން‬ ‫ސާބިތުކޮށްދެމުން ގެންދިއުމެވެ‪ .‬އޭގެ އިތުރުން‬ ‫އެކަލާންގެ ހެއްދެވި އެންމެހައި މަޚުލޫގުންނަށް‬ ‫ދޭންޖެހޭ ޤަދަރާއި ލޯބިދިނުމެވެ‪ .‬މީގެތެރޭގައި‬ ‫ޚާއްޞަގޮތެއްގައި އިޙްތިރާމްކުރަންޖެހޭނެ ބައެއް‬ ‫ހިމެނެއެވެ‪ .‬އެއީ އިންސާނުން އުޅެންވީގޮތްތައް‬ ‫‪www.mndf.gov.mv‬‬

‫ހުކުމްތައް ތަންފީޛު ކުރަމުން ގެންދިއުމެވެ‪.‬‬ ‫މިޒަމާނުގެ‬

‫މާނަކުރުމުގައި‬

‫ދީނަށް‬

‫އިޙްތިރާމްކުރުމުގެ މާނައިގެ ތެރޭގައި ކޮންމެ‬ ‫މީހަކު‬

‫އެމީހަކު‬

‫އުޅެންބޭނުން‬

‫ދީނަކަށް‬

‫އުޅެވެންވާނެ ވާހަކަ ދައްކާ ބަޔަކުވެސް އުޅެއެވެ‪.‬‬ ‫ނަމަވެސް މިއީ އިސްލާމް ދީނުގެ ޢަދާވާތްތެރިން‬ ‫މުސްލިމުންގެ ޢަޤީދާ ބަލިކޮށްލުމުގެ ގޮތުން‬

‫ތަކެއް‬

‫ހުރެއެވެ‪.‬‬

‫ޤައުމުގެ‬

‫ސިޔާދަތާއި‬

‫މިނިވަންކަމަށްޓަކައި‪ ،‬އަދި ޤައުމުގެ ސަލާމަތާއި‬ ‫ޞުލްޙަމަސަލަސްކަމަށްޓަކައި‬

‫އިޙްތިރާމް‬

‫ކަންތައްތަކެއް‬

‫މީގެ‬

‫ކުރަންޖެހޭ‬

‫ހުރެއެވެ‪.‬‬

‫އިތުރުން ޤައުމުގެ ޝަޙުސިއްޔަތަށް ކުރަންޖެހޭ‬ ‫އިޙްތިރާމަކީވެސް ކުޑަކަމެއް ނޫނެވެ‪ .‬މިދެންނެވި‬ ‫ޤައުމުގެ ޝަޚްޞިއްޔަތުގެ ތެރޭގައި‪ ،‬އެޤައުމަކަށް‬ ‫ޚާއްޞަވެފައިވާ ބަހާއި‪ ،‬އާދަކާދަތަކާއި‪ ،‬ތާރީޚާއި‬

‫‪33‬‬

‫ތަރިކަތައް ހިމެނެއެވެ‪ .‬ޤައުމުގައި ހެދިފައިހުންނަ‬

‫ކަމެކެވެ‪.‬‬

‫ޤާނޫނާއި ޤަވާޢިދުތައްވެސް ހިމެނެއެވެ‪ .‬އާދެ!‬

‫އަޅާފައިވާ ކަމެކެވެ‪.‬‬

‫ޤައުމެއްގެ ތަރައްޤީއާއި ހަރުދަނާކަން ބިނާވެފައި‬ ‫އޮންނާނީ‬

‫މިދެންނެވި‬

‫ޤައުމެއްގެ‬

‫ދަރީންގެ‬

‫ކަންތައްތަކަށް‬ ‫އިޙްތިރާމް‬

‫އެ‬

‫ލިބެމުންދާ‬

‫މިންވަރެއްގެ މައްޗަށެވެ‪.‬‬

‫ދީނީގޮތުންވެސް‬

‫ބާރު‬

‫އެކަމަށް‬

‫އިޙްތިރާމް‬

‫އަވައްޓެރިންނަށް އިޙްތިރާމް ކުރުމަކީ‬

‫ލިބޭނީ‬

‫ތިމާއަށް‬

‫އެހެން‬

‫ތިމާ‬

‫މީހުންނަށް އިޙްތިރާމްކުރާ މީހަކަށް ވެގެންނެވެ‪.‬‬

‫އެމީހުންނަށް ހެޔޮކޮށް ހިތުމެވެ‪ .‬އެމީހުންނާ‬

‫އިނގިރޭސި ވިލާތުގެ ވަރަށް މަޝްހޫރު‬

‫އަޅާލުމެވެ‪ .‬އެމީހުންނަށް އުދަގޫވާނެ ކަންތައްތައް‬

‫ވިސްޓަން‬

‫ނުކުރުމެވެ‪ .‬މިކަމުގައި ވެސް ވަރަށް ފުރިހަމަ‬

‫މިދަނޑިވަޅުގައި ހަނދާން ބަހައްޓަންޖެހޭ‬

‫އެހެން ގޮތަކަށް ދަންނަވާނަމަ އެހެން މީހުންގެ‬

‫ޗަރޗިލް‬

‫ވަނީ‬

‫ވެއެވެ‪.‬‬

‫އަނެއް ނުކުތާއަކީ ޤައުމަށް އިޙްތިރާމް ކުރުމުގެ‬

‫ކީރިތި ރަސޫލާ މުޙައްމަދު ޞައްލަﷲ ޢަލައިޙި‬

‫އަހަރެމެން ދިރިއުޅުމެއް ބިނާކުރަނީ އަހަރެމެން‬

‫އަނެއް‬

‫ވަސައްލަމްގެ ޙަދީޡްފުޅެއްގެ މާނައިގައި ވެއެވެ‪.‬‬

‫އެއްޗަކުންނެވެ‪".‬‬

‫ތެރޭގައި‬

‫މާނައިގެ‬

‫އިރުޝާދެއް‬

‫ވިދާޅުވެފައި‬

‫"އަހަރެމެން‬

‫ދިރިއުޅެނީ އަހަރެމެންނަށް ލިބޭ އެއްޗަކުންނެވެ‪.‬‬

‫އެއްޤައުމަކުން‬

‫ނަބަވީ‬

‫ޤައުމަކަށް އިޙްތިރާމްކުރުންވެސް ހިމެނޭކަމެވެ‪.‬‬ ‫އަދި އެއްގައުމެއްގެ މީހުން އަނެއް ޤައުމެއްގައި‬ ‫އުޅޭއިރުވެސް އެޤައުމަކަށް އިޙްތިރާމް ކުރުންވެސް‬ ‫ހިމެނޭކަމެވެ‪.‬‬ ‫މުޖުތަމަޢަށް‬ ‫އެންމެބޮޑަށް‬ ‫ހުންނަ‬

‫"އަވައްޓެރިޔާ‬

‫އިޙްތިރާމް‬

‫ބަލަންޖެހެނީ‬

‫އެމީހެއްގެ އީމާންކަން ފުރިހަމައެއް ނުވާނެއެވެ‪".‬‬ ‫"އެމީހަކަށް‬

‫ސުވަރުގެ‬

‫ނުވަދެވޭނެއެވެ‪".‬‬

‫ހިފެހެއްޓުމަށެވެ‪.‬‬

‫އިޙްތިރާމް ކުރުމަކީ ކޮންފަދަ މަތިވެރި ކަމެއްކަން‬

‫ވެރީންނަށް‬

‫މީހުންނަށް އިޙްތިރާމްކުރުމަކީވެސް މުޖުތަމަޢުގެ‬ ‫އިޙްތިރާމްގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ބައެކެވެ‪.‬‬

‫ވީއިރު‬

‫ފަރުދީގޮތުން‬

‫އެކަކު‬

‫އަނެކަކަށް‬

‫އިޙްތިރާމް ކުރުމަކީ އިޙްތިރާމް ކުރުމު އެންމެ‬ ‫މުހިންމު‬

‫ބައެވެ‪.‬‬

‫ހަމަ‬

‫އެއީ‬

‫އެފަދައިން‬

‫ދިރިއުޅުމުގެ އެންމެ މުހިންމު ބައިވެސްމެއެވެ‪.‬‬

‫އިޙްތިރާމް‬

‫ކުރަންޖެހޭ ތަފާތު މީހުން ހިމެނެއެވެ‪ .‬އެންމެ‬

‫އެކުވެރިކަން އުފެދެއެވެ‪ .‬އަނެކާގެ އިތުބާރު‬

‫އެމީހުނަށް‬

‫ކުރުން ލިބެއެވެ‪ .‬އަނެކާގެ ބަޔަށް ވަދެވެއެވެ‪.‬‬

‫ކަމޭހިތުމާއި ކިޔަމަންވުން އެއީ އެމީހުންނަށް‬

‫ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން އަނެކާއާމެދު ޞުލްޙަވެރި‬

‫ކުރެވޭ އެންމެބޮޑު އިޙްތިރާމެވެ‪ .‬ދެމަފިރިންގެ‬

‫މާޙައުލެއް ޤާއިމުވެގެން ދެއެވެ‪ .‬ލޯތްބާއި ކުލުނު‬

‫ދެމެދުގައިވެސް އެކަކު އަނެކަކަށް ކުރަންޖެހޭ‬

‫އެކުވެރިކަމާއި‬

‫ދެއެވެ‪.‬‬

‫އިޙްތިރާމް ތަކެއް ހުރެއެވެ‪ .‬ކައިވެނީގެ ޙަޔާތް‬

‫އިޙްތިރާމް ކުރުން ގެނެސްދެނީ ބިނާކުރުވަނިވި‬

‫ފުރަތަމަ‬

‫ބަފައިންނެވެ‪.‬‬

‫ގުޅުން‬

‫އުފެދިގެން‬

‫ޙަޤީޤަތުގައި ތިމާ އެހެން މީހުންނަށް އިޙްތިރާމް ކުރުމުގެ ނަތީޖާއަކަށް ވަނީ އެހެން‬ ‫ނމަ ެއހެން‬ ‫ށ ެމވެ‪ެ .‬އހެން ޮގ ަތ ަކށް ދަންނަވާ ަ‬ ‫ރމް ުކރަން ެފ ު‬ ‫ީމހުން ިތ ާމ ައށް ިއ ްޙ ިތ ާ‬ ‫ރ ްމ ުކރާ‬ ‫ނށް ިއޙް ިތ ާ‬ ‫ރމް ިތ ާމ ައށް ިލބޭނީ ިތމާ ެއހެން ީމހުން ަ‬ ‫ނގެ ިއ ްޙ ިތ ާ‬ ‫ީމހު ް‬ ‫ނވެ‪.‬‬ ‫ީމ ަހ ަކށް ެވގެން ެ‬ ‫ބާއްޖަވެރި ކުރެވޭނީ އިޙްތިރާމް ކުރެވިގެންނެވެ‪.‬‬

‫ބަދަލުތަކެވެ‪.‬‬

‫މައިންބަފައިން އެމީހުންގެ ދަރީންނަށް އަޅާލުމާއި‬

‫ނޫނެވެ‪.‬‬

‫ދަރީންނަށް ދޭ ލޯތްބަކީ ވެސް އިޙްތިރާމެކެވެ‪.‬‬ ‫ޢާއިލާގެ‬ ‫ތިމާގެކަން‬

‫‪34‬‬

‫ދޭ‬

‫މިފަދައިންނެވެ‪.‬‬

‫ނއް؟‬ ‫ރމް ކުރާނީ ިކހި ެ‬ ‫ިއ ްޙތި ާ‬ ‫އިޙްތިރާމްކުރާނީ‬

‫ވާހަކަދެއްކުމުންނާއި‬

‫އަތުގެ ޙަރަކާތްތަކުންނާއި އަދި އެނޫންވެސް‬ ‫އެހެން‬

‫ބައެއް‬

‫ދެއްކުމުން‬

‫ޙަރަކާތްތަކުންނެވެ‪.‬‬

‫ވާހަކަ‬

‫ކުރުމުގައި‬

‫މާތް‬

‫އިޙްތިރާމް‬

‫ބަހުރުވައާއި އަދަބުވެރި ބަސް ބޭނުންކުރުމަކީ‬

‫އެހެނީ އަނެކާއަށް އިޙްތިރާމް ކުރުމުން އަނެކާއާއި‬

‫މައިން‬

‫ތެރޭގައި‬

‫އަވައްޓެރިޔާއަށް‬

‫އިޙްސާސް ކުރެވޭ ނޫންތޯއެވެ‪.‬‬

‫އިޙްތިރާމް‬

‫ކުރުމާއި‪ ،‬ވެރީން އެމީހުންގެ ދަށުގައި ތިބޭ‬

‫ޢާއިލާގެ‬

‫އެހެން‬

‫ރިވާޔެއްގެ‬

‫މާނައިގައި‬

‫(އެހެންމީހުންނަށް)‬

‫ވަނީ‬

‫އެމުޖުތަމަޢެއްގައި‬ ‫އެއްބައެއްވަންތަކަން‬

‫ދެމެހެއްޓުމަށެވެ‪.‬‬

‫ސަލާމަތް‬

‫ނުވެވޭހާއިރު‬

‫މިފަދައިންނެވެ‪.‬‬

‫އާދަކާދަތައް‬

‫މުޖުތަމަޢުގެ‬

‫އެމީހާގެ‬

‫ނުބައިކަންތައްތަކުން‬ ‫އަދި‬

‫ކުރުމުގައި‬

‫އައިސްފައި‬

‫ބޮޑުވަޒީރެއްކަމުގައިވާ ސަރ‬

‫ފަނާކުރުވަނިވި‬

‫ބަދަލުތަކެއް‬

‫މުހިންމު ކަމެކެވެ‪ .‬ދިވެހި ބަހަކީ އިޙްތިރާމް‬ ‫ކުރުމުގެ ރީތި ގޮތްތައް އެބަހުގައި ހިމެނިފައިވާ‬ ‫ބަހެކެވެ‪.‬‬

‫އެބަސް‬

‫ބޭނުން ކުރުމުން ވަރަށް ފުރިހަމައަށް އިޙްތިރާމް‬ ‫ކުރެވޭނެއެވެ‪.‬‬ ‫ޙަރަކާތުން‬

‫އިޙްތިރާމް‬

‫އަތުގެ‬ ‫އަދާކުރުމުގައި‬

‫ސަލާމްކޮށްލުމާއި‬

‫ވަކިވަމުން‬

‫އަތްހޫރާލުމާއި‬

‫ދުރުންފެށިގެން‬

‫އަތުން‬

‫އިޝާރާތްކޮށްލުންފަދަ ކަންތައްތައް ހިމެނެވެ‪.‬‬ ‫އެހެނިހެން ޙަރަކާތްތަކުގެ ތެރޭގައި މަގުމަތީގެ‬ ‫އަދަބުތަކާއި‪،‬‬

‫ޖަލްސާތަކުގެ‬

‫އިޙްތިރާމްގެ‬

‫ތެރޭގައި‬

‫އިޙްތިރާމް ކުރުމުގެ ނަތީޖާއަކަށް ވަނީ އެހެން‬

‫ދެމެހެއްޓުމަކީވެސް‬

‫މުހިންމު‬

‫މީހުން ތިމާއަށް އިޙްތިރާމް ކުރަން ފެށުމެވެ‪.‬‬

‫އަދަބު‬

‫ފަދަ‬

‫ކަންތައްތައް ހިމެނެވެ‪ .‬މިދެންނެވި ބާވަތްތަކުގެ‬ ‫ގިނަ‬ ‫އެކި‬

‫ކަންތައްތަކަކީ‬ ‫ގޮތްގޮތަށް‬

‫އެކިމުޖުތަމަޢުގައި‬

‫ޤަބޫލުކުރެވިފައި‬

‫ހުންނަ‬

‫އާދަތަކަކަށްވެސް ވެދާނެއެވެ‪.‬‬ ‫ތިރީގައި‬

‫މިދަންނަވާލަނީ‬

‫އެހެންމީހުންނަށް‬

‫އިޙްތިރާމްކުރުމުގައި‬

‫ގެންގުޅެންޖެހޭނެނަކަމަށް ފެންނަ ދިހަ ކަމެކެވެ‪.‬‬ ‫‪1 .1‬އެހެންމީހުންގެ ގޮތްތައް ޤަބޫލުކުރުން‬ ‫(އަނެއްމީހާ‬

‫ޙަޤީޤަތުގައި ތިމާ އެހެން މީހުންނަށް‬

‫ބޭނުންކުރަންޖެހޭ‬

‫ގޮތަށް‬

‫އެގޮތް‬

‫ގެންގުޅެންޖެހޭ‬

‫ސަބަބުތައް އެމީހާގެ ނަޒަރުން ދެކެން‬ ‫އެގުން)‬ ‫‪2 .2‬މަޑުމައިތިރިކަން‬ ‫‪www.mndf.gov.mv‬‬

‫‪3 .3‬ސްލޫކު ‪ /‬އަޚްލާޤް‬

‫‪5 .5‬އަމިއްލަ ޝަޚުޞިއްޔަތެއް ބިނާކުރުން‬

‫ވިދާޅުވެފައި ވަނީ "ތިބާގެ އަމިއްލަ ނަފްސަށް‬

‫‪4 .4‬ޞުލްޙަ މަސަލަސްކަން‬

‫‪6 .6‬ހޭލުންތެރިވުން‬

‫އިޙްތިރާމް ކުރާށެވެ‪ .‬ދެން އެހެން މީހުން‬

‫‪7 .7‬ސާބިތުކަންމަތީ ދެމިހުރުން‬

‫ތިބާއަށް އިޙްތިރާމް ކުރާނެވެ‪ ".‬މިފަދައިންނެވެ‪.‬‬

‫‪5 .5‬އަނެއްމީހާގެ‬

‫އެނގުން‬

‫ކަންތައްތައް‬

‫‪8 .8‬އަމިއްލަ‬

‫(އަންޑަސްޓޭންޑްވުން)‬ ‫‪6 .6‬ތަޙައްމަލު ކުރުން (ޓޮލަރެންސް)‬

‫އިތުބާރު‬

‫ޤާބިލިއްޔަތާމެދު‬

‫ކުރުން‬

‫ނި ން މާ ލު ން‬

‫‪7 .7‬އޯގާވެރިކަން‬

‫މިމަޒުމޫނު‬

‫‪8 .8‬އަދަބުވެރިކަން‬

‫ދެންނެވިފަދައިން އިޙްތިރާމް ކުރުމާއި‬

‫‪9 .9‬އަމާނާތްތެރިކަން ‪ /‬ތެދުވެރިކަން‬ ‫‪/‬‬

‫‪1010‬އިންސާފުވެރިކަން‬

‫އިޙްތިރާމް ލިބިގަތުމަކީ އިންސާނީ‬

‫ހަމަހަމަކަން‬

‫ނަޢުއާ ގުޅިފައިވާ ކަމެކެވެ‪ .‬އަދި‬

‫ހިފެހެއްޓުން‬ ‫މިކަންތައްތައް‬ ‫ކިބައިގައި‬

‫އޭގެ‬

‫އަޅުގަނޑުމެންގެ‬

‫އިޙްތިރާމްކުރާ‬

‫ކިޔަމަންވާނީ ބިރުންނެވެ‪ .‬އިޙްތިރާމް‬

‫ވާނެކަން‬

‫ކުރާނީ ލޯބިންނެވެ‪.‬‬

‫ޔަޤީނެވެ‪.‬‬

‫ކިޔަމަންކުރާނީ‬

‫މަޒުމޫނުގެ‬

‫މިހިސާބުން‬

‫އަޅުގަނޑު‬

‫މިދަންނަވާލަނީ‬

‫ނަފްސާނީ‬

‫ޢިލްމުގެ‬

‫މާހިރުން‬

‫ބުނެފައިވާ‬

‫ވަރަށް‬

‫ޚާއްޞަ‬

‫އާދެ!‬

‫އެމީހުން‬

‫ވާހަކައެކެވެ‪.‬‬

‫ބުނެފައިވާގޮތުގައި‬

‫ތިމާއަށް‪،‬‬

‫އެހެންމީހުންނަށް‬

‫ރަނގަޅަށް‬

‫ހޯދާނީ‬

‫ނަފުސަށް‬

‫ތިބޭނީ‬

‫ކޮށްގެންނެވެ‪.‬‬

‫ކިހިނަކުންތޯ؟‬ ‫ކަންތައްތަކެއް‬

‫ނަފުސަށް‬

‫ކުރެވޭ‬

‫ސުވާލެވެ‪.‬‬

‫އިތުރުވެގެން‬ ‫މީހުންނަށް‬

‫އެހެންވީމާ‬ ‫ޖަވާބުގައި‬

‫ދިހަ ކަމެއްގެ ވާހަކަ ތިރީގައި ދަންނަވާލާފައި‬ ‫އެވަނީއެވެ‪ .‬އެއީ‪:‬‬

‫‪1010‬ކަންތައްތައް‬

‫‪1 .1‬އިތުބާރު ކުރުން‬

‫މިންވަރަކަށް‬

‫‪3 .3‬ނިޔަނެތިވުން ‪ /‬ހިތްތިރިކުރުން‬ ‫ހުންނަ‬

‫ކަމަށް‬

‫ވިސްނުން‬ ‫އަޅުގަނޑުމެންގެ‬

‫‪2 .2‬ޙައްދުތަކެއް ހިފެހެއްޓުން‬

‫ރަނގަޅުވާނެ‬

‫އިޙްތިރާމް‬

‫ކުރައްވާށެވެ‪.‬‬

‫ނަފުސަށް‬

‫އިޙްތިރާމް‬

‫އަމިއްލަ‬

‫ތިމާގެ‬ ‫ކުރެވުމާއެކު‬

‫އެހެން‬

‫މީހުންނަށް އިޙްތިރާމް ކުރައްވާށެވެ‪ .‬އެހެން‬ ‫ދިހަ‬

‫ކަންތައްތައް‬

‫ކިބައިގައި‬

‫އިތުރުކުރެވުނު‬

‫އަޅުގަނޑުމެންގެ‬

‫އަމިއްލަ‬

‫ނަފުސަށް އިޙްތިރާމް ކުރުން ހަރުދަނާވެގެން‬ ‫ދާނެކަން ކަށަވަރެވެ‪ .‬ސީނުކަރައިގެ މަޝްހޫރު‬ ‫ފިލޯސަފަރެއް‬

‫އުފާވެރި‬

‫ޙަޔާތެއް ހޯއްދަވަން ބޭނުންފުޅުނަމަ‬

‫‪9 .9‬އަމިއްލަ ނަފްސަށް ޤަދަރު ކުރުން‬

‫މިދެންނެވި‬

‫‪www.mndf.gov.mv‬‬

‫އިޙުތިރާމް‬

‫ކުރުމުން‬

‫ރަނގަޅުވެގެން ދެއެވެ‪.‬‬

‫ކޮށްގެންތޯ؟‬

‫ދިރިއުޅުމެއް އުޅުން‬

‫ދެއެވެ‪.‬‬

‫އެހެން‬

‫އަޅުގަނޑުމެންގެ ސްލޫކާއި އަޚްލާޤް‬

‫ކުރިން ދެންނެވި މާހިރުން ބޭނުންކޮށްފައިވާ‬

‫‪4 .4‬ސިއްޙަތު‬

‫އިޙްތިރާމް‬

‫ކުރެވޭ އިތުބާރު ހަރުދަނާވެ ހިތްވަރު‬

‫ކޮންކޮން‬

‫ސަލާމަތުން‬

‫ކުރުމުން‬

‫އަޅުގަނޑުމެންގެ އަމިއްލަ ނަފުސަށް‬

‫ކުރާނީ‬

‫މިސުވާލުގެ‬

‫އަޅުންގެ‬

‫ގޮތުގައެވެ‪.‬‬

‫އާދޭހެވެ! ތިމާގެ އަމިއްލަ‬

‫އުފެދޭ ސުވާލަކީ ތިމާގެ އަމިއްލަ‬ ‫އަދި‬

‫ކިޔަމަންވެގެން‬

‫ގޮތުގައެވެ‪.‬‬

‫ގުޅިގެން‬

‫އިޙްތިރާމް‬

‫ރީތި‬

‫އިޙްތިރާމް ކުރަން ތިބޭނީ އަޚުންގެ‬

‫އިޙްތިރާމް‬

‫މިކަމާ‬

‫އޯގާވެރިކަމާއި‬

‫އަޚްލާޤުންނެވެ‪.‬‬

‫އިޙްތިރާމްކުރެވޭނީ ތިމާގެ އަމިއްލަ‬ ‫ތިމާ‬

‫ޤާނޫނާއި‬

‫ބާރުގެ ބޭނުންކޮށްގެނެވެ‪ .‬އިޙްތިރާމް‬

‫ޞށް‬ ‫ނ ްފ ަ‬ ‫ިތ ާމގެ ައ ިމ ްއލަ ަ‬ ‫އިޙްތިރާމްކުރުން‬

‫ނަފުސަށް‬

‫އެއްކަމާއި‬

‫ކިޔަމަންވުމާ މިއީވެސް ދެ ކަމެކެވެ‪.‬‬

‫އެހެންމީހުންނަށް‬ ‫ބަޔަކަށް‬

‫އަނެއްކަންވެސް‬

‫ގުޅިފައި ވެއެވެ‪ .‬އިޙްތިރާމް ކުރުމާއި‬

‫އަށަގެންނުވިއްޖެނަމަ‬

‫އަޅުގަނޑުމެންނަކީ‬

‫ފަށަމުން‬

‫ކަމަށްވާ‬

‫މީހުންނަށް އިޙްތިރާމް ކުރައްވައިގެން އެހެން‬ ‫މީހުންގެ‬

‫އިޙްތިރާމް‬

‫ހޯއްދަވާށެވެ‪.‬‬

‫އިޙްތިރާމްގެ‬

‫އައްޑަނައިން‬

‫ރައްކައުތެރި‬

‫ކޮށްދެއްވައިގެން‬

‫އެހެން‬

‫އަދި‬ ‫މީހުން‬

‫އިޙްތިރާމްގެ‬

‫އައްޑަނައިން އަމިއްލަފުޅު ހިމާޔަތް ހޯއްދަވާށެވެ‪.‬‬

‫ކޮންފިއުޝަސް‬

‫‪35‬‬

‫މުވައްޒަފަކަށްވެސް‬

‫މަހަކު‬

‫ފަސްހާސް‬

‫ރުފިޔާ‬

‫ދީފައި ބެހެއްޓިއެވެ‪ .‬އެއީ ލާރިއަކަށް ބޭނުންވެގެން‬ ‫ސަމާ ގުޅާ ކޮންމެ ފަހަރަކު ގެއަށް ބޭނުންވާ‬

‫ޕޮލިސް ސްޓޭޝަން‬

‫ސާމާނު‬

‫އިންސްޕެކްޓަރ އަޙްމަދު ނާފިޢު‬

‫ގަނެދިނުމަށެވެ‪.‬‬

‫މިހެންވުމުން‬

‫ސަމާ‬

‫ކުރަންޖެހޭ ކަންތައްތައް ސަމާ މުޅިން ހަނދާން‬ ‫ނެތުނު ފަދައެވެ‪ .‬އެއްކޮޅުން ދަރިންގެ ކަންކަން‬ ‫ބެލެހެއްޓުމާއި‪ ،‬ގޭތެރެ ސާފުކުރުމާއި ކެއްކުމުގެ‬ ‫ކަންތައްތަކަށް ހާދިމުން ތިބެއެވެ‪ .‬އަނެއްކޮޅުން‬ ‫ގެއަށް ގަންނަން ޖެހޭ ސާމާނުތައް ގަތުމަށާއި‬ ‫ސަމާ ގޮވައިގެން ތަންތަނަށް ދިއުމަށް އޮފީހުގެ‬

‫ބައިލައްކަ‬ ‫ދުނިޔެއަށް އަންނަމުންމިދާ ތަރައްޤީއާއި‬ ‫ތަހުޛީބުގެ ކުލަތައް އަޅުގަނޑުމެންގެ މިލޮބުވެތި‬ ‫ޖަޒީރާ‬

‫މިއަދު‬

‫ރަށްތަކަށްވެސް‬

‫މިވަނީ‬

‫ކުރަންފަށާފައެފައެވެ‪ .‬މިގޮތުން ފޭސްބުކަކީ ދުނިޔެ‬ ‫ގުޅުވައިދޭ އިޖްތިމާޢީ އެންމެ ބޮޑު އެއް ވިއުގައެވެ‪.‬‬ ‫ފޭސްބުކާއި އެފަދަ އެހެނިހެން އިޖްތިމާޢީ ވިއުގަތަށް‬ ‫ބޭނުންކުރުން‬

‫އާންމުވެފައިވާއިރު‪،‬‬

‫ފޭސްބުކު‬

‫މިވަނީ އަޅުގަނޑުމެންގެ ދިރިއުޅުމާ ވަކިނުކުރެވޭ‬ ‫ފަދަ‪،‬‬

‫އެއްޗަކަށް‬

‫ވެފައެވެ‪.‬‬

‫ހަމަ‬

‫އެހެންމެ‬

‫އެންމެ ފޯރިޔާއެކު ބައެއް ޒުވާނުން ފޭސްބުކުގައި‬ ‫ކުރާއެއްކަމަކީ ފޮޓޯ އަޕްލޯޑްކުރުމެވެ‪ .‬ނަމަވެސް‬ ‫ފޭސް‬

‫ހިތާމައަކީ‬

‫ބުކް‬

‫ޕްރޮފައިލް‬

‫ފޮޓޯއާއި‬

‫އަލްބަމަށް ފޮޓޯލާއިރު ފަރުވާތެރި ނުވުމެވެ‪ .‬އެހެން‬ ‫މީހުން ނުރުހޭ‪ ،‬ބޮލަށްތުރާވާ ޒާތުގެ މަންޒަރު‬ ‫ހިމެނޭ ފޮޓޯއާއި‪ ،‬ނިވާކަންކުޑަ ފޮޓޯއާއި ތިމާއަކީ‬ ‫"ސެކްސީ" މީހެއްކަމަށް ދައްކާ ފޮޓޯ ފޭސްބުކަށް‬ ‫ލުމަކީ ތިމާ ފަޞީހަތްވެ ބޭޒާރުވެދާނެ ކަމެއް‬ ‫ކަމުގައިވެސް‬

‫ވިސްނައެއް‬

‫ނުލައެވެ‪.‬‬

‫ފަހުން‬

‫އެކަމުން ކުރާނެ ނޭދެވޭ އަސަރަކަށް ބެލުމެއް‬ ‫ނެތެވެ‪ .‬މިފަދަ އެތައް އެތައް ހާދިސާއެއް މި‬ ‫ދިވެހި‬

‫މުޖުތަމަޢުގައިވެސް‬

‫ހިނގަމުންދާކަން‬

‫ހިތާމައާއި އެކު ފާހަގަކޮށްލަންޖެހެއެވެ‪ .‬މިގޮތުން‬ ‫ސބަބުން‬ ‫ަ‬ ‫ސަމާ އަކީވެސް މިއަދު ފޭސްބުކުގެ‬ ‫ބްލެކްމެއިލް‬

‫ލިސްޓަށް‬

‫އަރާފައިވާ‬

‫ޒުވާން‬

‫އަންހެން ކުއްޖެކެވެ‪ .‬އެހެންކަމުން މި ހާދިސާ‬ ‫ހިނގާ ދިޔަގޮތް ތިޔަ ކިޔުންތެރިންނާ ހިއްސާ‬

‫‪36‬‬

‫މުވައްޒަފުން ތިބެއެވެ‪ .‬އޮފީހުގެ މުވައްޒަފުން ސަމާ‬ ‫އަށް ކިޔަނީވެސް މެޑަމްއެވެ‪ .‬ސަމާގެ ފިރިމީހާ‬ ‫ޒާހިދުއަށް މާލެ އާދެވެނީ މަހަކު އެއް ފަހަރުއެވެ‪.‬‬ ‫ނަމަވެސް ކޮންމެ ތާކު ހުއްޓަސް ސަމާގެ ހާލު‬ ‫ބެލުމަށް ދުވާލަކު އެތައް ފަހަރަކު ސަމާއަށް ގުޅާ‬ ‫ހަދައެވެ‪ .‬ދަރިންގެ ހާލުވެސް ބަލައެވެ‪ .‬މިވަރަކުން‬

‫ކޮށްލާނަމެވެ‪.‬‬

‫ނުފުދެއެވެ‪ .‬ސަމާ ކިތަންމެ ވަރަކަށް ފައިސާ‬

‫ސަމާއާއި ޒާހިދު (އަސްލުނަމެއް ނޫން) ގެ‬

‫ޚަރަދު ކުރިޔަސް ފަރުވާލެއް ނުބަހައްޓައެވެ‪ .‬ސަމާ‬

‫ކައިވެންޏަށް ‪ 12‬އަހަރު ފުރުނު އިރު ދެ ކުދިން‬

‫ބޭނުން ވަރަކަށް ފައިސާ ދިނުމަކީ ޒާހިދުވެސް‬

‫ލިބިފައިވެއެވެ‪ .‬ޒާހިދަކީ އަމިއްލަ މަސައްކަތުން‬

‫ބޭނުންވާ ގޮތެވެ‪ .‬އެއީ އެ ތިން މައިން އުފަލުގައި‬

‫ދިރިއުޅުމެއް‬

‫ބޭތިއްބުމަށެވެ‪ .‬ނަމަވެސް ސަމާގެ ފޮރުވިފައިވާ‬

‫މުއްސަނދިކަން‬

‫ހޯދައި‬

‫ފާގަތި‬

‫އުޅެމުންދާ ޢުމުރުން ‪ 50‬ގެ އަހަރުތައް ގުނަމުންދާ‬

‫ހަޤީޤަތެއް ޒާހިދަކަށް ނޭގެއެވެ‪.‬‬

‫މީހެކެވެ‪ .‬ސަމާ އަކީ ޒާހިދު އާއި އަޅާ ބަލާއިރު‬ ‫ދެ ގުނަ ހަގު ޗާލާކީ އަންހެނެކެވެ‪ .‬ބަލާބެލުމަށް‬ ‫ސަމާ އަކީ ދިވެހި ކުއްޖެކޭ ނުބުނާނެއެވެ‪ .‬އަޅާ‬ ‫ހެދުމުންނެވެ‪ .‬އުޅޭ އުޅުމުންނެވެ‪ .‬ނަމަވެސް އެއީ‬ ‫ހަތަރު ކަށިމަތި ދިވެއްސެކެވެ‪.‬‬

‫ދުވަސްތައް ފާއިތުވަމުން ދެއެވެ‪ .‬ސަމާގެ‬ ‫އެކަނިވެރިކަން ފިލުވައިދޭ ބައިވެރިއަކަށް ފޭސްބުކް‬ ‫ވެއްޖެއެވެ‪.‬‬

‫ދެކޭ‬

‫ސަމާ‬

‫ގޮތުގައި‬

‫ފިރިމީހާ‬

‫ހުންނަނީ ހަމައެކަނި ޚަރަދު ކުރާށެވެ‪ .‬އެއީ މާ‬ ‫މުހިންމު މީހަކަށް ނުވެއެވެ‪ .‬ވަގުތުވެސް ނުދޭތީ‬

‫މާލޭގައި އަމިއްލަ އޮފީހެއް ހުޅުވައިގެން‬

‫އެވެ‪ .‬މިހެންވެ ރެއާއި ދުވާލު ފޭސްބުކުން ދިމާވާ‬

‫ވަގުތު‬

‫ރައްޓެހިންނާ ހީ ސަމާސާކޮށް މަޖާކޮށް ހެދުމަކީ‬

‫މަސައްކަތް‬

‫ކުރަމުންދާ‬

‫ޒާހިދު‬

‫ގިނަ‬

‫މަސައްކަތުގައި އުޅެން ޖެހެނީ ރިސޯޓްތަކުގަ އާއި ‬

‫ސަމާގެ އާދައަކަށް ވެއްޖެއެވެ‪ .‬އެއީ ނުދަންނަ‬

‫ރާއްޖެއިން ބޭރު ޤައުމުތަކުގައެވެ‪ .‬އެހެންކަމުން‬

‫މީހަކަށްވިޔަސް ސަމާއަށް ހެޔޮވަރެވެ‪ .‬ފޭސްބުކު‬

‫ތަޢުލީމެއް‬

‫މެދުވެރިކޮށް ނުދަންނަ ކިތަންމެ ބަޔަކަށްވެސް‬

‫ދިނުމުގެ މަޤުޞަދުގައި މާލެއިން ތިން ކޮޓަރީގެ‬

‫ފިރިމީހާއާއި ދަރިންގެ ފޮޓޯތައް އަޕްލޯޑްކޮށްދީ‬

‫އެޕާޓްމަންޓެއް ބޮޑު އަގުގައި ކުއްޔަށް ހިފިއެވެ‪.‬‬

‫ހަދައެވެ‪.‬‬

‫ނަންބަރާއި‬

‫އަދި އަނބިދަރިން މާލެ ބަދަލުކޮށް ދަރިން މާލޭގެ‬

‫ސަމާގެ‬

‫ސްކޫލުތަކަށް ވެއްދިއެވެ‪ .‬އަދި އަނބިމީހާ ސަމާ‬

‫އަޕްލޯޑްކޮށްލައެވެ‪ .‬އަދި ބައެއް ފަހަރު ފޫހިވެގެން‬

‫އާއި ދެކުދިންގެ އެންމެހާ ކަންކަން ބެލެހެއްޓުމަށް‬

‫އުޅޭކަމަށް ބުނެ ފޭސްބުކުން ދިމާވާ ނުދަންނަ‬

‫ގެއަށް ދެ ހާދިމުން ލިއެވެ‪ .‬ދަރިންނަށް ކުރަންޖެހޭ‬

‫ރައްޓެހިންނަށް ގެއަށް އައުމަށް ދައުވަތު ދީ‬

‫ޚަރަދުތަކާއި އަންހެނުން ބޭނުންވާ ކޮންމެ އިރަކު‬

‫ހަދައެވެ‪ .‬ފިރިމީހާއަކީ މުއްސަންޖެއް ކަމަށާއި‪،‬‬

‫އޮފީހުގެ‬

‫ލައްކައިން ލައްކައިން ލިބޭކަމަށް ބުނެ ފޭސް‬

‫‪ 3‬މުވައްޒަފުން ކަނޑައަޅައި އެއިން ކޮންމެ‬

‫ބުކުން މެސެޖްކޮށް ހެދުމުން ފިރިހެން ރައްޓެހިން‬

‫ޒާހިދުގެ‬

‫ފަސޭހައިން‬

‫ދަރިންނަށް‬

‫ފައިސާ‬

‫ރަނގަޅު‬

‫ލިބޭނެގޮތަށް‬

‫ނުވިތާކަށް‬ ‫އަމިއްލަ‬

‫ސަމާގެ‬

‫ހަށިގަނޑުގެ‬

‫ފޮޓޯތައްވެސް‬

‫‪www.mndf.gov.mv‬‬

‫ދުވަހެއް ދުވަހަކަށް ވީ ގިނައެވެ‪ .‬އަދި އެމީހުންނަށް‬

‫ސަމާ ބުނާ ވަރަކަށް އޮފީހުން ފައިސާ ފޯރުކޮށް‬

‫ކިޔައިދިނުމަށް އެދުނެވެ‪ .‬ޒާހިދުގެ ވާހަކައިން‬

‫ވާހަކަތައް‬

‫ދިނުމަށެވެ‪ .‬ފައިސާ ނެތިއްޖާ އޭނަ ފޮނުވައިދޭނެ‬

‫ސަމާއަށް ކަމެއް ވެއްޖެކަން އެގުމުން ސަމާ‬

‫މުސްކުޅިއެއްކަމަށްވެސް‬

‫ވާހަކައެވެ‪ .‬މިގޮތުން ސަމާއަށް ހަފުތާއަކު ހަތް‬

‫މާޔޫސްވިއެވެ‪ .‬އަދި އިރުގަނޑެއްފަހުން ޒާހިދުގެ‬

‫ފޮޓޯތައް ބަލާފައި ނުދަންނަ ރައްޓެހިން ކޮމެންޓްކޮށް‬

‫ހާސް ރުފިޔާ އަށްވުރެ ބޮޑު އަދަދަކުން ފައިސާ‬

‫ކައިރިއަށް އައިސް މާފަށް އެދުނެވެ‪ .‬ނަމަވެސް‬

‫ހަދަން ފެށުމުން ސަމާ ޒާހިދު މަތިން ފޫހިވާން‬

‫ދޭން‬

‫ޒާހިދުއަށް‬

‫ޒާހިދުއަށް މިއަދު މާފުކުރެވިދާނެކަމަށާއި‪ ،‬ވެގެން‬

‫ފެށިއެވެ‪ .‬އަދި ފޭސްބުކުން ދިމާވާ ނުދަންނަ‬

‫ގުޅައިގެންވެސް ސަމާ ފައިސާ ހޯދާފައި އެމީހާއަށް‬

‫އުޅޭގޮތް ކިޔައި ނުދީފިނަމަ ދިރިއުޅުމަށް ނޭދެވޭ‬

‫ވަރަށް ޚާއްސަ ރައްޓެއްސަކަށް މި ވާހަކަތައް‬

‫ފައިސާ‬

‫ރައްޓެހިންގެ‬

‫އަސަރުކުރާނެކަމަށް ބުނެ ސަމާގެ ފޯނު ހިފައިގެން‬

‫ހިއްސާ ކުރަމުން ދިޔައެވެ‪ .‬އެ ނުދަންނަ މީހާ‬

‫އަތުންވެސް‬

‫ނަގައެވެ‪.‬‬

‫ގޮސް‬

‫ދެކެ ލޯބިވާ ކަމަށާއި އޭނާ އިންނަން ހުރެއްޖެއްޔާމު‬

‫ނަމަވެސް ސަމާ ރުޅި އައިސްދާނެތީ އެވަރަށް‬

‫ސަމާގެ އެފްބީ އައިޑީ ރަނގަޅަށް ޗެކްކޮށްލިއިރު‬

‫ޒާހިދުގެ ކައިރިން ވަރިވެގެން އިންނާނެކަމަށްވެސް‬

‫ފައިސާ ބޭނުންވަނީ ކީއްވެތޯވެސް ސަމާކުރެން‬

‫ކަމަކުދާކަށް ނެތެވެ‪ .‬ސަމާ ވަނީ ނުދަންނަ އެތައް‬

‫މިގޮތަށް‬

‫ހާމަކޮށްފައެވެ‪.‬‬

‫ދިރިއުޅުމުގެ‬

‫އިތުބާރުކޮށް‬

‫ސަމާގެ‬

‫ދައްކައެވެ‪.‬‬

‫ޒާހިދަކީ‬

‫ބުނަމުން ދިޔައެވެ‪.‬‬ ‫މިގޮތުގައި‬

‫ޒާހިދު‬ ‫ދުވަސްތައް‬

‫ފާއިތުވަމުން‬

‫ދެއެވެ‪ .‬ސަމާގެ ވާހަކަތައް ހިއްސާ ކުރަމުން ދިޔަ‬ ‫ނުދަންނަ ރައްޓެހި މީހާ ސަމާގެ ބޭނުން ނާޖާއިޒް‬ ‫ގޮތުގައި ހިފަން ފެށިއެވެ‪ .‬ސަމާ ފޭސްބުކުން‬ ‫ދައްކާ ވާހަކަތަކުގެ ސްކްރީން ޝޮޓްތައް ނަގައި‬ ‫ސަމާ ފޮނުވާފައި ހުރި ފޮޓޯތައް ނެގުމަށްފަހު ސަމާ‬

‫ބައެއް‬

‫ޖެހެއެވެ‪.‬‬ ‫ދެއެވެ‪.‬‬

‫ފަހަރު‬

‫ނުވިތާކަށް‬

‫ދަރަންޏަށް‬

‫އަހައެއް‬

‫ފައިސާ‬

‫ނުލައެވެ‪.‬‬

‫މިކަން‬

‫އޮފީހަށް‬

‫ޒާހިދު‬

‫ބަޔަކަށް‬

‫ދިޔައެވެ‪.‬‬

‫ސަމާގެ‬

‫އޮފީހަށް‬

‫ދިރިއުޅުން‬

‫ހިނގާތާ ‪ 2‬މަސް ދުވަސް ފާއިތުވީ ފަހުން ޒާހިދު‬

‫އަދި ނުވިތާނަށް އެކަކު ކަމަށް ހީކޮށް ބޮޑު‬

‫މާލެ އަތުވެއްޖެއެވެ‪ .‬ނަމަވެސް މިކަމާ ސުވާލެއް‬

‫ގުރޫޕަކަށް އެކި ދުވަސް މަތިން ފައިސާ ދީފައެވެ‪.‬‬

‫ނުކުރެއެވެ‪ .‬ޒާހިދު މާލެ އައުމަށްފަހުވެސް ގިނަ‬

‫އެހެންކަމުން ރަނގަޅަށް މިކަމުގެ ތެރެއަށްވަދެ‬

‫ވަގުތު ހޭދަ ކުރަނީ އޮފީހުގައެވެ‪ .‬ގެއަށް ދަނީ‬

‫ސަމާއާއި ސުވާލުތައް ކުރިމަތި ކުރުވިއެވެ‪ .‬ސަމާގެ‬

‫މަދު ފަހަރެއްގައެވެ‪.‬‬

‫ފަރާތުން އެގުނު ގޮތުގައި އެމީހުންނަށް އެކި ފަހަރު‬

‫އެއްރެއެއްގެ‬

‫އިރާކޮޅުގެ‬

‫ވަގުތެވެ‪.‬‬

‫މަތިން މަހަކު ބައިލައްކައަށްވުރެ ގިނަ ފައިސާ‬ ‫ދެވިފައި ހުންނާނެކަމަށާއި‪ ،‬އެކައުންޓުގައި ހުރި‬

‫ބިރު ގަންނަވަން ފެށިއެވެ‪ .‬އަދި ސަމާގެ ފޯނު‬

‫ސަމާ އޭނާގެ ދޮންބެއަށް ގުޅައިގެން ގޭދޮށަށް‬

‫ނަންބަރާއި އެޑްރެސް ސާފްކޮށް ފޯނަށް ގުޅައި‪،‬‬

‫ގެނައެވެ‪ .‬އަދި ސަމާ ގޮވައިގެން މީހަކަށް އެއްޗެއް‬

‫އިންނަން ބޭނުންވާ ވާހަކައާއި އެކަމަކު އިނދެވޭނީ‬

‫ހަވާލުކޮށްދިނުމަށް އޭޓީއެމް ކައިރިއަށް ދިއުމަށް‬

‫އެމީހާ ބުނާ ވަރަކަށް އެމީހާއަށް ފައިސާ ދިނުމުން‬

‫އެދުނެވެ‪ .‬އެހެންކަމުން ސަމާގެ ދޮންބެ ސަމާ‬

‫ކަމަށް ބުނެ ސަމާ ދެއްކި ވާހަކަތަކާއި ފޮޓޯތައް‬

‫ގޮވައިގެން އޭޓީއެމް ދޮށަށް ދިޔައިރު ކަޅު ހެދުން‬

‫ދައްކައި ސަމާއަށް ބިރު ދައްކަން ފެށިއެވެ‪.‬‬

‫ލައިގެން ސައިކަލް މަތީގައި ފިރިހެން ކުދިންތައްކެއް‬

‫މިގޮތަށް ސަމާއަށް ބިރު ދައްކައިގެން ބްލެކްމެއިލް‬

‫ތިއްބެވެ‪ .‬ސަމާ އޭޓީއެމް ދޮށަށްގޮސް ފޯނުކުރުމުން‬

‫ކުރަން ފެށުމުން އެމީހުން އެދޭ ވަރަކަށް އެމީހާ‬

‫އެތަނުން އެއްކުއްޖަކު ފޯނު ނެގިއެވެ‪ .‬ނަމަވެސް‬

‫ބުނާ ތާކަށްގޮސް ފައިސާ ދޭން ސަމާއަށް މަޖުބޫރު‬

‫އެއީ ކާކު ކަމެއް ސަމާއަކަށް އަދި ސަމާގެ‬

‫އެހެންކަމުން މިހާދިސާއިންވެސް އެގިގެން‬

‫ވެއްޖެއެވެ‪ .‬އެއީ ކޮންކަހަލަ ކިހާ ވަރެއްގެ މީހެއް‬

‫ދޮންބެއަކަށްވެސް ނޭގެއެވެ‪ .‬ސަމާގޮސް ފުރަގަސް‬

‫މިދިޔައީ ފޭސްބުކުން ނުދަންނަ މީހުންނާ ގުޅުން‬

‫ކަމެއްވެސް ސަމާއަކަށް ނޭގެއެވެ‪ .‬މިވާހަކަ‬

‫ދީގެން ހުރި އެ ޒުވާނާގެ އަތަށް ތިން ހާސް ރުފިޔާ‬

‫ބޭއްވުމުން ތިމާއަށް ލިބޭ ނިކަމެތިކަމާއި ދެރަކަމެވެ‪.‬‬

‫އެއްވެސް މީހަކަށް އެގިއްޖެނަމަ ސަމާގެ ދުވަސް‬

‫ދިނުމަށްފަހު އެނބުރި ގެއަށް ދިއުމުން ސަމާގެ‬

‫ތިމާ ފަޟީހަތްވެ ބޭޒާރު ވެދާނެ ކަމެވެ‪ .‬ސަމާއަށް‬

‫ބުނެފައެވެ‪.‬‬

‫ދޮންބެގެ ހިތުގައި ސުވާލު އުފެދުނެވެ‪ .‬ކާކުތޯވެސް‬

‫ވެސް މިވީ ހަމަ މިފަދަ ގޮތެކެވެ‪ .‬މަހަކު ތިރީސް‬

‫އެހެންކަމުން ސަމާ އަށް ޖެހުނީ އެމީހާ ބުނާ‬

‫ބަލާ ނުލާ ފައިސާ ދިނުމުންނެވެ‪ .‬ކަންތައް މިހެން‬

‫ހާސް ރުފިޔާގެ ބަދަކުގައި ބައި ލައްކަ އިން ޚަރަދު‬

‫ވަރަކަށް ފައިސާ އާއި ފޯނު ކާރޑްވެސް އަޅާ‬

‫ވުމުން ސަމާގެ ދޮންބެ ޒާހިދުއާ ބައްދަލުކޮށް‬

‫ބޮޑުވެ‪ ،‬ފިރިމީހާގެ މަސައްކަތުން ހޯދިހާ ފައިސާ‬

‫ދޭށެވެ‪.‬‬

‫މިވާހަކަ ކިޔައިދިނެވެ‪ .‬ޒާހިދުއަށް ރޭކާލީ ދެނެވެ‪.‬‬

‫ގެއްލި އާއިލާގެ މެދުގައި ތިމާގެ އަގު ވެއްޓިގެން‬

‫އެހެންކަމުން ޒާހިދު އޮފީސް މުވައްޒަފުންނާއި‬

‫ދިޔައީއެވެ‪.‬‬

‫ދުއްވާލާނެކަންވެސް‬

‫އެމީހާ‬

‫ކަންތައްތައް‬

‫މިހެން‬

‫ވަނީ‬

‫ވުމުން‬

‫ސަމާގެ‬

‫މިޒާޖަށް ބަދަލުތަކެއް އަތުވެއްޖެކަން ޒާހިދުގެ‬ ‫އޮފީހުގެ މުވައްޒަފުންނަށް ވިސްނުނެވެ‪ .‬ސަބަބަކީ‬

‫މަޝްވަރާކޮށްލުމަށްފަހު ގިނަ ވަގުތު ގޭގައި ހޭދަ‬ ‫ކުރަން ފެށިއެވެ‪.‬‬

‫ހުރިހާ ފައިސާއެއްވެސް ހުސްވެފައިވާ ކަމަށެވެ‪.‬‬ ‫އަދި ފަންސާހަކަށް ފޯނު ކާރޑް ދައްކާލުމަށްފަހު‬ ‫‪ ،‬މިއީވެސް އެމީހުންނަށް އަޅައިދިން ފޯނު‬ ‫ކާރޑް ތަކެއް ކަމަށް ސަމާ ބުންޏެވެ‪ .‬މިހިސާބުން‬ ‫ޒާހިދު ރުޅިއައެވެ‪ .‬ނަމަވެސް ސަމާ ދެދަރިންގެ‬ ‫ހައްޤުގައި ސަމާ ވަރި ނުކުރާނެކަމަށާއި އެކަމުން‬ ‫ސަލާމަތްކޮށްދޭނެކަމަށް ޒާހިދު ބުންޏެވެ‪.‬‬

‫ދަރިންނެވެ‪.‬‬

‫ފްރެންޑްސް‬

‫ފޭސްބުކް‬

‫ލިސްޓްގައި ނުދަންނަ ބީރައްޓެހިން ހިމެނުމުގެ‬

‫ގިނަ އަދަދެއްގެ ފޯނު ކާރޑްތައް އެއް ފަހަރާ‬

‫ޒާހިދު ގޭގައި ގިނަ ވަގުތު އުޅެން ފެށުމުން‬

‫ގަނެދިނުމަށާއި‪ ،‬ކުރިއާއި ހިލާފަށް ގިނަގިނައިން‬

‫ސަމާ ހިތްހަމަ ނުޖެހުނެވެ‪ .‬އެއީ ޒާހިދުއަށް‬

‫މުހިންމެވެ‪.‬‬

‫ބޮޑު އަދަދަކަށް ފައިސާ ގެނެސްދޭން ސަމާ ބުނަން‬

‫މިކަން އެގިދާނެތީއެވެ‪ .‬އަދި ހިތްހަމަ ނުޖެހިގެން‬

‫ފާރަވެރިވުމަށް ފަސޭހަވުމުގެ އިތުރުން ގެއްލުންވި‬

‫މިވާހަކަ‬

‫ޒާހިދުގެ‬

‫ބައިލައްކަ ރުފިޔާގެ ބަދަލުގައި އެ ބައި ލައްކަ‬

‫ފެށުމުންނެވެ‪.‬‬

‫އޮފީސް‬

‫މުވައްޒަފުން‬

‫ރުޅިވެރިކަމާއެކު‬

‫ވަރިކޮށް‬

‫ދިނުމަށް‬

‫ޒާހިދުއާ ހިއްސާ ކުރުމުންވެސް ޒާހިދު މާބޮޑަކަށް‬

‫ކިބައިން އެދުނެވެ‪ .‬ނަމަވެސް ޒާހިދު ސަމާއަށް‬

‫އަންގަމުންދަނީ‬

‫ނަސޭހަތް ތެރިވިއެވެ‪ .‬އަދި ވެގެން އުޅޭގޮތް‬

‫އަޅައެއް‬

‫ނުލައެވެ‪.‬‬

‫‪www.mndf.gov.mv‬‬

‫ޒާހިދު‬

‫ބަދަލުގައި‬

‫ދަންނަ‬ ‫އޭރުން‬

‫ރައްޓެހިން‬ ‫ޒާތީ‬

‫ހިމެނުން‬

‫މިނިވަންކަމަށް‬

‫ރުފިޔާ ރައްކާކުރެވޭނެކަން ޔަޤީނެވެ‪.‬‬

‫‪37‬‬

‫އެ ން މެ މަ ތި ވެ ރި ަޤ އު މީ ޚި ދު މަ ތް‬ ‫ޢަބްދުލްޢަޒީޒު ޖަމާލު އަބޫބަކުރު‬

‫ދިވެހިރާއްޖެ މި އޮތީ އިންޑިއާ ކަނޑުގެ‬ ‫މެދުގައެވެ‪.‬‬

‫ދުނިޔޭގެ‬

‫ނުކުތާއެއްގައެވެ‪.‬‬ ‫ހުޅަނގުން‬

‫އިސްތިރާޖީ‬

‫އިރުމަތީން‬

‫އިރުމައްޗަށް‬

‫މުހިއްމު‬ ‫ހުޅަނގަށް‪،‬‬

‫ދަތުރުކުރާ‬

‫މައި‬

‫މަގުގައެވެ‪ .‬މި ޙާލަތުގައި އަޅުގަނޑުމެންގެ‬ ‫ޤައުމު އޮތް އިރު‪ ،‬މުޅިރާއްޖޭގެ ސަރަޙައްދުގެ‬ ‫‪ 99‬އިންސައްތައަކީ ކަނޑެވެ‪ .‬މުޅި ޤައުމުގެ‬ ‫އިޤުތިޞާދު ބިނާވެފައި މިވަނީ ކަނޑު ރޯއްޖަށެވެ‪.‬‬ ‫ދިވެހީންގެ މައި ރޯއްޖަކީ ކަނޑު ރޯއްޖެވެ‪.‬‬ ‫މަސްވެރިކަމާއި‬

‫ފަތުރުވެރިކަމަކީ‬

‫ދިވެހީންގެ‬

‫އެންމެ މުހިއްމު ދެ ޞިނާޢަތެވެ‪ .‬ދިވެހީންނަކީ‬ ‫"ކަނޑުގެ ދަރީން" ކަމަށް ވާތީ‪ ،‬ދިވެހީންގެ‬ ‫ހުރިހާ‬

‫ޞިނާޢަތަކާއި‬

‫ޙަރަކާތެއްގެ‬

‫ހުރިހާ‬

‫އެންމެ މުހިއްމު އެއް ވަސީލަތަކީ ދަތުރުފަތުރުގެ‬

‫ޙިމާޔަތްކުރުމާއި އަޅުގަނޑުމެންގެ ޤައުމު ދިފާޢު‬

‫ތަޞައްވުރެއް‬

‫ވެސް‬

‫ޞިނާޢަތެވެ‪ .‬އެތެރެއާއި ބޭރުގެވެސް މެއެވެ‪.‬‬

‫ކުރުމަކީ ޤައުމު ދެމި އޮތުމަށްޓަކައި ކިހާ މުހިއްމު‬

‫ކަނޑުތަކުގެ‬

‫މުއްސަނދިކަމުން‬

‫ދަނޑުވެރިކަމުގެ ބާވަތްތައް ވެސް އެއްތަނުން‬

‫ކަމެއް ކަމާމެދު ސުވާލު އުފައްދާނެ ޖާގައެއް އެބަ‬

‫ނަމަވެސް‬

‫އަނެއްތަނަށް ގެންދަނީ ދަތުރުފަތުރުގެ ޞިނާޢަތުގެ‬

‫އޮތްތޯއެވެ؟‬

‫ކިތައް‬

‫ތެރެއިންނެވެ‪ .‬ކުރުކޮށް ދަންނަވާނަމަ‪ ،‬ކަނޑަކީ‬ ‫އަޅުގަނޑުމެން‬

‫ދިރިތިބުމަށްޓަކައި‬

‫އެތަނުގެ‬

‫ބޭނުން‬

‫ކޮންމެ‬

‫ދުވަހަކު‬

‫ހިފަންޖެހިފައިވާ‬

‫އެންމެ‬

‫މުހިއްމު‬

‫ތަނެވެ‪.‬‬

‫އަޅުގަނޑުމެންގެ‬

‫ޙަޔާތުގެ ހަމަ ކޮންމެ މަސައްކަތަކާއި ކޮންމެ‬ ‫ޙަރަކާތަކާ ވެސް ކަނޑު ގުޅިފައިވަނީ ވަރަށް‬ ‫މަތިވެރި ދަރަޖައަކަށެވެ‪ .‬އެހެންކަމުން ކަނޑު‬

‫މިއޮއްބޮޑު‬ ‫ޙިމާޔަތްކޮށް‬

‫ކަނޑުގެ‬

‫ޤައުމު‬

‫ސަރަޙައްދު‬

‫ދިފާޢުކުރުމަކީ‬

‫ކުޑަ‬

‫މަސްއޫލިއްޔަތެއް‬

‫ނޫނެވެ‪.‬‬

‫އެކަމަކު‬

‫އަޅުގަނޑުމެންނަކަށް‬

‫އެކަމެއް‬

‫އިޙުސާސެއް‬

‫ނުކުރެވެއެވެ‪.‬‬ ‫މުއްސަނދިކަމަށް‬ ‫ކިތައް‬

‫މީހުން‬

‫ދިވެހި‬ ‫ލޯއަޅައަޅައި‬ ‫ކަމެއް‬

‫އަޅުގަނޑުމެންނަކަށް‬

‫ފޭރިގަންނަން‬ ‫މީހުންކަމެއް‬

‫މިންވަރެއް‬

‫ތައްޔާރަށް‬

‫ތިބެނީ‬

‫އަޅުގަނޑުމެންނަކަށް‬

‫ނުވެސް ވިސްނެއެވެ‪ .‬އެހެންނަމަވެސް މި ހުރިހާ‬ ‫ކަމަކާ މެދު ހަމަ ގައިމުވެސް ކޮންމެވެސް ބަޔަކު‬ ‫ވިސްނައެވެ‪.‬‬

‫ފާރަވެރިވެއެވެ‪.‬‬

‫އަޅުގަނޑުމެން‬

‫ނިދައިފައި ތިއްބަސްވެހެވެ‪.‬‬

‫ކަނޑުތަކުގެ‬ ‫ތިބެނީ‬

‫ނުކުރެވެއެވެ‪.‬‬

‫ދިވެހި‬

‫މިދެންނެވި‬ ‫އިންޑިއާ‬

‫ކަނޑަށް‬

‫ކަނޑުގެ‬ ‫ފެތުރިފައި‬

‫ދިރުންތަކާއި‪،‬‬ ‫މިވާ‬

‫ކުދި‬

‫ރަށްތަކުގެ ޖަޒީރާތަކުގެ މައްޗަށް އެކުލެވޭ މި ކުޑަ‬

‫ޤައުމު ޙިމާޔަތްކުރުމަކީ ފަސޭހަ ކަމެއް ނޫނެވެ‪.‬‬

‫ދިވެހި ސިފައިންގެ ސިފަނުކުރެވޭފަދަ‬

‫އެއީ ކުޑަ މަސްއޫލިއްޔަތެއް ނޫނެވެ‪ .‬އެކަމަކު‬

‫ބަޔާންކުރެވޭނޭ‬

‫އެ‬

‫ކޮންމެވެސް‬

‫ކަމެއްބާވައެވެ؟ ހުޅަނގު މޫސުމުގެ އަދައިގެ‬

‫މަސްއޫލިއްޔަތު‬

‫ޖެހޭ‬

‫ގަދަ ވިއްސާރައިގައި ގަދަ ކަނޑުގައި އަދަދު‬

‫ފޯރުކޮށްދޭ‬

‫ނުކުރެވޭ ފަދަ ގިނަ އުޅަނދުތައް އުޅޭ ނޫޅޭ ގޮތް‬

‫ބަޔަކުވެސް އެބައުޅެއެވެ‪ .‬އަޅުގަނޑުމެންނަކަށް‬

‫އަޅުގަނޑުމެންނަށް‬

‫އިޙުސާސްކުރެވޭބާވައެވެ؟‬

‫ނޭނގެއެވެ‪ .‬އަޅުގަނޑުމެން ތިބެނީ ނިދާށެވެ‪.‬‬

‫ކިތައް އުޅަނދު‪ ،‬ފަރަށް އަރައި އިންޖީނު‬

‫ނުވަތަ އަޅުގަނޑުމެންގެ ދުވަހީ މަސައްކަތުގައި‬

‫ހުއްޓި ހާލުގައި ޖެހޭކަން އަޅުގަނޑުމެންނަށް‬

‫ދާންޖެހޭ‬

‫އަޅުގަނޑުމެންނަށް‬

‫ބަޔެއްތާއެވެ!‬

‫އުފުއްލަނީ‬

‫ޚިދުމަތްތަކަކީ‬

‫މިފަދަޔަކުން‬

‫ކަނޑުމަތީގައި‬

‫ދަތުރުވެރީންނަށް‬

‫ޙާލުގައި‬

‫އެހީތެރިކަން‬

‫ކޮންމެހެން‬

‫މަޝްޣޫލުވެގެންނެވެ‪.‬‬

‫އިޙުސާސްކުރެވޭބާވައެވެ؟‬

‫ރަށަކަށް ދިޔުމަށްޓަކައި ނޫނީ އަޅުގަނޑުމެން‬

‫އިވެނީ ހަމަ އެކަނި ޓީވީއަކުން ރޭޑިއޯއަކުން‬

‫ކަނޑު އޮންނަ ދިމާއަށް ބަލައިވެސް ނުލަމުއެވެ‪.‬‬

‫އިވޭ ޚަބަރެކެވެ‪ .‬އެކި ހާދިސާތަކުގައި ދިމާވާ‬

‫ޓަކައި‬

‫އަޅުގަނޑުމެންނަކަށް‬

‫މަސްވެރީންގެ‬

‫އެކަމަކު‬

‫ފައިދާއަށް‬

‫ކަންތައްތައް‬

‫ކަވި‬

‫ދިވެހި ޤައުމުގެ ޙިމާޔަތަށްޓަކައި ރެޔާއި ދުވާލު‬

‫ތަޞައްވުރެއްވެސް ނުކުރެވޭނެ އެވެ‪ .‬މި ހުރިހާ‬

‫ކަނޑުމަތީގައި ހޭދަކުރާ ބަޔަކު އެބަތިއްބެވެ‪.‬‬

‫ކަމެއް ހިނގަމުންދާ އިރު އަޅުގަނޑުމެން ތިބެނީ‬

‫އާދެ! އެއީ ރާއްޖޭގެ އައްސޭރީގެ ފާރަވެރީންނެވެ‪.‬‬

‫ނިދާށެވެ‪.‬‬

‫ކޯސްޓް ގާޑެވެ‪ .‬ކަނޑުމަތީ ސިފައިންނެވެ‪ .‬އެހެން‬ ‫ގޮތަކަށް ދަންނަވާނަމަ ދިވެހި ސިފައިންނެވެ‪.‬‬ ‫ދިވެހި ޤައުމުގެ ހަށިފާރަވެރީންނެވެ‪.‬‬

‫ކަނޑު ގަދަވެގެން ދަތުރު ނުކުރެވިގެން‬ ‫ކަނޑުމަތީގައި‬

‫ޙާލުގައި‬

‫ބަޔަކު‬

‫ޖެހިއްޖެ‬

‫ނަމަ‪ ،‬އެތާކަށް ގޮސް ސިފައިން އެހީތެރިކަން‬

‫ދިވެހި‬

‫ސިފައިންގެ‬

‫އަގުހުރި‬

‫ފޯރުކޮށްދޭ އިރު‪ ،‬އިންސާނުންގެ އަތްފަޔަށް‬

‫ޚިދުމަތްތަކާމެދު‬

‫ސިފައިންނަށް‬

‫ވާހަކައެއް‬

‫ލާހިކުނުވެގެން އުޅޭ އިރު‪ ،‬އެފަދަ މީހުންނަށް‬

‫ނުދެއްކޭނެއެވެ‪ .‬އެއީ ފަސޭހަ ކަމަކަށް ނުވާނެ‬

‫އެހީތެރިވެދޭން މިދަނީ ވެސް ސިފައިންނޭ ކިޔެއް‬

‫އެވެ‪ .‬އެކަމަކު ސިފައިން ޚިދުމަތްތަކުގެ ވާހަކަ‬

‫ކަމަކު ހަމަ އިންސާނުންވެ‪ .‬އެކަމަކު ކޮންމެ‬

‫ކޮންމެވެސް އެހެން ބަޔަކު ދައްކާން އެބަ ޖެހެއެވެ‪.‬‬

‫ފަދަ ޙާލެއްގައިވެސް ދިވެހި ރައްޔިތުންނާއި‬

‫އެންމެ ކުޑަމިނުން ޝުކުރިއްޔާ އޭ ވެސް ބުނެލާން‬

‫މުޅި ދިވެހި ޤައުމުގެ ޚިދުމަތުގައި އެބައިމީހުން‬

‫އެބަޖެހެއެވެ‪ .‬އެހެންކަމުން ދިވެހި ސިފައިންގެ‬

‫ތާއަބަދު ދެމި ތިބޭ ކަމީ ޙަޤީޤަތެކެވެ‪ .‬ޙައިރާނެއް‬

‫ޚިދުމަތުގެ އަގު ދިވެއްސެއްގެ ހައިސިއްޔަތުން‬

‫ނުވޭތޯއެވެ؟‬

‫އުޅަނދެއް‬

‫އަޅުގަނޑު ވަރަށް ބޮޑަށް ވަޒަންކުރާ ވާހަކަ‬

‫ފެންމަތީގައި ނިހިފެހެއްޓިގެން އަޑިޔަށް ދާއިރު‬

‫އަޅުގަނޑު ދަންނަވައިލާން ބޭނުންވެއެވެ‪ .‬އެ‬

‫އެތަނަށް ގޮސް އެހީތެރިމިވަނީ ވެސް ހަމަ‬

‫މީހުންގެ މަތިވެރި ޚިދުމަތަށް ސާބަހާއި ތަޢުރީފު‬

‫އިންސާނުންނެވެ‪ .‬އަޅެ މިފަދަ ދަނޑިވަޅެއްގައި‬

‫ތަހުނިޔާއާއި‬

‫އެތާނގެ ޙާލަތު ހުންނާނެ ގޮތް އަމިއްލަފުޅަށް‬

‫ދިވެހި‬

‫ތަޞައްވުރުކޮށްލައްވަބައްލަވާށެވެ! ފަހެ ހިތުގައި‬

‫ރައްދުކުރާން‬ ‫މުބާރިކުބާދީ‬

‫ބޭނުންވެއެވެ‪.‬‬ ‫އަދާކުރާން‬

‫އެދެވެއެވެ‪.‬‬

‫ސިފައިންނޭވެ! ވަރަށް ބޮޑަށް ޝުކުރިއްޔާއެވެ!‬ ‫‪www.mndf.gov.mv‬‬

‫ތަޢުރީފު‬

‫ކަނޑު‬

‫ގަދަވެގެން‬

‫ނޫފެދޭތޯއެވެ!‬

‫ޝުކުރުވެރިއެއް‬

‫ނުވެވޭތޯއެވެ؟‬ ‫ރަށުގައި‬

‫ދަންވަރު‬

‫ރޭގަނޑު‬

‫ނިދައިފައިތިއްބައި ވާރޭވެހި ނުވަތަ ރާޅުއަރައިގެން‬ ‫ފެންބޮޑުވެ ގޭގެޔަށް ފެން ވަންނަ ވަގުތު އެ‬ ‫ތަނުގެ ޚިދުމަތުގައި ތިބެނީ ކޮން ބަޔެއްތޯއެވެ؟‬ ‫ވައިގަދަވެ‪ ،‬ޢިމާރާތްތަކުގެ ފުރާޅު އެއްލާލައި‬ ‫ގަސްގަހާގެހި މުލުން ލުހި ބިންމައްޗަށްވެއްޓުމުން‬ ‫ޙާލުގައި ޖެހޭ ރައްޔިތުންގެ ޚިދުމަތަށް ތައްޔާރަށް‬ ‫ތިބެނީ ފަހެ ކޮން ބަޔެއްތޯއެވެ؟ ޚިދުމަތްތެރި‬ ‫ދިވެހި ސިފައިންނެވެ‪ .‬ފަހެ ޝުކުރުވެރިއެއް‬ ‫ނުވެވޭތޯއެވެ؟‬ ‫ޤައުމަށް ބޭރުން އަތުވެދާނެ ޙަމަލާއަކަށް‬ ‫ތާއަބަދު ފާރަވެރިވެ ތިބުމުގެ އިތުރުން ޤައުމުގެ‬ ‫އަމާންކަން ބެލެހެއްޓުމުގައި މަދަނީ ފުލުހުންނަށް‬ ‫އޮބި ނޯންނަ ކޮންމެ ދަނޑިވަޅެއްގައި ތައްޔާރަށް‬ ‫ތިބެނީ‬

‫ވެސް‬

‫ސިފައިންނެވެ‪.‬‬

‫ހަމަ‬

‫އަދި‬

‫އިޖުތިމާޢީ ކޮންމެ ޚިދުމަތެއްގައި ވެސް ޤައުމީ‬ ‫ކޮންމެ މަސައްކަތެއްގައި ހޭވައްލާ ތައްޔާރޭ‬ ‫ބުނެ‬

‫މަސައްކަތުގައި‬

‫ދެމިތިބެނީ‬

‫ކޮން‬

‫ޝައުޤުވެރިކަމާއެކު‬ ‫އެ‬

‫ބަޔެއްތޯއެވެ؟‬

‫ފަދަ‬

‫މަސައްކަތްތައް އެންމެ ފުރިހަމައަށް އެހާމެ‬ ‫އަވަހަށް ނިންމައިދެނީ ކޮން ބަޔެއްތޯއެވެ؟ ފަހެ‬ ‫ޝުކުރުވެރިވުން ޙައްޤެއް ނޫންތޯއެވެ؟‬ ‫މިއަދު ދިވެހި ސިފައިންގެ ޚިދުމަތަކީ‬ ‫ވަކި ދާއިރާއަކަށް ޚާއްޞަވެފައި އޮތް ކަމެއް‬ ‫ނޫނެވެ‪.‬‬ ‫ކޮންމެ‬

‫ޢިލްމާއި‬

‫ހުނަރާއި‬

‫މައިދާނެއްގައި‬

‫ދިވެހި‬

‫މަސައްކަތުގެ‬ ‫ސިފައިން‬

‫ގުނައިލެވެނީ އެންމެ ކުރީ ސަފުގައެވެ‪ .‬ޢިމާރާތް‬ ‫ފަރުމާކުރުމާއި އެ ތަންތަން ބިނާކުރުމާއި ޞިއްޙީ‬ ‫ޚިދުމަތް ފޯރުކޮށްދިނުމާއި ‪ ......‬މިހެން ގޮސް‬ ‫އާދެ! ހަމަ ކޮންމެ މައިދާނެއްގައި ދިވެހީންގެ‬

‫‪39‬‬

‫އަމިއްލަޔަށް ފަރުމާކުރި ބިނާއެއް ކަމުގައިވީމާ‪،‬‬

‫ދެންނެވޭނީ ޝުކުރިއްޔާއެވެ! އެހެނީ ދިވެހި‬

‫ރާނާ މީހުންނާއި ވަޑީންނާއި ދުވުންތެރީންނާއި‬

‫ދިރިއުޅުމުގެ ކޮންމެ މައިދާނެއްގައި ސިފައިންގެ‬

‫ފުޓްބޯޅަކުޅުންތެރީންނާއި ވޮލީ ކުޅުންތެރީންގެ‬

‫ޤައުމީ ޚިދުމަތުގެ ޙިއްސާ ސީދާ ގޮތުން ނުވަތަ‬

‫ތެރެއިން އެންމެ ފާހަގަކުރެވެނީ ސިފައިންނޭ‬

‫ނުސީދާ ގޮތުން ނަމަވެސް އެބަ އޮތެވެ‪ .‬ފޫހިކަމެއް‬

‫މީހަކު ބުނީމާ ޙައިރާންވާކަށް ނުޖެހެއެވެ‪ .‬އެއީ‬

‫ކުދި ކިޔުމެއް ނެތި އެ ޚިދުމަތް ރެޔާއި ދުވާލު‬

‫ޙަޤީޤަތެވެ‪ .‬ފަހެ ތަޢުރީފު ޙައްޤެއް ނޫންތޯއެވެ؟‬

‫އެބަ ފޯރުކޮށްދެއެވެ‪ .‬އެހެންވީ އިރު މިއަށްވުރެ‬

‫މި ދެންނެވެނީ އިޖުތިމާޢީ ޚިދުމަތްތަކުގެ‬ ‫ވާހަކަ އެކަންޏޭ ކިޔުންތެރީން ހިތްޕުޅަށް އެރުން‬ ‫ނަމަވެސް‬

‫އެކަށީގެންވެއެވެ‪.‬‬

‫ހަތިޔާރާއި‬

‫ހަނގުރާމައިގެ އުކުޅުތަކާއި ހުނަރުތަކުގައި ދިވެހި‬ ‫ސިފައި ކުރި ހޯދައިފައިވާ މިންވަރު‪" ،‬މިނިވަން‬ ‫‪ "50‬ގެ ރަސްމިއްޔާތު ބެއްލެވި އެއްވެސް‬ ‫ބޭފުޅަކަށް ވަންހަނާވެގެންނުވާނެ އެވެ‪ .‬ދުނިޔޭގެ‬ ‫އެންމެ ކުރިއަރައިފައިވާ ޤައުމުތަކުގެ ސިފައިންގެ‬ ‫ފައުޖުތައް ލަދުން އިސްދަށަށްޖަހައިލާންޖެހޭހާ‬ ‫ފުރިހަމަ ހުނަރުތަކެއް އެހާމެ މޮޅު އުކުޅުތަކެއް‪،‬‬ ‫އެ ރަސްމިއްޔާތުގައި ހަމަގައިމު ވެސް އަޅުގަނޑު‬ ‫ދުށީމެވެ‪.‬‬

‫ހުނަރުވެރިކަމާއި ކުޅަދާނަކަމަކީ އެންމެ މަތީ‬ ‫ދަރަޖައިގައި‬

‫ގުނައިލެވޭނެ‬

‫ކަންތައްތަކެކެވެ‪.‬‬

‫ވަކި ޚާއްޞަ ފަންނެއް ޢިލްމެއް އިސްތިސްނާއެއް‬ ‫ނެތި‪،‬‬

‫ހަމަ‬

‫ރޮނގަކުން‬ ‫ދިވެހި‬

‫ދާއިރާއަކުން‬

‫ކޮންމެ‬ ‫ޚިދުމަތް‬

‫ސިފައިން‬

‫ކޮންމެ‬

‫ފޯރުކޮށްދިނުމުގައި‬

‫ދައްކައިދެނީ‬

‫ލާމަސީލު‬

‫ނަމޫނާއެކެވެ‪" .‬ޤުރުއާންކިޔެވުމުގެ އެންމެ ބޮޑު‬

‫މުޅި‬

‫ރަސްމިއްޔާތުގައި‬

‫އެންމެ‬

‫މަތިވެރި ޤައުމީ ޚިދުމަތެއް އެބަ އޮތްތޯއެވެ؟‬ ‫ނެތެވެ‪ .‬ނުވެސް އޮންނާނެ އެވެ‪ .‬އެހެންކަމުން‬ ‫ސާބަހާއި‬

‫ޝުކުރުވެރިކަމާއެކު‬

‫ތަޢުރީފާއި‬

‫އަޅުގަނޑަށް ދެންނެވޭން އޮތީ އެންމެ މަތިވެރި‬ ‫ޤައުމީ‬

‫ޚިދުމަތަކީ‬

‫ކަމުގައެވެ‪.‬‬

‫"ސިފައިންގެ‬

‫މިކަމަށްޓަކައި‬

‫ޚިދުމަތްތެރި‬

‫ޚިދުމަތް"‬

‫ދިވެހިރާއްޖޭގެ‬ ‫ތަހުނިޔާއާއި‬

‫ސިފައިންނަށް‬

‫މުބާރިކުބާދީ ފޮނުވަމެވެ‪ .‬ސެލިޔުޓްކުރަމުންނެވެ‪.‬‬ ‫ކާމިޔާބީއާއި އިތުރު ކުރިއެރުމަށް އެދެމުންނެވެ‪.‬‬ ‫އަޅުގަނޑަށް ވެސް ސިފައިންގެ ޚިދުމަތުގައި‬ ‫އުޅެވުނުނަމައޭ ހިތަށް އަރައެވެ‪ .‬ފަށްފަށުން‬ ‫ޝުކުރިއްޔާއެވެ!‬

‫ޝައުޤުވެރިކަމާއެކު ބެލުނު އެއް އައިޓަމަކީ‬

‫ކީރިތިވަންތަ މާތް ﷲ‪ ،‬ދިވެހި ސިފައިންގެ‬

‫ސިފައިންގެ ހެވިކަމުގެ ޙަރަކާތްތަކޭ އަޅުގަނޑު‬

‫ބަރަކާތްލައްވައި‬

‫އިޚުލާޞްތެރި‬

‫ޚިދުމަތުގައި‬

‫އިޖުތިމާޢީ ކޮންމެ ޚިދުމަތެއްގައި ވެސް ޤައުމީ ކޮންމެ މަސައްކަތެއްގަ ިއ‬ ‫ރ ަކ ާމ ެއކު ެދމި ިތބެނީ‬ ‫ޝ ުއ ުޤ ެވ ި‬ ‫ސ ްއކަ ުތ ަގއި ަ‬ ‫ހޭ ަވ ްއލާ ަތ ްއ ާޔރޭ ބުނެ ަމ ަ‬ ‫ރ ަހ ަމ ައށް‬ ‫ނމެ ުފ ި‬ ‫ސ ްއ ަކތް ަތއް އެ ް‬ ‫ކޮން ަބ ެޔ ްއ ޯތ ެއވެ؟ އެ ަފދަ ަމ ަ‬ ‫ރވުން‬ ‫ޝ ުކރު ެވ ި‬ ‫ނ ަމ ިއދެނީ ކޮން ަބ ެޔއް ޯތއެވެ؟ ަފހެ ު‬ ‫ެއ ާހމެ އަ ަވ ަހށް ނި ް‬ ‫ަޙ ްއ ެޤއް ނޫން ޯތއެވެ؟‬

‫މުބާރާތް" ކަމުގައިވާ "ދިވެހިރާއްޖޭގެ އެންމެ‬ ‫އަލިގަދަތަރީ"ގެ ފަނޑިޔާރުންގެ މޭޒުން އެންމެ‬ ‫ކުޅަދާނަ ފަނޑިޔާރުގެ ގޮތުގައި ސިފައި ފެނުމާއި‬ ‫އެންމެ ކުޅަދާނަ ވާހަކަދެއްކުންތެރީންގެ ގޮތުގައި‬ ‫ދިވެހި ސިފައިން ފާހަގަކުރެވުމާއި‪،.........‬‬ ‫އާދެ! މި ކަންކަމަކީ އެކަންކަމާމެދު އަޅުގަނޑުމެން‬ ‫ޚިޔާލުކުރާންޖެހޭ‬ ‫ނަޒަރަކުންނެވެ‪.‬‬

‫ކަންކަމެވެ‪.‬‬ ‫އެންމެ‬

‫މޮޅު‬

‫ޝުކުރުވެރި‬ ‫މަޖައްލާއަކީ‬

‫ދިވެހި ސިފައިން ނެރޭ "އައްޑަނަ ކަމުގައިވީމާ‪،‬‬ ‫ސިފައިންގެ އެންމެ ރީތި ޢީމާރާތަކީ އެ މީހުން‬

‫‪40‬‬

‫ދެންނެވީމާ އެކަމަށް ތިޔަ ބޭފުޅުން އިޢުތިރާޟް‬

‫އެބައިމީހުންނަށް‬

‫ކުރައްވާނަންތޯއެވެ؟ ފަހެ ތަހުނިޔާ އަދައެއް‬

‫ސިފައިންގެ ޚިދުމަތަށް އިތުރު ކުރިއެރުމާއި‬ ‫ތަރައްޤީ‬

‫ނުކުރައްވާނަންތޯއެވެ؟‬ ‫ސިފައިންގެ ޚިދުމަތާއި ހުނަރުވެރިކަމަށް‬ ‫ތަޢުރީފުކުރާން‬

‫ބޭނުންކުރާނޭ‬

‫ޢިބާރާތެއް‬

‫ސާބިތުކަންދެއްވާށިއެވެ!‬

‫މިންވަރުކުރައްވާށިއެވެ!‬

‫"ދިވެހީން‬

‫ދިވެހީންގެ ގޮތުގައި މިނިވަންކަންމަތީ އަބަދަށް"‬ ‫ލަހައްޓަވާށިއެވެ! އާމީން!‬

‫އަޅުގަނޑުގެ ވިސްނުމަކަށް ނާދެއެވެ‪ .‬އަޅުގަނޑަށް‬ ‫‪www.mndf.gov.mv‬‬

‫‪isAnalaw‬‬

‫ލުއި މަޢުލޫމާތު‬

‫އަލަނާސި‬ ‫ގްރޯސެރީ‬

‫އަކީ‬

‫މިއަދު‬

‫ފިހާރައަކުންވެސް‬

‫ކޮންމެ‬

‫ވަރުގަދަކުރުމަށް‬

‫ބޭނުންވެއެވެ‪.‬‬

‫މެންގަނީޒް‬

‫އާންމުކޮށް‬

‫އަލަނާސި ޖޫހުގެ އެންމެ ތަށްޓަކުން ކޮންމެ‬

‫ލިބެން ހުންނާނެ މޭވާއެކެވެ‪ .‬ޚާއްޞަކޮށް‬

‫ދުވަހަކު ހަށިގަނޑަށް ބޭނުންވާ މެންގަނީޒްގެ ‪73‬‬

‫މެދުގައި‬

‫އިންސައްތަ ލިއްބައިދެއެވެ‪ .‬ވަކިން ޚާއްޞަކޮށް‬

‫މަޤްބޫލު މޭވާއެކެވެ‪ .‬ހަޖަމުކުރުމުގައި ދިމާވާ‬

‫ހެދިބޮޑުވުމަށާއި‬

‫ރޯދަމަހުގެ‬

‫ތެރޭގައި‬

‫މައްސަލަތަކާއި‪،‬‬ ‫ވައިނޮޅީގެ‬

‫ދިވެހިންގެ‬ ‫ބަލިތައް‪،‬‬

‫ހުޅުގެ‬

‫ފަދަ‬

‫ކަފިދުޅަވުން‬

‫އަދި‬

‫ބަޔަކު އަލަނާސި ބޭނުންކުރެއެވެ‪.‬‬ ‫އަލަނާސިއަކީ‬

‫އަލަނާސި‬

‫ކަށިތައް ވަރުގަދަ ކޮށްދިނުމަށް އެހީތެރިވެދެއެވެ‪.‬‬

‫ބަލިތަކުގެ‬

‫ފަރުވާއަކަށްވެސް ދުނިޔޭގައި ވަރަށް ގިނަ‬

‫އާދަކޮށް‬

‫ސަބަބެއްކަމަށްވަނީ‬

‫އިތުރުން ކެލްސިއަމް‪ ،‬ޕޮޓޭސިއަމް‪ ،‬ފައިބަރ‬ ‫އަދި ވިޓަމިން ސީ އެކުލެވޭ މޭވާއެކެވެ‪.‬‬

‫ރޮލައި‬

‫ރޯގާޖެހި‬

‫ކެއްސާނަމަ‪،‬‬

‫އަލަނާސި‬

‫އެކުލެވެނީ‬

‫ކާށެވެ‪ .‬އޭގައި އެކުލެވިގެންވާ ބްރޯމެލައިން ކިޔާ‬

‫ވަރަށް މަދުންނެވެ‪ .‬ތެޔޮ‪ ،‬ސަރުބީ‪ ،‬އަދި‬

‫ޕްރޮޓީން ވަކިކޮށް ބައިބައިކުރާ ވަރަށް މުހިންމު‬

‫ލޮނު ހަށިގަނޑުގައި ގިނަވުމަކީ ލޭމައްޗަށް‬

‫އެންޒައިމެއްގެ ސަބަބުން‪ ،‬ކަރުތެރެ ހަލާކުވުމާއި‪،‬‬

‫މަގުފަހިކުރާ‬

‫ކަންތައްތަކެކެވެ‪.‬‬

‫ހުޅުތައް ދުޅަވުން ފަދަ ބަލިތައް ފަސޭހަވުމަށް‬

‫ލޭހޮޅީގެ‬

‫އާދަޔާ‬

‫އެހީތެރިވެދެއެވެ‪ .‬ބްރޯމެލައިންގެ ފައިދާ ބޮޑަށް‬

‫ޚިލާފަށް ލޭދައުރުވާ ބާރުމިން މަތިވުމުންނެވެ‪.‬‬

‫ހަށިގަނޑަށްކުރަނީ ދެކެއުން ދެމެދުގައި އެހެން‬

‫މަދުވެ‪،‬‬

‫ބޭނުންކުރުމުންނެވެ‪.‬‬

‫ލޭމައްޗަށްދަނީ‬ ‫މިކަން‬

‫ސޯޑިއަމް‬

‫ކުޑަކުރުމަށް‬

‫ޕޮޓޭސިއަމް ގިނަވާންޖެހެއެވެ‪ .‬އަލަނާސީގައި‬ ‫ސޯޑިއަމް‬

‫ނުވަތަ‬

‫ވެސް‬

‫ލޮނު‬

‫ހުންނަނީ‬

‫ހުރުމަކީ ހަމުގައި ފެން އެކުލެވޭ މިންވަރު މަތިކޮށް‪،‬‬ ‫ހަމުގައި ހަލާކުވެ‪ ،‬މަރުވެފައި ހުންނަ ސެލްތައް‬

‫އޮރެންޖުގައި‬

‫ފައިދާތަކެއް ލިބިގަނެވޭ މޭވާއެކެވެ‪ .‬ޚާއްޞަކޮށް‬

‫ތެރޭގައި‬

‫ހުރެއެވެ‪.‬‬

‫އަދި‬

‫މިއެންޒައިމްތައް‬

‫ލޭހޮޅިތަކުގެ ތެރޭގައި އުފެދޭ ގަނޑުލޭކޮޅު ވިރުވައި‬

‫މިނެރަލްސް ވަރަށް މުއްސަދި އަދި އޭގެ‬

‫ދިއުމަށް‬

‫އެންޒައިމް‬

‫ބަހައްޓައިދިނުމުގައި‬

‫އެހީވާ‬

‫އަޅުގަނޑުމެން ބޭނުންކުރަނީ އޮރެންޖު ޖޫހެއް‬

‫އަލަނާސިއަކީވެސް އޮރެންޖުން ލިއްބައިދޭ ހުރިހާ‬

‫އަލަނާސީގައި‬

‫ވާންކަންމަތީ‬

‫ހަން‬

‫ހަމުގެ ބައެއް ބަލިތަކަށް ފަރުވާގެ ގޮތުގައާއި‪،‬‬

‫އާއި‬

‫ތެލާއި‬

‫އަލަނާސީގައި‬

‫އޮމާންކަމާއި‬

‫ރޯގާޖެހި ކެއްސުމަށް އާންމުގޮތެއްގައި‬

‫ހުންނަ ވިޓަމިން ސީގެ މުއްސަދިކަމެވެ‪ .‬ހަމައެގޮތަށް‬

‫ސަރުބީ‬

‫ހަޖަމުކުރުމަށް އެހީތެރިވެދޭ ކަމެއްވެސްމެއެވެ‪.‬‬

‫ނައްތާލުމަށް އެހީތެރިވާ ކަމެކެވެ‪ .‬މީގެ އިތުރުން‬

‫ނޫންތޯއެވެ‪.‬‬

‫ވިޓަމިންސް‬

‫ބޯނަމަ‬

‫ރ ިހމް ައ ްޙ ަމދު‬ ‫ރލް ިއ ްބ ާ‬ ‫ޯކ ްޕ ަ‬

‫ކާތަކެއްޗާއި‬

‫ވަކިން‬

‫ނަމަވެސް އެހެނިހެން ކާތަކެއްޗާ އެކު‬

‫ނައްތާލުމުގައި ބްރޯމެލައިންގެ ބޭނުން ހިފައެވެ‪.‬‬ ‫ދަތުރުމަތީގައި މޭނުބައިވެ ހޮނޑުލާގޮތް‬ ‫ވުމުން އަލަނާސި ޖޫހަކީ އަދި ރޯ އަލަނާސި‬ ‫އަކީ ބޭނުން ކުރެވިދާނެ ރަނގަޅު އެއްޗެކެވެ‪.‬‬ ‫މީގެ އިތުރުން މާބަނޑު ދުވަސްވަރު ކުރިމަތިވާ‬ ‫މޭނުބައި ކުރުމާއި ހޮނޑުލުމުގެ އުދަނގުލަށްވެސް‬ ‫އަލަނާސި ބޭނުންކުރުމުން ލުއިކަން ލިބެއެވެ‪ .‬މީގެ‬ ‫އިތުރުން އަލަނާސީގައި އެކުލެވޭ ވިޓަމިންސީގެ‬ ‫ސަބަބުން ދަތްތަކުގައި ކޮބަޑިޖެހުމުން ދުރުކޮށްދީ‪،‬‬ ‫ހިރުގަނޑުގެ‬

‫ބަލިތައް‬

‫ޖެހުމުގެ‬

‫ފުރުޞަތު‬

‫ކުޑަކޮށްދެއެވެ‪.‬‬

‫އަލަނާސި ބޭނުންކުރުމަކީ ކާތަކެތި‬

‫މަދު މިންވަރަކަށެވެ‪ .‬އަދި ޕޮޓޭސިއަމް ގިނަ‬ ‫އަދަދަކަށް ހުރެއެވެ‪.‬‬ ‫އަލަނާސީގައި‬

‫އެކުލެވިގެންވާ‬

‫މާއްދާގެ‬

‫މުއްސަނދިކަމުގެ‬

‫މެންގަނީޒް‬ ‫ސަބަބުން‬

‫ކަށިތައް‬

‫މެންގަނީޒް‬

‫އަކީ‬

‫ވަރުގަދަކޮށްދެއެވެ‪.‬‬ ‫ހަށިގަނޑުގައި‬

‫ހަކަތަ‬

‫އުފެއްދުމަށް ބޭނުންވާ ބައެއް އެންޒައިމްތަކުގެ‬ ‫މަސައްކަތަށް‬

‫ބޭނުންތެރި‬

‫މާއްދާ‬

‫އެކެވެ‪.‬‬

‫އެއަކީ ކަށި އުފެދުމުގައި ދައުރެއް އަދާކުރާ‬ ‫މައުދަނެއް ކަމުން‪ ،‬ޅަކުދިންގެ ކަށިތައް އުފެދި‬ ‫ބޮޑުވުމަށާއި‪،‬‬

‫ބޮޑެތި‬

‫‪www.mndf.gov.mv‬‬

‫މީހުންގެ‬

‫ކަށިތައް‬

‫‪41‬‬

‫މި އަ ދާ އި މާ ދަ މާ ގެ ޢި ބު ރަ ތު ގެ‬

‫ފި ލާ ވަ ޅު‬

‫‪ge 3 rubanqveno‬‬

‫‪A dihA‬‬ ‫‪s‬‬ ‫ ‬

‫ކޮންމެ ޤައުމަކަށް ބެލިޔަސް އެ ޤައުމެއް މިނިވަންކަން މަތީ ދެމި އޮތް‬

‫ރ ްއ ީޤގެ‬ ‫ނމަ‪ަ ،‬އދި ަތ ަ‬ ‫ަކ ުމ ަގއި ވާ ަ‬

‫ަމ ުގ ަގއި ަހ ުލއި ިފ ަޔ ަވ ުޅ ަތ ެކއް ައ ަޅމުން‬

‫އަންނަ ކަމަށް ވާނަމަ އެކަން ކުރާކަމަށްވާނީ ހަމަ އެޤައުމަކަށް ވަފާތެރި‬

‫ރ ަބ ަޔކު‬ ‫ނވެ‪ަ .‬ޤ ުއ ަމ ަކށް ެއ ަފދަ ިޚ ްދ ަމ ްތ ަތ ަކކީ ބޭ ު‬ ‫އެ ަޤ ުއ ެމ ްއގެ ަދރީން ެ‬

‫ނވަން ަކ ަމށް‬ ‫ނވެ‪ަ .‬ހމަ ެއ ަފ ަދއިން ަޤ ުއ ުމގެ މި ި‬ ‫ނ ަކ ެމއްނޫ ެ‬ ‫ރވޭނޭ ކަ ް‬ ‫ަލއް ަވއި ކު ު‬

‫ރއިން‬ ‫ނމަ‪ެ ،‬އ ަކ ުމގެ ެތ ެ‬ ‫ނ ާގ ާލ ަފ ިއވާ ަ‬ ‫ނކަން ަ‬ ‫ރ ާވ ަލއި‪ ،‬އެ މިނިވަ ް‬ ‫ޮލޅުން އަ ު‬ ‫ތިމާމެންގެ އަމިއްލަ ވަޒަނަށްވުރެ ތިމާމެންގެ އަމިއްލަ މަސްލަޙަތު އިސްކުރި‬

‫ަހމަ ެއ ަޤ ުއ ެމ ްއގެ ަދރީން‬

‫ނއެވެ‪ި .‬މއީ‬ ‫ފެންނާ ެ‬

‫ރ ްއ ެޖ ައށް‬ ‫ަހ ަމ ެއކަނި ިދ ެވ ިހ ާ‬

‫ނގެ ައ ުޅވެ ިތ ަކ ުމގެ‬ ‫ރސީ ް‬ ‫ނ ިޑއާ އިނ ިގ ޭ‬ ‫ނވެ‪ެ .‬އއޮތް ޮބޑު އި ް‬ ‫ާޚ ްއސަ ަކ ެމއްނޫ ެ‬

‫ށށް ިދ ުޔ ުމ ަގ ިއ ެވސް ިމ ަޙ ީޤ ަޤތް ފެންނާން ެއ ަބއޮ ެތވެ‪.‬‬ ‫ަދ ަ‬ ‫‪42‬‬

‫ޢަބްދުއްރަޝީދު ޙުސައިން‬

‫ ‪ 1988‬ވަނަ އަހަރުގެ ނޮވެންބަރު‬ ‫މަހުގެ ‪ 3‬ވަނަ ދުވަހު ދިވެހި ޤައުމުގައި ހިނގި‬ ‫ބޮޑު‬

‫ގައިވެސް‪،‬‬

‫މުއާމަރާ‬

‫ދިވެހިޤައުމުގައި‬

‫އޭރުއޮތް ވެރިކަމާދެކޮޅަށް އިސްވެ ނުކުމެ ތިބީ‬ ‫ހަމަ ދިވެހީންނެވެ‪ .‬އޭގެ ތެރޭގައި‪ ،‬ދިވެހީންގެ‬ ‫ސިފައިންގެ ޙާލަތު ދެފުށުން ކިޔަވައިގެން ތިބި‬ ‫މީހުން ތިއްބެވެ‪ .‬ދިވެހި ތާރީޚުގެ ޙަޤީޤަތް ތައް‬ ‫ރަނގަޅަށް ދަންނަ‪ ،‬ދިވެހި ބަފައިންނާއި މައިންނަށް‬ ‫އުފަން ދިވެހި ދަރީންވެސް އޭގެތެރޭގައި ތިއްބެވެ‪.‬‬ ‫ދިރާސާ‬

‫ ‬

‫ވަރަކަށް‬

‫ކުރެވުނު‬

‫މިކަމުގެއަޑީގައިވާ ޙީލަތްތެރި ރޭވުން ތެރިކަން‬ ‫ފެނެއެވެ‪.‬‬

‫އާދޭހެވެ‪.‬‬

‫ހިތްތަކެއްގައި‬

‫އެތައް‬

‫ދުވަހަކުއްސުރެ‬ ‫ހުރި ‬

‫އަނދައަނދައި‬

‫އަލިފާންގަނޑެއް އެންމެ ފަހުން ހުޅު ފަޅައިގެން‬ ‫ދިޔައީއެވެ‪.‬‬

‫އެހައިހިސާބުން‬

‫ދިވެހި‬

‫އެމީހުން‬

‫ޤައުމަށް ޣައްދާރުވުމަށްފާޅުގައި ނުކުތީއެވެ‪.‬‬ ‫މިކަމަށް‬

‫އެމީހުން‬

‫‪1986‬‬

‫އިން‬

‫ފެށިގެން ތައްޔާރުވާން ފެށިކަމަށްވެއެވެ‪ .‬ރާވަން‬ ‫ފެށިކަމަށްވެއެވެ‪.‬‬

‫ކޮންގޮތަކަށް‬

‫ކަމަށްތޯއެވެ؟‬

‫ހަތިޔާރާއެކު މާލެ އަރާށެވެ‪ .‬ރޭވުންތެރިކަމާއެކު‬ ‫ވެރިކަން‬

‫އަތުލާށެވެ‪.‬‬

‫އެންމެފަހުން‬

‫އެރޭވުން‬

‫‪www.mndf.gov.mv‬‬

‫ގޮތްހުސްވެ މާޔޫސްވެ ފުރާނަޔަށް ބިރުން ފިލައި‬ ‫ރައްކާވާނަމޭ ހީކޮށް ބަނދަރުން ބޯޓެއް ވަގަށް‬ ‫ނަގައިގެން އެތައް ރަހީނުންނެއް ޖަހައިގަނެގެން‬ ‫ފިލާނަމޭ ހީކޮށް ދިޔައީއެވެ‪.‬‬ ‫ސިފައިން‬

‫ދިވެހި‬

‫އެމީހުން‬

‫ތިބީ‬

‫ދާނެތާކަށް ދާން ދޫކޮށްލާކަށް ނޫނެވެ‪ .‬އަދި‬ ‫ކީއްތޯއެވެ؟ އިންޑިއާ ސިފައިންގެ އެހީއާއެކު‬ ‫އެމީހުން‬

‫ފަހައިވެސް‬

‫ދިވެހިން‬

‫ދިޔައީއެވެ‪.‬‬

‫ބާޣީން ދަތުރު ކުރަމުންދިޔަ ބޯޓާއި ކައިރިޔަށް‬ ‫ދިޔައީމާ ދެންވެސް އެމީހުން ހެދީ އިންސާނުން‬ ‫ނުކުތީ‬

‫ކީއްކުރަންތޯއެވެ؟ އިސްލާމީ މަރުކަޒަށްވެސް ހުރީ‬

‫ޙަޤީޤަތަކަށް‬

‫އެވެ‪ .‬ރޭގަނޑު ދަންވަރު މުޅި މާލެ ނިދާފައި‬

‫އެތައް ވަޒަނެއް އަރައި ދޮރުފަތްތަކުގެ ބިއްލޫރިތައް‬

‫އެންމެ‬

‫ބާރުގަދަ‬

‫ފުނޑުފުނޑުވެފައެވެ‪ .‬ދިވެހިރާއްޖޭގެ އަޑާއި ޓީވީ‬

‫ތިބި‬

‫ހަތްދިހަ‬

‫މޯލްޑިވްސް ގެ ސިގްނަލް ވަނީ ދިވެހިރައްޔިތުންނާ‬

‫އޮއްވައި‬

‫ހެދުމުގެ‬

‫އޭރު‬

‫ހަތިޔާރާއެކު‬

‫މަސައްކަތަށް‬

‫ލިބެންހުރި‬ ‫ތަމްރީނުކޮށްފައި‬

‫އެތައް ބިދޭސީންނެއް ފަހަތުލައިގެން މިމީހުން‬ ‫މާލެ އެރީއެވެ‪ .‬ސިފައިންގޭގެ މައި ދޮރުން‬ ‫ނުވަދެވުނަސް ހެވެވެ‪ .‬ކުރިންވެސް ރާވައިފައި‬ ‫އޮތީ‬

‫ސިފައިންގޭގެ‬

‫އަނެއްފަރާތު‬

‫ވަކިކޮށްލައިފައެވެ‪.‬‬ ‫ވަޒަނެއްގެ ފުރަތަމަ އަޑާއެކު ދިވެހި‬

‫އިންސާނުންނަށް‬

‫ހިތައްވެސް‬

‫ކޮށްފާނެކަމަށް‬

‫ނުގަނެވޭފަދަ ނުބައި ގޮތްތަކެކެވެ‪ .‬އެބޯޓާކައިރިވެލާ‬ ‫ކޮންމެ ފަހަރަކު އެމީހުން ރަހީނުކުޅަ ކޮންމެވެސް‬ ‫މާތް ޢިއްޒަތްތެރި ދިވެއްސަކުގެ އިސްތަށިފުޅަށް‬ ‫އެންމެންނަށް‬

‫ދައްކައިގެން‬

‫ބަޑިޖަހައި‬

‫ކަނޑަށް‬

‫އެއްލައިލަމުން‬

‫އަވަހާރަކޮށްލުމަށްފަހު‬

‫ގެންދިޔައީއެވެ‪ .‬ސުބްޙާނަﷲ އެވެ‪.‬‬

‫ފާރު‬

‫ގޮއްވައިވެސްލުމަށެވެ‪ .‬އެކަން އެމީހުން ކުރިއެވެ‪.‬‬ ‫ސިފައިންގެ‬

‫އެމީހުންގެ‬

‫އަތްދަށަށް‬

‫ގެނެސް‬

‫ބަޑިގުދަން ޖަހައިގަތުމަށްޓަކައެވެ‪.‬‬ ‫މިގޮތުގެ މަތިން ކެނޑިނޭޅި ބޮންއުކަމުން‬ ‫ބަޑިޖަހަމުން ގެންދިޔައެވެ‪ .‬ފަޅުއޮޑިފަހަރުންނާއި‬ ‫ރަށުތެރެއިން‬

‫ޖުމްހޫރީ‬

‫މައިދާނަށް‬

‫ގެނެސް‬

‫އެތައްބަޔަކު ބަނޑުވަތަށް ބާއްވައި އަނިޔާކޮށް‬ ‫ހެދިއެވެ‪ .‬ބަޑިޖަހަން ބޮން އުކަން ހަވާލުކޮށްފައިތިބީ‬ ‫ބިދޭސީންނާއެވެ‪ .‬އެއީ އެމީހުން އަތުން މަރުވީ‬ ‫ކޮން ބައެއްކަންވެސް ނުދަންނަ‪ ،‬ދިވެހިބިމާމެދު‬ ‫އެއްވެސް ފިކުރެއްނެތް ބައެކެވެ‪ .‬އޭރު އެތައް‬ ‫ސިފައިންނަކާއި އާންމުންގެ ކިތަންމެ ބަޔަކު އެ‬ ‫ރަޙުމުކުޑަ އަދި ދިވެހި ޤައުމަށް އެއްވެސް ކުލުނެއް‬ ‫ނެތް ބަޔަކު މީހުން ލައްވައި ޖެއްސި ބަޑީގެ‬ ‫އުންޑައިން ޝަހީދުވެ މަގުމައްޗަށް ވެއްޓިއްޖެއެވެ‪.‬‬ ‫އިރުއެރިއިރުވެސް މާލޭގެ ބޮޑެތި އެތައް މަގެއްގެ‬ ‫މަތީގައި ލެއިން ފޯވެފައިވާ ގަބުރުތައް ހުއްޓެވެ‪.‬‬ ‫އޭރުވެސް އެއަނިޔާވެރި ޣައްދާރުން ބަޑިހިފައިގެން‬ ‫ތިބި ބޭރުމީހުން ދެފަރާތުގައި ބައިތިއްބައިގެން‬ ‫އެމީހުން ބޭނުންވާ ދިވެހި ޤައުމުގެ ޢިއްޒަތްތެރިން‬ ‫ހޯދުމަށް ރަށުތެރޭގައި އަތްފުނާ އަޅަމުން ދަނީއެވެ‪.‬‬ ‫އެހައި ހިސާބަށް ދިޔައިރު ބާޒާރުގެ ފިހާރަތައް‬ ‫ހުރީ ލޫޓުވާލައިފައެވެ‪ .‬ސިފައިންގެ މައި މަރުކަޒު‬ ‫‪www.mndf.gov.mv‬‬

‫ނ ިދ ަޔ ެއވެ‪.‬‬ ‫ނ ގެ ް‬ ‫ނ ަބ ިޑ ަޖ ަހމު ް‬ ‫ނ ުއ ަކމު ް‬ ‫ނޅި ބޮ ް‬ ‫ކެނޑި ޭ‬ ‫ނސް‬ ‫ނށް ގެ ެ‬ ‫ނ ުޖ ްމ ޫހރީ ަމ ިއދާ ަ‬ ‫ރއި ް‬ ‫ށ ެތ ެ‬ ‫ރ ު‬ ‫ނއި ަ‬ ‫ަފ ުޅ ޮއ ިޑ ަފ ަހރުން ާ‬ ‫ށ ެހ ިދ ެއވެ‪.‬‬ ‫ނ ާޔ ޮކ ް‬ ‫އެ ަތ ްއ ަބ ަޔކު ބަނޑު ަވ ަތށް ާބއް ަވއި އަ ި‬ ‫ނ ެއވެ‪.‬‬ ‫ށ ަފ ިއ ިތ ީބ ިބ ޭދސީން ާ‬ ‫ނ ހަ ާވ ުލ ޮކ ް‬ ‫ަބ ިޑ ަޖހަން ބޮން ުއކަ ް‬ ‫ނދަންނަ‪،‬‬ ‫ނ ެވސް ު‬ ‫ނ ަބ ެއ ްއކަ ް‬ ‫ެއއީ ެއ ީމހުން ައތުން ަމރުވީ ކޮ ް‬ ‫ނތް ަބ ެއ ެކވެ‪.‬‬ ‫ރއް ެ‬ ‫ދި ެވ ިހ ިބ ާމ ެމދު ެއ ްއ ެވސް ިފ ުކ ެ‬ ‫ސިފައިން ސަމާލަށް އަތުވެއްޖެއެވެ‪ .‬ޢަޒުމާއި‬ ‫ވިސްނުންތެރިކަމާއެކު‬ ‫ފަށައިފިއެވެ‪.‬‬

‫ޙާލަތާ‬

‫އެއްވެސް‬

‫ކުރިމަތިލާން‬ ‫ޖެހިލުމެއްނެތި‬

‫ކުޑަ‬

‫ދެން‬

‫އެޣައްދާރުން‬

‫ލޯންޗް‬

‫ބާލައިގެން‬

‫ރައްކާވާންކަމަށެވެ‪.‬‬

‫އުޅުނީ‬ ‫އޭގައި‬

‫އެބޯޓުގެ‬ ‫ފިލައިގެން‬

‫އެކަމުގައިވެސް‬

‫ﷲ‬

‫އެމީހުންގެ ފުރާނަ ދިޔަޔަސް ހެޔޮކަމަށް ކިތަންމެ‬

‫ކުޅަދުންވަންތަކަން ދެކިބަލާށެވެ‪ .‬އެވަގުތު ބޯޓުގެ‬

‫ސިފައިންނެއް މަގުމައްޗަށް ނުކުތެވެ‪ .‬މާތްﷲ ގެ‬

‫ސޭލަ ކުޑަލޯންޗުގެ މައްޗަށް ވެއްޓި ކުޑަލޯންޗު‬

‫ވާގިފުޅާއި މަދަދު އޮތީ ދިވެހިންނާ އެކުގައެވެ‪.‬‬

‫ފުނޑުފުނޑުވީއެވެ‪.‬‬

‫ކުއްލިއަކަށް މިއައި ހައިރާން ކަމުގައިވެސް ދިވެހި‬ ‫ސިފައިން ދެއްކީ އަޖައިބެއްފަދަ ރޭވުންތެރިކަމަކާ‬ ‫ޖެހިލުންކުޑަކަމެވެ‪ .‬އެންމެ ފަހުން ބާޣީންނަށް‬

‫މިހިރީ‬

‫އީމާންކަމުގެ‬

‫އަހުލުވެރީންނަށް‬

‫މާތްﷲ ނަޞްރު ދެއްވާ ގޮތުގެ ރީތި މިސާލެވެ‪.‬‬ ‫ރެޔާއި ދުވާލު ތަކްބީރުގެ އަޑު އިވޭ ތަނަކަށް‬

‫‪43‬‬

‫އެކަލާނގެ މަދަދު މިންވަރު ކުރައްވާ ގޮތުގެ‬ ‫ނަމޫނާއެވެ‪.‬‬

‫އަންނާނޭކަމެވެ‪ .‬ޒަމާންވީވީހެން ރާއްޖެ ދުނިޔެއަށް‬

‫އިއްޔެގެ ނޮވެމްބަރ ‪ 3‬ގައި ޕްލޮޓް ޖަމާޢަތް‬

‫ހަރުފަތްތަކުން‬

‫ގެނަޔަކަސް މިއަދު ދިވެހި ޤައުމަށް ޣައްދާރުވާ‬

‫ވެރިންވެސް‬

‫ބަޔަކު އަންނާނީކުލީ ސިފައިން ގޮވައިގެންނެއް‬

‫އަންނާނީ ގިނަވަމުން ކަމެވެ‪ .‬ރޭވުންތެރިންގެ‬

‫ނޫނެވެ‪ .‬އެފަދަ މީހުން މިއަދު އަންނާނީ ދުނިޔޭގެ‬

‫ރޭވުންތައްވެސް އަންނާނީ ދުވަހަކަށްވުރެ ދުވަހެއް‬

‫ބޮޑެތި ބާރުތައް ގޮވައިގެންނެވެ‪ .‬މިއީ މިކަމާމެދު‬

‫މަޝްހޫރުވީވީހެން‬

‫އާދޭހެވެ‪.‬‬ ‫ދިވެހިންނަށެވެ‪.‬‬

‫މާތްﷲ‬

‫ނަޞްރު‬

‫އެމީހުންނަށް‬

‫ދެއްވީ‬

‫ޖެހުނީ‬

‫މީގެ‬

‫ކުރިންވެސް ދިވެހި ޤައުމަށް ޣައްދާރުވި މީހުންނަށް‬ ‫ޖެހުނު ހާލެވެ‪ .‬އެމީހުން އެވަނީ ރައްޔިތުންގެ‬

‫މައްޗަށް‬

‫ޣައްދާރުވި‬

‫ޚާއިނުންގެ‬

‫ލިޔެވިފައެވެ‪.‬‬ ‫ކޮބައިހެއްޔެވެ؟‬

‫ދަސްކުރަންވީ‬ ‫ކުރަންވީ‬

‫ފިލާވަޅަކީ‬

‫އިހްސާސްތަކަކީ‬

‫ކޮބައިހެއްޔެވެ؟ އާދޭހެވެ‪ .‬ދަސްކުރަންވީ ފިލާވަޅަކީ‬ ‫މިކަމަކީ އައުކަމެއްނޫންކަމުގެ ފިލާވަޅެވެ‪ .‬ހިތަށް‬ ‫ގެންނާންވި‬

‫އިހްސާސަކީ‬

‫ދެންވެސް‬

‫މިފަދަ‬

‫ދުވަހެއް އަތުވެދާނެ ކަމެވެ‪ .‬އަދި އިއްޔެއަށް‬ ‫ވުރެ‬

‫ނުރައްކާ‬

‫މިއަދުގެ‬

‫މާބޮޑުވާނޭކަމެވެ‪.‬‬

‫ދުވަހެއް ދުވަހަކަށް މިފަދަ ކަންކަމުގައި ކުރިޔަށް‬ ‫ވިސްނައި ސަމާލުވާންޖެހޭ ރޮނގުތައް ތަފާތުވަމުން‬

‫‪Perfumaries‬‬

‫އެއްދީނެއްގައި‬

‫އެއްމަޒްހަބެއްގައި‬

‫އެއްގޮތްތަކެއްގައި‬

‫ހިފަހައްޓައިގެން ތިބުމަކީ ބައެއް މީހުންގެ ބޮލަށް‬ ‫ވަރަށް އުނދަގޫވާ ކަމެކެވެ‪ .‬އަޅުގަނޑުމެންގެ‬ ‫ތެރޭގައިހުރި‬

‫މުސްތަޤްބަލްގައިވާނޭ ކަމެއްނޫނެވެ ‪ .‬މިއަދުވެސް‬ ‫ހިނގަހިނގައި ހުރި ކަމެކެވެ‪.‬ހާމައަށް ފެންނަން‬ ‫ހުރި ކަމެކެވެ‪ .‬މިހިރީ ފިލާވަޅެވެ‪ .‬މިހިރީ މިއަދު‬ ‫އެއިން އިބްރަތް ހާސިލް ކުރަންވީ ކަންތަކެވެ‪.‬‬

‫ފިކުރުތަކާއެކުވެސް‬

‫ޤައުމީ ވަޙްދަތެއް އޮންނާތީ އެކަމާ ރުޅިއަންނަ‬

‫ނޮވެންބަރު ތިނެއްގެ ހަނދާން ތަކާއެކު މިއަދުގެ‬

‫ބަޔަކު އޭރުވެސް އަދި މިހާރުވެސް ތިބިކަން‬

‫ޙާލަތަށް ވިސްނައިގެން އަންނަން އޮތް ޖީލުތަކުގެ‬

‫އަޅުގަނޑުމެން އެބަ ހަނދާން ކުރަން ޖެހެއެވެ‪.‬‬

‫ކުރިމަގު ބައްޓަން ކުރަން ދުރާލައި މަސައްކަތް‬

‫ދިވެހިންގެ ބަޠަލުންގެ އަގު ވައްޓާލައި ދިވެހި‬

‫ފަށަމާ ހިނގާށެވެ‪.‬މާތްވެގެންވާ އިސްލާމްދީނުގެ‬

‫ބަހާއި ދިވެހި ގޮތްތައް މިތަނުން ނައްތާލައި‬

‫ހިޔަލުގައި‬

‫ދިވެހީން‪،‬‬

‫ދިވެހިންނަށް ދިވެހިން އޮޅުވައިލުމަށް މިހާރު‬

‫ދިވެހީންގެ ގޮތުގައި މިނިވަންކަންމަތީ ތާއަބަދަށް‬

‫ނޫންކަން‬

‫ދެމިތިބުމުގެ ޢަޒުމުގައި ކުރިޔަށް ދަމާ ހިނގާށެވެ‪.‬‬

‫މަސައްކަތް‬ ‫އަޅުގަނޑުމެން‬

‫ތަފާތު‬

‫ވިސްނަންޖެހޭކަމެކެވެ‪.‬‬

‫މިއީ‬

‫ހިނގާށެވެ‪ .‬ކުރިޔަށް ދަމާ ހިނގާށެވެ‪.‬‬

‫‪Sole Distributer‬‬

‫‪qsIramuyifqrAp‬‬

‫އަޅުގަނޑުމެން‬

‫އަޅުގަނޑުމެން‬

‫ގޮތުގައި ތާއަބަދަށް އެހެރީ އެމީހުންގެ ނަންތައް‬ ‫މިކަމުން‬

‫އެރިއެރިހެން‬

‫ހަސަދަ‬

‫މޮޅުވަމުންކަމެވެ‪.‬‬

‫ކުރިމަތީގައި ފަޟީޙަތްވެފައެވެ‪.‬‬ ‫ޤައުމަށް‬

‫ތަރައްޤީގެ‬

‫ކުރަނީ‬

‫ސިއްރުގައި‬

‫ހަނދާން‬

‫ކުރަންޖެހެއެވެ‪.‬‬

‫އެންމެން‬

‫އެކީގައި‪،‬‬

‫ިތހަނ ދާ ން‪!...‬‬ ‫½½ރާގު‪ :‬ތުޖެކިޔާސުނާ މެއި ދިލްރުބާ‬

‫ޖައުފަރު ޢަބްދުއްރަޙްމާން‬

‫އެދުވަސް މިއަދު މާޒީ ވިޔަސް‪ ،‬އެހަނދާންތަކެއް ނުފިލާނެޔޭ‬ ‫ އެއުދާސްތަކުން އުފެދުނު ތަދަށް‪ ،‬ނިމުމެއް ހިލާ ނުމެ އާދެޔޭ ‬ ‫ ****************************************‬ ‫ފަތިހުގެ ހިމޭންކަން ޖައްވުގާ‪ ،‬ވަނިކޮށް އެދިން ޙަމަލާތަކުން‬ ‫ ދަތިކަން ހިތައް އެގެނައިޚަބަރު‪ ،‬ނެތުމެއް ހަނދާން ނުކުރާނެޔޭ‬ ‫ފަތިހުގެ ނަމާދަށް ބަންގި ދޭން‪ ،‬ފެށުމުން ހުރަސް އެޅިއޭ ބަޑިން‬ ‫ ފަތިފައްޗަކަށް އެކިއުނުގޮތެއް‪ ،‬ހިތަކުން ހިލާ ނުފިލާނެޔޭ‬ ‫ވެރިކަމުގެ ދަހިވެތި އެދުމުގާ‪ ،‬ކުރިމަތި ކުރުވި ޢުދުވާނުގާ‬ ‫ ފުރިގެން ދެލޯ ފެން ކަޅިވިކަން‪ ،‬ދުވަހަކު ހަނދާން ނުނެތޭނެޔޭ‬ ‫ގޭގައި ހަވީރު ސަޔަށް ފަހުން‪ ،‬ދުރުވީ ސިފައިންގެއަށޭ އިގޭ‬ ‫ ދެން އައި ދުވަހު އެލިބުނު ޚަބަރު‪ ،‬ގެ ސިހުން މިއަދުވެސް އާވެޔޭ‬ ‫އުނގުގާއެއޮތް ކުޑަ ދަރިފުޅާ‪ ،‬އެކުގައި ދުނިޔެއަށް ބިކަވެގެން‬ ‫ އުމުރަށް އެހުވަފަތްވީ ދުވަސް‪ ،‬ޢަމުދުން ހިތުން ނުފިލާނެޔޭ‬ ‫ފަޅުއޮޑިތަކުން މީހުންގެނެސް‪ ،‬އައްޑަނައަކަށް މައިދާނުގައި‬ ‫ އަތުރާ އެދިން ބިރުވެރިހަމަލަ‪ ،‬ސިފަ ކުރިމަތިން ކުރުވައިދެޔޭ‬ ‫ޢުމުރުން ހަގަސް އޭބަޠަލެކޭ‪ ،‬އުފަލެއް ގެނުވި ރަން ތަރިއެކޭ‬ ‫ އުދަވީ މިނަޞްރުގެ ބާރެކޭ‪ ،‬ޒިކުރާ އަބަދު ދިރިދާނެޔޭ‬ ‫އުދުވާނުނާ ދެކޮޅަށް ނުކުމެ‪ ،‬އެޖިހާދުގައި ފަހަތަށް ނުޖެހި‬ ‫ އުފަލުން އެހޯއްދެވި މާތް ދަރަޖަ ފަޚުރާއެކީ އުފުލޭނެޔޭ‬ ‫މިބިމައްޓަކާ ޤުރުބާންވެދާން‪ ،‬ތައްޔާރުގައި ތިބިހާ ސިފައިން‬ ‫ މިބިމަށްގެނުވި ނަޞްރާ ފަތަޙަ‪ ،‬އަބަދަށްޓަކައި ހެކި ވާނެޔޭ‬

‫‪www.mndf.gov.mv‬‬

‫‪45‬‬

‫ރޙުމަތްތެރިޔާ‬ ‫ދި ެވހީންގެ ދޮން ަ‬

‫މި‬

‫ވަރަށް‬

‫މި މަޒުމޫނުގައި އަޅުގަނޑު ބަލައިލާނީ‪،‬‬

‫އެންމެ ބޮޑު އެއް ހާދިސާއަކީ ‪1886‬ވަނަ އަހަރު‬

‫މުހިންމު ދަޢުވާއެއް ކުރަމުން އަންނަ އަހަރެކެވެ‪.‬‬

‫ދިވެހިރާއްޖެ މިނިވަންވުމުގެ ކުރީންނާއި އޭގެ‬

‫މާލޭގައި ހިނގައި ދިޔަ ބޮޑު ހުޅުގެ ހާދިސާއެވެ‪.‬‬

‫ސިޔާސީ‬

‫ކަންކަމުގައި‬

‫އެއީ މާލޭގެ ރައްޔިތުންގެ ގެދޮރުގައި ސިއްރުން‬

‫ފަންސާސް‬

‫އިނގިރޭސީން ނުވަތަ އިނގިރޭސި ދައުލަތުން‬

‫ބަޔަކު ހުޅުޖަހައި މުޅި ރަށުތެރޭގައި ބިރުވެރިކަން‬

‫ބުރަ‬

‫ދިވެހީންގެ‬

‫ނުފޫޒުގެ‬

‫ހާދިސާއެކެވެ‬

‫މަސައްކަތުން އަޅުގަނޑުމެން އެ މިނިވަންކަން‬

‫މައްޗަށެވެ‪.‬‬

‫އެ‬ ‫ގޮތުން‬

‫އަހަރަކީ‬

‫ދަޢުވާއަކީ‬

‫ދިވެހިރާއްޖެއަށް‬

‫މިނިވަންކަން‬

‫އަހަރުވެއްޖެކަމުގެ‬

‫އަޅުގަނޑުމެން‬

‫ރ ީހމް‬ ‫ޞރު ިއބް ާ‬ ‫ނ ީ‬ ‫ާއ ަދމް ަ‬

‫ލިބުނުތާ‬

‫ދަޢުވާއެވެ‪.‬‬

‫ވަރަށް‬

‫ހޯދައިގަތީ އިނގިރޭސި ދައުލަތުގެ ކިބައިންނެވެ‪.‬‬ ‫މަޤުޞަދަކީ އޭގެ ސަބަބުން ދިވެހި ޤައުމުގެ މައްޗަށް‬ ‫ދިވެހީންގެ އަމިއްލަ އިޚްތިޔާރާއި ބާރާއި މަނަސް‬ ‫ފުރިހަމައަށް ހިނގުމެވެ‪ .‬އެ ޙައްޤު ދިވެހީންނަށް‬ ‫ފުރިހަމައަށް ލިބިފައި އޮތުމެވެ‪ .‬އެހެނީ މޫސާ‬ ‫ފަތުޙީ (‪ )1983‬ވިދާޅުވާ ގޮތުގައި [‪1887‬އިން‬ ‫‪1965‬އަށް ދިވެހިރާއްޖެ އޮތީ އިނގިރޭސި ޙިމާޔަތޭ‬ ‫ކިޔުނު އަޅުވެތިކަމެއްގެތެރޭގައެވެ] އެހެންކަމުން‬ ‫ޤާނޫނީ ގޮތުން އަޅުގަނޑުމެން އެ އަޅުވެތިކަމުން ‬ ‫މިނިވަން ވެއްޖައީމުއެވެ‪ .‬ނަމަވެސް އޭގެ ކުރިން‬ ‫ވެސް އަދި މި އަދު ވެސް‪ ،‬މިނިވަންކަމުގެ‬ ‫ޙަޤީޤީ‬

‫މާނައިގައި‬

‫ދިވެހީންނަށް‬

‫ދިވެހީންގެ‬

‫މިނިވަންކަން‪ ،‬އިނގިރޭސީން ދޫކޮށްލައިފައި ވާ‬ ‫ތަނެއް ނުފެނެއެވެ‪ .‬‬

‫‪46‬‬

‫ފަހުން‬

‫ދިޔަ‬

‫ހިނގައި‬ ‫މައްޗަށް‬

‫ބައެއް‬

‫ފޯރުވައިފައިވާ‬

‫އުފައްދައި‬

‫ނާމާންކޮށްލި‬

‫(ޢަބްދުލްޙަކީމު ޙުސައިން މަނިކު‪ .)1981 ،‬މި‬

‫ށށް ިދ ުޔ ުމގެ ކުރިން ެވސް‬ ‫ނގެ ިޙ ާމ ަޔ ުތ ެގ ަދ ަ‬ ‫ރސީ ް‬ ‫ރ ްއޖެ އިނގި ޭ‬ ‫ިދ ެވ ިހ ާ‬ ‫ރ ައށް ަވދެ ަފއި ެވއެވެ‪ެ .‬އ ަކ ަމށް‬ ‫ނ ަކ ުމގެ ެތ ެ‬ ‫ނގެ ދާ ިޚލީ ކަ ް‬ ‫ރސީން ިދ ެވހީ ް‬ ‫އިނގި ޭ‬

‫ސ ައކީ ‪1886‬ވަނަ ައ ަހރު ާމ ޭލ ަގއި‬ ‫ނމެ ޮބޑު ެއއް ާހ ިދ ާ‬ ‫ަދ ީލލު ިލބޭ އެ ް‬

‫ރ ަގއި‬ ‫ނގެ ެގ ޮދ ު‬ ‫ރ ްއ ިޔތު ް‬ ‫ސ ެއވެ‪ެ .‬އއީ ާމ ޭލގެ ަ‬ ‫ހިނ ަގއި ިދޔަ ޮބޑު ުހ ުޅގެ ާހ ިދ ާ‬ ‫ރކަން ުއ ަފ ްއ ަދއި‬ ‫ރ ަގއި ިބރު ެވ ި‬ ‫ރށު ެތ ޭ‬ ‫ސ ްއރުން ަބ ަޔކު ުހ ުޅ ަޖ ަހއި ުމޅި ަ‬ ‫ި‬ ‫ސ ެއ ެކވެ‪.‬‬ ‫ށ ިލ ާހ ިދ ާ‬ ‫ނ ޮކ ް‬ ‫ނމާ ް‬ ‫ާ‬ ‫ދިވެހިރާއްޖެ‬ ‫ޙިމާޔަތުގެދަށަށް‬ ‫އިނގިރޭސީން‬

‫ދިޔުމުގެ‬ ‫ދިވެހީންގެ‬

‫އިނގިރޭސީންގެ‬

‫ކަމުގެ މަޤުޞަދަކީ އޭރު ރަސްކަމުގައި އިންނެވި‬

‫ވެސް‬

‫(‪1886-‬‬

‫ކުރިން‬ ‫ދާޚިލީ‬

‫އައްސުލްޠާނު‬

‫މުޢީނުއްދީނުއްޘާނީ‬

‫ކަންކަމުގެ‬

‫‪1888‬މ)އާއި‪ ،‬އެ ރަދުންގެ ބޮޑުވަޒީރަކު ކަމުގައި‬

‫ތެރެއަށް ވަދެފައިވެއެވެ‪ .‬އެކަމަށް ދަލީލު ލިބޭ‬

‫ހުންނެވި އަލްއަމީރު މުޙައްމަދު ރަންނަބަނޑޭރި‬ ‫‪www.mndf.gov.mv‬‬

‫ނަމުގައި‬

‫ދިވެހީން ސަލާމަތްވެގެންނެވެ‪( .‬ޢަބްދުލްޙަކީމު‪،‬‬

‫ކިލެގެފާނަށް ރާއްޖޭގެ އަމްނު ނުބެލެހެއްޓެވޭކަން‬ ‫ސަރުކާރަށް‬

‫އިނގިރޭސީން މާލެއައެވެ‪ .‬ވޯރާވިޔާފާރިވެރީންނަކީ‬

‫‪.)1981‬‬

‫ޙިމާޔަތުގެ‬

‫އެންގުމެވެ(ޢަބްދުލްޙަކީމު‪ .)1981 ،‬ސުވާލަކީ‬

‫އިންޑިޔާގެ ރައްޔިތުންކަމަށް ވެފައި އިންޑިޔާ އޭރު‬

‫އެގްރީމަންޓުގައި‬

‫އިނގިރޭސި‬

‫އޮތީ އިނގިރޭސީންގެ ބާރުގެ ދަށުގައި ކަމަށްވާތީ‬

‫އިނގިރޭސީން ދިވެހި ދައުލަތަށް މަޖުބޫރީތަކެއް‬

‫ވޯރާއިންގެ ދިފާޢުގައި ކަމަށް ބުނެއެވެ‪ .‬ނަމަވެސް‬

‫ކުރިމަތިކުރުވައިފައިވާކަން އެނގެއެވެ‪ .‬‬

‫ސިލޯނުގައި‬ ‫ދިވެހި‬

‫އޮތް‬

‫ދައުލަތް‬

‫އިނގިރޭސި‬ ‫ނުހިންގޭކަން‬

‫ސަރުކާރަށް އަންގާން ޖެހެނީ ކީއްވެ ތޯއެވެ؟‬

‫އެ‬

‫މައްސަލަ‬

‫ތަޙުޤީޤު‬

‫ކުރުމުގެ‬

‫އެހެންކަމުން‬

‫ނުކުރަނީސް‬

‫ސޮއި‬

‫ވެސް‬

‫މީގެ އިތުރަށް ބޮޑު ހުޅުގެ ހާދިސާގެ‬ ‫ކުރިން‬

‫އިނގިރޭސީން‬

‫ރާއްޖޭން‬

‫ބޭނުންވި‬

‫އެހެންކަމެއް ފާހަގަކޮށްލަމެވެ‪ .‬އެމީހުން ބޭނުންވީ‬ ‫ބޯޓު‬

‫ދެލީގެ‬

‫މަސައްކަތް‬

‫ކުރާ‬

‫ކޯލްޑިޕޯއެއް‬

‫ހެދުމަށް ރާއްޖޭން ބިމެއް ހޯދާށެވެ‪ .‬ދެ ފަހަރެއްގެ‬ ‫މަތިން އެ މަސައްކަތްކުރިއެވެ‪ .‬ނަމަވެސް އެ‬ ‫ދެ ފަހަރު ވެސް ދިވެހި ރަސްކަމުގެ ފަރާތުން‬ ‫ވިދާޅުވީ ނޫނެކޭއެވެ‪( .‬މުޙައްމަދު އިސްމާޢީލް‬ ‫ދީދީ‪ .)1963 ،‬ބޮޑު ހުޅުގެ ހާދިސާ ހިނގީ‬ ‫އޭގެ ފަހުންނެވެ‪ .‬އެ ހާދިސާގައި އޭރު ރާއްޖޭގެ‬ ‫އިޤުތިޞާދުގެ މައްޗަށް އަތްގަދަކޮށްގެން ތިބި ‬ ‫ވޯރާ ވިޔާފާރިވެރީންގެ މުދަލަށާއި ޖާނަށް ގެއްލުން‬

‫ރ ަމކީ‬ ‫ސ ިއ ުކ ު‬ ‫ސ ުވ ެމ ްއ ަގއި ޮ‬ ‫ނ ެއކު ިޙ ާމޔަ ުތގެ ެއ ްއ ަބ ް‬ ‫ރސީން ާ‬ ‫ރ ްއޖެ އިނގި ޭ‬ ‫ދި ެވހި ާ‬ ‫ނގޮ ެތ ްއ ަގއި ހިނ ަގ ިއ ިދޔަ ަކ ެމއް ނޫނެވެ‪ެ .‬އހެނީ ޮބ ުޑ ުހ ުޅގެ‬ ‫ެވސް މިނިވަ ް‬ ‫ށމުން‬ ‫ރސީން ަމ ުގ ޮކ ަ‬ ‫ނޓާ ިދ ާމ ަޔށް އިނ ިގ ޭ‬ ‫ރމަ ް‬ ‫ރއިން‪ ،‬މި ެއގު ި‬ ‫ސ ަލ ިއގެ ެތ ެ‬ ‫ަމ ްއ ަ‬ ‫ނ ެއވެ‪.‬‬ ‫ށ ސާ ުފ ޮކށް ފެ ެ‬ ‫ރ ް‬ ‫ރޚުން ވަ ަ‬ ‫ޮގސް ަފއިވާ ތަން‪ ،‬ތާ ީ‬

‫އިނގިރޭސީންނާއެކު‬

‫ދިވެހިރާއްޖެ‬

‫ޙިމާޔަތުގެ އެއްބަސްވުމެއްގައި ސޮއިކުރުމަކީ ވެސް‬ ‫މިނިވަންގޮތެއްގައި ހިނގައިދިޔަ ކަމެއް ނޫނެވެ‪.‬‬ ‫އެހެނީ ބޮޑުހުޅުގެ މައްސަލައިގެ ތެރެއިން‪ ،‬މި‬ ‫އެގުރިމަންޓާ ދިމާޔަށް އިނގިރޭސީން މަގުކޮށަމުން‬ ‫ގޮސްފައި ވާ ތަން‪ ،‬ތާރީޚުން ވަރަށް ސާފުކޮށް‬ ‫ފެނެއެވެ‪.‬‬

‫އެކި‬

‫ރޭވުންތަކާއި‬

‫އިންޒާރުތަކުގެ‬

‫ތެރެއިންނެވެ‪ .‬އެ ގޮތުން [‪1887‬ވަނަ އަހަރުގެ‬ ‫ޑިސެމްބަރު‬

‫ވަނަ‬

‫‪16‬‬

‫ދުވަހުން‬

‫ފެށިގެން‬

‫‪1948‬ވަނަ އަހަރުގެ އެޕްރީލުން ‪ 24‬ވަނަ‬ ‫ދުވަހާ ހަމައަށް ދިވެހި ދައުލަތް އޮތީ އިނގިރޭސި‬ ‫ދައުލަތުގެ ދަށުގައި ކަމަށް ވީ‪ ،‬މުޢީނުއްދީން‬ ‫ކުޑަ‬

‫ބަންޑާރައިންގެ‬

‫ނަންފުޅުގައި‬

‫ލިޔެވުނު‬

‫ސިޓީގައި ވާ ގޮތަށެވެ] (ޝިހާބު‪ ،1990 ،‬ޞ‪.‬‬ ‫‪ .)132‬ރަދުން ސިޓީފުޅެއް ލިޔުއްވި ވާހަކައެއް‬ ‫ޝިހާބު ވިދާޅެއް ނުވެއެވެ‪ .‬އޭގެ ބަދަލުގައި‬ ‫ވިދާޅުވަނީ 'ރަދުންގެ ނަންފުޅުގައި' ސިޓީއެއް‬ ‫ލިޔެވުނު ވާހަކައެވެ‪ .‬ހަމަ އެހެންމެ މުޙައްމަދު‬ ‫އިސްމާޢީލު ދިދީ (‪ )1963‬ވިދާޅުވާ ގޮތުގައި‬ ‫މި މައްސަލައިގައި މިއަށް ވުރެ ސާފު އަނެއް‬ ‫ދެވުނެވެ‪ .‬އިބްރާހީމް ޝިހާބު (‪ )1990‬ލިޔުއްވާ‬

‫ކަން ނިމިގެން ދިޔައީ ބޮޑުހުޅުގެ މައްސަލައިގައި‬

‫ގޮތުގައި ބޮޑު ހުޅުގެ މައްސަލައިގައި އިސްކޮށް‬

‫އަދަބު‬

‫އަދި‬

‫ތިބި މީހުން ދިވެހި ދައުލަތަށް އެނގި ސަރިޔަތް‬

‫އިނގިރޭސީންނާ ގާތް ގުޅުމެއް އޮންނަ އަތިރީގޭ‬

‫ހިނގައި އަދަބު ތަންފީޒު ކުރެވެމުން ދަނިކޮށް‬

‫އިބްރާހީމް ދޮށިމޭނާ ކިލެގެފާނާއި އެ ފަދަ ބައެއް‬

‫‪www.mndf.gov.mv‬‬

‫ތަންފީޒު‬

‫ކުރެވެމުން‬

‫ދިޔަ‪،‬‬

‫ހެއްކަކީ‪ 20 ،‬އޮކްޓޯބަރު ‪1887‬ގައި އިނގިރޭސި‬ ‫ގަވަރުނަރު‪ ،‬އޭ‪ .‬އެޗް ގޯޑަން؛ ލިޔެވިފައި ވާ‬ ‫އެގުރީމެންޓަކާއެކު‬

‫ރެއަރ‬

‫އެޑްމިރަލް‬

‫ސަރ‬

‫އެފް ޑަބްލިޔު ރިޗަރޑްސް މާލެ ފޮނުއްވި އިރު‪،‬‬

‫‪47‬‬

‫އޭނާއަށް ދެއްވައިފައި ވާ ސިޓީގައި ހުރި ސާފު‬ ‫ޢިބާރާތްތަކެވެ‪[ .‬އެޑް މިރަލްއަށް ދެއްވި ސިޓީގައި‬ ‫ސާފު ބަހުން ލިޔެފައި ވެއެވެ‪.‬‬ ‫"ދިވެހިރާއްޖޭގެ‬

‫މުޢީނުއްދީން‬

‫ރަދުން‬

‫ލައްވާ އެ ފޯމުގައި ސޮއި ކުރުވުމަކީ މުޅީން ވެސް‬ ‫މަނިކުފާނުގެ ޒިންމާގައި ވާ ކަމެކެވެ‪ .‬އޭގައި‬ ‫ސޮއި ނުކުރުއްވައިފި ނަމަ ހުރި ނުރައްކަލާއި‪،‬‬ ‫ކުރުއްވައިފި ނަމަ ރަދުންނަށް ލިބިވަޑައިގަންނަވާނޭ‬ ‫ފައިދާގެ‬

‫ބޮޑުކަމާއި‬

‫ހާމަކޮށް‬

‫ނަސޭހަތްޕުޅު‬

‫އަރިހުގައި‬

‫މުޢީނުއްދީން‬

‫އެރުވުމަށެވެ‪.‬‬

‫ނުވަތަ‬

‫ވަސްވާހުގެ ގޮތުން ހެއްލުމަށެވެ‪{ .‬އަދި އެސިޓީގެ‬ ‫ފަހަތުގައި‬

‫ތަންކޮޅެއް‬

‫‪...‬‬

‫ވަނީ}‬

‫ދަރަނީގެ ލަދުވެތިކަމުން ސަލާމަތް ކޮށްދޭނެކަން‬ ‫ރަދުންނަށް‬

‫ސޮއި‬

‫ކުރުއްވާން ދައްޗެއް ނާރާނެކަމުގައެވެ]‬ ‫(މުޙައްމަދު އިސްމާޢީލު ދީދީ‪،1963 ،‬‬ ‫ނޫހުގެ‬

‫ފަތިސް‬

‫އޮކްޓޫބަރުގެ‬

‫‪1‬‬

‫އަދަދުން‬

‫ނަގައިފައި)‪.‬‬ ‫މިއީ‬

‫ވީމާ‬ ‫ނުތަނަސްކަންކަމުގެ‬

‫ޙިމާޔަތުގެ‬ ‫ޭއގެ‬

‫ިދ ުޔ ާމއި‬

‫ނ ުކ ާތ ަތއް‬ ‫ު‬

‫އެކުލަވައިލައި ސޮއި ކުރުވުމުގައި‬ ‫ށ ަފއި‬ ‫ސ ޮކ ް‬ ‫ރސީން ިއ ް‬ ‫ެވސް އިނ ިގ ޭ‬ ‫ވަނީ އަމިއްލަ މަޞްލަޙަތާއި ގަދަ‬ ‫ނވެ‪.‬‬ ‫ނކަން ަޔޤީ ެ‬ ‫ެދ ްއކު ް‬

‫ނިވަލުގައި‬

‫ދާޚިލީ‬

‫ގެނެސްފައި ވަނީ ނޭއްގާނީ އެތައްކަމެކެވެ‪ .‬އޭގެ‬ ‫ތެރެއިން އައްޑު އަތޮޅުގަން އިނގިރޭސީންނަށް‬ ‫‪ 100‬އަހަރަށް ދެއްވާން ދިވެހި ރާއްޖޭގެ ބޮޑު‬ ‫ވަޒީރު ރަމްޒީ ސޮޔެއް ކުރެއްވި ވާހަކައަކީ‬ ‫މަޝްހޫރު ވާހަކައެކެވެ‪ .‬ނަމަވެސް މި މައްސަލައާ‬ ‫ގުޅިފައި ވާ އެންމެ ޝައުޤުވެރި ނުކުތާއަކީ އެޔެއް‬ ‫ނޫނެވެ‪ .‬އެ ނުކުތާއަކީ އެ ލިޔުމެއް ބޮޑުވަޒީރު‬ ‫އަތްޕުޅަށް ލިބުނު ތާރީޚެވެ‪" .‬މި ލިޔުމަކީ ވެސް‬ ‫އިނގިރޭސީން ގަމަށް ފޭބިތާ އެއް އަހަރާއި ‪16‬‬ ‫ދުވަސް ފަހުން އެކުލަވައިލައިފައި ވާ ލިޔުމެކެވެ"‬ ‫(ޢަލީ ފަހުމީ އަޙްމަދު‪ ،2012 ،‬ޞ‪ .)75 .‬ވީ‬

‫ދިވެހި‬

‫ސަރުކާރާއި ރައްޔިތުން ބިދޭސީންނަށް ދަރާފައިވާ‬ ‫ދަންނަވަނިކޮށް އޭގައި‬

‫އެއްބަސްވުމަކަށް‬

‫ދިވެހީންގެ‬

‫ކަންކަމަށް‬

‫އިރު މި ލިޔުމެއްގައި ސޮއި ކުރުވި އިރު ކަން މި‬ ‫އުސޫލެއް ގެންގުޅުނެވެ‪ .‬މި ގޮތަށް ކަންތައް ކުރާ‬

‫ވަނީ ހިނގައި ނިމިފައެވެ‪.‬‬

‫އިރުގައި މަތިފުށް ރީތި ސިޓީބިޓީ ބަހައްޓައިގެން‬ ‫ކަން‬

‫އަސްލު‬

‫ކުރަމުން‬

‫ގެންދާނީ‬

‫ބިރު‬

‫ދައްކައިގެންނެވެ‪ .‬ދިވެހިރާއްޖެ އިނގިރޭސީންގެ‬ ‫ބެލެނިވެރިކަމުގެ ދަށުގައި ވި ރާއްޖެއަކަށް ވީ‬ ‫ގަންބޯޓު ޑިޕްލޮމެސީ އޭގެ އެންމެ އަނިޔާވެރި‬

‫ އައްޑޫގައި އިނގިރޭސީން ކަންކަން‬ ‫ހިންގި ނިޒާމަކީ ވެސް ނުރައްކާތެރި ނިޒާމެކެވެ‪.‬‬ ‫އެ‬

‫ނިޒާމަކީ‬

‫ކޮށްގެން‬

‫"ބައިބައި‬

‫ވެރިކަން‬

‫ހިންގުމުގެ އުކުޅު" އެވެ‪( .‬ޢަލީ ޢުމަރު މަނިކު‪،‬‬ ‫‪ ،2012‬ޞ‪ .)80 .‬ހަމަ މި ނުކުތާއަށް‬

‫ރޭވުންތެރިކަމާއި‬ ‫ތެރެއިން‬

‫ނެރެފައިވާ‬

‫ނަތީޖާއެއްކަން އެނގެއެވެ‪ .‬މި އެއްބަސްވުން‬ ‫ބުނާ ގޮތުން ދިވެހިރާއްޖޭގެ ރަސްކަލަކުކަމުގައި‬ ‫ހަމަ‬

‫ބޭފުޅަކު‬

‫ވެސް‬

‫ޖެހޭނީ‬

‫އިނގިރޭސި‬

‫ދައުލަތުގެ ރުހުމާއި ތާއީދު އެބޭފުޅެއްގެ މައްޗަށް‬ ‫ކަށަވަރުވުމަށް ފަހުއެވެ‪ .‬އޭގެ އިތުރަށް ފަގީރު‬ ‫ދިވެހިރާއްޖެ‬ ‫ދައުލަތަށް‬

‫އަހަރުން‬ ‫ޖިޒީ‬

‫އަހަރަށް‬

‫ދެއްކުން‬

‫ލާޒިމު‬

‫އިނގިރޭސި‬ ‫ކުރެއެވެ‬

‫(ޢަބްދުﷲ ޒަމީރު‪ .)1999 ،‬މިއިން ހާމަވަނީ‬ ‫މި އެއްބަސްވުމުގެ ސަބަބުން ރާއްޖެ ފިތިގެން‬ ‫ދިޔަ މިންވަރެވެ‪ .‬މިނިވަން ދައުލަތެއްގެ ބަޔަކު‬ ‫ރުހުމުގައި މި ފަދަ ނިންމުމެއް ނިންމައިފާނެ‬ ‫ކަމަކަށް ނުބެލެވެއެވެ‪ .‬މި ކަމަށް ބާރު ލިބޭ އަނެއް‬ ‫ބުރުހާނަކީ އިނގިރޭސީން އެ ދުވަސްވަރު ހިންގި‬ ‫ސިޔާސަތު ވެސް ރޭވިފައި އޮތީ ބިރުދެއްކުމުގެ‬ ‫މައްޗަށްކަމަށް ވުމެވެ‪ .‬‬ ‫[އިނގިރޭސީންގެ ކޮލޯނިއަލް ސިޔާސަތު‬ ‫ހިންގަމުން ގެންދިޔަ ޒަމާނުގައި އިނގިރޭސީން‬ ‫އެބައި މީހުންނަށް ވުރެ އަސްކަރީ ބާރުގެ ގޮތުން‬ ‫ދެރަ ޤައުމުތަކުގެ ފަރާތުން އެދޭ ކަންކަން ކުރުމަށް‬ ‫ގަންބޯޓު ޑިޕްލޮމެސީގެ ގޮތުގައި ކިޔާން ފެށުނު‬

‫‪48‬‬

‫ގޮތުގައި އިނގިރޭސީން ބޭނުން ކުރީތީއެވެ‪].‬‬ ‫(މުޙައްމަދު ނަޝީދު‪ ،1990 ،‬ޞ‪.)219 .‬‬ ‫ވީމާ‪،‬‬

‫ޙިމާޔަތުގެ‬

‫އެއްބަސްވުމަކަށް‬

‫ދިޔުމާއި އޭގެ ނުކުތާތައް އެކުލަވައިލައި ސޮއި‬ ‫ކުރުވުމުގައި ވެސް އިނގިރޭސީން އިސްކޮށްފައި‬ ‫ވަނީ އަމިއްލަ މަޞްލަޙަތާއި ގަދަ ދެއްކުންކަން‬ ‫ޔަޤީނެވެ‪.‬‬ ‫ދެން އޮތީ ޙިމާޔަތުގެ އެއްބަސްވުމަށް‬ ‫ފަހު‬

‫ކަން‬

‫ހިނގި‬

‫ގޮތެވެ‪.‬‬

‫އެ‬

‫ޙިމާޔަތުގެ‬

‫ބާރު‬

‫ލިބޭ‬

‫ލިޔުއްވަނީ‬

‫ގޮތުގައި‬

‫އެހެން‬

‫[އައްޑުއަތޮޅަށް‬

‫ލިޔުންތެރިޔަކު‬ ‫އިނގިރޭސީންގެ‬

‫ލޭޒަން އޮފިސަރެއްގެ މަގާމަށް މޭޖަރ ފިލިޕްސް‬ ‫އިނގިރޭސީންގެ‬ ‫މީނާއަކީ‬

‫ފަރާތުން‬

‫އިނގިރޭސި‬

‫ފޮނުއްވައިފިއެވެ‪.‬‬

‫ސިޔާސަތު‬

‫'ޑިވައިޑް‬

‫އެންޑް ރޫލް' މި އުސޫލަށް ހިންގުމުގެ ވެރިއެކެވެ]‬ ‫(ޢަބްދުލްޙަކީމު‪ ،1997 ،‬ޞ‪ .)118 .‬ހުވަދޫ‬ ‫ބަޣާވާތް ފެށުނީ މި ނިޒާމު ހިނގާން ފިލިޕްސް‬ ‫އައްޑޫގައި‬

‫ހުއްޓައެވެ‪.‬‬

‫އެހެންކަމުން‬

‫އެނގެނީ‬

‫އިނގިރޭސި‬

‫ޙިމާޔަތުގެ‬

‫މިއިން‬ ‫ނަމުގައި‬

‫‪www.mndf.gov.mv‬‬

‫އަޅުގަނޑުމެން ތިބި ތިބުމަކީ ވެސް ބައިބައި‬

‫އިސްވެ ހުންނެވި ޢަބްދުﷲ ޢަފީފުގެ ސެކްރެޓަރީ‬

‫ބަލައި ދިވެހި ސަރުކާރުގެ ޤާނޫނީ ޞައްޙަކަމުގެ‬

‫ވުމާއި‪ ،‬ދިވެހި ޤައުމަށް ގެއްލުން ހުރި އެތައް‬

‫އިބްރާހީމް މާޖިދާ ޙަވާލާ ދެއްވައި ޢަލީ ޙުސައިން‬

‫މައްޗަށް ފުރިހަމަ ކަށަވަރުކަން ލިބިފައި ވާ‬

‫ކަމަކަށް ހުށަހޮޅިގެން ތިބި ތިބުމެއް ކަމެވެ‪.‬‬

‫(‪ )2012‬ބަޔާންކުރައްވާ ގޮތުގައި 'ވީ ކޮންމެ‬

‫މައްސަލައެކެވެ‪ .‬މީގެ އިތުރަށް މި އަދު ބުނަމުން‬

‫ގޮތަކުން އިބްރާހީމް ނާޞިރުގެ ސަރުކާރު ބަލިކޮށް‬

‫ދަނީ ޖަލުގައި ތިބި ބައެއް މީހުން ވެސް ޝަރުޠަކާ‬

‫ވައްޓާލާން' އިނގިރޭސީން މަސައްކަތް ކުރިއެވެ'‬

‫ނުލައި ދޫކޮށްލުމަށެވެ‪ .‬މިއިން އެނގެނީ ކޯނީގެ‬

‫(ޞ‪ .)554 .‬އެހެންކަމުން މި މައްސަލައިގައި‬

‫ރިޕޯޓެއް ދިވެހިކޯޓެއްގެ ޙުކުމެއް އެމީހުންނަށް‬

‫ވެސް އިނގިރޭސީން ވަނީ ދިވެހި ދައުލަތަށް‬

‫ކަމުނުދާކަމެވެ‪ .‬ކުރިމަތީ އޮންނަނީ ހަމަ އެކަނި‬

‫ކަނޑައެޅިގެން ގެއްލުން ލިބޭނެ ގޮތަށް މަސައްކަތް‬

‫އިނގިރޭސީން ރުހޭ ގޮތްކަމެވެ‪ .‬‬

‫ހުވަދޫ‬ ‫ޙިމާޔަތުގެ‬

‫ބަޣާވާތަކީ‬

‫ހާލީގައި‬

‫އިނގިރޭސީންގެ‬ ‫ފުރޭތައެކެވެ‪.‬‬

‫ވިއްސި‬

‫އެ ފިތުނައިގެ ސަބަބުން ބަޔާން ކުރަން ދަތި‬ ‫އަނިޔާއާއި‬

‫ހިތްދަތިކަން‬

‫މައުޞޫމު‬

‫އެތައް‬

‫ރައްޔިތުންނެއް އުފުލަން ޖެހުނެވެ‪ .‬ރައްޔިތުން‬ ‫ލައްވައި ހެއްދި ގޯސްތަކާއި ސަރުކާރުން އެޅުއްވި‬

‫ކޮށްފައެވެ‪.‬‬

‫ހަރުކަށި ފިޔަވަޅުތަކާއި ޙިކުމަތެއް ނެތި ކުރެއްވުނު‬

‫ތާރީޚު‬

‫މިހާރު‬

‫މި‬

‫މިނިވަން‬

‫ދިވެހީންނާއި އިނގިރޭސީންނާ ދެމެދު މުޢާހަދާއެއް‬

‫ބައެއް ކަންތައްތަކުގެ ސަބަބުންނެވެ‪ .‬ޝައްކެތް‬

‫ވެފައެވެ‪ .‬މިނިވަން ވި ތާ ފަންސާސް އަހަރު‬

‫ނެތަސް އޮތަސް ދިވެހި ދައުލަތުގެ މައްޗަށް‬

‫ނެތް ގޮތުގައި މި ޙާލަތަށް ކަންކަން ގެންދިޔުމާއި‬

‫ވެސް ވެފައެވެ‪ .‬މި އަދު ކަންތައް އޮތީ ކިހިނެއް‬

‫އިނގިރޭސީން އެބަ ބަސް ބުނެއެވެ‪ .‬ދިވެހީންގެ‬

‫ބަޣާވާތުގެ އެންމެހައި ކަންކަން ރާވައި ހިންގުމުގައި‬

‫ތޯއެވެ؟ ރާއްޖޭގައި މަރުގެ ޙުކުމް ތަންފީޒުކުރުމަށް‬

‫މައްޗަށް ވެރިޔަކު އައްޔަނު ކުރެވޭ ނަމަ އެމީހަކަށް‬

‫އިނގިރޭސީންގެ ރޭވުމާއި މަގުފަހިކޮށް ދިނުން‬

‫ސަރުކާރުން ހަމަޖެއްސެވުމާ ގުޅިގެން އެ ޙުކުމް‬

‫އިނގިރޭސީންގެ ރުހުން އޮންނާން ޖެހޭ މަންޒަރު‬

‫ނުކުރުމަށް‬

‫އޮތީ‬

‫ރާއްޖެ‬

‫ދައްކާ‬

‫ޙަޤީޤަތަކީ‬

‫މިއެވެ‪.‬‬

‫އިނގިރޭސި‬

‫ދައުލަތުން ‬

‫އިންތިހާއަށް ފެންނާން އެބަ އޮތެވެ‪ .‬ބައެއް‬

‫ތަންފީޒު‬

‫މަންޒަރު ލޮލުން ދުށް މީހެއްގެ ހައިސިއްޔަތުން‬

‫ގޮވައިލިއެވެ‪( .‬އާދަމް ނަވާޒް‪ 10 ،‬އޮކްޓޫބަރު‬

‫މުޙައްމަދު އަޙްމަދު މަނިކު (‪ )2009‬ލިޔުއްވާ‬

‫‪.)2014‬‬

‫ރާއްޖޭގައި‬

‫ގޮތުގައި އެ މައްސަލައިގެ ތެރޭގައި ފުވައްމުލަކު‬

‫ބޭއްވުމަށް ހަމަޖެހިފައި އޮތް ރިޔާސީ އިންތިޚާބު‬

‫އަތޮޅު ގޭގައި ހުރި މަދަރުސާއެއް ރޯކޮށްލެވުނެވެ‪.‬‬

‫ލަސްވަމުން ދިޔުމާ ގުޅިގެން‪ ،‬ހަމަޖެހިފައި ވާ‬

‫ހުރިހައި‬

‫ތާރީޚްގައި އިންތިޚާބު ނުބޭއްވިއްޖެ ނަމަ މަޖިލީހުގެ‬

‫ތަން‬

‫ކަމަށް‬

‫އެބަ ފެނެއެވެ‪ .‬ދިވެހީންގެ ޢަޤީދާއާއި ދީނާއި‬ ‫އިޖުތިމާޢީ ގުޅުންތައް ރޫޅޭނެ ގޮތްތައް އީޖާދުކޮށް‬ ‫ރާއްޖޭގައި އެކަންކަން އެބަ އަށަގަންނަވައެވެ‪ .‬މި‬ ‫ހުރިހައި ގޮތަކުން ދިވެހިޤައުމުގެ އިސްތިޤުލާލަށް‬ ‫އެ މީހުންގެ ބިރުވެރި ހިޔަނި އެޅިފައިވެއެވެ‪.‬‬ ‫އެއާއެކު‬

‫ބުނަމުން‬

‫ދަނީ‬

‫ތިމަންމެންނަކީ‬

‫ފްރެންޑްސް އޮފް މޯލްޑިވްސްކަމަށެވެ‪ .‬ސުވާލަކީ‬ ‫މިއީ ކޮން ކަހަލަ ރަޙްމަތްތެރިއެއް ބާވައެވެ؟‬ ‫ދިވެހީން ދޮން ނިޔަދުރުން މިސާލު އެ ޖަހައިލާ‬ ‫ފަދަ ދޮން ރަޙްމަތްތެރިޔަކީ ބާވައެވެ؟‬ ‫ހަވާލާ‪:‬‬ ‫§‬ ‫§‬ ‫§‬ ‫§‬

‫އައްޑޫގައި‬ ‫ލިޔެކިޔުންތައް‬

‫ލިއެޒަން‬

‫އޮފީހުގެ‬ ‫އެ‬

‫އަންދައިލެވުނެވެ‪.‬‬

‫ރައީސާ‬

‫‪2013‬‬

‫ވެރިކަން‬

‫ވަނަ‬

‫އަހަރު‬

‫ޙަވާލުކުރަންޖެހޭނެ‬

‫§‬ ‫§‬ ‫§‬ ‫§‬ ‫§‬ ‫§‬

‫ބަލަން ވެހިކަލްތަކުން އަލިކޮށްގެން އިނގިރޭސި‬

‫އިނގިރޭސީން‬

‫ސިފައިން ހިމޭނުން ތިއްބެވެ‪ .‬ހަމަ އެހެންމެ މި‬

‫‪ 06‬ނޮވެންބަރު ‪ .)2013‬ހަމަ އެހެންމެ ‪05‬‬

‫§‬

‫ފަދަ ހުޅުރޯކުރުންތަކާއި ގާއުކުންތައް ކުރިޔަށް‬

‫ނޮވެންބަރު ‪2013‬ގައި އިނގިރޭސި ޤާނޫނު ހަދާ‬

‫§‬

‫ދަނީ މޭޖަރ ފިލިޕްސްގެ ސީދާ ރޭވުންތެރިކަމުގެ‬

‫މަޖިލީހުގައި ކުރެވުނު ބަހުސެއްގައި‪ ،‬ކޮންޒަވޭޓިވް‬

‫ކަންކަން‬

‫ޕާޓީގެ މެންބަރު‪ ،‬އެލިޒަބަތު ލުމްލޭ ވިދާޅުވިއެވެ‪.‬‬

‫ބައްލަވާން ދިވެހި ދައުލަތުގެ ފަރާތުން ހުންނެވި‬

‫[ރާއްޖޭގެ‬

‫އަހަރު}‬

‫އަޙްމަދު ރަޝީދު (‪ )2009‬ކަށަވަރުކޮށްދެއްވައެވެ‪.‬‬

‫ބަދަލުވެފައި ވަނީ ސީދާ ބަޣާވާތަކުންނެވެ‪ ].‬އޭރު‬

‫މީގެ އިތުރަށް މި ބަޣާވާތުގައި ދިވެހީންގެފަރާތުން‬

‫އެ މައްސަލައަކީ ބައިނަލްއަޤުވާމީ ބެލުމަކުން‬

‫ދަށުންކަމަށް‬

‫އޭރު‬

‫އައްޑޫގައި‬

‫‪www.mndf.gov.mv‬‬

‫މި‬

‫ގޮވައިލިއެވެ‬

‫ވެރިކަން‬

‫(ސީ‪.‬އެން‪.‬އެމް‪،‬‬

‫§‬ ‫§‬

‫{‪2012‬ވަނަ‬

‫އބްރާހީމް ޝިހާބު‪ .)1990( .‬އައްސުލްޠާނު މުޙައްމަދު ފަރީދުގެ ރަސްކަން‪.‬‬ ‫§ ި‬ ‫މަލަސް ‪ .22‬މާލެ‪ :‬ދިވެހިބަހާއި ތާރީޚަށް‬ ‫§ޚިދުމަތް ކުރާ ޤައުމީ މަރުކަޒު‪.‬‬ ‫§އަޙްމަދު ރަޝީދާއި ޢުމަރު ޒާހިރު‪ 29 ،1959( .‬ޖޫން) އޭ މޭޖަރ‬ ‫ފިލިޕްސްއެވެ‪ .‬ފަތިސް‪.‬‬ ‫§އާދަމް ނަވާޒް‪ 22(.‬މާރޗް ‪ .)2015‬ރާއްޖޭގައި މަރުގެ ޙުކުމް ތަންފީޒުކުރެވިދާނެ‬ ‫ބާ؟‪ .‬ވަގުތު‪.‬އެމް‪.‬ވީ‪http://www.vaguthu.mv/reports/247184 .‬‬ ‫§ޢަބްދުލްޙަކީމު ޙުސައިން މަނިކު (‪ )1981‬ތާރީޚީ މަޟާމީން‪ .‬މާލެ‪ :‬އެވަރގްލޯރީ‬ ‫§ޢަބްދުﷲ ޒަމީރު‪ .)1999( .‬ރާއްޖޭގެ ވިޔާފާރިއަށް އަވަސްކަޅިއެއް‪ .‬ފުރަދާނަ‬ ‫‪ .20‬މާލެ‪ :‬މިނިސްޓްރީ އޮފް އިންފޮމޭޝަން‬ ‫§ޢަލީ ޙުސައިން‪ .)2013( .‬ދުށްތަނާއި އިވުނު އަޑުތަކުގެ ހަނދާން ހުރިހައި‬ ‫(‪ .)1‬މާލެ‪ :‬ނޮވެލްޓީ ޕްރިންޓަރސް އެންޑް‬ ‫§ޕަބްލިޝަރޒް ޕްރައިވެޓް ލިމިޓެޑް‪.‬‬ ‫§ޢަލީ ޢުމަރު މަނިކު‪ .)2012( .‬އަޅުގަނޑުގެ ދުވަހު ފޮތް‪ .‬ސިންގަޕޫރު‪:‬‬ ‫މުޞައްނިފު‬ ‫§މުޙައްމަދު އަޙްމަދު މަނިކު‪ .)2009( .‬ދެކުނު ތިން އަތޮޅުގެ ސިޔާސީ‬ ‫ގަޑުބަޑުގެ ބައެއް ވާހަކަ‪ .‬މާލެ‪ :‬ނޮވެލްޓީ ‬ ‫§ޕްރިންޓަރސް އެންޑް ޕަބްލިޝަރޒް ޕރވ ލމޓޑ‪.‬‬ ‫§މުޙައްމަދު އިސްމާޢީލު ދީދީ‪ .)1961( .‬ދޮންތުއްކަލާގެ ބައްޕަގެ ހަނދާން‪.‬‬ ‫މާލެ‪ :‬ނޮވެލްޓީ ޕްރެސް‪.‬‬ ‫§މުޙައްމަދު ނަޝީދު‪( .‬ތާރީޚު ނެތް)‪ .‬ދަގަނޑު ދަހަނާ‪ .‬މާލެ‪ :‬މަލޯފާނު‬ ‫ޕްރިންޓަރސް‪.‬‬ ‫§މުޙައްމަދު އިސްމާޢީލު ދީދީ‪ ،1963( .‬އޮކްޓޫބަރު ‪ .)1‬ޙިމާޔަތުގެ އެގްރިމަންޓް‬

‫ފަތިސް‪.‬‬ ‫§ §މޫސާ ފަތުޙީ‪( .‬މެހުމާނު)‪ 26( .‬ޖުލައި ‪ .)1983‬ދިވެހިރާއްޖެ މިނިވަންވުމާ‬ ‫ބެހޭ ބަސްދީގަތުން (މިނިވަންދުވަހާ ބެހޭ ޚާއްޞަ ‬ ‫§ §ރޭޑިޔޯ ޕްރޮގްރާމް) ޢަލީ ޙިލްމީ (ޕްރޮޑިއުސަރ) މިނިވަން ފަތިން‪ .‬ދިވެހިރާއްޖޭގެ‬ ‫އަޑު‪.‬‬ ‫§ §ސީ‪.‬އެން‪.‬އެމް‪ 06( .‬ނޮވެންބަރު ‪ .)2013‬މަޖިލީހުގެ ރައީސާ ވެރިކަން ޙަވާލު‬ ‫ކުރުމާ މެދު ގޮތެއް ނިންމަންޖެހޭ‪ :‬އިނގިރޭސީން‪.‬‬ ‫ ‪http://cnm.mv/scnm/f/?id=18272‬‬

‫‪49‬‬

‫ދިވެހި ލަޝްކަރުގެ އެހާރާއި މިހާރު‬ ‫ސރު ީޚގެ ަދށުން‬ ‫ރ ަގއި " ިދ ާފޢު" މި ަމ ިއގަނޑު ު‬ ‫ނ ަބ ު‬ ‫ނ ުފޅި ަމ ަޖ ްއ ާލގެ ާޚ ްއޞަ ނަ ް‬ ‫ނރުނު ދަ ް‬ ‫ނޓް‪ :‬މި ިލ ުޔ ަމކީ ‪ 2000‬ވަނަ ައ ަހރު ެ‬ ‫ރގެ ޯ‬ ‫ެއ ިޑ ަޓ ު‬

‫ނ ެކވެ‪ 1928 .‬މެއި ‪ 15‬ވަނަ ދުވަހު‬ ‫ޝ ީފޤް ިލ ުޔ ްއ ާވ ަފ ިއވާ ަމ ުޒމޫ ެ‬ ‫ޟލް ައ ްޙ ަމދު ަ‬ ‫ޝ ީފ ުގގޭ ައ ްލ ާފ ި‬ ‫ނވޭރު ަ‬ ‫ރޔާ ހެ ް‬ ‫ރޚު ިލޔުން ެތ ި‬ ‫ޝ ޫހރު ތާ ީ‬ ‫ަމ ް‬

‫ނ ަކ ާމ ުގޅޭ ަޑ ިއރީ‬ ‫ރއް ަވއި‪ެ ،‬އ ިކ ެއކި ކަ ް‬ ‫ސކު ަ‬ ‫ރ ާ‬ ‫ޝ ީފ ަޤކީ ާތރީޚީ ގިނަ ފޮ ްތ ަތ ެކއް ިލ ުޔއް ަވއި‪ާ ،‬ތރީޚު ިދ ާ‬ ‫ނވި ައ ްޙ ަމދު ަ‬ ‫ނ ޭޔގެ ައ ިލކަން ެދކެ ަވ ަޑ ިއގެން ެ‬ ‫ދު ި‬ ‫ރ ެއކެވެ‪.‬‬ ‫ނ ެތ ި‬ ‫ިލ ުޔ ްއވި ިލޔު ް‬

‫ނ ަކ ާމ ުގޅޭ ަމ ުޢ ޫލމާތު ެދ ްއ ުވ ުމގެ ިއ ުތރުން ައ ްއޑަނަ ަމ ަޖ ްއ ާލ ައށް ިލޔުން ަހ ިދޔާ‬ ‫ނގެ ާތރީޚު ޮކ ެމ ީޓ ައށް ެއ ިކ ެއކި ކަ ް‬ ‫ސ ަފއި ް‬ ‫ި‬

‫އަލްމަރުޙޫމް އަޙްމަދު ޝަފީޤް‬

‫ރ ޭގގެ‬ ‫ރ ޫޙ ަމށް ސު ަވ ު‬ ‫ރލް ‪ 24‬ވަނަ ުދ ަވ ުހ ެއވެ‪ .‬އެ މަ ު‬ ‫ރ ްއވީ ‪ޭ 2015‬އ ްޕ ީ‬ ‫ރ ުކ ެ‬ ‫ޝ ީފޤް ެދ ިމ ޮއ ުތ ުމގެ ާއ ަލ ަމށް ަދތު ު‬ ‫ރ ްއ ާވ ަފއިވާ ޭބ ުފ ެޅ ެކވެ‪ަ .‬އ ްޙ ަމދު ަ‬ ‫ުކ ަ‬ ‫ރ ެމވެ‪.‬‬ ‫ނ ުއ ަމތް ެލ ްއވުން ެއދި ުދ ާޢ ުކ ަ‬ ‫ރ ުޙމަ ާތއި ި‬ ‫ާދ ިއމީ ަ‬

‫ރ ެވސް ައ ަބދު ެވސް ދި ެވހި‬ ‫ނމެ ެއ ޭވ ާލ ަޔށް ަބ ާލ ިއ ު‬ ‫ރޚުން‪ ،‬އެ ް‬ ‫ރ ަކ ުމގެ ތާ ީ‬ ‫ނގެ ައ ިމ ްއ ަލ ެވ ި‬ ‫ދި ެވހި ް‬ ‫ރ ަޔކީ‪ި ،‬ދ ެވހި ުއ ްއ ަމ ުތގެ ެއހިނ ެދ ްއގެ " ަވ ިލ ުޔލް ައ ުމރު"‬ ‫ރގެ ެވ ި‬ ‫ޝ ަކ ު‬ ‫ރއް ޮއ ެވ ެއވެ‪ެ .‬އ ަލ ް‬ ‫ޝކަ ެ‬ ‫ަލ ް‬ ‫ސ ަކލުންނެވެ‪ަ .‬އދި އެ ަވލީ މަ ިތ ުކރެވުނު‪،‬‬ ‫ރ ް‬ ‫ނވާ ަ‬ ‫ރ ަދ ިލ ުކރެ ިވގެ ް‬ ‫ނ ައށް ެ‬ ‫ނ ާގސަ ާ‬ ‫އެވެ‪ .‬ދި ެވހި ސި ް‬ ‫ރ ަކ ަމށް‬ ‫ރ ަޚށް ެއ ުޅމުން ( ުޖ ްމ ޫހރީ ެވ ި‬ ‫ނގެ ާތ ީ‬ ‫ނވެ‪ަ .‬އއު ަޒމާ ު‬ ‫ނ ަކމަނާ އިން ެ‬ ‫ނދި ަފދަ ރަ ި‬ ‫ރހެ ް‬ ‫ަޚ ީދޖާ ެ‬ ‫ށ ަފ ިއވާ ޭބ ުފ ަޅކީ‪ ،‬ދި ެވހި‬ ‫ރ ަކށް މަ ިތ ޮކ ް‬ ‫ނ ަކ ާމ ެއކު ަވ ިލ ްއ ުޔލް ައ ްމ ަ‬ ‫ރ ްއ ާޔއެވެ‪ެ .‬އހެ ް‬ ‫ސ ްލ ުޖ ްމ ޫހ ި‬ ‫ރ ީއ ު‬ ‫ުވމުން) ަ‬ ‫ޗފް ެއވެ‪.‬‬ ‫ނ ީ‬ ‫ނޑަރ އި ް‬ ‫ރގެ ޮކމާ ް‬ ‫ޝ ަކ ު‬ ‫ަލ ް‬ ‫ ކުރީގެ ޒަމާންތަކަށް ބަލާއިރު ދިވެހި‬

‫ލަޝްކަރަކީ‪ ،‬އެޒަމާނަކަށް ފުދެވިގެންވާގޮތަކަށް‬

‫ހަމަޖެހިގެންވާ‪،‬‬

‫ކަނޑުގެ‬

‫އެއްގަމާއި‬

‫ލަޝްކަރެކެވެ‪ .‬ޤައުމުގެ ދިފާޢުގައި ސަރަޙައްދީ‬ ‫ކަނޑުމަތީ‬

‫ދިވެހިންގެ‬

‫ހަނގުރާމަތައްކުރީ‪،‬‬

‫ކަނޑުމަތީ އުޅަނދު ފަހަރުގައެވެ‪ .‬އެއްގަމުގައި‬ ‫ހަނގުރާމަކުރީ އެކަމަށް ބިނާކުރި ކޯއްޓޭތަކާއި‬

‫ބުރުޒުތަކާއި‬

‫އަދި‬

‫ރުކުރުވިތިބެގެންނެވެ‪.‬‬

‫ވަގުތީ‬

‫މައިދާންތަކުގައި‬

‫ހަތިޔާރަކަށް‬

‫ދުރުގެ‬

‫ކާބަފައިން ބޭނުންކޮށްފައިވަނީ އެޒަމާނުގެ ބޭރުގެ‬ ‫ދުޝްމަނުންނާއި‬

‫އެއްފަދަވަރެއްގެ‬

‫ހަތިޔާރެވެ‪.‬‬

‫އެންމެ އެވޭލާގައި ސާޅަނގައާއި‪ ،‬ދުނިދަނޑިއެވެ‪.‬‬

‫ދެން ސިލޭހައާއި‪ ،‬ކަނޑި އައްޑަނައާއި‪ ،‬އަދި‬ ‫ބޭރުގެ‬

‫ހަތުރުން‬

‫ބަލިކޮށްގެން‬

‫ޣަނީމާކުރި‬

‫އެކިކަހަލަ ބޭރު ކަރަތަކުން ގަނެގެން އަތްމަތިކުރި‬ ‫ކައިތު‬

‫ވައްބަޑިޔާއި‪،‬‬

‫ހަރުމަތީ‬

‫ބޮޑުބަޑިޔާއި‪،‬‬

‫އެކިވައްތަރުގެ ނޭޒާއާއި‪ ،‬އަދި އެކި ސިފައިގެ‬ ‫ތޫނުހަތިޔާރުތަކުން ވެރިކަންކުރާ ރަށުގެ ކޯއްޓޭތައް‬

‫‪50‬‬

‫ފުރާލޫއެވެ‪.‬‬

‫ބަޑީގެ‬

‫އުންޑަޔާއި‬

‫ބައެއްކަހަލަ‬

‫ވަޒަނާއި އަދި ބަޑިބޭސް އަމިއްލައަށް ހަދައިގެން‬ ‫ބޭނުންކުރޫއެވެ‪ .‬ބަޑިބޭސް އުފެއްދުމަށް އަމިއްލަ‬ ‫އެތައްއެއްޗެއް ބޭނުންކުރާނޭގޮތް ހޯދައި ބަޑިބޭހުގެ‬

‫ދިވެހިންގެ އަމިއްލަ ފޯމިއުލާއެއް އަޅުގަނޑުމެންގެ‬ ‫މިޖީލާއިހަމައަށްވެސް ރައްދުވެފައިވެއެވެ‪.‬‬

‫ ދިވެހި‬

‫ފަހުލަވާނުންގެ‬

‫ބާރުހުރި‬

‫ދުވަސްތައް‬

‫ތެރެއިން‪،‬‬

‫އުތީމުދަރިކޮޅުގެ‬

‫އެންމެ‬

‫ދެކެފައިވަނީ‪،‬‬

‫ދިވެހިންގެ ނަޞްރާއިނަޞީބުގެ އުސްއަލިތަކުގެ‬ ‫ދެން‬

‫ހުރަވީދަރިކޮޅުގެ‬

‫ފަތިސްދަންމަތީގައެވެ‪.‬‬

‫އެންމެ‬

‫ރަސްކަމުގައެވެ‪.‬‬ ‫ރަސްކަމުގެ‬

‫މަތީދަރަޖައިގެ‬

‫‪www.mndf.gov.mv‬‬

‫ޣާޒީ‬

‫ރަސްކަލުންގެތެރެއިން‬

‫މުޙައްމަދު‬

‫ހައިތާކަމަށް ބެލެވެއެވެ‪ .‬ދިވެހިލަޝްކަރު އަލުން‬

‫އަދި‬

‫ހަނގުލުން މުސާރަ ދެއްވައި ހަމަޖެއްސެވިކަން‬

‫ބޮޑުތަކުރުފާނާއި‪ ،‬ޣާޒީ ޙަސަން ދޮންބަންޑާރައިން‪،‬‬ ‫ސުޖާޢީ‬

‫ބޮޑުރަސްގެފާނާއި‬

‫މުޙައްމަދު‬

‫އެހިތްވަރުގަދަ ހަނގުރާމަވެރިޔާގެ ދަރިކަލުން‪،‬‬

‫އިބްރާހީމް އިސްކަންދަރު މަހާރަދުންނަކީ ނަންފުޅު‬ ‫އުފުލިގެންވާ ބަޠަލުންކަމުގައި ނުވެނުދާނެއެވެ‪.‬‬

‫މަތީގައި‬

‫ރަސްކަމުގެ‬

‫ދެންނެވިދިޔަ‬

‫އުފައްދަވައި‪ ،‬ބޮޑުކުރައްވައި‪ ،‬އަދި ގަދަކުރައްވައި‬ ‫ސާފުކޮށް‬

‫ޤަރުނުތައް‬

‫އެޒަމާނަކުން‬

‫އެގެއެވެ‪.‬‬

‫ވޭތިވަމުންއައިސް ‬

‫ފެށިގެން‬ ‫"ދިވެހި‬

‫ސިފައިން" އަލަށް (ފުރަތަމައަށް) އުފެދެން ވަރަށް‬ ‫ކައިރިވީއިރު (އެކިއެކިބަދަލު އަންނަމުން އައިސް‬

‫އިސްވެގެންވެއެވެ‪.‬‬

‫މަހާރަދުންގެ‬

‫އެއީ‬

‫ހިރިޔާފާތުރާދަށުން އިސްބަސްކިޔާ މީހާއެވެ‪ .‬އެއީ‬ ‫ހަވަރުބަލަހައްޓާ މީހާއެވެ‪ .‬އޭނާގެ ބެލުމުގެދަށުން‬ ‫ހެވިކަން އުގެނުމާއިއެކު ހަތިޔާރުތަކުގެ ބޭނުންކުރާ‬ ‫މީސްގަނޑު‪،‬‬

‫ރޭވުމުގެމަތިން‬

‫ހެވިހުނަރުވެރި‬

‫ބެހެވިގެންވެއެވެ‪.‬‬ ‫އެހެން‬

‫ޢިބާރާތަކުންނަމަ‪،‬‬

‫މިދެންނެވީ‪،‬‬

‫ހަތިޔާރުގެ‬

‫ބޭނުންކުރާ‬

‫އެމީހުންނަށް‬

‫ތަމްރީނުދީ‬

‫ހަވަރުގެތެރޭގައި‬ ‫ލަޝްކަރީން‪،‬‬ ‫ފަރިތަކުރުމުގެ‬

‫ބާރު‬

‫ފަސޭހައަށާއި‪،‬‬

‫މިންވަރުކޮށް ހިފެހެއްޓުމުގެ ގޮތުން ބައިތަކަކަށް‬ ‫ސިލޭހައިން‬

‫ފަންތިކުރެވިގެންވާކަމަށެވެ‪.‬‬

‫ބޭނުންކުރާ މީހުންނާއި‪ ،‬ކަނޑިއާއި އައްޑަނައިން‬ ‫ދިފާޢާއި ޙަމަލާގެ (ހެވި) މީހުންނާއި‪ ،‬އަދި ބަޑީގެ‬ ‫ޙަމަލާ ދޭނެ މީހުންގެ "ބައިތައް" އެވެ‪ .‬އެބައިތައް‬ ‫ހަމަޖެހިފައިވާގޮތް ތިރީގައި މިވަނީއެވެ‪.‬‬ ‫ޒަމާންތައްފަސްދީ‪ ،‬ބޭރުގެ ދުޝްމަނުންގެ ކަނޑާއި‬

‫ހަމަޖެހިފައިއޮތް ގޮތުގައި)‬

‫ދިވެހި‬

‫ބާރެއްގެ‬

‫އެއްގަމުގެ (އޭރު އެވޭލާގެ) މެދުކެނޑުމެއްނެތް‬ ‫މައިތިރިވުމާއިހަމައަށް‬

‫ނުރައްކާތައް‪،‬‬

‫އަޝްކަރީން ތިބީ ހަނގުރާމައިގެ މައިދާނުގައި‬

‫ކަހަލައެވެ‪.‬‬

‫ ދޮންބަންޑާރައިންގެ‬

‫އެދަރިކޮޅުގެ‬ ‫އައިއިރު‪،‬‬

‫ތިންވަނަ‬

‫ބޭރު‬

‫ދެތިން‬

‫އޭގެކުރީން‬

‫ރަސްކަމަށް‬

‫ދުޝްމަނުންގެ‬

‫އެހެންސިފައަކަށް‬ ‫ފުރެތިކާލުންގެ‬

‫ރަސްކަމަށްފަހު‪،‬‬

‫ޤަރުނު‬

‫ފެށިގެން‬

‫އުނދަގޫތައް‬

‫ބަދަލުވާންފެށިއެވެ‪.‬‬

‫އޭރު‬

‫ވޭތުވެހިގައްޖެއެވެ‪.‬‬

‫އަދި‬

‫އަޅުވެތިކަމުން‬

‫ހޮޅިންގެ‬

‫ސަލާމަތްވެގެން‬

‫ވެރިކަމުގެދަށުގައި‬

‫އުޅެވުނު‪ ،‬ދުވަސްތައްވެސްވަނީ މާޟީގެ ތެރެއަށް‬ ‫ގެއްލިގޮސްފައެވެ‪.‬‬

‫ދިވެހި‬

‫ދެން‬

‫އުއްމަތަށް‬

‫ފެށިގެންދިޔައީ އެތެރެވަރީގެމައްޗަށް އިގިރޭސީން‬ ‫ވެރިވެފައިވަނިކޮށެވެ‪ .‬އެދުވަހަށް އިރުއެރުމާއިއެކު‪،‬‬ ‫އަދި‬

‫ފުރެތިކާލުންނާއި‬

‫އުތުރު‬

‫ކަރައިން‬

‫އަހަރުއަހަރަށް އަންނަ ޙަމަލާތަކަށްޓަކައި‪ ،‬ފާރަޔަށް‬

‫ތިބުމުގެ ޒަމާން ބަދަލުވީއެވެ‪ .‬ވަކި ގޮތަކަށް‬ ‫ބަލަނީނަމަ ދިވެހިލަޝްކަރު (ހަވަރު) ކުރިންއޮތް‬ ‫އުޞޫލަށް އޮތުމުގެ ބޭނުންކެނޑުނީއެވެ‪ .‬‬

‫ނުވަތަ‬

‫ ތާރީޚު ބުނާގޮތުގައި ދިވެހިލަޝްކަރު‬ ‫"ހަވަރު"‬

‫އެންމެ‬

‫ހަރުދަނާގޮތަކަށް‬

‫ރާވައި ހަމަޖެއްސެވީ‪ ،‬ފުރެތިކާލުން (ޕޯޗުގީޒުން)‬

‫ގެ‬

‫ކިބައިން‬

‫މިރާއްޖެ‬

‫މިނިވަންކުރެއްވުމުގެ‬

‫ތެރޭގައި ޣާޒީ ބޮޑުތަކުރުފާނެވެ‪ .‬އެއީ ‪1573‬މ‪.‬‬

‫‪www.mndf.gov.mv‬‬

‫ރޭވިފައިވަނީ‬

‫ލަޝްކަރު‬

‫މައިގަނޑު‬

‫މައްޗަށްކަމަށް‬

‫އެއިން‬

‫ނަމެއް‬

‫ހަ‬

‫ފެނެއެވެ‪.‬‬

‫ކޮންމެބާރަކަށް‬

‫ދެވިގެންވެއެވެ‪.‬‬

‫ދަނޑިކޮށީގެ ތިންކޮށި‬

‫އައްޑަނަކޮށީގެ ތިންކޮށި‬

‫ބަޑިކޮށީގެ ތިންކޮށި‬

‫‪gg‬އައްޑޫކޮށި‬

‫‪gg‬ބަންޑާރަކޮށި‬

‫‪gg‬ތުރުކީކޮށި‬

‫‪gg‬ރަނަހަމާންތިކޮށި‬

‫‪gg‬ފާލުކޮށި‬

‫‪gg‬ފާދިއްޕޮޅުކޮށި‬

‫‪gg‬ބަބުރުކޮށި‬

‫‪gg‬ހޮޅިކޮށި‬

‫‪gg‬މޫދުކޮށި‬

‫ރަސްރަނީންގެ އަމުރުފުޅަށް‬

‫"ކޮލިފަތްތޫރަ" އަކުން (ދޮށިމޭނާ‪ ،‬ވެލާނާ‪،‬‬

‫ނަންގަނެވިގެންވާ‬

‫މަތީގައި‬

‫ތިންބައިގެތެރޭން‪،‬‬

‫ދަނޑިކޮށީގެބައި‬

‫މައިގަނޑު‬ ‫(ގްރޫޕް)‬

‫ހަކުރާ‪ ،‬މާފަތް‪ ،‬މިފަދަ މިފަދަޔަކުން) ނަންދެވިގެން‬

‫ތަކުގައި‬

‫"ވަރު" ގެނައުމުގައި ފަންތިކުރައްވައި ތިރީގައި‬

‫ފުރަތަމަދަނޑިން‪،‬‬

‫ތެރެއިން ފުރަތަމަ ތިންވަރަށް "އިސްތިންވަރު"‬

‫ހިމެނިގެންވާ ތިން (ގްރޫޕް) ކޮށީގައި ފުރަތަމަ‬

‫ގޮތަކަށް‬

‫ދެން ކަނޑިއާއި އައްޑަނައިން ދިފާޢާއި ޙަމާލާގެ‬

‫ވެރިކުރައްވާ‬

‫ސަރުދާރެއްގެ‬

‫އަތްމައްޗަށް‬

‫އެވާގޮތަށް ލަޝްކަރުގެ ބައިތައްދެއްވޫއެވެ‪ .‬މީގެ‬

‫އަނެއްތިންބަޔަށް‬

‫ހަރަކާތްކުރަން‬

‫އެންމެފަހުން‬

‫ދެން‬

‫ދަސްކުރަނީއެވެ‪.‬‬

‫ސިލޭހައިން‬

‫ލޮންސިންނެވެ‪.‬‬

‫އަދި‬

‫އައްޑަނަކޮށީގައި‬

‫މިގޮތަށް‬

‫ކަނޑިން ޙަރަކާތްކޮށް އަތުފުޅާކަނޑާހެދުމަށްފަހު‬

‫ބަލާނަމަ މިއިން ކޮންމެ ބަޔަކީ ޑިވިޜަނެއްކަމަށް‬

‫މަސައްކަތް ދަސްކުރަނީއެވެ‪ .‬މިތިންކޮށީގެތެރެއިން‬

‫ނަންދެވިގެންވެއެވެ‪.‬‬

‫"ފަސްތިންވަރު"‬

‫ސިލޭހައިން‬

‫ދިގުދަނޑިޔާއި‬

‫ލޮންސިޔާއި‬

‫އަދި‬

‫މިޒަމާނުގެ‬

‫ބެލެވިދާނެއެވެ‪.‬‬

‫ކޮންމެ‬

‫އިސްތިންވަރު‬

‫‪gg‬ދޮށިމޭނާވަރު‬ ‫‪gg‬ވެލާނާވަރު‬

‫‪gg‬ދަހަރާވަރު‬

‫‪gg‬ހަކުރާވަރު‬

‫‪gg‬ފާމުދޭރިވަރު‬

‫މަތީގައިވާ‬ ‫އެކުލެވިގެންވާ‬

‫ހަ‬ ‫ދެ‬

‫ފަންތީގެ‬ ‫ބާރުގެތެރޭގައި‪،‬‬

‫"އެދުރު"‬

‫އިސްކޮށް ހުންނާނެއެވެ‪ .‬އަދި އެއީ ދިހަވަރަކަށް‬

‫ފަސްތިންވަރު‬

‫‪gg‬މާފަތްވަރު‬

‫ކޮށްޓެއްގައި‬

‫(ވެރިޔާ)‬

‫އަހަރުގެ ތަޖުރިބާހުރި ސާޅީސް އަހަރުންމަތީގެ‬ ‫މީހުންނެވެ‪ .‬މިގޮތުގެމަތިން އެދުރުން ތިބެނީ‬

‫"ބަޑިކޮށީ އެދުރު" "އައްޑަނަކޮށީ އެދުރު" ‬ ‫އަދި "ދަނޑިކޮށީ އެދުރު" މިނަންނަމުގައެވެ‪.‬‬

‫މައްޗަށް‬ ‫މުޅި‬

‫ލަޝްކަރަށް ދޮށިމޭނާތަކުރު‪ ،‬ނުވަތަ ދޮށިމޭނާކިލެގެ‬

‫ކުރީގައި ލިސްޓްކޮށް ދެންނެވި "ތިންބައިކޮށީ"‬ ‫(ގްރޫޕްކޮށިތައް)‬

‫އެކިނަމުން‬

‫(ލިސްޓްކޮށް)‬

‫ފަންތިކުރެވިފައިވާއިރު އެއިން ކޮންމެ ބައެއްގައި‬ ‫ބާރަމީހުން‬

‫ތިބޭނެއެވެ‪.‬‬

‫އެހެންކަމުން‬

‫ނުވަ‬

‫‪51‬‬

‫ނުލައި‬

‫މަސައްކަތު މީހުންނެވެ‪ .‬ކޮށީމީހުން އެމީހުންގެ‬

‫އަމާން ދުވަސްވަރެއްގައިނަމަ އެއީ ބަންޑާރަ‬

‫(ގްރޫޕް)‬

‫ކޮށީގައި‪،‬‬

‫ތިބޭނީ ފުރަމާލޭގައެވެ‪ .‬މަސައްކަތު މަރުކަޒުތައް‬

‫"ހެވިކަން" މިހެންނެވެ‪ .‬ހެވިކަމުގެ ހުނަރުތައް‬

‫ފަޅުވެރީންނެވެ‪ .‬އެކި ދުވަސްވަރު އެކިނަމުން‬

‫އަށް‬

‫ސަތޭކަ‬

‫އެދުރުބޭކަލުން‬

‫މިއެންމެތަކުން‬

‫މީހުންނެވެ‪.‬‬

‫ހުންނަނީވެސް މާލޭގައެވެ‪ .‬އަހަރީ ތާވަލެއްގެ‬

‫މައްޗަށް‪ ،‬އެބައެއްގެ މަރުކަޒުގައި މަސައްކަތް‬ ‫ހިންގަމުންދާނެއެވެ‪ .‬މާލެވަށައިގެން ބާރަ ބުރުޒު‬ ‫ހުރެއެވެ‪.‬‬

‫ދުވަސްވަރުގައި‬

‫ހަނގުރާމައިގެ‬

‫ފުރަމާލެއަކީ‪ ،‬ދިވެހިޤައުމު ދިފާޢުކޮށްދޭ "ކޯއްޓޭ"‬ ‫އެވެ‪" .‬ކޯއްޓޭ"‬

‫ދެމާނައެއްގައި‬

‫މިބަސް‬

‫ބޭނުންކުރެވެއެވެ‪ .‬އެއްމާނައަކީ‪ ،‬ހަނގުރާމަވެރި‬

‫ބާރުހިންގާ މަރުކަޒެވެ‪ .‬ފަހަކަށްއައިސް އެފަދަ‬ ‫ތަންތާގައި‬

‫ވަކިގޮތަކަށް‬

‫ކާލިގަނޑުލައިގެން‬

‫ހަދައިގެން ނަގާފައިހުންނަ ދިދަ ދަނޑިއަކީވެސް‬ ‫"ކޯއްޓޭ" އެވެ‪ .‬ކޯއްޓޭގެ ބުރުޒުމަތީ "ކޯލާގެ"‬ ‫މިހެންކިޔާ‬

‫ބަޑިބޭހާއި‬

‫އިމާރާތެއް‬

‫ދެއްޔާއި‬

‫ވަގުތީގޮތުން‬

‫މިއީ‬

‫ހުރެއެވެ‪.‬‬

‫ރައްކާކޮށްފައި‬

‫ދަގަނޑުންހަދައި‬

‫ހުންނަތަނެކެވެ‪.‬‬

‫މިތާގައި‬

‫އަދިހަތިޔާރުވެސް‬ ‫ހުންނާނެއެވެ‪.‬‬

‫އީޓުން‬

‫ކަނޑުތެރޭން‬

‫ރަސްމީ މުނާސަބަތުގައި "ހާމަދެއްކުން" (ޝޯވ)‬ ‫އެއްގޮތުގައި ކުޅިޖެހުން ބާއްވައެވެ‪ .‬މިކަންކުރަނީ‬

‫ހެވިކަމުގެ‬ ‫ރަދުން‬

‫ދުރުންއަންނަ‬

‫ހުރިމިންވަރު‬

‫ހުނަރުވެރިކަން‬

‫މަޤުޞަދުވެސް‬

‫ދެނެވަޑައިގަތުމުގެ‬

‫ހިމެނޭގޮތުގައެވެ‪ .‬ހެވިކަމަކީ‪ ،‬ދިފާޢާއި ޙަމަލާގެ‬ ‫ހުނަރުވެރިކަމެވެ‪ .‬ހެވިން ތަމްރީނުކުރާ ބިމަށް‬

‫ކޮންމެ ހަގުބޭކަލަކަށް މުސާރައަށް "ބަނޑުހަނޑޫ"‬ ‫އޮންނާނެއެވެ‪ .‬އެއީ ސައުވީސް ނާޅި ހަނޑުލެވެ‪.‬‬

‫މިހަނޑޫ ލިބޭނީ ފޯޔަކު ބާރަނާޅިއެވެ‪ .‬ދީނީ ނުވަތަ‬

‫ސީޔާސީ ބޮޑުކުށެއް ނުކުރާހައިހިދަކު މިމުސާރަ‬ ‫އޭނާގެއަށް އުމުރަށް އޮންނާނެއެވެ‪ .‬މިއެންމެނަށް‬

‫"ކަލާސީން"‬

‫ލިބިގެންވާއިރު‬ ‫ކިޔާބަޔަކު‬

‫އޭގެތެރޭގައި‬

‫ތިބެއެވެ‪.‬‬

‫މިއީ‬

‫ކުރިން މިކަންކަންއޮތް އުޞޫލަށް ވަރަށްބޮޑު‬ ‫ބަދަލުތައް އައިސް "އޮޑިކޮޅު" ގެ ނަމުގައި ޚާއްޞަ‬

‫ތިން އުޅަނދު (ހެންވޭރު އޮޑިކޮޅު‪ ،‬މާފަންނު‬ ‫އޮޑިކޮޅު‪ ،‬ގަލޮޅު އޮޑިކޮޅު) ހުއްޓެވެ‪ .‬ސަތާރަވަނަ‬ ‫ޤަރުނުގެފަހުން‬

‫ބޭރުގެ‬

‫ހިޔާލިބޭ ތަނެއްގައެވެ‪ .‬ރޭގަނޑުގައި ގިނައިން‬ ‫މިމަސައްކަތް ހިންގައެވެ‪ .‬ހަތިޔާރުގެ ހެވިކަމުގެ‬

‫މަސައްކަތް‬

‫ރަދުންގެ‬

‫ހިނގަމުންދިޔައީ‬

‫ހިރިޔާފާތުރާ ދަށުންނެވެ‪.‬‬

‫ފަދައިން‬

‫ދިވެހި‬

‫ލަޝްކަރުގައި‬

‫ހަމަޖެހިފައިވާ‬

‫ޓޭބަލްގައިވާ‬

‫ގޮތުގައި‬

‫ކުރިން‬

‫ދިވެހި ލަޝްކަރުގައި މަތީގައިވާ ޓޭބަލްގައިވާގޮތަށް‬ ‫(ފާރައަށާއިއެކު)‬

‫ޚިދުމަތަށް‬

‫އިތުރުބައިތަކެއް‬

‫އޮވެއެވެ‪.‬‬

‫"އޮޅި"‬

‫މިބޭކަލުންނަށް "އޮޅިމެދުމީހުން" މިހެން ކިޔައެވެ‪.‬‬

‫ބުނެވުނު‬ ‫މީހުނަށް‬

‫ހަވަރުން‬

‫ނެގެވިގެންވިއެވެ‪.‬‬

‫"އުޅަނދުމަތީ"‬

‫މީހުންނޭ‬

‫ދިޔައީއެވެ‪.‬‬

‫އެހެންކަމުން މުޅި ދިވެހި ލަޝްކަރު ހަބަޔަށް‬ ‫ކުޑަވެއްޖެއެވެ‪ .‬މިދެންނެވިދިޔަ ޤަރުނުގެފަހުން‬ ‫ދެން ހަވަރުގެ ބާރުއޮތީ ނުވަތަ އެލަޝްކަރުގެ‬

‫ބޭނުންކުރެވެނީ‬

‫ވެރިކަމާއިބެހޭގޮތުން‬

‫ދިމާވާ‬

‫ދާޚިލީ (މަދަނީ‪ ،‬ސިޔާސީ) މައްސަލަތަކުގައެވެ‪.‬‬

‫ވަރަށް ފަހަކާއި ޖެހެންދެންވެސް ދޮށިމޭނާބޭކަލަކީ‬ ‫ހަމަޖެހިފައިއޮތެވެ‪.‬‬

‫ހަވަރުގެވެރިޔާކަމުގައި‬

‫ކިލެގެފަހޮޅި‬ ‫ދޮށިމޭނާއޮޅި‪ ،‬ހަކުރާއޮޅި‪ ،‬މާފަތްއޮޅި‪ ،‬ވެލާވާއޮޅި‪ ،‬ދަހަރާއޮޅި‬

‫މިނަމުން‬

‫މިނަމުންނާއި‪ ،‬އަތްދޮށުފަސްއޮޅި (ފަހޮޅި) މިދެބައެވެ‪.‬‬

‫ބައެއް‬

‫ޒަމާން‬

‫ދުޝްމިނުންނާއި‬

‫މިމަސައްކަތް ހިންގާނީ ހާމަކޮށް އޮންނަ އަދި‬

‫ގުނޭމީހުންނެވެ‪.‬‬

‫ހަގުބޭކަލުންގެތެރޭގައިވެސް‬

‫ހުއްޓެވެ‪ .‬ވިހިވަނަ ޤަރުނުގެ ކުރީކޮޅަށްއެޅިގެން‬

‫(ހަވަރު) އޮތުމުގެ މައިގަޑު މަޤްޞަދުގެ ބޭނުން‬

‫"ގުޅަކުޅޭ ފަސްގަނޑު" މިހެންނެވެ‪ .‬އާންމުކޮށް‬

‫"ކިލެގެފަސްއޮޅި"‬

‫ލަޝްކަރުގެ‬

‫ބައެކެވެ‪.‬‬

‫އެކިވަރަށް‬

‫(ސަރުކާރު)‬

‫ކިޔަނީ "ހެވިކަމުގެ ފަސްގަނޑު" ނުވަތަ ‬

‫ލަޝްކަރުގެ ކޮށިތަކުގައި ހިމެނިގެންވާ‬ ‫އަދިއެއީ‬

‫ބަންޑާރަ‬

‫އުޅަނދު‬

‫ކުރިމަތިލާންޖެހުމުގެ‬

‫އެބައިތައް (ކޮށިތައް) އޮވެފައިމެ‪ ،‬އެތެރެކޮއިލުގެ‬

‫މީހުންނަކީ‬

‫‪52‬‬

‫ސިފަކޮށްދެއްކުމަށް "ކުޅިޖެހުން" ކިޔައެވެ‪ .‬އެކިއެ‬

‫ހިޔާކޮށްފައި‬

‫އެއްޗެހި ހޯދައިބަލަން އަރާތަނަކީވެސް މިއެވެ‪.‬‬

‫ހަގުކަން‬

‫ރޮނގުންހިންގާ ޙަރަކާތްތަކާއި ތަމްރީނަށްކިޔަނީ‬

‫ދަތުރުތަކުގެ ނައުޒޯގުފަހަރާއި ބަނޑުއޮޑިފަހަރުގެ‬

‫އަތްދަށުހޮޅި‬ ‫ކުޑައޮޅި‪ ،‬އަގުރަންނައޮޅި‪ ،‬މުސްކުޅިންގެއޮޅި‪ ،‬ކިލެގެއޮޅި ‬ ‫އޮމައުއޮޅި‬

‫ކަނޑުމަތީ‬

‫ވެލާނާ‪ ،‬ހަކުރާ‪ ،‬ދަހަރާ‪ ،‬ފާމުދޭރި‪ ،‬އަދި މާފަތް‬

‫ކިޔުނެވެ‪.‬‬

‫އާދަކާދައާއި‬

‫އެބައިމީހުންނަށް‬

‫އެމީހުންނަކީ ކަނޑުމަތީ ހަނގުރާމަވެރިންނެވެ‪.‬‬

‫މިމަޤާމުތަކުގެ‬ ‫އެޅިގެން‬

‫ބޭނުން‬

‫އައިއިރު)‬

‫(ވިހިވަނަ‬

‫ކުރެވެނީ‬

‫ޤަރުނަށް‬

‫ޢިއްޒަތް ފުރިހަމަކުރުމުގެ ގޮތެއްގައެވެ‪.‬‬

‫‪www.mndf.gov.mv‬‬

‫ކަންތައްތަކަށް‪،‬‬

‫ކަނޑުމަތީގެ‬

‫ސަރުކާރުގެ ބޭނުމަށް‪ ،‬އެވޭލާގެ އާދަކާދައިގެ‬

‫މަތިން "އުޅަނދުމަތި މީހުން" ވިހިވަނަ ޤަރުނުގެ‬ ‫މެދަކާއި ހަމައަށް ތިބޫއެވެ‪ .‬އެބައިމީހުންނަށް‬ ‫އޮންނަކަމަކީ‬

‫ޕެރެގްރާފެއްގައި‬

‫ކުރީގެ‬

‫އިޝާރާތްކުރެވުނުފަދައިން‬ ‫ވިހިވަނަ‬

‫ސަރުކާރުގެ‬

‫ޤަރުނުގެ‬

‫ބަންޑާރަދަތުރެވެ‪.‬‬

‫ކުރީކޮޅަށް‬

‫އެއްގަމުގެ‬

‫އެޅުނުއިރު‬

‫ގިނަމަސައްކަތާއި‪،‬‬

‫ނައުޒޫރުގެ ފަހަރާއި ކަނޑުމަތީ އުޅަނދުތައް‬ ‫ހިންގައި‬

‫އުޅަނދުމަތީ‬

‫ބެލެހެއްޓުންއޮތީ‬

‫ބަންޑާރަ ޢާންމު މަސައްކަތްތަކުން ކެނޑިދެއެވެ‪.‬‬ ‫މިފަންތިތަކުގައިވާ ބަޔަކީ‪ ،‬ހަވަރުގެ ކޮންމެވެސް‬

‫އެއް ވަރެއްގައި ގުނޭނެ މީހުންކަމަށްވެސްވެއެވެ‪.‬‬ ‫އެއްދުވަސްވަރެއްގައި ކަލާސީންނާއި އުޅަނދުމަތީ‬

‫މީހުންނަކީ‪،‬‬

‫ދެބަޔަކަށްވެސް‬

‫ދެ‬

‫ތަފާތު‬

‫ވެފައިއޮތެވެ‪.‬‬

‫(ރަދުންގެ‬

‫ސ ްއކަ ާތއި‪،‬‬ ‫ނ ަމ ަ‬ ‫ރގެ ެއ ްއ ަގ ުމ ެގ ގި ަ‬ ‫ރ ާކ ު‬ ‫ސަ ު‬

‫ގަނޑުވަރުގެ‬

‫ރަނަހަމާންތިއެވެ‪.‬‬

‫ކުރުވާނީވެސް‬

‫"ވަޑިހަގުބޭކަލުން" ލައްވައި ބަންޑާރަވަޑާންތައް‬ ‫ކުރުވާނީވެސް ހަމަ އޭނާއެވެ‪ .‬ގަނޑުވަރުގެ‬

‫އަންހެނުންނާއި‪،‬‬

‫ނމަ‪،‬‬ ‫ށވާ ަ‬ ‫ީމ ަހ ީކ ހަނ ުގ ޭބ ަކ ަލ ަކ ް‬

‫އަނބިންލައްވާ‬

‫ނމު‬ ‫ނ ާޑރަ ޢާ ް‬ ‫ސ ްއކަ ާތއި‪ ،‬ބަ ް‬ ‫ކަނ ުޑ ަމތީ ަމ ަ‬

‫ދެލިއަންދާ‬

‫ސ ްއ ަކތް ަތކުން ކެނ ިޑ ެދ ެއވެ‪.‬‬ ‫ަމ ަ‬

‫ބުރުޒުބަނޑޭރީންގެ‬

‫ބަޑިބޭސް‬

‫ފުނޑުވުމުގެ‬

‫ތައްޔާރުކުރަން‬ ‫މަސައްކަތުގެ‬

‫ވެރިޔަކީވެސް ރަނަހަމާންތި ކަލޭގެފާނެވެ‪.‬‬

‫ބަޔަކު ތިބޫއެވެ‪ .‬މިމީހުންނަކީ ހަނގުރާމައިގެ‬ ‫މޫސުން‬

‫އިތުރުން)‬

‫މަސައްކަތް‬

‫ރއިން‬ ‫ށވެ‪ީ .‬މގެ ެތ ެ‬ ‫ނ ެ‬ ‫ށއި ަކ ާލސީން ަ‬ ‫ނ ާ‬ ‫ީމހުން ަ‬

‫އަންނައިރަށް‬

‫ޢިއްޒަތަށް‬

‫ހަގުބޭކަލުން‬

‫މަސައްކަތްތަކުން ހަގުބޭކަލުންލައްވައި ކުރުވާންވާ‬

‫ނ ަގ ިއ ެބ ެލ ެހ ްއޓުން ޮއތީ ުއޅަނ ުދ ަމތީ‬ ‫ހި ް‬

‫ކޯއްޓޭ‬

‫ރަސްމީ‬

‫ނެރުމުގެ‬

‫ރއި ކަނ ުޑ ަމތީ ުއޅަނ ުދ ަތއް‬ ‫ރގެ ަފ ަހ ާ‬ ‫ނ ުއ ޫޒ ު‬ ‫ަ‬

‫މީހުންނަށާއި ކަލާސީންނަށެވެ‪ .‬މީގެތެރެއިންމީހަކީ‬

‫ހަނގު ބޭކަލަކަށްވާނަމަ‪ ،‬ކަނޑުމަތީ މަސައްކަތާއި‪،‬‬

‫ބޭކަލެކެވެ‪.‬‬

‫ނ ިއރު‬ ‫ރ ޮކ ަޅށް ެއޅު ު‬ ‫ނގެ ުކ ީ‬ ‫ިވ ިހވަނަ ަޤރު ު‬

‫ދޮށިމޭނާ‬

‫ބޭކަލެއްގެ‬

‫އަމުރަށް‬

‫(ފޯޓްރެސް)‬

‫ތައްޔާރުކޮށް ބުރުޒުތަކުގައި ފަސްބާޑި އަރުވައި‪،‬‬

‫ޤަރުނުތައް‬

‫ކޮންމެއަކަސް‪،‬‬

‫ބަދަލުވަމުންއައިސް ދުނިޔޭގެ އާޒަމާނާއި (ޔޫރަޕުގެ‬ ‫އިންޤިލާބާއި)‬

‫ޞިނާޢީ‬

‫ދުނިޔޭގެ‬

‫ހަމައިން‬

‫މަސައްކަތެއްކުރާ‬ ‫ކަލާސީންނާއި‬

‫އުޅަނދުމަތީ މީހުންގެ ޚާއްޞަ ވެރިޔަކުވެސް‬

‫ހުންނެވިއެވެ‪ .‬އެއީ "ރަނަހަމާންތި" (ރަނަހަމާދި‬ ‫ކަލޭގެފާނު) އެވެ‪.‬‬

‫މިއީ ދަރަޖައިގެގޮތުން ޢިއްޒަތްހުރި އަދި‬

‫ބާރު ލިބިގެންވާ ބޭކަލެކެވެ‪ .‬މިއީ ކަންގަތިކޮލީގެ‬ ‫ބޭކަލުންކުރެ‬

‫އަތްދަށުން‪،‬‬

‫އެންމެ‬

‫އިސްމީހާއެވެ‪.‬‬

‫ކަނޑުމަތީ‬

‫ކަނޑުމަތީ‬

‫ސަރުދާރުންތިބޫއެވެ‪.‬‬

‫މީނާގެ‬

‫މަސައްކަތުގެ‬ ‫މީހުންގެ‬

‫(އުޅަނދުމަތީ މީހުންގެ) ސަރުދާރަށް ކިޔަނީ‬

‫"ދަންޑެހެލު" އެވެ‪.‬‬

‫ވެލާނާބޭކަލެއްގެ‬

‫އެންމެހައި‬

‫ބަނދަރާއިބެހޭ‬ ‫ވެރިޔަކީވެސް‬

‫އަތްދަށުން‬

‫"ރަނަހަމާންތި"‬

‫މަސައްކަތުގެ‬ ‫އެވެ‪.‬‬

‫ބަނދަރުން ސަރުކާރަށް ލިބޭއެއްޗަކާއި‪ ،‬ބޭރަށް‬ ‫ނައުޒޫރުފަހަރުންކުރާ ވިޔަފާރި ދަތުރުން ލިބޭ‬ ‫އެއްޗެއްގެ ތެރެއިން ރަނަހަމާންތި ބޭކަލަކަށް‬ ‫ދަންޑެހެލުންނަށް‬

‫ބައިއެޅޫއެވެ‪.‬‬

‫ސަރުކާރަށްލިބޭ‪،‬‬

‫ރާއްޖެތެރެއިން‬

‫އޮންނަނީ‬

‫"ފުނަވާރު"‬

‫އިން ރޯނާއި‪ ،‬އައްތޮއްޓާއި‪ ،‬މުޅިފަންގެއާއި‪،‬‬

‫ބިތްފަނާއި‬

‫އަދި‬

‫ނައުޒޯރުފަހަރާއި‬

‫ހަޅަނގާއި‬

‫ބަންޑާރަ‬

‫މަދަނުން‬

‫އޮޑިކޮޅުތަކަށް‬

‫ބޭނުންކޮށްފައި ހުންނަ ބާކީ ތަކެއްޗެވެ‪.‬‬

‫މާލޭގެ "ކޯއްޓޭ" ތަކުގައިވާ ބަޑިބުރުޒު‬

‫ބެލެހެއްޓުމަށް‪،‬‬

‫"ބުރުޒު‬

‫ބަނޑޭރިން"‬

‫އަދި‬

‫އެމީހުންގެ އަތްދޮށަށް "ބުރުޒުމީހުން" ގެ ނަމުގައި‬ ‫‪www.mndf.gov.mv‬‬

‫ހަވޭލިއަރުވައި‪ ،‬ބޮޑުރޯނާއި ތޮށަލިން ނިވައި ޖަހާ‬ ‫މީހުންނެވެ‪ .‬މިއީވެސް ރަނަހަމާންތި ބޭކަލެއްގެ‬

‫ދަށުން މަސައްކަތްކުރާ މީހުންނެވެ‪ .‬އެއްވެސް‬ ‫ހަތިޔާރަކަށް އަދި ހެވިކަމާ ބެހޭއެއްވެސް ކަމަކަށް‬ ‫ރަނަހަމާންތިއަކަށް އަމުރެއް ނުކުރެވޭނެއެވެ‪.‬‬

‫ހަނގުރާމައިގެ ވަގުތެއްގައި ބުރުޒުބަނޑޭރިންގެ‬ ‫މައްޗަށް ބަސްކިޔަން ދޮށިމޭނާބޭކަލެއްގެ އަމުރަށް‬

‫"މެހިތަރު"‬

‫ހުންނާނެއެވެ‪.‬‬

‫އިސްކޮށްފައި‬

‫އޭގެދަށުން "ގަނޭރު"ން ތިބޭނެއެވެ‪" .‬ގަނޭރު"‬ ‫އަކީ "ގަނަރު" ކަމަށްވުން އެކަށީގެންވެއެވެ‪.‬‬ ‫މެހިތަރަކީ‬

‫ފޯޓްމާސްޓަރު‬

‫ނުވަތަ‬

‫ކޮމާންޑަރު ކަމަށް ވެދާނެއެވެ‪.‬‬ ‫ހަމަ‬

‫"މާކޮށާރު"‬

‫މަސައްކަތް‬

‫ކޮންމެ‬

‫(ސަރުކާރުގެ‬

‫ކަލާސީން‬

‫ފޯޓްރެސް‬

‫ވަގުތެއްގައިވެސް‬

‫ކާޑުގުދަން)‬

‫ފޮނުވާނީ‬

‫ގެ‬

‫"މާކޮށާރު‬

‫ބަނޑޭރި" ބޭކަލެއްގެ އަމުރަށް ރަނަހަމާންތި‬

‫ދިވެހިން‬

‫ކުރިއެރުމާއި‪،‬‬

‫ޒަމާނާއި‬

‫ދެމެދުގެ‬

‫ތަފާތު ކުއްލިޔަކަށް ބޮޑުވެގެންދިޔައެވެ‪ .‬ދުނިޔޭގެ‬

‫އާއުފެއްދުންތަކާއި ހަމައަށް އަޅުގަނޑުމެންގެއަތް‬ ‫ނުފޯރާވަރުވީއެވެ‪.‬‬

‫މިދަނޑިވަޅުގައި‬

‫އާދައުރަށް‬

‫މަޖުބޫރުވީއެވެ‪.‬‬ ‫ތެރޭން‬

‫ކަންމިހެންއޮތްކަމަށްވިޔަސް‬

‫ތަހުޛީބާއި‬

‫އަޅުގަނޑުމެންގެ‬

‫ތަރައްޤީގެ‬

‫މި‬

‫ލޯހުޅުވާލަން‬

‫ދައުރުވަމުންއައި ދުނިޔޭގެ ޤަރުނުތަކުގެ‬ ‫‪19‬ވަނަ‬

‫ޤަރުނަށް‬

‫އެޅިގެންއައިސް‬

‫‪1891‬މ‪ .‬ވަނައަހަރުގެ ފަހުކޮޅަށް އައިއިރު‪،‬‬ ‫ދިވެހިރާއްޖޭގެ‬ ‫އައްސުލްޠާން‬

‫ސިންގާސަނާގައި‬ ‫އިބްރާހީމް‬

‫އިންނެވީ‬

‫ނޫރައްދީން‬

‫އިސްކަންދަރެވެ‪ .‬އެރަދުންގެ ރަސްކަމުގެ ދެވަނަ‬ ‫ދައުރުގެ ތެރޭގައި ދިވެހި ލަޝްކަރަށް ގެންނެވި‬ ‫އާރޭވުމަކާއި‬

‫އުފެއްދެވިއެވެ‪.‬‬

‫ގުޅިގެން‬

‫އަލަށް‬

‫"ސިފައިން"‬

‫‪53‬‬

‫ނަޞްރުގެ ދުވަހު ނަޞްރާ ފަތަޙައިން ލިބުނު‬ ‫ފިލާވަޅު ތަކުގެ މައްޗަށް ބަލައިލަމުން ‪...‬‬

‫ޖައުފަރު ޢަބްދުއްރަޙުމާން‬

‫ރާއްޖޭގެ ރައްޔިތުންނަށް ‪ 1988‬ނޮވެންބަރު ‪ 3‬ގެ ޢުދުވާނީ ޙަމަލާ‬

‫ދެކޮޅުވެރިކަމެއް ނެތެވެ‪ .‬އެހެން ކަމަށްވުމާއެކު ރާއްޖޭގައި އެފަދަ ބިރުވެރި‬

‫ގެވާހަކަ އެއީ އާވާހަކައަކަށް ނުވާނެއެވެ‪ .‬އެ ޢުދުވާނަށްފަހު‪ ،‬ސައްބީހަކަށް‬

‫ކަމަކަށް ތަންދޭން ޖެހޭ އެއްވެސް ސަބަބެއް ނެތެވެ‪ .‬ނަމަވެސް ޤައުމުގެ މައްޗަށް‬

‫އަހަރު މާޒީވެ ދިޔައިރު އެ ހާދިސާ އެހާ ބޮޑަށް ނޭގޭ އެތައް ދަރިންނެއް‬

‫އަތްގަދަ ކުރުމުގެ ރޭވުންތަކެއް ބައެއްގެ ތެރޭގައި ކޮންމެވެސް ސިފައެއްގައި‬

‫ތިބޭނޭކަމީ ޝައްކެއް އޮތް ކަމެއް ނޫނެވެ‪ .‬މިފަދަ ތަފާތު ދުވަސް ތައް‬

‫ދިޔައީ ރާވަމުންނެވެ‪ .‬އިސްކޮށް ހުރީ ކޮށްފައިވާ ކުށްތަކެއްގެ ސަބަބުން‬

‫ދިވެހިންނާ ކުރިމަތިކުރުވީ‪ ،‬އެއްފަހަރަކު ދެފަހަރަކު ނޫނެވެ‪ .‬އެތައް ފަހަރަކު‬

‫ސަރުކާރުން އެކިފަހަރު އަދަބު ލިބިފައިވާ ފަރާތެކެވެ‪ .‬އެއީ ހ ހާޖަރާގޭ‬

‫އެވެ‪ .‬އެއިން ކޮންމެ ފަހަރަކު ދިވެހިންގެ ބަޔަކު އަޑީގައި ތިބެއެވެ‪ .‬އަމިއްލަ‬

‫ޢަބްދުﷲ ލުޠުފީއެވެ‪ .‬މީނާގެ ބައެއް މަދު އެކުވެރިންނާއެކު މިރޭވުންތައް‬

‫ޤައުމަށް ޣައްދާރުވެ އަމިއްލަ ޤައުމުގެ ފަސްގަނޑަށް ދުޝްމިނުން ގެނެސް‬

‫ރާވަމުން ދިޔައިރު އެކަމުގެ މަޢުލޫމާތު އިޚްލާސްތެރި ދިވެހި ދަރިއެއްގެ‬

‫އަރުވަނީ ޤައުމުގެ މަސްލަޙަތަކަށް ރައްޔިތުންގެ ޙައްޤަކަށް ބަލާލުމެއް‬

‫ފަރާތުން ސަރުކާރުގެ ކަމާބެހޭ ފަރާތައް އޮތީ ލިބިފައެވެ‪ .‬މއ‪ .‬ކަބީލާގޭ‬

‫ނެތިއެވެ‪ .‬ޤައުމުގެ އެތައްއެތައް ކުށެއްނެތް ރައްޔިތުންނެއް އެފަދަ ޙަމަލާތަކުގެ‬

‫އަލްފާޟިލް ޢަބްދުލް މަޖީދި ޚާލިދުގެ ފަރާތުން ޑިފެންސްމނިސްޓަރުގެ ނާއިބް‬

‫ޝިކާރައަކަށް ވެގެން ދާއިރު ބަލަން ތިބެނީ ފަހުން ލިބިދާނެ ފައިދާތަކެއްގެ‬

‫އަލްފާޟިލް އިލްޔާސް އިބްރާހީމަށް މިމަޢުލޫމާތު ލިބުމާގުޅިގެން އަޅަންޖެހޭ‬

‫ހިޔަނި ފެންނާތީ އެކަމުގެ އުފަލުގައެވެ‪.‬‬

‫ދިފާޢީ މުހިންމު ފިޔަވަޅުތަކެއް ސިފައިންގެ ތެރޭގައި އަޅާފައި ވެއެވެ‪.‬‬

‫‪ 1988‬ނޮވެންބަރު ‪ 3‬ގެ ޢުދުވާނީ ޙަމަލާ ކުރިމަތިވިއިރު ރާއްޖޭގައި‬ ‫ސުލްޙަ މަސަލަސްކަން އޮތީ ޤާއިމް ވެފައެވެ‪ .‬ރައްޔިތުންގެ މެދުގައި އެއްވެސް‬

‫‪ 1988‬ނޮވެންބަރު ތިންވަނަ ދުވަހުގެ ރޭ ފަތިހު ދުޝްމިނުން‬ ‫ސިފައިންގެ މައިމަރުކަޒަން ޙަމަލާ ދިނުމާއެކު‪ ،‬ސިފައިންގެ މައިމަރުކަޒުގެ‬ ‫ގޭޓުގެ ދެފަރާތުންވެސް ރައްދުޙަމަލާ ދިނެވެ‪ [ .‬އަހަރެން ހަގަސް ކަމެއް‬ ‫ޖެހޭވަގުތު އަހަރެން މީ މީހެއްކަން އަނަގާލާނަމޭ] އެކުވެރިންގާތު މަޖަލަކަށް‬ ‫ނަމަވެސް ބުނަމުންދިޔަ ޒުވާން ޝަހީދު ކޯޕްރަލް ޙުސައިން އާދަމް އޭނާގެ‬ ‫އެބަސް ތެދުކޮށް އޭނާއަކީ ޤައުމާއި ދީނާ ރައްޔިތުންގެ ޙައްޤުގައި ވާންޖެހުނު‬ ‫ކޮންމެ ޤުރުބާނީއަކަށް ފަސްނުޖެހޭނެ މީހެންކަން ދެއްކެވި ބިރުވެރި ވަގުތު‬ ‫ކޮޅަށް ވެގެން ދިޔައީ އެވަގުތުކޮޅެވެ‪ .‬ޙުސައިންއާދަމް އެންމެ ފަހު ވަގުތައްވެސް‬ ‫ބުނަމުން ގެންދިޔައީ ވަޒަންކޮޅެއް ދިނުމަށެވެ‪ .‬ނަމަވެސް އޭނަޔާ އެންމެ‬ ‫ފަހުންވެސް ވާހަކަދެއްކި‪ ،‬އެރޭ ގޭޓުގެ އުތުރުކޮޅުން އެތެރޭގައި ޑިއުޓީއަށް‬ ‫ހުރި ޕްރައިވެޓް ޖިހާދު އަޙުމަދު ބުނާގޮތުން‪ ،‬ޑިއުޓީސަރުދާރު ބުނުއްވިއޭ‬ ‫ވަޒަން ލިބޭކަށްނެތޭ‪ ،‬ތިތާ ހުރެވެން ނެތީއްޔާ ގޭޓުން އެތެރެއަށް ވަންނާށޭ‬ ‫ބުނިކަމަށް ވެއެވެ‪ .‬އަދި ބަނޑޭރިގޭ އިރުމަތީ ފަޅީގައި ހުރި ޕްރައިވެޓް‬ ‫އާދަމް މުޙައްމަދު ގުލްބަކާ ޙުސައިންއާދަމަށް އެތަނުގައި ނުހުރެވޭނެ ކަމަށާއި‬ ‫އޭނައާއެކު ދިއުމަށް ބުނުއްވިކަމަށްވެއެވެ‪ .‬ދުޝްމިނުން ދޮށިމޭނާ ބިލްޑިންގެ‬

‫‪54‬‬

‫‪www.mndf.gov.mv‬‬

‫ތެރެއިންނާއި ދޮށިމޭނާ ބިލްޑިންގެ ފަހަތުން އަދި އެއަރ މޯލްޑިވްސް ކަންމަތިން‬

‫މިކަމުގައިވެސް ސިފައިންގެ ފަރާތުން ފެނިގެން ދިޔައީ ޤައުމީ ޚިދުމަތުގައި‬

‫ސިފައިންގެ މައިގޭޓަށް ޙަމަލާ ދެމުން ދިޔައެވެ‪ .‬އެނުރައްކާތެރިވަގުތުގައި‬

‫ކޮންމެފަދަ ނުރައްކަލަކާ ކުރިމަތިވިޔަސް ފަސްނުޖެހޭ‪ ،‬ދަރިންތަކެއް ތިބިކަމެވެ‪.‬‬

‫އެމައިދާން އެންމެ ރީތިކޮށް ފެންނާނެ އެކަކީ ޝަހީދު ކޯޕްރަލް ޙުސައިން‬

‫މިއީވެސް މިއަދުގެ ޒުވާނުންވިސްނައި އެކަމުން އިބްރަތް ހޯދަން ޖެހޭ ވަރަށް‬

‫އާދަމެވެ‪.‬‬

‫ވަރުގަދަ ފިލާވަޅެކެވެ‪.‬‬

‫މިނުރައްކާތެރި ވަގުތުގައި އެތަނުން ގުޑާނުލާހުރުމަށް ޙުސައިންއާދަމަށް‬

‫ޝަހީދުވެދިޔަ‬

‫އެޢުދުވާނުގައި‬

‫ލެފްޓިނެންޓް‬

‫ޝަހީދު‬

‫ކުޑަނެވި‬

‫ވިސްނައިދިނީ ކާކުތޯއެވެ‪ .‬ދުސްމިނުން ތިބީ ސިފައިންގެ މައިގޭޓު ގައި‬

‫ތުއްތުމަނިކުގެ ފަރާތުން ފެނިގެން ދިޔައީވެސް ހިތްވަރުގަދަ އާދަޔާ ޚިލާފު‬

‫ތިބި ޑިއުޓީމީހުން ދުއްވާލައި އެތެރެއަށް ވަދެގަނެވޭނެ ވަގުތަކަށް ބަލަބަލައި‬

‫އިޚްލާސްތެރި ކަމެކެވެ‪ .‬ދުޝްމިނުން ހަތިޔާރުން ޙަމަލާ ދީދީ ތިއްބައި‬

‫ކެތް މަދުވެފައެވެ‪ .‬އެފަދަ ވަގުތެއް ގައި ޙުސައިންއާދަމް އެތަން ދޫކޮށް‬

‫ހުސްއަތާއެކު ގޮސް އެމީހުންނާ ކުރިމަތި ލެއްވީއެވެ‪ .‬މިއީ މީހަކު އެމީހެއްގެ‬

‫ހިގައްޖެނަމަ ދެންވާނީ ކިހިނެއްތޯއެވެ‪ .‬މިފަދަ އެތައްއެތައް ވިސްނުންތަކެއް‬

‫ކޮނޑުގައި އެޅިފައިވާ މަސްއޫލިއްޔަތު އަދާކުރުމަށްޓަކައި ފަސްނުޖެހޭނެކަން‬

‫އެ ޒުވާން ސިކުނޑީގައި އެވަގުތުކޮޅުގެ ތެރޭގައި ބުރުޖަހަމުންދާނޭކަމީ‬

‫އަންގައިދޭ ދަލީލެކެވެ‪ .‬އެފަދަ ވަރުގަދަ ހިތްވަރެއް އޭނާއަށް ލިބުނީ ކިހިނެއް‬

‫ޝައްކެއް އޮތް ކަމެއް ނޫނެވެ‪ .‬މި ފުޠޫރަތް ތެރި ވަގުތުގައި ޙުސައިން‬

‫ތޯއެވެ‪ .‬މީގެ އިތުރުން ޝަހީދު ސާރޖަންޓް ކުޑައާދަމްގެ ކުޑަތުއްތުއަކީ‬

‫އާދަމަށް ލިބުނު ހިތްވަރަކީ އޭނާގެ އަތުގައި އޮތް ފަސްދޮޅަހަކަށް ވަޒަނުން‬

‫އެރޭގެ އޭނާހުންނެވި މަޤާމުގެ ސަބަބުން ދުޝްމިނުންގެ ހަރަކާތްތައް‬

‫ހަނގުރާމަ ކުރުމެވެ‪ .‬އެކަން ވަރަށް ފުރިހަމައަށް އޭނާކުރައްވައި ސިފައިން‪،‬‬

‫ދެނެގަތުމަށް އަމިއްލަފުޅަށް ވިސްނިގެން ސިފައިންގެއާ ދިމާއަށް އައުމުގެ‬

‫ސިފައިންގެ މަރުކަޒު ދިފާޢު ކުރާނެ ވަގުތު ހޯދައިދެއްވައި އަބަދައްޓަކައި‬

‫ސަބަބުން ޝަހީދުވި ބޭކަލެކެވެ‪ .‬ޝަހީދު ކޯޕްރަލް ޙުސައިން މުޙައްމަދު‬

‫ޝަހީދުވީއެވެ‪ .‬އެފަދަ ހިތްވަރެއް އޭނައަށް ދެވޭނެ ހުރީ ކާކުތޯއެވެ‪ .‬ފަހުން‬

‫މަސްތަކާ އަކީވެސް ހަމައެފަދަ އިން ދުޝްމިނުންގެ ޙަރަކާތްތައް ދެނެގަތުމުގެ‬

‫އެނގުނު ގޮތުގައި ކުއްލިއަކަށް ދުޝްމިނުން މިދޭންފެށި ޙަމަލާގެ ސަބަބުން‬

‫ގޮތުން ސިފައިންގެއާއި ދިމާއަށް އަންނަނިކޮށް ޝަހީދުވި ބޭކަލެކެވެ‪ .‬ޝަހީދު‬ ‫ކޯޕްރަލް ޢަބްދުﷲ ޒުހައިރަކީ ރައީސް އޮފީހުގައި ޑިއުޓީއަށް‬ ‫ހުއްޓައި ދުޝްމިނުންގެ ޙަމަލާގައި ޝަހީދުވި ބޭކަލެކެވެ‪.‬‬ ‫ސިފައިންގެ ވެރިޔާ ހުންނެވި ތީމުގެ ވަށާލައި ދުޝްމިނުން‬ ‫ބަޑިން‬

‫ޙަމަލާދީ‪،‬‬

‫ޙަރަކާތްތެރި‬

‫ވަމުންދަނިކޮށް‬

‫އެތަނުން‬

‫އެމަނިކުފާނު އަނބިކަނބަލުންނާއި ދަރިކަލުންނާއެކު ސަލާމަތުން‬ ‫ވަޑައިގެންނެވުނު ކަމާއި ސިފައިންގެ ވެރިޔާގެ ނާއިބު ހުންނެވި‬ ‫މއ‪.‬‬

‫ކިނބިގަސްދޮށުގެއަށް‬

‫ދުޝްމިނުން‬

‫ހަތިޔާރާއެކު‬

‫އެމަނިކުފާނު އަތުލުމަށް ވަދެ‪ ،‬އެމަނިކުފާނާއެމީހުންނާ ބައްދަލުވެ‪،‬‬ ‫އެހެނަސް އެމީހުންގެ އަތްދަށުން ސަލާމަތް ވުމަށް ލިބިވަޑައިގަތް‬ ‫ފުރުސަތަކީވެސް އަދި އެތަނުން ނުކުމެ ވަޑައިގަތް ގޮތަކީވެސް‬ ‫މިފަދަ ދުވަހެއްގައި ހަނދާނަށް ގެންނަން ޖެހޭ ކަމެކެކެވެ‪.‬‬

‫ބަނޑޭރިގޭ ގޭޓު ހުރީ ތަޅުވެސް ނުލެވިއެވެ‪.‬‬ ‫އެދުވަހު ސިފައިންގެއިން ރެކީއަށް ނުކުތުމަށް ގޮވާލެވުނު ހިނދު‬ ‫ނުކުތް މީހުން އެދުވަހު އެދެއްކެވި މަތިވެރި ނަމޫނާއަކީވެސް ހަނދާނުން‬ ‫ނެތިކޮށްލެވޭވަރުގެ ކަމެއް ނޫނެވެ‪ .‬އެމީހުން ބޭރަށް ނުކުތުމަށް ތައްޔާރު‬ ‫ވުމަށްފަހު‬ ‫ކުރިމަތިލުމަށް‬

‫އެކުވެރިންނާ‬

‫ސަލާމްޤަލާމްކޮށް‬

‫ނުކުންނަނީކަމަށާއި‬

‫އެންމެ‬

‫އެމީހުން‬

‫ދުޝްމަނުންނާ‬

‫ފަހުމީހާއަށް‬

‫ދާންދެންވެސް‬

‫ދޫނުކޮށް ހަމަގުރާމަ ކުރުމަށާއި ފަހަރުގައި ދެން އަނބުރާ ނާދެވުންވެސް‬ ‫އެކަށީވެގެންވެޔޭ ބުނެ އަނބިދަރިންނަށް ކުރަންއޮތް ވަސިއްޔަތެއްވެސް‬ ‫ކޮށްފައި ނުކުމެގެން އެދިޔައީ ޖަހަޖަހާ ހުރި ބަޑީގެ ކުރިމައްޗަށެވެ‪.‬‬ ‫މިއީ ކޮންފަދަ ހިތްވަރެއް ތޯއެވެ‪ .‬އެމީހުން ނުކުމެގެން ދިއުމުގެ ތެރޭގައި‬ ‫ޝަހީދު ސާރޖަންޓް އާދަމް ނަޞީރު [ޝޭޑީ] އާއި ޝަހީދު ކޯޕްރަލް‬ ‫މުޙައްމަދު އިބްރާހީމް [މެކާނޯ] އާއި ޝަހީދު ކޯޕްރަލް މުޙައްމަދު ޙަސަން ‬ ‫ޝަހީދުވީއެވެ‪ .‬މިބޭފުޅުންގެ ނުކުތުގެ ސަބަބުން ދުޝްމިނުންނަށް ސިހުން‬ ‫ގެނެސް ދިނެވެ‪ .‬ސިފައިންގެއިން ބޭރުގައި ހަތިޔާރާއެކު ސިފައިން ވެއްޖެކަން‬

‫މިހިރީއަކީ މީހެއްގެ ބާރަކުން ވެދިޔަ ކަންތައްތަކެއް ނޫނެވެ‪ .‬މިކަންތައްތައް‬ ‫މިހެން ހުރިއިރު ދުޝްމިނުން އުކި ބޮންތައް ނުގޮވާ ހުއްޓާ ނެގި މީހުން އަދި‬ ‫މިހާރުވެސް އެތިބީ ދުނިޔޭގައެވެ‪.‬‬ ‫މިއީ‬

‫ޤައުމެއްގެ‬

‫ތާރީޚުގައި‬

‫ހިނގާދިޔަ‬

‫ވަރަށް‬

‫ނުރައްކާތެރި ‬

‫ހާދިސާއެކެވެ‪ .‬ހަމައެއް ލަމައެއް ނެތި ޢާންމު ރައްޔިތުންނަށް އަމާޒުކޮށް‬ ‫ޙަމަލާދީ އެތައް ބަޔަކު ޝަހީދުކުރި ޢުދުވާނެކެވެ‪ .‬އެކަމުގައި ދިވެހިންނަށް‬ ‫މާތްﷲ ދެއްވި ނަޞްރާ ކާމިޔާބުން ލިބިދޭ ފިލާވަޅުތައް މިއަދުގެ ތުއްތު‬ ‫ދަރިންނަށާއި މާދަމާގެ ޖީލްތަކަށް ކިޔައިދިނުން ވަރަށް މުހިންމެވެ‪ .‬އަދި‬ ‫އެފަދަ އުދުވާނަކަށް ތަން ނުދިނުމަށްޓަކައި އެޅެން ހުރި ހުރިހާ ފިޔަވަޅެއް‬ ‫އެޅުމަކީ މިއަދު މިޤައުމުގެ ދިރި ތިބީންނަށް ވާޖިބު ކަމެކެވެ‪.‬‬ ‫އެ ޢުދުވާނުގައި ޝަހީދުވި އެންމެހާ ސިފައިންނާއި ޢާންމުންގެ ތެރެއިން‬ ‫ޝަހީދުވި ‪ 11‬ބޭފުޅުންގެ ފުރާނަ ފުޅުތަކަށް ސުވަރުގޭގެ މަތިވެރި ނިއުމަތް‬ ‫މިންވަރު ކުރައްވާށިއެވެ‪ .‬‬

‫އެނގި ދެން ކުރިމަތިވެދާނެ ބިރަށް ފުރައިގެންދާން މަސައްކަތް ފެށީއެވެ‪.‬‬ ‫‪www.mndf.gov.mv‬‬

‫‪55‬‬

new voices in the discipline over

approach to security, where

security in a social constructivist

the course of the Cold War.

security threats are perceived

perspective

in one of five individual yet

formulation of the concept of

voices that made enormous

interrelated

securitization.

contributions to contemporary

analysis included, in line with

security studies was that of the

the traditionalist approach, the

One of these alternative

sectors.

This

through

their

The main argument of securitization

theory

is

that

security is speech act, whereby the mere act of uttering the word ‘security’ does something. This means that the act of labelling an issue as security related makes it so. Thus if a securitizing party claims that a particular object is threatened in its existence, the party then claims the right to employ extraordinary measures to ensure the survival of that object. In doing so, this moves from the realm of normal politics Copenhagen School of Security

military sector, but critically,

Studies. They offered a quite

it also expands the study of

innovative, original perspective

security to the environmental,

on a broad spectrum of security

economic, social and political

issues, perceiving clearly that

sectors.

security

established a regional focus to

dynamics

could

no

Second,

they

to that of emergency politics.

This would also ensure that the issue can be dealt with swiftly and without the normal rules and regulations

of

policy-making.

With regard to security, this

longer be reduced only to the military-political relations of the two super powers, regardless of their importance. This puts them firmly in the camp of the wideners.

Importantly,

they

have managed to secure middle ground in the narrow versus broad debate by responding to the traditionalist concern of ‘everything becoming security’ by formulating a clear sense of

security studies, whereby the

means that security no longer

‘what security is’.

interlinking security dynamics of

has any given meaning but that

regions were observed, rather

it is subjected to any arbitrary

is

than focusing on an individual

definition given by a securitizing

characterized by three principle

state. Third, they produced a

actor.

elements. The first is a sectoral

theoretical

The Copenhagen School’s approach

to

www.mndf.gov.mv

security

understanding

of

58

Thoughts on security

S

ecurity is an issue that

most part though, there are 2

dominates the agenda

main confronting approaches.

of world leaders and

These are namely the

indeed every single individual.

traditionalist and widener schools

What differs is the level of

of

thought being put in at different

adhere to the realist thought

levels. Before going on with

of international relations and

the topic, it is imperative that

define security as “freedom from

the concept of security be

any objective military threat to

understood. From a linguistic

the state survival in an anarchic

point of view, security is defined

international system”. The other

in the Oxford English Dictionary

school of thought, so-called

as “Freedom from care, anxiety

“wideners” with Barry Buzan

or apprehension; absence of

in the lead, has challenged

worry or anxiety; confidence

the traditionalist definition by

thought.

Lieutenant Ahmed Nazwaan

Traditionalists

They offered a quite innovative, original perspective on a broad spectrum of security issues, perceiving clearly that security dynamics could no longer be

objects other than the state and should range from individuals,

reduced only to the military-political

social groups to humanity as a

relations of the two super powers,

The Study of Security as

regardless of their importance.

whole. an academic subject came in to being in the years that followed

in one's safety or well-being”.

widening and deepening security

Looking at it in an International

studies, both horizontally and

Relations point of view, Barry

vertically. With regard to the

Buzan, Professor Emeritus of

horizontal

International Relations at the

wideners think that in reality the

London School of Economics

security concept has spread out

defines security as the “pursuit of

from being an exclusively military

freedom from threats”. However,

concept onto political, economic,

the reality is that the definition

societal

of security is not that simple

sectors. Vertically, they believe

and there is a whole spectrum

that the altered security concept

of definitions available. For the

should also be open to referent

59

dimension,

and

the

environmental

the end of the Second World War.

During this time, it was

treated mainly as a sub discipline of International Relations and was mainly concerned with the security of the state and with developing a scientific agenda which would work to safe guard the nation-state from definable threats and to preserve the status-quo.

This

positivist

approach, was challenged by www.mndf.gov.mv

one off against the other.(6)

humanitarian assistance more and more it is imperative that ways be found to improve coordination and collaboration for a smoother operation. Much importance was attached to the need for adequate training and preparation for the military, as well as humanitarian actors, before direct involvement in humanitarian activities takes place and that such training be based on internationally recognized standards. An effort has been made to harmonize worldwide humanitarian standards with instruments such as the Geneva Conventions, and with various codes of conduct for military and NGO actors. (6) As soldiers train for their various mission oriented gaols,

the humanitarian training takes backstage. Nevertheless, it is heartening to see that NATO allies are training more and more of their staff in CIMIC training and United States army is also training a specialized cadre called the Civilian Affairs especially for this.

NGOs would also benefit from having special training by the military in the areas of logistics and security. There should be simulation exercise to train soldiers and non-military actors to work together in all aspects of humanitarian assistance ranging from providing protection to logistic support. If the military and humanitarian organisations do not work together, opposing sides to a conflict will toy with them by playing

It is increasingly clear that military assistance is becoming an integral part of humanitarian assistance and in the future would continue to grow. This dilemma is best summed by Jakob Kellenberger, President of the ICRC, in an address at Wilton Park on 15 May 2000 when he referred to "the confusion caused by the mixing of humanitarian aims with political and/or military aims in action taken by the international community in armed conflict". It is therefore important that we respect the concept of humanitarian space which allows actors to work, independently and impartially without fear of attack, in pursuit of the humanitarian imperative. This can happen only when the military and the humanitarian agencies agree on a joint concept and practice and rehearse this regularly. But since there is no practical prospect of developing a coherent and agreed general international legal doctrine of humanitarian intervention, the legitimacy of military action, as well as the practical aspects thereof, must necessarily be considered, taking into account the unique aspects of each case.(5).

BIBLIOGRAPHY 1.

http://www.doctorswithoutborders.org/press/release.cfm?id=345#sthash.TYFMc5dl.dpuf

2.

Holshek, C. in Cahill, K.M. (ed.). Looking Beyond the “Latest and Greatest,� The Pulse of Humanitarian Assistance, 2007:103 – 131

3.

Jan Egeland, To Stay and Deliver Good practice for humanitarians in complex security environments, Norwegian Institute of International Affairs Adele Harmer and Abby Stoddard, Humanitarian Outcome, policy and study series 2011 p 29

4.

Volker Franke, The Peace Building Dilemma: Civil Military Cooperation is stability operations, International Journal of Peace Studies, Volume 11, Number 2, page 1-21, Autumn/Winter 2006

5.

Adam Roberts, Humanitarian issues and agencies as triggers for international military action International Review of the Red Cross, 30-09-2000 Article, No. 839,

6.

Refugee Studies Programme Conference Report : The Role of the Military in Humanitarian Emergencies ,Refugee Studies Programme, Conference Report, Oxford, 29-31 October 1995

www.mndf.gov.mv

60

unusual logistic demands like the burial of thousands of corpses in Rwanda. The military also can helps in engineering tasks like providing clean water, electricity and repairing roads and bridges and camp construction. They are also specialists in emergency medical care including medevac operations and establishing field hospitals. They are also experts at wet feeding, weapon collection and demining. And they can provide civilian version of military products like emergency ration, mosquito

the humanitarian workers and the beneficiary. The ultimately result being restriction of access or even at worst cases death.

nets and tents.

of 2004” strongly discourages military forces from playing the role of humanitarian aid providers, but recognized the military’s role in creating a secure environment that enables civilian

But collaboration with the military in humanitarian assistance also has its setbacks. Sometimes the military tends to be more expensive as realized in Rwanda when military cargo planes were used. (3) Negative publicity due to misconduct by officers in Bosnia and Cambodia produced widespread concern.

Many practical considerations also exist, such as that armed protection makes humanitarian response much less flexible in terms of movement, as permissions and escorts must be organised in advance, and the capacity and resources for this are not always available (HPN, 2010).

But perhaps the most disturbing to the humanitarian agencies is the risk of actually losing their neutrally or equally important is being perceived to have lost their neutrality by the beneficiary or the conflicting parties. This would end up jeopardising the mission as well as putting at risk the integrity of

61

“IASC

Reference

Paper

humanitarian. ICRC began in the 1990 to advocate for the concept of “Humanitarian space” which describes the ability to “work independently and impartially without fear of attack in pursuit of the humanitarian imperative”.

In

theory

at

least,

the

military should become involved in humanitarian operations only in extremis, “where people are dying, or at risk of dying, and only the military can save them” (Sida, 2005, p. 5). In practice, however, NGOs are especially concerned with military forces undertaking assistance work as part of their strategy to “win the hearts and minds” of the local population. (4) But military assistance had become so intrinsically connected to humanitarian assistance that Security Council Resolution 794 (Somalia), for instance, authorized for the first time military intervention under Chapter VII “in order to establish a secure environment for humanitarian relief operations.”

Sometimes even the Humanitarian agencies themselves had called for military assistance (4). In the second half of 1992 a number of agencies called for military action

to protect humanitarian aid in Somalia; and in April and May 1994 the UK charity Oxfam described the killings in Rwanda as genocide and called for international action.

(5)

of

Facing with the inevitability having to use military in www.mndf.gov.mv

military cooperation in humanitarian assistance that it is likely to become the norm. At the same time it should be remembered that forming close relationships with the western military is like walking a tight rope and one could easy fall down if the proper balance is not maintained.

Post World War II the western military had not actively engaged in battle conditions in a war like zone.

This changed after the war on terror (Operation Enduring Freedom) in Afghanistan and the Operation Iraqi Freedom. This changed scenario also brought the humanitarian context in the war into limelight.

Differentiation needs to be drawn between humanitarian intervention which is a function of the military and humanitarian assistance which is the prerogative of the humanitarians. But often this line gets blurred and the humanitarians are left to wonder where they should have drawn the line.

There are fundamental differences between human assistance by the military and the civilian organizations. The human assistance by the military is “coordination and co-operation, in support of the mission” as explained by the NATO CIMIC doctrine. As yet, there is no single UN definition of civil-military cooperation. While www.mndf.gov.mv

the closest thing to a code of action by civil organizations, the OSLO guidelines says “humanitarian operation using military assets must retain its civilian nature and character”. (2) With this fundamental difference the “Handbook on United Nations Multidimensional Peacekeeping Operations” provide a point of departure when it says “The military component will not be normally be structured, trained or funded for the direct delivery of Humanitarian assistance, which

is a civilian task”. It remains very clear that military should if at all should play an auxiliary role in Humanitarian Assistance.

However there are certain advantages in involving the military in humanitarian assistance. First

and foremost being the issue of security including protecting civilians caught in conflict zones and creating safe conditions for humanitarian operations.

The military has been instrumental in providing safe conditions for humanitarian operations to take place. For example, the military were instrumental in securing airports, ports, and roads in Bosnia and Somalia. Conditions were also created so that humanitarian convoys could proceed safely.

This also include security to the beneficiaries like escorting through dangerous areas and guarding safe enclaves. The military has valuable expertise in logistics and engineering, and often has useful stand-by supplies. Logistics, including communications systems, and air, road and sea transport, are always needed during humanitarian emergencies. The military has got logistic toys like heavy tonnage

plans and landing crafts that are the dream of every humanitarian organization. They had proved their capacity from the 2005 Tsunami to the Haiti earthquake to aid in Somalia, and is presently delivering aid to the Philippines. The military also fits in beautifully to other

62

Cooperation between humanitarian NGOs and UN agencies with western armed forces: Maintaining a fragile balance?

The world of humanitarians were shocked on 2nd of June 2004 (1) when five staff of the Noble peace winning humanitarian agency, Doctors Without Borders/Médecins Sans Frontières (MSF), was killed in Badghis province of Afghanistan.

At the time, 80 MSF international aid workers and 1,400 Afghan staff were providing health care in 13 provinces. The resulting withdrawal, after 24 years in Afghanistan is the first time the agency had pulled out from any country. MSF claimed the “American military had endangered the lives of humanitarian volunteers by blurring the distinction between soldiers and aid workers”. The agency also claimed the US-

63

led coalition in Afghanistan had "consistently sought to use humanitarian aid to build support for its military and political ambitions".

It cited a leaflet distributed by USled forces in southern Afghanistan in May that told locals they would need to give troops information about the Taliban and al-Qaida if they wanted to keep receiving humanitarian assistance. A Taliban spokesman justified the killings on the grounds that aid organisations such as MSF work for US interests - a claim MSF strenuously denied.

MSF returned to Afghanistan after five years but this incident led open the discussion of the role of cooperation between humanitarian

LTC DR ALI SHAHID MOHAMED

NGOs and UN agencies with western armed forces.

This paper would try to argue that the Humanitarian agencies and the western forces are uniquely tied in conflict zones in a symbiotic relationship. The military has unique advantages in a conflict zone in terms of transport and logistics which the civilian humanitarian agencies could only dream of at this time. In the coming years we will see more and more civil

www.mndf.gov.mv

outside of their reach. The doctors that do manage to see some patients are overburdened and get an approximate of 8 minutes to listen to the symptoms, come up with a diagnosis and prescribe suitable medicine. The fact of the matter is that continuity of treatment is essential in the treatment of chronic illnesses and that kind of care is hard to come by in a war zone.

Try as I might, it is simply not possible to come up with a comprehensive list of the countries that have provided asylum and the state of the refugees in each of these countries. But the following countries have in fact provided asylum: Turkey, Lebanon, Jordan, Iraq, Egypt, Germany, Sweden, France, UK, Denmark, US, Canada, Australia

www.mndf.gov.mv

and of the gulf nations, the UAE. It saddens me to say the Hungarians erected a barbed wire fence along their more than 160 km long border with Serbia, to prevent the Syrians refugees from entering.

As I did the necessary research in order to write this article I understood with a dawning horror, how ignorant I have been.

How ignorant most of us are. I was appalled by the embarrassment of luxuries and riches that I have been blessed with and horrifically dismayed by my helpless position.

I truly believe that there is nothing I can say that can really do this topic justice. No amount of words I can string together that can encompass the fact that some of our brothers and sisters in Islam, no longer feel the fear of death, as it has become something normal. I can only hope, that these words are thought provoking and pray that will be enough.

64

The WHO has also attempted to provide anti-venom medication to the parts of the camps that need it the most.

sons in a missile strike right before her eyes and has two daughters who have been permanently disabled due to similar events said “Living in a tent in Syria is better than a mansion in Jordon.” The situation in Syria is only getting more desperate. Any initial hope that may have existed has been more than effectively stifled. The fact that she is aware of this and is still anxious to get back to place that she may call home, however desolate that home may be, sums up the state of mind of most of the refugees perfectly.

The Jordan’s have a military surveillance outpost to watch the border as 100s of Syrians at a time, attempt to cross the border.

The harsh truth of the matter is that this is a perilous journey and it’s simply a matter of weather or not you can outrun the sniper fire. I was horrified to discover that while they can watch the refugees get shot at or otherwise gravely injured, they can’t actually assist in anyway until and unless said refugees manage to cross the border and over into the ‘promised land’ which is when they are greeted with a customary care package of sorts that include blankets, juice, and bread, along with an id check and a medical check up. They usually arrive with

65

nothing but the clothes on their backs and need clothes, shelter, and basic household and hygiene items. It goes without saying that while reliable supplies of clean water and sanitation supplies are absolutely essential, they are not always readily available.

I hope I have established beyond a shadow of a doubt that the refugees live in unsanitary and unacceptable conditions. They are therefore defenseless against a whole host of repercussions, healthwise. The main health concerns include those to do with upper respiratory tract infections, diarrhea and skin conditions. Syria managed to completely eradicate the polio virus from among its population in the 90s. But there was a devastating outbreak of polio and multiple drug resistant TB among the refugees. Intestinal parasites have also clung on to the easy prey that the refugees make and it has been a tough battle convincing them to let go, with the WHO working on a deworming campaign. The refugees live in desert conditions and the snakes and scorpions that live within and the inevitable and inescapable bites need to be treated properly.

In all honesty, it appears to me as though it’s the chronic conditions like hypertension, diabetes, cardiovascular diseases and asthma that pose the most formidable threat. They are most often asymptomatic and allow you to develop a false sense of security due to basic errors in human risk perception. Simply put, it would not do, to escape the sniper fire and missile bombs in Syria to be felled by a minor clog in an artery somewhere that managed to make your body give out on you. These non-communicable diseases worsen quickly without treatment and cannot be cured. It is basically impossible to keep up with any kind of treatment regiment when they have other much more

pressing needs and priorities as they attempt to survive a war. Reliably available health care or transportation to such care is desperately lacking. Not to mention that the cost of the medicine once it has been prescribed, may well be www.mndf.gov.mv

a camp site, struggle to pay the rent as well as the school fees and the amount required for transportation, uniforms and books. Not to mention that the overcrowded classrooms with their abundance of language barriers don’t exactly make for very good learning environments.

I feel as though I could fill pages, trying to expound upon the depth of the injustices being perpetrated upon the children of Syria and have it not be enough.

Nothing can be right what has been wronged. Nothing could ever be enough. country has left it devastated in its wake, with more than 240 000 having been killed including 12 000 children, caught in the crossfire.

It is a fact universally accepted that children need a safe and protected environment in which to thrive. Cliché though it may be to say so, they are in fact, the future we are hurtling toward and their young, impressionable minds need to be nurtured. It would not be an untruth to claim that they are the ones most impacted by the food scarcity, malnutrition, dehydration and diarrheal diseases that run rampant in the unsanitary conditions that the refugees are forced to live in. They are also unspeakably vulnerable and exposed in the unfamiliar and overcrowded surroundings of wherever they may have sought sanctuary and are therefore susceptible to a variety of methods of exploitation be it in the form of sexual abuse or forcible recruitment into the war effort as fighters, human shields and other supporting roles.

In fact, young mothers fear this with excruciating keenness and would go to any lengths to safe guard their daughters from molestation, going so far as to arrange marriages for www.mndf.gov.mv

them at the tender age of 13 years.

About 5000 to 14 000 schools in Syria have been brought to the ground since missiles started raining down upon it. Approximately 2.1 million to 2.4 million children of school age are deprived of this experience due to a variety of reasons too long and varied for

me to expound upon in an article of this caliber, but probably have something to do with the stories the Syrian children tell that start out with, “I haven’t been to school since the gunmen came in and shot my teacher”.

Lebanon has opened public schools for the refugee children of Syria, but they are not quite the solution to the problems at hand as those that don’t squat in abandoned warehouses, garages or have found

Of the countries that have taken in the Syrian refugees, it’s safe to say that Jordan has absorbed most of the influx with more than 630 000 living in the refugee camp of Za’atari along the northern border. Born due to emergency, it has evolved into a boulevard of ramshackle shops, makeshift clinics,

and schools. A place where humans are rescued and their static suffering warehoused. Try though they might to pretend otherwise, it is essentially a desert and the gravel poured upon the sand to reduce the damage that sandstorms and mud might cost, has had very little effect. The snakes and scorpions remain. A refugee by the name Ahmed Bakar said “This place is a graveyard for camels.

Camels can’t even live here. But Syrians can.”

A woman who lost both her

66

PTE AMINATH ANANA MOHAMED

T

hey say write about what you know. I have given this some not inconsiderable amount of thought and arrived at the rather disheartening conclusion that I know very little indeed. I could never claim to be the most prolific writer anyway. Reading has always been more my forte. So, given this humbling opportunity to send my words out into the universe, however small that portion of the universe may be, I have chosen to write about the refugees of Syria.

About the way, despite being the very first victims of the terror and desolation that came down upon them, they were accused of being the perpetrators of it. About the way, millions of people are- right this very second- being denied the very basics of human rights as the world continues to spin on. About the way, the pages of history would attest to the people of Syria never

67

having closed their doors for those who came knocking in their time of need and the way, when it was clearly time for some well deserved reciprocation, the world looked the other way.

Since the beginning of the uprising in the city of Dara’ and since it escalated its way across the country- demonstrations and the repressive tactics used to quell

have been internally displaced within Syria itself with about 4.8 million people in areas of Syria where the conflict makes it hard for aid to reach them. Nearly 4 million people have fled to the neighboring countries of Turkey, Lebanon, Jordan and Iraq. Some go so far as to attempt to reach Europe, to varied and often tepid response. The mass exodus, fueled by desperation and suffering has shown no signs of

the demonstrators intensifying exponentially- nearly 12 million Syrians from a total population of 22 million, have been forced from their homes. At least 7.6 million people

slowing down. The first five months of 2015 saw about 700000 people newly deprived of house and home.

All in all, the whirlwind of havoc and destruction that swept up the www.mndf.gov.mv

We operate at 4 different locations in Sri Lanka

Colombo, Sri Lanka

Randholee Hotel @ Kandy s Amagi Resort & Spa @ Negombo s Ramada @ Colombo s Galle Face Hotel @ Colombo s

MNDF and Police personnel's can obtain an attractive discount at Sheri when showing your ID cards at the reception Ask at Sheri Salon & Spa in Male’ for special packages in Sri Lanka

Massages Hair Cutting & Styling Make up Pedicure Manicure Facial Treatments Body Scrubs & Treatments Rebonding & Perming Hair Colouring Straightening and Ironing Threading & Waxing

Sheri Pvt Limited.

G. Nanreethige, Nirolhu Magu, Male’, Maldives

For appointments Tel:3 310 310

www.sherimaldives.com