Μ Η ΝΙ Α Ια
Π ΕΡΙΟ Δ Ι Κ η
ε κδ ο σ η
τ ης
ε φ η μ ε ρ ι δα σ
ε π ε ν δ υ τ η σ
aΓΡoterra ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ
Οσπρια, η αγορά ζητά ποιοτικά και ελληνικά
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Τι γίνεται με επιδοτήσεις, Μνημόνιο και χρηματοδότηση
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Οι αγρότες ρωτάνε τον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης
01
#
νοεμβριοσ 2012
AΓΡΟSPECIAL
Επενδύοντας σε μέλι, αλόη, ελληνικό μαύρο χοίρο και ηλίανθο
Ελιά Το χρυσάφι της ελληνικής γης 10.000.000
80%
1.700.000
καλλιεργούμενα στρέμματα
της παραγωγής λαδιού είναι έξτρα παρθένο
τόνοι ελαιοποιήσιμης ελιάς
70%
0,3%
των εξαγωγών μας του ΑΕΠ είναι κατευθύνεται η παραγωγή στην Ιταλία ελαιόλαδου
aΓΡoterra / editorial Επιστημονική επιμέλεια Δρ Ηλίας Τραυλός, λέκτορας Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, τμήμα Επιστήμης της Φυτικής Παραγωγής Καρπός άγριας τριανταφυλλιάς Ενα από τα μικρά θαύματα της ελληνικής φύσης.
Οι εποχές στις οποίες ζούμε μας αναγκάζουν να επανέλθουμε σιγά σιγά σε αξίες που επιμελώς φροντίσαμε να αγνοήσουμε ή και σταδιακά να ξεχάσουμε τις προηγούμενες δεκαετίες. Ετσι βρεθήκαμε με τις νεότερες γενιές των Ελλήνων να μην μπορούν να ξεχωρίσουν το λάχανο από το κουνουπίδι και χιλιάδες στρέμματα αγροτικής γης εγκαταλειμμένα από τους ιδιοκτήτες τους. Την ίδια περίοδο, πολλοί επαγγελματίες αγρότες, έπειτα από χρόνια σκληρής ζωής, παρασύρθηκαν από τις «Σειρήνες» των εύκολων χρηματοδοτήσεων και έπεσαν θύματα της παντελούς έλλειψης αγροτικής στρατηγικής και αξιοποίησης των ευρωπαϊκών κονδυλίων από την κεντρική εξουσία. Και να που ήρθε η κρίση για να ξαναβάλει τα πράγματα στη θέση τους με τρόπο βίαιο και εν μέρει «εξαγνιστικό», δίνοντάς μας τη «δυσάρεστη ευκαιρία» να κάνουμε επανεκκίνηση στη νοοτροπία, στη σκέψη και την κοσμοθεωρία μας. Αρχικά, ως καταναλωτές στρέψαμε την προσοχή μας στα ελληνικά προϊόντα, όχι μόνο γιατί συχνά είναι ποιοτικά ανώτερα των εισαγομένων, αλλά και γιατί επιτέλους καταλάβαμε τη σημασία που έχει για την οικονομία μας η στήριξή τους. Ομως δεν είναι μόνο αυτό. Αναζητώντας τις νέες ευκαιρίες που θα μας οδηγήσουν στην ανάπτυξη ή έστω στην επιβίωση, το βλέμμα μας (για ακόμα μία φορά στην Ιστορία) στράφηκε
Συνεργάτες τεύχους Χρήστος Αθανασιάδης chef, Ευγενία Π. Τζεφεράκου φυτικά καλλυντικά, Καρόλος Χανικιάν αρχιτέκτονας μηχανικός ΕΜΠ, αρχιτέκτονας Τοπίου MLA UPenn, Σαρίκ Μπερμπεριάν αρχιτέκτονας μηχανικός ΕΜΠ, αρχιτέκτονας Τοπίου MASLA ETH Zurich
στον πρωτογενή τομέα, στη γεωργία και την αξιοποίηση των ελληνικών προϊόντων. Η χώρα μας είναι γεμάτη από δυναμικούς και μορφωμένους ανθρώπους που δεν φοβούνται να αντιμετωπίσουν ένα δυσκίνητο κράτος. Ανθρώπους που, αξιοποιώντας όλα τα σύγχρονα εργαλεία παραγωγής, προβολής και προώθησης προϊόντων, μπορούν να είναι ανταγωνιστικοί όχι μόνο στην εγχώρια αγορά, αλλά και στο παγκόσμιο περιβάλλον. Το «Αγροterra», του οποίου το πρώτο τεύχος του κρατάτε, απευθύνεται σε αυτούς τους ανθρώπους, με στόχο να αποτελέσει ένα χρηστικό εργαλείο ενημέρωσης και προβληματισμού. Απευθυνόμαστε και στον επαγγελματία αγρότη, που θέλει με κατανοητό τρόπο να ενημερωθεί και κυρίως να κινητοποιηθεί γύρω από τις εξελίξεις. Μιλάμε, όμως, και στον ιδιοκτήτη αγροτικής γης, που ενδιαφέρεται να αξιοποιήσει την περιουσία του για να αυξήσει τον οικογενειακό του προϋπολογισμό. Τέλος, απευθυνόμαστε σε όλους όσοι αγαπούν τη φύση και ασχολούνται με τη γη σε ερασιτεχνικό επίπεδο. Στο «Aγροterra» πιστεύουμε στη δύναμη της γης μας και στη δύναμη των ανθρώπων της. Εκεί βλέπουμε μια αχτίδα φωτός να ξεπροβάλλει και ελπίζουμε από εκεί να ξεπηδήσει μια νέα Ελλάδα. Πιστεύουμε ότι το ίδιο νιώθετε και εσείς.
Αννα Σβύνου
aΓΡoterra ΜΗΝΙΑΙα ΠΕΡΙΟΔΙΚη εκδοση της εφημεριδασ
ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ DBAS Α.Ε. Αγίας Λαύρας 2 & Σαρανταπόρου, Ν. Ηράκλειο Τ.Κ. 14121, Τηλ. 210-8113100, Fax: 210-2847707 υπευθυνη εκδοσης
Αννα Σβύνου Creative Art Director
Διονύσης Θεοδόσης υπευθυνοσ ρεπορταζ
Πάνος Μπαΐλης επιμελεια υλης
Χρήστος Γ. Κτενάς αρθρογραφοσ
Θοδωρής Παναγούλης Ρεπορταζ
Γωγώ Κατσέλη, Ξανθή Γούναρη, Γιάννης Βερμισσώ, Βασίλης Κατσαρός
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΜΠΟΡΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ELSE AGENCY Τηλ. 210-8113276 e-mail: elseagency@elseagency.gr Αγίας Λαύρας 2 & Σαρανταπόρου, Ν. Ηράκλειο, Τ.Κ. 14121
διευθυνση διαφημισησ Κώστας Μπανιάς e-mail: kbanias@ependytis.gr e-mail επικοινωνιασ
agroterra@ependytis.gr
Κάθε νέο προϊόν χρειάζεται και ένα όνομα. Και καθώς τα προϊόντα αυξάνονται, οι σχεδιαστές τους - κι αυτό ισχύει και για τα περιοδικά ή τις εφημερίδες- προσφεύγουν στην επινόηση νέων ονομάτων που σηματοδοτούν το χαρακτήρα του προϊόντος. Μια τέτοια επινόηση είναι και το «ΑΓΡΟTERRA». Λέξη νέα, αλλά ταυτόχρονα αρχέγονη: Από την ελληνική «αγρός» και τη λατινική terra, που σημαίνει Γη. Με μια άλλη ορθογραφία, «Αγροτέρα» ήταν μια από τις ονομασίες που αποδιδόταν στην Αρτέμιδα, θεά του κυνηγιού, αλλά και προστάτιδα των αγρών. «Αγρότερος» ή «αγροτήρ» σημαίνει στα αρχαία ελληνικά τον κάτοικο των αγρών, της υπαίθρου, αλλά και το θηρευτή, τον κυνηγό. Και το «ΑΓΡΟTERRA», σε αυτό το πνεύμα, φιλοδοξεί να προσφέρει με τη σειρά του κρίσιμες πληροφορίες και γνώσεις για μια νέου τύπου παραγωγική σχέση με τη γη. aΓΡoterra
νοεμβριοσ 2012
3
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ / ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2012
06 ΠΛΗΡΩΝΟΝΤΑΙ ΟΙ ΕΝΙΣΧΥΣΕΙΣ Οι εξελίξεις στην αποπληρωμή και οι χρηματοδοτικές κινήσεις της Τράπεζας Πειραιώς
10 ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Μετά τις μεγάλες προσδοκίες, ήρθε η εποχή για... ψύχραιμες επενδύσεις
18 ΑΦΙΕΡΩΜΑ
Ελιά
38 ΚΑΛΛΙΕΡΓΩΝΤΑΣ ΟΣΠΡΙΑ Φακές, φάβα, κουκιά και ρεβίθια στο χωράφι: Σπορά, ανάπτυξη, αποδόσεις και προοπτικές
44 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Τρεις αγρότες «ανακρίνουν» τον κ. Αθανάσιο Τσαυτάρη για το μέλλον της ελληνικής γεωργίας 4
ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2012
AΓΡOTERRA
ΤΟ ΧΡΥΣΑΦΙ THΣ ΓΗΣ ΜΑΣ
20 Στο πέρασμα των αιώνων 22 Εγχώρια παραγωγή και ανταγωνισμός 24 Καλλιέργεια, τα λάθη και οι επιλογές υψηλής απόδοσης 28 Καινοτομίες στην τυποποίηση και την προώθηση
09 ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Μνημόνιο και αγροτικός τομέας
16 SUCCESS STORY Kουβανέζικα πούρα από την Αριδαία
32 ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙ
στον ελληνικό μαύρο χοίρο
62 ΦΥΤΟΕΠΙΛΟΓΕΣ, αλόη για εντυπωσιακές αποδόσεις
64 GREEN PROJECT, ηλίανθος, το ντίζελ από το χωράφι
Ενα ζευγάρι επιστρέφει στην ελληνική γη
67
48 ΝΕΑ
68 Δημιουργώντας κάθετους κήπους στην πόλη 70 Περιποίηση προσώπου με φυσικά υλικά 72 Φτιάχνοντας ελιές βήμα βήμα
Τι αλλαγές έρχονται στην ΚΑΠ;
52 ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΙ Στα Πεζά Κρήτης κοιτάζουν μπροστά παρά την κρίση
AΓΡO LIFE
54 ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ
75 ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ
Η κοινότητα Πελίτι μοιράζει σπόρους και ελπίδα
76 ΑΓΟΡΑ
57
AΓΡO SPECIAL 58 ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑ, κέρδη στη συνολική εκμετάλλευση
60 ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ, επενδύοντας
Προτάσεις προϊόντων ελληνικής γης, φυτοπροστασίας, αλλά και γεωργικού εξοπλισμού
82 ΔΙΑΛΕΞΑΜΕ Οταν η δική μας παραγωγή μάς κάνει περήφανους
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ / ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ
Μια ανάσα
στον αγροτικό δανεισμό Η Τράπεζα Πειραιώς, μετά την απορρόφηση της Αγροτικής, αναλαμβάνει σταδιακά τον αντίστοιχο ρόλο στη Xρηματοδότηση των Ελλήνων αγροτών. Στα θετικά νέα είναι η προκαταβολή toy 50% των επιδοτήσεων και η εκδοση εγγυητικων επιστολων για τη διευκολυνση στην υλοποιηση των επενδυσεων Της Γωγώς Κατσέλη
Τ
η δυνατότητα να λάβουν τις επιδο- ση είναι μια ταμειακή διευκόλυνση που τήσεις τους τη στιγμή που τις κάνει η Τράπεζα Πειραιώς στον ΟΠΕΚΕέχουν ανάγκη δίνει η Τράπεζα Πει- ΠΕ, αναλαμβάνοντας τη σχετική διαδικαραιώς στους αγρότες, με το Δάνειο Αγροσία έπειτα από διεθνή ανοιχτό διαγωνιτικής Ενίσχυσης. Συγκεκριμένα, οι ενδιασμό. Οταν τα κοινοτικά χρήματα εκταμιευφερόμενοι μπορούν να λάβουν δάνειο θούν, κάτι το οποίο είναι πλέον θέμα χρόαπό την τράπεζα για ποσό μέχρι και το νου, σύμφωνα με τον κ. Κορμέντζα, το 90% της ετήσιας επιδότησης που διποσό αυτό θα επιστραφεί στην τράκαιούνται, με προνομιακό κυμαιπεζα. Να σημειωθεί ότι μέχρι νόμενο επιτόκιο και χωρίς να πρότινος το συγκεκριμένο διαείναι υποχρεωμένοι να πληγωνισμό «κέρδιζε» πάντα η ρώνουν μηνιαίες δόσεις. Και Αγροτική Τράπεζα. αυτό, καθώς το δάνειο εξοΟσον αφορά στις κοινοτιφλείται αυτόματα με την κακές ενισχύσεις, στα τέλη ταβολή της επιδότησης από Οκτωβρίου καταβλήθηκε τον Οργανισμό Πληρωμών σε 680.000 δικαιούχους ΙΝFO και Ελέγχου Κοινοτικών Ενιπροκαταβολή 50% της ενιαίσχύσεων Προσανατολισμού ας ενίσχυσης, ύψους 1,1 δισ. Στα μέσα Δεκεμκαι Εγγυήσεων (ΟΠΕΚΕΠΕ). ευρώ. Οπως ανέφερε σχετιβρίου αναμένεται η καταβολή του υπόΜάλιστα, πριν από περίκή ανακοίνωση του υπουρλοιπου 50% που δύο μήνες, το Διοικητιγείου Αγροτικής Ανάπτυξης των κοινοτικών κό Συμβούλιο της Τράπεζας και Τροφίμων, το πρώτο μέενισχύσεων Πειραιώς, μετά και την ρος της καταβολής έγινε μεαπορρόφηση της Αγροτικής τά την ολοκλήρωση των διαΤράπεζας, ενέκρινε χρημαδικασιών των επιτόπιων και τοδότηση ύψους 2,9 δισ. ευδιοικητικών ελέγχων από ρώ προς τον ΟΠΕΚΕΠΕ με στόχο την έγκαι- τον ΟΠΕΚΕΠΕ και τις συμφωνίες (με την ρη απόδοση των κοινοτικών ενισχύσεων, Τράπεζα Πειραιώς) για την εξασφάλιση δηλαδή των επιδοτήσεων, που χορηγούρευστότητας της καταβολής της. Οσον νται από την Ευρωπαϊκή Ενωση στους Ελαφορά στο υπόλοιπο 50%, αναμένεται να ληνες αγρότες. Οπως αναφέρει ο αντιπρόκαταβληθεί μετά τις 15 Δεκεμβρίου. εδρος του Οργανισμού, κ. Γιώργος ΚορμέΟι εξελίξεις ντζας, στο «ΑΓΡΟTERRA», αν και οι ενιαίες στα αγροτικά δάνεια ενισχύσεις που δίνονται κάθε χρόνο στους αγρότες που τις δικαιούνται είναι 100% κοι- Σχετικά με τη χορήγηση νέων δανείων στους αγρότες μετά την εξαγορά της ΑΤΕ, νοτικά κονδύλια, η καταβολή τους γίνεται έπειτα από μια πολύπλοκη διαδικασία, κα- όπως σημείωσε ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, κ. Αθανάσιος Τσαυτάρης από θώς θα πρέπει πρώτα να εκκαθαριστούν. το βήμα της Βουλής κατά τη συζήτηση για Ετσι, ουσιαστικά η εν λόγω χρηματοδότη6
νοεμβριοσ 2012
aΓΡoterra
€
600 εκατ. ευρώ δάνεια έχουν εγκριθεί από την Τράπεζα Πειραιώς για τους αγρότες, εκ των οποίων τα 200 εκατ. ευρώ έχουν ήδη εκταμιευθεί
20%
είναι το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων αγροτικών δανείων
aΓΡoterra
νοεμβριοσ 2012
7
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ / ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ την κύρωση του Προϋπολογισμού, με βάΕιδικός τραπεζικός λογαριασμός ση τα στοιχεία της ΑΤΕ-Πειραιώς, έχουν λόγω της συνεργασίας πεζα προσφέρει υψηλό επιτόεγκριθεί δάνεια ύψους 600 εκατ. ευρώ κιο καταθέσεων έως και ΟΠΕΚΕΠΕ και Τράπεζας Πειπρος γεωργούς και κτηνοτρόφους, εκ των ραιώς, οι αγρότες μπορούν να 2,40%, απόδοση από το πρώοποίων τα 200 εκατ. ευρώ έχουν εκταμιευτο ευρώ, δωρεάν κάρτα αναανοίξουν στην τράπεζα τον θεί ήδη. Επιπλέον, σύμφωνα με κύκλους λήψεων για άμεση πρόσβαση Αγροτικό Λογαριασμό Ενίσχυτου υπουργείου, η τράπεζα εξετάζει τη χοδισ. ευρώ ενέκρινε στους λογαριασμούς και σης, δηλώνοντάς τον στον ρήγηση δανείων με όσο το δυνατόν χαμητο Δ.Σ. της Τράπεζας Πειραιώς ως πραγματοποίηση αγορών με Οργανισμό ως το μοναδικό λότερο επιτόκιο, αλλά και την έκδοση εγ«δάνειο» για τον άμεση χρέωση του λογαριαγυητικών επιστολών για τη συμμετοχή των για την καταβολή των επιδοΟΠΕΚΕΠΕ για την σμού, 12 δωρεάν αναλήψεις τήσεών τους, απολαμβάνοαγροτών σε νέα προγράμματα. έγκαιρη καταβολή Μάλιστα, πριν από λίγες ημέρες, έγινε ετησίως από ΑΤΜs άλλων τραντας ταυτόχρονα μια σειρά των κοινοτικών ενισχύσεων γνωστό ότι οι αγρότες έχουν πλέον στα χέπρονομίων. Αναλυτικά, η τρά- πεζών (σύστημα ΔΙΑΣ) κ.ά. ρια τους ένα πολύτιμο εργαλείο για την ενίσχυση της ρευστότητας και τη διευκόλυνση υλοποίησης των επενδυτικών προγραμμάτων τους και συγκεκριμένα του μέτρου 121 (Σχέδια Βελτίωσης) και του μέτρου 123Α (Σχέδια Μεταποίησης και Εμπορίας Αγροτικών Προϊόντων) του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 20072013, συνολικού ύψους 700 εκατ. ευρώ. Σύμφωνα με ανακοίνωση του ΥπΑΑΤ, έπειτα από συνεργαδικαιούχοι αγρότες σία του κ. Τσαυτάρη με τη ΔιINFO έλαβαν Και οι κτηνοτρόφοι οίκηση της Τράπεζας Πειραιπροκαταβολή 50% θα ενταχθούν της ενιαίας ώς-ΑΤΕ, οι δικαιούχοι αγρόστο πρόγραμμα ενίσχυσης τες που έχουν εγκεκριμένες χρηματοοικονομισυνολικού ύψους κών ενισχύσεων επενδύσεις, έχουν πλέον τη 1,1 δισ. ευρώ δυνατότητα έκδοσης εγγυητικής, προκειμένου να λάβουν προκαταβολή της δικαιούμενης ενίσχυσης ώστε να διευκολυνθούν στην υλοποίηση των επενδύσεών τους, αλλά και λήψης δανείου ώστε να εξασφαλίσουν την πραγματοποίηση και την έγκαιρη ολοκλήρωση των επενδύσεων. Εξάλλου, πριν από δύο μήνες ο υπουρεπιτόκιο καταθέσεων γός είχε προαναγγείλει το άνοιγμα της προσφέρει «στρόφιγγας» της χρηματοδότησης της η Τράπεζα Πειραιώς στους αγρότες Τράπεζας Πειραιώς αναφέροντας ότι στο που ανοίγουν πρόγραμμα χρηματοοικονομικών ενισχύτον Αγροτικό σεων θα ενταχθούν και οι κτηνοτρόφοι, οι Λογαριασμό οποίοι μέχρι σήμερα δεν είχαν πρόσβαση, Ενίσχυσης ώστε «η τράπεζα να παράσχει κτηνοτροφικά δάνεια για τις ζωοτροφές», αλλά και νατή προσπάθεια εκ μέρους της κυβέρσυνήθως παρακρατείται. Ετσι, καταβάλοι αγροτικές μεταποιητικές βιομηχανίες νησης ώστε να μη χαθεί ούτε ένα στρέμλονται προσπάθειες ώστε οι ήδη υποθηκαι συνεταιρισμοί. κευμένες εγγυήσεις να πέσουν στο 120% Οσον αφορά στις ρυθμίσεις των μη εξυ- μα γης, από τους αγρότες που δεν μποτης πραγματικής αξίας και οι υπόλοιπες πηρετούμενων αγροτικών δανείων, το πο- ρούν να εξυπηρετήσουν τα δάνειά τους. Αναλυτικά, ο υπουργός είχε δηλώσει ότι εκτάσεις να αποδεσμευτούν. Χαρακτηρισοστό των οποίων αγγίζει το 20%, το θα δοθεί λύση στο πρόβλημα της υπερστικά, ο υπουργός ανέφερε ότι «την ώρα υπουργείο βρίσκεται σε διαρκείς συζητήπου θα πάνε να ζητήσουν οι αγρότες νέα σεις με την τράπεζα και σύντομα αναμένε- βολικής υποθήκευσης της αγροτικής γης εξηγώντας ότι αν ένας αγρότης, για παρά- δάνεια, η Τράπεζα Πειραιώς θα τους κάται Κανονιστική Πράξη που θα ορίζει τις δειγμα, έπαιρνε δάνειο της τάξεως των νει αυτόματα την απομείωση και ταυτόλεπτομέρειες. Πάντως, ο κ. Τσαυτάρης παλαιότερα εί- 1.000 ευρώ, η τράπεζα υποθήκευε εκτάχρονα την απελευθέρωση των δεσμευμέχε εξαγγείλει ότι θα καταβληθεί κάθε δυσεις πολλαπλάσιας αξίας από το 120% που νων εκτάσεων».
€
2,9
680.000
€
2,40%
8
νοεμβριοσ 2012
aΓΡoterra
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ / αναλυση Μνημόνιο
Στο 1,5 δισ. ευρώ οι επιπτώσεις στους αγρότες
Περικοπές δαπανών αγροτών (σε εκατ. €)
Του Θοδωρή Παναγούλη
673
Κατάργηση δώρων στις κύριες συντάξεις ΟΓΑ
Α
ντιμέτωποι με τη σκληρή πραγματικότητα του Μνημονίου θα βρεθούν (για πρώτη φορά, ουσιαστικά) οι αγρότες και οι κάτοικοι της υπαίθρου, έπειτα από την εφαρμογή των μέτρων του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος που πέρασαν από τη Βουλή. Το «αγροτικό Μνημόνιο», τα μέτρα δηλαδή που επηρεάζουν γεωργούς και κτηνοτρόφους, θα προκαλέσει αφαίμαξη πάνω από 1,5 δισ. ευρώ το χρόνο, με αποτέλεσμα να εξανεμίζεται ουσιαστικά το μεγαλύτερο μέρος των επιδοτήσεων που παίρνουν οι αγρότες από την Ευρωπαϊκή Ενωση (περίπου 2,3 δισ. ευρώ το χρόνο). Ή, για να το δούμε αλλιώς, τα μέτρα θα «πάρουν» το 20% περίπου της ετήσιας αξίας της γεωργικής παραγωγής της χώρας! Αμεσες επιβαρύνσεις: Ειδικότερα, η ετήσια επιβάρυνση των ασφαλισμένων αγροτών και των συνταξιούχων του ΟΓΑ από την κατάργηση των δώρων και την αύξηση των εισφορών ανέρχεται σε 763 εκατ. ευρώ. Η μείωση των ειδικών προγραμμάτων γεωργίας φτάνει τα 25 εκατ. ευρώ, ενώ από τη μείωση των επιστροφών ΦΠΑ στους αγρότες και τη μείωση επιδότησης του ΕΦΚ στο πετρέλαιο, οι αγρότες θα επιβαρυνθούν με 282 εκατ. ευρώ το χρόνο. Αυτές οι απώλειες είναι «κλειδωμένες» και φτάνουν το 1,07 δισ. ευρώ το χρόνο. Νέο φορολογικό καθεστώς: Ωστόσο τα πράγματα θα γίνουν χειρότερα, καθώς εκκρεμούν αποφάσεις για τον τρόπο φορολόγησης του αγροτικού εισοδήματος και για τη φορολόγηση, για πρώτη φορά, των αγροτεμαχίων. Με βάση τις πληροφορίες, μελετώνται η τήρηση βιβλίων και στοιχείων από το σύνολο των αγροτών και η επιβολή κλιμακωτού αυτοτελούς φόρου από 13% έως 16,5% στα καθαρά εισοδήματά τους. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ίδιων των στελεχών του υπουργείου Οικονομικών, από τη φορολόγηση της αγροτικής γης και την αλλαγή στον τρόπο φορολόγησης των
90
Αύξηση εισφορών υγειονομικής περίθαλψης ασφαλισμένων ΟΓΑ
25
Μείωση ειδικών προγραμμάτων γεωργίας
152
Μείωση των επιστροφών ΦΠΑ στους αγρότες
130
Μείωση επιδότησης του ΕΦΚ πετρελαίου
1.070 Σύνολο
Πηγή: ΜΠΔΣ, Οκτώβριος 2012
αγροτών αναμένεται να προκύψουν έσοδα ύψους 500 εκατ. ευρώ το χρόνο. Πρόκειται για μια άνευ προηγουμένου επίθεση στο αγροτικό εισόδημα η οποία θα έχει συνέπειες ακόμα και στο ύψος της αγροτικής παραγωγής της χώρας, καθώς τα χρήματα αυτά, πέραν του ότι θα λείψουν από τις οικογένειες των αγροτών και τις τοπικές οικονομίες, θα τους στερήσουν τη δυνατότητα να προχωρήσουν στις απαραίτητες δαπάνες για τη σωστή καλλιέργεια των εκτάσεών τους ή την αγορά ζωοτροφών κ.λπ.
Μειωμένες πιστώσεις: Πρέπει να σημειωθεί, τέλος, ότι και οι πιστώσεις του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης από τον Τακτικό Προϋπολογισμό, επίσης, μειώνονται από 905 εκατ. ευρώ το 2012 σε 721 εκατ. ευρώ το 2013. Πρόκειται για μία μείωση της τάξεως του 20,3%. Στο σύνολό τους, όπως προβλέπεται στην Εισηγητική Εκθεση, οι οικονομικές ενισχύσεις προς τον αγροτικό τομέα, περιορίζονται από 7,325 εκατ. ευρώ το 2012 σε 6,706 εκατ. ευρώ το 2013, παρουσιάζοντας μείωση της τάξεως του 8,5% περίπου. aΓΡoterra
νοεμβριοσ 2012
9
ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ / Ερευνα
οσπρια / καλλιεργεια
Εναλλακτικές καλλιέργειες
Το παραμύθι έχει και δράκο Προβλήθηκαν ως η νέα εποχή της γεωργίας, με αποτέλεσμα πολλοί αγρότες να επενδύσουν βεβιασμένα στις εναλλακτικές καλλιέργειες, χωρίς όμως τις αποδόσεις που τους είχαν υποσχεθεί. Μέλλον υπάρχει, αλλά σίγουρα χρειάζεται ψυχραιμία και αυτή τη φορά σωστές επιλογές Του Πάνου Μπαΐλη
Κ
έρδη, ευκαιρίες, απάντηση στην κρίση, μέλλον, νέα εποχή, χρυσοφόρες καλλιέργειες... Με την ίδια ή διαφορετική σειρά αυτές οι λέξεις περιέγραφαν και εξακολουθούν να περιγράφουν την επιλογή ενός νέου ή παλιού παραγωγού να εντάξει στις ασχολίες του καλλιέργειες που έγιναν γνωστές ως νέες ή πολυδύναμες ή εναλλακτικές ή δυναμικές. Και είναι η πρώτη φορά στην ελληνική γεωργία που μια καλλιέργεια χαρακτηρίζεται με τόσα επίθετα καλύπτοντας τα όποια «ζιζάνια» αμφισβήτησης! Επειδή όμως μιλάμε για γεωργία, ο λαός μας γνωρίζει να υποδέχεται με σαφή και αφοπλιστικό τρόπο την υπεραισιοδοξία που γεννά το νέο: «Οπου ακούς πολλά κεράσια, κράτα και μικρό καλάθι». Και στην περίπτωση των νέων καλλιεργειών, η κλασική αυτή παροιμία περιγράφει τη σημερινή κατάσταση η οποία δεν έχει καμία σχέση με τα όσα θεωρητικά συνόδευαν το πέρασμα «στη νέα σελίδα της ελληνικής γεωργίας» με ιπποφαές, μύρτιλο, αρώνια,γκότζι μπέρι, σαλιγκάρια, ρόδια, στέβια, αρωματικά φυτά και ό,τι άλλο ανακαλυπτόταν στη 10 10 νοεμβριοσ νοεμβριοσ 2012 2012 aΓΡoterra aΓΡoterra
διαδρομή προς το... χρυσοφόρο μέλλον. Με ελάχιστες εξαιρέσεις, οι περισσότερες από αυτές τις καλλιέργειες δεν είχαν τα αποτελέσματα που όλοι προσδοκούσαν, με συνέπεια πολλοί αγρότες να έχουν εμπλακεί σ’ ένα φαύλο κύκλο παραγωγής, ξοδεύοντας χρήματα χωρίς ανταπόδοση. Οσοι πλέον ασχολούνται επιστημονικά με το θέμα επιμένουν ότι οι συγκεκριμένες καλλιέργειες (με εξαίρεση τη στέβια που απαιτεί μεγάλες εκτάσεις) δεν μπορούν να αποφέρουν τεράστια έσοδα. Και βεβαίως δεν μπορούν να καλλιεργηθούν σε έκταση μικρότερη των 20 στρεμμάτων αν αναζητάμε ένα μικρό μεν, αλλά όχι ευκαταφρόνητο οικογενειακό εισόδημα.
Υπερβολικές προσδοκίες «Οι προσδοκίες που γεννιούνται σε κάθε αγρότη για έσοδα από τις εναλλακτικές καλλιέργειες εμένα μου θυμίζουν το νερό του Καματερού. Υπόσχονται πολλά χωρίς ακόμη στην Ελλάδα να έχουν γίνει έρευνες, όχι της απόδοσης αλλά ούτε των δυνατοτήτων εγκλιματισμού αυτών των υπερ-φυτών που εισάγονται από τη Σιβη-
ρία ή την Αμερική. Χωρίς επίσης να υπάρχει το νομοθετικό πλαίσιο αλλά και το δίκτυο εκείνο που ρυθμίζει την παραγωγή και τη διάθεση». Αυτά μας είπε ο γεωπόνος κ. Ηλίας Nτζάνης με επιτυχημένη πορεία στην αγροτική έρευνα, και για το λόγο αυτό επιφυλακτικός ως προς τις στρεμματικές αποδόσεις, τα κέρδη και την ευκολία των εναλλακτικών καλλιεργειών. Για παραπλάνηση του κόσμου κάνει λόγο ο Δρ Στέφανος Διαμαντής, ερευνητής του Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών στη Θεσσαλονίκη, ο οποίος εκτιμά ότι «όλα έγιναν με απούσα την Πολιτεία, χωρίς κανόνες και γνώση, με αποτέλεσμα κάποιοι να κερδίσουν από τις εισαγωγές φυτών και οι περισσότεροι να χάσουν και σε χρόνο και σε χρήμα». Αντίθετα, ο κ. Διαμαντής υποστηρίζει πως «αντί να καταφεύγουμε σε καλλιέργειες των οποίων τα αποτελέσματα είναι άγνωστα και επισφαλή, καλύτερα να στραφούμε προς σίγουρες επιλογές, όπως οι καρυδιές, οι καστανιές, οι φουντουκιές και οι φιστικιές, που μπορούν να δώσουν 200 ή και 300 € απόδοση. Δυστυχώς, κάποιοι θεωρούν τα ποσά αυτά ελάχιστα...».
Η επένδυση στις εναλλακτικές καλλιέργειες στη χώρα μας πρέπει να βασιστεί επιτέλους σε πραγματικά στοιχεία και όχι σε υποσχέσεις.
aΓΡoterra
νοεμβριοσ 2012
11
ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ / Ερευνα
Τα προβλήματα Η υπερπροβολή των δυνατοτήτων ανάπτυξης των εναλλακτικών καλλιεργειών. Η παντελής έλλειψη «έρευνας αγρού» για να διαπιστωθούν η προσαρμοστικότητα και οι αποδόσεις των φυτών. Π.χ. ένα φυτό από τη Σιβηρία δεν μπορεί να ευδοκιμήσει παντού στη χώρα μας. Η έλλειψη έρευνας αγοράς. Για πολλά προϊόντα δεν υπάρχει δίκτυο προώθησης, δεν υπάρχουν βιομηχανίες για την επεξεργασία (π.χ. στέβια) ή υπάρχουν αρκετές (όπως για τα ρόδια) με αρνητικά αποτέλεσματα στην παραγωγή. Η έλλειψη τεχνογνωσίας. Πρόσφατα άρχισαν εξειδικευμένοι Ελληνες γεωπόνοι να γράφουν για τις νέες καλλιέργειες. Μέχρι τώρα τα περισσότερα στοιχεία οι ενδιαφερόμενοι τα αντλούσαν από το Διαδίκτυο. Η έλλειψη κανόνων και ελέγχων των εισαγωγέων των φυτών. Η απίστευτη γραφειοκρατία και το κενό νόμων που εμποδίζει την τυποποίηση και τις εξαγωγές. Ο ανταγωνισμός σε τιμές από σκευάσματα που εισάγονται κυρίως από την Κίνα.
Τα πλεονεκτήματα Σε καλές συνθήκες οργάνωσης παραγωγής και διάθεσης: Ενισχύεται το οικογενειακό εισόδημα εφόσον γίνει ορθή επιλογή εναλλακτικών καλλιεργειών. Αξιοποιούνται και ορεινές εκτάσεις. Οι νέες καλλιέργειες μπορούν να αντικαταστήσουν τις παραδοσιακές (καπνά, βαμβάκι) ξεφεύγοντας από το καθεστώς επιδοτήσεων. Αναπτύσσεται η συμβολαιακή γεωργία και ευνοείται η συγκρότηση ομάδων παραγωγών. Εξασφαλίζονται νέες θέσεις εργασίας. Υπάρχει εξαγωγική προοπτική με πολλά προϊόντα να είναι περιζήτητα στη διεθνή αγορά.
12
νοεμβριοσ 2012
aΓΡoterra
Η εμπειρία προτείνει Ας δούμε -ανά καλλιέργειατι έχουν να μας πουν Ελληνες αγρότες που έχουν επενδύσει στα εναλλακτικά και γνωρίζουν στην πραξη τη δυναμικη αλλα και τα προβληματα τησ
Ιπποφαές με… μέτρο Παρά τις ιδιαιτερότητες όμως που παρουσιάζουν στο σύνολό τους οι εναλλακτικές καλλιέργειες, υπάρχει μέλλον αν όλα γίνουν «προσεκτικά και με μέτρο». Αυτό υποστηρίζει ο κ. Βασίλης Κωνσταντινίδης, πρόεδρος του Συνεταιρισμού «Πελοποννησιακή Γη», με έδρα τη Μεσσήνη, στον οποίο συμμετέχουν 95 καλλιεργητές ιπποφαούς από όλη την Ελλάδα. Συνολικά, ο συνεταιρισμός καλείται να διαχειριστεί περίπου 1.000 στρέμματα και ήδη έχει ολοκληρώσει τη μελέτη για τη δημιουργία μονάδας επεξεργασίας του καρπού, που INFO στην ουσία θα είναι η πρώτη οργανωμένη προσπάθεια Στο ιπποφαές το στη χώρα. «Εμείς πάμε βήμέτρο σύγκρισης πρέπει να είναι το μα βήμα. Αγνοούμε όλα αυεισαγόμενο από τά που ακούγονται για έσοτην Κίνα που δα 4-5.000 € ανά στρέμμα. πωλείται Αυτά τα ποσά δεν υπάρστα 2,5-3 € το κιλό χουν», μας είπε ο κ. Κωνσταντινίδης. Επίσης, οι συνεταιριστές δεν συμμερίζονται τα υπεραισιόδοξα σενάρια για παραγωγή έως και 15 κιλά καρπού ανά δέντρο. Οπως λέει ο κ. Κωνσταντινίδης, η βάση απόδοσης κάθε δέντρου είναι τα 5 κιλά. Ενα στρέμμα «χωρά» 165 φυτά από τα οποία τα 150 παράγουν καρπό. Αρα, κάθε στρέμμα δεν μπορεί να δώσει περισσότερα από 750 κιλά. Οι τιμές διάθεσης, πάλι κατά τον κ. Κωνσταντινίδη, δεν μπορεί να είναι εξωπραγματικές, γιατί κάποιοι μιλούν ακόμη και για
ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ / Ερευνα
Σαλιγκάρια ως εξτρα εσοδΟ
στεφανοσ διαμαντησ ερευνητησ ινστιτουτου δασικων ερευνων
Ολα έγιναν με απούσα την Πολιτεία, χωρίς κανόνες και γνώση, με αποτέλεσμα κάποιοι να κερδίσουν από τις εισαγωγές φυτών και οι περισσότεροι να χάσουν και σε χρόνο και σε χρήμα
Μία από τις κυρίαρχες επιλογές επένδυσης σε όλη σχεδόν την Ελλάδα τα τελευταία χρόνια. Εχουν στηθεί δεκάδες μονάδες, οι οποίες όμως δυσκολεύονται να διαθέσουν το προϊόν σε τιμές ικανοποιητικές. Οπως λέει ο κ. Δημήτρης Μάλκας, πρόεδρος του Συνεταιρισμού Σαλιγκαροτρόφων Ελλάδος, με έδρα τα Γεφύρια Καρδίτσας, «όποιος αποφασίσει να ασχοληθεί με το σαλιγκάρι θα πρέπει να γνωρίζει ότι είναι μια ασχολία με προοπτικές μόνο στο πλαίσιο μιας οικογενειακής επιχείρησης. Τα έσοδα μπορεί να φτάσουν τα 1.500 € ανά στρέμμα και υπό προϋποθέσεις να τα ξεπεράσουν». Πριν όμως φτάσει κάποιος στα έσοδα, θα πρέπει να γνωρίζει ότι για τη δημιουργία υποδομής (διαμόρφωση χώρου, περίφραξη, ποτιστικά, πλέγματα κ.λπ.) απαιτούνται περίπου 2.000 €. Η παραγωγή ανά στρέμμα είναι περίπου 500 κιλά ετησίως. Η χονδρική τιμή πώλησης φτάνει τα 3 € το κιλό, ενώ στη λιανική μπορεί να φτάσει και τα 5 €. Το χρονικό διάστημα που απαιτείται
για την αύξηση των σαλιγκαριών, από τη στιγμή που θα τοποθετηθούν τα νεαρά σαλιγκάρια (γόνος) μέχρι να φτάσουν σε εμπορεύσιμο μέγεθος, διαρκεί τέσσερις μήνες. Το καλό είναι ότι τα έξοδα εκτροφής είναι ελάχιστα. Σύμφωνα με τον κ. Μάλκα, η εκτροφή σαλιγκαριών μπορεί να λειτουργήσει συμπληρωματικά των άλλων ασχολιών.
Ρόδι και στρεβλώσεις
75 € το κιλό! Βάση σύγκρισης είναι το ιπποφαές που εισάγεται από την Κίνα με 2,5-3 € το κιλό. Οπότε για να προτιμηθεί το ελληνικό θα πρέπει να πωλείται 2 € το κιλό. Αυτό σημαίνει ότι από κάθε στρέμμα τα έσοδα θα είναι περίπου 1.500 €, εκ των οποίων τα 500 είναι έξοδα με το τελικό κέρδος να φτάνει τα 1.000 €. Επίσης, ο καλλιεργητής πρέπει να έχει υπόψη του ότι το αρχικό κόστος για την αγορά και τη φύτευση αγγίζει τα 1.000 € το στρέμμα, ενώ τα φυτά αρχίζουν να αποδίδουν μετά το τρίτο έτος!
Το ρόδι καλλιεργείται σε όλη την Ελλάδα συνολικά σε 120.000 στρέμματα. Αν και ήταν μια από τις πλέον δυναμικές καλλιέργειες, σήμερα η κατάσταση είναι χαοτική ως προς την επεξεργασία και τη διάθεση, αλλά και τον ανταγωνισμό. Κατά τον κ. Στέλιο Πελτεκιάδη, υπεύθυνο της εταιρίας Ροδώνας Α.Ε., που δημιουργήθηκε από μέλη του Καπνικού Συνεταιρισμού Τούμπας Κιλκίς, σήμερα το ρόδι «έχει πάρει την κάτω βόλτα γιατί στο χώρο μπήκαν τυχοδιώκτες αλλά και γιατί ο καθένας φυτεύει όπου θέλει, χωρίς σχέδιο και γνώσεις». Το τελευταίο περιστατικό που λειτούργησε αρνητικά για τη διάθεση του προϊόντος ήταν ότι μερικοί έπαιξαν με τις τιμές. Μέχρι πρόσφατα μεγάλες ποσότητες ροδιών εξάγονταν στη Γερμανία προς 1,5 € το κιλό. Κάποιοι εξαγωγείς, όμως, προκειμένου να περάσουν τα σύνορα, διέθεσαν ρόδια προς 1 € το κιλό. Παράλληλα, αγόρασαν προϊόν από παραγωγούς τους οποίους στη συνέχεια δεν πλήρωσαν.
Ο κακός ανταγωνισμός όμως δεν είναι το μόνο πρόβλημα. Οι περισσότεροι παραγωγοί δεν έχουν τις απαραίτητες υποδομές ώστε να ρυθμίζουν οι ίδιοι τις πωλήσεις με αποτέλεσμα όλες οι ποσότητες να διατίθενται αυτή την εποχή, εκτός αυτών που γίνονται χυμοί. Σήμερα, για να φυτέψει κάποιος ροδιές θα πρέπει να υπολογίσει ότι για κάθε στρέμμα θα χρειαστεί 50 φυτά τα οποία μπορεί να αγοράσει από 1,70-2,30 € το ένα. Θα χρειαστεί επίσης συστήματα ποτίσματος με κόστος ανά στρέμμα τα 600 €. Αν βεβαίως η φυτεία σκεπαστεί, το κόστος πολλαπλασιάζεται. Οι ροδιές αρχίζουν να αποδίδουν έπειτα από πέντε χρόνια. Κάθε στρέμμα μπορεί σε ιδανικές συνθήκες να αποδώσει έως δύο τόνους. Επειδή όμως η παραγωγή εξαρτάται και από τον καιρό, δύσκολα μπορεί να ξεπεράσει κάποιος τα 1.500 € ανά στρέμμα, υπολογίζοντας σε αυτά και τα έξοδα, που είναι το πότισμα, η λίπανση, τα εργατικά για το μάζεμα κ.λπ. aΓΡoterra
νοεμβριοσ 2012
13
ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ / Ερευνα
Αρωματικά φυτά «εξωτερικού»; «Αν θέλεις να ασχοληθείς με την καλλιέργεια των αρωματικών φυτών, κλείσε τα αφτιά σου σε όσα ακούγονται και να υπολογίσεις ότι θα ξεχρεώσεις σε δέκα χρόνια». Επειτα από οκτώ χρόνια εμπειρίας, ο 61χρονος μηχανικός κ. Ανδρέας Πρασσάς δεν είναι από αυτούς που ενθουσιάζεται από τα ιλιγγιώδη ποσά που ακούγονται. Σε μια έκταση 300 στρεμμάτων καλλιεργεί 13 είδη αρωματικών φυτών, από τα οποία παράγει αιθέρια έλαια αλλά και αποξηραμένο προϊόν, ωστόσο δεν μπορεί να μιλά για ικανοποιητικά έσοδα αφού η Ελλάδα κατακλύζεται από εισαγωγές. Στη χώρα μας καλλιεργούνται περίπου 30.000 στρέμματα, αν και εδώ ευδοκιμούν περί τα 100 είδη φυτών. Από κάθε στρέμμα τα έσοδα δεν μπο-
ρούν να ξεπεράσουν τα 150 €. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι, όπως λέει ο κ. Πρασσάς, «η Πολιτεία, που ακόμη και σήμερα δεν έχει ασχοληθεί με τον κλάδο των αρωματικών φυτών και δεν έχει βάλει κανόνες στη διακίνηση. Με αποτέλεσμα, το χαμομήλι Αιγύπτου, που εισάγεται, να αναμιγνύεται με το ελληνικό, να παίρνει το άρωμά του και να διατίθεται στην αγορά σε πολύ χαμηλές τιμές. Κάτι ανάλογο γίνεται με τη ρίγανη που εισάγεται από την Τουρκία κ.λπ.». Ανάλογα με την καλλιέργεια κυμαίνεται και το κόστος. Εκτός από τα οργώματα, τις εγκαταστάσεις άρδευσης, θα πρέπει κάποιος να προσθέσει και την αγορά φυτών, και φυσικά τους χώρους αποθήκευσης, αποξήρανσης ή και συσκευασίας.
Ηλίας Nτζάνης γεωπονοσ
Οι προσδοκίες που γεννιούνται σε κάθε αγρότη για έσοδα από τις εναλλακτικές καλλιέργειες εμένα μου θυμίζουν το νερό του Καματερού
Τα 8 πρέπει του νέου καλλιεργητή εναλλακτικών
1
Να ζητήσει τη συμβουλή έμπειρου γεωπόνου.
14
νοεμβριοσ 2012
2
Να ελέγξει το μικροκλίμα του κτήματος που θα κάνει τη νέα εγκατάσταση.
aΓΡoterra
3
Να κάνει εδαφολογική ανάλυση.
4
Να προσέξει ιδιαιτέρως την ποιότητα, την προέλευση και τη προσαρμοστική ικανότητα των φυτών που θα εγκαταστήσει.
5
Να ερευνήσει για τη δυνατότητα διάθεσης του προϊόντος (δίκτυα εμπορίας, μονάδες επεξεργασίας κ.λπ.).
6
Να μιλήσει με παραγωγούς που έχουν ήδη ασχοληθεί με το συγκεκριμένο είδος.
ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ / Ερευνα
Στέβια, η εναλλακτική των καπνών
30.000 στρέμματα αρωματικών φυτών καλλιεργούνται ήδη στην χώρα μας
€
Αν και είναι ένα φυτό το οποίο προέρχεται από την Παραγουάη, μπορεί υπό προϋποθέσεις να δώσει ζωή σε περιοχές όπου κάποτε καλλιεργούνταν καπνά. Δυστυχώς, όμως, ακόμη στη χώρα μας -αν και γίνεται πολύς λόγος για τη στέβια- δεν έχει εκπονηθεί ένα σχέδιο για τις εκτάσεις που πρέπει να καλλιεργηθούν και, το κυριότερο, πού θα γίνει επεξεργασία του προϊόντος. Για το τελευταίο, η Ενωση Αγροτικών Συλλόγων Αιτωλοακαρνανίας έχει
προχωρήσει αρκετά τις διαδικασίες. Εκτός του σχεδιασμού και του εργοστασίου, όποιος αποφασίσει να καλλιεργήσει στέβια θα πρέπει να γνωρίζει ότι το αρχικό κόστος αγγίζει τα 700 € ανά στρέμμα, με την απόδοση να φτάνει τα 300 κιλά. Δύο άλλα στοιχεία που πρέπει να λάβει υπόψη του ο καλλιεργητής είναι ότι ένα κιλό στεβιοζάχαρη που παράγεται στην Κίνα πωλείται προς 30 € το κιλό, ενώ στην Ιαπωνία 150 €.
3.500€ το κιλό μπορεί να φθάσει να πουληθεί στη λιανική η τρούφα
300 κιλά ανά στρέμμα
είναι η μέση απόδοση της στέβιας
Τρούφα με καθαρόαιμα σκυλια
Η
7
Εάν πρόκειται για πολύ νέα καλλιέργεια, να ξεκινήσει την εγκατάσταση σε ένα μικρό κομμάτι της έκτασης που σκοπεύει να διαθέσει προκειμένου να ελέγξει την καλλιέργεια.
8
Να κάνει σωστή κοστολόγηση (έξοδα εγκατάστασης, έξοδα διαχείρισης, αναμενόμενα έσοδα).
τρούφα μπορεί να έχει και το περιπετειώδες στην αναζήτησή της, ωστόσο σήμερα θεωρείται ως πιο ασφαλής επένδυση. Η κ. Παυλίνα Κλαδοπούλου είναι από τους πρωτοπόρους στο... κυνήγι της. Στις εκδρομές που έκανε ανά την Ελλάδα ανακάλυψε 7 είδη από τα οποία εντοπίζονται σημαντικές ποσότητες οι οποίες και εύκολα διατίθενται στην αγορά προς 200 € το κιλό! Επειδή όμως ο εντοπισμός της στη φύση είναι και δύσκολος και όχι πάντα αποδοτικός, άρχισε πια και στη χώρα μας και η καλλιέργεια του πιο παραγωγικού μύκητα σε περισσότερα από 1.200 στρέμματα. Το κόστος για τη φύτευση των δέντρων (που λειτουργούν ως ξενιστής του μύκητα) μπορεί να φτάσει έως και τα 2.000 € ανά στρέμμα, εκτός της περίφραξης, που όμως θεωρείται επιβεβλημένη. Κάθε στρέμμα χωρά περίπου 50 δέντρα τα
οποία αρχίζουν να αποδίδουν έπειτα από 7 χρόνια. Από κάθε στρέμμα συλλέγονται από 5 έως 15 κιλά ανάλογα με την ποικιλία. Η τρούφα μπορεί να πωληθεί στη χονδρική έως και 800 € το κιλό και στη λιανική έως και 3.500 €. Το πρόβλημα, και στην περίπτωση της τρούφας, είναι ότι ακόμη στην Ελλάδα οι αρμόδιες υπηρεσίες δεν έχουν «δώσει κωδικό» ώστε να μπορεί να γίνει τοπική επεξεργασία. Με αποτέλεσμα, η ελληνική τρούφα να ταξιδεύει προς Ιταλία... Η συλλογή της γίνεται με εκπαιδευμένα σκυλιά ή θηλυκά χοιρίδια. Κατάλληλες ράτσες σκύλων είναι τα Λαμπραντόρ, Γκριφόν, Επανιέλ Μπρετόν, τα Αγγλικά Πόιντερ και η ιταλική ράτσα Lagotto. Αρκετοί συλλέκτες χρησιμοποιούν και ημίαιμα. Τώρα πλέον υπάρχουν εκπαιδευμένα σκυλιά και στην Ελλάδα, η αγορά των οποίων μπορεί να ξεπεράσει και τα 1.500 €. aΓΡoterra
νοεμβριοσ 2012
15
ΕΠΙΤΥΧΙΑ / πουρα
Τι Κούβα, τι Κρύα Βρύση! Τα πρώτα οικογενειακά χειροποίητα ελληνικά πούρα είναι γεγονός και ήδη διεκδικούν την καθιέρωσή τους στην εγχώρια αγορά και αύριο στην παγκόσμια. Κι όλα αυτά ενάντια στην ελληνική γραφειοκρατία...
A
πόσταγμα του ήλιου». Η λέξη αυτή για ονομασία πούρων ίσως να μην αποδίδει την ταυτότητα του προϊόντος. Αν όμως η φράση αυτή μεταφραστεί στα ισπανικά, τότε γίνεται Vamma Del Sol και δείχνει όλη τη διαδρομή του καπνού από την Ισπανία ως την Ελλάδα, η γνώση της ιστορίας, αλλά και το ταξίδι δύο αδελφών από την Κρύα Βρύση της Πέλλας στον κόσμο μιας διαφορετικής παραγωγής που κερδίζει το μεγάλο στοίχημα εν μέσω κρίσης. Ο Κώστας Κωνσταντινίδης, 50 χρόνων, και ο Αρης Κωνσταντινίδης, 40 χρόνων, μαζί με τους γονείς τους, που επί δεκαετίες ήταν μεταξύ των παραδοσιακών καπνοκαλλιεργητών της περιοχής, κατάφεραν να στήσουν την πρώτη ελληνική βιοτεχνία παραγωγής πούρων. Hδη έχουν βγει στην ελληνική αγορά εξασφαλίζοντας ένα «καλό» εισόδημα και αξιοποιώντας μόλις δέκα στρέμματα χωραφιού στα οποία φυτεύουν την ποικιλία «μεγαλόφυλλα ανατολικού τύπου». Ο Κώστας Κωνσταντινίδης είναι αγρότης και διετέλεσε πρόεδρος Νέων Αγροτών την περίοδο 1997-2003 και εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Οργάνωσης Νέων Αγροτών CEJA. Ο Αρης Κωνσταντινίδης δηλώνει αγροτοοικονομολόγος - αγρότης, είναι πτυχιούχος Χρηματοοικονομικών και Λογιστικής, απόφοιτος Liberal Studies του City, ενώ έχει και μεταπτυχιακό Αγροτικής Οικονομίας από το Πανεπιστήμιο Aberdeen της Σκοτίας. Και οι δύο μαζί είχαν όλες τις απαραίτητες γνώσεις για να δημιουργήσουν κάτι δικό τους. Η περιοχή τους καλλιεργούσε καπνά. Οταν σταμάτησαν οι επιδοτήσεις και τα καπνοχώραφα έμειναν χέρσα, σκέφτηκαν απλά: Η εποχή της γεωργίας της
«
16
νοεμβριοσ 2012
aΓΡoterra
Ο Αρης και ο Κώστας Κωνσταντινίδης έχουν το προϊόν και τώρα αναζητούν το δικό τους μερίδιο στην αγορά.
ποσότητας τελείωσε, ας περάσουμε στη γεωργία της ποιότητας, που παραμένει και το μεγάλο ζητούμενο για τη χώρα μας. Ετσι από τα πενήντα στρέμματα που καλλιεργούσαν παλιά, επέλεξαν δέκα, στα οποία φύτεψαν ποικιλίες καπνού τύπου Κούβας. Η αρχή για τα δύο αδέλφια από την Κρύα Βρύση είχε γίνει. Ο Αρης, ως πιο κοσμοπολίτης, ανέλαβε το δύσκολο κομμάτι της αναζήτησης των μυστικών για την παραγωγή των πούρων πηγαίνοντας στην Κούβα και μετά στις ΗΠΑ. Μαζί με τα καπνόφυλλα, ωρίμαζε και το όλο σχέδιο για την ανάπτυξη της οικοτεχνίας. Βρέθηκε το όνομα, σχεδιάστηκε και το σήμα, που είναι ένα κεφάλι γυναί-
Μια δεύτερη ευκαιρία για την ελληνική καπνοπαραγωγή ίσως είναι η στροφή σε ιδιαίτερα εξειδικευμένα προϊόντα, όπως τα χειροποίητα πούρα, όπου όμως απαιτούνται πολύ μελετημένα βήματα λόγω του ισχυρού ανταγωνισμού
κας που αναδύεται μέσα από ένα άνθος καπνού, και σιγά σιγά άρχισε η παραγωγή. Μια παραγωγή που σήμερα κυμαίνεται από 20.000 έως 30.000 κομμάτια.
30€
στοιχίζει η συσκευασία πεντάδας Corona και 25 € η πεντάδα Petit Corona
20.000 έως 30.000 πούρα είναι η παραγωγή της οικοτεχνίας
Οταν το κράτος «καπνίζει» Η μύηση των αδελφών Κωνσταντινίδη στους δρόμους του καπνού δεν ήταν το πιο δύσκολο κομμάτι της προσπάθειας. Τα δύσκολα ήρθαν μετά, όταν έφθασε η ώρα της διάθεσης. Νομοθεσία για οικοτεχνία επεξεργασίας καπνού δεν υπήρχε. Το «τέρας της γραφειοκρατίας» (για να είμαστε και στο κλίμα) νικήθηκε, αλλά τι τέρας θα ήταν αν δεν είχε πολλά κεφάλια; Για παράδειγμα, σήμερα το μοναδικό οικογενειακό ελληνικό χειροποίητο πούρο δεν μπορεί να διατεθεί στα Duty Free, όταν από τα 3.000.000 κομμάτια που διατίθενται στην αγορά τα 1.800.000 πωλούνται στις εισόδους και τις εξόδους της χώρας, σε αυτά ακριβώς τα καταστήματα. «Αυτό είναι το μεγάλο πρόβλημα. Το να μην μπορείς να πουλήσεις τα προϊόντα
Από τον Κολόμβο στην εγκατάλειψη χρήση του καπνού στην Ευρώπη έγινε γνωστή το 1511, από τις αποστοΗ λές του Χριστόφορου Κολόμβου στην Αμερική. Η καλλιέργεια ξεκίνησε στη Γαλλία το 1560, στη Γερμανία το 1565 και στην Ελλάδα το 1636. Η πρώτη εξειδικευμένη ποικιλία καπνού καλλιεργήθηκε στη Χρυσούπολη της Καβάλας το 1860. Στην Ελλάδα καλλιεργούνταν 80 ποικιλίες σε Θράκη, Μακεδονία, Θεσσαλία και Στερεά Ελλάδα (Αγρίνιο). Από το 1912 και μετά η Καβάλα γίνεται το κέντρο του καπνού της χώρας μας, με τους καπνεργάτες να συμμετέχουν ενεργά στα περισσότερα κοινωνικά κινήματα. Από το 2004 και μετά που έπαψαν στην ουσία οι επιδοτήσεις, οι περισσότερες περιοχές της χώρας εγκατέλειψαν την καπνοκαλλιέργεια...
σου, όταν μάλιστα για αυτά πριν βγουν στην αγορά έχεις προπληρώσει φόρο της τάξεως του 52,7%. Κι αυτό γιατί υπάρχει νομικό κενό», μας είπε ο Αρης Κωνσταντινίδης, οποίος δείχνει το δρόμο για την ανάπτυξη της ελληνικής υπαίθρου μέσα από καλλιέργειες που θεωρούνται παραδοσιακές και όχι από κάποιες άλλες με αμφιλεγόμενα αποτελέσματα. Αν ξεπεραστούν και τα νομικά εμπόδια, τότε μέσα από την κλασική καπνοκαλλιέργεια τα δύο αδέλφια θα έχουν δημιουργήσει ένα προϊόν το οποίο θα ταξιδέψει στις αραβικές χώρες, στο Χονγκ Κονγκ και τη Γερμανία. Προς το παρόν, κάποιος που θέλει να αγοράσει τα συγκεκριμένα πούρα θα τα βρει στην Αθήνα, στην Κρήτη, στη Θεσσαλονίκη, αλλά και γενικώς στις περισσότερες περιοχές της χώρας. Μόνο που πρέπει να τα αναζητήσει, γιατί σε πολλά καπνοπωλεία, επειδή είναι φθηνά σε σχέση με τα κουβανέζικα, δεν... προβάλλονται ιδιαίτερα, αφού ο πωλητής έχει μικρότερο κέρδος. Αυτή τη στιγμή τα πούρα Vamma Del Sol πωλούνται πέντε ευρώ το ένα τα Petit Corona και έξι ευρώ το Corona σε συσκευασία πεντάδας. «Εμείς προσπαθούμε να κερδίσουμε την αγορά. Σχεδιάζουμε να αυξήσουμε την παραγωγή μας. Προσπαθούμε να αναδείξουμε ένα προϊόν το οποίο μπορεί να διεκδικήσει το δικό του χώρο στην ελληνική και τη διεθνή αγορά, χωρίς καμία έκπτωση στην ποιότητα. Αυτό, κατά τη γνώμη μας, είναι και το μεγάλο μυστικό της επιτυχίας, όχι μόνο για τα πούρα, αλλά για καθετί που παράγεται και είναι πρωτοποριακό». Αυτή είναι η θέση των αδελφών Κωνσταντινίδη, οι οποίοι έδωσαν, όπως λένε, υπεραξία σε ένα προϊόν, όπως τα καπνά, που εγκαταλείφθηκε αφήνοντας μετέωρους χιλιάδες αγρότες. aΓΡoterra
νοεμβριοσ 2012
17
ΑΦΙΕΡΩΜΑ / ΕΛΙΑ
Την καλλιεργούμε χιλιάδες χρόνια, είναι από τα σημαντικότερα γεωργικά προϊόντα μας, μια από τις μεγαλύτερες εξαγωγές μας, πηγή ζωής και απασχόλησης για εκατονταδεσ χιλιάδες αγρότες. Κι όμως, η εγχώρια καλλιέργεια, το ελαιόλαδο και η βρώσιμη ελιά είναι σε ένα σημαντικό σταυροδρόμι καθώς πρέπει να αντιμετωπίσουμε τον ολοένα και πιο έντονο διεθνη ανταγωνισμό σε κάθε επίπεδο. Πρωτοβουλίες και προτάσεις υπάρχουν, αλλά είναι η μαζική στροφή των καλλιεργητών προς το αύριο και τις καινοτομίες του που θα διατηρήσουν την ελιά ως το δικο μας «χρυσάφι»
Ελιά Tου Πάνου Μπαΐλη
Το χρυσάφι της ελληνικής γης
1818
νοεμβριοσ νοεμβριοσ 2012 2012
aΓΡoterra aΓΡoterra
ΑΦΙΕΡΩΜΑ / ΕΛΙΑ
aΓΡoterra aΓΡoterra
νοεμβριοσ νοεμβριοσ 2012 2012
1919
ΑΦΙΕΡΩΜΑ / ΕΛΙΑ
Στο πέρασμα των αιώνων
Η ΜΟΝΤΕΡΝΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ της ελιάς στην Ελλάδα είναι πλέον ένα πολύπλοκο πλέγμα από τεχνικές, κανόνες και συστήματα ελέγχου, επιδοτήσεις, εξαγωγικές διαδρομές και ασκήσεις τυποποίησης και προώθησης. Αυτά σήμερα, όμως το δέντρο και οι καρποί του είναι ταυτισμένοι με την Ελλάδα εδώ και χιλιάδες χρόνια, συνοδεύοντάς μας μέσα στους αιώνες, τόσο ως αγροτικά προϊόντα όσο και ως σύμβολα της ίδιας της ευφορίας της γης. Η αξία του ελαιολάδου ΠΑΡΑΔΟΣΗ στην αρχαία Ελλάδα φανερώνεται ξεκάθαρα στους Μελανόμορφος ατΠαναθηναϊκούς Αγώνες τικός αμφορέας που αποδίδεται που διεξάγονταν κάθε 4 στον «ζωγράφο χρόνια προς τιμήν της προτου Αντιμένη», πεστάτιδας θεάς Αθηνάς, ρίπου το 520 π.Χ. που προσέφερε το δέντρο με απεικόνιση μαζέματος ελιάς ως δώρο στους κατοίκους βουλῆς, καὶ τὸ ἔλαιον τοῖς της πόλης. Εκεί, οι νικητές ἀθληταῖς ἀποδιδόασι» των αθλημάτων έπαιρναν (Αθηναίων Πολιτεία, 60.1). ως έπαθλο αμφορείς με Φυσικά ο κότινος, το στελάδι, ενώ τους δινόταν το φάνι αγριελιάς των Ολυμπιονικών, οι δικαίωμα να εξάγουν και ελαιόλαδο. Ο πάμπολλες αναφορές στην αρχαιοελληΑριστοτέλης χαρακτηριστικά αναφέρει νική γραμματεία στην ελιά και την καλότι οι αθλοθέτες έχουν αρμοδιότητα λιέργειά της και τα πολλά ευρήματα τό«καὶ τοὺς ἀμφορεῖς ποιοῦνται μετὰ τῆς
2020
ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2012 2012
AΓΡOTERRA AΓΡOTERRA
σο στην ξηρά όσο και σε αρχαία ναυάγια δείχνουν μια μεγάλη εξάπλωση του δέντρου και των καρπών του στην Ελλάδα, όπως και μια σημαντική θέση στο εμπόριο της εποχής. Η παρουσία μάλιστα της καλλιέργειας διασχίζει την ελληνική αρχαιότητα καθώς τη συναντάμε από τους αμφορείς λαδιού στο παλάτι της Κνω-
ΑΦΙΕΡΩΜΑ / ΕΛΙΑ
Oι τρέχουσες τιμές λαδιού (σε € ανά κιλό)
3,50
2,80
έως
έως
έως
1,80
1,75
1,74
Ελλάδα
Ιταλία
Ισπανία
2,70
Η σημερινή εικόνα στην Ελλάδα Σε 150 εκατομμύρια υπολογίζονται τα ελαιόδεντρα στην Ελλάδα με περίπου 450.000 αγροτικές οικογένειες να τα καλλιεργούν σε μια έκταση σχεδόν 10 εκατομμυρίων στρεμμάτων. Η παραγωγή μας σε ελαιόλαδο κυμαίνεται από 300 έως 400.000 τόνους το χρόνο. Το ελληνικό λάδι είναι πολύ υψηλής ποιότητας, με περίπου το 80% να χαρακτηρίζεται ως έξτρα παρθένο, ένα μοναδικό ρεκόρ ανάμεσα στις ελαιοπαραγωγές χώρες. Στην παγκόσμια παραγωγή Ελλάδα, Ιταλία και Ισπανία κατέχουν τα σκήπτρα (με τη χώρα μας να έρχεται τρίτη). Σημαντικό μέρος της δικής μας παραγωγής ελαιολάδου εξάγεται -περίπου το ένα τρίτο- αλλά εδώ ανακύπτουν τα προβλήματα καθώς η χώρα μας εμφανίζει μείωση εξαγωγών και σε όγκο και σε ποσοστό επί της παραγωγής. Επίσης εμείς εξάγουμε το μεγαλύτερο μέρος χύμα και αυτό μεταποιείται στο εξωτερικό και μεταπωλείται συσκευασμένο
σε υψηλότερες τιμές. Μόλις 25.000 τόνοι ελληνικού ελαιολάδου εξάγονται με επώνυμη συσκευασία, ενώ σημαντικό μέρος της εγχώριας κατανάλωσης είναι επίσης σε χύμα μορφή. Από την άλλη πλευρά, ο ανταγωνισμός Ιταλίας και Ισπανίας είναι μεγάλος, με τις δύο χώρες να αυξάνουν και την παραγωγή τους και τις εξαγωγές τους, ενώ θετικά είναι τα στοιχεία της παγκόσμιας αγοράς με αύξηση της κατανάλωσης, ειδικά στο τυποποιημένο λάδι, που έχει φθάσει το 1,2 εκατομμύριο τόνους. Επίσης συνολική είναι η αναγνώριση της διατροφικής αξίας του ελαιολάδου και της βρώσιμης ελιάς, όπως και τα πολλαπλά οφέλη στην υγεία από την κατανάλωσή τους. Στις επόμενες σελίδες μπορείτε να δείτε ένα γράφημα με τη σημερινή κατάσταση της ελληνικής παραγωγής (που μένει στατική), όπως και τα προβλήματα που αναδεικνύονται σε σχέση με το διεθνή ανταγωνισμό.
φέρει δεκάδες παθήσεις στις οποίες χρησιμοποιείται) με το κλαδί της να είναι σύμβολο ικεσίας, μα και ειρήνης. το δέντρο επίσης λατρεύεται, αντιπροσωπεύει την ευφορία και τη γονιμότητα, το λάδι πάλι καίγεται ως φωτιστικό σε λύχνους, αλείφουν με αυτό οι αθλητές το σώμα τους και με το ξύλο του δέντρου οι πρό-
γονοί μας φτιάχνουν εργαλεία (όπως τον πέλεκυ με λαβή από ελιά που δωρίζει η Καλύψω στον Οδυσσέα). Είναι πραγματικά αμέτρητες οι εφαρμογές, πρακτικές, συμβολικές, ιερουργικές του δέντρου και των καρπών του, καθώς είναι όχι μόνο δώρο θεών, μα και δώρο της φύσης προς τους ανθρώπους.
Αριστερά: Πέτρινος μύλος για θρυμματισμό της ελιάς στη Χαλκιδική. Δεξιά: «Το μάζεμα των ελαιών στη Μυτιλήνη», πίνακας του ζωγράφου Θεόφιλου, 1933.
σού, σε ελαιοτριβείο στα ανάκτορα της Φαιστού, φυσικά στην περιοχή των Αθηνών (το κέντρο της ελαιοκαλλιέργειας), αλλά και σε όλη την Ελλάδα, με τον Σόλωνα να νομοθετεί και να νουθετεί για τη σωστή καλλιέργεια του δέντρου. Στην αρχαία Ελλάδα το λάδι -και η ελιάείναι τροφή, γιατρικό (ο Ιπποκράτης ανα-
aΓΡoterra aΓΡoterra
νοεμβριοσ νοεμβριοσ 2012 2012
2121
ΑΦΙΕΡΩΜΑ / ΕΛΙΑ
Παραγωγή ελιάς
ΣΥΝΟΛΟ 9.137.327
ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (2011)
Καλλιεργούμενα στρέμματα
42.970
ΣΕ ΤΟΝΟΥΣ
1.699.984 τόνοι
16.359
17.460
Βρώσιμη ελιά
Ελιά για λάδι
ελαιοποιήσιμης ελιάς
ΑΝ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΘΡΑΚΗ
43.345
173.943 τόνοι βρώσιμη ελιάς
170 200 ΔΥΤIKH ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
ΒΟΡ. ΑΙΓΑΙΟ
ΚΕΝΤΡIKH ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
ΟΙ 5 ΝΟΜΟΙ
56.750
με τη μεγαλύτερη παραγωγή σε:
16.031
ΛΑΔΙ
542
ΗΠΕΙΡΟΣ
20.725
ΘΕΣΣΑΛΙΑ
65.480
ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ
41.800 160
61.000 54.000 35.000 32.600 25.600
ΒΡΩΣΙΜΗ ΕΛΙΑ
3.785 ΣΤΕΡEA ΕΛΛΑΔΑ
Λακωνία Ηράκλειο Χανιά Μεσσηνία Λασίθι Φθιώτιδα Χαλκιδική Αιτωλ\νία Βοιωτία Αρτα
74.360
ΔΥΤIKH ΕΛΛΑΔΑ
40.000 40.000 27.612 23.000 19.000
(τόνοι)
182.496 ΑΤΤΙΚΗ
29.430 28.212
51.275
90
ΠΕΛ/ΝΗΣΟΣ
561.587 7.310
770
ΚΡΗΤΗ
ΝΟTIO ΑΙΓΑΙΟ
6.450
1.170
605.000 ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΞΑΓΩΓΕΣ Ιταλία Γερμανία Ισπανία ΗΠΑ Καναδάς Αλλες χώρες
ΟΙ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟΙ ΕΙΣΑΓΩΓΕΙΣ 68
7 4 3 3 12
%
τυποποιημένου λαδιού
σε τόνους
1. 2. 3. 4. 5.
ΗΠΑ Γαλλία Ην. Βασίλειο Γερμανία Πορτογαλία
244.000 110.000 61.000 52.000 45.000
1
3 4 5 2
ΠΗΓΗ: ΥΠOYΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ/ ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ, ΚΛΑΔΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ: «ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ: ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΜΕΣΩ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗΣ», 2011.
2222
ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2012 2012
AΓΡOTERRA AΓΡOTERRA
ΑΦΙΕΡΩΜΑ / ΕΛΙΑ
O ANTAΓΩΝΙΣΜΟΣ ΜΑΣ ΣΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ Ελλάδα Παραγωγή ελαιολάδου ως ποσοστό του ΑΕΠ
Iταλία 0,3%
Μερίδιο ελαιολάδου στην αξία της αγροτικής παραγωγής
0,1%
11%
ΚΙΛΑ
33%
31%
Εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο ως ποσοστό του συνόλου
12
ΚΙΛΑ
75%
Εξαγωγές ως ποσοστό του συνόλου
6%
14
ΚΙΛΑ
Κατανάλωση μη τυποποιημένου λαδιού
0,2%
5%
16
Ετήσια κατανάλωση λαδιού ανά άτομο
Iσπανία
50%
56%
75-80%
51%
40-45%
25-30%
H EIΚΟΣΑΕΤΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΣΤΑΣΙΜΟΤΗΤΑΣ (1990-2009) 0,63
0,65
0,74
0,83
0,44
0,63
0,11
0,13
0,32
0,26
0,72
2009
1990
2009
1990
2009
0,37
Εγχώρια κατανάλωση
0,26
0,24
Εξαγωγές
0,11
1990
Σε εκατ. τόνους
ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗ Σχεδόν τα 3/4 του ελαιόλαδου προέρχονται από 3 χώρες
27%
Αλλες χώρες
12%
Ελλάδα
1,30
0,54
0,33
Παραγωγή
41%
Ισπανία
20% Iταλία
+
Το 68% των ελληνικών εξαγωγών
Το 40% των ισπανικών εξαγωγών
Kαταλήγουν στην Ιταλία Κατσιγιάννη Ζωή
ΟΠΟΙΗΣΗΣ», 2011.
AΓΡOTERRA AΓΡOTERRA
ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2012 2012
2323
ΑΦΙΕΡΩΜΑ / ΕΛΙΑ
Καλλιέργεια, λάθη και προτάσεις
Α
ν και η ελιά καλλιεργείται χιλιάδες χρόνια στη χώρα μας, φαίνεται πως ακόμη δεν έχουμε ανακαλύψει τα μυστικά της. Και δεν είναι μόνο στα θέματα της τυποποίησης και της εμπορίας, σημεία στα οποία έτσι κι αλλιώς πάσχουμε, αλλά και σε αυτό της καλλιέργειας, που σε πολύ μεγάλο βαθμό παραμένει «ερασιτεχνική και απαράδεκτη», όπως επισημαίνει ο γεωπόνος-
2424
νοεμβριοσ νοεμβριοσ 2012 2012
aΓΡoterra aΓΡoterra
μελετητής, κ. Γιάννης Γρηγοράτος, ο οποίος είναι από εκείνους τους επιστήμονες που έχουν ασχοληθεί συστηματικά με το συγκεκριμένο δέντρο και την ανάπτυξή του. Τα λάθη που συνήθως γίνονται από τους περισσότερους καλλιεργητές αρχίζουν από την επιλογή των δέντρων στα φυτώρια και συνεχίζονται με το κλάδεμα, τη λίπανση, τη φυτοπροστασία και
ΑΦΙΕΡΩΜΑ / ΕΛΙΑ
Ελιές-νάνοι, η νέα τάση
ολοκληρώνονται με την ελαιοσυλλογή και την παραγωγή λαδιού που γίνεται με βάση τις οικονομικές ανάγκες και τους χρόνους του παραγωγού και όχι με τις αντικειμενικές συνθήκες που επιβάλλουν μια ομαλή ολοκλήρωση ενός κύκλου από το δέντρο στο ελαιοτριβείο.
Αν και οι παραδοσιακές μέθοδοι στην ελαιοκαλλιέργεια αντικαθίστανται από νέες, κάθε αγρότης πρέπει να αναζητά συνεχώς ενημέρωση για τις τελευταίες εξελίξεις.
Στοιχεία αύξησης της παραγωγής Σύμφωνα με τον κ. Γρηγοράτο, η τυπική ανάλυση εδάφους για την επιλογή των ποικιλιών δεν είναι αυτή που θα καθορίσει το μέλλον της καλλιέργειας. Το μεγάλο στοίχημα για τον παραγωγό είναι να πετύχει να μειώσει τη διαφορά μεταξύ «καλής» και «κακής» χρονιάς. Δηλαδή, αν μια χρονιά -την καλή- τα δέντρα παραγάγουν καρπό της τάξεως του 90% και την επομένη -την κακή- 10%, θα πρέπει με τις ανάλογες παρεμβάσεις να αυξηθεί η παραγωγή την «κακή» χρονιά. Ανεξάρτητα από το ποιο δέντρο θα επιλέξει κάποιος, θα πρέπει να προσέξει ιδιαίτερα τα φυτώρια. Αυτά χρειάζεται να είναι πιστοποιημένα και να έχουν πάνω σε κάθε δέντρο την «ταυτότητά» του, στην οποία θα αναγράφεται η ποικιλία και ο χρόνος ζωής του. Στη συνέχεια είναι πολύ σημαντική για την αύξηση της παραγωγής που προαναφέραμε η λίπανση. Για καλά αποτελέσματα επιβάλλεται ανάλυση εδάφους (κοστίζει περίπου 40 ευρώ και γίνεται μία φορά ανά δέκα χρόνια) ώστε να χρησιμοποιήσουμε τις σωστές ποσότητες και το σωστό προϊόν. Σήμερα οι περισσότεροι λιπαίνουν τους ελαιώνες τους χωρίς να γνωρίζουν ποια ακριβώς είναι η κατάσταση στο χώμα. Οσο για τις εποχές, η λίπανση γίνεται δύο φορές, μία την άνοιξη και
Μπορεί στη χώρα μας οι ποικιλίες που ευδοκιμούν να είναι πολλές, τον τελευταίο καιρό όμως γίνεται μια προσπάθεια να δοκιμαστούν και εδώ οι υπέρπυκνες φυτεύσεις. Αν μέχρι τώρα σε κάθε στρέμμα φυτεύονται 20-25 δέντρα, με τη μέθοδο αυτή φυτεύονται περίπου 150 δέντρα μικρού ύψους τα οποία κλαδεύονται και συγκομίζονται από ένα μηχάνημα το οποίο περνάει από πάνω τους. Αν ένα ώριμο δέντρο μπορεί να δώσει καρπό έως και 100 κιλά, οι ελιέςνάνοι όπως οι παραπάνω, παράγουν έως και 30 κιλά. Αυτό σημάνει ότι ένα υπερφυτεμένο στρέμμα μπορεί να δώσει -και από το δεύτερο ακόμη χρόνο- έως και διπλάσιες ποσότητες καρπού και λαδιού από το αραιοφυτεμένο με δέντρα. Το ζήτημα με αυτά τα μικρά δέντρα είναι ότι η απόδοσή τους σταματάει μετά από 15 χρόνια και ότι απαιτεί μεγάλες εκτάσεις.
γιαννης γρηγορατοσ γεωπονοσ μελετητησ
Ερασιτεχνική και απαράδεκτη παραμένει σε μεγάλο βαθμό η καλλιέργεια της ελιάς στη χώρα μας
aΓΡoterra aΓΡoterra
νοεμβριοσ νοεμβριοσ 2012 2012
2525
ΑΦΙΕΡΩΜΑ / ΕΛΙΑ μία το καλοκαίρι. Βεβαίως υπάρχει και η χλωρή λίπανση εφόσον η φύτευση των κτημάτων επιτρέπει τη συγκαλλιέργεια. Το κλάδεμα είναι από τα σοβαρά ζητήματα που καθορίζουν την ανάπτυξη και την καρποφορία του δέντρου. Το λάθος που κάνουν οι πολλοί είναι ότι κλαδεύουν μαζί με τη συγκομιδή, ενώ η κατάλληλη περίοδος είναι προς το τέλος του χειμώνα. Σε ό,τι αφορά την άρδευση και αυτή πρέπει να γίνεται μετά από ανάλυση του εδάφους. Αφού φτάσουμε στην ανθοφορία, θα πρέπει ο παραγωγός να εστιάσει στο πώς θα αυξήσει το ποσοστό των ανθών που θα γίνουν καρπός. Σε κάθε δέντρο από τα 100 άνθη γονιμοποιούνται μόνο τα δύο. Στόχος είναι αυτό το 2% να φτάσει στο 2,5 ή και το 3% που σημαίνει αύξηση της παραγωγής ανά δέντρο της τάξεως έως και 50%. Το μυστικό της αύξησης κρύβεται στο ψέκασμα που γίνεται κατά την ανθοφορία με ένα ειδικό INFO σκεύασμα που περιέχει βόριο, κάλιο και κυτοκινίνες. Με ορθές και μελεΜε το ψέκασμα αυτό επιτημένες επιλογές στην καλλιέργεια τυγχάνεται η μεγιστοποίηση μπορεί να φτάσουτης καρπόδεσης. Και αν το με σε απόδοση 25 δέντρο ψεκαστεί ξανά περίκιλών λάδι στα 100 που κατά το μήνα Οκτώκιλά καρπού βριο, περίπου ένα μήνα πριν από τη συγκομιδή, τότε θα έχουμε πετύχει και τη μέγιστη απόδοση σε λάδι που μπορεί να φτάσει, αν όλα έχουν γίνει καλά, και στο 25%. Δηλαδή τα 100 κιλά ελιές να αποδίδουν 25 κιλά λάδι. Σε λάθος εξελίσσεται πολλές φορές και η φυτοπροστασία αφού στις περισσότερες περιοχές οι ψεκασμοί για το δάκο γίνονται από συνεργεία της Περιφέρειας τα οποία ψεκάζουν… τα μισά δέντρα. Για το λόγο αυτό σε οργανωμένους ελαιώνες κατά τον ψεκασμό καλύπτεται όλο το δέντρο για να υπάρχουν ουσιαστικά αποτελέσματα. Και ο χρόνος συγκομιδής, δυστυχώς, Σε λάθος εξελίσσεται πολλές κατά τον κ. Γρηγοράτο, δεν είναι πάντα ο καλύτερος. Αν για παράδειγμα γίνει τώφορές και η φυτοπροστασία ρα, η απόδοση σε λάδι, μπορεί να φτάσει αφού σε πολλές στο 75%, ενώ αν γίνει αργότερα μπορεί να περιοχές οι ψεκασμοί φτάσει και το 95%. Ωστόσο, εδώ υπειγια το δάκο είναι ελλιπείς σέρχονται και άλλοι παράγοντες που έχουν να κάνουν με τις κλιματικές συνθήκες (δυνατοί άνεμοι, βροχές) αλλά και με
2626
νοεμβριοσ νοεμβριοσ 2012 2012
aΓΡoterra aΓΡoterra
το χρόνο που έχει στη διάθεσή του ο παραγωγός. Ο τρόπος συγκομιδής είναι ένας ακόμη σημαντικός παράγοντας για την υγεία της ελιάς. Παλαιότερα γινόταν ο «βάρβαρος ραβδισμός», όπως τον αποκάλεσε χαρακτηριστικά, με αποτέλεσμα το δέντρο να γεμίζει καρκινώματα. Τα τελευ-
ΑΦΙΕΡΩΜΑ / ΕΛΙΑ
οι αγροτικές ΕΝΙΣΧΥΣΕΙΣ
παραγωγοσ από… την πολη
Τα ποσά για το 2012
€ ΛΑΔΙ 550.000.000
συνολο 2.300.000.000
τυπικεσ αποδόσεις (ανά δέντρο)
Τα νάιλον σακιά μπορούν να χρησιμοποιούνται αλλά για άμεση μεταφορά του καρπού και όχι για αποθήκευση του.
ταία 15 χρόνια στην αγορά βγήκαν ηλεκτροκίνητοι ράβδοι που δεν τραυματίζουν το δέντρο, αλλά και ειδικά μηχανήματα τα οποία προσαρμόζονται πάνω του και με γρήγορες κινήσεις κατεβάζουν τον καρπό. Ωστόσο στη φάση της συλλογής είναι που βγαίνουν όλες οι… παιδικές ασθένειες του παραγωγού. «Η πρακτική για ποιοτικό λάδι απαιτεί από το χωράφι, αν είναι δυνατόν καθημερινά, ο καρπός να μεταφέρεται στο ελαιοτριβείο. Σε περίπτωση, δε, που αυτό δεν είναι εφικτό απαγορεύεται να φυλάσσεται σε νάιλον σακιά. Και η εξήγηση είναι απλή: αν υπάρχει δάκος στο 5% των καρπών, στο νάιλον σακί θα επεκταθεί στο 70% με άμεσες συνέπειες στην ποιότητα του λαδιού», λέει ο κ. Γρηγοράτος. Παρά το γεγονός ότι η μεταφερόμενη εμπειρική γνώση σε πολλές περιοχές της χώρας καθορίζει τον τρόπο παραγωγής, ό,τι έχει να κάνει με τις εργασίες στους ελαιώνες θα πρέπει να γίνεται κατόπιν συνεννοήσεως με γεωπόνο.
Ετσι όπως κλιμακώνονται οι εργασίες στην ελαιοκαλλιέργεια μπορεί κάποιος, ο οποίος δεν ζει σήμερα στην επαρχία, να συντηρήσει έναν ελαιώνα στο χωριό του. Οι αποδόσεις σε καλές συνθήκες ανά δέντρο είναι 80 - 100 κιλά ελιές, δηλαδή περίπου 15 έως 20 κιλά λάδι. Αν τώρα σε κάθε στρέμμα υπάρχουν φυτεμένα 20 δέντρα αυτό σημαίνει ότι η παραγωγή σε λάδι μπορεί να κυμανθεί από 300 - 400 κιλά λάδι. Αρα με τις τιμές που υπάρχουν σήμερα στην αγορά, τα έσοδα μπορεί να προσεγγίσουν τα 1.200 ευρώ ανά στρέμμα, εκ των οποίων το 1/3 είναι έξοδα. Το καλό είναι ότι ο Ελληνας είναι ο μεγαλύτερος καταναλωτής λαδιού στον κόσμο με περίπου 16 κιλά το χρόνο ανά άτομο. Αρα μια οικογένεια και να μην πουλήσει το λάδι της, έχει σημαντικό όφελος αφού ακόμη και από ένα μικρό ελαιώνα μπορεί να καλύψει τις διατροφικές ανάγκες της, μειώνοντας σημαντικά το αντίστοιχο κόστος αγοράς τυποποιημένου.
Επιδοτήσεις σε καθεστώς δικαιωμάτων 80-100 κιλά ελιές
15-20 κιλά λάδι
Το καθεστώς των επιδοτήσεων έχει ανατραπεί τα τελευταία χρόνια. Πλέον οι επιδοτήσεις δεν δίνονται βάσει της παραγωγής αλλά με δικαιώματα τα οποία έχουν κατοχυρωθεί σε βάθος δεκαετίας, ανεξάρτητα από την τρέχουσα παραγωγή. Ο ελαιοπαραγωγός που έχει κατοχυρώσει ιστορικά δικαιώματα επιδότησης κάθε χρόνο καταθέτει σχετικά έγγραφα που αποδεικνύουν ότι δεν έχει αλλάξει το καθεστώς ιδιοκτησίας των ελαιώνων. Αυτό σημαίνει ότι ένας νέος παραγωγός δεν δικαιούται επιδότηση παρά μόνο εφόσον υπάρχουν διαθέσιμα ποσά. Συνολικά οι φετινές αγροτικές ενισχύσεις για τη χώρα μας ανέρχονταν στα 2,3 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 550 εκατομμύρια αφορούν το λάδι.
aΓΡoterra aΓΡoterra
νοεμβριοσ νοεμβριοσ 2012 2012
2727
ΑΦΙΕΡΩΜΑ / ΕΛΙΑ
ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗ
Το μεγάλο βήμα
Η
ελαιοπαραγωγή στη χώρα μας βρίσκεται σε ένα μεταίχμιο, καθώς αντιμετωπίζει τον ισχυρό ανταγωνισμό Ιταλίας και Ισπανίας. Είναι απαραίτητη, λοιπόν, η επαναθεώρηση της παραγωγικής μας διαδικασίας, η οποία πρέπει να αναζητήσει και νέες τεχνολογίες στην καλλιέργεια - σε όλα τα
στάδια-, στη συλλογή και επεξεργασία και βεβαίως στην τυποποίηση και την προώθηση του τελικού προϊόντος. Αυτό έχει ήδη ξεκινήσει με πρωτοβουλίες παραγωγών που δείχνουν το δρόμο, ελπίζοντας και στην ενίσχυση της Πολιτείας αλλά και στην ενεργοποίηση των παραδοσιακών ελαιοπαραγωγών.
01
Η ΠΡΟΤΑΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΚΑΔΙΑ Ο κ. ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΠΑΚΟΥΡΗΣ εδώ και 25 χρόνια ασχολείται με τις ελιές και το λάδι. Μάλιστα, την εποχή του χρηματιστήριου αυτός βήμα βήμα οργάνωσε τα «Aγρόκτηματα Μπακούρη» αγοράζοντας εκτάσεις και φυτεύοντας ελαιόδενδρα. Το αποτέλεσμα ήταν να διαχειρίζεται σήμερα 35.000 ρίζες σε μια έκταση 1.000 στρεμμάτων στο Αστρος Αρκαδίας, να παράγει ελιές και λάδι σε διάφορες συσκευασίες και να εξάγει σε ΗΠΑ, Καναδά, Αυστραλία και Κίνα. Ο 50χρονος γεωπόνος δεν ξεχώρισε μόνο γιατί επένδυσε στη γη και τις ελιές, αλλά γιατί επένδυσε και στη γεωργική καινοτομία. Το ελαιοτριβείο του παράγει λάδι με ψυχρή έκθλιψη. Με τη χρήση αυτής της τεχνολογίας πέτυχε να φτιάξει «άθερμο» λάδι, διατηρώντας την ποιότητα σε ασυνήθιστα υψηλά επίπεδα. Την ίδια στιγμή, ερευνούσε, αναζητούσε το νέο, πειραματιζόταν όχι μόνο γύρω από την παραγωγή, αλλά και για τη δημιουργία φυτωρίων από τα οποία θα προκύψουν τα δέντρα του μέλλοντος. Στο πλαίσιο της διαρκούς προσπάθειας για την εφαρμογή νέων τεχνικών και τεχνολογιών, ο κ. Μπα-
2828
ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2012 2012
AΓΡOTERRA AΓΡOTERRA
ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΠΑΚΟΥΡΗΣ
Οσες φορές έγιναν προσπάθειες για τυποποίηση και για εξαγωγές, όλα άρχιζαν και τελείωναν σε θεωρίες και φωτογραφίες
ΑΦΙΕΡΩΜΑ / ΕΛΙΑ
02
Η ΠΡΩΤΟΤΥΠΙΑ ΤΗΣ ΕΡΜΙΟΝΗΣ
κούρης έχει εισαγάγει από την Ισπανία ένα ειδικό μηχάνημα συλλογής της ελιάς. Πρόκειται για ένα ρομποτικό μηχανισμό, το οποίο προσαρμόζεται σε τρακτέρ, αγκαλιάζει το δέντρο και με δυνατές δονήσεις «κατεβάζει» τον καρπό σε ελάχιστα δευτερόλεπτα. Ο κ. Μπακούρης, παρά το γεγονός ότι θεωρείται ένας επιτυχημένος επιχειρηματίας, εκτιμά ότι «για τη χώρα όλα θα ήταν διαφορετικά αν οι υπεύθυνοι έδειχναν λίγο ενδιαφέρον για το προϊόν που οι ίδιοι το χαρακτηρίζουν χρυσάφι. Κανείς δεν στήριξε τους πραγματικούς παραγωγούς, δεν συζήτησε μαζί τους και όσες φορές έγιναν προσπάθειες για τυποποίηση και για εξαγωγές, όλα άρχιζαν και τελείωναν σε θεωρίες και φωτογραφίες για να έχουμε κάτι να θυμόμαστε...».
Ο ΚΩΣΤΑΣ ΜΠΑΛΑΦΑΣ είναι ο δημιουργός της εταιρίας Olive Vision μαζί με τον κουνιάδο του Γιώργο Δημαράκη (ιδρύθηκε μόλις το 2011), που, συνεχίζοντας την οικογενειακή παράδοση στην ελιά, διάλεξαν το δύσκολο δρόμο της παραγωγής ιδιαίτερα υψηλής ποιότητας προϊόντων. Βέβαια, πριν φτάσουν στην τυποποίηση, έχουν θεσπίσει αυστηρές προδιαγραφές και μεθόδους στην καλλιεργηδιατηρηθεί το ελαιόλαδο τική τους διαδικασία. Ετσι κάμε τον καλύτερο τρόπο. νουν εδαφολογικές αναλύσεις, Οσο για το πώς μπορεί φυλλομέτρηση και εκτίμηση να προωθηθεί πέρα από κλιματικών συνθηκών, συτα καθιερωμένα το υψηνεργάζονται με το Γεωπονικό ΚΩΣΤΑΣ λής ποιότητας ελληνικό Πανεπιστήμιο και επιλέγουν ΜΠΑΛΑΦΑΣ λάδι, χαρακτηριστική εί(και με πειραματική αντίληναι η συσκευασία τους ψη) τις ιδανικότερες μεθόMoria Elea Extra Virgin δους καλλιέργειας για τα ΟΙ αυστηρές ποιοτικές Olive Oil. Είναι ένα βραελαιόδενδρα τους. Η συγκοπροδιαγραφές βευμένο μίγμα από ποικιμιδή είναι χειρωνακτική, σε και η υψηλή λίες μανάκι και κορωναίιπλαστικά καφάσια για περιοτεχνολογία είναι κο (ΠΟΠ περιοχής Κρανιρισμό της καταπόνησης του το μέλλον δίου), με χειροποίητη συκαρπού, με ημερήσια μετασκευασία, μπουκάλι από φορά σε ελαιοτριβείο ψυκορυφαίας ποιότητας χρής έκθλιψης (με θερμογαλλικό γυαλί, πώμα και κρασία μάζας στους 22-25 φελλό από φυσικό ξύλο, βαθμούς Κελσίου), ενώ κάετικέτα επίσης χειροποίητη σε βαμβακενουν ανάλυση και οργανοληπτικό έλεγχο ρό πανί, ενώ το κουτί φτιάχνεται από Ελσε κάθε παραγωγή πριν από την αποθήληνες ξυλουργούς. Ετσι, το λάδι γίνεται κευση. Η τελευταία γίνεται σε ανοξείδωμια ιδιαίτερη πρόταση δώρου, ενώ κυκλοτες δεξαμενές σε σταθερή θερμοκρασία φορεί σε περιορισμένη έκδοση (13.000 15 βαθμών Κελσίου, ενώ στο γέμισμά αριθμημένα μπουκάλια για το 2012). τους συμπληρώνονται με άζωτο ώστε να
AΓΡOTERRA AΓΡOTERRA
ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2012 2012
2929
ΑΦΙΕΡΩΜΑ / ΕΛΙΑ
04
22.000 € ΤΟ ΚΙΛΟ!
03
ΕΛΙΑ ΓΙΑ ΓΛΥΚΟ Ο κ. TΑΣΟΣ ΠΑΛΚΟΠΟΥΛΟΣ είναι μόλις από τους κατοίκους. Πώς όμως θα διατη29 χρόνων. Απόφοιτος της Αμεριρούνταν οι ελιές; Η λύση ήρθε από κανικής Γεωργικής Σχολής, αντί τον Οδυσσέα. Τις μισές θα τις να γίνει υπάλληλος προτίμησε συντηρούσαν σε άλμη και τις να ασχοληθεί με την ελιά, υπόλοιπες σε μια γλυκιά ουέχοντας και αυτός οικογενεισία, όπως και έγινε. «Αυτή η ακή παράδοση. Ετσι το 2005 ιστορία της συντήρησης της έστησε τη δική του επιχείρηελιάς σε γλυκιά ουσία ήταν ση, την «Οδύσσεια», στις Ράπου γέννησε την ιδέα για τη ΤΑΣΟΣ ΠΑΛΚΟΠΟΥΛΟΣ χες Φθιώτιδος. «Με την ελιά δημιουργία της εταιρίας μπορείς να δημιουργήσεις μας». Σήμερα η εταιρία εξάπολλά παράγωγα, τα οποία γει νέα προϊόντα, όπως γλυθα είναι εύκολο να τα διαθέκό κουταλιού Ελιά, μαρμεΤο γλυκό κουταλιού με ελιά προσεις στην αγορά. Ετσι, εκτός λάδα ελιά με λεμόνι, γλυκοήλθε από σχετική των άλλων προϊόντων, φτιάκαυτερή πάστα ελιάςαρχαία παράδοση, ξαμε το γλυκό κουταλιού, Τapenade, καθώς και πάστα με τον Οδυσσέα να ανατρέποντας μια λογική από διαλεκτές ελιές διαλέγει μια γλυκιά ουσία για συπου ήθελε την ελιά να τη Καλαμών. ντηρητικό του χρησιμοποιούμε μόνο στο Ολα τα προϊόντα της εταικαρπού φαγητό». Την ιδέα για το ρίας έχουν ενδιαφέρον, αλπροϊόν, αλλά και για το όνολά το γλυκό κουταλιού ελιάς μα της εταιρίας, ο κ. Παλδημιουργεί μια εντελώς κόπουλος και η αδελφή ξεχωριστή γεύση, που του την πήραν από την δίνει αυτή την υπερααρχαία Ελλάδα. Συγκεξία που πρέπει να κριμένα, ο Οδυσσέας, έχουν όλα τα παραδοκατευθυνόμενος προς σιακά προϊόντα. Και την Τροία, πέρασε με το ήδη τα τελευταία χρόστόλο του κοντά στην νια, παρά την κρίση, το ακτογραμμή της Αλόγλυκό κουταλιού με πης, τις σημερινές Ράελιά έχει μπει για τα καχες. Σύμφωνα με την λά στις αγορές της Ιαπαράδοση, οι στρατιώπωνίας, του Καναδά, τες του Οδυσσέα δέτης Γερμανίας, της Δαχτηκαν ελιές ως δώρο νίας και της Κύπρου.
3030
ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2012 2012
AΓΡOTERRA AΓΡOTERRA TERRA
ΠΩΛΕΙΤΑΙ ΚΑΙ ΣΑΝ ΚΟΣΜΗΜΑ και μάλιστα πολύ ακριβό. Οσο υπερβολικό και αν ακούγεται αυτό, είναι και αληθινό και άκρως αποκαλυπτικό για το πώς ένα προϊόν μπορεί να σπάσει όλα τα ρεκόρ υπεραξίας. Ο λόγος για το «λ», το πιο αναγνωρίσιμο λάδι στον κόσμο, το οποίο έφτασε να πωλείται έως και 22.000 ευρώ το κιλό! Αυτό το θαύμα για τα ελληνικά δεδομένα το πέτυχε ο 46χρονος κ. Γιώργος Κολλιόπουλος, με σπουδές στα νομικά και προϋπηρεσία στη διαφήμιση. «Στην Ελλάδα όλοι χαρακτήριζαν το λάδι “υγρό χρυσό”, όμως κανείς δεν το αντιμετώπιζε ως πραγματικό “χρυσό”, αλλά ως ένα παραδοσιακό προϊόν το οποίο πωλείται 2 και 3 ευρώ το κιλό. Προβληματίστηκα πολύ, σκέφτηκα, έψαξα και διαπίστωσα ότι υπάρχει μέλλον, όχι μόνο ως προϊόν που έχει σχέση με την υγιεινή διατροφή, αλλά και ως ένα εμβληματικό αγαθό πάνω στο τραπέζι. Αλλωστε υπήρχε και το προηγούμενο ενός Ιταλού, ο οποίος πωλούσε το λίτρο 350 ευρώ το κιλό». Ο κ. Κολλιόπουλος, αφού πίστεψε ότι μπορούσε να ανατρέψει λογικές αιώνων, δημιούργησε το πρώτο παγκοσμίως λάδι «πολυτελείας», το οποίο άρχισε να διαθέτει
05
ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΑΠΟ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΝΑΣ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ όπου τα μέλη του με το που παραδίδουν το προϊόν τους εξοφλούνται. Που έχει καταφέρει να πουλάει λάδι μόνο στο εξωτερικό και σε τιμή που μπορεί να φτάσει συνολικά τα 24 ευρώ το κιλό. Που κάθε χρόνο, βήμα βήμα, επενδύει σε νέα προϊόντα στηρίζοντας μια ολόκληρη περιοχή, αξιοποιώντας αυτά που παράγονται σε αυτή. Και αυτός δεν είναι άλλος από τον
ΑΦΙΕΡΩΜΑ / ΕΛΙΑ
σε χειροποίητη συσκευασία, η οποία το καθιστούσε άμεσα αναγνωρίσιμο. Αναζήτησε πελάτες μέσω Διαδικτύου, οι οποίοι είχαν και τη διάθεση αλλά και την οικονομική άνεση να αγοράσουν «το πράσινο διαμάντι» που παραγόταν από ελληνικά ελαιόδενδρα. Αρχικά έστειλε δείγματα σε επιλεγμένα πρόσωπα και πέτυχε να πωλείται λάδι με 0,3 οξύτητα, 50 ευρώ τα 500 γραμμάρια στην απλή συσκευασία και 180 ευρώ στη χειροποίητη. Το βρετανικό Harrods ήταν
Αγροτικό Συνεταιρισμό Μεταγγιτσίου του Δήμου Σιθωνίας στη Χαλκιδική. Αν και η ιστορία του αρχίζει από το 1924, μετά από πολλά σκαμπανεβάσματα, τα τελευταία τέσσερα χρόνια έχει καταφέρει να αλλάξει τα δεδομένα στον τομέα του ελαιολάδου, αφού κατάφερε να προσδώσει σε αυτό υπεραξία προσθέτοντας γεύσεις από αρωματικά φυτά. Σήμερα ο συνεταιρισμός, ο οποίος αποτελείται από 65 ενεργά μέλη, εξάγει, όπως λέει η διευθύνων σύμβουλος κ. Παυλίνα Κασάπη, στη Γερμανία (κυρί-
ντια! Κάπως έτσι η συγκεκριμένη χειροποίητη συσκευασία πωλείται έως και 11.000 ευρώ τα 500 γραμμάρια. Μια τέτοια πορεία λογικά θα έπρεπε να καταστήσει τη φιλοσοφία και το όλο πνεύμα του κ. Κολλιόπουλου κυρίαρχη στην προσπάθεια της Ελλάδας να προωθήσει τα προϊόντα της στο εξωτερικό. Και όμως, κανένας επίσημος, αρμόδιος, υπουργός κ.ά. δεν του ζήτησε τη γνώμη. Καμία μεγάλη εταιρία που επεξεργάζεται λάδι, κρασί ή άλλα ποιοτικά προϊόντα δεν μίλησαν μαζί του. Ακόμη και το υπουργείο Εξωτερικών της χώρας δεν... έτυχε να το επιλέξει ως δώρο σε ξένους ΓΙΩΡΓΟΣ ηγέτες που επισκέπτονται τη ΚΟΛΛΙΟΠΟΥΛΟΣ χώρα. Οπως μας είπε, «νιώθω την απόλυτη μοναξιά. Ο,τι κάνω το κάνω μόνος Στην Ελλάδα όλοι μου. Δεν χτυπάει το τηλέφωχαρακτήριζαν το λάδι “υγρό χρυσό”, το πρώτο πολυκατάστημα νο όχι για να αγοράσει κάόμως κανείς δεν το όπου το «λ» μαγνήτισε τους ποιος το «λ», αλλά να ρωτήαντιμετώπιζε ως καταναλωτές. Η συνέχεια σει το απλό: πώς μπορούμε πραγματικό ήρθε με εξαγωγές στα Ηνωνα δώσουμε υπεραξία στα “χρυσό” μένα Αραβικά Εμιράτα, τη ελληνικά προϊόντα. Να μεταΣιγκαπούρη, το Χονγκ Κονγκ φέρω, δωρεάν, την εμπειρία και τελευταία την Γκάνα. Ο μου. Δυστυχώς, δεν καταλακ. Κολλιόπουλος, όμως, δεν βαίνει κανείς πως όταν ένα έμεινε εδώ. Σκέφτηκε και προϊόν πωλείται σε πολύ πέτυχε ο αγοραστής να βάζει την υπογραυψηλές τιμές, έστω και σε μικρές ποσότηφή του ανάγλυφη σε κάθε συσκευασία, σε τες, θα παρασύρει τις τιμές προς τα πάνω μια πλακέτα από λευκόχρυσο ή και διαμάγια το σύνολο της παραγωγής».
ως), αλλά και στην Κίνα και την Αγγλία. «Στην περιοχή μας έχουμε την ελιά τη Γαλανή, η οποία καλλιεργείται μόνο εδώ. Επίσης, τα μέλη του συνεταιρισμού έχουν ενταχθεί σε βιολογικά προγράμματα, κάτι που κάνει το λάδι της συγκεκριμένης ποικιλίας περιζήτητο. Ενα άλλο στοιχείο που κάνει το συνεταιρισμό να ξεχωρίζει είναι η παραγωγή λαδιού με την προσθήκη αρωμάτων από τα φυτά της περιοχής, όπως φασκόμηλο, λεβάντα, βάγια, βασιλικό, τριαντάφυλλο, δεντρολίβανο. Αυτό πωλείται στη συσκευασία των 250 γραμμαρίων έως 4,5 ευρώ», λέει η
κυρία Κασάπη. Μα και το απλό λάδι στη συσκευασία του κιλού πωλείται από 4,35 έως και 6,45 ευρώ. Αυτό δίνει τη δυνατότητα στο συνεταιρισμό να προστατεύει τα μέλη του και να επενδύει σε νέα προϊόντα. Ηδη συσκευάζει και πουλάει ρίγανη, μέλι και προσεχώς ροδόνερο και σαπούνια. Ακόμη, επιτυχία θεωρείται για το συνεταιρισμό ότι για να εξάγει θα πρέπει ο αγοραστής να καταβάλει το 30% όταν γίνεται η παραγγελία και να εξοφλεί πριν το λάδι περάσει τα σύνορα της Ελλάδας! Το καλύτερο αφορά τους ίδιους τους παραγωγούς στους οποίους καταλήγουν τα χρήματα, αφού αυτοί καταβάλλουν απλώς τα έξοδα του συνεταιρισμού για εμφιάλωση κ.λπ., τα οποία δεν ξεπερνούν τα 60 λεπτά το κιλό.
AΓΡOTERRA AΓΡOTERRA
ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2012 2012
3131
ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙ / επιστροφη στη γη
σεναριο ταινιας: εικοσι χρονια στην ιταλια, πάνω απο δεκα στην αθηνα και σημερα αγροτεσ στην κορινθια. ειναι Ενα ζευγαρι ανθρωπων που καταφευγουν στην ελληνικη γη βρισκοντασ τη δικαιωση τους οχι μονο στην επιλογη επαγγελματοσ, αλλα και σε μια σταση ζωης που τους αφηνει ακομη να ονειρευονται Της Αννας Σβύνου Φωτογραφίες: Θεοδώρα Ραπανάκη
Βασίλης & Θεανώ
Από τη Φλωρεντία στην... ορεινή Κορινθία 32
νοεμβριοσ 2012
aΓΡoterra
Τ
ους συναντήσαμε για πρώτη φορά στην ταβέρνα τους έξω από το Σούλι, ανεβαίνοντας από το Κιάτο προς τη λίμνη Στυμφαλία. Μια μεγάλη ξύλινη ταμπέλα ανάμεσα σε πρασινάδες προτείνει «Σαλιγκαροφαγία και όχι μόνο...». Ολα στο χώρο τους μοιάζουν πολύ
«προσωπικά», ο Βασίλης Τσεκούρας και η Θεανώ Πεπονούλα σε υποδέχονται χαμογελαστοί και εγκάρδιοι εις κόντρα των καιρών, με τη ζεστασιά και την αμεσότητα που υποδεχόμαστε στο σπίτι, τις Κυριακές το μεσημέρι, τους φίλους μας. Στην άκρη της σάλας ένας ξυλόφουρνος για τη χειρο-
ποίητη πίτσα, ενώ το γεύμα περιλαμβάνει πατάτες τηγανητές και σαλάτα με λαχανικά από το μποστάνι τους, μανιτάρια του Καίσαρα και σαλιγκάρια μαγειρεμένα με τέσσερις τρόπους. Πώς όμως η Θεανώ από το Περιστέρι, ο Βασίλης από την Καλλιθέα, έπειτα από aΓΡoterra
νοεμβριοσ 2012
33
ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙ / επιστροφη στη γη σχεδόν είκοσι χρόνια στη Φλωρεντία, βρέθηκαν να ζουν στην ορεινή Κορινθία; Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Γνωρίστηκαν μόλις τέλειωσαν το σχολείο σε ένα φροντιστήριο Ιταλικών. Εφυγαν το 1973 για σπουδές στη Φλωρεντία, εκείνος για γιατρός κι εκείνη για αρχιτεκτόνισσα. Παντρεύτηκαν και έκαναν δύο παιδιά, ενώ ο Βασίλης παράτησε την Ιατρική και ξεκίνησε να δουλεύει σε έναν τοπικό εκδοτικό οίκο. Εκείνη πήρε το πτυχίο της και εργάστηκε αμέσως στη δουλειά του Βασίλη που πήγαινε πάρα πολύ καλά. Ο εκδοτικός οίκος μεγάλωσε και βρέθηκαν να δουλεύουν και οι δύο σε διευθυντικές θέσεις. Υστερα από πολλά χρόνια και έπειτα από ένα σκάνδαλο, ο όμιλος έκλεισε και βρέθηκαν και οι δύο άνεργοι. Ετσι, το 1992, αποφάσισαν να επιστρέψουν στην Ελλάδα. Η επιστροφή στην ελληνική πραγματικότητα δεν ήταν εύκολη, όπως μας περιέγραψε ο Βασίλης: «Στον εκδοτικό χώρο οι πόρτες ήταν κλειστές γιατί δεν είχαμε τις κατάλληλες γνωριμίες. Τελικά στραφήκαμε στο χώρο της εστίασης και ανοίξαμε ένα ιταλικό εστιατόριο στο Καματερό, το οποίο πήγε πολύ καλά και το κρατήσαμε μέχρι το 2005. Εν τω μεταξύ, είχαμε είδη αρχίσει να βάζουμε ως στόχο να φύγουμε από την Αθήνα. Θέλαμε να ζήσουμε κοντά στη φύση και αυτή η ανάγκη μας έγινε επιτακτική. Ηταν για μας όνειρο ζωής και πάντα φοβόμασταν την κρίση. Πιστεύαμε ότι πρέπει κάποιος να έχει γη να τη φυτεύει για να μπορεί σε μια δύσκολη στιγμή να έχει μια ασφάλεια, τουλάχιστον ως προς την επιβίωση. Ψάχνοντας γη για να φτιάξουμε ένα βουστάσιο με ένα συνέταιρο, βρεθήκαμε εδώ. Ο συνεταιρισμός δεν «περπάτησε», οπότε αγοράσαμε δική μας γη, βρήκαμε και το μαγαζί και έτσι ξεκινήσαμε σε γνωστά μονοπάτια… Θέλαμε να κάνουμε και κάτι άλλο που να έχει σχέση με τη γη. Ετσι αρχίσαμε τη σαλιγκαροτροφία ως δεύτερο επάγγελμα, παράλληλα με την εκτροφή ζώων και την καλλιέργεια εποχιακών λαχανικών για το σπίτι και την ταβέρνα». Φέτος, μετακόμισε μαζί τους και η κόρη τους, Εύη. Στα 29 της, με σπουδές στο εξωτερικό και αρχικά μια δουλειά που της εξασφάλιζε μια ανεξάρτητη ζωή στην Αθήνα, η Εύη έμεινε άνεργη και τώρα ζει με τους γονείς της μέχρι να αποφασίσει τι θα κάνει. Αγρότες, λοιπόν. Τι γνώσεις όμως είχαν γύρω από τα αγροτικά; Ο Βασίλης είναι ειλικρινής: «Πριν να έρθουμε εδώ δεν ήξερα τίποτα απολύτως. Αγόρασα πάρα πολλά 34
νοεμβριοσ 2012
aΓΡoterra
01
02
01 Ο Βασίλης και η Θεανώ ήδη πειραματίζονται στο να φτιάξουν το δικό τους προσούτο. 02 Στην ταβέρνα τους σερβίρουν προϊόντα από τη φάρμα τους. 03 Βασικό έδεσμα τα σαλιγγάρια που εκτρέφουν... 04 ...αλλά και μανιτάρια που μαζεύουν από την περιοχή. 05-0607 Η ταβέρνα έγινε και μια ευκαιρία για τη Θεανώ και τον Βασίλη να γνωρίσουν κόσμο και να κάνουν φιλίες. 08 Η εκτροφή σαλιγκαριών δεν ήταν χωρίς προβλήματα, τον περασμένο χειμώνα οι πλημμύρες σχεδόν εξαφάνισαν την παραγωγή.
03
04
05
σταυροδρομι / επιστροφη στη γη
06
07
08
Εχει χαθεί αυτό το γνήσιο της αγροτιάς που ξέραμε και είχαμε ζήσει με τους παππούδες μας». Ποιες όμως ήταν οι πιο σημαντικές δυσκολίες που αντιμετώπισαν; Ο Βασίλης μάς εξηγεί ότι «η αρχή ήταν δύσκολη, κυρίως επειδή για αλλού ξεκινήσαμε κι αλλού βρεθήκαμε. Ενα δεύτερο πράγμα που μας προβλημάτισε ήταν μερικές φορές η διαφορά των αντιλήψεων που φαίνεται πιο έντονα στις μικρές κοινωνίες. Εμείς είχαμε ζήσει αρκετά χρόνια στο εξωτερικό και σε μερικές περιπτώσεις οι αντιλήψεις που έπρεπε να αντιμετωπίσουμε και να συνδιαλλαγούμε στην καθημερινότητά μας ήταν πολύ διαφορετικές. Βέβαια, παντού υπάρχουν πολύ αξιόλογοι άνθρωποι και τελικά με το χρόνο όλα βρίσκουν το δρόμο τους».
Σερβίροντας ελληνικά
βιβλία και μελετούσα με τις ώρες. Διαβάζοντας και εντρυφώντας, μιλώντας με τους παλαιότερους σε ηλικία αγρότες, έφτασα στο σημείο να αποκτήσω αρκετές γνώσεις. Τώρα ξέρω περισσότερα από κάποιους επαγγελματίες. Βλέπεις οι νέοι αγρότες σήμερα έχουν συνήθως περιορισμένη και εξειδικευμένη γνώση. Το λέω αυτό γιατί παλιά ο χωρικός, καλλιεργούσε πολλά είδη για να θρέψει και την οικογέ-
νειά του. Τώρα, ο νέος αγρότης έχει γίνει επιχειρηματίας της γης του και κάνει μονοκαλλιέργειες. Τους έχουν πάει σε αυτό το κανάλι που είναι ό,τι χειρότερο, κατά τη γνώμη μου. Για παράδειγμα, άμα τους ρωτάς πότε φυτεύεται το καλαμπόκι δεν ξέρουν να σου απαντήσουν. Αν όμως τους πεις για τη σουλτανίνα είναι θεοί και άρχοντες, ξέρουν και για το φύλλωμα και για την ασθένεια καλύτερα από το γεωπόνο.
Η ταβέρνα των δύο «μετοίκων» έχει ιδιαίτερο χρώμα και διαφορετική αντίληψη απ’ ό,τι οι άλλες της περιοχής, καθώς εστιάζει σε τοπικά προϊόντα. Σύμφωνα με τον Βασίλη, «πηγαίνεις σε χώρες της Νότιας Ευρώπης και οι ντόπιες οικονομίες στηρίζονται σε ό,τι ιδιαίτερο και τοπικό διαθέτουν. Στη χώρα μας, δυστυχώς, αυτό δεν γίνεται. Υπάρχουν μάλιστα πάρα πολλά προϊόντα που η ελληνική φύση προσφέρει σε εξαιρετική ποιότητα και οι ντόπιοι δεν τα γνωρίζουν καν ή δεν τα εκτιμούν αναλόγως. Εμείς, όσο μπορούμε, προσπαθούμε να το κάνουμε αυτό. Πιστεύουμε ότι τη χαρά πρέπει να τη μοιράζεσαι…». Η ταβέρνα όμως, πέρα από απασχόληση, προσφέρει και γνωριμίες, παρέες, φιλίες, αν και η Θεανώ νιώθει ότι της λείπει η δυνατότητα να πάει σε μια συναυλία, μια θεaΓΡoterra
νοεμβριοσ 2012
35
ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙ / επιστροφη στη γη ατρική παράσταση. Ομως γι’ αυτό δεν ευθύνεται το ότι ζει στην επαρχία αλλά το ωράριο της ταβέρνας που είναι από τη φύση του πολύ δεσμευτικό.
Θα επιστρέφατε σε μια μεγάλη πόλη;
Το μικρό σπίτι στο λιβάδι; Ανάμεσα σε αμπελώνες και οπωροκηπευτικά, στον κάμπο του Κλημεντίου, δίπλα σε ένα πανέμορφο αρδευτικό ποτάμι γεμάτο λεύκες, το σπίτι του Βασίλη και της Θεανώς μοιάζει πραγματικά με το μικρό σπίτι στο λιβάδι. Είναι φτιαγμένο από ξύλο και πέτρα και τα περισσότερα πράγματα εκεί μέσα τα έφτιαξε ο Βασίλης με τα χέρια του. «Τα πάντα είναι θέληση και υποδομή, τα μηχανήματα βοηθάνε», τονίζει με έμφαση, καθώς μας ξεναγεί στο κοντέινερεργαστήρι όπου βρίσκονται τακτοποιημένα τα εργαλεία του. Δεν του αρέσει η προχειρότητα, θέλει να υπάρχουν καλαισθησία και λειτουργικότητα σε καθετί που κάνει. Τα κάνει όλα μόνος του. Εχει βγάλει ηχεία έξω για να ακούει μουσική και τη λειτουργία της Κυριακής τις ώρες που δουλεύει στο κτήμα. Εκτός από τη μονάδα εκτροφής σαλιγκαριών που τώρα βρίσκεται στη φάση της «αναγέννησης» (το χειμώνα που πέρασε μια πλημμύρα είχε ως αποτέλεσμα να καταστραφούν 200.000 σαλιγκάρια), στο κτήμα έχουν κάθε λογής φυτά και ζώα. Μια «στρούγκα» για τα πρόβατα, ένα ξεχωριστό μέρος όπου κουνέλια και κότες τρέχουν ελεύθερα, ενώ σκυλιά έχουν βρει καταφύγιο στο σπίτι τους, μαζί με γάτες, χήνες, πάπιες κ.ά. Τα μανιτάρια είναι το χόμπι του Βασίλη. Η περιοχή έχει, εκείνος ξέρει καλά δέκα είδη και τα μαζεύει. Τα προσφέρει φρέσκα στο μαγαζί και κάποια τα αποξηραίνει. Και οι δύο μαζί κάνουν πειράματα για προσούτο, φτιάχνουν το δικό τους τυρί, τα μακαρόνια τους είναι χειροποίητα. Κάνουν σάλτσες, γλυκά του κουταλιού, μαρμέλαδες, αποθηκεύουν τις πατάτες στα άχυρα για να διατηρηθούν το χειμώνα. Ταυτόχρονα, ο Βασίλης ονειρεύεται να αποκτήσει ένα άλογο είναι όνειρο ζωής. Στη Θεανώ θα άρεσε περισσότερο ένα γαϊδουράκι. Μιλάνε γι’ αυτά και τα πρόσωπά τους φωτίζονται από ενθουσιασμό, μοιάζουν σαν μικρά παιδιά.
Ποιος θα ακολουθήσει Θα μπορούσε κάποιος που ζει σε μεγάλη πόλη να ακολουθήσει το παράδειγμά τους; Ας δώσουμε το λόγο στη Θεανώ: «Και μια παρέα από φίλους μπορεί να το ξεκινήσει αυτό, όλοι μαζί. Δεν είναι ανάγκη να είναι 36
νοεμβριοσ 2012
aΓΡoterra
Θεανώ Κατηγορηματικά όχι. Η Αθήνα δεν μου λείπει, άσε που έχει υποβαθμιστεί πολύ τα τελευταία χρόνια. Ο κόσμος ψυχολογικά είναι στο μαύρο του το χάλι. Κάθε φορά που πηγαίνω για κάποια δουλειά βλέπω τα μαγαζιά που κλείνουν συνέχεια και στεναχωριέμαι. Σκέφτομαι ότι μπορεί να είμαι εγώ η επόμενη, γιατί κι εμείς ένα μικρομάγαζο είμαστε, αλλά τουλάχιστον εδώ έχω την ομορφιά μέσα στα μάτια μου, ξεφεύγω…
Βασίλης Αν ήμαστε πιο νέοι, θα κάναμε εδώ πολλά πράγματα, όμως κι έτσι είμαστε πολύ ευχαριστημένοι. Την άνοιξη κοιμόμαστε με τα παράθυρα ανοιχτά για να ακούμε το κελάηδισμα των αηδονιών…
01
ένα ζευγάρι για να πάρει την απόφαση. Ακόμα και ένας άνθρωπος σε πιο μεγάλη ηλικία, αν έχει μεράκι, μπορεί να το κάνει. Ως αγρότης είσαι ελεύθερος, έχεις χαμηλό κόστος ασφάλισης, δεν σε εκβιάζει κανείς με τα “μαύρα” και τις υπερωρίες. Τώρα με το internet μπορείς να κάνεις μια μικρή κάθετη παραγωγή -χωρίς τη μεσολάβηση του έμπορα που είναι οι βδέλλες του αγρότη-, να διαθέσεις μόνος σου τα προϊόντα σου. Οπότε μπορεί να έχεις όλο το κέρδος δικό σου. Μπορείς να κανείς τα πάντα, να φτιάξεις μαρμέλαδες, ελιές, μια όμορφη τυποποίηση, ένα ωραίο site και να προωθήσεις τα προϊόντα σου, τα οποία θα φροντίσεις να είναι ποιοτικά, βιολογικά. Ο αγρότης έχει όλα τα απαραίτητα για τη διατροφή του, ακόμα και όταν γεράσει». Ο Βασίλης συμφωνεί αλλά επισημαίνει πως «…εξαρτάται από το πόσο αποφασισμένος είναι κάποιος. Χρειάζεται ακόμα
01 Σε κάθε γωνιά της φάρμας είδαμε το μεράκι των δύο. 02, 03, 04 Πρόβατα, κουνέλια, κοτόπουλα, είναι μερικά από τα ζώα που μεγαλώνουν η Θεανώ και ο Βασίλης. 05 Σε παραδοσιακή φόρμα με ξύλο και πέτρα το σπιτικό της φάρμας. 06 Ο Βασίλης προσπαθεί παντού να δώσει τις δικές του πρακτικές λύσεις, όπως π.χ. αυτή η απλή ταΐστρα για τις γάτες.
σταυροδρομι / επιστροφη στη γη
02
και να το εξάγει μετά με 7 ευρώ ως ιταλικό, δεν είναι δυνατόν. Πρέπει να έρθουν οι νέοι άνθρωποι, τα νέα μυαλά, και να πάρουν τα ηνία στα χέρια τους, να δουλέψει ο αγροτικός τομέας επί νέων βάσεων». Η Θεανώ συμπληρώνει: «Πιστεύω πως θα αλλάξει η δομή της ελληνικής κοινωνίας. Είμαστε οι εξερευνητές που φεύγουμε από την Αθήνα με μια βαλιτσούλα και πάμε να θέσουμε τις βάσεις για να έρθουν οι επόμενοι, να βρουν κάπου να πατήσουν και να συνεχίσουν αυτή την πορεία της αλλαγής, που η χώρα μας έχει ανάγκη. Προς μια κοινωνία που πάει να γίνει αυτάρκης». Και βέβαια δεν είναι τα πάντα ιδανικά στην επαρχία. Και τους δύο τούς στεναχωρεί που τα δύο τελευταία χρόνια βλέπουν τα γύρω δάση να καταστρέφονται από την παράνομη υλοτομία. Οι κρατικές υπηρεσίες αδιαφορούν για την κακοποίηση. Οπως μας λέει ο Βασίλης, «πρέπει να σεβαστούμε το περιβάλλον. Δεν τους νοιάζει που καταστρέφουν τη φύση. Αν τους πω για το τοπίο και τα αηδόνια, θα νομίζουν πως είμαι εξωγήινος, όμως όχι, πρακτικός είμαι, η φύση θα μας αποδώσει αν τη φροντίσουμε, αλλιώς καταστρέφουμε το μέλλον μας. Αυτές τις νοοτροπίες πρέπει να ξεπεράσουμε. Ετσι θα αλλάξουμε».
03
Υπάρχει δικαίωση;
04
πολύ σοβαρό ψάξιμο, όπως σε κάθε άλλη επιχειρηματική κίνηση. Αν ξεκινήσεις με την προοπτική να κάνεις πλούτη και παλάτια, τότε μπορεί να απογοητευτείς. Σκοπός είναι να επιβιώσεις, τώρα, αν έρθουν και τα χρήματα, ακόμα καλύτερα. Με αυτή την επιλογή ζωής δεν κυνηγάς το χρήμα αυτό καθαυτό, κυνηγάς την ποιότητα ζωής και την ενασχόληση για βιοποριστικούς λόγους. Αλλωστε, για τον αγρότη το μεροκάματο είναι το κέρδος του. Πάντως, τα νέα μυαλά μπορούν να ενώσουν τις δυνάμεις τους και να μεγαλουργήσουν. Να αξιοποιήσουν στο έπακρο τα προϊόντα τους με τη συνεργασία και τις συνέργειες. Οχι με την παλιά κομματικοποιημένη νοοτροπία που είχε ως αποτέλεσμα να διαλυθούν στην πραγματικότητα οι συνεταιρισμοί και η δύναμη του αγρότη. Δεν μπορεί να έρχεται η Ιταλία και να αγοράζει με 2 ευρώ το λάδι χύμα από το συνεταιρισμό
05
06
Η μεγάλη αυτή περιπέτεια τελικά έχει δικαιωθεί; Η Θεανώ και ο Βασίλης είναι σίγουροι: «Ναι, είμαστε γεμάτοι. Ξέρω ότι αυτό που έχουμε είναι ο δικός μας παράδεισος. Θα συνεχίσουμε, είναι ο σκοπός της ζωής μας. Μας αρέσει, μας πληροί. Πάντα υπάρχουν οράματα, κάτι να σε κρατάει ζωντανό. Οταν τυποποιηθείς και χρήματα να έχεις, δεν είσαι ζωντανός. Η ζωντάνια είναι στη δημιουργία. Οπως είπε ο Καζαντζίδης “ο άνθρωπος πεθαίνει όταν πεθαίνουν τα όνειρά του”. Κι αυτό πρέπει να το βλέπουν τα παιδιά σου, τα εγγόνια σου. Δεν πρέπει ποτέ να σε αντικρίσουν “πεσμένο” αλλά πάντα ακμαίο στο μυαλό (όχι απαραίτητα στο σώμα) κι εκεί περνάς το μήνυμα της δημιουργικότητας. Δεν είναι το χρήμα το παν. Μια στιγμή μπορεί να πέσεις οικονομικά, δεν έχασες τίποτα, υλικά έχασες». Οπως λέει και η Θεανώ «…προσαρμόζεσαι. Από το άλλο μαγαζί βγάζαμε πολλά και ξοδεύαμε πολλά. Ποτέ δεν μας έφταναν , όσα κι αν είχαμε. Τότε θεωρούσα φυσικό να ξοδεύω 400 € σε κρέμες. Τώρα βάζω λίγο baby oil και το δέρμα μου είναι καλύτερο γιατί είμαι εγώ καλύτερα!». aΓΡoterra
νοεμβριοσ 2012
37
4
παραγωγη / αναλυση καλλιεργειας
προτάσεις για να μπει στο χωράφι
όσπριο παλαια επιλογη για τον ελληνα αγροτη, τα οσπρια επιστρεφουν στην εκτατικη καλλιεργεια καθως η χωρα μας εχει χασει εδω και καιρο την αυταρκεια της! Tου Πάνου Μπαΐλη
H
κρίση έβαλε ξανά στο τραπέζι μας τα όσπρια (όπως και σε άλλες δύσκολες εποχές) και στο προσκήνιο την ανάγκη για επενδύσεις στην καλλιέργεια και την τυποποίησή τους. Οι φακές, τα κουκιά, τα ρεβίθια, το λαθούρι απασχολούν όλο και περισσότερους παραγωγούς, διατροφολόγους αλλά και σεφ (στην gourmet εκδοχή τους) ανοίγοντας έναν ακόμη δρόμο-απάντηση στην κρίση, ο οποίος ούτε εύκολος είναι αλλά ούτε και ιδιαίτερα δύσκολος, αφού στη χώρα μας υπάρχει και η σχετική τεχνογνωσία, αλλά και η παράδοση. Το γεγονός, δε, ότι τα άρι-
38
νοεμβριοσ 2012
aΓΡoterra
στης ποιότητας όσπρια που παράγουμε είναι ελάχιστα σε σχέση με την κατανάλωση σημαίνει απλά ότι υπάρχει χώρος για νέες καλλιέργειες με διπλό στόχο: την αξιοποίηση εγκαταλελειμμένων εκτάσεων και τη μείωση των εισαγωγών. Δυστυχώς, η καλλιέργεια οσπρίων στη χώρα μας ακολούθησε φθίνουσα πορεία τα τελευταία χρόνια, με αποτέλεσμα η παραγωγή στην Ελλάδα να είναι ελλειμματική. Ετσι, η χώρα μας αναγκάζεται να καλύπτει πάνω από το 50% των εγχώριων ετήσιων αναγκών της με εισαγωγές, κυρίως από την Τουρκία, αλλά και χώρες όπως είναι οι
ΗΠΑ, η Κίνα, το Μεξικό, η Αίγυπτος, η Μαδαγασκάρη και η Ινδία.
10.000 χρόνια προϊστορία Τα όσπρια είναι από τα πρώτα φυτά που καλλιέργησε ο άνθρωπος και έχουν συνδεθεί με την εξέλιξη του πολιτισμού μας. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι εμφανίστηκαν στη ζωή του ανθρώπου περί το 10000 π.Χ. Ενα από τα πρώτα φυτά που καλλιέργησε ο άνθρωπος είναι η φακή. Η αρχική καλλιέργεια, όπως προκύπτει από ευρήματα σε αρχαιολογικούς χώρους, φαίνεται πως έγινε στη Συρία και την Παλαιστί-
aΓΡoterra
νοεμβριοσ 2012
39
παραγωγη / αναλυση καλλιεργειασ
4 όσπρια για την επόμενη σπορά Τα βιολογικής καλλιέργειας όσπρια είναι μια ακόμη δυναμική επιλογή για την εποχή.
01
νη. Από εκεί, την Εποχή του Ορείχαλκου Φακές διαδόθηκε σε όλες τις χώρες της Μεσο«Οταν θέλεις να την αγοράσεις βάνε ολίγείου, της Ασίας και της Κεντρικής Ευρώπης. Τότε άρχισε να καλλιεργείται και στην γην εις το νερόν και εβγαλέ την και αν στεγνώξη πάραυτα, είναι καλόβραστη, αμή η Ελλάδα, κυρίως στην περιοχή της Καστοριάς, σύμφωνα και με τα ευρήματα στο λι- κακή φακή δεν στεγνώνει και μαυρίζει και το νερόν όπου την έβρεξες». μναίο οικισμό στο Δισπηλιό. Tα ρεβίθια φαίνεται πως εντοπίστηκαν Αυτή η απλή συμβουλή του Αγαπίου για πρώτη φορά στον Καύκασο και από κει Μοναχού του Κρητός από το 17ο αιώνα θα διαδόθηκαν στον υπόλοιπο κόσμο. Οι αρμπορούσε να πει κανείς ότι έχει σκοπό την χαιολογικές έρευνες έχουν καταλήξει στο προστασία του καταναλωτή από διάφοσυμπέρασμα ότι τα ρεβίθια άρχισαν να καλρους επιτηδείους. Σήμερα, αυτή η συμλιεργούνται περί το 4000 π.Χ., με την πρώτη βουλή έχει ουσιαστική αξία αν λάβει καγραπτή αναφορά να γίνεται στην «Ιλιάδα» νείς υπόψη του ότι η φακή που καταναλώτου Ομήρου. Στην κλασική Ελλάδα το ρεβίνουμε δεν έχει συγκεκριμένη προέλευση θι, ο ερέβινθος, τρωγόταν ως κρύο πιάτο ή και ταυτότητα και ως εκ τούτου στερείται ωμό όταν ήταν φρέσκο, όπως και τα κουκιά. δεδομένης ποιότητας. Τα κουκιά ήρθαν αργότερα από την ΕγΗ καλλιέργεια γύς Ανατολή που θεωρείται η πατρίδα Παλιά η φακή ήταν μεταξύ των οσπρίων τους. Στην πορεία τους στην αρχαία Ελλάπου καλλιεργούνταν παντού και κυρίως δα συνδέθηκαν ακόμη και με τον πολιτικό στα ορεινά και τα ξηρικά εδάφη. Ευδοκιπολιτισμό, αφού τα αποξηραμένα κουκιά μεί κυρίως σε εύκρατα κλίματα, όπως αυχρησιμοποιούνταν για ψηφοδέλτια! Εξ ου τό της Ελλάδας, και σπέρνεκαι η φράση της εποχής «δεν ται κατά τους μήνες Νοέμβγαίνουν τα κουκιά». Εκτός INFO βριο και Δεκέμβριο, ακόμη από τροφή για τον άνθρωπο, και σε εδάφη τα οποία δεν τα κουκιά θεωρούνται και Από τις προτεινόαρδεύονται. Επειδή πρόκειμια πρώτης τάξεως ζωοτρομενες καλλιέργειες ται για ένα φυτό το οποίο φή. Tέλος, τo λαθούρι, από ο παραγωγός δεν πρέπει να αναμένει εξαντλεί το έδαφος, δεν όπου παράγεται η φάβα, είέσοδα περισσότεμπορεί να εξελιχθεί σε μονοναι ίσως το λιγότερο διαδερα από 200 ευρώ καλλιέργεια αλλά πρέπει να δομένο από τα όσπρια, αλλά ανά στρέμμα, σε ενταχθεί σε ένα σύστημα είναι εξίσου σημαντικό στη ιδανικές συνθήκες αμειψισποράς (εναλλαγή διατροφή. Το βρώσιμο πρωκαλλιεργειών), όπως γινότοεμφανίστηκε στη Νοτιοταν παλιά, ώστε να υπάρχει δυτική Ασία και την Αιθιοπία, απόδοση. ενώ ανήκει στα ιθαγενή φυΗ σπορά δεν είναι πολυδάπανη. Απαιτούτά της Λεκάνης της Μεσογείου. Στην αρνται η προετοιμασία του χωραφιού τον χαία Ελλάδα πολλά είδη ήταν γνωστά και κυρίως ο ώχρος λαθούρι, όπως το περιγρά- Οκτώβριο και δύο σβαρνίσματα λίγο πριν από τη σπορά. Το έδαφος πρέπει να είναι φει ο Θεόφραστος. κονιορτοποιημένο ώστε το φυτό να μην Από όλες τις παραπάνω καλλιέργειες ο πνιγεί από τα ζιζάνια. Στα καλά και γόνιμα παραγωγός δεν μπορεί να ελπίζει σε έσοδα περισσότερα από 200 ευρώ ανά στρέμ- χωράφια χρειάζεται η προσθήκη φωσφορούχου λιπάσματος, 2-4 κιλά ανά στρέμμα, σε ιδανικές συνθήκες. 40
νοεμβριοσ 2012
aΓΡoterra
EΠΟΧΗ ΣΠΟΡΑΣ
Η καλλιέργεια οσπρίων έχει χιλιάδες χρόνια ιστορία στην Ελλάδα φθάνοντας μέχρι τον... πολιτικό πολιτισμό μας όταν δηλαδή τα κουκιά ήταν μέσο ψηφοφορίας
παραγωγη / αναλυση καλλιεργειασ
H ΦΑΚΗ
ΤΑ MEIONEKTHMATA
ΝοέμβριοςΔεκέμβριος
80-120
45.200
κιλά
6 14 κιλά για τις μεγαλόσπερμες
42.000.000
στρέμματα
Oι χαμηλές τιμές των παραγωγών, λόγω των φθηνών εισαγωγών.
κιλά για τις μικρόσπερμες
Η έλλειψη μονάδων τυποποίησης. Το μεγάλο κόστος για ενοικίαση εκτάσεων.
στρέμματα
Το μεγάλο κόστος αγοράς σπόρων, λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων.
ΤΟ ΡΕΒΥΘΙ
150
Φθινόπωρο
29.500
5-12
κιλά
ΤΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ
κιλά
100.000.000
στρέμματα
Οι καλές ελληνικές ποικιλίες που δίνουν εκλεκτής ποιότητας όσπρια και προσαρμόζονται εύκολα στις εδαφοκλιματικές συνθήκες.
στρέμματα
Λόγω των μεγάλων ελλείψεων, τα όσπρια αποτελούν ένα προϊόν που μπορεί να εξαχθεί και βεβαίως να μειώσει τις εισαγωγές.
ΤΑ ΚΟΥΚΙΑ Φθινόπωρο
500
(ήπιος χειμώνας)
Ανοιξη
κιλά
(βαρύς χειμώνας)
7.500
10-15
κιλά
50.000.000
στρέμματα
Η καλλιέργεια των βιολογικών οσπρίων μπορεί να δώσει αυξημένο εισόδημα στους παραγωγούς.
στρέμματα
Τα αρμόδια υπουργεία έχουν προγράμματα που στηρίζουν την ανάπτυξη της καλλιέργειας.
Η ΦΑΒΑ Τέλος φθινοπώρου
2.000 AΠΟΔΟΣΗ/ΣΤΡΕΜΜΑ
200
κιλά
κιλά
Oι ποικιλίες που καλλιεργούνται στην Ελλάδα δεν έχουν ιδιαίτερη διάδοση σε άλλες χώρες
στρέμματα
ΣΠΟΡΟΙ/ΣΤΡΕΜΜΑ
μα. Ενώ στα φτωχά θα πρέπει να γίνει ενίσχυση με μικρές ποσότητες αζώτου με τη μορφή θειικής ή νιτρικής αμμωνίας με 2-3 κιλά ανά στρέμμα. Η σωστή σπορά γίνεται με σπαρτική μηχανή και όχι με το χέρι, ενώ οι αποστάσεις μεταξύ των γραμμών πρέπει να είναι στους 25 πόντους. Για κάθε στρέμμα απαιτούνται 6 κιλά σπόρου για μικρόσπερμες φακές και 14 κιλά για τις μεγαλόσπερμες. Συνήθως δεν χρειάζεται πότισμα. Υπάρχουν όμως και ποτιστικές αλλά
10-15
Η καλλιέργεια μπορεί να αναπτυχθεί και σε «συμβολαιακή» βάση, γεγονός που εξασφαλίζει στον παραγωγό σίγουρη διάθεση, ποιότητα στον καταναλωτή και νέες θέσεις εργασίας στα τυποποιητήρια και τις άλλες μονάδες.
KAΛΛΙΕΡΓΗΣΙΜΕΣ ΕΚΤΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
δεν απαιτούν μεγάλες ποσότητες νερού. Στην Ελλάδα φακές συναντάμε σε πολλές περιοχές, αλλά η παραγωγή επικεντρώνεται στους νομούς Εβρου, Κοζάνης, Λάρισας, Φθιώτιδος, Βοιωτίας, Γρεβενών, Τρικάλων και Λευκάδας.Οι πιο γνωστές φακές στην Ελλάδα είναι αυτές της Εγκλουβής Λευκάδας και του Βοίου. Oι φακές Εγκλουβής πωλούνται απο 7 εως 12 ευρώ το κιλό και οι Βοίου από 3-5 ευρώ το κιλό.
ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ Κατσιγιάννη Ζωή
02
Ρεβίθι Μπορεί στη χώρα μας το ρεβίθι να μην έχει διάδοση, σε παγκόσμιο επίπεδο όμως είναι στις πρώτες θέσεις μετά τα φασόλια και τα μπιζέλια. Στην Ελλάδα οι καλλιεργούμενες εκτάσεις μειώθηκαν δραματικά τα τελευταία χρόνια, αν και πρόκειται για ένα προϊόν εύκολο στην καλλιέργεια και δεν χρειάζεται πλούσια εδάφη για να αναπτυχθεί. aΓΡoterra
νοεμβριοσ 2012
41
παραγωγη / αναλυση καλλιεργειασ Η καλλιέργεια
Χρειάζονται μόνο φώσφορο και κάλιο, περίΤο ρεβίθι ευδοκιμεί σε θερμά και ξηρά κλίπου 5 κιλά ανά στρέμμα, τα οποία ενσωμαματα και δεν χρειάζεται πολλή υγρασία. Η τώνονται στο έδαφος κατά το όργωμα, το σπορά γίνεται και το φθινόπωρο σε περιοοποίο γίνεται με τον κλασικό τρόπο και μία χές με ήπιο σχετικά χειμώνα. Στις περισσόμόνο φορά. Ανά στρέμμα απαιτούνται από τερες περιοχές γίνεται με το χέρι (όπως το 10 έως 15 κιλά σπόρου, ανάλογα με το μέγεσιτάρι) ενώ στις προηγμένες χώρες με θός του. Οταν πια δέσει ο καρπός, η συλλοσπαρτικές μηχανές, και για κάθε στρέμμα γή πρέπει να γίνει πριν από το στάδιο της απαιτούνται 5-12 κιλά σπόρου. πλήρους ωρίμανσης. Σε περίΓια τη σωστή ανάπτυξή του πτωση που τα κουκιά προορίαπαιτείται ενίσχυση του εδάζονται για ζωοτροφή, συλλέtip φους με άζωτο (3-5 κιλά ανά γονται όταν οι λοβοί αρχίζουν στρέμμα), αλλά και με φώσφονα μαυρίζουν, ενώ η ενσίρωΗ καλλιέργεια οσπρίων βελτιώνει ρο σε φτωχά εδάφη (2,5-3,5 κιση πρέπει να γίνεται με την το έδαφος λά ανά στρέμμα). Τα ρεβίθια είπροσθήκη βίκου ή βρώμης. και είναι Η κατανάλωση των κουναι ξηρικά, αλλά σε περιόδους ιδανική για κιών έχει μεγάλη διατροφιπαρατεταμένης ξηρασίας επιένα σχήμα αμειψισποράς κή αξία για τον άνθρωπο, βάλλεται το πότισμα για καλύεκτός από όσους έχουν δυτερες αποδόσεις. Αν και πολλοί θεωρούν ότι σανεξία σε αυτά, τη λεγόμετο ρεβίθι είναι ένα φθηνό προνη κυάμωση. ϊόν, εν τούτοις έχει μεγάλη θρεπτική αξία. Τα ξερά ρεβίθια περιέχουν νερό σε ποσοστό 8-13%, αζωτούχες ενώΛαθούρι Ή φάβα σεις από 20 έως 30%, υδατάνθρακες από Σε όλο τον κόσμο έχουν καταγραφεί περί 55 έως 65% και λιπαρές ουσίες από 4 έως τα 200 είδη λαθουριού, αν και καλλιερ6%. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι λόγω της ποιότητας των πρωτεϊνών του είναι ιδανικό συ- γούνται πολύ λιγότερα. Στην Ελλάδα καλλιεργούνται σε λίγες εκτάσεις και μόνο για μπλήρωμα για τη διατροφή των παιδιών. την παραγωγή φάβας σε Σαντορίνη και Από τα αμινοξέα, η ιστιδίνη βρίσκεται στο Καρυά Λευκάδας με στρεμματική απόδορεβίθι σε μεγαλύτερη ποσότητα από ό,τι ση που σε ιδανικές συνθήκες μπορεί να στο μητρικό γάλα! Κυριότερες περιοχές παραγωγής είναι φτάσει τα 300 κιλά. οι: Καβάλα, Ξάνθη, Γρεβενά, Λάρισα, ΦθιΗ καλλιέργεια ώτιδα, Βοιωτία και Αιτωλοακαρνανία. Το λαθούρι είναι ίσως το πιο ανθεκτικό φυτό στη ζέστη και την ξηρασία. Το υγρό και δροσερό περιβάλλον δεν ευνοεί την παραγωγή Κουκιά καρπού. Γενικώς είναι ιδανικό για καλλιέρΜετά τα φασόλια, τα μπιζέλια και τα ρεβίγειες σε όλα τα εδάφη και μπορεί να συμβάθια έρχονται τα κουκιά, τα οποία καλλιερλει σημαντικά στην αξιοποίηση των «ξεχαγούνται παγκοσμίως σε μια έκταση 50 σμένων» χωραφιών. Η μέση στρεμματική εκατομμυρίων στρεμμάτων με συνολική απόδοση είναι γύρω στα 200 κιλά. παραγωγή 6 εκατομμύρια τόνους. Η σπορά στην Ελλάδα γίνεται κυρίως Στη χώρα μας τα κουκιά μπορούν να φθινόπωρο και για κάθε στρέμμα απαιτούαναπτυχθούν παντού. Στις περιοχές με νται 10-15 κιλά σπόρων. Στην Καρυά Λευκάήπιο χειμώνα η σπορά γίνεται το φθινόπωδας λόγω των ειδικών συνθηκών που επιρο (με το χέρι ή σπαρτική μηχανή), ενώ σε κρατούν στο νησί η σπορά γίνεται την περιοχές με βαρύ χειμώνα την άνοιξη. Η άνοιξη. καλλιέργεια γίνεται και σε φτωχά εδάφη Η παραγωγή λαθουριού στη χώρα μας όπου όμως υπάρχει υγρασία, ενώ τα πλέον κυμαίνεται από 250 έως 300 τόνους ετησίκατάλληλα είναι τα αργιλώδη και τα πηλώως. Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα, αλδη εδάφη. Τα κουκιά βελτιώνουν τις απολά σε φτωχά εδάφη η ενίσχυση με άζωτο δόσεις των χωραφιών, γι’ αυτό και προτιείναι μάλλον αναγκαία. Η συγκομιδή γίνεμώνται ως καλλιέργεια που προηγείται αυται όταν κιτρινίσουν οι λοβοί, ενώ αν η καλτών του βαμβακιού, του καλαμποκιού και λιέργεια προορίζεται για ζωοτροφές ματων ζαχαροτεύτλων. ζεύεται στο στάδιο της ανθοφορίας, όπως Οι ανάγκες σε λίπανση είναι ελάχιστες. και ο βίκος.
04
03
42
νοεμβριοσ 2012
aΓΡoterra
Τα κουκιά, όπως και τα περισσότερα όσπρια, δεν έχουν ιδιαίτερες απαιτήσεις εδάφους και κλίματος, γι’ αυτό και μπορεί να αναπτυχθούν σχεδόν σε όλη τη χώρα.
ΠΑΡΑΓΩΓΗ / ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ
Προϊόντα Γης Βοΐου ΕΞΙ ΝΕΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΑΠΟ ΤΟ ΤΣΟΤΥΛΙ ΚΟΖΑΝΗΣ ΗΡΘΑΝ ΑΠΟ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΥΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥΣ ΚΑΙ... ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ ΝΑ ΕΝΩΣΟΥΝ ΤΙΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΤΟΥΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΩΝΤΑΣ ΤΑ «ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΓΗΣ ΒΟΪΟΥ», ΜΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΛΕΟΝ ΔΥΝΑΜΙΚΑ ΑΝΕΡΧΟΜΕΝΕΣ ΕΤΑΙΡΙΕΣ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ, ΤΗΣ ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΜΠΟΡΙΑΣ ΟΣΠΡΙΩΝ
ραγωγούς, οι οποίοι δεν είχαν ασχοληθεί ποτέ με την τυποποίηση. «Αμέσως μετά τη συγκρότηση της ομάδας αρχίσαμε την πειραματική καλλιέργεια φακής και παράλληλα, βλέποντας το κενό στην τυποποίηση, στήσαμε το τυποποιητήριο, το οποίο μας στοίχισε περίπου 1.200.000 ευρώ. Τον πρώτο χρόνο η εταιρία προχώρησε στην τυποποίηση 450 τόνων, τα οποία διατέθηκαν στην αγορά της Αθήνας, ενώ καλλιεργήθηκαν 4.000 στρέμματα. Τα αποτελέσματα ήταν παραπάνω από θετικά. Η αρχή είχε γίνει».
ΣΥΣΠΕΙΡΩΝΟΝΤΑΣ ΠΑΡΑΓΩΓΟΥΣ Σήμερα η εταιρία έχει πείσει πολλούς παραγωγούς της περιοχής να επιστρέψουν στις παραδοσιακές καλλιέργειες προσχωρώντας στο σύστημα της συμβολαιακής γεωργίας ώστε να υπάρχουν «…ουσιαστι«ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ ΤΗΣ καπνο- κά αποτελέσματα στη διάθεση του προϊόκαλλιέργειας στην περιοχή μας, μοιραία ντος σε ικανοποιητική τιμή και βεβαίως γεννήθηκε η ανάγκη για νέους δρόμους στην ποιότητα. Ηδη στην εταιρία πλέον παραγωγής. Τελικά, έπειτα από έντονο δίνουν την παραγωγή τους περισσότεροι προβληματισμό, καταλήξαμε στον από 100 παραγωγοί οι οποίοι πιο οικείο σε μας και τους κατοίπληρώνονται στην ώρα τους και έχουν την υποστήριξη της ομάκους της Κοζάνης, που δεν ήταν δας σε όλη τη διαδικασία άλλος από αυτόν της καλλιέργειπαραγωγής». ας οσπρίων με αιχμή τις φακές και φαίνεται πως το εγχείρημα Εκτός της φακής, η εταιρία τυποποιεί και μικρές ποσότητες έχει πετύχει», λέει ο 40χρονος γεωπόνος κ. Γιάννης Παπαϊορρεβιθιών και φασολιών, ενώ στις δανίδης, υπεύθυνος δημοσίων προθέσεις της είναι να οργανώσχέσεων της εταιρίας Προϊόντα σει την παραγωγή καρυδιών και Γης Βοΐου. φουντουκιών, στην οποία έτσι Ο κ. Παπαϊορδανίδης, πρώην και αλλιώς η περιοχή έχει παράγεωπόνος του Αγροτικού δοση. Η επιτυχία της ομάδας Καπνικού Συνεταιρισμού του Βοΐου δεν οφείλεται μόνο TIP Κοζάνης Σερβίων, με δύο στις καλαίσθητες συσκευασίελεύθερους επαγγελματίες, ες αλλά κυρίως στο ότι όλα γίΗ αναζήτηση της ποιότητας χωρίς δύο αγρότες και έναν οικονονται με στόχο την εξασφάυποχωρήσεις είναι νομολόγο (τους Αλέξανδρο λιση της ποιότητας. «Η εξατο κλειδί της ομάΖιμπιλίδη, Ιωάννη Ζιμπισφάλιση ποιοτικού προϊόδας του Βοΐου λίδη, Κοσμά Κέλογλου, ντος είναι για μας το μυστικό Βασίλειο Μεταξά και Χατης επιτυχίας. Οσπρια και κυράλαμπο Περσίδη) συρίως φακές η Ελλάδα εισάγει γκρότησαν μια ομάδα νέων σε χαμηλές τιμές. Το γεγονός παραγωγών και δημιούργησαν το 2008 ότι η δική μας παραγωγή πωλείται πιο την Γης Βοΐου, μια πρωτοποριακή εταιρία ακριβά από τα εισαγόμενα επιβάλλει ότι για τα ελληνικά δεδομένα, με κύριο αντιεμείς πρέπει καθημερινά να αποδεικνύουκείμενο την επεξεργασία, τη συσκευασία με ότι είμαστε καλύτεροι. Και αυτό θέλει και την τυποποίηση των οσπρίων. κανόνες που θα ξεκινούν από το χωράφι Η έρευνα που έκαναν έδειξε ότι γύρω και θα συνεχίζονται ως το πιάτο του κατατους καλλιεργούνταν περίπου 1.500 ναλωτή. Αλλιώς μέλλον δεν υπάρχει», τονίστρέμματα φακές από ανεξάρτητους παζει ο κ.Παπαϊορδανίδης. AΓΡOTERRA
ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2012
43
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ / ΥΠΟΥΡΓΟΣ αγροτικης αναπτυξησ
Αθανάσιος Τσαυτάρης
Υπουργός ένας, αγρότες τρεις Ηταν μια διαφορετική συνέντευξη. Από τη μια ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, καθηγητής, κ. Αθανάσιος Τσαυτάρης, και από την άλλη δύο επιτυχημένοι παραγωγοί και μία υποψήφια αγρότισσα. Και οι τρεις γνώριζαν τα προβλήματα και τις προοπτικές του πρωτογενούς τομέα παραγωγής στην Ελλάδα της κρίσης και, όπως διαπίστωσαν στο τέλος, τελικά «κομίζουν γλαύκα» στην Αθήνα, αφού ο υπουργός τους είπε περισσότερα από όσα γνώριζαν οι ίδιοι
Μαρία Σπανού Νεα αγροτισσα
Συντονισμός συνέντευξης Πάνος Μπαΐλης, Aννα Σβύνου Φωτογραφίες Στέλιος Αξιώτης
Αννα Σβύνου
H
συνάντηση με τους τρεις αγρότες έγινε στο λιτό γραφείο του υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, με τον κ. Τσαυτάρη να έχει απαντήσεις για όλα και κυρίως για το νέο αγρότη, που χρειάζεται η ελληνική γεωργία και κτηνοτροφία για να συμβάλει στην έξοδο της χώρας από την κρίση. Ο υπουργός μίλησε για την ψηφιακή τεχνολογία που «θα φτάσει σε κάθε βουνοκορφή». Για τη δημιουργία υποδομών, για τα farmer markets, τους νέους αγρότες και την εκπαίδευση, για τη νέα εποχή της γεωργίας που θα στηρίζεται στην ποιότητα και όχι στο χαμηλό κόστος των προϊόντων. Κυρίως, όμως, μίλησε για τη ζωή που πρέπει να επιστρέψει στην ύπαιθρο, όπου νέοι και μορφωμένοι αγρότες θα καθορίζουν το παιχνίδι με καθαρούς και διάφανους όρους...
Δημήτρης Δήμος (Δ.Δ.): Εμάς ως κτηνοτρόφους μάς ενδιαφέρει να αξιοποιηθεί η ελληνική χλωρίδα, που είναι φτωχή σε μάζα και πλούσια σε στοι44
νοεμβριοσ 2012
aΓΡoterra
χεία. Σήμερα, τη διαχείριση των βοσκοτόπων την έχουν οι δήμοι. Σε όλο τον κόσμο τούς βοσκοτόπους τούς διαχειρίζονται οι ιδιώτες. Πώς θα αλλάξει το καθεστώς για να μειωθούν τα προβλήματα των παραγωγών; Αθ. Τσαυτάρης: Συμφωνώ απολύτως ότι ένας σημαντικός φυσικός πόρος είναι η βιοποικιλότητα, την οποία συσχετίζουμε με τους βοσκοτόπους και την εκτατικής μορφής κτηνοτροφία. Είναι ένας σημαντικός πόρος που μπορεί να παράγει ποιοτικά προϊόντα, κρέας και γαλακτοκομικά, για τα οποία δεν υπάρχει επάρκεια και αναγκαζόμαστε να εισάγουμε. Αν δεν λύσουμε το πρόβλημα αυτό, δεν μπορούμε να μιλάμε για ισορροπία στο ισοζύγιο. Θόδωρος Πασχίδης (Θ.Π.): Θα μπορούσαν αυτά τα προϊόντα να ενταχθούν και σ’ ένα συνολικό πακέτο τουρισμού. Βεβαίως. Τα παραγόμενα ποιοτικά προϊόντα μπορούν να παντρευτούν με τη γαστρονομία και τη σωστή διατροφή και τον τουρισμό. Να δώσουμε τη δυνατότητα στον του-
Στηρίξαμε 10.000 νέους αγρότες με το ποσό των 10.000 ευρώ και θα στηρίξουμε άλλους 10.000 για να ασχοληθούν με τη γεωργία ρίστα, εκτός από τον ήλιο και τη θάλασσα, να έχει στις διακοπές του και μια εξαιρετική διατροφή. Αυτός, επιστρέφοντας στη χώρα του, θα γίνει κομιστής και διαφημιστής της ελληνικής διατροφής. Δ.Δ.: Η κατάσταση όμως που επικρατεί σήμερα στους βοσκοτόπους δεν συμβάλλει σ’ αυτό.
Δημήτρης Δήμος κτηνοτρόφοςοικονομολόγος
Θόδωρος Πασχίδης Μελισσοκόμος
Αθανάσιος Τσαυτάρης Ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων είναι καθηγητής Γενετικής και βελτίωσης των Φυτών του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και διευθυντής του Ινστιτούτου Εφαρμοσμένων Βιοεπιστημών του Ερευνητικού Κέντρου ΕΚΕΤΑ. Εργάστηκε στις ΗΠΑ, στην Ελλάδα και τη Γερμανία. Στο παρελθόν, μεταξύ άλλων, διετέλεσε γενικός γραμματέας Ερευνας και Τεχνολογίας, πρόεδρος του Επιστημονικού Συμβουλίου του Εθνικού Ιδρύματος Αγροτικής Ερευνας (ΕΘΙΑΓΕ), μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου του ΕΦΕΤ και μέλος της Επιτροπής Αξιολόγησης της Ε.Ε. για προγράμματα Ερευνας Αγροτικής Πολιτικής. Ο κ. Τσαυτάρης κατέθεσε το 2003 την αρχική πρόταση για τη δημιουργία της Ζώνης Καινοτομίας Αν. Θεσσαλονίκης και συμμετείχε στις προκαταρκτικές μελέτες από ελληνικούς και ξένους οίκους. Τον Σεπτέμβριο του 2008 συμμετείχε στην κατάρτιση για την κοινοπραξία (cluster) της Βιο-Αγροδιατροφής.
Στη χώρα μας υπάρχουν 25 εκατ. στρέμματα εκτάσεις οι οποίες δεν καλλιεργούνται και 23 εκατ. στρέμματα που καλλιεργούνται. Εάν επιχειρήσουμε να τις αξιοποιήσουμε, θα διπλασιάσουμε τις παραγωγικές εκτάσεις και μαζί με αυτές και τις κοινοτικές ενισχύσεις. Οι κοινοτικές ενισχύσεις θα φτάσουν τα 4,5 δισ. ευρώ στην επόμενη προγραμματική περίοδο, εάν αξιοποιήσουμε αειφόρα αυτόν τον τόπο. Θα πρέπει να χωριστούν σε τεμάχια οι βοσκότοποι όπου ο κάθε κτηνοτρόφος θα έχει το χώρο του, δεν θα χάνονται επιδοτήσεις, θα αναπτυχθούν οι παραδοσιακές φυλές και θα αυξηθεί η απασχόληση. Μαρία Σπανού (Μ.Σ.): Εχει γίνει καταγραφή όλων των εκτάσεων στη χώρα μας ώστε να μπορεί κάποιος να γνωρίζει πού και τι επιτρέπεται να κάνει συνολικά στη γεωργία; Επρεπε να είχε γίνει ένα ψηφιακό σύστημα. Δεν έγινε αλλά πρέπει να γίνει η ψηφιοποίηση του χώρου. Εμείς τώρα προχωράμε το γεωργικό κτηματολόγιο και αυτό θα μας λύσει πολλά προβλήματα.
Θ.Π.: Εμείς ως μελισσοκόμοι αντιμετωπίζουμε τεράστια προβλήματα. Στο εξωτερικό υπάρχουν πάρκα όπου κάποιος αφήνει τις κυψέλες του καταβάλλοντας ένα μικρό αντίτιμο. Τι θα κάνετε με αυτό το πρόβλημα; Αν πραγματικά θέλουμε γεωργία, πρέπει να θεσπιστούν καθαροί κανόνες. Πρέπει να αντιμετωπίσουμε συνολικά τον παραγωγό με τον ίδιο τρόπο που αντιμετωπίζουμε και τους άλλους επιχειρηματίες. Τι έγινε με τους βιομηχάνους και τους βιοτέχνες; Πήρε το κράτος μια έκταση, πήγε εκεί νερό, ηλεκτρικό, έφτιαξε δρόμους και τη διέθεσε, με τον επιχειρηματία να γνωρίζει εκ των προτέρων το κόστος εγκατάστασης. Αυτό γιατί δεν έγινε για τους μελισσοκόμους και τους κτηνοτρόφους; Δεν μπορούσαμε να χαράξουμε δύο πλαγιές για να βάλει κάποιος μελίσσια; Δ.Δ.: Μέχρι τώρα ο παραγωγός σε κάθε βήμα του αντιμετώπιζε πάρα πολλά εμπόδια... Μην πάμε μακριά. Δείτε τι τραβάει ένας κτηνοτρόφος. Δεν τον αφήνουν να κάνει την παaΓΡoterra
νοεμβριοσ 2012
45
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ / Αθανάσιος Τσαυτάρης ραμικρή εγκατάσταση, να κάνει ένα μπάνιο. «Βρομάω, δεν μπορώ να πλησιάσω γυναίκα», μου είπε πριν από λίγες μέρες ένας από τους πολλούς νεαρούς που περνάνε από το γραφείο μου. Και μην το θεωρείτε αυτό μικρό πρόβλημα. Είχαμε πνίξει τον κόσμο στις παρανομίες και όταν ένας τσοπάνος ήθελε να πάει νερό στη στάνη, του λέγαμε «πού είναι η άδεια;». Το πρόβλημα αυτό θα λυθεί. Θα πάμε σε όλες τι βουνοκορφές ψηφιακή τεχνολογία και νερό και ρεύμα. Γιατί κάποιος να παράγει 2,5 δισεκατομμύρια ευρώ αν δεν τον βοηθάς; Το ίδιο θα γίνει και με το μελισσοκόμο και όποιον θέλει να επενδύσει στον πρωτογενή τομέα. Θα συμφωνήσουμε σε κάποιους κανόνες, όπως συμβαίνει με το βιοτεχνικό πάρκο. Μ.Σ.: Το ίδιο γίνεται και στη θάλασσα. Ακριβώς. Εδω και πολύ καιρό ορίστηκαν οι ζώνες ιχθυοπαραγωγής. Ομως, λόγω σύγκρουσης αρμοδιοτήτων, δεν μπορεί ακόμη κάποιος να γνωρίζει πού επιτρέπεται και τι επιτρέπεται να κάνει. Το κάνει ήδη η Πορτογαλία και ο Ελληνας επιχειρηματίας πάει εκεί γιατί υπάρχει ένα ξεκάθαρο επιχειρηματικό περιβάλλον. Μ.Σ.: Εμείς, λόγω κρίσης, αποφασίσαμε να ασχοληθούμε και με τον πρωτογενή τομέα σε 100 στρέμματα στη Θήβα. Τι πρέπει να κάνουμε; Για μας ο πιο σημαντικός παράγοντας είναι ο παραγωγός. Χωρίς πολύ νερό ή λίπασμα, κάτι θα παραγάγεις. Χωρίς τον άνθρωπο όμως δεν υπάρχει παραγωγή. Σε όλη την Ευρώπη και βεβαίως στην Ελλάδα, μόνο το 6,4% των γεωργών είναι κάτω των 35 χρόνων. Αυτό σημαίνει ότι αν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση, δεν θα έχουμε αγρότες. Μ.Σ.: Και τι πρέπει να γίνει πρακτικά; Για να ανατραπεί αυτή η κατάσταση στηρίξαμε 10.000 νέους αγρότες με το ποσό των 10.000 ευρώ και θα στηρίξουμε άλλους 10.000 για να ασχοληθούν με τη γεωργία. Εχουν υποβληθεί στο υπουργείο 7.780 σχέδια βελτίωσης. Σε ενάμιση χρόνο είχαν αξιολογηθεί μόνο 220. Κάλεσα τους υπηρεσιακούς παράγοντες και τους ρώτησα τι θα γίνει. Μέχρι σήμερα έχουν αξιολογηθεί 6.000 και σύντομα θα αξιολογηθούν όλα. Ηδη, 2.200 έχουν εγκριθεί για σύμβαση και για 1.200 έχουν γίνει συμβάσεις. Μέχρι το τέλος του χρόνου όλα θα τελειώσουν. Δ.Δ.: Ναι, αλλά οι νέοι αγρότες θα πρέπει να γνωρίζουν το αντικείμενο με το οποίο θα ασχοληθούν. Εμείς θέλουμε αγρότες νέους και μορφωμένους. Να κατανοούν το πραγματικό νόημα της αειφορίας, να ξέρουν τι είναι λογιστικά 46
νοεμβριοσ 2012
aΓΡoterra
Μαρία Σπανού Μέχρι τώρα δεν έχει ασχοληθεί με τη γεωργία. Διατηρεί κατάστημα στο Μαρούσι. Τον τελευταίο καιρό παρακολουθεί μαθήματα στο Ινστιτούτο Γεωργικής Εκπαίδευσης στο Κτήμα Συγγρού. Λόγω της κρίσης έχει αποφασίσει να αξιοποιήσει ιδιόκτητη έκταση 100 στρεμμάτων στη Θήβα.
Δημήτρης Δήμος 65 ετών σήμερα, είναι κτηνοτρόφος-οικονομολόγος. Θεωρείται από τους πρωτοπόρους στον αγώνα για την προστασία και την αξιοποίηση των ελληνικών φυλών και έχει μετατρέψει το κτήμα του στην Καλαμπάκα σε μια μικρή κιβωτό με μαύρους χοίρους, αγελάδες Κατερίνης, άλογα Σκύρου και θεσσαλικά άλογα. Παράγει μόνος του προϊόντα υψηλής ποιότητας.
Θόδωρος Πασχίδης Μελισσοκόμος, πρώην κεραμοποιός. Τα τελευταία χρόνια διδάσκει εθελοντικά Μελισσοκομία στο Κτήμα Συγγρού. Εχει περίπου 400 κυψέλες τις οποίες απλώνει σε όλη την Ελλάδα, προκειμένου να εξασφαλίσει ποιοτικό και συνεπώς ανταγωνιστικό προϊόν.
Προχωρούμε στα λεγόμενα farmer markets, όπου ο παραγωγός της περιοχής θα μπορεί κάθε Σάββατο να πουλά τα προϊόντα του, όπως συμβαίνει αλλού και κυρίως στην Αμερική βιβλία, εξυπηρέτηση καταναλωτή, νέες καλλιέργειες, νέο συνεργατικό πνεύμα. Δυστυχώς, μέχρι τώρα δεν υπήρχε η γνώση. Ο κάθε αγρότης καλλιεργούσε τρεις και τέσσερις ποικιλίες και τις ανακάτευε όλες μαζί. Θεωρούσε ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ένας μέσος όρος. Δεν είναι έτσι. Κάποια στιγμή θα μιλάμε για την εξειδικευμένη διατροφή. Θα μιλάμε, για παράδειγμα, για τη διατροφή του διαβητικού. Στην Ελλάδα υπάρχουν 3.500.000 διαβητικοί, νεφροπαθείς, άτομα που είναι αλλεργικά στη γλουτένη και αυτοί οι άνθρωποι στερούνται πάρα πολλά στη ζωή τους. Και όμως, υπάρχουν προϊόντα
που μπορούν να καλλιεργηθούν, όπως η ζέα, σε συγκεκριμένους νομούς, να πάνε σε συγκεκριμένους μύλους και στη συνέχεια σε συγκεκριμένο εργοστάσιο ώστε να φτάσουν σε συγκεκριμένο καταναλωτή. Πρώτα το «from» (από) καθόριζε το «for» (για), τώρα πρέπει να συμβεί το αντίθετο. Μ.Σ.: Και για όσους δεν γνωρίζουν καν από γεωργία; Θα τους πάρουμε από το χέρι και θα τους πάμε εκεί όπου καλλιεργούν, για παράδειγμα αρωματικά φυτά. Για να μάθουν τη σαλιγκαροτροφία, τις νέες καλλιέργειες ή την κτηνοτροφία. Μόνο έτσι θα αποκτήσεις γνώσεις. Κοντά σε παραγωγούς. Δ.Δ.: Δυστυχώς, όμως, δεν έχει γίνει σωστή ενημέρωση για το ζήτημα αυτό... Κάθε χρόνο στη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης στήνονταν ακριβά περίπτερα, τυπώνονταν φυλλάδια, αλλά μέχρι εκεί. Εμείς εφέτος οργανώσαμε μια εκδήλωση όπου συμμετείχαν 500-600 άτομα και στα οποία μίλησαν νέοι άνθρωποι οι οποίοι ξεχώριζαν. Εγινε προβολή επιτυχημένων παραδειγμάτων.Μίλησαν τα κορίτσια με τα σαλιγκάρια, τα οποία είπαν «συνεργαζόμαστε με 160 χωριά, μακάρι να τα κάνουμε 1.000». Μίλησαν οι αδελφοί Δρούζα, οι οποίοι δίπλα στο μαγαζί όπου πουλούσαν παραδοσιακά προϊόντα έστησαν και ένα εστιατόριο και τα μαγείρευαν κιόλας. Πέτυχαν στον απόλυτο βαθμό και τώρα σχεδιάζουν να κάνουν κάτι ανάλο-
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ / Αθανάσιος Τσαυτάρης γο και στο Σίτι του Λονδίνου. Αυτή είναι η δική μου αφήγηση για τη γεωργία. Θ.Π.: Μιλάτε συνεχώς για την ποιότητα. Ηταν λάθος που πήγαμε σε μια γεωργία χαμηλού κόστους. Μπορούμε να παλέψουμε και να βγούμε από αυτή την κατάσταση με τη γεωργία υψηλής ποιότητας και εξωστρέφειας. Θ.Π.: Υπάρχει πρόβλημα με τη διάθεση των προϊόντων. Πρέπει να πουλάμε φθηνά και άμεσα. Η μείωση της ψαλίδας μεταξύ παραγωγού καταναλωτή είναι βασικός στόχος. Προς την κατεύθυνση αυτή προχωρούμε στα λεγόμενα farmer markets, όπου ο παραγωγός της περιοχής θα μπορεί κάθε Σάββατο να πουλά τα προϊόντα του, όπως συμβαίνει αλλού και κυρίως στην Αμερική όπου έκαναν ένα βήμα παραπέρα. Ελεγε ο παραγωγός: εγώ από τα τρία ευρώ που πουλάω το προϊόν μου, τα δύο είναι κόστος συγκομιδής. Ελα στη φάρμα, μάζεψε όσα θέλεις και εγώ θα σου τα πουλήσω ένα ευρώ. Μ.Σ.: Ηδη στην Πρέβεζα άρχισε να λειτουργεί με τους νέους αγρότες και τη βοήθεια του δήμου η πρώτη λαϊκή των παραγωγών. Το ίδιο θα γίνει στην Κοζάνη και τα Χανιά. Θ. Π.: Εχει γίνει και μια προσπάθεια στη Θέρμη για κοινωνικούς λαχανόκηπους. Ημουν από αυτούς που πίστεψαν σε αυτή την ιδέα. Στο πλαίσιο αυτό, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο σε έκτασή του στη Θέρμη δημιούργησε τον πρώτο κοινωνικό λαχανόκηπο. Μοίρασε 100 τεμάχια. Εγώ ζήτησα από τον όγκο των αιτήσεων, το 10% να κληρωθεί για άτομα χωρίς οικονομικά προβλήματα. Κληρώθηκε και ένας μεγαλογιατρός. Και τώρα όλη η οικογένεια κάθε Σάββατο είναι εκεί, τα παιδιά, οι φίλοι τους, και ζουν από κοντά όλη τη διαδικασία παραγωγής. Βρήκαν μια διαφορετική διέξοδο. Οι κοινωνικοί λαχανόκηποι είναι ιδέα και ελπίζω να γίνουν σε όλη την Ελλάδα. Δ.Δ.: Λαχανόκηποι έγιναν και θα γίνουν. Υπάρχει σχέδιο και για κτηνοτροφικά πάρκα; Κτηνοτροφικά πάρκα υπάρχουν στην Ανάβρα, γίνονται δύο στην Αρτα και θα γίνουν και στην Ξάνθη. Μάλιστα, εγώ με επιστολή μου ζήτησα το κτήμα Τατοΐου να οργανωθεί όπως παλιά, με στάβλους, καλλιέργειες κ.λπ. Να γίνει ένας σύγχρονος επιδεικτικός χώρος όπου ο πολίτης θα έρθει σε επαφή με όλα εκείνα που κράτησαν την Ελλάδα ζωντανή σε δύσκολους καιρούς. Αυτά θα πιάσουν τόπο. aΓΡoterra
νοεμβριοσ 2012
47
επικαιροτητα
Eρχονται ανατροπές στην ΚΑΠ Χρονιά μεγάλων αλλαγών στην αγροτική πολιτική της Ε.Ε. θα είναι η επόμενη, καθώς περιμένουμε νέο καθεστώς στον τρόπο κατανομής των ενισχύσεων αλλά και μειώσεις στο σύνολο των αγροτικών επιδοτήσεων
Α
νατροπές στο σύστημα κοινοτικών επιδοτήσεων προβλέπει το σχέδιο για τη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) για την προγραμματική περίοδο 2014-2020. Οι συζητήσεις για τη μεταρρύθμιση έχουν μπει στο τελικό στάδιο και αναμένεται να οριστικοποιηθούν στις αρχές του 2013. Οι αλλαγές που έρχονται αφορούν τόσο στο ύψος των επιδοτήσεων όσο και στον τρόπο με τον οποίο θα δίνονται. Το πόσα χρήματα θα παίρνουν ως ενίσχυση οι αγρότες εξαρτάται από το πόσα χρήματα του κοινοτικού προϋπολογισμού θα «δοθούν» στην ΚΑΠ. Η πρόταση που έχει διατυπώσει η Κομισιόν εξασφαλίζει περίπου τα ίδια ποσά με την προηγούμενη περίοδο (με μια μείωση περί το 5%), ωστόσο ασκούνται πιέσεις από διάφορες χώρες για περαιτέρω μείωση των διαθέσιμων κονδυλίων. Είναι άγνωστο τελικά πού θα «κάτσει η μπίλια». Αντίθετα, φαίνεται ότι κατασταλάζουν τα πράγματα σε σχέση με τον τρόπο κατανομής των διαθέσιμων κονδυλίων. Συγκεκριμένα, αυτή τη στιγμή η ΚΑΠ βασίζεται σε δύο πυλώνες: Στις άμεσες ενισχύσεις (Πυλώνας 1) που δίνονται από την Ε.Ε. χωρίς εθνική συμμετοχή και Στα έργα Αγροτικής Ανάπτυξης (Πυλώνας 2) που αποτελούν το «αγροτικό ΕΣΠΑ» και για τα οποία προβλέπεται εθνική συμμετοχή περίπου 25%. Δικαιούχοι για τα έργα Αγροτικής Ανάπτυξης δεν είναι μόνον αγρότες αλλά και, ευρύτερα, κάτοικοι της υπαίθρου, φορείς, δήμοι κ.λπ. Κάθε χρόνο το 48
νοεμβριοσ 2012
aΓΡoterra
σύνολο των ενισχύσεων του Πυλώνα 1 ανέρχεται περίπου στα 2,3 δισ. ευρώ. Από τον Πυλώνα 2 οι συνολικές ενισχύσεις ανέρχονται στα 7 δισ. ευρώ. Οι αλλαγές στον τρόπο κατανομής αφορούν στον Πυλώνα 1, δηλαδή τις άμεσες ενισχύσεις. Σύμφωνα με τις προτάσεις που έχουν κατατεθεί μέχρι τώρα, το 30% των ενισχύσεων θα δίνεται στους παραγωγούς που τηρούν συγκεκριμένους περιβαλλοντικούς όρους. Ενα ποσοστό θα δίνεται στους «μικρούς παραγωγούς». Ο ορισμός του μικρού παραγωγού θα γίνεται με ευθύνη των εθνικών κυβερνήσεων. Επίσης, στο σχέδιο προβλέπονται επιδοτήσεις για ορεινές και ημιορεινές περιοχές. Ενισχύσεις προβλέπονται για τους ενεργούς αγρότες, χωρίς ωστόσο μέχρι τώρα να έχει διευκρινιστεί ποιος θεωρείται ενεργός και ποιος όχι. Πιθανόν και αυτό να καθορίζεται από τις εθνικές κυβερνήσεις.
Οχι πια ιστορικά δεδομένα Ποιοι είναι οι δικαιούχοι των επιδοτήσεων; Μέχρι τώρα αυτές δίνονταν με βάση τα ιστορικά δεδομένα, δηλαδή κάθε παραγωγός κατοχύρωνε δικαιώματα με βάση το τι και το πόσο παρήγαγε στο παρελθόν, σε μια συγκεκριμένη περίοδο αναφοράς. Τώρα εγκαταλείπεται το ιστορικό πρότυπο και περνάμε στο περιφερειακό πρότυπο. Οι επιδοτήσεις θα πηγαίνουν στις περιφέρειες και δεν θα τις παίρνουν μόνον οι παραγωγοί που είχαν κατοχυρώσει δικαιώματα αλλά όλοι. Οι εθνικές κυβερνήσεις είναι αυτές που θα ορίσουν τις περιφέρειες, ο αριθμός των οποίων δεν θα έχει καμία σχέση με τις γεωγραφικές ενότητες που προέκυψαν από τον «Καλλικράτη». Μπορεί η χώρα να αποτελέσει μία περιφέρεια, μπορεί όμως και περισσότερες με βάση τη μορφολογία του εδάφους και τις επιμέρους δραστηριότητες.
επικαιροτητα Figaro για εξοικονόμηση νερού! Με στόχο τη βελτίωση της αγροτικής παραγωγής από τη βιώσιμη διαχείριση των υδάτινων πόρων η Περιφερειακή Ενωση Δήμων Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης συμμετέχει σε ένα διεθνές πρόγραμμα για την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών άρδευσης ακριβείας με την επωνυμία Figaro, το οποίο χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ενωση με το ποσό των 6 εκατ. ευρώ. Το πρόγραμμα προωθεί τη συνεργασία
μεταξύ των πανεπιστημίων πέντε χωρών, μικρομεσαίων επιχειρήσεων και φορέων διαχείρισης υδάτων, με τελικό σκοπό την εξοικονόμηση νερού και τη διασφάλιση του μέλλοντος της αγροτικής εκμετάλλευσης. Η Περιφερειακή Ενωση Δήμων Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης θα έχει την ευθύνη της ενημέρωσης των τοπικών κοινωνιών για το πώς θα λειτουργεί το πρόγραμμα και πώς ο αγρότης-χρήστης θα λαμβάνει απλοποιημένες πληροφορίες με τη μορφή μηνυμάτων και διαγραμμάτων, έχοντας συνεχή πρόσβαση χρησιμοποιώντας είτε τον Η/Υ είτε το κινητό του. Το υπό ανάπτυξη σύστημα θα είναι έτοιμο σε περίπου ένα χρόνο.
Εσπεριδοειδή σε τιμές… πάτωμα
Από 5 έως 7 λεπτά το κιλό αναμένεται να πωληθούν από τους παραγωγούς τα πορτοκάλια. Η τιμή αυτή χαρακτηρίζεται εξευτελιστική, ωστόσο αποδίδεται και στη μειωμένη ζήτηση, καθώς λόγω της μέχρι τώρα καλοκαιρίας που επικράτησε
Στήριξη της κτηνοτροφίας Το χρόνο που έρχεται θα ιδρυθεί και στη χώρα μας ειδικό τομεακό πρόγραμμα στήριξης της κτηνοτροφίας ύψους 120 εκατομμυρίων ευρώ.
Βιοαέριο από συνεταιριστές Eργοστάσιο παραγωγής βιοαερίου αποφάσισε να κατασκευάσει ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Μεσολογγίου-Ναυπακτίας στα πρότυπα ευρωπαϊκών χωρών και κυρίως της Γερμανίας.
σε πολλές περιοχές διατίθενται ακόμη καλοκαιρινά φρούτα. Παρά τη μειωμένη τιμή παραγωγού η τιμή των πορτοκαλιών κυμαίνεται στη λιανική από 70 έως 90 λεπτά το κιλό και αυτό οφείλεται και στο κόστος συσκευασίας και μεταφοράς. aΓΡoterra
νοεμβριοσ 2012
49
επικαιροτητα
Ξυλεία χωρίς κόστος στην Κρήτη Δωρεάν καυσόξυλα θα μπορούν να προμηθεύονται οι ορεινές κοινότητες του Δήμου Πλατανιά Χανίων έπειτα από απόφαση της Διεύθυνσης Δασών του νομού. Οπως ανακοινώθηκε, τα ξύλα που κόβονται από τις περιοχές που διέρχεται το έργο της διαπλάτυνσης του δρόμου ΛάκκοιΟμαλός θα δίδονται δωρεάν στους κατοίκους των ορεινών χωριών του δήμου με κοινωνικά κριτήρια. Οι τυχεροί είναι οι κάτοικοι των Λάκκων Καράνου και Μουσούρων, οι οποίοι θα έχουν δικαίωμα να συλλέγουν 1,5 τόνο ανά οικογένεια.
Χρηματοδότηση για προώθηση των προϊόντων μας Εγκρίθηκε από την Ε.Ε. η χρηματοδότηση προγραμμάτων προώθησης τριών ελληνικών προϊόντων προς τρίτες χώρες. Πρόκειται για προώθηση ελαιολάδου, κρασιού και μεταποιημένων φρούτων από τις εταιρίες ΕΚΕ - Παυλίδης (κομπόστα), ΣΕΒΙΤΕΛ (ελαιόλαδο) και CGWP (κρασί). 50
νοεμβριοσ 2012
aΓΡoterra
Η «Artemis» στο κυνήγι των ελληνοποιήσεων κρέατος Υποχρεωτική θα είναι από την 1η/1/2013 η ηλεκτρονική υποβολή ισοζυγίων κρέατος (αγορές-πωλήσεις) μέσω Διαδικτύου. Οπως ανακοίνωσε το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, στο εξής ο Ελληνικός Γεωργικός Οργανισμός (ΕΛΓΟ) «Δήμητρα» θα έχει την ευθύνη της διαδι-
κτυακής εφαρμογής με την ονομασία «Αrtemis» με στόχο τον άμεσο και αποτελεσματικό τρόπο καταπολέμησης των ελληνοποιήσεων. Το υπουργείο εκτιμά ότι με το «Artemis» θα προστατευθούν οι Ελληνες κτηνοτρόφοι αλλά και οι καταναλωτές.
επικαιροτητα
Αγροτικά βάσει εισοδήματος!
Οχι άλλες εισαγωγές ζάχαρης Να μην αλλάξει το καθεστώς πρόσβασης εισαγωγών ακατέργαστης ζάχαρης στις αγορές της Ευρωπαϊκής Ενωσης ζητούν οι κεντρικές αγροτοσυνεταιριστικές οργανώσεις Copa και Cogeca, καθώς και τη διατήρηση του καθεστώτος των ποσοστώσεων της ζάχαρης, τουλάχιστον μέχρι το 2020. Οι οργανώσεις έχουν ζητήσει από τους ευρωβουλευτές να απορρίψουν όλες τις νέες παραχωρήσεις που αυξάνουν την πρόσβαση στις εισαγωγές ακατέργαστης ζάχαρης από ζαχαροκάλαμο, υποστηρίζοντας ότι η βιομηχανία του τομέα χρειάζεται ένα σταθερό ευρωπαϊκό καθεστώς ζάχαρης, προκειμένου να βελτιώσει την ανταγωνιστικότητά της.
Με βάση το εισόδημα θα εκδίδεται στο εξής η άδεια κυκλοφορίας των φορτηγών ιδιωτικής χρήσης. Το ακριβές μικτό βάρος του οχήματος θα υπολογίζεται από τη φορολογική δήλωση και από το πιστοποιητικό τζίρου.
Επιδοτούμενη αμειψισπορά Με εξήντα ευρώ ανά στρέμμα θα επιδοτηθούν οι αγρότες οι οποίοι θα ενταχθούν στο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης Ελλάδας 2007-2013 «Αμειψισπορά με ξηρικές καλλιέργειες σε καπνοπαραγωγικές περιοχές». Ο προϋπολογισμός για την επιδότηση των δικαιούχων ανέρχεται σε 3 εκατ. ευρώ.
Διεθνής η μείωση της παραγωγής δημητριακών
Διατηρείται το καθεστώς φύτευσης των αμπελώνων Αν και το 2008 το Συμβούλιο των υπουργών Γεωργίας της Ε.Ε. είχε αποφασίσει την πλήρη απελευθέρωση των δικαιωμάτων φύτευσης αμπελώνων από το 2016 και μετά προκαλώντας σοκ στους αμπελοπαραγωγούς, τελικά μετά από παρεμβάσεις των οινοπαραγωγών χωρών και κυρίως της Γαλλίας το καθεστώς δεν αλλάζει. Δεν θα απε-
λευθερωθούν τα δικαιώματα, άρα δεν θα μπορεί ο καθένας να φυτεύει αμπέλι όπου θέλει, και το μόνο που πιθανόν θα αλλάξει είναι να αυξηθούν οι ήδη υπάρχουσες εκτάσεις κατά 10-15% σε κάθε χώρα. Τον πρώτο λόγο στην αύξηση θα έχουν οι αγρότες και οι επαγγελματικοί φορείς που ασχολούνται με το κρασί και τα επιτραπέζια σταφύλια.
Μειωμένη αναμένεται να είναι την περίοδο 2012-2013 η παγκόσμια παραγωγή των δημητριακών, σύμφωνα με το Διεθνές Συμβούλιο Σιτηρών (IGC). Το IGC προβλέπει ότι για το 2012-2013 η παραγωγή καλαμποκιού και σιταριού αναμένεται να είναι μειωμένη σε αντίθεση με το ρύζι το οποίο παραμένει σταθερό. Για το σιτάρι προβλέπεται μείωση κατά 39 εκατομμύρια τόνους (από 694 σε 655 εκατομμύρια τόνους) όταν η κατανάλωση εκτιμάται ότι θα φτάσει τα 679 εκατομμύρια τόνους. Η παραγωγή καλαμποκιού υπολογίζεται στους 830 εκατομμύρια τόνους με τις ανάγκες κατανάλωσης να φτάνουν τους 848 εκατομμύρια τόνους. Οσο για το ρύζι, η παραγωγή του θα φτάσει στα περσινά επίπεδα, δηλαδή τους 465 εκατομμύρια τόνους. aΓΡoterra
νοεμβριοσ 2012
51
ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΙ / ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΟΣΠΡΙΑ / ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ
ΕΝΩΣΗ ΠΕΖΩΝ ΚΡΗΤΗΣ
Οι σύντεκνοι πήγαν Κίνα! ΑΠΟ ΤΟ 1933 ΠΟΥ ΙΔΡΥΘΗΚΕ, Η ΕΝΩΣΗ ΠΕΖΩΝ ΚΡΗΤΗΣ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΑΘΕΣΗ ΛΑΔΙΟΥ ΚΑΙ ΚΡΑΣΙΟΥ, ΔΗΜΙΟΥΡΓΩΝΤΑΣ ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΜΙΑ ΟΜΠΡΕΛΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΟΥΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣ
Μ
ε μια συνεχή προσπάθεια προσαρμογής στις νέες ανάγκες, οι άνθρωποι της Ενωσης Πεζών Κρήτης, σε μια περίοδο όπου οι περισσότεροι αγροτικοί συνεταιρισμοί απειλούνται με λουκέτο λόγω χρεών, έχουν καταφέρει να επιβιώσουν του ανταγωνισμού -εντός και εκτός Ελλάδος- διευρύνοντας τη δράση τους, σχηματίζοντας πάντα ένα ασφαλές και σταθερό εμπορικό περιβάλλον. Ψυχή του συνεταιρισμού, εκτός των απλών παραγωγών, ο πρόεδρός του από το 1995 κ. Γιώργος Φραγκιαδουλάκης, αγρότης-ηλεκτρολόγος στο επάγγελμα! Για τον κ. Φραγκιαδουλάκη το μυστικό για την επιτυχία κάθε οργάνωσης είναι «…η συνεργασία μεταξύ αυτών των ανθρώπων που προτείνουν και αυτών που αποφασίζουν. Η ευελιξία στη λήψη των αποφάσεων και η αξιοποίηση στο σωστό χρόνο των ευκαιριών που παρουσιάζονται, η έρευνα αγοράς και η χρήση των νέων τεχνικών παραγωγής και εμπορίας». Ο πρόεδρος της Ενωσης Πεζών, παρά τα όσα ακούγονται σε βάρος των συνεταιρισμών, επιμένει στη δική του φιλοσοφία: με όραμα και διαφάνεια οι συνεταιρισμοί μπορούν και πάλι να περάσουν στην πρωτοπορία. Μάλιστα, λόγω της οικονομικής κρίσης και λόγω της αδυναμίας των καταναλωτών να αγοράσουν αγροτικά προϊόντα, υποστηρίζει πως «οι συνεταιρισμοί και μάλιστα αυτοί που διαθέτουν δίκτυα διανομής μπορούν να επέμβουν δυναμικότερα στην αγορά». Κάτι τέτοιο επιχειρεί να κάνει η Ενωση η οποία έχει τρία κέντρα διανομής των προϊόντων της και διαθέτει
52 52 ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2012 2012 AΓΡOTERRA AΓΡOTERRA
ΓΙΩΡΓΟΣ ΦΡΑΓΚΙΑΔΟΥΛΑΚΗΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΕΝΩΣΗΣ ΠΕΖΩΝ ΚΡΗΤΗΣ
Εγγύησή μας είναι η διαρκής αναζήτηση της ποιότητας και της ένταξης των παραδοσιακών προϊόντων στις σημερινές συνθήκες παραγωγής και εμπορίας
μάλιστα και στόλο 28 ιδιόκτητων αυτοκινήτων. Τελευταία ο πρόεδρος και οι συνεργάτες του είχαν την ευκαιρία να συζητήσουν με εκπροσώπους της κινεζικής αγοράς για την εξαγωγή λαδιού και κρασιού στη χώρα. Το καλό κλίμα που επικράτησε οφειλόταν στο γεγονός ότι και τα δύο προϊόντα του συνεταιρισμού έχουν κερδίσει τις εντυπώσεις για την ποιότητά τους. Το πιο σημαντικό όμως ρόλο φαίνεται πως έπαιξαν η οργάνωση και η λειτουργία όλα αυτά τα χρόνια και η εγγύηση που μπορεί να παρέχει «η διαρκής αναζήτηση της ποιότητας και της ένταξης των παραδοσιακών προϊόντων στις σημερινές συνθήκες παραγωγής και εμπορίας». Και είναι αυτή η διαρκής ανανέωση που έχει φέρει την Ενωση Πεζών στην πρωτοπορία από τότε που ιδρύθηκε. Τότε, το 1933, που το «Βιβλιάριο του Πρώτου Συνεταιριστή» ζητούσε από τα μέλη αφοσίωση: «Υποστηρίζετε τον συνεταιρισμόν και την Ενωσίν σας. Είναι οι βοηθοί σας και οι προστάτες σας».
ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ / ΟΣΠΡΙΑ
Καθετοποιημένη παραγωγή, από τον αγρό μέχρι τη διάθεση στον τελικό καταναλωτή. Το επιτυχημένο παράδειγμα της Ενωσης Πεζών δείχνει το δρόμο
ΜΕ ΜΙΑ ΜΑΤΙΑ
Η Ενωση έχει δώσει ιδαίτερη σημασία στη συσκευασία των προϊόντων της ώστε να είναι ανταγωνιστικά στο διεθνές περιβάλλον.
Η Ενωση Πεζών προήλθε από τη συνεργασία δέκα χωριών στο Νομό Ηρακλείου: Αγιές Παρασκιές, Μυρτιά, Αγιος Βασίλειος, Καλλονή, Καταλαγάρι, Κελιά, Κουνάβοι, Μελέσσες, Πεζά και Χουδέτσι. Σήμερα η Ενωση διαχειρίζεται 30.000 στρέμματα με αμπέλια: 10.000 με οινάμπελα, 8.000 για επιτραπέζιο κρασί και 12.000 στρέμματα για επιτραπέζια σταφύλια και σταφίδες. Διαθέτει οινοποιείο το οποίο παράγει 20.000 τόνους κρασί, όπως και δικό της εμφιαλωτήριο. Παράγει και διαθέτει στην αγορά πολλά είδη κρασιών με κυριότερα το Βιλάνα, το ΜαντηλάριΚοτσιφάλι, το Logado, το Domino, τον κρητικό τοπικό οίνο σε λευκό και κόκκινο, αλλά και τη ρετσίνα Eκάβη. Το δυνατό χαρτί της Ενωσης είναι το ελαιόλαδο. Περίπου 4.500 ελαιοπαραγωγοί παράγουν 5.000 τόνους λάδι το οποίο προέρχεται από 1.100.000 δέντρα που καλύπτουν συνολικά μια έκταση 60.000 στρεμμάτων. Το θετικό για την περιοχή είναι ότι έχει αναγνωριστεί ως ΠΟΠ, κάτι που εγγυάται την ποιότητα. Η Ενωση σήμερα διαθέτει δύο ελαιοτριβεία, σαπωνοποιείο και τυποποιητήριο. Οι συσκευασίες λαδιού που κάποιος μπορεί να συναντήσει στα ράφια των σούπερ μάρκετ είναι: Nήσος, Ελαία, Ελαιοπαραγωγοί (βιολογικό), Πεζά κ.ά. Toν τελευταίο χρόνο η Ενωση, σε μια προσπάθεια να προστατεύσει τον καταναλωτή, στη συσκευασία του βιολογικού λαδιού «Ελαιοπαραγωγοί» έχει τοποθετήσει ετικέτα όπου αναλύεται η τελική τιμή. Στην ετικέτα, λοιπόν, αυτή αναγράφονται ο ΦΠΑ 12%, το προτεινόμενο κέρδος λιανικής 19%, το κόστος συσκευασίαςμεταφοράς 12% και η προτεινόμενη τιμή πώλησης. Η Ενωση εξάγει περίπου 3.000 τόνους λάδι και 500 τόνους κρασί. Οι κυριότερες εξαγωγές λαδιού γίνονται προς Γαλλία, Γερμανία, Αγγλία, Αυστρία, Ελβετία, ΗΠΑ, Καναδά, Ρωσία και τελευταία στην Κίνα. Το κρασί εξάγεται κυρίως σε Ευρώπη και Αμερική. Και στο λάδι και στο κρασί η Ενωση έχει επενδύσει στην καινοτομική αντισηπτική συσκευασία Tetra Pak.
AΓΡOTERRA AΓΡOTERRA ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2012 2012 53 53
enaλλακτικα / συσπειρωσεισ οσπρια / καλλιεργεια
πελιτι
Φύλακες στους σπόρους Ελληνες εθελοντεσ και με φιλοσοφικο υποβαθρο, που μαζεύουν και διανέμουν δωρεάν ελληνικές ποικιλίες φυτών, κόντρα στις μονοσήμαντες μεγάλες καλλιέργειες. Να μια εικόνα της ελληνικής γεωργίας που συνδέει το καλύτερο από το χθες με την ανάγκη τού σήμερα Της Αννας Σβύνου
Τ
Επικοινωνία Web: www.peliti.gr Τηλέφωνο: 25240-22059 facebook: Πελίτι, Τοπική Ομάδα Κοζάνης
ο Πελίτι ξεκίνησε ως προσωπικό όραμα και ανάγκη του Παναγιώτη Σαϊνατούδη το έτος 1995 και η επωνυμία είναι εμπνευσμένη από μια μεγάλη βελανιδιά που βρίσκεται στο χωριό Δασωτό του Νομού Δράμας. Με τη μορφή μιας μη κερδοσκοπικής εταιρίας, η εναλλακτική κοινότητα Πελίτι, που αποτελείται από περίπου 700 εθελοντές, ασχολείται με τη συλλογή, τη διάσωση και τη διάδοση των ντόπιων φυτοποικιλιών και την καταγραφή των αυτόχθονων αγροτικών ζώων. Εως σήμερα, έχει διανέμει πάνω από 2.000 ποικιλίες λαχανικών, σιτηρών κ.ά. σε περισσότερους από 100.000 ερασιτέχνες και επαγγελματίες καλλιεργητές. Επίσης, έχουν ιδρυθεί 11 τοπικές ομάδες του Πελίτι σε όλη την Ελλάδα με κύριο μέλημα τη διοργάνωση των εκδηλώσεων σε τοπικό επίπεδο και
54 54 νοεμβριοσ νοεμβριοσ 2012 2012 aΓΡoterra aΓΡoterra
τη διατήρηση των ντόπιων ποικιλιών. Βασική θέση του Πελίτι είναι ότι «…όλοι μας φέρουμε ευθύνη γι’ αυτά που γίνονται σε προσωπικό, αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο. Εμείς οι ίδιοι οδηγούμε τα γεγονότα με τη στάση και τη σκέψη μας. Κατά συνέπεια, ο καθένας μας κρατάει ένα μέρος από τη λύση των προβλημάτων σε προσωπικό και σε παγκόσμιο επίπεδο. Οταν
το αντιληφθούμε αυτό, τότε μπορούμε να κάνουμε τις μεγάλες αλλαγές. Οι πολυεθνικές κάνουν τη δουλειά τους κι εμείς τη δική μας. Δεν καταναλώνουμε και δεν στηρίζουμε τα προϊόντα που καταστρέφουν το περιβάλλον. Δεν πολεμάμε με κανέναν έξω από μας, αυξάνουμε τη συνειδητότητά μας και αυτό είναι αρκετό για να φέρει τεράστιες αλλαγές».
καλλιεργεια / οσπρια
Δράσεις Κάθε χρόνο, το Σάββατο μετά το Πάσχα, το 2013 στις 11 Μαΐου, πραγματοποιείται η Πανελλήνια Γιορτή Ανταλλαγής Ντόπιων Ποικιλιών στη γη του Πελίτι, στο Μεσοχώρι Παρανεστίου στο Νομό Δράμας. Φυσικά οι σπόροι δίνονται και ανταλλάσσονται δωρεάν. Τα «Κατά Τόπους Αγροκτήματα...» είναι η βασική έκδοση που κυκλοφορεί κάθε χρόνο το Πελίτι και είναι ανάμεσα σε άλλα ένας πολύ χρήσιμος «χάρτης» που καταγράφει τους καλλιεργητές, την περιοχή τους και τις ποικιλίες που διατηρούν έτσι ώστε όποιος ενδιαφέρεται να επικοινωνήσει μαζί τους. Το Πανελλαδικό Δίκτυο Ανταλλαγής Αγαθών και Υπηρεσιών Χωρίς Χρήματα του Πελίτι «Από χέρι σε χέρι και από καρδιά σε καρδιά», με σκοπό την επαφή και τη συνεργασία των ανθρώπων χωρίς τη μεσολάβηση του χρήματος.
Μιλώντας με τον Παναγιώτη Σαϊνατούδη Πιστεύετε ότι η καλλιέργεια ντόπιων ποικιλιών θα μπορούσε να έχει και οικονομικό ενδιαφέρον για έναν επαγγελματία αγρότη; Στο δίκτυο του Πελίτι μπορούν να συμμετέχουν όλοι όσοι θέλουν είτε είναι επαγγελματίες ή ερασιτέχνες καλλιεργητές είτε βιοκαλλιεργητές ή συμβατικής καλλιέργειας. Οι περισσότεροι επαγγελματίες καλλιεργητές είναι πολύ ευχαριστημένοι με τις ντόπιες ποικιλίες, που κρατούν και την απόδοσή τους. Επειτα από σχεδόν 20 χρόνια δράσης, βλέπετε να έχει μεγαλώσει το ενδιαφέρον του κόσμου για τη χρήση ντόπιων ποικιλιών και ποια κατηγορία πολιτών ενδιαφέρεται περισσότερο; Το ενδιαφέρον του κόσμου για την απόκτηση ντόπιων ποικιλιών έχει αυξηθεί ραγδαία και υπάρχει μια γεωμετρική αύξηση της ζήτησης από τη μια χρονιά στην άλλη. Μεγαλύτερο ενδιαφέρον δείχνουν οι
άνθρωποι των μεγάλων αστικών κέντρων, οι οποίοι θέλουν ερασιτεχνικά να καλλιεργήσουν σε μπαλκόνια και πιλοτές έτσι ώστε να καλύψουν μέρος των καθημερινών βιοποριστικών τους αναγκών. Πολλοί από αυτούς, εγκαταλείποντας τις πόλεις και επιστρέφοντας στο χωριό τους, επιθυμούν να ασχοληθούν με τη γεωργία. Γεγονός είναι ότι όλοι πλέον οι Ελληνες, ανεξαρτήτου ηλικίας, ενδιαφέρονται για την προέλευση της τροφής τους και τους σπόρους. Οι ντόπιες ποικιλίες είναι μια λύση στην οικονομική και την πολιτική κατάσταση στην οποία βρίσκεται η χώρα μας τα τελευταία χρόνια γιατί σου δίνουν τροφή για να ζήσεις. Οπως λένε ξένοι ερευνητές (ο Nick Bell από τη Γαλλία και ο Adam Forbes από την Αμερική), στην Ελλάδα δεν έσπασε ο κρίκος στην αλυσίδα της καλλιέργειας, καθώς εξακολουθεί η γνώση να μεταδίδεται από τον πατέρα στο γιο και από τη μάνα στην κόρη, σε αντίθεση με τις ευρωπαϊκές χώρες.
aΓΡoterra
νοεμβριοσ 2012
55
μελισσοκομια • ειδικεσ κ α λλιεργειεσ • κ τηνοτροφια • green project
aΓΡo speciAl
Σιτηρά Μεγάλο έλλειμμα θα έχει φέτος η παγκόσμια παραγωγή σιτηρών, με αποτέλεσμα τη σημαντική αύξηση των τιμών, τόσο σε ζωοτροφές όσο και σε βρώσιμα
ΦΥΤΟΕΠΙΛΟΓΕΣ
Αλόη, υψηλές αποδόσεις στο σωστό κλίμα >62
ενεργειακα φυτα
στΥβοντας Ηλιανθο για ντιζελ >64
Ελληνικό μέλι >58
Κερδίζεις στην ολοκληρωμένη εκμετάλλευση ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ
Ο ελληνικός μαύρος χοίρος επιστρέφει >60
aΓΡoterra
νοεμβριοσ 2012
57
aΓΡoSPECIAL / μελισσοκομια Ενδεικτικές τιμές προιόντων μελισσοκομίας
3,2-3,5€ Μέλι, το κιλό στη χονδρική
8-15€ Μέλι, το κιλό (πεύκο-θυμάρι) στη λιανική
ΜΕΛΙ ΣΤΗΝ ΤΣΕΠΗ... Η μελισσοκομία στην Ελλάδα, παρά τον έντονο διεθνή ανταγωνισμό, δείχνει να έχει μέλλον. Αρκεί, βέβαια, να γλιτώσει από τις «ελληνοποιήσεις» των εισαγωγών, που υποβαθμίζουν και τη φήμη του δικού μας προϊόντος
10-12€ Μέλι, το κιλό (έλατο-ρείκι) στη λιανική
25-40€ Βασιλικός πολτός, τα 10 γραμμάρια στη λιανική
Ο διεθνής ανταγωνισμός Η παγκόσμια παραγωγή μελιού ξεπερνάει τους 1.300.000 τόνους, με την Κίνα να παράγει 300.000 τόνους. Η Ελλάδα έχει περίπου 23.000 μελισσοκόμους, οι οποίοι παράγουν 12.000 τόνους. Παρά την ποιότητα του παραγόμενου στην Ελλάδα μελιού, εξάγουμε λιγότερο από 1.000 τόνους και αυτούς χάρη σε κάποιους ανθρώπους οι οποίοι δίνουν τη δική τους μάχη για να πουλήσουν το προϊόν στο εξωτερικό. Ενας από αυτούς ο Δημήτρης Σελιανάκης, ο οποίος ασχολείται με το εμπόριο του μελιού: «Το ελληνικό μέλι είναι από τα πιο ακριβά στον κόσμο. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να εξηγήσεις στους καταναλωτές το γιατί και να τους πείσεις. Αυτή η διαδικασία δεν είναι εύκολη, αφού και στον κλάδο της μελισσοκομίας το κράτος δεν έχει σοβαρή οργάνωση». Τα θετικό κατά τον κ. Σελιανάκη είναι ότι πλέον διά νόμου στις συσκευασίες πρέπει να αναφέρεται η χώρα παραγωγής και επομένως γίνεται πιο εύκολα η διάκριση. Το κακό… είναι ότι το μέλι της Κίνας πωλείται 1,5-2 € το κιλό, της Αργεντινής 2 €, της Βουλγαρίας 2,5-3 € και το ελληνικό ξεκινά από 3,2 €. 58
νοεμβριοσ 2012
aΓΡoterra
40-70€ Γύρη, το κιλό στη λιανική
60-70€ Πρόπολη, το κιλό στη λιανική
120
€
Δηλητήριο, το γραμμάριο στη λιανική
Α
λήθεια πρώτη: Η Ελλάδα είναι ελλειμματική σε μέλι, αλλά και στα προϊόντα που παράγονται από τις μέλισσες. Αλήθεια δεύτερη: Η μελισσοκομία είναι ένας κλάδος ο οποίος μπορεί να συμβάλει στην οικονομία και το οικογενειακό εισόδημα στην ύπαιθρο. Αλήθεια τρίτη: Μελισσοκόμος μπορεί να γίνει ο καθένας αφού μυηθεί για τουλάχιστον δύο χρόνια στη διαχείριση των κυψελών. Οι παραπάνω αλήθειες, όσο απλές κι αν ακούγονται, είναι αυτές που καθορίζουν την παραγωγή μελιού στην Ελλάδα με σαφή και απόλυτο τρόπο. Παλιά το επάγγελμα του μελισσοκόμου ήταν «κλειστό», με την έννοια ότι οι παλιοί παραγωγοί δύσκολα σε έκαναν κοινωνό των μυστικών τους. «Σήμερα η κατάσταση είναι εντελώς διαφορετική. Η μελισσοκομία διδάσκεται και δεν υπάρχουν μυστικά. Απλώς χρειάζεται μαζί με τις γνώσεις
αποδοσεισ Σύμφωνα με τον κ. Πασχίδη, για να έχει κέρδος ένας μελισσοκόμος θα πρέπει να βγάζει από κάθε κυψέλη 35 κιλά μέλι το χρόνο. Παράλληλα πρέπει να μπει στη διαδικασία παραγωγής και άλλων προϊόντων τα οποία πωλούνται ακριβά. Συγκεκριμένα κάθε κυψέλη μπορεί να παραγάγει 100 γραμμάρια βασιλικό πολτό, περίπου 2 κιλά γύρη και 100 γραμμάρια πρόπολη. Επίσης ανά 20 κυψέλες συλλέγουμε 4 γραμμάρια δηλητηρίου μέλισσας.
aΓΡoSPECIAL / μελισσοκομια Πώς θα ξεκινησεισ
θοδωρησ πασχιδησ Μελισσοκομοσ
Αν παράγεις μόνο μέλι, θα έχεις ένα συγκεκριμένο κέρδος. Αν αξιοποιήσεις όλες τις παραγωγικές ευκαιρίες που σου δίνει το μελίσσι (συλλέγοντας βασιλικό πολτό, γύρη, πρόπολη, δηλητήριο μέλισσας), τότε πολλαπλασιάζεις τα έσοδά σου.
να ακολουθήσουν και οι ανάλογες επιλογές. Αν παράγεις μόνο μέλι, θα έχεις ένα συγκεκριμένο κέρδος. Αν αξιοποιήσεις όλες τις παραγωγικές ευκαιρίες που σου δίνει το μελίσσι (συλλέγοντας βασιλικό πολτό, γύρη, πρόπολη, δηλητήριο μέλισσας), τότε πολλαπλασιάζεις τα έσοδά σου και δημιουργείς έναν κύκλο πελατών οι οποίοι εξασφαλίζουν τη συνέχεια», λέει ο κ. Θοδωρής Πασχίδης, 52 χρόνων, επαγγελματίας μελισσοκόμος τα δύο τελευταία χρόνια, εθελοντής καθηγητής στο Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών και δωρητής κυψελών στο Κτήμα Συγγρού, όπου είναι και το μοναδικό μέρος στην Ελλάδα όπου διδάσκεται η μελισσοκομία. Ο ίδιος εγκατέλειψε έπειτα από 25 χρόνια τη βιοτεχνία του με κεραμικά (λόγω εισαγωγών από την Κίνα) και επέστρεψε στην παλιά του αγάπη, τα μελίσσια, μπαί-
Ενα σωστό ξεκίνημα για τον αρχάριο είναι να παρακολουθήσει έξι μήνες σεμινάρια στο Κτήμα Συγγρού για τα οποία θα πληρώσει 180 ευρώ. Στη συνέχεια θα πρέπει να αγοράσει 3-4 κυψέλες, οι οποίες κοστίζουν συνολικά περί τα 500 ευρώ, ώστε να μάθει τη σωστή διαχείριση του μελισσιού. Παράλληλα και για ένα ακόμη εξάμηνο θα πρέπει να παρακολουθήσει μαθήματα για επαγγελματίες μελισσοκόμους στον ίδιο χώρο. Στη συνέχεια μπορεί να αυξήσει τον αριθμό των κυψελών, οι οποίες πλέον με τη «βασιλοτροφία» μπορούν να πολλαπλασιαστούν εύκολα. Από κει και πέρα και ανάλογα με το τι μέλι θέλει να παράγει, να αρχίσει «το κυνήγι των ανθέων» σε όλη την Ελλάδα. Ενδεικτικά οι περιοχές που θεωρούνται ιδανικές για την παραγωγή ποιοτικού μελιού είναι: Η Εύβοια, όπου υπάρχουν ρείκι, καστανιά, πεύκο και έλατο. Η Χαλκιδική με ρείκι και πεύκο. Τ ο Καρπενήσι με έλατο και καστανιές. Το Αργος, όπου υπάρχουν τα εσπεριδοειδή. Η Βυτίνα με έλατο. Οι Κυκλάδες με θυμάρι. Η Θεσσαλία με τις βαμβακοκαλλιέργειες.
νοντας δυναμικά στην παραγωγή (σήμερα έχει 400 κυψέλες).
Ελληνικο Ή κινας; Ο κ. Πασχίδης έχει πρωτοστατήσει και στις προσπάθειες να λυθούν τα βασικά προβλήματα των μελισσοκόμων, τα οποία φθάνουν από τις κλοπές των κυψελών, τα φυτοφάρμακα έως και την έλλειψη ειδικών πάρκων για κυψέλες στα δάση ώστε να σταματήσει η αναρχία στην τοποθέτησή τους. Ωστόσο, το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι οι αθρόες εισαγωγές σε χαμηλές τιμές, αλλά και οι «ελληνοποιήσεις» μελιών από διάφορες χώρες και, κυρίως, από την Κίνα. Πάντως, σύμφωνα με τον κ. Πασχίδη, η μελισσοκομία, αν και εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις καιρικές συνθήκες, έχει μέλλον, αρκεί βεβαίως να προχωρήσει η τυποποίηση και να μπουν κανόνες στην αγορά.
Σε αυτές τις περιοχές σαφώς και θα πρέπει να προστεθούν και δεκάδες άλλες όπου υπάρχουν δέντρα και φυτά με πλούσια ανθοφορία. Το οδοιπορικό προς τα άνθη των μελισσοκόμων αρχίζει από τις 20 Απριλίου, όπου οι κυψέλες μετακινούνται στις περιοχές όπου υπάρχουν πορτοκαλεώνες. Στις 15 Μαΐου προτιμώνται οι περιοχές με έλατα. Για θυμάρι μετακινούνται τέλος Ιουνίου με αρχές Ιουλίου, όπως και για τις βαμβακοκαλλιέργειες. Ο κύκλος κλείνει το φθινόπωρο όπου έχουμε το ρείκι. Ανάλογα πάντα με τις καιρικές συνθήκες, ένα μελίσσι μπορεί να τρυγηθεί τρεις έως τέσσερις φορές το χρόνο. aΓΡoterra
νοεμβριοσ 2012
59
aΓΡoSPECIAL / KTHNOTΡΟΦΙΑ
μαυροσ χοιροσ Η ελληνική διέξοδος μια σχετικα χαμηλου υψους κτηνοτροφικη επένδυση που βασιζεται σε υπαρχουσα τεχνογνωσια και υποσχεται καλη αποδοση. Αυτη ειναι μια συντομη περιγραφη του ελληνικου μαυρου χοιρου που όμως χρειαζεται προσοχη για να μη γινει μια ακομη «μεγαλη προσδοκια»
A
ς υποθέσουμε ότι κάποιος έχει 20.000 ευρώ. Αν έχει πρόθεση να μην αγνοήσει τους ειδικούς και επιδείξει διάθεση συνεργασίας με ανθρώπους που έχουν την πείρα και τη γνώση και βέβαια εάν δεν προσβλέπει σε κέρδη από την πρώτη μέρα, τότε κάπου εκεί στις παρυφές του Ολύμπου ίσως κρύβεται το μυστικό για μια νέα σελίδα στη ζωή του. Εκεί θα βρει τα μυστικά εκτροφής του μαύρου χοίρου, του ζώου που κυριαρχούσε στην αρχαία Ελλάδα και το οποίο σήμερα ξαναμπαίνει στη ζωή μας μέσα από σπάνιας ποιότητας προϊόντα, όπως το προσούτο, η πανσέτα φυσικής ωρίμανσης, τα λουκάνικα, αλλά και το νωπό κρέας. Ο υπομονετικός νέος παραγωγός, αν ακολουθήσει τις συμβουλές των ειδικών, μπορεί να εξασφαλίσει ένα ετήσιο εισόδημα περίπου 15.000 ευρώ. Και αυτό δεν είναι ένα θεωρητικό συμπέρασμα αλλά προέρχεται από τη σιγουριά ενός ανθρώπου που σήμερα είναι υπεύθυνος σε μια ξεχωριστή φάρμα στο χωριό Εξοχή της Πιερίας, τον κ. Νίκο Φωτιάδη. Τη γνωστή για τις καινοτόμους δράσεις της στο χώρο της χοιροτροφίας «Φάρμα Φωτιάδη». Ο κ. Φωτιάδης, 49 χρόνων και πρώην αστυνομικός, εγκατέλειψε τη Θεσσαλονίκη όπου υπηρετούσε και αποφάσισε να 60
νοεμβριοσ 2012
aΓΡoterra
ασχοληθεί με τη φάρμα, ακολουθώντας τα βήματα του παππού του. «Αυτή την περίοδο, που οι περισσότεροι ψάχνουν λύσεις ώστε να αντιμετωπίσουν την κρίση, ένα τέτοιο εγχείρημα ίσως αποδειχθεί πιο ουσιαστικό επενδύοντας στον πρωτογενή τομέα, αρκεί να ακολουθήσεις κάποια συγκεκριμένα βήματα. Αν όλα τεθούν σε ορθολογική βάση και γίνει κατανοητό ότι για την επιτυχία απαιτούνται συνέργειες και λογική, τότε όλα είναι πιο εύκολα. Αν τώρα ο καθένας θέλει να φτιάξει το δικό του τυποποιητήριο και επιχειρήσει να μπει στην αγορά μόνος του με προϊόντα σε τιμές που δεν μπορούν να αγοραστούν από τους πολλούς, τότε θα φθάσει σε αδιέξοδο», μας λέει ο ίδιος. Αλλά και για την επιτυχία των συνεργειών ο κ. Φωτιάδης θέτει ως όρο αυτές να
aΓΡoSPECIAL / KTHNOTΡΟΦΙΑ
καλλιεργεια / οσπρια
Πώς να στήσετε μια φάρμα... Για κάποιον που θέλει να ξεκινήσει στο χώρο τα πράγματα δεν είναι τόσο πολύπλοκα όπως σε μία μεγάλη κτηνοτροφική μονάδα. Αυτό που θα χρειαστεί είναι ένας στάβλος, μια αποθήκη, και φυσικά ένα βασικό τεχνολογικό εξοπλισμό για τις ζωοτροφές. Το ζωικό κεφάλαιο στη συγκεκριμένη περίπτωση μπορεί να εξασφαλιστεί ακόμη και δωρεάν, εάν βεβαίως ο ενδιαφερόμενος θελήσει να συνεργαστεί με τη «Φάρμα Φωτιάδη». Η αρχή μπορεί να γίνει και με 20 χοι-
ρομητέρες απο τις οποίες θα γεννηθούν περίπου 280 γουρουνάκια. Αν αυτό επιτευχθεί, θα προκύψουν έσοδα περίπου 15.000 ευρώ το χρόνο με μόλις τρεις ώρες την ημέρα απασχόληση. Το οφέλη αυτά αναμένονται μόνο σε περίπτωση που υπάρχει συνεργασία με παλιές φάρμες, γιατί σε περίπτωση που ο καθένας επιχειρήσει μόνος του «είναι», όπως λέει κ. Φωτιάδης «σαν να έχει πάρει ένα μπαζούκας και να κυνηγάει ένα κουνούπι»!
info Ενα αρχικό ζωικό κεφάλαιο 20 χοιρομητέρων μπορεί να φέρει έως 15.000 ευρώ ετήσιο εισόδημα
τεθούν κάτω από την ομπρέλα της Κτηνιατρικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης ώστε να εξασφαλιστεί η ποιότητα των προϊόντων και να υπάρχει η επιστημονική κάλυψη στις όποιες επιλογές. Οσο για την προώθηση, ο κ. Φωτιάδης έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι αυτή μπορεί να γίνει μόνο με τη δημιουργία κέντρων διάθεσης ομοειδών προϊόντων, όπως γίνεται και σε χώρες με παράδοση σε φάρμες και αγροκτήματα. Αυτή τη στιγμή στην Κεντρική Μακεδονία υπάρχουν πέντε πιστοποιημένες φάρμες για το μαύρο χοίρο, δύο στη Θεσσαλονίκη, δύο στην Πιερία και μία στη Χαλκιδική, που συνεργάζονται με πολύ καλά αποτελέσματα. Ανάλογες υπάρχουν στην
Η «Φάρμα Φωτιάδη» είναι εξειδικευμένη στην εκτροφή και την επεξεργασία θηραμάτων (κυρίως αγριόχοιρο). Προσφέρει στην αγορά τυποποιημένα προϊόντα, αρκετά με εναλλακτική προσέγγιση, π.χ. με λιγότερο αλάτι, αλλά και νωπό ή κατεψυγμένο κρέας, όπως και προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας.
Καλαμπάκα και το Αγρίνιο. Και όμως θα μπορούσαν να ήταν πολύ περισσότερες, αφού πρόκειται για μια ράτσα χοίρου που υπήρχε στη χώρα μας από τα αρχαία χρόνια και δυστυχώς εγκαταλείφθηκε κατά τη δεκαετία του 1970. Ωστόσο, ο μαύρος χοίρος βρήκε «φιλοξενία» σε Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία όπου αναπτύχθηκαν μικρές μονάδες, οι οποίες κατάφεραν να μετατρέψουν σε πλεονεκτήματα τα όποια αρνητικά είχαν να κάνουν με το πολύ λίπος της συγκεκριμένης ράτσας. Από το 1995 και μετά κάποιοι που άρχισαν να αναζητούν τις παλιές φυλές
χοίρων μπήκαν στη διαδικασία συστηματικής αναπαραγωγής του. Και μη φανταστεί κανείς ότι υπάρχουν χιλιάδες μαύροι χοίροι στη χώρα μας. Μόνο κάποιες εκατοντάδες χοιρομητέρες (ο κ. Φωτιάδης έχει 54).Οπως λέει και ο ίδιος «σαφώς και υπάρχει προοπτική ακόμα και για εξαγωγές. Ομως, απαιτούνται δουλειά, συνεργασίες και όχι υπερβολικές προσδοκίες, οι οποίες μπορούν να φέρουν απογοήτευση και ζημιές σε όσους επιχειρήσουν να επενδύσουν βάσει των αναγκών της στιγμής, αγνοώντας τους βασικούς κανόνες παραγωγής». aΓΡoterra
νοεμβριοσ 2012
61
AΓΡOSPECIAL / ΦΥΤΟΕΠΙΛΟΓΕΣ ΤΑ «ΜΑΓΙΚΑ» ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΣΑΛΙΚΥΛΙΚΟ ΟΞΥ Το βασικό συστατικό της ασπιρίνης, με παυσίπονη δράση. ΜΗΛΙΚΟ ΟΞΥ Βοηθάει στη ρύθμιση του σακχάρου. ΣΑΠΟΝΙΝΗ Ουσία με αντισηπτικές ιδιότητες. ΛΙΓΝΙΝΗ Επηρεάζει θετικά το μεταβολισμό. ΑΙΘΕΡΙΑ ΕΛΑΙΑ Αντισηπτικά, βακτηριοκτόνα τα οποία μπορούν να δρουν κατά των ιών. ΑCEMANNAN Ενας πολυσακχαρίτης από τα θαυματουργά συστατικά της αλόης που χορηγείται για την αντιμετώπιση της σκλήρυνσης κατά πλάκας. Δρα σαν ισχυρός αντιφλεγμονώδης παράγοντας και διεγείρει τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος. Βοηθάει στην εξόντωση βακτηριδίων, ιών, μυκήτων και παρασίτων. Βοηθάει στην απορρόφηση του νερού. ΑΣΒΕΣΤΙΟ Σε συνδυασμό με το μαγνήσιο ρυθμίζει τη λειτουργία της καρδιάς. ΜΑΓΝΗΣΙΟ Βοηθάει στην ομαλή λειτουργία της καρδιάς, των νεύρων, των μυών και των οστών.
ΑΛΟΗ ΤΟ ΜΥΘΙΚΟ ΦΥΤΟ ΤΗΣ ΕΥΖΩΙΑΣ ΖΗΤΑ ΖΕΣΤΟ ΚΛΙΜΑ, ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΕΠΕΝΔΥΣΗ ΣΕ ΒΑΘΟΣ ΧΡΟΝΟΥ ΑΛΛΑ ΓΙΑ ΟΣΟΥΣ ΤΗΝ ΤΟΛΜΗΣΟΥΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ ΣΟΒΑΡΕΣ ΑΠΟΔΟΣΕΙΣ. Η ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΑΛΟΗΣ ΦΘΑΝΕΙ ΕΤΣΙ ΚΑΙ ΣΤΟ... ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΑ ΑΓΡΟΤΗ
Η αλόη περιέχει ακόμη 18 αμινοξέα αλλά και χρήσιμα ένζυμα και επίσης νάτριο, κάλιο, χαλκό, σίδηρο, ψευδάργυρο, μαγγάνιο και θείο. 62
ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2012
AΓΡOTERRA
Π
ριν από λίγο καιρό τα πρώτα ελληνικά προϊόντα αλόης (Αloe vera) κυκλοφόρησαν στην εγχώρια αγορά και ήδη το μέλλον τους διαγράφεται άριστο, δίνοντας ελπίδες σε όσους επενδύσουν στην καλλιέργεια ενός πανάρχαιου φυτού με πολλές θεραπευτικές εφαρμογές. Χρειάστηκε, βέβαια, να περάσουν πέντε χρόνια για να δει ο κ. Γιώργος Γιακουμάκης,, 56 χρόνων σήμερα, το έργο του, δηλαδή την εξέλιξη της οικογενειακής παράδοσης καλλιέργειας αλόης στο Ηράκλειο της Κρήτης, να αποδίδει οφέλη. Το μόνο που μένει πλέον είναι να πειστούν ακόμη περισσότεροι αγρότες ώστε να επιλέξουν την αλόη ως καλλιέργεια. «Σκοπός μας είναι να αναδείξουμε κατ’ αρχάς τα οικονομικά οφέλη για τους παραγωγούς και παράλληλα τα τεράστια πλεονεκτήματα που έχει για τον ανθρώπινο οργανισμό η χρήση των προϊόντων αλόης», λέει ο κ. Γιακουμάκης, ο οποίος σιγά σιγά επεκτείνει τον κύκλο των συνεργατώνπαραγωγών της εταιρίας Hellenic Aloe (www.hellenicaloe.com) σε όλη τη χώρα. Ηδη έχει βρει μιμητές και σε άλλες περιοχές
της Κρήτης, στη Ρόδο, στην Πελοπόννησο και τελευταία στον Ορχομενό. Οι εκτάσεις που καλλιεργούνται πανελλαδικά είναι μερικές δεκάδες στρέμματα αλλά «προοπτικές υπάρχουν». Παρά την ευκολία ανάπτυξης των φυτών, όποιος επιθυμεί να μπει στη διαδικασία παραγωγής θα πρέπει να γνωρίζει ότι η επένδυση ανά στρέμμα θα του κοστίσει περί τα 6.110 ευρώ, για την αγορά περίπου 900 φυτών δύο έως δυόμισι χρόνων. Σε αυτά θα πρέπει να προσθέσει άλλα 350 ευρώ για το σύINFO στημα άρδευσης και άλλα 50 ευρώ για την αγορά Ενα στρέμμα αποδίδει 7.000 κοπριάς. κιλά φύλλα αλόης Το καλό είναι ότι από το με τιμή πώλησης πρώτο εξάμηνο με τα φιντάτο 1,5 ευρώ το κιλό νια που θα βγουν, ο παραγωγός μπορεί να δημιουργήσει το δικό του πολλαπλασιαστικό υλικό ή και να πουλήσει μικρές ποσότητες. Μετά τα δύο πρώτα χρόνια κάθε στρέμμα μπορεί να παράγει περί τα 7.000 κιλά φύλλα, ενώ υπάρχουν και περιπτώσεις με διπλάσια παραγωγή. Η διάθεση είναι εξασφαλισμένη, καθώς ο κ. Γιακουμάκης και οι συνεργάτες του κάνουν ειδικά επταετή συμβόλαια με τους νέους παραγωγούς προς 1,5 ευρώ το κιλό. Η αλόη είναι ένα φυτό το οποίο δεν είναι δύσκολο στην καλλιέργεια. Απλώς όποιος επιχειρήσει να επενδύσει σε αυτό θα πρέπει να γνωρίζει ότι ευδοκιμεί σε περιοχές που δεν σημειώνονται χαμηλές θερμοκρασίες.
ΜΕ ΑΡΧΑΙΕΣ… ΡΙΖΕΣ Η ιστορία του φυτού έχει καταγραφεί από πολλούς μεγάλους πολιτισμούς, από εκείνους της Περσίας, της Αιγύπτου και εκείνους της Ελλάδας, της Ιταλίας στην Ευρώπη, μέχρι την Ινδία, την Κίνα αλλά και την Αφρική. Σήμερα στη χώρα μας εισάγουμε πέντε τόνους χυμού ημερησίως. Ενώ στην Κρήτη η εισαγωγή χυμού αλόης φτάνει ετησίως τους 100 τόνους. Αυτό σημαίνει ότι η καλλιέργεια του φυτού έχει μέλλον. «Οι προοπτικές είναι μεγάλες, αρκεί όποιος ασχοληθεί με τη συγκεκριμένη καλλιέργεια να έχει αγάπη γι’ αυτό που κάνει. Αλλιώς, θα είναι αναγκασμένος να αντιμετωπίσει, εκτός από τα σαλιγκάρια που είναι ο φυσικός εχθρός της αλόης και τις συνέπειες μιας τυχόν επιπόλαιης τυπικής ενασχόλησης με ένα φυτό που έρχεται από το παρελθόν με πολλές περγαμηνές…», σύμφωνα με τον κ. Γιακουμάκη. AΓΡOTERRA
ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2012
63
aΓΡoSPECIAL / eνεργεια
Επενδύοντας στον ηλίανθο μια απο τισ καινοτομουσ καλλιεργειεσ της «πρασινησ εποχησ» είναι τα ενεργειακα φυτα που αγκαλιαστηκαν και απο τους ελληνεσ αγροτες. ποιες ομως ειναι οι αποδοσεισ και τα ειδικα ζητηματα του πιο δημοφιλους φυτου της κατηγοριας, του ηλιανθου; Με τη συνεργασία του γεωπόνου Ανθιμου Ι. Αναστασιάδη, συγγραφέα του βιβλίου «Ο Ηλίανθος»
Ο
ηλίανθος (Helianthus annuus L.) καλλιεργείται στη χώρα μας για την παραγωγή λαδιού, βιοντίζελ, αλλά και ως διατροφικό προϊόν (ηλιόσπορος). Το εφαλτήριο για την επέκταση της καλλιέργειάς του αποτέλεσε η κοινοτική οδηγία 2030/30EC, που προωθεί τη διείσδυση των βιοκαυσίμων, ως ανανεώσιμα καύσιμα, με στόχο τη σταδιακή υποκατάσταση του συνολικού ντίζελ κατά 10% το 2020. Με ένα στρέμμα ηλίανθου να παράγει κατά μέσο όρο από 43 έως 75 λίτρα βιοντίζελ, η καλλιέργειά του εμφανίζει σημαντικές προοπτικές ανάπτυξης. Αξίζει να σημειωθεί πως ο ηλίανθος κερδίζει συνεχώς εκτάσεις στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια, με αποτέλεσμα η καλλιέργειά του να καταλαμβάνει αυτή τη στιγμή σχεδόν το 80% της παραγωγής ενεργειακών φυτών. Το 2011 κάλυψε έκταση 686 χιλιάδων στρεμμάτων, κυρίως στη Μακεδονία και τη Θράκη και ειδικά στο Νομό Εβρου.
Πλεονεκτήματα χει χαμηλά έξοδα καλλιέργειας: υποΕ λογίζονται στο μισό σε σχέση με το καλαμπόκι και στο ένα τρίτο εκείνων του βαμβακιού. Οι απαιτήσεις σε νερό είναι μικρές. Μπορεί να αποδώσει ικανοποιητικά υπό καθεστώς ελάχιστης ή μηδενικής άρδευσης. Δεν απαιτούνται πολλά εργατικά. Συγκομίζεται νωρίτερα από άλλες ανοιξιάτικες καλλιέργειες, με αποτέλεσμα τη συντομότερη απελευθέρωση του αγρού. 64
νοεμβριοσ 2012
aΓΡoterra
Ανθιμοσ Αναστασιάδησ γεωπονοσ
Από τα ενεργειακά φυτά εκείνο που έδειξε τη μεγαλύτερη προσαρμοστικότητα στις εδαφοκλιματικές συνθήκες της χώρας μας είναι ο ηλίανθος. Είναι μια καλλιέργεια ευθυγραμμισμένη με την πράσινη ανάπτυξη, ανταποκρίνεται πλήρως στο ζήτημα της κλιματικής αλλαγής και συμβάλλει στην βιοποικιλότητα κάθε περιοχής
ιέπεται από συμβολαιακή γεωργία, Δ εξασφαλίζοντας εγγυημένο εισόδημα με λίγη εργασία. Μπαίνει στο πρόγραμμα για τη μείωση της νιτρορρύπανσης.
Μειονεκτήματα ι σπόροι του ηλίανθου που πέφτουν Ο στο χωράφι κατά τη συγκομιδή έχουν την ικανότητα να φυτρώνουν την επόμενη άνοιξη δημιουργώντας υψηλούς πληθυσμούς (εθελοντές), λειτουργώντας ως ζιζάνια. Λόγω του βαθέος ριζικού συστήματος εξαντλεί την εδαφική υγρασία
aΓΡoSPECIAL / eνεργεια
43-75 λίτρα βιοντίζελ παράγονται με ένα στρέμμα ηλίανθου
€
72
€
καθαρό εισόδημα (έσοδα ανά στρέμμα)
80% της παραγωγής ενεργειακών φυτών καταλαμβάνει η καλλιέργεια του ηλίανθου
περισσότερο από άλλες καλλιέργειες, με αποτέλεσμα αν το έδαφος δεν επανατροφοδοτηθεί με νερό κατά τις βροχές του χειμώνα, η επόμενη καλλιέργεια να εμφανίσει προβλήματα. Κατά τη διάρκεια της τριετίας 20102012, όπου υπήρξε σημαντική αύξηση των καλλιεργούμενων εκτάσεων, παρατηρήθηκαν ορισμένες ασθένειες (μακροφομίνα, φόμοψη, φόμα, περονόσπορος κ.ά.) που αν δεν προσεχθούν και αντιμετωπιστούν κατάλληλα, είναι δυνατόν να επηρεάσουν αρνητικά το μέλλον της καλλιέργειας.
Διαχείριση καλλιέργειας Σπορά: Νωρίς την άνοιξη (Μάρτιος - Απρίλιος) με τη θερμοκρασία εδάφους να έχει σταθεροποιηθεί στους 8 C. Με την πρώιμη σπορά αυξάνονται οι στρεμματικές αποδόσεις και η ελαιοπεριεκτικότητα του σπόρου. Η σπορά γίνεται γραμμικά με πνευματικές μηχανές. Οι αποστάσεις μεταξύ των γραμμών είναι 75 εκατ. και επί της γραμμής σποράς 20-22 εκατ. Επιθυμητός αριθμός φυτών ανά στρέμμα: Για ξερική καλλιέργεια 4.500-5.000 φυτά. Για ποτιστική 5.500-6.000. Σπόρος: 350-500 γραμμ./στρέμμα. Λίπανση: Κυρίως άζωτο που βοηθάει στην ανάπτυξη και φώσφορος που επηρεάζει την παραγωγή και την περιεκτικότητα του σπόρου σε λάδι. Εδάφη: Ευδοκιμεί σε όλων
Εξοδα/στρέμμα Σπόρος Οργωμα-σπορά Ζιζανιοκτονία (Ιmazamox) Λίπασμα (25 κιλά) Αρδευση Συγκομιδή Σύνολο
των ειδών. Τα βαθιά και καλά στραγγιζόμενα δίνουν τα καλύτερα αποτελέσματα. Ελεγχος ζιζανίων: Εύκολα και αποτελεσματικά, χρησιμοποιώντας σύγχρονα ζιζανιοκτόνα φιλικά προς το περιβάλλον. Εχθροί-ασθένειες: Ιδιαίτερο πρόβλημα αποτελεί το παράσιτο της οροβάγχης, το οποίο αντιμετωπίζεται με τη χρήση ανθεκτικών ποικιλιών. Ο σιδηροσκώληκας και η καραφατμέ, κάποιες χρονιές, προκαλούν απώλειες φυτών. Ζημιές μπορεί να προκληθούν και από πτηνά. Αλωνισμός: Χρησιμοποιούνται οι συμβατικές αλωνιστικές μηχανές σταριού - καλαμποκιού με την προσθήκη κατάλληλου μαχαιριού.
Εσοδα/στρέμμα 6,5 € 10 € 6 €* 12,5 € 15 € 11 € 61 €
Μέση ενδεικτική απόδοση 350 κιλά Μέση τιμή τετραετίας (2009-12) €0,38 €/κιλό Κατά την περίοδο αυτή οι τιμές κυμάνθηκαν από 0,33-0,45€ / κιλό Μικτό εισόδημα 133 €
Καθαρό εισόδημα 72 € *Η ζιζανιοκτονία με Τibenuron methyl στοιχίζει περίπου 2,5 €/στρέμμα. aΓΡoterra
νοεμβριοσ 2012
65
Μικρές Αγγελίες;
Δωρεάν στο Ασχολείστε με τη γη, με την τυποποίηση αγροτικών προϊόντων, πουλάτε, ενοικιάζετε, αναζητάτε κάθε είδους εξοπλισμό, έκταση, θέλετε να ανταλλάξετε προϊόντα, σπόρους, ζητάτε συνεργάτες για την παραγωγή σας; O,τι κι αν ψάχνετε στείλτε τις μικρές σας αγγελίες, μέχρι 50 λέξεις, στο περιοδικό μας και εμείς θα τις δημοσιεύσουμε ΔΩΡΕΑΝ*. Αποστολή με την ένδειξη «AΓΡΟTERRA» - Με Fax: στο 210 2847707 - Με e-mail: στο agroterra@ependytis.gr - Με γράμμα: στη διεύθυνση ΕΠΕΝΔΥΤΗΣ, Αγίας Λαύρας 2 και Σαρανταπόρου, Ν. Ηράκλειο 14121 * Για ειδικές καταχωρίσεις, σε πλαίσιο, με φωτογραφίες κ.λπ. υπάρχει χρέωση.
Κ Η Π Ο Σ
•
Μ Π Α Λ Κ Ο Ν Ι
•
Σ Υ Ν Τ Α Γ Ε Σ
AΓΡO LIFE
•
Φ Τ Ι Α Ξ ’ Τ Ο
Μ Ο Ν Ο Σ
Σ Ο Υ
ΦΥΤΕΥΣΗ Στον κήπο ή στο μπαλκόνι μπορούμε αυτές τις ημέρες να φυτέψουμε καρότο, σκόρδο, αλλά και μαρούλι. Προσοχή όμως στην παγωνιά και το δυνατό αέρα.
KΗΠΟΣ-ΜΠΑΛΚΟΝΙ
ΦΥΤΕΥΩ ΚΑΘΕΤΑ! >68
ΦΤΙΑΞ’ ΤΟ ΜΟΝΟΣ
ΚΑΛΛΥΝΤΙΚΑ ΓΙΑ ΠΕΡΙΠΟΙΗΣΗ ΠΡΟΣΩΠΟΥ >70
ΠΡΑΣΙΝΟΙ ΤΟΙΧΟΙ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ ΣΥΝΤΑΓΕΣ
Η ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ: ΚΑΛΑΜΩΝ, ΤΣΑΚΙΣΤΕΣ ΚΑΙ... ΑΛΕΙΜΜΑ! >72
AΓΡOTERRA
ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2012
67
aΓΡolife / ΚΗΠΟΣ-ΜΠΑΛΚΟΝΙ
Κάθετοι κήποι στην πόλη Ελλειψη πρασίνου και χώρου μέσα στην ασφυκτικά πυκνοδομημένη πόλη; Η λύση είναι να κοιτάξουμε ψηλά, δημιουργώντας κήπους πάνω σε τοίχους, γεμάτους λουλούδια αλλά και λαχανικά! Των Καρόλου Χανικιάν, αρχιτέκτονα μηχανικού ΕΜΠ, αρχιτέκτονα Τοπίου MLA UPenn και Σαρίκ Μπερμπεριάν αρχιτέκτονα μηχανικού ΕΜΠ, αρχιτέκτονα Τοπίου MASLA ETH Zurich
Η
σύγχρονη Αθήνα, χαρακτηρισμένη ως «τσιμεντούπολη», αποτελεί ένα από τα πιο υποβαθμισμένα δείγματα του φυσικού περιβάλλοντος της χώρας μας εξαιτίας των έντονων ανθρωπογενών επεμβάσεων. Σε καθένα από τους κατοίκους της αναλογούν μόλις 2,5 τετραγωνικά μέτρα πρασίνου, όταν ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος θέτει ως κατώτατη αναλογία τα 10 τ.μ. ανά κάτοικο για τη βιωσιμότητα των σύγχρονων πόλεων. Και, δυστυχώς, στην ίδια κατάσταση σχεδόν βρίσκονται αρκετές ακόμη πόλεις και συνοικίες σε όλη την Ελλάδα. Με βάση τα παραπάνω και εκτιμώντας πως η παρούσα τάση για ολοένα μεγαλύτερα και πιο πυκνοκατοικημένα αστικά κέντρα θα συνεχιστεί, τουλάχιστον στο ορατό μέλλον, η πράσινη ανάπτυξη αποκτά πρωταρχική σημασία για τις μεγαλουπόλεις. Στο πλαίσιο αυτό, η σύγχρονη τεχνολογία προσφέρει νέες λύσεις για την καλλιέργεια φυτών μέσα στις πόλεις για λόγους καλλωπιστικούς και χρηστικούς. Μία από αυτές τις τεχνολογικές καινοτομίες αποτελεί και το σύστημα κάθετης φύτευσης σε όψεις κτιρίων αλλά και σε αυτοφερόμενα δομικά στοιχεία. Σε πολλές χώρες του κόσμου κάθετοι κήποι διακοσμούν εξωτερικούς και εσωτερικούς τοίχους κτιρίων, έχοντας θετικό αντίκτυπο τόσο στην εικόνα όσο και στο μικροκλίμα του άμεσου περιβάλλοντός τους.
68
νοεμβριοσ 2012
aΓΡoterra
INFO Απλά καλάθια στοιβαγμένα ή μια παλέτα φορτίου στηριγμένη όρθια είναι μερικές λύσεις για να ξεκινήσουμε
aΓΡolife / ΚΗΠΟΣ-ΜΠΑΛΚΟΝΙ Στην πράξη Από πλευράς ιδιοκατασκευής υπάρχουν παρά πολλές παραλλαγές στην ιδέα «φέρνω το έδαφος στον τοίχο μου και το καλλιεργώ». Από μπουκάλια που κρέμονται όρθια και φυτεύονται λαχανικά, μέχρι ξύλινες παλέτες και καφάσια με οργανικό χώμα αναρτημένα σε τοίχους, όλα είναι λύσεις που αποδίδουν στη μοντέρνα πόλη την ανάγκη της επαφής με τη γη. Κοιτάμε πλέον κάθετα τη γη και όχι από ψηλά και δίνουμε τη δυνατότητα στον καθένα μας να παράγει μέρος του φαγητού του στο ίδιο του το μπαλκόνι. Για να δημιουργήσει κανείς το δικό του κάθετο κήπο χρειάζονται κάποια βασικά υλικά τα οποία είναι:
1
Ενα μέσο που θα συγκρατεί το χώμα κάθετα. Αυτό μπορεί να είναι από πλαστικά μπουκάλια νερού (κομμένα στη μέση), καφάσια μαναβικής, ξύλινα καφάσια, παλέτες ξύλινες, μέχρι και υφασμάτινες κατασκευές σαν τσέπες.
2
Οργανικό χώμα εμπλουτισμένο με άμμο για καλύτερη αποστράγγιση.
3
Ενα καλό μυκητοκτόνο στο χώμα. Το πιο απλό είναι να αναμίξουμε ασβεστολιθική άμμο (άμμο οικοδομής) με χώμα.
4
Ενα υλικό που να μην επιτρέπει να χύνεται το χώμα (ένα καλής ποιότητας γεωύφασμα η γεώπλεγμα) που θα ντύσει τα πλέγματα ή τα καφάσια μας.
5
Φυτικό υλικό της αρεσκείας μας, από λαχανικά μέχρι ανθοφόρους θάμνους.
6
Ηλιακό φως ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε φυτού.
7
Προσεκτικό πότισμα, ανάλογα με τις ανάγκες των φυτών.
Σε πιο επαγγελματικό επίπεδο έχουν δημιουργηθεί, επίσης, πολλά συστήματα πράσινων τοίχων σε μεγάλες επιφάνειες. Το καθένα έχει τα πλεονεκτήματα του αλλά και τις απαιτήσεις του, με κριτήρια κλιματικά αλλά και αισθητικά. Στη χώρα μας, η εταιρία Greenways έχει σχεδιάσει και εφαρμόζει ένα σύστημα πράσινων τοίχων, το GreenTag, που λειτουργεί σαν μια κάθετη φυτευτική επιφάνειαζαρντινιέρα, προσαρμοσμένη απόλυτα στα ελληνικά κλιματικά και χλωριδικά δεδομένα. Το ειδικής σύστασης χώμα συγκρατείται με γεωύφασμα σε αλουμινένια πάνελ πάχους μόλις 3,5 εκατοστών, τα οποία αναρτώνται σε εσωτερικό ή εξωτερικό τοίχο. Τα πάνελ μπορούν να προσαρμοστούν σε οποιαδήποτε επιφάνεια καθώς κατασκευάζονται κατόπιν παραγγελίας, ενώ το πότισμα γίνεται είτε χειρωνακτικά είτε με εγκατάσταση αυτόματου συστήματος. Με το σύστημα GreenTag η επιλογή των φυτών γίνεται από μια πλούσια παλέτα μεσογειακών ειδών: κήποι σκιεροί, αρωματικοί, εσωτερικού χώρου, ακόμα και βρώσιμοι, συντελώντας και στην αισθητική αναβάθμιση του αστικού τοπίου αλλά και στην επανασύνδεση των κατοίκων της πόλης με τη φύση.
aΓΡoterra
νοεμβριοσ 2012
69
AΓΡOLIFE / ΦΤΙΑΞ’ ΤΟ ΜΟΝΟΣ ΣΟΥ
ΦΥΣΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΔΩΣΤΕ ΛΑΜΨΗ ΣΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΣΑΣ ΜΕ ΤΑ ΠΙΟ ΑΠΛΑ ΥΛΙΚΑ ΑΠΟ ΤΗ ΦΥΣΗ
ΑΠΛΟ & ΓΡΗΓΟΡΟ ΠΙΛΙΝΓΚ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ
1 κουταλάκι ελαιόλαδο
1 κουταλάκι κοφτό ζάχαρη
Της Ευγενίας Π. Τζεφεράκου
Φ
τιάξτε φρέσκα σπιτικά καλλυντικά με αγνά και φυσικά συστατικά από την κουζίνα σας. Μοιραστείτε τα με τους φίλους και την οικογένειά σας και διασκεδάστε όλοι μαζί, φροντίζοντας χωρίς έξοδα την υγεία της επιδερμίδας σας. Μέσα από αυτές τις σελίδες, θα σας δίνουμε κάθε μήνα απλές και εύκολες συνταγές για όλους.
70
ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2012
AΓΡOTERRA
Ανακατέψτε τα δύο υλικά με ένα κουταλάκι. Χρησιμοποιήστε αμέσως το μίγμα σε όλο το πρόσωπο (αποφύγετε την περιοχή των ματιών) για απολέπιση. Κάντε απαλό μασάζ για 1-2 λεπτά και ξεπλύνετε με άφθονο χλιαρό νερό. Τώρα το δέρμα σας είναι έτοιμο να δεχθεί τη μάσκα ενυδάτωσης-τόνωσης.
aΓΡolife / Φτιαξ’ το μονοσ σου Τα συστατικά και οι ιδιότητές τους Τα μήλα περιέχουν πηκτίνη και πολλά αντιοξειδωτικά στοιχεία και βοηθούν στον καθαρισμό του δέρματος. Το μέλι είναι πλούσιο σε βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία. Εχει αντισηπτικές ιδιότητες και βοηθά στην ανάπλαση, στην ενυδάτωση και τη σύσφιγξη του δέρματος. Ο κρόκος του αβγού είναι πλούσιος σε λιπαρά, ενυδατώνει και τρέφει την επιδερμίδα. Το δενδρολίβανο έχει αντιμικροβιακή και αντιγηραντική δράση, ανανεώνει τα κύτταρα και βοηθά στη σύσφιγξη του δέρματος. Οι νιφάδες βρώμης είναι πλούσιες σε βιταμίνες, κρατούν το δέρμα απαλό και μας βοηθούν να δέσουμε το μίγμα.
Μάσκα ενυδάτωσης-τόνωσης 1½ κουταλιά νιφάδες βρώμης
Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε αντιοξειδωτικά, έχει αντιφλεγμονώδη δράση, τρέφει και προστατεύει το δέρμα από την αφυδάτωση.
1 αχλάδι ή ½ μήλο 1 κρόκο αβγού ½ κουταλάκι ελαιόλαδο
Το γιαούρτι έχει πολύτιμα ένζυμα, είναι αντιβακτηριδιακό και δίνει λάμψη στο δέρμα.
2-3 κλωναράκια δενδρολίβανο (μόνο τα φύλλα) 2 κουταλιές γιαούρτι στραγγιστό (πλήρες)
Το λεμόνι έχει αντισηπτική δράση, καθαρίζει και συσφίγγει το δέρμα.
½ κουταλάκι χυμό λεμονιού 1 κουταλάκι μέλι Ψιλοκόψτε τα φρέσκα φύλλα δενδρολίβανου (ή χτυπήστε σε ένα γουδί τα αποξηραμένα για να τα κάνετε σκόνη). Ανακατέψτε όλα μαζί τα υλικά στο μπλέντερ. Αφήστε το μίγμα να «σταθεί» για 10-15 λεπτά στο ψυγείο. Απλώστε τη μάσκα σε καθαρό δέρμα σε όλο το πρόσωπο και το λαιμό και αφήστε τη να δράσει για 15 -20 λεπτά. Ξεπλένετε καλά με χλιαρό νερό.
aΓΡoterra
νοεμβριοσ 2012
71
aΓΡoLIFE / συνταγεσ
Τσακιστές 01
Βήμα 1 Προετοιμασία
χρηστοσ Αθανασιάδης
Φτιάξε τις δικές σου ελιές με απλα βηματα ετοιμαστε ελιεσ για το οικογενειακο τραπεζι, προσθετοντας αρωματα και γευσεις απο την ελληνικη γη
M
πήκαμε στην εποχή που μπορούμε να δημιουργήσουμε τις δικές μας επιτραπέζιες ελιές καθώς ήδη έχει ξεκινήσει το μάζεμά τους που, ανάλογα με την ποικιλία και την περιοχή, θα κρατήσει μέχρι τον Ιανουάριο. Η διαδικασία είναι πολύ απλή, όπως μας την έδειξε ο σεφ Χρήστος Αθανασιάδης, μαζί με μια εύκολη συνταγή για άλειμμα. Προσοχή, όμως, στην επιλογή της ελιάς. Αν έχουμε γνωστό μας παραγωγό, ας του ζητήσουμε να είναι μαζεμένες με το χέρι και όχι με μηχανικά μέσα γιατί σ’ αυτή την περίπτωση μπορεί να είναι τραυματισμένες από τα χτυπήματα.
Tip Μάζεμα με το χέρι Τις χοντροελιές τις μαζεύουμε όσο είναι ακόμα πράσινες, πριν ωριμάσουν και μαυρίσουν. Αντίθετα, των Καλαμών τις αφήνουμε να μαυρίσουν αλλά όχι να ωριμάσουν πολύ και να ζαρώσουν.
72
νοεμβριοσ 2012
aΓΡoterra
Τις πράσινες ελιές τις τσακίζουμε σε ένα γουδί ενώ για ευκολία μπορεί να τις κάνουμε 2-3 μαζί. Αν δεν έχουμε μεγάλο γουδί, μπο-
02
ρούμε να χρησιμοποιήσουμε μικρές πλάκες από μάρμαρο ή ακόμη και λείες πέτρες. Μετά τις βάζουμε σε λεκάνες ή δοχεία με νερό για περίπου 10 ημέρες για να ξεπικρίσουν.
Βήμα 2 Στην άλμη Αφού ξεπικρίσουν και μας αρέσει η γεύση τους, τις στραγγίζουμε και τις τοποθετούμε στο τελικό δοχείο φύλαξης και συντήρησής τους. Στο δο-
Καλαμών 01
Βήμα 1 Προετοιμασία Τις μαύρες ελιές των Καλαμών τις χαράζουμε με ένα μαχαίρι 2-3 φορές. Αν δεν μας βολεύει, μπορούμε να τις τρυπήσουμε 2-3 φορές με ένα πιρούνι. Για να
μη χαλάνε και να συντηρούνται καλύτερα πρέπει να μην τις χαράζουμε ως το κουκούτσι και να μην τις τσακίζουμε πάρα πολύ. Και εδώ ακολουθεί το ξεπίκρισμα σε νερό για περίπου 10 ημέρες.
Βήμα 2 Στην άλμη Ακολουθούμε την ίδια συνταγή με τις τσακιστές. Το δοχείο μπορεί να είναι γυάλινο ή πλαστικό, προτιμότερο αδιαφανές.
aΓΡoLIFE / συνταγεσ
03
χείο θα πρέπει να προσθέσουμε την άλμη για τη συντήρηση. Αυτή γίνεται με αλατόνερο 7% , άρα στο 1 κιλό νερό βάζουμε 70 γραμμάρια αλάτι. Αν έχουμε μεγάλες ποσότητες και σκοπεύουμε να τις κρα-
τήσουμε πάνω από χρόνο εκτός ψυγείου, ή το σημείο αποθήκευσης έχει κυμαινόμενη θερμοκρασία, ας χρησιμοποιήσουμε πιο δυνατή άλμη, με αλάτι σε αναλογία από 10% έως 14%.
Βήμα 3 Γεύση από φύση Για εξτρά γεύση μπορούμε να προσθέσουμε φέτες από λεμόνι, σκόρδο, κλαδάκια από ρίγανη, δεντρολίβανο, θυμάρι, ακό-
02
Σε κάθε περίπτωση η αποθήκευσή τους πρέπει να γίνει σε χώρο σκιερό, με σταθερή θερμοκρασία.
μη και φρέσκους σπόρους μάραθου, κόκκους από πιπέρι ανάλογα με το τι μας αρέσει. Επίσης, μπορεί να δοκιμάσουμε διαφορετική γεύση ανά δοχείο φύλαξης!
04
Βήμα 4 Προστασία! Αφήνουμε χώρο στο δοχείο για να προσθέσουμε ένα παχύ δάχτυλο λάδι το οποίο επιπλέει στην επιφάνεια, για να μην έχουν οι ελιές μας επαφή
03
Βήμα 3 Γεύση από φύση Τις χαρακωτές συνήθως τις κάνουμε ξιδάτες, προσθέτοντας στην άλμη ξίδι στην ποσότητα που εμείς επιθυμούμε.
Μια συνηθισμένη αναλογία είναι 2 μέρη ξίδι και 3 μέρη άλμης. Μπορούμε να τις δοκιμάσουμε έπειτα από 2-3 μέρες και να προσθέσουμε και άλλο ξίδι, αν θέλουμε. Επίσης, μπορούμε
να προσθέσουμε χυμό ή φλούδες λεμονιού.
με τον αέρα, ο οποίος τις αλλοιώνει. Οταν τις βγάζουμε για να σερβίρουμε, μπορεί να χρειαστεί να συμπληρώσουμε λάδι.
04
Βήμα 4 Προστασία! Ισχύει ό,τι και στις τσακιστές ελιές, δηλαδή τις καλύπτουμε με ένα δάχτυλο λάδι.
Προσοχή, δεν πιέζουμε τις ελιές μέσα στο δοχείο, ενώ το καπάκι πρέπει να κλείνει καλά.
Φτιάξε τις δικές σου ελιές / συνεχεια >> aΓΡoterra
νοεμβριοσ 2012
73
aΓΡoLIFE / συνταγεσ Φτιάξε τις δικές σου ελιές / συνεχεια >> Tip Στο ξεπίκρισμα αλλάζουμε το νερό καθεμία ή δύο μέρες για να επιταχύνουμε τη διαδικασία. Περίπου την όγδοη μέρα τις δοκιμάζουμε να δούμε αν ξεπίκρισαν και μαλάκωσαν αρκετά, αν όχι, τις αφήνουμε 2-3 ημέρες ακόμα. Προσοχή πρέπει να δώσουμε και στο χώρο όπου τις αφήνουμε, ο οποίος πρέπει να είναι σκιερός και δροσερός.
ΣΥΝΤΑΓΗ ΑΛΕΙΜΜΑ ΕΛΙΑΣ Υλικά 6 μερίδες
300 γραμμ. μαύρες ελιές (χωρίς το κουκούτσι) 1 κουταλάκι πάστα αντσούγιας ή 4-5 φιλετάκια αντσούγιας 2 κουταλιές κάππαρη στραγγισμένη 1 σκελίδα σκόρδο λιωμένη 1 κουταλάκι χυμό λεμονιού 1 κουταλάκι θυμάρι ξηρό 4 κουταλιές ελαιόλαδο
Εκτέλεση Στο μπλέντερ επεξεργαζόμαστε αρχικά όλα τα συστατικά -χωρίς το λάδι - μέχρι ν’ αρχίσει να σχηματίζεται η πάστα. Συνεχίζουμε προσθέτοντας το λάδι σιγά σιγά, ώσπου όλα τα συστατικά να αναμιχθούν καλά, διατηρώντας τη χοντροκομμένη υφή. Βάζουμε στο ψυγείο για λίγες ώρες πριν σερβίρουμε. συνδυαζοντας Το άλειμμα ταιριάζει με μπαστούνια καρότου και αγγουριού, χοντροκομμένη πράσινη πιπεριά, φυσικά ψωμί, τορτίγια, αλλά και τσιπς λαχανικών. 74
νοεμβριοσ 2012
aΓΡoterra
βιβλιοπαρουσιαση aΓΡostyle / συνταγεσ
ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ… ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ επαγγελματιασ αγροτησ ‘η κηπουροσ της πολησ; Για ολουσ υπαρχει ενα βιβλιο
Καλλιέργειες εκτός εδάφους: υδροπονία, υποστρώματα
Συγγραφέας: Δημήτριος Σάββας
Αυτή η εκτεταμένη μελέτη (528 σελίδες) γύρω από τις υδροπονικές καλλιέργειες, αν και απευθύνεται κυρίως σε γεωπόνους και τεχνολόγους γεωπόνους, θα φανεί χρήσιμη και σε μεγάλο βαθμό κατανοητή και στο μη ειδικό. Ο συγγραφέας -αναπληρωτής καθηγητής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου- συγκεντρώνει τη δική του εικοσιτετραετή ερευνητική δραστηριότητα, όπως και τη σχετική πρακτική εμπειρία, ώστε να παρουσιάσει όλα τα θέματα που σχετίζονται με τις καλλιέργειες εκτός εδάφους. Ιδιαίτερη βαρύτητα έχει δοθεί στα υποστρώματα, στη θρέψη των φυτών τόσο στα ανοιχτά όσο και στα κλειστά υδροπονικά συστήματα. Εκδόσεις: Αγρότυπος Τιμή: 80 €
Λαχανικά από τα χέρια σας
Συγγραφείς: Ταξιάρχης Ανδριτσόπουλος, Σωτήρης Πορέβης
Ο Ταξιάρχης Ανδριτσόπουλος (συγγραφέας των «Κήπος και Βεράντα», «Κήπος και Βεράντα στη Σκιά»), με τον Σωτήρη Πορέβη, μας παρουσιάζει ένα χρηστικό βιβλίο, γραμμένο με γνώμονα τις ιδιαίτερες καλλιεργητικές συνθήκες στην Ελλάδα, το οποίο θα συντροφεύσει την προσπάθειά μας να καλλιεργήσουμε τα δικά μας λαχανικά στον κήπο ή ακόμα και στη βεράντα μας. Το βιβλίο έχει γραφεί με δομή που βοηθά τον ερασιτέχνη, καθώς οι πρώτες σελίδες περιέχουν πληροφορίες για την εγκατάσταση του λαχανόκηπου και τη φροντίδα του. Στη συνέχεια επιλέγουμε λαχανικά από το δεύτερο μέρος και ξεκινάμε με σύμβουλο το ημερολόγιο εργασιών ανά μήνα.
Εκδόσεις: Αθ. Σταμούλης Τιμή: 17,50 €
Ο ηλίανθος
Συγγραφέας: Ανθιμος Ι. Αναστασιάδης
Το βιβλίο απευθύνεται στους καλλιεργητές ηλίανθου, στους γεωπόνους, στους φοιτητές και σε κάθε ενδιαφερόμενο για τη σημαντική αυτή καλλιέργεια, η οποία επεκτείνεται τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας ως ενεργειακή για την παραγωγή βιοντίζελ. Ο συγγραφέας -γεωπόνος του ΟΓΕΕΚΑ- επικεντρώνεται στη μοντέρνα καλλιεργητική τεχνική με όλες τις παραμέτρους της (προετοιμασία εδάφους, επιλογή υβριδίου, σποράς, φυτρώματος, θρέψη, λίπανση, ζιζανιοκτονία, άρδευση), παρέχοντας στοιχεία για τη χρήση του ηλίανθου, τα πλεονεκτήματα της καλλιέργειας, τις ασθένειες που τον επηρεάζουν, τη φυσιολογία του, αλλά την ιστορία του.
Εκδόσεις: Αγρότυπος Τιμή: 25 €
Βιολογική Καλλιέργεια Ελιάς
Συγγραφείς: Γ. Κωνσταντόπουλος, Χρ. Φωτόπουλος, Η. Κάνταρος, Γ. Βεηκωντής, Π. Παπαδόπουλος
Πρόκειται για το πρώτο βιβλίο της σειράς «Εγχειρίδια Βιολογικής Γεωργίας», που έχει ως στόχο την ενημέρωση των αγροτών, αλλά και όσων εμπλέκονται στο χώρο της παραγωγής, στη βιολογική γεωργία και την κτηνοτροφία. Το βιβλίο αναφέρεται στην ελιά, ελαιοποιήσιμη και επιτραπέζια, και εξηγεί με απλό τρόπο τις καλλιεργητικές πρακτικές που πρέπει να εφαρμόσει τόσο ένας νέος όσο και ένας παλιός βιοκαλλιεργητής, χωρίς να μπαίνει σε «βαθιά» επιστημονικά θέματα που απαιτούν εξειδικευμένη γνώση. Εξίσου χρήσιμο όμως είναι και για τους ψαγμένους καταναλωτές που θέλουν να ξέρουν τα πάντα για τη διατροφή τους. Εκδόσεις: Αθ. Σταμούλης Τιμή: 15 €
aΓΡoterra
νοεμβριοσ 2012
75
ΑΓΟΡΑ / ΠΡΟΪΟΝΤΑ Κτήμα Μπαμπατζιμόπουλου τρύγος 2012 Πλούσιοι και ποιοτικοί αναμένονται για το 2012 οι οίνοι του Κτήματος του Ανέστη Μπαμπατζιμόπουλου, που φέρουν την Προστατευόμενη Γεωγραφική Ενδειξη Πλαγιές Βερτίσκου, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της φετινής σοδειάς. Η άνοιξη -σημαντικός παράγοντας για την εξέλιξη και την ποιοτική διαφορά των σταφυλιών- στις Πλαγιές Βερτίσκου υπήρξε πολύ εποικοδομητική. Οι συχνές βροχές και η χαμηλή θερμοκρασία δεν επέτρεψαν να αναπτυχθούν ασθένειες και επιζήμιοι μύκητες στα σταφύλια. Το καλοκαίρι ήταν εξίσου πολύ καλό, αν εξαιρεθεί το δεκαήμερο των υψηλών θερμοκρασιών, όπου οι χαμηλές θερμοκρασίες της νύχτας βοήθησαν κατά πολύ τη συνέχιση της ωρίμανσης.
H ΦΥΣΗ ΣΤΡΩΝΕΙ ΤΡΑΠΕΖΙ
ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΥΨΗΛΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΜΕ ΓΕΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΡΩΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΗ
76
ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2012
AΓΡOTERRA
Θυμαρίσιο μέλι Apipharm
Στραγγιστό γιαούρτι Κρι Κρι
Ανάμεσα σε όλα τα μέλια που παράγουν οι μέλισσες τρυγώντας τους χυμούς της ελληνικής φύσης, το θυμαρίσιο απολαμβάνει παγκοσμίως τη μεγαλύτερη ζήτηση. Την αιτία για τούτο το προνόμιο αντιλαμβάνεσαι μόλις δοκιμάσεις σκέτο λίγο απ’ το χρυσαφένιο σώμα του: η γεύση του αποκαλύπτεται τότε ως μια καλοζυγισμένη συμφωνία ανάμεσα στον τραχύ χαρακτήρα του θυμαριού που βασιλεύει στους ξερότοπους και τις απαλές νότες που αποδίδει η εφήμερη ανθοπλημμύρα απάτητων βουνών. Η Apipharm επιλέγει την καλύτερη ποιότητα θυμαριού από το Nότιο Αιγαίο και την Κρήτη και την επεξεργάζεται ήπια και παραδοσιακά. Θα το βρείτε σε καταστήματα υγιεινής διατροφής, delicatessen και επιλεγμένα φαρμακεία.
H Κρι Κρι, πάντα πιστή στην υψηλή ποιότητα και τιμώντας την ελληνική παράδοση, προσφέρει στους καταναλωτές την αυθεντική γεύση του αγαπημένου γιαουρτιού «Στραγγιστό», παρασκευασμένο από 100% ελληνικό γάλα Σερρών. Το «Στραγγιστό» της Κρι Κρι διαθέτει όλα τα θρεπτικά συστατικά του γιαουρτιού, με μοναδική υφή και υπέροχη, μεστή γεύση, που θα κατακτήσει και τους πιο απαιτητικούς, με την καθιερωμένη απαράμιλλη ποιότητα Κρι Κρι. Το «Στραγγιστό» διατίθεται σε 2 τύπους: πλήρες με 10% λιπαρά και ελαφρύ με 2% λιπαρά.
Βαλσαμικό Ξίδι Καλαμάτας Παπαδημητρίου Μια ακόμα εξαιρετικά σημαντική διάκριση απέσπασαν τα ελληνικά καινοτόμα προϊόντα Kalamata Papadimitriou κατά τη διάρκεια της Διεθνούς Εκθεσης Τροφίμων & Ποτών Sial 2012, η οποία πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι στις 2125 Οκτωβρίου 2012. Πιο συγκεκριμένα, το Βαλσαμικό INFO Ξίδι Καλαμάτας Παπαδημητρίου με Μέλι και το ΒαλσαΕικόσι ένα είδη ελληνικών τυριών είμικό Ξίδι Καλαμάτας Παπαναι Προστατευόμεδημητρίου με Σύκο κατάφενης Ονομασίας ραν να ενταχθούν στο διάΠροέλευσης σημο κατάλογο «Sial Innovation 2012: Global Food Trends and Innovation», ξεχωρίζοντας για τα φυσικά χαρακτηριστικά τους και την προστιθέμενη διατροφική τους αξία για τον καταναλωτή, καθώς παράγονται από φυσικά εκχυλίσματα, χωρίς συντηρητικά και χωρίς τεχνητές χρωστικές ή άλλα πρόσθετα.
AΓΡOTERRA
ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2012
77
ΑΓΟΡΑ / ΦΥΤΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
VIORGAN COMPOST
Το Viorgan Compost είναι ένα πλήρως φυσικό προϊόν εξ ολοκλήρου οργανικό που παράγεται από την αποδόμηση φυτικών και ζωικών υπολειμμάτων διά μέσου της φυσικής πεTIP πτικής λειτουργίας των γαιοσκωλήκων. Είναι ένα άριστο Προσέξτε τις συνοργανικό λίπασμα, σταθερό, θήκες αποθήκευόχι πλέον ζυμώσιμο, ελασης κάθε είδους λιπασμάτων και φυφρύ, εύθρυπτο, άοσμο και τοφαρμάκων. Επίδιαλυτό, ενώ είναι πλούσιο σης, συλλέξτε τις σε οργανική ουσία, ένζυμα άδειες συσκευασίαποδόμησης των πρωτεϊες τους νών, φυσικές αυξητικές ορμόνες, βιταμίνες, χουμικά και φουλβικά οξέα. Προτείνεται ως άριστο εδαφοβελτιωτικό και οργανικό λίπασμα σε όλες τις καλλιέργειες και τους τύπους εδαφών. Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει η εφαρμογή του σε θερμοκηπιακές καλλιέργειες, αμπέλια, ελιές, μηλοειδή, πυρηνόκαρπα, σπαράγγια, τρούφα, πατάτες, εσπεριδοειδή και ανθοκομικά είδη. Διάθεση: Θεοφύλακτος Τ. Σιδηρόπουλος & ΣΙΑ, Viorgan www.viorgan.net
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΛΙΠΑΝΣΗΣ
Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΗΣ ΛΙΠΑΝΣΗΣ, ΤΗΣ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ ΑΠΟ ΤΗ ΜΙΚΡΟΤΕΡΗ ΓΛΑΣΤΡΑ ΣΤΟΝ ΚΗΠΟ ΜΕΧΡΙ ΤΗ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΕΝΤΑΤΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ
78
ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2012
AΓΡOTERRA
ΡΥΘΜΟΦΕΡΤ-ΝΡ
Κοκκώδες σύνθετο λίπασμα, βιολογικά σταθεροποιημένο. Περιέχει τον αναστολέα νιτροποίησης 1-κυανο-γουανιδίνη (δικυανο-διαμίδιο DCD). Αντιπροσωπεύει τη σύγχρονη αντίληψη στον τομέα των σύνθετων λιπασμάτων, που συνίσταται στην επιμήκυνση του χρόνου δράσης του αζώτου με ταυτόχρονη σημαντική μείωση των απωλειών και παρεμπόδιση διαφυγής του στον υδροφόρο ορίζοντα και την ατμόσφαιρα. Παράλληλα, προσφέρει τις απαραίτητες ποσότητες φωσφόρου για την κάλυψη των βασικών αναγκών των καλλιεργειών. Διάθεση: Ελληνικά Λιπάσματα-ELFE www.elfegroup.eu
VIORGAN HUMMO
OLIFERT
Διάθεση: Θεοφύλακτος Τ. Σιδηρόπουλος & ΣΙΑ, Viorgan www.viorgan.net
Διάθεση: Ελληνικά Λιπάσματα-ELFE www.elfegroup.eu
Το Viorgan Humoo είναι ένα φυσικό μίγμα (φυτόχωμα) εμπλουτισμένο με κομπόστα γαιοσκωλήκων, κατάλληλο ακόμα και για ευπαθή και ευαίσθητα φυτά. Είναι οικολογικό προϊόν απαλλαγμένο από βλαβερές ουσίες, ζιζάνια, νηματώδεις και παθογόνους μικροοργανισμούς, ενώ χάρη στη σύνθεσή του συγκρατεί την ιδανική ποσότητα νερού για αρκετές ημέρες και έτσι δεν απαιτεί συχνό πότισμα. Θεωρείται ιδανικό για τη δημιουργία μεσογειακών κήπων, πράσινων ταρατσών, ενώ αποτελεί το πλέον κατάλληλο υπόστρωμα για άνθη και φυτά εσωτερικού και εξωτερικού χώρου.
Πυκνό κοκκώδες λίπασμα με μαγνήσιο και βόριο σε υδατοδιαλυτή μορφή για τη βασική λίπανση των ελαιόδεντρων, όπου οι ελλείψεις μαγνησίου και βορίου προκαλούν τροφοπενίες και μειωμένες αποδόσεις. Βασική λίπανση με 2-5 κιλά/ελαιόδεντρο με τις μεγαλύτερες δόσεις να συστήνονται σε περιπτώσεις μεγάλων δένδρων με έντονα συμπτώματα ελλείψεων. Επίσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε πολλές άλλες καλλιέργειες (αμπέλι, τεύτλα, λαχανικά κ.λπ.) σε περιπτώσεις διαπιστωμένης έλλειψης βορίου, σύμφωνα με τις δοσολογίες και τις οδηγίες των γεωπόνων.
TIP Μην ξεπερνάτε τις προτεινόμενες ποσότητες λίπανσης ανά δέντρο ή στρέμμα και ακολουθήστε τις συμβουλές του γεωπόνου σας
AΓΡOTERRA
ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2012
79
ΑΓΟΡΑ / ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ STIHL SP 451
Επαγγελματικό ελαιοραβδιστικό με δυνατό κινητήρα 2,9 HP και βάρος 13,9 κιλά. Διαθέτει ειδικό περιστρεφόμενο γάντζο, που με τη βοήθεια του συστήματος περιστροφής του σωλήνα μπορεί να στραφεί προς την κατάλληλη κατεύθυνση. Ακόμη ο ειδικός πρακτικός αορτήρας εξασφαλίζει ξεκούραστη εργασία ακόμα και στην πολύωρη χρήση. Διάθεση: Andreas Stihl AE www.stihl.gr
TIP Στα γεωργικά εργαλεία και μηχανήματα με κινητήρα εσωτερικής καύσης εκτιμήστε ιδιαίτερα τη χαμηλή κατανάλωση καυσίμων
ΑΝΕΒΑΖΟΝΤΑΣ ΣΤΡΟΦΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΕ ΚΑΘΕ ΕΙΔΟΥΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΚΗΠΟΥΡΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
80
ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2012
AΓΡOTERRA
NEO STIHL MS 150 TC-E
YANMAR ΣΕΙΡΑ GK
Η σειρά μικρών ελκυστήρων GK περιλαμβάνει δύο μοντέλα, τα GK160 και GK200. Είναι εφοδιασμένη με ισχυρούς 3κύλινδρους, υδρόψυκτους πετρελαιοκινητήρες, ιπποδύναμης 15,1 και 19,3 ίππων, αντίστοιχα. Μερικά από τα εξελιγμένα χαρακτηριστικά τους είναι το υδροστατικό σύστημα διεύθυνσης το οποίο επιτρέπει να εκτελούνται πολύ κλειστές στροφές με ελάχιστη προσπάθεια από το χειριστή. Επίσης, στο βασικό τους εξοπλισμό ανήκουν το κιβώτιο ταχυτήτων 8Χ4, το υδραυλικό σύστημα 3 σημείων, η ύπαρξη τετρακίνησης (4WD), η οποία προσφέρει καλύτερη ελκτική πρόσφυση και μεταφέρει μεγαλύτερη δύναμη στους τροχούς κατά την εργασία, και τέλος ο δυναμοδότης 540 σ.α.λ. Διάθεση: Παύλος Ι. Κοντέλλης ΑΕΒΕ www.condellispaul.gr
Το πιο ελαφρύ αλυσοπρίονο της Stihl, ένα πραγματικό μηχάνημα υψηλής ακρίβειας. Μικρό σε βάρος, μόλις 2,6 kg, με κινητήρα 2-Mix 1,3 HP και αλυσίδα ¼’’ Picco με άψογη ποιότητα κοπής, είναι το ιδανικό μηχάνημα για την περιποίηση του ελαιώνα. Επίσης για καύσιμα, λιπαντικά και παρελκόμενα η Stihl διαθέτει μια πλήρη γκάμα που θα βοηθήσουν τον επαγγελματία αλλά και τον ερασιτέχνη. Διάθεση: Andreas Stihl AE www.stihl.gr
YANMAR ΣΕΙΡΑ EF200 Τα τρακτέρ Yanmar προσφέρουν τη σειρά EF200, η οποία περιλαμβάνει τρία μοντέλα. Αυτά είναι τα EF227M25,7 ίππων, EF230M 30,9 ίππων και EF233M 32,4 ίππων. Τα τρακτέρ διαθέτουν κιβώτιο ταχυτήτων 8Χ8, πλήρες υδραυλικό σύστημα 3 σημείων, μία βαλβίδα εξωτερικών εργασιών, υδροστατικό σύστημα διεύθυνσης και δυναμοδότη δύο ταχυτήτων (540/780 σ.α.λ.). Τα τρακτέρ Yanmar είναι κατασκευασμένα στην Ιαπωνία και εξασφαλίζουν ό,τι απαιτούν οι σύγχρονοι αγρότες, δηλαδή καλύτερη ποιότητα, μεγαλύτερη απόδοση και χαμηλότερο κόστος.
Διάθεση: Παύλος Ι. Κοντέλλης ΑΕΒΕ www.condellispaul.gr
AΓΡOTERRA
ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2012
81
ΔΙΑΛΕΞΑΜΕ
ΚΑΜΠΟΣ ΧΙΟΥ
Ελληνικός φυσικός χυμός ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ Μια εύφορη γη, ο Κάμπος Χίου, με γενοβέζικη παράδοση στην καλλιέργεια μανταρινιού και πορτοκαλιού από το 14ο αιώνα. Μια νέα εταιρία, η Χυμοί Χίου, που φτιάχτηκε το 2009 με στόχο να αξιοποιήσει το θαυμάσιο τοπικό προϊόν. Ενα μοντέρνο εργοστάσιο εκχύμωσης και συσκευασίας και υψηλή τεχνολογία σε κάθε στάδιο παραγωγής. Μια συνεργασία με τους ντόπιους αγρότες για την απορρόφηση της παραγωγής τους σε καλές τιμές. Μια ελληνική σε ύφος και με ρετρό στιλ συσκευασία -δημιουργία της διαφημιστικής Magnet- που θέλησε, και πέτυχε, να διαφοροποιηθεί από τις αντίστοιχες του ανταγωνισμού.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ Σε δύο χρόνια το 8,2% της αγοράς χυμών πανελλαδικά, με προοπτικές για εξαγωγές. Και όλα αυτά σε μια δύσκολη οικονομική συγκυρία, που μπορεί να ξεπεραστεί αν υπάρχουν καλό προϊόν και στρατηγικός σχεδιασμός.
82
ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2012
AΓΡOTERRA