PREFACE ‘Stad van de Zon’: the largest CO2-neutral residential
A project like this requires a long-term vision and a
project in the world has now become reality.
creative collaboration with the many partners involved. We would like to thank urban planner, Ashok
The municipality of Heerhugowaard now has an ad-
Bhalotra, the council committee, the European Com-
ditional 1,600 homes to its name, all of which are
mission, the Province of North Holland, Hoogheem-
energy-efficient and most are fitted with solar panels.
raadschap Hollands Noorderkwartier, Bouwfonds
The homes in this residential area accommodate
Ontwikkeling, energy provider Nuon, VBM Ont-
the young and old, rich and poor, able and less able-
wikkeling, Hallokaties CV and Woonwaard housing
bodied. Three wind turbines ensure that the area is
corporation. Various experts, including those from
CO2-neutral. A 70 hectare lake offers a natural and
ECN, TNO, Koppen Vast Goed, New-Energy-Works
recreational environment as well as providing a wa-
and SenterNovem contributed valuable know-how.
ter storage facility. A labyrinth of flowing water cre-
Last, but not least, we would like to thank the build-
ates a natural purification system.
ing contractors, all of whom showed considerable courage, creativity and determination.
Stad van de Zon is all about the future. The area is lifetime and climate-proof, incorporating a wonder-
Now the baton is passed to the residents, through a
ful green infrastructure. Following the working visit
very active local committee.
by Prince Willem Alexander in 2006, this project is also ‘PWA-proof’.
We are very proud that Stad van de Zon has become an icon and a shining example of sustainability, both
All this is the result of the forward-looking vision of
within the Netherlands and far beyond its borders.
the administrators of the time and the determination
Its fame extends worldwide.
and input of the many people who followed them. Heerhugowaard has always been a town of ‘doers’,
We congratulate everyone involved and wish the
but we became more of a Town with Opportunities,
residents a very sunny future.
with an ‘I dare’ attitude. This created the right climate
6
for the development of Stad van de Zon, which, in
Jan Willem de Boer and Robbert Jan Piet
turn, also generated new opportunities.
Project councillors, Stad van de Zon
VOORWOORD
Stad van de Zon: de grootste CO2-emissieneutrale wijk ter wereld is een feit. Heerhugowaard heeft er met Stad van de Zon 1.600 woningen bij. De woningen in deze wijk zijn energiezuinig en verreweg de meeste hebben zonnepanelen. Er is gebouwd voor iedereen: jong, oud, arm, rijk, gezond en minder gezond. Drie windturbines zorgen ervoor dat de wijk CO2-neutraal is. Een groot meer van 70 hectare biedt natuur en recreatiegebied en bergt water. Een stromingslabyrint zorgt voor natuurlijke waterzuivering. Stad van de Zon is toekomstgericht gebouwd. Het is levensloop- en klimaatbestendig, met een mooie groenstructuur in de wijk. Wij noemen het sinds het werkbezoek van Zijne Koninklijke Hoogheid prins WillemAlexander in 2006 ‘PWA-proof’. De totstandkoming van Stad van de Zon is te danken aan de vooruitziende blik van de bestuurders van toen en de vasthoudende inzet van velen daarna. Heerhugowaard was al een stad van doeners. We werden steeds meer Stad van Kansen met een ‘IK DURF’-mentaliteit. Dat vormde het juiste klimaat waarin Stad van de Zon kon ontstaan. Stad van de Zon werd op haar beurt weer een kans, en zo versterkten beide elkaar.
Een project zoals dit vereist een lange adem en een creatieve samenwerking van de vele partners. Wij danken stedenbouwkundige Ashok Bhalotra, het gemeentebestuur, de Europese Commissie, de provincie NoordHolland, het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, Bouwfonds Ontwikkeling, Nuon, VBM Ontwikkeling, Hallokaties CV en Woningcorporatie Woonwaard. Diverse adviseurs als ECN, TNO, Koppen Vast Goed, New-Energy-Works BV en SenterNovem brachten waardevolle kennis in. En last but not least danken wij de bouwers. Allen hebben veel durf, creativiteit en doorzettingsvermogen ingebracht. Nu wordt het stokje overgenomen door de bewoners, met een zeer actief wijkpanel. Wij zijn er trots op dat Stad van de Zon inmiddels een icoon en lichtend voorbeeld voor duurzaamheid is geworden in binnen- en buitenland. Dat het zelfs wereldwijd wordt geroemd. Wij feliciteren een ieder en wensen de bewoners een zonnige toekomst. Jan Willem de Boer en Robbert Jan Piet Projectwethouders Stad van de Zon
7
CONTENTS Introduction
10
INSPIRATION
12
Heading into the wind Councillor – Jan Willem de Boer
17
From zero to infinity Urban planner – Ashok Bhalotra
CONFIDENCE
76
Admiration and amazement Project officer – Pietro Menna
80
Shortfalls are short-lived 22
A sustainable lifestyle
Former project manager for solar energy – Christian Verberne
Resident/entrepreneur – Margreet Baas
26
VISIBLE
28
85
Aiming high Solar energy advisor –
Former project manager for energy – Cees Bakker
38
92
TOTALLY NATURAL
94
Harnessing experience Project manager – Erik Rijsenbrij
Former Provincial Executive – Albert Moens 43
Solar energy taken for granted
Interweaving form and function
Location manager – Paul de Bruijn 46
Open view 51
COOPERATION
52
Developer – Willem Koppen
58
Teamwork and innovation Solar energy supplier – Kie Tan
62
Bridges at skating height Overall project manager – Joost Bruijn
66
It takes two to tango Marketing and sales – Kjartan Skaugvoll
71
Low energy bills Resident – Rik van der Zwart
75
99 102
An icon Councillor – Robbert Jan Piet
Resident – Bob de Boer
Managed to perfection
8
Resident – Rienk Hamer
Fostering sustainability
Architect – Neelu Boparai
88
34
Going all the way Project developer – Ben Vos
Leendert Verhoef Making economies
Solar panels, our trump card
108
RESOURCES
110
Everyone else involved
112
Terminology
116
Timeline
118
Map of Heerhugowaard South
120
Map of Stad van de Zon
121
Details and designs
122
The European SunCities project
132
Register
134
INHOUD
Inleiding
11
BEZIELING
12
Vol in de wind Wethouder – Jan Willem de Boer Van nul tot oneindig Stedenbouwkundige – Ashok Bhalotra Bewust leven Bewoner/ondernemer – Margreet Baas
ZICHTBAAR Zonnepanelen zijn het uithangbord Ex-projectleider Energie – Cees Bakker Alles uit de kast gehaald Projectontwikkelaar – Ben Vos Hier ontluikt duurzaamheid Ex-gedeputeerde – Albert Moens Weven met vorm en functie Architect – Neelu Boparai Vrij uitzicht Bewoner – Bob de Boer
VERTROUWEN
28
Bewondering en verwondering Projectmanager – Pietro Menna Tekorten zijn tijdelijk Ex-projectleider Zonne-energie – Christian Verberne Kunst- en vliegwerk Adviseur Zonne-energie – Leendert Verhoef Op besparingsjacht Bewoner – Rienk Hamer
30
VANZELFSPREKEND
36
Meeliften op ervaring Projectleider – Erik Rijsenbrij Zonne-energie is vanzelfsprekend Locatiemanager – Paul de Bruijn Het werd een icoon Wethouder – Robbert Jan Piet
15 18 25
41 45
Volledig in regie Ontwikkelaar – Willem Koppen Teamwork en innovatie Zonne-energieleverancier – Kie Tan Bruggen op doorschaatshoogte Overall Projectleider – Joost Bruijn It takes two to tango Marketing & Sales – Kjartan Skaugvoll Lage energielasten Bewoner – Rik van der Zwart
79
82 86 91
94
96 100 104
48
HULPBRONNEN SAMENWERKING
76
110
52
55 60 65
Al die andere betrokkenen Verklarende begrippenlijst Tijdbalk Plattegrond Heerhugowaard-Zuid Plattegrond Stad van de Zon Details deelprojecten Het Europese project SunCities Register
112 114 118 120 121 122 133 135
68 73
9
INTRODUCTION Everyone is familiar with Stad van de Zon. It is a
talked openly about their experiences, their suc-
household name, almost a trademark. Stad van de
cesses and their pride. But they also put things into
Zon is known far outside our Dutch borders. It is the
perspective and expressed their doubts or frustra-
world’s largest CO2-neutral residential area, with 2.45
tions. These are their reflections.
megawatt peak (MWp) of solar energy and wind turbines, together supplying 6.9 MW of power. The area
However, these are just the first stories to come out
produces zero net CO2 emissions.
of Stad van de Zon. There are many others and many more will be created, because towns create stories.
‘How could a small town as Heerhugowaard accom-
Stad van de Zon does this too. Some stories are
modate a project of this size?’ This was the difficult
long-lived, like Grimm’s fairy tales. Others are short-
question asked by Pietro Menna (European Com-
lived, like a bedtime story. It is always the people
mission) in 2008. An interesting question, all the
themselves who bring these stories to life with their
same, because the answer can teach other local au-
human characteristics and insights: wisdom, integ-
thorities how to do the same, or even more. And we
rity, determination, belief, modesty, hope, trust and
do not confine ourselves to wind and solar energy
love, but sometimes also their jealousy and fear.
here. ‘Human’ energy also plays a key role: human energy generated with foresight and passion to cre-
The photos in this book reflect these experiences,
ate something magnificent. Heerhugowaard had
but also give a unique perspective of the district. We
that foresight and passion.
hope you will be inspired by these experiences and will add your own story.
In the process of writing this book, we interviewed
10
20 people who contributed their courage, insight
Leendert Verhoef and Ageeth Hollenberg
and passion to ensure the project’s success. They
New-Energy-Works BV / Gemeente Heerhugowaard
INLEIDING
Wie kent Stad van de Zon niet? Het is een begrip, bijna een merk. Stad van de Zon is tot ver buiten Nederland bekend, onder de naam SunCities. Het is ’s werelds grootste CO2-neutrale woonwijk met 2,45 megawattpiek (MWp) aan zonne-energie en windturbines die samen 6,9 megawatt (MW) leveren. De wijk stoot netto geen CO2 uit. ‘Hoe kon een kleine gemeente als Heerhugowaard dit project in vredesnaam voor elkaar krijgen?’ Die moeilijke vraag stelde Pietro Menna van de Europese Commissie in 2008. Een boeiende vraag, want met het antwoord kunnen andere gemeenten dit misschien ook. Wij denken dat niet windenergie of zonne-energie maar menselijke energie de essentie is. Menselijke energie die met durf en passie wordt opgekweekt en dan tot grote bloei komt. Hier in Heerhugowaard was die durf er en ontstond die passie. In dit boek zijn twintig mensen geïnterviewd die dit project hebben meegemaakt. Zij hebben hun durf, passie, ziel en zaligheid ingebracht. Zij vertelden openhartig over hun belevenissen, hun successen en hun trots. Maar ze relativeerden ook en toonden hun twijfels en soms hun
frustraties. Wat u hier kunt lezen zijn hun herinneringen. Het zijn hun bespiegelingen. Dit zijn pas de eerste verhalen van Stad van de Zon. Er zijn nog veel andere verhalen, er zullen veel nieuwe ontstaan, want steden brengen verhalen voort. Stad van de Zon ook. Sommige verhalen leven lang, zoals de sprookjes van Grimm. Andere leven kort, zoals een verhaaltje voor het slapengaan. Het zijn altijd de mensen die de verhalen tot leven brengen. Met menselijke eigenschappen en inzichten: wijsheid, rechtschapenheid, vasthoudendheid, geloof, bescheidenheid, hoop, vertrouwen en liefde, maar soms ook jaloezie en angst. De foto’s in dit boek verbeelden die belevenissen, maar geven ook een geheel eigen perspectief op de wijk. Wij hopen dat u geïnspireerd raakt en uw eigen verhaal toevoegt. Leendert Verhoef en Ageeth Hollenberg New-Energy-Works BV / Gemeente Heerhugowaard
11
15 Vol in de wind Heading into the wind 18 Van nul tot oneindig From zero to inďŹ nity
IN
SP
IR
AT I
O
N
B
EZ
IE
LI
N
G
25 Bewust leven A sustainable lifestyle
13
WETHOUDER Jan Willem de Boer
VOL IN DE WIND
‘In 1992 hebben wij een studie laten verrichten naar het energiegebruik in nieuwbouwwijken. Hoe zouden we zo veel mogelijk energie kunnen besparen? Hoe zouden we zo veel mogelijk energie kunnen opwekken met duurzame bronnen (wind, zon, biomassa), zodat we alleen de resterende behoefte met fossiele brandstoffen hoefden in te vullen? CO2-neutraal was toen nog bijna sciencefiction. Het voelde zoals in de boeken van Jules Verne: vertrekken en niet weten wat je tegenkomt. Dat fascineerde mensen en we werden erom bewonderd. In de ontwikkeling en de bouw van Stad van de Zon kwamen we enorm veel hobbels tegen, dat is haast niet te geloven. Er zijn natuurlijk concessies gedaan. Maar ik kijk naar wat er wel is gerealiseerd: een grote CO2neutrale woonwijk. Soms kwam er zelfs meer dan gepland, zoals die fantastische Waerdse Tempel; een multifunctioneel concertpodium hier aan het strand. Het ontwerp van de wijk is heel eenvoudig begonnen met drie krijtstrepen: een rode voor de infrastructuur, een blauwe voor het water, en een groene voor de ecologie. Dat was heel abstract. Drie uitgangspunten, een masterplan en dan een aantal te realiseren woningen. Ik vraag me nog wel eens af hoe we dat nou allemaal voor elkaar hebben gebokst. Heel belangrijk was de inbreng van stedenbouwkundige Ashok Bhalotra, wat een inspirerende man. Hij kon het zo goed verwoorden: “Denk in cycli en niet lineair”, “Zet je eerste stap, anders kun je de tweede niet nemen”, enzovoorts. Die eerste krijtstrepen, dat is zijn verhaal.
Duurzaamheid is voor ons breder dan energie en milieu. Het is ook de sociale samenhang van een wijk, het respect voor het verleden, en de wateropvang. Op al die gebieden zaten in ons plan innovatieve zaken met allemaal hoge aanloopkosten. Hoe hebben we dat nu voor elkaar gekregen? We bleven vastberaden ons verhaal vertellen, samen met het Waterschap, Nuon en de provincie. We vertelden het aan de gemeenteraad en aan de buitenwacht. We gingen naar Haarlem, naar Den Haag en naar Brussel. Het is vaak spannend geweest om alles goedgekeurd en gefinancierd te krijgen. We hebben er hard voor moeten lopen, maar als je dat samen doet kom je een heel eind. Je moet duurzaam bouwen, maar vooral zo dat de bewoners zich er thuis voelen. Dat hebben we hier voor elkaar gekregen. De buitenschoolse kinderopvang is op loopafstand. Er zijn 24-uurs zorgwoningen in de Mediaan aan het Brandpunt. Daar wonen iets minder gezonde mensen die daar ook kunnen werken. Ik ben toch wel trots dat dat gelukt is. Stad van de Zon werkt als een vliegwiel voor duurzaamheid in Heerhugowaard en daarbuiten. We spreken nu met ProRail over het duurzaamste station van Europa. Woonwijk De Draai en bedrijventerrein De Vork ontwikkelen we energieneutraal. Als het hier in Heerhugowaard kan, kan het in heel Nederland, kan het in heel Europa en kan het in de hele wereld. Doe het nu en de film van Al Gore wordt achterhaald.’ ȹ Jan Willem de Boer, Gemeente Heerhugowaard
15
COUNCILLOR Jan Willem de Boer
The design of the area started very simply with three
often intense, trying to get everything approved
HEADING INTO THE WIND
chalk lines: a red line for the infrastructure, a blue line
and financed. It was hard work but if you all pull to-
for the water and a green line for the ecology. This was
gether, you generally get there in the end.
‘In 1992, we commissioned a study into energy con-
very abstract. Three starting points, one master plan
sumption in new residential areas. How could we
and then a number of houses to be built. I still wonder
You need to build sustainably, but primarily in such
achieve maximum energy-savings? How could we
how on earth we managed to do it. Ashok Bhalotra,
a way that the residents feel at home. This is what
generate as much energy as possible from sustain-
our urban planner, was an important and inspiring in-
we achieved here. After-school care is within walk-
able sources (wind, sun, biomass), so that we only
fluence. He had such a way with words: “Think in cy-
ing distance. There are 24 hour homes in the Medi-
needed to meet the remaining demand via fossil
cles, not in straight lines” he would say, or “take the first
aan where people with a range of disabilities live
fuels? Back then, the term CO2-neutral was almost in
step, otherwise you won’t be able to take the second”
and work. I am proud that we have succeeded.
the realms of science fiction. It felt like one of Jules
etc. Those first chalk lines form the basis of his story. Stad van de Zon has a flywheel effect, both in Heer-
Verne’s books: setting off into the unknown, not knowing what you will discover. People were fasci-
Sustainability is more than just energy and the envi-
hugowaard and beyond. We are now in discussion
nated and admired us for our sense of adventure.
ronment. It is also about the social cohesion of an
with ProRail about building the most sustainable
area, respect for the past and water storage. On all
railway station in Europe. We are also building a resi-
During the development of Stad van de Zon, we
these planes, our plan incorporated innovative as-
dential suburb (De Draai) and a business park (De
came up against an incredible number of obstacles.
pects with high start-up costs. How did we manage
Vork), which will also be energy neutral. If Heer-
Concessions naturally had to be made. But I look at
to do it? We were determined to tell our story, to-
hugowaard can do it, so can the country, so can Eu-
what we have achieved: a huge CO2-neutral resi-
gether with the Water Authority, Nuon and the pro-
rope and so can the world. Do it now and Al Gore’s
dential area. Sometimes we got more than we
vincial government. We told it to the municipal
film will soon be outdated.’
planned for, like the fantastic Waerdse Tempel, a
council and the public. We went to Haarlem (the
multifunctional concert podium here on the beach.
provincial capital), The Hague and Brussels. It was
Jan Willem de Boer, Municipality of Heerhugowaard
17
ONTWIKKELAAR Willem Koppen
VOLLEDIG IN REGIE
‘Ik zie mijn toenmalige baas Vos sr. nog staan, onder aan de trap. “Willem, we hebben straks een project waar heel veel zonnepanelen op moeten. Ga je erin verdiepen.” Dat heb ik gedaan. Onze twee motto’s waren “We doen het goed of niet” en “Absolute helderheid voor de start van de bouw”. Ik heb sindsdien de begeleiding voor de realisatie van de meeste zonne-energieprojecten in Stad van de Zon op me genomen. Eerst alleen voor bouwer/ontwikkelaar VBM/Hallokaties. Later ook voor de ontwikkelaars Bouwfonds Ontwikkeling en Stichting Woonwaard Noord-Kennemerland. Al deze ontwikkelaars wilden uit morele motieven geen cent aan de PV verdienen. Inmiddels is onder mijn begeleiding circa 2,5 MWp gerealiseerd. Onze voorbereidingen begonnen in 1999, na het ondertekenen van de “Intentieverklaring financiering 5 MWp zonnecellen in HAL-gebied”. In die tijd was het in nieuwbouwprojecten gebruikelijk dat het energiebedrijf zorgdroeg voor de realisatie en exploitatie van de zonne-energie-installaties. De kostprijs voor de koper lag destijds op ongeveer 5,80 euro per wattpiek (exclusief btw). Wij kozen voor een grondige ketenaanpak tot op detailniveau. Wij hebben alles uitgezocht: elektrotechniek, bouwkunde, bouwfysica, juridisch, belastingen, financieringen en zelfs eventuele verstoring van het elektriciteitsnet. Zo konden we overtollige kostenposten vermijden en de verantwoordelijkheden op de juiste plaats leggen. Daarmee kwam de kostprijs onder de magische grens van 4,50 euro per wattpiek (exclusief btw). Dat was inclusief een tienjarige opbrengstgarantie van de zonnestroom. Deze prijs bleek een doorbraak te zijn. Hierdoor werd het financieel mogelijk dat de zonne-energie-installatie in eigendom kon komen van de woningeigenaar. Vanaf dat moment zijn wij leidend geworden in de realisatie van de zonne-energiesystemen. Een van de ontbrekende schakels was een universeel bevestigingssysteem voor zonnepanelen. Ik had wel ideeën voor een oplossing voor dat probleem. Hans Korbee van SenterNovem stimuleerde me dat te gaan ontwikkelen. Hij heeft er ook voor gezorgd dat enkele onderzoeksprojecten werden gesubsidieerd. Daarmee konden we ook Axys Innovations inschakelen. Alle partijen die ik erbij betrok, TNO, Alcoa, Houtkonstruktie Vuren, Witteveen, PHOENIX en later ook BP Solar, hielden hun eigen broek op. Om mogelijke prijsopdrijving of afhankelijkheid te voorkomen, heb ik ervoor gezorgd dat niemand een octrooi of alleenrecht kon verwerven. We hadden niets van elkaar te vrezen. Dat was cruciaal. Achteraf bleek dat vrij nieuw. Iedereen had er schik in. Dat was nog in Alkmaar, in de wijk Vroonermeer. Zo ontstond de universele clip. Daarmee monteer je in een handomdraai panelen op het dak.
55
AMALTHEA
1
Type woning / gebouw Type of residence / building Ȼ
Amalthea
Straatnamen Street names Ȼ
Prisma, Zonnehof
Aantal woningen of gebouwen Number of homes or buildings Ȼ
4
Ontwikkelaar Developer Ȼ
Bouwfonds Ontwikkeling
Architect Architect
D
ET A
IL
S
A
N
D
D
S N
ES
IG
D
EE
LP
R
O DE JE T C AIL TE S N
Ȼ
Boparai Associates
Wijze van integratie zonnepanelen Method of integrating solar panels Ȼ Ȼ
Zonnepanelen op consoles Zonnepanelen op verticale stalen frames Solar panels mounted on consoles and solar panels on vertical steel frames
Leverancier zonne-energiesysteem Supplier of solar energy system Ȼ
Ecostream
Merk en type zonnepanelen Make and type of solar panels Ȼ Glass
Solar 137Wp, Sharp 175Wp
Merk en type omvormers Make and type of inverters Ȼ 2
stuks/units Philips EVO500
Zonne-energiesysteemvermogen (Wp) Solar energy system capacity (Wp) Ȼ 2
x 822; 2 x 1050
Aantal systemen Number of systems Ȼ 4
Totale zonne-energievermogen (Wp) Total solar energy capacity (Wp) Ȼ 3744
ARCADE / KOMEET
ATALANTA
2
3
Type woning / gebouw Type of residence / building Ȼ
Arcade / Komeet
Hemelboog Binnen en Hemelboog Buiten
Aantal woningen of gebouwen Number of homes or buildings Ȼ
90
Ontwikkelaar Developer Ȼ
Hallokaties CV
Architect Architect Ȼ
Type of residence / building Ȼ
Wijze van integratie zonnepanelen Method of integrating solar panels Ȼ
Basisschool Atalanta Primary school Atalanta
Straatnamen Street names Ȼ
Zonnegloren
Ȼ
1
Ontwikkelaar Developer Ȼ
Gemeente Heerhugowaard Municipality of Heerhugowaard
Architect Architect Ȼ
Jim Lubach Architecten
Wijze van integratie zonnepanelen Ȼ
Universeel Dakmontagesysteem met Clip Universal roof mounting system, with clip
Leverancier zonne-energiesysteem Supplier of solar energy system
Leverancier zonne-energiesysteem
–
Supplier of solar energy system Ȼ
Besseling Installatie BV
Make and type of solar panels
Merk en type zonnepanelen
–
Make and type of solar panels Ȼ
Merk en type omvormers
Solar energy system capacity (Wp) Ȼ
2400
Aantal systemen Number of systems Ȼ
90
Totale zonne-energievermogen (Wp) Total solar energy capacity (Wp) Ȼ
Sharp NE80E2E, 80Wp, polykristallijn/ polycrystalline
Make and type of inverters
Zonne-energiesysteemvermogen (Wp)
216000
Straatnamen Street names Ȼ
Noorderlicht, Dampkring, Zuiderlicht
Aantal woningen of gebouwen Ȼ
Above roofing tiles, on slanted roof
–
Brandaris
Number of homes or buildings
Method of integrating solar panels
Merk en type omvormers
Type of residence / building Ȼ
Number of homes or buildings
Boven dakpannen in schuin dak
Merk en type zonnepanelen
Type woning / gebouw
Aantal woningen of gebouwen
KuiperCompagnons, Stedenbouw Architectuur Landschap
4
Type woning / gebouw
Straatnamen Street names Ȼ
BRANDARIS
Make and type of inverters Ȼ
Mastervolt QS2000
Zonne-energiesysteemvermogen (Wp) Solar energy system capacity (Wp) Ȼ
3520
Aantal systemen Number of systems Ȼ
1
30
Ontwikkelaar Developer Ȼ
Hallokaties CV
Architect Architect Ȼ
Roy Gelders Architecten
Wijze van integratie zonnepanelen Method of integrating solar panels Ȼ
Zonnepanelen op consoles op plat dak Solar panels mounted on consoles on flat roof
Leverancier zonne-energiesysteem Supplier of solar energy system Ȼ
Besseling Installatie BV
Merk en type zonnepanelen Make and type of solar panels Ȼ
Ubbink Solar 167, Solarword SW 200
Merk en type omvormers Make and type of inverters Ȼ
Mastervolt Soladin 600
Zonne-energiesysteemvermogen (Wp) Solar energy system capacity (Wp) Ȼ
24 x 501; 6 x 600
Aantal systemen Number of systems Ȼ
30
Totale zonne-energievermogen (Wp) Total solar energy capacity (Wp) Ȼ
15624
Totale zonne-energievermogen (Wp) Total solar energy capacity (Wp) Ȼ
3520
123
REGISTER STORIES, FROM FOUNDER TO RESIDENT
FOCUSSED
FOUNDERS WITH VISION AND PASSION
Heading into the wind Councillor – Jan-Willem de Boer
Bridges at skating height 17
From zero to infinity Urban planner – Ashok Bhalotra
Overall project manager – Joost Bruin
22
Former project manager for solar energy –
Solar panels, our trump card
Christian Verberne
Former project manager for energy –
Aiming high
Cees Bakker
66
Shortfalls are short-lived
34
Solar energy advisor – Leendert Verhoef
85 88
An icon Councillor – Robbert Jan Piet
CREATIVE DEVELOPERS
108
Going all the way Project developer – Ben Vos
38
Interweaving form and function Architect – Neelu Boparai
46
Managed to perfection Developer – Willem Koppen
58
26
Resident – Bob de Boer
51
Low energy bills 62
Harnessing experience Project manager – Erik Rijsenbrij
Resident/entrepreneur – Margreet Baas Open view
Teamwork and innovation Solar energy supplier – Kie Tan
ENERGETIC RESIDENTS
A sustainable lifestyle
Resident – Rik van der Zwart
75
Making economies 99
Resident – Rienk Hamer
92
Solar energy taken for granted Location manager – Paul de Bruijn
FINANCIERS WITH CONFIDENCE
Fostering sustainability Former Provincial Executive – Albert Moens 43 It takes two to tango Marketing and Sales – Kjartan Skaugvoll
71
Admiration and amazement Project officer – Pietro Menna
134
80
102
REGISTER
VERHALEN VAN GRONDLEGGER TOT BEWONER
GRONDLEGGERS MET VISIE EN PASSIE
VASTHOUDENDE PROJECTLEIDERS
Vol in de wind Wethouder – Jan Willem de Boer Van nul tot oneindig Stedenbouwkundige – Ashok Bhalotra Zonnepanelen zijn het uithangbord Ex-projectleider Energie – Cees Bakker
Bruggen op doorschaatshoogte Overall Projectleider – Joost Bruijn Tekorten zijn tijdelijk Ex-projectleider Zonne-energie – Christian Verberne Kunst- en vliegwerk Adviseur Zonne-energie – Leendert Verhoef Het werd een icoon Wethouder – Robbert Jan Piet
15 18 30
CREATIEVE ONTWIKKELAARS Alles uit de kast gehaald Projectontwikkelaar – Ben Vos Weven met vorm en functie Architect – Neelu Boparai Volledig in regie Ontwikkelaar – Willem Koppen Teamwork en innovatie Zonne-energieleverancier – Kie Tan Meeliften op ervaring Projectleider – Erik Rijsenbrij
36
ENERGIEKE BEWONERS
45
Bewust leven Bewoner/ondernemer – Margreet Baas Vrij uitzicht Bewoner – Bob de Boer Lage energielasten Bewoner – Rik van der Zwart Op besparingsjacht Bewoner – Rienk Hamer Zonne-energie is vanzelfsprekend Locatiemanager – Paul de Bruijn
55 60 96
FINANCIERS VOL VERTROUWEN Hier ontluikt duurzaamheid Ex-gedeputeerde – Albert Moens It takes two to tango Marketing & Sales – Kjartan Skaugvoll Bewondering en verwondering Projectmanager – Pietro Menna
65
82 86 104
25 48 73 91 100
41 68 79
135