Child budgeting by ADP- Zid

ULCI NJ- GRAD PO MJERI DJETETA Grad Ulcinj, bez pomoć i sa strane, nije u moguć nosti da odgovori na sve potrebe definisane Lokalnim planom akcije za djecu, pa je zbog toga potrebno malo više solidarnosti i angažmana svih nas u brizi o našim najmlađ im č lanovima. Ovo nije zahtjev za prihvatanje EU standarda, već dobra praksa koja je zastupljena u regionu i u Evropi. Ovo nije ni naša zakonska obaveza, ali jeste naša građ anska i roditeljska obaveza da svojoj djeci obezbijedimo što ljepši život sa više moguć nosti. Lokalni akcioni plan za djecu predviđ a funkcionisanje najrazlič itijih servisa koji bi trebalo da odgovore na potrebe djece. Neki od njih su socijalni, obrazovni, zdravstveni servisi, kao i oni koji se odnose na kvalitetno provođ enje slobodnog vremena. Asocijacija za demokratski prosperitet - Zid (ADP-Zid), u partnerstvu sa centrom Djeca danas iz Albanije, realizuje projekat prekogranič ne saradnje č ija je osnovna svrha izrada dokumenta za budžetiranje servisa namijenjenih djeci i uključ ivanje zajednice u njihovu realizaciju.Ovo podrazumijeva da se postojeć i finansijski resursi namijenjeni djeci pravilno raspoređ uju, a da se sa druge strane nađ e model finansiranja servisa koje opština nije u moguč nosti da finansira, a javili su se kao potreba grada.

2 KONCEPT GRADA PO MJERI DJETETA UNI CEF-ov koncept grada po mjeri djeteta je globalna inicijativa koja ohrabruje opštine da razvijaju sopstvene mehanizme i podatke na osnovu kojih ć e moć i da odgovore na potrebe djece u lokalnoj zajednici. Ukratko reč eno grad po mjeri djeteta je lokalni sistem dobrog upravljanja kreiran u funkciji ostaviravanja i zaštite dječ ijih prava.

KARAKTERI STI KE GRADA PO MJERI DJETETA ( CFC – child friendly city) :         

Osigurava uč ešć e djece u proces donošenja odluka, kao i njihovog sprovođ enja ; I ma afirmativnu zakonsku regulativu, koja brine o položaju i statusu djeteta; ima razvijenu strategiju Dječ ijih prava; uspostavlja tijelo koje osigurava primjenu dječ ijih prava u praksi; analizira potrebe djece u gradu i procjenjuje uticaj postojeć ih politika na poboljšanje statusa najmlađ ih;

Kvalitetno i sveobuhvatno budžetira servise namijnjene djeci; Vodi urednu statistiku o statusu i poloć aju djece u gradu; Promoviše dječ ija prava u javnosti; Pojedinač no zagovara interese djece;

PRAVA DJECE U CFC            

Utič u na donošenje odluka od važnosti za njihov grad; Slobodno izražavaju svoje mišljenje o različ itim lokalnim pitanjima; Aktivno uč estvuju u životu porodice, zajednici i socijalnom životu; Pristupač ni su im osnovni servisi kao što su zdravst vena zaštita i obrazovanje; I maju pravo na sanitetski ispravne uslove života i pristupač na im je voda za pić e; Zaštić eni su od eksploatacije, nasilja i zlostavljanja; I maju pravo na bezbijedno samostalno kretanje u gradu; Pravo na igru i druženje; Pravo na zelene površine i ekološko okruženje; Pravo na nezagađ enu sredinu; pravo da uč estvuju u kulturnom i društvenom životu lokalne zajednice; Pravo da budu posmatrani kao ravnopravni č lanovi zajednice nezavisno od pola, etnič kog, religijskog, socio-ekonomskom ili nekog drugog statusa;

3 I ZGRADNJA CFC Koncept CFC je baziran na 9 razvojnih blokova koji osiguravaju njegovu primjenu u praksi. Potrebno je raditi na svakom od ovih razvojnih komponenti CFC-a kako bi se stvorio ambijent i sistem lokalnog upravljanja koji je prilagođ en i potrebama djece.

9 RAZVOJNI H BLOKOVA ZA I ZGRADNJU CFC- A 1. Budžetiranje - planiranje finansija po mjeri djeteta; 2. Participacija djece; 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

Pravni okvir po mjeri djeteta; Lokalna strategija dječ ijih prava; Tijelo ili koordinacioni mehanizam na lokalnom nivou za zaštitu dječ ijih prava; Procjena efekata postojeć ih politika na dječ iju populaciju; Redovni izvještaj na nacionalnom i lokalnom nivou o stanju dječ ijih prava; Promocija dječ ijih prava na lokalnom nivou; Nezavisno zagovaranje za potrebe djece na lokalnom nivou.

PRI MJERI GRADOVA PRI JATELJA DJECE: Barselona je dio svoje turistič ke ponude okrenula djeci i njihovim roditeljima, pa stoga postoje restorani, smještajni kapaciteti, plaže, bioskopi itd. koji su brendirani kao “prijatelji djece” (eng. Child friendly). Na mjestima sa tom oznakom, postoje kompletni sadržaji za najmlađ e č lanove populacije (igrališta, zdrava ishrana, edukativni video sadržai itd.). Na taj nač in je Barselona uspjela da brendira svoju brigu prema najmlađ ima i stavi u funkciju razvoja grada. Za primjenu ove politike prema najmlađ ima, dobili su i prestižnu međ unarodnu nagradu za “ najbolji grad po mjeri djeteta”, što im je takođ e donijolo dosta i na planu promocije grada.

Kopenhagen je još jedan od gradova koji su nosioci godišnjeg priznanja za grad po mjeri djeteta. Pored kvalitetnog sprovođ enja svih elemenata koji jedan grad č ine prijateljem djece, najviše su se istakli u kreiranju ekološkog okruženja za razvoj djece. U gradu je izgrađ en veliki broj parkova sa dječ ijim sadržajima, a osnovna svrha je bila da djeca i pored toga što žive u gradu, imaju moguć nost da borave u prirodi i igraju se na zelenim površinama.

4 PRAVNI OKVI R KOJI ŠTI TI POLOŽAJ I STATUS DJECE U CG I ULCI NJU Nacionalni nivo Pozitivno pravni propisi Crne Gore, prije svega, kroz Ustav, a i mnoge zakonske norme garantuju zaštitu djece od svih oblika zlostavljanja, zanemarivanja i iskorištavanja. Ustavom Crne Gore: “ Djetetu se jemč i posebna zaštita od psihič kog, fizič kog, ekonomskog i svakog drugog iskorišć avanja ili zloupotrebe.” (č lan 74 stav 2) .

Konvencijom o pravima djeteta UN-a, propisano je: 1. U svim akcijama u vezi sa djecom, bez obzira da li ih poduzimaju javne, privatne, društvene, ili dobrotvorne institucije, sudovi, upravne vlasti ili zakonska tijela, najbolji interesi djeteta bić e od prvenstvenog znač aja. 2. Države-potpisnice uzimaju na sebe da osiguraju djetetu zaštitu i brigu koja je potrebna za njegovu dobrobit, uzimajuć i u obzir prava i dužnosti njegovih roditelja, zakonskih staratelja ili drugih pojedinaca zakonski odgovornih za njega, i da bi se ovo postiglo, preduzeć e sve zakonske i upravne mjere (č lan 3 stav 1 i 2). Oblast pružanja socijalnih servisa djeci uređ ena je:

•

Zakonom o socijalnoj i dječ ijoj zaštiti.

Pored ovog Zakona, za djecu su najvažniji:

• • • • •

Zakon o osnovnom obrazovanju i vaspitanju; Zakon o predškolskom vaspitanju i obrazovanju; Zakon o vaspitanju i obrazovanju djece sa smetnjama u razvoju ( Sl.l. br.80/ 2004 od 29.12.2004. godine); Zakon o struč nom obrazovanju; Zakon o gimnaziji itd.

Strategije i akcioni planovi važni za djecu i mlade u Crnoj Gori su:

• • •

Nacionalni akcioni plan za djecu (obuhvata djecu do 18 godina); Nacionalni akcioni plan za mlade (obuhvata djecu i mlade od 14 godina i starije); Strategija razvoja socijalne i dječ je zaštite u Crnoj Gori (2013 - 2017.).

Nacionalni akcioni planovi za djecu i mlade su istekli, u toku je izrada novih. Uloga lokalnih struktura vlasti u obezbjeđ ivanju servisa djeci u buduć em periodu ć e biti sve već a, naroč ito imajuć i u vidu da Strategija razvoja socijalne i dječ je zaštite u Crnoj

5 Gori (2013-2017), predviđ a decentralizaciju sistema socijalne i dječ je zaštite i uč ešć e građ ana i korisnika u odluč ivanju o sredstvima i nač inima za zadovoljavanje. Predviđ enja decentralizacija podrazumijeva uključ ivanje i drugih aktera, pored države, u pružanje usluga: nevladinih organizacija, privatnog sektora, kao i građ ana. Proces decentralizacije socijalne i dječ je zaštite ne znač i da sve funkcije i prava treba da budu decentralizovane.

Lokalni nivo Opština Ulcinj ima usvojen Lokalni plan akcije za djecu (2012.g. do 2016.god). Ovaj dokument definiše kratkoroč ne, srednjoroč ne i dugoroč ne mjere i prioritetne akcije koje ć e biti sprovedene radi stvaranja okruženja koje podstič e razvoj djece i omladine i stvara uslove za njihovo aktivno uč ešce u životu i radu lokalne zajednice. Lokalni plan akcije za djecu (LPAD) opštine Ulcinj postavlja svoje ciljeve u oblastima:

     

SLOBODNOG VREMENA (sporta i rekreacije); PARTI CI PACI JE DJECE; OBRAZOVANJA; PORODI CE; SOCI JALNE ZAŠTI TE i ZDRAVLJA i BEZBJEDNOSTI .

U LPA za djecu se objedinjuju i afirmišu ciljevi nacionalnog dokumenta da:

    

Sva djeca imaju pravo na zaštitu od nejednakosti; Sve djevojč ice i svi dječ aci imaju pravo na pristup kvalitetnom obrazovanju ; Svi dječ aci i djevojč ice imaju zdrav život ; Zaštititi životnu sredinu za djecu; Sva djeca su punopravni građ ani.

Pored ovog plana, opština ima razvijen i Draft Lokalnog plana za unapređ enje socijalne inkluzije – razvoj socijalnih servisa , koji se pripremao u skladu sa modelom koji je Ministarstvo rada i socijalnog staranja ustanovilo u saradnji sa UNDP i Zajednicom opština. Ovaj integralni plan obuhvata mjere vezane za razvoj socijalnih servisa za sve definisane prioritetne grupe u opštini Ulcinj, a samim tim i dj ecu i mlade.

ADP- Zid je izradio Strateški dokument o participacije djece i budžetiranju servisa po mjeri djeteta. Ovaj dokument je komplementaran Lokalnom akcionom planu za djecu i njegova svrha je da pruži modele finansiranja servisa za djecu, kao i mehanizme participacije djece u akt ivnostima na lokalnom nivou.

6 BUDŽETI RANJE PO MJERI DJETETA – blok 1 „Child-budgeting “ (engl.jezik) ili budžetiranje/ planiranje/ opredjeljivanje finansijskih sredstava po mjeri djece, je termin koji opisuje izradu politika i donošenje budžetskih odluka koje poboljšavaju život djece i rezultate za djecu kroz efikasno korištenje javnih sredstava (fondova). Rana intervencija i prevencija je kamen temeljac ovog planiranja, te ulaganje u djecu kroz „pametne“ politike po mjeri djece (child freindly) ima pozitivan uč inak tokom č itavog njihovog životnog ciklusa. Obezbjeđ ivanje finansijskih sredstava za dječ ju sigurnost, socijalnu i zdravstvenu zaštitu i obrazovanje ć e ih osposobiti da vode ispunjene živote građ ana, roditelja i radnika/ ca kasnije. Budžetiranje okrenuto djeci („pametno budžetiranje“) znač i donošenje politika i prorač unskih odluka za djecu koje su:

   

Efikasne u korištenju javnih sredstava; Efikasne u njihovoj sposobnosti da poboljšaju rezultate za djecu; Dugotrajne u pogledu rezultata; Planirane na temelju dokaza tj. potreba djece.

Tri ključ na elementa važna za institucije sistema (vladina tijela i lokalnu samoupravu) kada se govori o budžetiranju okrenutom djeci su:

•

Biti fer/ pošten u planiranju: osigurati da su dječ ija prava zaštić ena u budžetu koji se planira i uzeti u obzir uticaj svih budžetskih odluka na djecu.

•

Fokusiranost: uč initi okonč anje siromaštva djece ciljem budžeta koji se priprema i adresirati ga kratkoroč nim i dugoroč nim mjerama koje se uvode.

•

Fleksibilnost: jedan pristup ne odgovara svim porodicama, svoj djeci, te je stoga potrebno izgraditi fleksibilnost, tako da se može finansijski i programski pomoć i porodicama da se nose sa svojom promjenljivom finansijskom situacijom.

7 ANALI ZA SI TUACI JE – finansiranje sa nacionalnog nivoa Oblast socijalne zaštite Sredstva za osnovna materijalna davanja u socijalnoj i dječ ijoj zaštiti obezbjeđ uju se u budžetu države1. Finanisijska sredstva izvdvojena za davanja sa nacionalnog nivoa tokom 2012. godine izrač unata su prema pretpostavci da su svi korisnici dobijali iznos određ en Zakonom tokom svih 12 mjeseci tokom 2012. godine. Dakle, djeca korisnici davanja sa nacionalnog nivoa:

• • • • •

Djeca korisnici MOP-a (materijalnog obezbjeđ enja porodice): 432 djece Djeca korisnici DD (dječ ijeg dodatka): 398 djece (oko 95 520 EUR) Djeca korisnici Lič ne invalidnine: 27 djece (oko16 200 EUR) Djeca korisnici Dodatka za njegu i pomoć : 27 djece (oko 16 200 EUR) Djeca na smještaju – srodnič kom 2 djece i u institucijama 4 djece. Ovaj broj dobijen od CSR se ne poklapa sa podacima iz Godišnjeg izvještaja Ministarstva rada i socijalnog staranja za 2012. godinu

Visina materijalnh davanja prema trenutno važeć em Zakonu o socjalnoj i dječ ijoj zaštiti definisana je kroz nekoliko č lanova zakona. Zakon o socijalnoj i dječ ijoj zaštiti navodi u dijelu Materijalna davanja iz socijalne zaštite u nadležnosti opštine, da: „Opština može, u skladu sa materijalnim moguć nostima, obezbijediti materijalna davanja iz socijalne zaštite, kao što su: jednokratne pomoć i; subvencije u plać anju komunalnih usluga koje pružaju javna preduzeć a koja osniva opština i druga materijalna davanja iz socijalne zaštite. Vrste materijalnih davanja, bliže uslove, nač in i postupak za ostvarivanje prava iz stava 1 č lana 39 Zakona o socijalnoj i dječ ijoj zaštiti propisuje nadležni organ opštine.“ Od Fonda od I gara na sreć u je u 2012. godini u oblasti Socijalna zaštita i humanitarne djelatnosti, finansirana su 2 projekta koja se sprovode u Ulcinju, ukupno 8 606 EUR. Od Fonda od I gara na sreć u je u 2012. godini u oblasti Zadovoljenje potreba lica sa invaliditetom za organizacije iz Ulcinja izdvojeno je 6500 EUR. U 2012. godini od Fonda od I gara na sreć u u oblasti Vaninstitucionalno obrazovanje finansiran je samo 1 projekat fokusiran na Ulcinj i za to je izdvojeno 2 500 EUR. U oblasti Slobodno vrijeme, za sport je sa nacionalnog nivoa kroz Upravu za mlade i sport Rješenjem o sufinansiranju programa sportskih organizacija2 u 2012. godini sredstvima iz Budžeta Crne Gore izdvojeno ukupno 3 500 EUR.

Podaci dobijeni od CSR

8 ANALI ZA SI TUACI JE – finansiranje sa lokalnog nivoa U analizi situacije u Lokalnom planu akcije za djecu zaključ eno je da nije razvijen sistem finansiranja socijalnih usluga iz lokalnog budžeta. Ne postoje sistematizovani podaci koji se odnose samo na finansiranje usluga ili uopšte davanja vezana za djecu, ali se okvirna slika može steć i iz podataka o budžetu lokalne samouprave Ulcinj za 2011. godinu 3. Pretpostavka je da se dio finansijskih davanja usmjerenih na djecu i mlade i programe posveć ene njima može nać i i u dijelu stavke budžeta 431 Transferi institucijama, pojedincima, nevladinom i javnom sektoru (iako ne detaljni podaci):

• • • • •

431 – 3- 1 Jednokratna socijalna pomoć : planirano je 3 000 EUR, a uplać eno 6 590 EUR. 431-1-3 Transferi institucijama sporta i kulture: planirano 60 000 EUR, uplać eno 37 457,75 EUR. 431-2-1 Transferi nevladinim organizacijama: planirano 30 000, uplać eno 4 900 EUR. 431-3-2 Stipendije: planirano je 12 000 EUR, a uplać eno je 20 880 EUR. 431-4-2 Crveni Krst: planirano 3 000 EUR, uplać eno 550 EUR.

Podaci vezani za rashode lokalne samouprave u Ulcinju u 2012. godini za socijalnu i deč iju zaštitu su sljedeć i:

• •

42 – Transferi za socijalnu zaštitu: 421-5 : 17 000 EUR pomoć djeci sa hendikepom.

Kako raditi analizu budžeta: U cilju sagledavanja stanja potrebno je uraditi analizu na nacionalnom i lokalnom novou tj. pregled koliko se iz državnog godišnjeg budžeta zapravo troši na djecu, a koliko iz budžeta lokalne samouprave, gledajuć i u oba sluč aja direktna i indirektna izdvajanja. Analizu mogu raditi predstavnici lokalne samouprave, ali takođ e i neke druge ustanove ili organizacije civilnog drušva. Vremenska odrednica za analizu je takođ e važna, ako se želi uticati na planiranje budžeta za narednu godinu. Bitno je analizom obuhvatiti 3 nivoa: 1. Odluku o budžetu (nacionalnom, lokalnom), 2. Odluku o rebalansu budžeta, 3. Odluku o izvršenju budžeta (nekada je ona dostupna ne u decembru, već tek u martu naredne godine). 2

Uprava za sport i mlade, Rješenje o sufinansiranju programa sportskih organizacija u 2012. godini 3

Podaci sa sajta opštine Ulcinj www.opstinaulcinj.com

9 Pored ove analize koja može dati sliku stanja na terenu kada se govori o finasiranju usluga za djecu putem rada pružalaca usluga, potrebno je takođ e imati i pregled socijalnih davanja, kao i davanja u oblasti podrške obrazovanju djece.

Treba imati na umu da je ovo samo pregled alokacije sredstava u oblasti socijalne zaštite, pri č emu su drugi servisi zanemareni.

MEHANI ZMI FI NANSI RANJA SERVI SA Evropska praksa prepoznaje tri glavna mehanizma za finansiranje servisa pokrenutih od strane nedržavnih pružaoca usluga – budžetska podrška, ugovaranje usluga i plać anje treć ih lica.

Budžetska podrška koja se ostvaruje preko subvencija i grantova se obič no koristi za promociju provođ enja vladinih ili lokalnih politika, u svrhu promocije inovativnih ideja (kao project start-up) ali i kao podrška postojanja i rada organizacija. Subvencije nekim od organizacija kao institucionalna pomoć služe da imaju stabilnu ulogu kao reprezentativni partneri države ili lokalne uprave u razvoju različ itih javnih socijalnih politika. Model ima manjkavosti po pitanju transparentnosti i odgovornosti za javne finansije.

Ugovaranje ili nabavka usluga radi se sa svrhom da se obezbijedi pružanje usluga korisnicima ili posebni angažman u oblasti razvoja zajednice, uključ ujuć i i humanitarni rad. Postoje različ iti nač ini ugovaranja usluga. Sa aspekta pravne regulative, lokalna uprava ugovaranje usluge može ostvariti kroz postupak javne nabavke. Zavisno od visine ulaganja u servis, ugovaranje se može ostvariti šoping metodom i raspisivanjem tendera. I zuzetno bitno je za lokalne uprave, kao i tijela koja su formirana za sprovođ enje politika za djecu da izbjegnu direktne pregovore sa ponuđ ač em zbog izostanka transparentnosti i odgovornosti za javne finansije. Direktni pregovori su opravdani u našim okolnostima ako nema dovoljno dobrih ponuđ ač a ili postoje pružaoci usluga koji već pružaju potrebne usluge, imaju profesionalne kvalifikacije i dominantno se istič u svojim kvalitetom u ovoj oblasti. Princip selekcije pružaoca servisa može uključ iti principe kao što su: ekonomič nost (pažljivo korišć enje resursa), efikasnost (pružanje usluge na zadatom nivou kvaliteta uz manje troškove) efektivnost (pružanje usluge na već em nivou ili već eg kvantiteta za zadatu količ inu novca) i princip Vrijednost za novac ( optimalna kombinacija tri prethodna principa – najveć i kvalitet za najnižu cijenu)

Plać anje treć ih lica lokalna uprava je ta koja plać a za troškove koje korisniku pruža pružalac usluga – bilo direktno – plać anje per capita ili kroz korisnika preko vauč era. Kod plać anja per capita, nadležna institucija postavlja standarde kvaliteta što se

10 osigurava kroz licenciranje pružalaca usluga, određ uje troškove pružanja usluga i onda se pružalac usluga isplać uje na osnovu broja korisnika usluge. Mehanizam vauč era se koristi na nač in što potencijalni korisnici dobiju vauč ere koje zatim mogu koristiti besplatno. Pružalac usluge zatim dobija isplatu na osnovu broja usluga.

USPOSTAVLJANJE FONDA ZA DJECU NA LOKALNOM NI VOU Razlozi formiranja fonda - Efikasnost i zadovljavanja potrebe djece na lokalnom nivou i socijalnog ugovaranja za potrebe socijalnih i ostalih servisa na lokalnom nivou ostvaruje se međ usobnim djelovanjem deregulacije i različ itih tipova decentralizacije – politič ku, administrativnu, fiskalnu i tržišnu. Deregulacija, kao oblik decenralizacije tržišta je od izuzetnog znač aja jer smanjuje pravna ogranič enja uč ešć a privatnog sektora (uključ ujuć i civilni) u uključ enje u tržišno nadmetanje u oblastima koje su do tada bila isključ iva nadležnost vlade ili regulisanih monopola. Efikasno ugovaranje servisa zahtjeva razvijanje efikasnih procesa

nabavke i ostale regulative koja omoguć ava transparentne i pouzdane mehanizme uključ avanja pružaoca usluga iz privatnog sektora. Novi zakon o socijalnom staranju dao je moguć nost licenciranja socijalnih servisa, u oblasti vaninstitucionalnog obrazovanja otvorena je moguć nost registrovanja i rada organizatora obrazovanja, ali sve to nije uslovilo uspostavljanje sistema podrške servisima proistekle iz potreba djece i njihovih roditelja. U nekim oblastima, kao što je sport – otvaranje prostora za privatne sportske klubove prestala je potreba za aktivnim uključ enjem države u finansiranje sporta i rekreacije.

Politič ka decentralizacija iako formalno postoji u segmentu odgovornosti prema lokalnim izbornim jedinicama a ne prema centralnoj vlasti nije takve prirode da podstič e partnerstva i ugovaranje sa nedržavnim akterima i udruženjima građ ana koji su u prilici da pomognu u ispunjenju potreba zajednica. Postojeć i broj servisa u opštinama jasan je indikator. Fiskalna decentralizacija odnosno njen izostanak u znač ajnoj mjeri, utič u na moguć nosti lokalne uprave da za dio vlastitih prihoda ili sredstava dobijenih sa centralnog nivoa donosi odluke o potrošnji koje odgovaraju funkcijama koje su zakonski prenešene na lokalnu vlast. Zakon o lokalnoj samoupravi već inu oblasti koje su predmet politike za djecu tretira na fakultativan nač in (obrazovanje, socijalna zaštita, bezbjednost i zdravstvena zaštita...). I ako centralna vlast u ovom trenutku ima namjeru da dio socijalnih servisa prenese na lokalni nivo, ako se ne uzme u obzir potreba da se obezbijedi adekvatno finansiranje, vjerovatno da te usluge neć e biti ni pružane u potrebnom nivou ili uopšte neć e biti pružane. Naravno, kako sav novac za servise ne može pristizati sa nacionalnog nivoa moraju se stvoriti mjere za generisanje novca kroz lokalne poreze. Sa druge strane neophodna je i administrativna decentralizacija koja bi omoguć ila prenošenje nadležnosti za odluč ivanje, ugovaranje, finansiranje i

11 upravljanje uslugama na lokalnom nivou. Za sve ovo potrebno je vrijeme koje

nagomilane potrebe djece u gradu ne mogu da č ekaju. Zato predlogom formiranja Fonda stvaraju se uslovi da se na inovativan nač in obezbijede sredstva za iniciranje servisa koji kasnije mogu postati predmet evaluacije u trenutnku kada mjere fiskalne i administrativne decentralizacije budu imale efekte na finansiranje servisa i potreba djece. Fond za djecu treba da postane inicijalni mehanizam Multidisciplinarnog tijela i struktura opštine za prikupljanje sredstava na lokalnom nivou i usmjeravanje na finansiranje prioritetnih servisa za djecu. Model osigurava mobilizaciju zajednice – građ ana, biznis sektora, djece, roditelja u finansiranju potreba djece.

Moguć i izvori prikupljanja sredstava za Dječ iji fond:

•

% sredstava budžeta namijenjenim institucijama sporta, kulture, nevladinim organizacijama i za pomoć , stipendije i nagrade

•

iz prihoda koje ć e donositi LOGO “Ulcinj – grad po mjeri djeteta” . Pravo na korišć enje Logoa imać e lokali, restorani, plaže, prodajne objekti i smještajni kapaciteti koji pored č lanarine ispune set utvrđ enih standarda (restorani prilagođ eni ishrani djece, sa sadržajem za animiranje djece i sl). Kupovinom prava vlasnici objekata dobijaju moguć nost promocije kroz turistič ku ponudu koju realizuje grad i turistič ka organizacija.

•

od č lanarine za roditeljske kartice na koje bi se ostvarivao popust u prodajnim objektima sa kojima bi se napravio ugovor o saradnji i podršci Fonda za djecu (knjižare, poslastič are, igraonice, ...)

•

po osnovu zahtjev za podršku od državnog Fonda za razvoj

•

po proceduri koja ć e biti propisana za finansiranje socijalnih servisa iz državnog budžeta

•

dobrovoljnog % od prihoda koje školske ustanove ostvaruju od rentiranja sporskih sala...

•

od donacija i poklona.

12 PARTI CI PACI JA – blok 2 Participacija građ ana je jako bitan blok u izgradnji grada po mjeri djeteta, jer može nadomjestiti nedostatak resursa za realizaciju pojedinih servisa koji su potrebni djeci, ali za koje lokalne uprave nemaju finansija. Sa druge strane jako je bitno da građ ani budu ti koji ć e definisati prioritete akcije, jer može doć i do situacije u kojoj postoje dovoljna finansijska sredstva, ali se ne alociraju na pravilan nač in. Kao posledica ovakve situacije, javljaju se servisi koji su manje prioritetni u odnosu na goruć e probleme u zajednici. Svaka lokalna zajednica ima specifič ne potrebe i ne postoji jedinstveni obrazac prioriteta ili potreba koji bi mogao biti primijenjen na sve gradove. PARTI CI PACI JA građ ana je njihovo pravo, ali prije svega i obaveza ukoliko govorimo o demokratskim društvima.

Nivoi uč ešć a ( participacije) građ ana:

Aktivna participacija

Konsultacije

I nformisanje

•

I nformisanje – najniži nivo participacije građ ana, one-way relacija u komunikaciji. I nstitucije informišu grđ ane o odlukama, građ ani se informišu o tome;

•

Konsultacije – drugi nivo participacije; obostrano informisanje grđ ana i institucija, razmjena mišljenja;

•

Aktivna participacija – najveć i nivo participacije građ ana; ne treba samo kritikovati postojeć a rješenja i odluke, već nuditi rješenja i aktivno uč estvovati u njihovom sprovođ enju (sprovođ enje javnih politika, a ne samo uč estvovanje u njihovom kreiranju);

Nač   

ini aktivne participacije: pokretanje inicijativa; uč ešć e u neformalnoj grupi ili pokretu uč ešć e u radu OCD (organizacija civilnog društva ili sinonim NVO – formalne grupe).

AKTI VNI GRAĐ ANI SU ONI KOJI AKTI VNO PARTI CI PI RAJU U ŽI VOTU JEDNOG DRUŠTVA.

MOTI VACI JA ZA AKTI VNO GRAĐ ANSTVO:  zaštita prava  unapređ enje statusa vlastite grupe  svijest o pomoć i da zajednica funkcioniše  podrška transformacijama postojeć eg stanja Aktivni građ ani proaktivno reaguju na probleme koji se javljaju u zajednici, štite i bore se za svoja i prava drugih. Ako uzmemo jedno od dječ ijih prava koja bi trebalo poštovati u gradu po mjeri djeteta: ”Pravo djece da budu posmatrani kao ravnopravni

č lanovi zajednice nezavisno od pola, etnič kog, religijskog, socio- ekonomskom ili nekog drugog statusa”, to nas vodi do zaključ ka da se termin PARTI CI PACI JA GRAĐ ANA odnosi i treba da bude primijenjena i na najmlađ e č lanove lokalnih zajednica. MEHANI ZMI PARTI CI PACI JE U GRADU PO MJERI DJETETA: • •

Upitnici za analizu potreba na osnovu kojih se ocjenjuju prioriteti za budžetiranje; Kriranje i uč estvovanje građ ana u realizaciji servisa koji odgovaraju potrebama djece;

•

Koordinaciono tijelo koje vodi rač una da sve politike koje se donose na lokalnom nivou budu po mjeri djeteta;

•

Multidisciplinarni

tim

planiranje,

upravljanje

monitoring

procesom

ugovaranja i provođ enja servisa.

PRAKTI Č NA PRI MJENA DOKUMENTA U NEKOLI KO KORAKA Lokalni plan akcije za djecu ( LPAD) definisao je kao prioritetne oblasti:  SLOBODNOG VREMENA (sporta i rekreacije);  PARTI CI PACI JE DJECE;  OBRAZOVANJA;  PORODI CE;  SOCI JALNE ZAŠTI TE i  ZDRAVLJA i BEZBJEDNOSTI . KADA KAŽEMO SERVI S, NE MI SLI MO SAMO NA SOCI JALNE SERVI SE, VEĆ I NA OSTALE USLUGE KOJE SE PRUŽAJU DJECI U OKVI RU OBLASTI KOJE DEFI NI ŠE LPAD.

14 KORAK 1 – MULTI DI SCI PLI NARNI TI M I ANALI ZA POTREBA U okviru svake od ovih oblasti predviđ enih LPAD, moguć e je kreirati i realizovati najrazlič itije servise.

Pošto postoji veliki broj moguć ih servisa unutar svake oblasti postavlja se pitanje koji od njih su prioritetni za sprovođ enje u određ enoj lokalnoj zajednici? Pravi odgovor na ovo pitanje mogu dati samo građ ani, u ovom sluč aju djeca i njihovi roditelji i pri tome demonstriraju PARTI CI PACI JU GRAĐ ANA U PROGRAMI RANJU PRI ORI TETA. Zato je potrebno da ih MULTI DI SCI PLI NARNO TI JELO za pitanja djece konsultuje po ovom pitanju kroz korišć enje UPI TNI KA koji su dati kao Aneks Strateškog dokumenta (UNI CEF-ov upitnik za djecu i roditelje). Ovo tijelo osigurava da se na lokalnom nivou štite interesi djece bilo koja politika da je u pitanju (urbanistič ki planovi grada, politika zapošljavanja itd.) Ovo tijelo može imati i ulogu namicanja sredstava za servise koji su prepoznati kao prioriteti u određ enom gradu kroz model privatno-javnog partnerstva i saradnje sa profitnim i civilnim sektorom.

KORAK 2 - FI NANSI RANJE SERVI SA I ALOKACI JA SREDSTAVA Finansijska sredstva za funksionisanje nekih servisa se obezbjeđ uju iz budžeta sa nacionalnog nivoa, neka iz lokalnog budžeta, a za veliku već inu servisa uopšte nisu opredijeljena nikakva finanskijska sredstva. Treba još napomenuti da i kod oblasti č ije je finansiranje centralizovano (npr. zdravstvena zaštita), ne postoji potpuna finansijska podrška za sve servise unutar oblasti (npr. ne finansiraju se svi servisi preventivne zaštite zavisnosti, reproduktivnog zdravlja itd.). Zbog nedostatka finansija, veliki broj lokalnih planova i ostaje nerealizovan.

Nakon mapiranja servisa koji su prioritet u određ enoj lokalnoj zajednici ( korak 1) , postavlja se pitanje nam icanja sredstava i smanjenja troškova servisa, koji neć e biti na uštrb kvaliteta usluge. Ovim dokumentom se predviđ aju mehanizmi za namicanje dodatnih sredstava – lokalni dječ iji fond, privatno javno partnerstvo, kao i modeli smanjanja troškova – participacija građ ana u realizaciji servisa. Lokalnim fondom bi upravljalo tijelo koje je formirano samo za te svrhe, a lokalno javno partnerstvo bi se ostavrivalo kroz postojeć e mehanizme koji su dati u Strateškom dokumentu.

15 Lokalni fond za djecu bi se punio sredstvima koja bi nastajala po osnovu brendiranja ponude CFC, što je detaljnije opisano u Strateškom dokumentu.

KORAK 3 – USPOSTAVLJANJE SERVI SA Pošto su definisani prioritetni servisi koje treba podržavati i obezbijeđ ena sredstva za njihovo funkcionisanje, može se pristupiti njihovom uspostavljanju po principu koji je definisan strateškim dokumentom.

KORAK 4 – PARTI CI PACI JA GRAĐ ANA Participacija građ ana u pružanju servisa je od velikog znač aja ne samo sa aspekta smanjenja troškova usluga, koje nije na uštrb kvalitetu, već sa sobom nosi i socijalne benefite za određ enu lokalnu zajednicu. Uključ ivanje građ ana u proces pružanja usluga razvija solidarnost, empatiju, podstič e inkluziju socijalno ugroženih grupa. U ovom sluč aju zajednica kao cjelina postaje društveno odgovorna i postaje partner lokalnim samoupravama na polju rješavanja lokalnih problema i na taj nač in se ubrzava socio-ekonomski razvoj. Sa druge strane, uključ ivanjem u realizaciju servisa, građ ani razvijaju osjeć aj vlasništva nad određ enom uslugom i mijenjaju odnos prema svojini lokalne zajednice. Ukoliko npr. građ ane uključ ite u servis za organizovanje kvalitetnog slobodnog vremena djece u okviru kojeg se realizuje akcija izgradnje dječ ijeg igrališta, možete biti sigurnu da su smanjenje šanse za kasniju devastaciju te površine. Šanse za kasnije uništavanje se dodatno smanjuju ukoliko direktno uključ ite grupu koja č esto boravi na određ enom prostoru (roditeljli sa djecom) ili grupu od koje prijeti devastacija (romsko naselje u blizini igrališta).

KORAK 5 – PROCJENA EFEKATA I I ZVJEŠTAVANJE Multidisciplinarno tijelo bi imalo zadatak da izvještava o stanju u oblasti politika za djecu i nivou izgradnje blokova koji specifič ni grad približavaju odrednici CFC. Pored toga uloga bi mu bila i da izvještava o realizaciji servisa koji su namijenjeni djeci na lokalnom nivou, na osnovu č ega bi radili i procjenu efekata ovih servisa na postizanje ciljeva specifič nih politika za djecu na lokalnom i nacionalnom nivou. S toga ovo tijelo bi imalo i funkciju monitoring pružanja usluga koje su određ ene kao prioriteti za podršku. Tijelo za upravljanje Lokalnim fondom za djecu bi takođ e imalo obavezu da multidisciplinarni tim izvijesti o svojim aktivnostima.

ULQI NI – QYTETI SI PAS FEMI JËVE

Qyteti i Ulqinit, pa ndihma nga jashtë nuk ka mundësi për t 'u pergjigj nevojave të përcaktuara nga plani lokal e aksionit për femijët, e për këtë arsye ka nevojë për solidaritetin dhe angazhimin tonë në kujdesë për qytetaret më të rinj. Kjo nuk është ndonjë kerkesë për pranimin e standardeve të BE-së por praktika e mirë që është e pranishme në rajon dhe në Evropë. Kjo nuk është detyra jonë ligjore, por ajo është detyra jonë qytetar dhe prindëror që të femijëve tanë është dhënë një jetë më të mirë me më shumë mundesi. Plani lokal të aksionit për femijëve e parashikon funksionimin e sherbimet të ndryshme, të cilët duhet të plotesojnë nevojat e femijëve. Disa prej tyre janë sherbimet sociale, asrsimtare, shendetsore por edhe ata qe kanë të bejnë me kalimin e kohës të lirë në menyre të perfituese. Shoqata për Prosperitet Demokratik – Zid (ADP-Zid) në partneritet më qendrën Femijët Sot nga Shqipëria realizon një projekt ndërkufitar i cili e ka për qëllim pergatitjen e dokumentit për buxhetimin e sherbimeve perkushtuara i femijëve dhe angazhimin e komunitetit në zbatimin e tij.

2 KONCEPTI I QYTETI T SI PAS FEMI JËVE Koncepti i UNI CEF-it të qytetit sipas femijëve është një iniciativë botëror, e cila inkurajon komunat të zhvillojnë mehanizmat dhe informacionet mbi të cilat do t'i përmbush nevojat të femijëve në komunitetin lokal të tyre. Më një fjalë qyteti sipas femijëve është një sistem lokal të udheheqjës së mirë për plotësim dhe mbrojtjë e të drejtat të femijëve.

KARAKTERI STI KAT E QYTETI T SI PAS FËMI JËVE ( CFC – child friendly city) :         

Siguron pjesëmarrjen e fëmijëve në vendimmarrje, si dhe zbatimin e tyre; Ka një legjislacion pozitive e cila kujdeset për pozitën e statusin e femijës; Ka një strategji e zhvilluar e të drejtave të femijëve; Krijon një organ që siguron zbatimin e të drejtave të femijëve në praktikë; Analizon nevojat e femijëve në qytet dhe e vlerëson ndikimin e politikave eksistuese për përmirësimin e statusit të më të rinj;

Më cilësi të lartë dhe përkushtuara fëmijëve;

gjithëpërfshirëse

finanson

sherbimet

Përpillon statistikat e sakta për statusin dhe gjendjen e fëmijëve në qytet ; Promovon të drejtat e femijëve në publik; I ndividualisht mbron interesat e femij ëve.

TË DREJTAT E FËMI JËVE NË CFC            

Ndikon në vendimmarjë për rëndësinë e qytetit të tyrë; Ndihen të lirë për të shprehur mendimin e tyrë për çeshtjët lokale të ndryshme; Aktivisht marrin pjesë në jetën e familjës, komunitet it dhe në jetën shoqërore; Të gjithe sherbimet themelore si për shembull arsimi dhe kujdesa shëndetësore janë të disponueshme për ta; Ata kanë të drejtë për kushtet higjenike të përpiktë dhe ujë të pijshëm është në dispozicion të tyre; Janë të mbrojtura nga shfrytezimi, dhuna dhe abuzimi; Ata kanë të drejtë për lëvizjë të sigurt dhe të pavarur nepër qytet; E drejta për lojë dhe miqësi; E drejta për hapësirat e gjelbra dhe mjedisin ekologjik; E drejta për mjedisin e pandotur; E drejta për të marrë pjesë në jetën kulturore dhe shoqerore të komunitetit lokal; E drejta për t'u parë si anëtaret e barabarta në komunitet pavarësisht nga gjinia, statusi fetar, etnik, socio-ekonomik apo të tjera.

3 NDËRTI MI I CFC- it Koncepti CFC është bazuar në 9 blloqët të zhvillimit e cilët mundesojnë zbatimin e tij. Duhet të punojmë në secilin prej këtyre komponentëve të zhvillimit në menyrë që të krijojë një mjedis dhe një sistem të udheheqjës lokale, e cila është e përshtatshme për nevojat e fëmijëve.

9 BLLOQET TË ZHVI LLI MI T PËR NDËRTI MI N E CFC

1. Finansimi – plani i finansimit sipas fëmijëve; 2. Pjesëmarrja e femijëve; 3. Kuadri ligjor sipas fëmijëve; 4. Strategji lokale i të drejtave të femijëve; 5. Organi ose një mekanizëm i koordinimit në nivelin lokal për të mbrojtur të drejtat e femijëve; 6. Vlerësimi i ndikimit të politikave eksistuese mbi popullsinë e f ëmijëve; 7. Raporte të rregullta në nivel kombëtar dhe lokal mbi gjendjen e të drejtave të fëmijëve 8. Promovimi i të drejtave të fëmijëve në nivel lokal; 9. Përfaqesimi i pavarur për nevojat e fëmijëve në nivel lokal.

SHEMBUJT E QYTETËVE - MI QTË E FËMI JËVE Barcelona i ka kthyer një pjesë e ofertës se saj turistike fëmijëve dhe prinderve të tyre dhe për këtë arsye ka restorante, strehim, plazhe, kinemat, të cilët quhen “miqtë e fëmijëve” (eng. child friendly). Në vende më atë etiketë, ka përmbajtje të plotë për anëtaret më të rinj të popullsisë (sheshet lojërash, dietat e shendëtshme, video më përmbajtje edukative etj. Në këtë menyrë Barcelona arriti të indentifikojë kujdesin e saj për më të rinjtë dhe i kontribuojë zhvillimit e qytetit. Për zbatimin e kesaj politike për më të rinjtë ky qytet e ka marrë çmimin prestigjoze ndërkombetare në kategori “ qyteti më i mirë sipas fëmijëve”, qe gjithashtu bëri shumë në promovimin e qytetit.

Kopenghaga është edhe një qytet i cili e ka marrë çmimin vjetore si “qyteti sipas fëmijëve”. Përveç cilësisë së zbatimit të të gjitha elementeve që e bëjnë një qytet mik i fëmijëve, ata janë dalluar në krijimin e mjedisit ekologjik për zhvillimin e fëmijëve. Qyteti i ka krijuar një numër të madh të parqeve më përmbajtje të fëmijëve, dhe qellimi me i parë është për t 'ua dhënë femijëve mundesi të kalojnë kohë në natyrën dhe të luajnë në hapësira të gjelbra.

4 KUADRI LI GJOR i CI LI E MBRON GJENDJËN E FËMI JËVE DHE STATUSI N E TYRE NË MAL TË ZI DHE ULQI N.

Niveli kombëtar Rregulloret në fuqi në Malin e Zi, kryesisht, përmes së Kushtetutës, si dhe shumë normat ligjore garantojnë mbrojtjen e fëmijëve nga të gjitha format e abuzimit, neglizhencës dhe shfrytëzimit. Në Kushtetutën e Malit të Zi shkruhet: "Fëmijës i garantohet mbrojtja e veçantë nga shfrytëzimi psikologjike, fizike, ekonomike dhe çdo tjetër abuzimi" (neni 74, paragrafi 2).

Në Konventen mbi të drejtat e femijës të KB-së, shkruhet: 1. Në të gjitha veprimet lidhur me fëmijët, të marra qoftë nga institucionet publike, private, këta e komunitetit, apo institucionet bamirëse, gjykatat, autoritetet administrative apo organet legjislative, interesi i fëmijës duhet të jetë prioritet. 2. Shtetet nënshkruese angazhohen që t'i sigurojnë fëmijës mbrojtjen dhe kujdesin e nevojshëm për mirëqenien e tij, duke marrë parasysh të drejtat dhe detyrat e prindërve të tij, të përfaqësuesve ligjorë, apo individëve të tjerë ligjërisht përgjegjëse për të, dhe për këtë qëllim, ata marrin të gjitha masat legjislative dhe administrative të përshtatshme (Neni 3, paragrafi 1 dhe 2). Ofrimi i sherbimëve sociale për fëmijet është regulluar:

•

Me ligjin për mbrojtje sociale dhe të fëmijëve.

Përveç këtij ligji, për fëmijët më të rëndësishme janë:

• • • • •

Ligji i arsimit fillor; Ligji për arsimin parashkollor Ligji për arsimin e fëmijëve me aftësi të kufizuara (Sl.l. nr.80/ 2004 nga 2004/ 12/ 29.) Ligji për arsimin profesional; Ligji për gjimnazi etj.

Strategjitë dhe planet e veprimit të rëndësishme për fëmijët dhe të rinjtë në Mal të Zi janë:

• • •

Plani i veprimit për fëmijët (përfshin fëmijët deri në 18 vjeç) Plani Kombëtar i Veprimit për Rini (përfshin fëmijët dhe të rinjtë e moshës 14 vjeç ose më shumë) Strategji e zhvillimit të mbrojtjës sociale dhe të fëmijëve në Mal të Zi (20132017).

5 Plani Kombëtar i veprimit për fëmijët dhe të rinjtë ka skaduar, dhe një të ri është duke u krijuar. Roli i strukturave të qeverisjes lokale në sigurimin e shërbimeve për fëmijët në të ardhmen do të vazhdojë të rritet, sidomos duke pasur parasysh se Strategjia për Zhvillimin e Mbrojtjes Sociale dhe të Fëmijëve në Mal të Zi (2013-2017) e parashikon decentralizimin e sistemit të mbrojtjës sociale dhe pjesëmarrjen e qytetarëve e përdoruesëve në vendimmarrje për mënyrat dhe mjetet të kënaqshme. Decentralizimi i paraparë nënkupton përfshirjen e aktorëve të tjerë, përveç shtetit, në sigurimin e shërbimeve: organizatave joqeveritare, të sektorit privat dhe të qytetarëve. Procesi i decentralizimit të mbrojtjës sociale nuk do të thotë se të gjitha funksionet dhe të drejtat duhet të decentralizohen.

Niveli lokal Komuna e Ulqinit e ka miratuar Planin Lokal të Veprimit për Fëmijët ( nga viti 2012 deri në 2016). Ky dokument përcakton masat afatshkurtra, afatmesme dhe afatgjata dhe aktivitetet kryesore që do të ndërmarren për të krijuar një mjedis që inkurajon zhvillimin e fëmijëve dhe të rinjve dhe të krijohen kushtet për pjesëmarrjen e tyre aktive në jetën dhe punën e komunitetit lokal. Plani Lokal i Veprimit për fëmijët (PLVF) e komunës së Ulqinit përcakton qëllimet e tij në fushat e mëposhtme:

     

SË KOHËS SË LI RË (sportit dhe argëtimit); SË PJESËMARRJËS SË FËMI JËVE; SË ARSI MI T; SË FAMI LJËS; SË MBROJTJËS SOCI ALE dhe; SË SHËNDETI T dhe SI GURI SË.

Në PLV (Plani lokal i veprimit) për fëmijët objektivat e dokumentit kombëtar janë të integruara dhe të pohuara kështu:

    

Të Të Të Ta Të

gjithë fëmijët kanë të drejtë për mbrojtje nga pabarazisë; gjitha vajzat dhe djemtë kanë të drejtën e qasjës në arsimin cilësor; gjitha vajzat dhe djemtë kanë jetën të shëndetshme; mbrojë mjedisin për fëmijët ; gjithë fëmijët janë qytetaret e plotë.

Përveç këtij plani, komuna ka bërë edhe Skicën e Planit Lokal për promovimin e përfshirjes sociale - zhvillimin e shërbimeve sociale , të cila është përgatitur në përputhje me modelin e dhënë nga Ministria e Punës dhe Mirëqenies Sociale themeluar në bashkëpunim me UNDP-në dhe Bashkimin e Komunave. Ky plan i integruar përfshin

6 masat që kanë të bëjnë me zhvillimin e shërbimeve sociale për të gjitha grupet prioritare të përcaktuara në komunën e Ulqinit, dhe në këtë mënyrë edhe fëmijët dhe të rinjtë.

ADP- Zid ka zhvilluar një dokument strategjik për pjesëmarrjen e fëmijëve dhe finansimin e shërbimeve sipas fëmijëve. Ky dokument është komplementar me Planin Lokal të Veprimit për Fëmijët dhe qëllimi i tij është të ofrojë modelet e financimit të shërbimeve për fëmijët, si edhe mekanizmat e pjesëmarrjes së fëmijëve në aktivitetet në nivelin lokal.

FI NANCI MI SI PAS FMI JËS – blloku 1 "Child-budgeting" (gjuha angleze) ose buxhetimi/ planifikimi / përvetësimi i fondeve sipas fëmijëve, është një term që përshkruan zhvillimin e politikave dhe marrjen e vendimeve buxhetore që përmirësojnë jetën e fëmijëve dhe rezultatet për fëmijët nëpërmjet përdorimit efektiv të burimeve publike (fondet). Ndërhyrja e hershme dhe parandalimi është themeli i këtij planifikimi, dhe duke investuar në fëmijët nëpërmjet politikave të "zgjuara" sipas fëmijëve (child freindly) ka një ndikim pozitiv në të gjithë ciklin e jetës së tyre. Sigurimi i fondeve për sigurinë e fëmijëve, mirëqenien dhe kujdesi shëndetësor dhe arsimi do t 'i mundësojë atyre që të bëjnë një jetë të plotë të qytetarëve, prindërve dhe punëtorët më vonë. Buxhetimi për fëmijët ("buxhetimi i zgjuar") do të thotë (signifikon) marrjen e vendimeve politike dhe buxhetore për fëmijët të cilët janë:

• • • •

Efikase në përdorimin e fondeve publike; Efikase në aftësinë e tyre për të përmiresuar rezultatet për fëmijët; Afatgjata në aspektin e rezultateve; Të planifikuara në bazë të provave domethënë nevojave të fëmijëve.

Tre elemente kryesore të rëndësishme për institucionet e sistemit (organet qeveritare dhe qeverisjet lokale), kur është fjala për buxhetimin për fëmijët janë:

•

Të jetë i drejtë/ të ndershëm në planifikimin : për të siguruar që të drejtat e fëmijëve janë të mbrojtura në buxhetin që është planifikuar dhe të marrë në konsideratë ndikimin e vendimeve buxhetore mbi fëmijët.

•

Fokusimi: ta bëjë fundin i varfërisë së fëmijëve një qëllim të buxhetit qe përgatitet. Për këtë arsye duhet të ndërmarrë disa masa afatshkurtra dhe afatgjata qe aktualisht jane duke u futur.

7 •

Fleksibiliteti: një qasje nuk është e përshtatshme për të gjitha familjet, të gjithë fëmijët, dhe për këtë arsye ka nevojë për të ndërtuar fleksibilitet, në mënyrë që do të ketë ndihmë financiare dhe programore për familjet për t a përballuar ndryshimin e situatës financiare të tyre.

ANALI ZA E GJENDJES - financimi nga niveli kombëtar Fusha e mbrojtjes sociale Fondet për përfitime materiale themelore në kujdesin social dhe të fëmijës është siguruar nga Buxheti e Shtetit 1. Fondet përkushtuara për dhënien nga niveli kombëtar në vitin 2012 janë llogaritur në bazë të supozimit që të gjithë përdoruesit kanë marrë shumën e përcaktuar nga ligji gjatë 12 muajve e vitit 2012. Kështu, fëmijët që janë përfitueset nga nivel kombëtar:

• • • • •

Fëmijët që janë përfitueset nga MOP (sigurimi material i fam iljës): 432 fëmijët Fëmijët që janë përfitueset nga DD (dječ iji dodatak - kompensimi fëmijë): 398 fëmijë (rreth 95 520 euro) Fëmijët që janë përfitueset nga Paaftesi Personal: 27 fëmijë (rreth 16 200 euro) Fëmijët që janë përfitueset nga ndihma financiale për kujdes dhe ndihmë: 27 fëmijët Fëmijët që qendrojnë - te të afërm 2 fëmijë dhe në institucionet 4 fëmijë. Ky numër rrjedh nga CSR nuk përputhet me të dhënat nga Raportin Vjetor të Ministrisë së Punës dhe Mirëqenies Sociale për vitin 2012.

Lartësia e ketyre përfitime sipas ligjit aktual mbi mbrojtjen sociale dhe të fëmijëve përcaktohet nga disa nenët e ligjit. Ligji për mbrojtje sociale dhe të fëmijët thekson në pjesën Ndihma financiale nga mbrojtja sociale nën juridiksionin e komunës, se: "Komuna mund, në përputhje me mundësitë financiare të sigurojë mbështetje materiale për mbrojtje sociale, si për shembull ndihma e njëherërshme, subvencionet për të paguar për shërbimet që ofrojnë ndërmarrjet publike të themeluara nga komuna dhe përfitimit et e tjera nga mbrojtja sociale. Llojet e kompensimit, kushtet, mënyra dhe procedura për realizimin e të drejtës të përmendur në paragrafin 1 të Nenit 39 të Ligjit për mbrojtje sociale dhe të fëmijëve është përcaktuar nga ana e autoritetit kompetent të komunës.

Të dhëna janë marrë nga CSR

8 Nga fondi i lojrave të fatit në vitin 2012 në fushën e mbrojtjës sociale dhe aktiviteteve humanitare janë financuar dy projekte që zbatohet në Ulqin, e shumës totale prej 8 606 euro. Nga fondi i lojrave të fatit në vitin 2012 në fushën e përmbushjes së nevojave të personave me aftësi të kufizuar për organizatët e Ulqinit janë ndarë 6500 euro. Në vitin 2012 nga Fondi i lojrave të fatit në fushën e arsimit jo-institucional është financuar vetëm një projekt të fokusuar në Ulqin dhe për atë është ndarë 2 500 euro. Në fushën e Kohës së lirë, për sportin nga niveli kombëtar nëpër Drejtorisë së Rinisë dhe Sportit me vendimin e bashkëfinancimit të organizatave sportive2 në vitin 2012 nga buxheti i Malit të Zi është ndarë gjithsej 3 500 euro.

ANALI ZA E GJENDJES – finansimi nga niveli lokal Gjatë analizës së gjendjes në planin lokal të veprimit për fëmijët, është konstatuar se nuk ka një sistem të zhvilluar të financimit të shërbimeve sociale nga buxheti lokal. Nuk ka të dhëna të sistematizuara që kanë të bëjnë vetëm me financimin e shërbimeve ose në përgjithesi me përfitime që lidhen me fëmijët, por mund të kemi një pasqyrë të përgjithshme të të dhënave për buxhetin e qeverisë lokale të Ulqinit për vitin 2011 3. Supozohet se një pjesë nga masat financiare për fëmijët dhe të rinjtë dhe programet të dedikuara për ata mund të gjenden në çështjet e buxhetit 431 transferimet tek institucionet, individët, OJQ dhe sektori publik (informacioni nuk detajuar): 431-3 - 1, ndihma e njëhërshme sociale: të planifikuar 3 000 euro, të paguar 6 590 euro. • 431-1-3 Transferet në institucionet e sportit dhe kulturës: të planifikuar 60 000 EUR, të paguar 37 457,75 euro. • 431-2-1 Transferet në organizatat jo-qeveritare: të planifikuar 30 000, të paguar 4 900 euro. • 431-3-2 Bursat e planifikuara: 12 000, dhe është paguar 20 880 euro. • 431-4-2 Kryqi i Kuq: të planifikuar 3 000 EUR, dhe të paguar 550 euro. Të dhënat për shpenzimet e qeverisë lokale në Ulqin në vitin 2012 për mbrojtjen sociale dhe të fëmijëve janë si më poshtë:

•

• •

42 - transferet për sigurimin sociale: 421-5: 17 000 EUR ndihma për fëmijët me aftësi të kufizuara.

Drejtoria e Sportit dhe Rinisë, vendim për bashkëfinancimin e organizatave sportive në vitin 2012.

Të dhëna nga faqja e komunës së Ulqinit www.opstinaulcinj.com

9 Si ta bëjë analizën e buxhetit: Për të shqyrtuar gjendjen është e nevojshme për të analizuar nivelin kombëtar dhe lokal, dmth. si buxheti vjetor i shtetit në të vërtetë shpenzohet për fëmijët, si dhe buxheti i qevërisjes lokale, duke kërkuar në të dy rastet shpenzimet direkte dhe indirekte. Analizën mund të bëjnë përfaqësueset e qevërisjes lokale, por edhe institucionet e tjera ose organizatat e shoqërisë civile. Linjat kohore për analizën janë gjithashtu e rëndësishme në qoftë se ne duam të ndikojmë në planifikimin e buxhetit të vitit të ardhshëm. Është e rëndësishme që të përfshijë tre nivele e analizës: 1. Vendimi për buxhetin (kombëtar dhe lokal) 2. Vendimi për rishikimin e buxhetit 3. Vendimi për ekzekutimin e buxhetit (ndonjëherë ky nuk është në dispozicion në dhjetor, por vetëm në mars të vitit të ardhshëm). Përveç kësaj analize, të cila mund të japë një pamje të gjendjes kur është fjala për financimin e sherbimëve për fëmijët nëpërmjet punës së ofruesve të shërbimeve, është gjithashtu e nevojshme që të ketë një pasqyrë të përfitimeve sociale, si dhe përfitimëve në fushën e mbështetjes së edukimit të fëmijëve.

Duhet të kemi parasysh se kjo është vetëm një pamje e përgjithshme të shpërndarjen e masave në fushën e mbrojtjes sociale, ndërsa shërbimet e tjera injorohen.

MEKANI ZMAT E FI NANCI MI T TË SHËRBI MEVE

Praktika evropiane njeh tre mekanizma kryesore për financimin e shërbimeve të iniciuara nga ofruesit joshtetërorë - mbështetje buxhetore, kontraktim dhe pagësa të palëve të treta.

Mbështetja buxhetore , e cila është arritur përmes subvencioneve dhe granteve është përdorur zakonisht për të nxitur zbatimin e politikave lokale apo të qeverisjes, për të promovuar ide të reja (si projekti start-up) dhe për të mbështetur ekzistencën dhe punën e organizatave. Subvencionet për disa nga organizatat si ndihma institucionale shërbejnë për të pasur një rol të qëndrueshme si partnerë përfaqësuese të administratës shtetërore ose lokale në zhvillimin e politikave të ndryshme shoqërore publike. Modeli ka mungësitë në aspektin e transparencës dhe përgjegjësisë së financave publike.

Kontraktimi ose prokurimi i shërbimeve është ndërmarrë në mënyrë që të sigurojë shërbimin e konsumatorëve ose angazhim të veçantë në fushën e zhvillimit të

10 komunitetit, duke përfshirë edhe punën humanitare. Ka mënyra të ndryshme të kontraktimit. Në aspektin e rregullave ligjore, qeverisj a lokale mund të bëjë kontraktim nëpërmjet një procedure të prokurimit publik. Varësisht nga sasia e investimeve në shërbim, kontraktimi mund të realizohet me metodën pazar dhe thirrje për tender. Jashtëzakonisht të rëndësishme për pushtetin lokal, si dhe organet që janë të përcaktuara për zbatimin e politikave për fëmijët është të shmangë negociatat e drejtpërdrejta me ofruesit për shkak të mungesës së transparencës dhe përgjëgjësisë së financave publike. Negociatat e drejtpërdrejta janë të justifikuara në rrethanat tona nëse nuk ka ofruesit mjaft e mirë ose ka ofruesit e shërbimeve që tashmë ofrojnë shërbimet e nevojshme, kanë kualifikime profesionale dhe dallohen për cilësinë në këtë fushë. Parimi i zgjedhjes së ofruesve të shërbimeve mund të përfshin parime te tillë: ekonomi (përdorim të kujdesshëm të burimeve), efikasitet (ofrimi i shërbimeve në nivel të caktuar të cilësisë me shpenzimet më të ulëta) efektivitet (ofrimi i shërbimeve në nivel më të lartë, ose një shume më të madhe për një sasi të caktuar të parave) dhe parimi Vlera për para (kombinimi optimal i tri parimeve të mëparshme - cilësisë më të lartë në çmimin më të ulët)

Pagesa të palëve të treta - qeverisja lokale është ajo që paguan për shpenzimet të siguruara nga ofruesi i shërbimit - drejtpërdrejtë - pagesa për fryme ose përdoruesit nëpërmjet kuponave. Për pagesat për frymë, institucioni kompetent përcakton standarde të cilësisë që sigurohet nëpërmjet licencimit të ofruesve të shërbimeve, ky përcakton edhe shpenzimet e ofrimit të shërbimeve, atëherë ofruesi paguhet në bazë të numrit të përdoruesve të shërbimit. Mekanizmi i kuponave përdoruhet në mënyrë që klientët potencial marrin kuponat të cilat më pas mund të përdoren për të lir ë. Ofruesi i shërbimeve pastaj merr pagesën në bazë të numrit të shërbimeve.

KRI JI MI E NJË FONDI PËR FËMI JËT NË NI VEL LOKAL

Arsyet për formimin e fondit - efikasiteti dhe plotësimi të nevojave të fëmijëve në nivel lokal dhe kontraktimi social për nevojat e shërbimeve sociale dhe të tjera në nivel lokal është arritur nëpërmjet ndërveprimit të liberalizimit dhe të llojeve të ndryshme të decentralizimit - politike, administrative, fiskale dhe të tregut. Liberalizimi, si një formë e decenralizimit të tregut është shumë e rëndësishme, sepse ajo redukton kufizimet ligjore të sektorit privat (duke përfshirë civile) në angazhimin në konkurrencën e tregut në zonat, në të cilat deri tani qeverisja ose monopolet të rregulluara kanë pasur një rol kryesore. Kontraktimi efikas të shërbimeve e

kerkon zhvillimin e proceseve efektive të prokurimit dhe rregullave të tjera që lejojnë mekanizmat transparente dhe të përgjegjshme të angazhimit të ofruesve të shërbimeve nga sektori privat. Një ligj i ri për mirëqenien sociale e ka

11 dhënë mundësinë e licencimit të shërbimeve sociale, në fushën e arsimit joformal është e hapur mundësia e regjistrimit dhe punës së organizatorëve të arsimit, por kjo nuk ka shkaktuar krijimin e një sistemi i mbështëtjes shërbimeve që dal nga nevojat e fëmijëve dhe të prindërve të tyre. Në disa zona, si p.sh. Sport – me hapjen e hapësirës për klubet sportive private nuk ka më nevojë për përfshirjen aktive të shtetit në financimin e sportit dhe rekreacionit.

Decentralizimi politik , edhe pse zyrtarisht është në fushën e përgjegjësisë së zonat elektorale dhe jo së qeverisë qendrore nuk është i natyrës për të inkurajuar partneritetet dhe kontraktimin me aktorët jo-shtetërorë dhe shoqatat civile që janë në gjendje për të ndihmuar në përmbushjen e nevojave të komunitetit. Numri aktual i shërbimeve për komunat është tregues i qartë.

Decentralizimi fiskal dhe mungesa e tij ndikon në mënyrë të ndjeshme në kapacitetet e qeverisjes lokale që si një pjesë e të ardhurave të saj apo të masave të marra nga qeveria qendrore marr vendime për shpenzimin që lidhen me funkcionet që janë transferuar ligjërisht te autoritetet lokale. Ligji për qeverisjet lokale - shumica e fushave që janë subjekti i politikave për fëmijët trajtohen në mënyrë fakultative (arsimi, mbrojtj a sociale, sigurisë dhe kujdesi shëndetësor). Megjithëse qeveria qendrore në këtë kohë ka për qëllim ta përcjellë pjesën e shërbimeve sociale në nivel lokal, pa marrë parasysh nevojën për të siguruar fonde të mjaftueshme është e mundshme që këto shërbime nuk do të sigurohen në mënyre të duhur, ose nuk do të ofrohen fare. Sigurisht, se të gjitha paratë për shërbimet nuk mund të arrijnë nga niveli kombëtar duhet të krijohen masat për të gjeneruar para nëpërmjet taksave lokale. Nga ana tjetër edhe decentralizimi administrativ është e nevojshme për të lejuar percjëlljen e vendimmarrjes, kontraktimit, financimit dhe menaxhimit të shërbimeve në nivelin lokal. Të gjithë kjo marr kohë, të cilën nevojat e fëmijëve të grumbulluara në qytet nuk mund të presin. Prandaj, propozimi i formimit të Fondit krijon kushte që në mënyrë inovative sigurohen fonde për të filluar shërbimet që më vonë mund të bëhet subjekt i vlerësimit në momentin kur masat e decentralizimit fiskal dhe administrativ do të ketë efekte në financimin e shërbimeve dhe nevojave të fëmijëve. Fondi për fëmijë duhet të bëhet mekanizmi fillestare për trupin multidisiplinar dhe strukturat e komunës për të ngritur fonde në nivel lokal dhe për t'u përqëndruar në financimin e shërbimeve prioritare për fëmijët. Modeli siguron mobilizimin e komunitetit - qytetarëve, bizneseve, fëmijëve dhe prindërve në financimin e nevojave të fëmijëve.

Burimet e mundshme të rritjes së fondeve për Fondin e Fëmijëve: •

% masat e buxhetit të dedikuara për institucionet e sportit, kulturës, dhe organizatat joqeveritare dhe për ndihmën, bursat dhe shpërmblimet.

12 •

Të ardhurat që do të fitojë LOGO "Ulqini - Një qytet sipas fëmijëve" Të drejtën për ta përdorur logonë do të kanë baret, restorantet, plazhat, objektet për shitje, objektet për strehimi që, përveç pagësen e anëtarsisë, i plotësojnë standardet të përcaktuara (restorante më ushqimin e përshtatshëm për fëmijëve, me përmbajtjen e animacion për fëmijë, etj). Nëpërmjet blerjes pronarët kanë mundësi për promovimin në kuadër të ofertës turistike, të cila është zbatuar nga qyteti dhe organizatat turistike.

•

Pagesa për kartat prindërore me të cilat do të realizohet zbritje në dyqane me të cilët do të behet një marrëveshje mbi bashkëpunimin dhe mbështetjen e Fondit për Fëmijët (librari, dyqane karamele, terrene sportive, ...) .

•

në bazë të një kërkese për mbështetje nga Fondi Shtetëror për Zhvillim .

•

sipas procedurës që do të krijohet për të financuar shërbimet sociale nga buxheti i shtetit.

•

% vullnetar i të ardhurave të fituara nga shkollat të cilat kanë dhënë sallat sportive me qira.

•

nga donacionet dhe dhuratat .

PJESËMARRJA – blloku 2 Pjesëmarrja qytetare është një bllok shumë i rëndësishëm në ndërtimin e qytetit sipas fëmijëve, sepse ajo mund të zëvendësojë mungesën e burimeve për zbatimin e shërbimeve të caktuara që janë të nevojshme për fëmijët, për të cilët autoritetet lokale nuk kanë financat. Nga ana tjetër është shumë e rëndësishme që qytet arët janë ata që do të përcaktojnë prioritetet për veprim, sepse mund të ketë situata në të cilat ka fonde të mjaftueshme, por nuk janë të alokuara si duhet. Si pasojë e kësaj situate, ka shumë shërbime të cilat nuk janë aq prioritare duke analizuar problemet më të ngutshme në komunitet. Çdo komunitet lokal ka nevoja të veçanta, dhe nuk ka asnjë formë e vetme e prioriteteve apo nevojave që mund të aplikohet për të gjitha qytetet. Pjesëmarrja e qytetarëve është e drejta e tyre, por edhe detyrim duke folur për një shoqëri demokratike.

Pjesëmarrje aktive

Konsultimi

I nformimi

•

I nformimi - niveli më i ulët të pjesëmarrjes qytetare, marrëdhënia one-way në komunikim. I nstitucionet informojnë qytetarët informuara në lidhje me ta;

•

për

vendimet,

qytetarët

janë

Konsultimi - niveli i dytë të pjesëmarrjes, informimi reciprok midis institucioneve dhe qytetarëve, shkëmbimi i mendimeve;

•

Pjesëmarrje aktive - niveli më i lartë të pjesëmarrjes qytetare, nuk duhet të kritikojmë zgjidhjet dhe vendimet ekzistuese, por të ofrojmë zgjidhjet dhe të marrim pjesë aktivisht në zbatimin e tyre (implementimi i politikave publike, jo vetëm të marrë pjesë në krijimin e tyre).

Menyrat e pjesëmarrjes aktive:   

fillimi i iniciativës pjesëmarrja në grupin joformal apo në nje lëvizje; Pjesëmarrja në punën e OSHC-ve (organizatave të shoqërisë civile apo OJQ sinonimi - grupet formale)

QYTETARËT AKTI VE JANË ATA QË MARRI N PJESË NË MËNYRË AKTI VE NË JETËN E NJË SHOQËRI E. MOTI VI MI PËR QYTETARI AKTI V:    

mbrojtja e të drejtave përmirësimi i statusit të grupit të vetem vetëdija për ndihmën për funkcionimin e komunitetit mbështetja e transformimit të gjendjes ekzistuese.

14 Qytetarët aktive të përgjigjen për problemet që linden në komunitet, mbrojnë dhe luftojnë për të drejtat e tyre dhe të tjerëve. Nëse e marrim një nga të drejtat e fëmijëve që duhet të respektohen në qytet sipas fëmijëve: "E drejta e fëmijëve për t’u parë

si anëtarët e barabarta të bashkësisë pavarësisht nga gjinia, statusi fetar dhe etnik, socio- ekonomik apo të tjera", ajo na çon te përfundimi se definicioni: pjesëmarrja e qytetarëve i referohet edhe anëtarëve më të rinj të komunitetit lokal.

MEKANI ZMAT E PJESËMARRJES NË QYTET SI PAS FËMI JËVE •

Pyetësorët për analizën e nevojave mbi bazën e të cilave vlerësohen prioritetet për buxhetin;

•

Krijimi dhe pjesëmarrja e qytetarëve në zbatimin e shërbimeve që plotësojnë nevojat e fëmijëve;

•

Organi i koordinimit që siguron që të gjitha politikat që janë bërë në nivel lokal për të qenë sipas fëmijëve;

•

Ekipi multidisiplinar për të planifikuar, menaxhuar dhe monitoruar procesin e kontraktimit dhe zbatimin e shërbimeve.

ZBATI MI PRAKTI K TË DOKUMENTI T NË DI SA HAPA Plani Lokal të Veprimit për Fëmijët ( PLVF) ka përcaktuar si fusha prioritare:      

E KOHËS SË LI RË (sportit dhe rekreacionit); E PJESËMARRJES SË FËMI JËVE E ARSI MI T; E FAMI LJËS; E MBROJTJES SOCI ALE; E SHËNDETI T dhe SI GURI SË.

KUR THEMI SHËRBI M, NUK MENDOJMË VETËM PËR SHËRBI MET SOCI ALE, POR EDHE PËR SHËRBI ME TË TJERA TË CI LËT I OFROHEN FËMI JËVE BRENDA FUSHAVE QË PËRCAKTON PLVF.

HAPI 1 - ekipi multidisiplinar dhe vlerësimi i nevojave Në secilën nga fushat e ofruara në PLVF, është e mundur për të krijuar dhe zbatuar një shumëllojshmëri të gjerë të shërbimeve.

15 Sepse ka një numër të madh shërbimesh të mundshme në çdo fushë ka pyetje cili prej tyre është prioritet për zbatimin në një komunitet të caktuar? Përgjigjja e vërtetë në këtë pyetje mund të jepet vetëm nga qytetarët, në këtë rast fëmijët dhe prindërit e tyre, duke treguar kështu pjesëmarrjen e QYTETARËVE NË PROGRAMI MI N E PRI ORI TETEVE. Prandaj, është e nevojshme që TRUPI MULTI DI SI PLI NAR për çështjet e fëmijëve i konsulton për këtë çështje përmes përdorimit të PYETËSORËVE që janë dhënë si Aneksi i Dokumentit Strategjik (pyetësori i UNI CEF-it për fëmijët dhe prindërit). Ky organ siguron që mbrojt en interesat e fëmijëve në çdo politikë (planet urbanistike të qytetit, politikat e punësimit, etj). Ovo tijelo može imati i ulogu namicanja sredstava za servise koji su prepoznati kao prioriteti u određ enom gradu kroz model privatno-javnog partnerstva i saradnje sa profitnim i civilnim sektorom. Ky organ mund të ketë një rol për ngritjen e fondeve për shërbime që janë identifikuar a si prioritete në një qytet të caktuar sipas modelit të partneritetit publik-privat dhe bashkëpunimit me sektorin përfitim dhe civil.

HAPI 2 – FI NANCI MI I SHERBI MËVE dhe SHPËRNDARJA e FONDËVE Fondët për funksionimin e disa shërbimeve sigurohen nga buxheti nga niveli kombëtar, disa nga buxheti lokal, dhe për shumicën të shërbimeve nuk është ndarë asnjë fond. duhet gjithashtu të theksohet se në fushat e financimit të centralizuar (p.sh. kujdes shëndetësor), nuk ka mbështetje të plotë financiare për të gjitha shërbimet brenda fushës (dmth. nuk janë financuara të gjitha shërbimet të parandalimit të abuzimit, shëndetit riprodhues, etj.). Për shkak të mungesës së fondeve, një numër i planeve lokale edhe mbetet të parealizuar.

Pas punëve hartografike që janë prioritet në një komunitet të caktuar ( hapi 1) , çështja e ngritjen e fondeve dhe zvogëlimit të shpenzimeve për shërbimet, që nuk do të jetë në kurriz të cilësisë së shërbimit. Ky dokument ofron mekanizmat për furnizimin me burime shtesë – Fondi lokal të Fëmijëve, një partneriteti privat- publik, si edhe modelet e zvogëlimit të shpenzimeve pjesëmarrja e qytetarëve në realizimin e shërbimit . Fondi lokal do të menaxhohet nga një organ i cili është formuar vetem për këtë qëllim, një partneritet publik lokal do të bëhet përmes mekanizmave të përcaktuara në dokumentin strategjik. Fondi lokal për fëmijët do të buxhetohet nga fondet që evoluan në bazë të ofertës CFC, si përshkruhet në dokumentin strategjik.

16 HAPI 3 – ZBATI MI I SHËRBI MI T Siç përcaktohet shërbimet prioritare që duhet të mbështet en dhe fondet për funksionimin e tyre, mund të fillojë zbatimi i tyre që është përcaktuar me dokumentin strategjik.

HAPI 4 – PJESËMARRJA E QYTETARËVE Pjesëmarrja e qytetarëve në ofrimin e shërbimeve, është me rëndësi të madhe jo vetëm për shkak të zvogëlimit të shërbimeve, i cili nuk është në kurriz të cilësisë, por jap edhe të mirat sociale për një komuniteti lokal të caktuar. Përfshirja e qytetarëve në procesin e ofrimit të shërbimeve zhvillon solidaritet, ndjeshmëri, inkurajon përfshirjen e grupeve në nevojë. Në këtë rast, komuniteti në tërësi bëhet përgjegjës dhe bëhet një partner të qeverive lokale në gjetjen e zgjidhjeve për problemet lokale, duke përshpejtuar zhvillimin socio-ekonomik. Nga ana tjetër, nëpërmjet përfshirjes në zbatimin e shërbimeve, qytetarët zhvillojnë ndjenjën e pronësisë në shërbimin e caktuar dhe ndryshojnë qëndrimin ndaj pronësisë së komunitetit lokal. Nëse, për shembull do të përfshini qytetarët në shërbim për organizimin e kohës së lirë për fëmijët në të cilin realizohet ndërtimi i sheshit lojërash, ju mund të jeni i sigurt që ju jeni duke ulur shanset e shkatërrimit të këtij tereni. Shanset për shkatërrimin e mëvonshme janë të ulur edhe kur përfshini edhe një grup që shpesh qëndron në këtë teren (prindërit me fëmijët), ose një grup që kërcënon me shkatërrimin (mëhalla e Romëve në afërsinë e sheshit lojrave).

HAPI 5 – VLERËSI MI I EFEKTEVE DHE RAPORTI MI Trupi multidisiplinar do të raportojë për gjendjen e politikave për fëmijët dhe nivelin të ndërtimit të blloqeve që një qytet të veçantë bëjnë më afër CFC. Përveç kësaj roli i tij do të ishte për të raportuar mbi zbatimin e shërbimeve që janë projektuar për fëmijët në nivel lokal, dhe në bazë të kësaj të vlerësonte ndikimin e këtyre shërbimeve në arritjen e qellimëve të politikave specifike për fëmijët në nivel lokal dhe kombëtar. Prandaj, ky organ do të ketë funksionin e monitorimit të ofrimit të shërbimeve që janë identifikuara si prioritetet për mbështetje.

Autoriteti për ta menaxhuar Fondin Lokal për fëmijët do të ketë një detyrim të raportimit te ekipi multidisiplinar për aktivitetet e tij.