Infographic

De wereld van DE HONINGBIj

De honingbij: iedereen kent hem en er zijn weinig mensen die er nog nooit een zagen. Maar slechts weinig mensen weten hoe bijzonder een bij eigenlijk is. Samen met docent en bijenhouder Milotte Maas duiken we in de wereld van de honingbij.

Milotte Maas

Docent Dier

koningin

Binnen het bijenvolk is de koningin de spil waar alles om draait. Zij is degene die de eitjes legt. De koningin kan twee tot drie jaar oud worden en ze is ongeveer anderhalve keer zo groot als een werkster (vrouwelijke bij). Werksters leggen geen eitjes. Ze hebben wel geslachtsorganen, maar door de feromonen (geurstoffen) die de koningin afgeeft, worden deze geslachtsorganen onderdrukt. De koningin meet, voordat ze een eitje legt hoe groot de cel is. De cel voor darren (mannelijke bijen) is iets groter dan een werkstercel. Bij het leggen van een ei in een werkstercel voegt de koningin sperma toe uit haar zaadblaasje, zo ontstaat er een bevrucht ei. Bij een darrencel doet ze dit niet; darren ontstaan uit een onbevrucht eitje. De koningin zelf wordt geboren uit een ei dat gelegd werd in een aparte cel. Deze koninginnencel is wat groter dan de andere cellen in de bijenkast. Ze krijgt speciaal voer waardoor ze al een flinke dame is als ze uit het ei komt.

Propo-wát?

Propolis, ook wel kithars genoemd, is de stof die bijen produceren om gaten in hun bijenkast te dichten. Het is als het ware de stopverf van de honingbij. Aan propolis worden bijzondere, genezende eigenschappen toegekend. Zo zou het schimmels en bacteriën doden en zijn er aanwijzingen dat het brandwonden verzacht, helpt bij het genezen van kalknagels en werkt tegen problemen in mondholte. Propolis wordt verkocht in capsules, tabletten, crèmes, druppels of in de vorm van kauwgum.

Volk

Honingbijen, de soort die door imkers gehouden wordt voor de honing, komen in het wild niet meer voor. Wilde bijen die je regelmatig ziet vliegen, leven solitair. Honingbijen leven, net als mieren, in een volk. Het aantal bijen in zo’n volk kan flink variëren, maar in de zomer telt het tussen de 30.000 en 60.000 bijen. Die kunnen samen flinke hoeveelheden honing produceren, maar ook bijenwas, stuifmeel en propolis.

De koningin komt weinig buitenshuis, maar wel voor de zogenaamde bruidsvlucht. Dat is een vlucht die ze één keer in haar leven maakt. Tijdens de bruidsvlucht is het de bedoeling dat de koningin bevrucht wordt. En niet zo’n beetje ook; ze wordt door meerdere darren bevrucht, de darren gaan hierna dood. Het sperma bewaart de koningin de rest van haar leven.

Luizenleventje

Darren, de mannelijke bijen, hebben geen angel en in de winter zijn er nagenoeg geen darren meer aanwezig in het bijenvolk. Darren leiden een soort luizenleventje: ze doen niet zo veel. Darren eten en verder hangen ze een beetje rond. Hun enige functie is de voortplanting: als de koningin bevrucht moet worden, zijn ze er als de kippen bij.

Ervantussen

In de winter is het bijenvolk op zijn kleinst en zodra het mooi weer wordt gaat de koningin eieren leggen. Hierdoor groeit het volk. Als het bijenvolk groot genoeg (of eigenlijk: te groot) wordt, gaat de koningin met een deel van haar onderdanen ervantussen. Ze gaan zwermen, op zoek naar een nieuwe plek. Meestal is er dan bij de bijen die achterblijven al een nieuwe koningin ‘in de maak’.

Zonder bijen geen boodschappen

Honingbijen en wilde bijen, maar ook hommels zorgen voor de bestuiving van onder andere groenten en fruit. Als de bijen verdwijnen, zouden bepaalde rassen appels en peren, aardbeien, kersen, bramen, frambozen, courgettes, paprika’s en avocado’s geen vruchten meer dragen omdat er geen bestuiving meer plaatsvindt.

Honing

Honing is het voedsel voor de bijen. Er zijn veel soorten honing. De smaak van de honing is afhankelijk van de biodiversiteit in de omgeving van de bijenkast. Staan er bloemen, bomen, welke en hoe ziet het weer eruit? Dat zijn de factoren bepalen hoe de honing smaakt.