Column

HET KLIMAAT: Nu even niet – of juist wel?

Ze leven van volle zalen, mijn vrienden R. en V.. R. maakt muziek, V. theatervoorstellingen. Ze zijn de stad uit: ze hebben geen verplichtingen, én geen inkomsten meer. Of neem E, met wie ik wel eens hardloop. Hij appte ons dat zijn tante overleed, op die overvolle afdeling in ziekenhuis Bernhoven.

Begin je dan over het klimaat?

Nee. Je doet boodschappen voor je oudere buren, en een schietgebedje.

Er zijn ook positieve effecten

In drie dagen tijd leegde je agenda zich: je hoeft niet meer om 9 uur ‘s ochtends al langs een voetbalveld staan. Er zijn geen balletlessen m eer, en zelfs geen verjaardagsfeestjes. De stad is weer van ons, en op sommige momenten is ze net zo verlaten als Ramses Shaffy haar bezong in H et is stil in Amsterdam. Weg zijn de toeristen, weg is de stank van auto’s. Het geluid van vliegtuigen maakt plaats voor dat van vogels. J e realiseert je eindelijk weer hoe weinig je écht nodig hebt. Het is ook een verademing. En een kans.

Het onvoorstelbare is ineens voorstelbaar

Het is voor het eerst sinds de autoloze zondagen van den Uyl, in 1973, dat de overheid het hele publieke leven stil legt. Leerkrachten tuigen in een paar dagen online lespakketten op, en ook jij veert mee. Je leert net als ieder ander Zoomen en Skypen, en je weet nu hoe je al je collega’s met één druk op de knop kunt muten.

Ja, maar het ergste moet nog komen

Daar ziet het wel naar uit. Corona gaat het leven eisen van nog veel meer kwetsbare mensen. En we stevenen onafwendbaar af op een mondiale recessie. Maar cynisch genoeg ligt juist dáár een kans. Never waste a good crisis, schreef de Britse ingenieur Andrew Wol stenholme in 2009. Hij adviseerde de bouwindustrie om de economische depressie te gebruiken om de sector weer gezond te maken. Vergelijk het met een storm die je huis platlegt. Bouw je het daarna weer o p, zoals het was? Of maak je nu eindelijk een grotere keuken, en ga je meteen ook maar voor goede isolatie en een warmtepomp?

Een uitgestorven Dam in Amsterdam. Foto Sonja Cabalt.

We moeten die vraag nu al stellen. Wat doen we straks, ná Corona?

Schuiven we met z’n allen weer aan in de file? Hoeveel vliegtuigen stijgen er dan weer op? Welke bedrijven redden we, en welke niet? En áls we ze redden – met ons belastinggeld – stellen we daar dan v oorwaarden aan? Kunnen we op z’n minst Schiphol vragen om het woord groei uit de plannen te halen?

Maar we willen toch wél economisch herstel?

Jazeker. Maar als we alleen dáár op focussen, laten we andere kansen liggen. Dan is het risico groot dat we zó weer in ons oude karrenspoor terugglijden: naar business as usual. Of erger, dat we z o snel mogelijk ons oude welvaartsniveau terug willen, wat neerkomt op een extreem groeiscenario. Of dat we gaan inhalen: dat we, o mdat we een weekje Malta moesten missen, nu dan maar meteen naar de Malediven gaan. Alsof je na één weekje Paleo-dieet, toch echt een stuk Sachertorte hebt verdiend. Dan had het klimaat een pauze, maar halen we de schade – aan het klimaat – even hard weer in.

Maar leren we er dan niets van?

Jawel. We weten nu dat we radicaal anders kunnen leven, dus dát excuus is van de baan. We hebben ook geleerd om anderen aan te spreken op gedrag waarmee ze anderen in gevaar brengen. Doen wij dat niet, dan doet de overheid dat wel, met een NL -a lert.

Er is wel één groot verschil.

Corona doet al onze alarmbellen rinkelen. Het gevaar is dichtbij en het is zichtbaar. Maar na het lezen van Het water komt, van Rutger Bregman gaan we rustig slapen. Want wie weet wanneer die zeespiegel s tijgt? En hoeveel? Corona is concreet: het is een levensbedreigend virus. Het is urgent: we moeten nu handelen.

En dus mogen we er niet zomaar van uitgaan dat Corona een zegen is voor het klimaat

Niet op de lange termijn. En dus moeten we, juist nu, de energietransitie op de politieke agenda blijven zetten. Dat zeggen niet alleen de N aomi Kleins van de wereld, maar bijvoorbeeld ook Dr. Fatih Birol, van het IEA (International Energy Agency). In zijn artikel Put clean energy at the heart of stimulus plans to counter the coronavirus crisis schrijft hij dat we een historische kans krijgen. Regeringen zullen met financiële injecties komen, en dat geeft ze invloed die ze kunnen aanwenden: opdat klimaatdoelstellingen niet verloren gaan tussen korte termijnbelangen. Sterker nog, landen kunnen de doelen van 2030 en 2050 al veel eerder halen. Ook daarmee stimuleer je immers het economische herstel. Barol ziet het bovendien als de kans om eindelijk afscheid te nemen van de subsidie op fossiele brandstoffen.

En jij?

Jij kunt ook afscheid nemen van wat je nu niet mist: de made in China’s, files en elke dag op kantoor zitten. De netwerkborrels, de koopzondag en je overvolle agenda. En vergeet straks niet wat het leven zo r ijk maakt, en wat je nu zo mist: een onbezorgde wandeling, een tafel vol familie en vrienden, en een stevige hug.

Met dank aan

F otograaf Sonja Cabalt: www.sonjacabalt.com

Deze column is geschreven in de eerste weken van de lockdown.