2
2012
2012
ՀԲԱԿՀԲԱԿ-ի գործունեության ռազմավարությունը բանջարաբուծության ոլորտում
1
Երևանի ջերմատնային ՀԲԱԿգոտու ներդրումների կատարման աջակցման մեխանիզմները ՀԲԱԿ-ծրագրի ի գործունեության ռազմավարությունը
բանջարաբուծության ոլորտում
ՀԲԱԿՀԲԱԿ-ի գործունեության ռազմավարությունը բանջարաբուծության ոլորտում
2|Page
Երևանի ջերմատնային ՀԲԱԿգոտու ներդրումների կատարման աջակցման մեխանիզմները ՀԲԱԿ-ծրագրի ի գործունեության ռազմավարությունը
բանջարաբուծության ոլորտում
Նախագիծ
ՀԲԱԿՀԲԱԿ-ի գործունեության ռազմավարությունը ռազմավարությունը բանջարաբուծության ոլորտում Բովանդակություն
Սեղմագիր ................................................................ ................................................................................................ ...............................................….4 Ներածություն ................................................................ ................................................................................................ ............................................ 8 1. ՀԲԱԿ-ի նախատեսվող դերակատարությունը և անելիքները բանջարաբուծական արտադրության և արտահանման զարգացման բիզնես գործընթացներում .............................. 11 2. Հայաստանի բանջարեղենի արտադրության զարգացման հեռանկարների վերաբերյալ ՀԲԱԿ-ի տեսլականը ................................................................................................................................ ................................ ................................ 2 3.Բանջարաբուծական արտադրության և արտահանման համախմբի (կլաստեր կլաստեր) ստեղծման ՀԲԱԿ-ի ռազմավարությունը................................................................................................ ................................ ................................................ 20 4.Նախագծի իրականացումից ակնկալվող սոցիալ-տնտեսական հիմնական արդյունքները ... 2 5.ՀԲԱԿ-ի առաջիկա հիմնական անելիքները. անելիքները ................................................................ ................................................... 2
3|Page
Երևանի ջերմատնային ՀԲԱԿգոտու ներդրումների կատարման աջակցման մեխանիզմները ՀԲԱԿ-ծրագրի ի գործունեության ռազմավարությունը
բանջարաբուծության ոլորտում
Սեղմագիր
Սույն ռազմավարության ստեղծման հիմնական նպատակն է աջակցել Հայաստանում բանջարաբուծական
արտադրության
ձևավորմանը և կազմակերպել
և
արտահանման
կլաստերի
(համախումբ) համախումբ)
“Հայկական բերքի առաջմղման կենտրոն” կենտրոն”
ՓԲԸՓԲԸ-ի
մասնակցությունն այդ համախմբի բիզնես գործընթացներում: գործընթացներում: Փաստ է, որ արտաքին շուկաներում շարունակ աճում է պարենամթերքների նկատմամբ պահանջարկը: Միաժամանակ իաժամանակ, տարեց-տարի ընդլայնվում են հայկական բերքի ճանաչվածությունն ու դրա պահանջարկը: պահանջարկը Այդ հանգամանքը հիմք է ծառայում համախմբի կազմավորմանն ուղղված ծրագրերի մշակման համար: Համախմբի կազմավորումը ենթադրում է առաջիկա 7-10 տարվա ընթացքում` ընթացքում` •
ստեղծել
բանջարեղենի
արտադրությամբ
և
արտահանմամբ
զբաղվող,
ժամանակակից տեխնոլոգիական հագեցվածությամբ` պահեստային, պահեստային սառնարանային տնտեսություններով, տեսակավորման
և փաթեթավորման կարողություններով
համալրված մոտ 500 հա ջեռուցվող և 1500-2000 հա չջեռուցվող ջերմատների և նրան սպասարկող
հարակից
տնտեսությունների
բանջարեղենի արտադրության ներկա շուրջտարյա և ապահովելով
նոր
կլաստեր կլաստեր`
կրկնապատկելով
ծավալները, արտադրությունը դարձնելով
արտահանման պահանջներին համապատասխանող
առնվազն 600-700 հազ. տոննա ապրանքային պաշար, •
ստեղծել հայկական բերքի “հովանոցային” ընդհանրական բրենդ, բրենդ
•
աջակցել ներքին և արտաքին շուկաներում բուսաբուծական արտադրանքի իրացմանն ու
դրա
համար
անհրաժեշտ
տրանսպորտային
ցանցի
կարողությունների
զարգացմանը, •
աջակցել բանջարեղենի որակի գնահատում և մոնիթորինգ իրականացնող անկախ, անկողմնակալ և արագագործ ոչ պետական մարմնի կազմավորմանը, կազմավորմանը 4|Page
Երևանի ջերմատնային ՀԲԱԿգոտու ներդրումների կատարման աջակցման մեխանիզմները ՀԲԱԿ-ծրագրի ի գործունեության ռազմավարությունը
բանջարաբուծության ոլորտում
•
մշակել և գործադրել մեխանիզմներ` արտահանման
համախմբի
բանջարաբուծական արտադրության և
կարողությունների
նպատակով արտաքին ֆինանսական շուկաներից
ստեղծման
ու
զարգացման
ֆինանսական ռեսուրսների
ներգրավման համար, •
մշակել գիտական և գործարար շրջանակների ու պետական կառույցների հետ ՀԲԱԿի համագործակցության մեխանիզմները և
կազմավորել համագործակցության
խորհուրդ:
Ներկա իրավիճակը. իրավիճակը. 1. ՀՀ
հողային և ջրային ռեսուրսներն ամբողջովին չեն օգտագործվում: օգտագործվում Այսպես,
վարելահողերի շուրջ 33%-ը 33% կամ 150 հազ. հեկտարը տարբեր պատճառներով նպատակային նշանակությամբ չի օգտագործվում, իսկ մոտավորապես 7.3 մլրդ մ³ քաղցրահամ ջրային պաշարներից տարեկան օգտագործվում է միայն 2.1 մլրդ. մ³: 2. Հայաստանն ունի 8 կլիմայական գոտի, ինչը դեպքում հնարավորություն
է
արտադրության ճիշտ շրջանացման
ընձեռում
էապես մեղմել սեզոնայնությունը և
կազմակերպել բազմատեսակ ու բարձրարժեք բույսերի մշակությունը: մշակությունը Միաժամանակ, արևափայլի տարեկան ընդհանուր տևողությունը (մոտ 2000-3000 ժամ), արևային օրերի մեծ թիվը (տարեկան միջինը` 316 ) և ճառագայթման բարձր ինտենսիվությունը
(տարեկան տարեկան միջինը`
5100-8100 ՄՋ/քմ) շատ նպաստավոր են
ջերմատնային արտադրության զարգացման համար : 3. Չօգտագործելով
վերոնշյալ
ռեսուրսներն
ու
թերագնահատելով
արտահանման
հնարավորությունները` •
Հայաստանում բանջարեղենի
արտահանման և
համար
արմատապտուղների
պահանջվող արտադրություն
խոշոր չի
քանակներով
կազմակերպվում,
արտահանվում է համախառն բերքի մինչև մեկ տոկոսը, •
արտադրությունը խիստ սեզոնային է, և բացակայում են կանոնավոր ամսական խմբաքանակներով
արտահանման համար
ապրանքային պաշարներ` պաշարներ շուրջտարի 5|Page
Երևանի ջերմատնային ՀԲԱԿգոտու ներդրումների կատարման աջակցման մեխանիզմները ՀԲԱԿ-ծրագրի ի գործունեության ռազմավարությունը
բանջարաբուծության ոլորտում
արտահանում
իրականացնելու
(սառնարանային
համար,
տնտեսությունների տնտեսությունների,
դեռևս
անբավարար
տեսակավորման
և
են
լոգիստիկ
փաթեթավորման,
տրանսպորտային և վաճառահանման) վաճառահանման հզորությունները, •
արտադրության մանրատվածության և փոքր ծավալների պատճառով ապրանքային պաշարներն անբավարար են նաև արտաքին շուկաներում պահանջվող որակական չափանիշների, առաջին հերթին ապրանքային տեսակավորման առումով,
•
արտադրությունը
կազմակերպվում
է
հնացած
տեխնոլոգիաներով
և
ցածր
տեխնիկական զինվածությամբ, զինվածությամբ որի արդյունքում բերքատվությունը մնում է ցածր, ծախսերն օպտիմալացված չեն, և հաճախ գներն արտաքին շուկաներում մրցունակ չեն:
ՍոցիալՍոցիալ-տնտեսական ազդեցությունն ու օգուտները. օգուտները. 1. Նախագծի մասշտաբայնությունը այնությունը
կունենա
զգալի սոցիալական ազդեցություն:
Տարբեր մարզերում կարող են ստեղծվել մոտ 35-40 հազ. նոր աշխատատեղեր: Սա կդանդաղեցնի ուրբանիզացման (քաղաքակենտրոնացման) գործընթացը, գործընթացը կնպաստի գյուղական
համայնքների
կենսամակարդակի
բարելավմանն
ու
գյուղական
աղքատության կրճատմանը: կրճատմանը 2. Կմեղմվեն բանջարեղենի
գների սեզոնային տատանումները, տատանումները և էապես կնվազեն
դրանց ներմուծման քանակները: քանակները 3. Կստեղծվեն տնտեսության նոր համախումբ և արտաքին շուկաներ մուտք գործելու կարողություններ: Գյուղատնտեսական արտադրանքի և արտահանման ծավալները կավելանան
600-700 մլն. մլն ԱՄՆ $-ով կամ 2010թ. համեմատ այդ արտադրության
ծավալները կաճեն 35-41 41 %-ով, % իսկ երկրի ընդհանուր արտահանումը կաճի 59-69%ով: 4. Նախատեսվող “հովանոցային”
կարևոր
արդյունքներից
հայկական
բրենդի
մեկը
պետք
ստեղծումը:
է
լինի
բանջարեղենի
Արտադրանքի
որակական
6|Page
Երևանի ջերմատնային ՀԲԱԿգոտու ներդրումների կատարման աջակցման մեխանիզմները ՀԲԱԿ-ծրագրի ի գործունեության ռազմավարությունը
բանջարաբուծության ոլորտում
պահանջների
բավարարման
դեպքում
դրանից
կօգտվեն
ինչպես
խոշոր
տնտեսությունները, այնպես էլ մանր ու միջին գյուղացիական տնտեսությունները: տնտեսությունները 5. Սառնարանային
պահեստավորման պահեստավորման,
տեսակավորման,,
փաթեթավորման,
բեռնափոխադրումների և վաճառահանման լոգիստիկ շղթայի ստեղծումը, բացի ջերմատների արտադրանքի իրացման խնդիրները լուծելուց, նման ծառայություններ կմատուցի նաև սեզոնային բնույթ կրող մյուս արտադրողներին և աստիճանաբար լոկոմոտիվի դեր կկատարի բուսաբուծության հետագա զարգացման և մանր ու միջին գյուղացիական տնտեսությունների ամրապնդման, գյուղի զարգացման գործում: 6. Արտահանման նման ծավալներով ավելացումը կնպաստի արտաքին շուկաների հետ տնտեսությունը կապող տրանսպորտային և վաճառահանման նոր կարողությունների ու սխեմաների ստեղծմանը, ստեղծմանը որոնք կարող են մեծ ազդակ ու հարթակ դառնալ նաև մյուս ճյուղերի շուկաների ընդլայնման համար:
Մոտ
համալրված կարողություններ ունեցող մի քանի մրցունակ
ընկերությունների
ստեղծումը
2000
ավտոմեքենայով
խոշոր բեռնափոխադրումային
կնպաստի
բեռնափոխադրումների
ինքնարժեքի նվազմանը::
7|Page
Երևանի ջերմատնային ՀԲԱԿգոտու ներդրումների կատարման աջակցման մեխանիզմները ՀԲԱԿ-ծրագրի ի գործունեության ռազմավարությունը
բանջարաբուծության ոլորտում
Ներածություն
ՄԱԿ-ի պարենի և գյուղատնտեսության կազմակերպության «Իրավիճակը Իրավիճակը պարենի և գյուղատնտեսության ոլորտում 2010-2011թթ.» զեկույցում արձանագրված է, որ 2010թ.-ից պարենի և գյուղատնտեսական հումքի համաշխարհային գները թեև հաղթահարել են 2008թ. պիկերը, սակայն դեռևս մնում են բարձր և, ինչպես երևում է, երկար ժամանակով: Չնայած սննդամթերքի արտադրությունը վերջին տասնամյակում աճել է շրջաններում
աշխարհի գրեթե բոլոր
(բացառությամբ բացառությամբ Արևմտյան Եվրոպայի, Ճապոնիայի
պարենի գների ճգնաժամը լուրջ անվտանգության
խոցելիության խոցելիության,
և
Օվկիանիայի),
հիշեցում դարձավ համաշխարհային արհային
ինչպես
նաև,
հատկապես
զարգացող
պարենային երկրներում,
արտադրական պոտենցիալը բարձրացնելու և կայունացնելու կարևորության մասին: Գյուղատնտեսությունն աշխարհում բախվում է մի կողմից արտադրության ծախսերի աճի, մյուս կողմից` զարգացող տարածաշրջանների սպառողների պահանջարկի արագ աճի և գների հետագա բարձրացման հետ: Այդ միտումներն ավելի են սրվում նաև մի քանի այլ կարևոր գործոնների ազդեցությամբ: ազդեցությամբ Նախ, դա կապված է աշխարհում կենսավառելիքի արտադրության ընդլայնման հետ: Երկրորդ, երկրագնդի կլիմայի շարունակվող փոփոխությունների առաջ բերած էքստրեմալ եղանակային պայմանները դառնում են ավելի հաճախակի և պարունակում են պարենային շուկայի համար շոկային սպառնալիքներ: Երրորդ, իրավիճակի վրա իրենց ազդեցությունն են թողնում նաև երկրագնդի բնակչության
ընդհանուր թվաքանակի կանոնավոր աճը և մեծաքանակ բնակչությամբ
երկրների արագ տնտեսական աճը: աճը Այս
բոլոր
հանգամանքները
կազմակերպությունների և
կարևոր
ուղերձներ
են
ոչ
միայն
միջազգային
բոլոր երկրների կառավարությունների, կառավարությունների այլև
գործարար
շրջանակների համար: 8|Page
Երևանի ջերմատնային ՀԲԱԿգոտու ներդրումների կատարման աջակցման մեխանիզմները ՀԲԱԿ-ծրագրի ի գործունեության ռազմավարությունը
բանջարաբուծության ոլորտում
«Հայկական բերքի առաջմղման ռաջմղման կենտրոնը»
նշված միտումները և Հայաստանում
առկա նախադրյալները
գնահատում է
նպաստավոր
տեղական և
գործարարների համար ՝
գյուղատնտեսության մեջ ծավալուն ներդրումներ կատարելու,
ճյուղը տեխնիկապես և տեխնոլոգիապես նորացնելու, արտադրության թյան ծավալները
բազմապատկելու բազմապատկելու,
արտաքին շուկաներում
արտերկրի
և արտահանման
նկատելի դերակատարում
ստանձնելու առումով: Այդ նպատակն իրագործելու համար անհրաժեշտ է գործարար շրջանակների և պետական կառույցների մտասևեռումը ներքին փոքրածավալ շուկայից ուղղորդել դեպի արտաքին մեծածավալ շուկաներ: Փոքր տարածքներ
և փոքրաթիվ բնակչություն ունեցող
փորձառությունն ապացուցում է, որ
բազմաթիվ երկրների
միջազգային շուկաների համար մրցունակ
և
մեծաքանակ գյուղատնտեսական արտադրության ու ծառայությունների մատուցման համար ներքին տարածքի
ու ներքին շուկայի
մեծությունն ամենևին էլ
առաջնահերթ
նախապայմաններից չեն: «Հայկական բերքի առաջմղման կենտրոնի» բավարար
նախադրյալներ՝
գնահատմամբ
գյուղատնտեսության
ոլորտում
արտահանման ծավալների
մեծապես ավելացման համար`
օգտագործելով
ջրային
հողային
տեխնոլոգիապես
ու
վերազինելով
ռեսուրսները, ճյուղը
և
Հայաստանն
ունի
արտադրության
և
առավել արդյունավետ
բնակլիմայական
իրականացնելով
պայմանները,
ինստիտուցիոնալ
փոփոխություններ: Ակնհայտ է, է որ որևէ հասարակական կամ բիզնես կառույցի համար իրատեսական չէ ոլորտային նման ընդգրկուն դաշտի խնդիրների լուծմանը ձեռնամուխ լինելը:
միանգամից
Հետևաբար Կենտրոնի գործունեությունը բիզնես նախաձեռնություն է՝ Հետևաբար,
թիրախավորված հատկապես
բանջարաբուծական արտադրության
և արտահանման
ոլորտներում: Համագործակցելով պետական կառույցների և մասնավոր ներդրողների հետ` Կենտրոնը նպաստելու է տեղական և արտերկրյա ծավալուն ներդրումներ ներգրավելուն, նախապատրաստելու է այդ ոլորտի խոշոր ու նորարարական ծրագրեր, ծրագրեր կազմակերպելու է դրանց իրականացումը, մասնավոր ներդրումների ներգրավումը, արտաքին շուկաներում
9|Page
Երևանի ջերմատնային ՀԲԱԿգոտու ներդրումների կատարման աջակցման մեխանիզմները ՀԲԱԿ-ծրագրի ի գործունեության ռազմավարությունը
բանջարաբուծության ոլորտում
հայկական բերքի
հեղինակության և ճանաչվածության ընդլայնումը, ընդլայնումը
մրցունակության
բարձրացումը: Այդ ճանապարհին կան լուծելու ինստիտուցիոնալ, օրենսդրական, օրենսդրական միջպետական առևտրապայմանագրային,
ենթակառուցվածքների
վերազինման, մարքեթինգային, մարքեթինգային
ստեղծման,,
տեխնոլոգիական
որակի ստանդարտների ներդրման, ներդրման ֆինանսավորման
ներգրավման և այլ բազմաբնույթ ու բարդ խնդիրներ:
10 | P a g e
Երևանի ջերմատնային ՀԲԱԿգոտու ներդրումների կատարման աջակցման մեխանիզմները ՀԲԱԿ-ծրագրի ի գործունեության ռազմավարությունը
բանջարաբուծության ոլորտում
1. ՀԲԱԿ ՀԲԱԿ--ի նախատեսվող դերակատարությունը և անելիքները բանջարաբուծական արտադրության և արտահանման զարգացման բիզնես գործընթացներում Նախաձեռնվող ստեղծման ծրագրի լուծումների տարաբնույթ
ու
բանջարաբուծական արտադրության և արտահանման համախմբի մասշտաբայնությունը մասշտաբայնությունը,
մեխանիզմների
ֆունկցիոնալ
փոխհարաբերությունները
և
ֆինանսավորման նոր ինստիտուցիոնալ
ստեղծման
անհրաժեշտությունը անհրաժեշտությունը,
դերակատարությունը, միաժամանակ
ամբողջ
դրանց
մասնակիցների
միջև
համախմբի
բազմաշերտ
ներդաշնակ
ու
փոխհամաձայնեցված գործողությունների անհրաժեշտությունը ենթադրում են համախմբի ստեղծումն
ու
ֆունկցիոնավորումը
կարողություններով օժտված
կազմակերպող
ինստիտուտի,
բավարար
պրոֆեսիոնալ
մանրազնին ու լավ մշակված ծրագրի
առկայություն և մշտապես թիրախավորված գործունեություն: Գաղափարի հեղինակի, ծրագրի ստեղծողի ու իրագործման կազմակերպողի դերը ստանձնել է «Հայկական բերքի առաջմղման կենտրոնը»: Կենտրոնն
առևտրային
համագործակցությամբ կառույց է:
սկզբունքներով
գործող
պետ պետական-մասնավոր
Նրա կապիտալում ամենախոշոր բաժնեմասով
մասնակցում է Հայաստանի «Փոքր « և միջին ձեռնարկատիրության զարգացման ազգային կենտրոն» հիմնադրամը: Նախատեսվում է որպես բաժնետերեր
ներգրավել
ռազմավարական
ներդրողների ներդրողների`
ջերմատներ
ներկայացուցիչներ,
սելեկցիոն սելեկցիոն-սերմնաբուծական
համախմբի մեջ մասնակցող
արտադրողներ արտադրողներ, և
գիտական
ջերմատների
կազմակերպություններ կազմակերպություններ,
բեռնափոխադրող ընկերություններ, ընկերություններ վաճառահանող կազմակերպություններ, կազմակերպություններ ֆինանսական կառույցներ և այլն: Համախմբի բոլոր մասնակիցների միջև հարաբերությունները րաբերությունները կառուցվելու են առևտրային սկզբունքներով` պահպանելով յուրաքանչյուրի լիակատար ինքնուրույնությունը
11 | P a g e
Երևանի ջերմատնային ՀԲԱԿգոտու ներդրումների կատարման աջակցման մեխանիզմները ՀԲԱԿ-ծրագրի ի գործունեության ռազմավարությունը
բանջարաբուծության ոլորտում
և միաժամանակ, իրավահավասարության հիման վրա համատեղ լուծելով ընդհանրական շահերի ու ծրագրերի հետ կապված խնդիրները: Կենտրոնի առևտրային շահերն ապահովվելու
են համախմբի մասնակիցներին
վճարովի ծառայությունների (ֆինանսական ֆինանսական, ինժենիրինգի, տրաստի, բրենդի օգտագործման և այլն) մատուցման, ինչպես նաև համախմբի արժեշղթայի տարբեր օղակների ներդրումային նախագծերում
հնարավոր մասնակցությունից սպասվելիք շահաբաժինների ստացման
ճանապարհով: Համախմբի մասնակիցների և արտաքին գործընկերների շրջանում անհրաժեշտ վստահության ու հեղինակության ստեղծման, հավասարակշիռ որոշումների կայացման մեխանիզմների ապահովման նպատակով ռազմավարական մոտեցում է որդեգրված, որպեսզի Կենտրոնի որևէ բաժնետեր բաժնետ
և նրա հետ փոխկապակցված անձինք, միասին
վերցրած, երեք տարի անց չպետք է տնօրինեն Կենտրոնի բաժնետոմսերի 20 %-ից ավելիին: Այդ նույն նպատակներով Կենտրոնում ձևավորված է նշված և համագործակցող այլ կառույցների ներկայացուցիչներից կազմված համագործակցության խորհուրդ, խորհուրդ որի խնդիրն է ռազմավարական նշանակության հարցերի, զարգացումների նախաձեռնությունների
նոր գաղափարների ու
փորձագիտական քննարկումը, համախմբի մասնակիցների միջև
հաղորդակցման զարգացումը և համատեղ գործողությունների նախանշումը: նախանշումը Ենթադրվում է, որ այն կդառնա համախմբի գործնական համախմբման ու ուղղորդման հարթակ: «Հայկական բերքի առաջմղման կենտրոնի» գլխավոր խնդիրներն են լինելու` լինելու 1. բանջարաբուծական
արտադրության
և
արտահանման
ստեղծման ու զարգացման «մաստեր պլանի»
համախմբի
(կլաստեր)
պատրաստում և իրագործման
կազմակերպում, 2. վաճառահանման արտաքին շուկաների ուսումնասիրության իրականացում, իրականացում 3. արտաքին շուկաներ հայկական բերքի մուտքի և վաճառահանման ընդհանուր քաղաքականության ու դրա իրագործման պլանի պատրաստում,, 12 | P a g e
Երևանի ջերմատնային ՀԲԱԿգոտու ներդրումների կատարման աջակցման մեխանիզմները ՀԲԱԿ-ծրագրի ի գործունեության ռազմավարությունը
բանջարաբուծության ոլորտում
4. պետության
և
մյուս
կառույցների
հետ
համախմբի
համագործակցության
քաղաքականության ու ծրագրերի ստեղծում, համագործակցության կազմակերպում, այդ թվում` յուրաքանչյուր ներդրումային ծրագրի մասով անհրաժեշտ ապրանքների և նյութերի ներմուծման ժամանակ մաքսային սահմանին գանձվող հարկերի վճարման ժամկետների
հետաձգման մասով կառավարության որոշումների փաթեթների
պատրաստում, 5. արտաքին
ֆինանսական
զարգացման
շուկաներից
նպատակով
համախմբի
ֆինանսական
արժեշղթայի
ռեսուրսների
ստեղծման
ներգրավման
ու
համար
մեխանիզմների մշակում,, ներդրումների ներգրավման կազմակերպում, կազմակերպում 6. համախմբի արժեշղթայի ստեղծման ու զարգացման ծրագրերի պատրաստման համար միջազգային
դոնոր
կազմակերպությունների
տեխնիկական տեխնիկական-
մասնագիտական
աջակցության կազմակերպում, կազմակերպում 7. ջերմատներում և բաց բնահողի վրա բանջարաբուծական արտադրության զարգացման «մաստեր պլանի» պատրաստաման և իրագործման կազմակերպում, կազմակերպում 8. ջերմատների կոնստրուկցիաների ու տեխնոլոգիաների հիմնական արտասահմանյան արտադրողների
հետ
քաղաքականության
համախմբի
մշակում մշակում,
գնումների
համագործակցության առավել
նպաստավոր
ընդհանուր պայմանների
բանակցում և գնումների գործընթացում համախմբի մասնակիցներին մասնակից տեխնիկականխորհրդատվական աջակցության տրամադրում, 9. ջերմատնային գոտիների համար` •
անհրաժեշտ
հողատարածքների
հատկացումների կամ
մատչելի գնումների
կազմակերպում, տարածքի օպտիմալ օգտագործման լուծումների մշակում և գոտու գլխավոր հատակագծերի պատվիրում, •
ջերմային
և
էլեկտրական
էներգիայի,
գազի
ու
ջրի
մատակարարման
և
ջրահեռացման ընդհանուր մայրուղային հաղորդագծերի կամ արտադրության աղբյուրների կառուցապատման կազմակերպում,
13 | P a g e
Երևանի ջերմատնային ՀԲԱԿգոտու ներդրումների կատարման աջակցման մեխանիզմները ՀԲԱԿ-ծրագրի ի գործունեության ռազմավարությունը
բանջարաբուծության ոլորտում
10. մանր
և
միջին
գյուղացիական
կազմակերպությունների
տնտեսությունների
երկարատև
պայմանագրային
հետ
վաճառահանող
համագործակցության
մեխանիզմների մշակում և իրագործման նկատմամբ մոնիթորինգի իրականացում, 11. բանջարաբուծական արտադրանքի բեռնափոխադրումների կարողությունների և երթուղիների զարգացման, զարգացման հուսալիության բարելավման ծրագրերի պատրաստում և իրագործման
կազմակերպում կազմակերպում,
պետությանը
տվյալ
հարցերում
առաջարկների
ներկայացում, 12. համախմբի
խնդիրների
լուծման
գործում
երկրի
գիտահետազոտական գիտահետազոտական,
փորձարարական, սելեկցիոն-սերմնաբուծական, սելեկցիոն բույսերի պաշտպանության միջոցներ արտադրող
կառույցների
կարողությունների
ու
մշակումների
ներգրավման
կազմակերպում, 13. բանջարաբուծության մեջ օգտագործվող նյութերի ու կոնստրուկցիաների տեղական արտադրության
կազմակերպման
ծրագրերի
պատրաստում
և
իրագործման
կազմակերպում:
14 | P a g e
Երևանի ջերմատնային ՀԲԱԿգոտու ներդրումների կատարման աջակցման մեխանիզմները ՀԲԱԿ-ծրագրի ի գործունեության ռազմավարությունը
բանջարաբուծության ոլորտում
2. Հայաստանի բանջարեղենի արտադրության զարգացման հեռանկարների վերաբերյալ ՀԲԱԿ--ի տեսլականը ՀԲԱԿ
2006-2010թթ. Հայաստանում բանջարեղենի և կարտոֆիլի փաստացի արտադրության, արտահանման և ներքին սպառման միջին տարեկան ծավալները հետևյալն են.
բանջարեղեն կարտոֆիլ Ընդամենը
ՑանքաՑանքատարածքը
Համախառն բերքը
Արտահանումը
/հազ. հազ. տոննա/ տոննա/
Ներքին տարեկան պահանջարկը /հազ. հազ. տոննա/ տոննա/
/հազ. հազ. հա/ հա/ 24,3
795,6
750-800
1,9
31,9
569.5
550-580
2,8
56,2
1365,1
1300- 1380
4,7
Հայաստանում
վերջին
հինգ
տարիների
/հազ. հազ. տոննա/ տոննա/
կտրվածքով
բանջարանոցային
մշակաբույսերի միջին տարեկան արտադրանքի ծավալը մեկ շնչի հաշվով կազմել է մոտ 240250 կիլոգրամ, որը բավական բարձր ցուցանիշ է: Միաժամանակ, բերված վիճակագրական տվյալները փաստում են, որ Հայաստանում բանջարեղենի և կարտոֆիլի արտադրության ծավալներն ընդհանրության մեջ գլխավորապես բավարարում են ներքին սպառման, վերամշակման, սերմնարտադրության և այլ պահանջները: համար
պահանջվող
արմատապտուղների
խոշոր
քանակներով
արտադ արտադրություն
չի
Ըստ էության, էության արտահանման
Հայաստանում
կազմակերպվում:
բանջարեղենի
Բնեղեն
և
հաշվարկներով
արտահանվում է արտադրված քանակության մոտ 0,3 %-ը: Հայաստանում առկա է մոտավորապես 450 հազ. հա վարելահող, վարելահող որից 232 հազ. հաը` ոռոգվող: Վարելահողերի շուրջ 33.0 տոկոսը կամ 150.0 հազ. հազ հա-ը տարբեր պատճառներով նպատակային նշանակությամբ չի օգտագործվում: Ստացվում է, որ մեր երկրում
գյուղատնտեսությունը
հողօգտագործման
առումով
մեծ
ներուժ
ունի:
Համապատկերն ավելի ակնառու է դառնում, երբ ի նկատի է առնվում նաև առկա ջրային ռեսուրսների ոչ լիարժեք օգտագործման հանգամանքը: Տարեկան մոտավորապես 7.3 մլրդ մ³ քաղցրահամ ջրային պաշարներից օգտագործվում է միայն
2.1 մլրդ. մլրդ մ³, որից ոռոգման 15 | P a g e
Երևանի ջերմատնային ՀԲԱԿգոտու ներդրումների կատարման աջակցման մեխանիզմները ՀԲԱԿ-ծրագրի ի գործունեության ռազմավարությունը
բանջարաբուծության ոլորտում
նպատակներով` 1-1,1 մլրդ. մ³: Մեծ պոտենցիալ կա 8 կլիմայական գոտիների առկայությամբ պայմանավորված
արտադրության
բազմազանեցման,
գոտիականության
զուգորդմամբ
արտադրության տարածքային առավել ինտենսիվ գրաֆիկների մշակման և արտադրության գիտական հիմքերի զարգացման գործում: «Հայկական բերքի առաջմղման կենտրոնի»
գնահատմամբ
բուսաբուծական
արտադրության զարգացման այս և այլ պոտենցիալ հնարավորությունները չօգտագործելու գլխավոր
պատճառը ամբողջովին ներքին շուկային
հնարավորությունները թերագնահատելն կազմակերպված
աշխատանքների
է:
Պահանջվում է մեծածավալ և
կատարում
արտադրությունը արտաքին շուկաների
միտված լինելը և արտահանման
Հայաստանի
լավ
բուսաբուծական
կողմից թելադրվող հետևյալ հետևյա պահանջներին
համապատասխանեցնելու համար` համար •
արտաքին շուկաներում
պահանջվող
մեծ
քանակներով
արտադրանքի լուրջ
պակաս կա, թեև դրա արտադրության համար անհրաժեշտ ռեսուրսներն առկա են, •
արտադրությունը խիստ սեզոնային է, կանոնավոր ամսական
և բացակայում
խմբաքանակներով
են
շուրջտարի
արտահանման մատակարարումներ
իրականացնելու ապրանքային պաշարներ, լոգիստիկ հզորություններ, հզորություններ •
արտադրության մասնատվածության և փոքր ծավալների պատճառով ապրանքային պաշարներն անբավարար են նաև արտաքին շուկաներում պահանջվող որակական չափանիշների, առաջին հերթին ապրանքային տեսքի և արտաքին չափերի առումով,
•
նաև
այդ
նույն
տեխնոլոգիաներով
պատճառներով և
ցածր
արտադրությունը
տեխնիկական
վարվում
զինվածությամբ զինվածությամբ,
որի
է
հնացած արդյունքում
բերքատվությունը մնում է ցածր, ծախսերն օպտիմալացված չեն, չեն և հաճախ գներն արտաքին շուկաներում մրցունակ չեն: Հարյուր հազարավոր գյուղացիական տնտեսություններն
արտաքին շուկաների
պահանջների վերաբերյալ` մասնավորապես մա արտադրանքի տեսականու, տեսականու քանակների, մատակարարման գրաֆիկների, գրաֆիկների որակական պահանջների մասով բավարար ուղղորդում չեն 16 | P a g e
Երևանի ջերմատնային ՀԲԱԿգոտու ներդրումների կատարման աջակցման մեխանիզմները ՀԲԱԿ-ծրագրի ի գործունեության ռազմավարությունը
բանջարաբուծության ոլորտում
ստանում: Գյուղատնտեսական արտադրությունը կրում է խիստ սեզոնային բնույթ գլխավորապես կազմակերպված է բաց բնահողի վրա:
Գործող ջերմատները
բացառապես ներքին շուկայի պահանջարկի բավարարմանն տեխնոլոգիաներով և արդյունավետությամբ հետ են
են միտված:
և
նույնպես Դրանք
մնացել աշխարհում տեղի ունեցող
զարգացումներից, և որևէ չափանիշով արտաքին շուկաներում դրանց մրցունակության մասին խոսք լինել չի կարող:: Առկա ռկա ջերմատներում բանջարեղենի բերքատվությունը 1քմ հաշվով տատանվում է 15-25 25 կգ, մինչդեռ ժամանակակից ջերմատները` կախված տեխնոլոգիական
հագեցվածության
աստիճանից,
կարող
են
ապահովել
45 45-100կգ
արտադրանք: Բացառություն են կազմում միայն վերջին 1-2 տարիներին կառուցված ժամանակակից ջերմատները (մոտ ( 3-4 հա): Արտահանման մեծ ծավալների բացակայության արդյունքում հատկապես զարգացած չեն համապատասխան արժեշղթայի
կարողությունները, այդ թվում` թվում սառնարանային
տնտեսությունների, տեսակավորման և փաթեթավորման, բեռնափոխադրող մեքենայական համակազմի մասով: «Հայկական բերքի առաջմղման առաջմղման կենտրոնը» կենտրոնը»
գտնում է,
որ
Հայաստանն ունի
բավարար հնարավորություններ առաջիկա 7- 10 տարիների ընթացքում` ընթացքում` ա) առավելապես մասնավոր ներդրումների բանջարեղենի
արտադրությամբ
զբաղվող
ներգրավման ճանապարհով ստեղծել նորագույն տեխնոլոգիաների վրա
հիմնված մոտ մոտ 500 հա ջեռուցվող և 15001500-2000 հա չջեռուցվող ջերմատների և մոտ 121213 հազ. հազ. հա լրացուցիչ շրջանառության մեջ դրվող բաց բնահողի տնտեսությունների նոր համախումբ (կլաստեր)` կլաստեր)` կրկնապատկելով բանջարեղենի արտադրության ներկա ծավալները, ծավալները, բ) զուգորդելով բաց բնահողի և ջերմատների հզորությունները, հզորությունները, բանջարեղենի և արմատապտուղների
արտադրությունը դարձնել շուրջտարյա` շուրջտարյա` արտահանման
պահանջներին համապատասխանող առնվազն 600600-700 հազ. հազ. տոննա ապրանքային պաշարով, պաշարով, 17 | P a g e
Երևանի ջերմատնային ՀԲԱԿգոտու ներդրումների կատարման աջակցման մեխանիզմները ՀԲԱԿ-ծրագրի ի գործունեության ռազմավարությունը
բանջարաբուծության ոլորտում
գ)
զարգացնել
նման ծավալներով արտահանում
կազմակերպելու համախումբի
ամբողջ արժեշղթան` արժեշղթան` սկսած տեսակավորման, տեսակավորման, փաթեթավորման, փաթեթավորման, սառնարանային պահպանման կարողություններից մինչև որակի մոնիթորինգի տեղափոխման
ու
արտաքին
շուկաներում
իրացումը
ու գնահատման, գնահատման, կազմակերպելու
կարողությունները, կարողությունները, դ) ջերմատների ու բաց բնահողի արտադրության արտադրության վերոհիշյալ ծավալների ստեղծման միջոցով
ապահովել
արտահանման ընդլայնվող լոգիստիկ կարողությունների
արդյունավետությունը
և ավտոտրանսպորտի ներմուծման ու արտահանման
ծավալների
ներկա
բացասական
հաշվեմնացորդի
հաղթահարումը,, հաղթահարումը
որը
հավասարազոր է բուսաբուծական բուսաբուծական արտադրանքի արտահանումների տարեկան ծավալներն արտաքին
առնվազն 40 անգամ ավելացնելուն և այդ ապրանքային խմբերի գծով առևտրի
հաշվեկշռում
ներմուծումների
համեմատ
արտահանման
ծավալների 2010թ 2010թ. 13,5 անգամ պակասուրդը առնվազն 2,82,8- 3 անգամ հավելուրդով փոխարինելուն փոխարինելուն :
Նշված նախագծումների համար հիմք են ծառայել` ծառայել` պարենամթերքի արտաքին շուկաներում տեղի ունեցող զարգացումները, զարգացումները Հայաստանի
բնակլիմայական
նպաստավոր
պայմանները պայմանները`
500-2500մ
բարձրությունների վրա ինչպես ջեռուցվող ու չջեռուցվող ջերմատների զարգացման, այնպես էլ բաց բնահողի մշակաբույսերի աճեցման համար, նախկինում ավանդաբար արտաքին շուկաներում դերակատարում չունեցած, սակայն վերջին տասնամյակներում ամյակներում մեծապես
ակտիվացած առանձին ոչ մեծ երկրների
հաջողությունները, սննդամթերքի արտահանմամբ
զբաղվող առանձին ընկերությունների փորձով
ամրապնդված հայկական բերքի նկատմամբ արտաքին շուկաներում պահանջարկի անընդհատ ընդլայնման հանգամանքը:
18 | P a g e
Երևանի ջերմատնային ՀԲԱԿգոտու ներդրումների կատարման աջակցման մեխանիզմները ՀԲԱԿ-ծրագրի ի գործունեության ռազմավարությունը
բանջարաբուծության ոլորտում
3. Բանջարաբուծական արտադրության և արտահանման համախմբի (կլաստեր կլաստեր)) ՀԲԱԿ--ի ռազմավարությունը ստեղծման ՀԲԱԿ
Նշված համախմբի անհրաժեշտ բաղկացուցիչներն են` 1. Բանջարաբուծական մթերք արտադրողները` արտադրողները •
հանրապետության բոլոր մարզերում տեղաբաշխված բաց բնահողի վրա աշխատող գյուղացիական տնտեսությունները, տնտեսությունները
•
բանջարաբուծական խոշոր և միջին ապրանքարտադրողները,
•
գործող և նոր ստեղծվող ջերմատնային տնտեսությունները,
2. Բանջարեղենի սելեկցիոն սելեկցիոն--սերմնաբուծական
և գիտագործնական, գիտագործնական,
կրթական
կարողություններն ու մասնագիտացված կառույցները, 3. Բանջարաբուծական
ապրանքային
արտադրանքի
տեսակավորման
ու
փաթեթավորման կարողություններն ու մասնագիտացված ընկերությունները, ընկերությունները 4. Բանջարաբուծական ապրանքային արտադրանքի պահպանությունն իրականացնող սառնարանային կարողություններն ու մասնագիտացված ընկերությունները, ընկերությունները 5. Բանջարաբուծական գնահատումն
ապրանքային
իրականացնող
արտադրանքի
որակի
կարողություններն
ու
մոնիթորինգն
ու
մասնագիտացված
ընկերությունները, 6. Բանջարաբուծական բեռնափոխադրող
ապրանքային կարողություններ կարողություններն
արտադրանքն ու
արտաքին
մասնագիտացված
շուկաներ
ընկերությունները
(ավտոտրանսպորտ, լաստանավեր և այլն), 7. Արտաքին շուկաներում վաճառահանման կարողություններն ու մասնագիտացված ընկերությունները:
19 | P a g e
Երևանի ջերմատնային ՀԲԱԿգոտու ներդրումների կատարման աջակցման մեխանիզմները ՀԲԱԿ-ծրագրի ի գործունեության ռազմավարությունը
բանջարաբուծության ոլորտում
Բանջարեղենի արտադրության և արտահանման հայաստանյան ԿԼԱՍՏԵՐ Գործակցող կառույցներ
Աջակցող կառույցներ
Որակի մոնիթորինգի և գնահատման կառույցներ
Ֆինանսական կառույցներ
Ջերմատներ արտադրող ընկերություններ
Գործակցող կառույցներ
Պետական կառույցներ
Ապակեպատ ջերմատներ
Բույսերի աճեցման նյութեր արտադրող և մատակարարող կառույցներ
Թաղանթապատ ջերմատներ
Հայկական բերքի առաջմղման կենտրոն
Արտադրողներ
Տեսակավորման ու փաթեթավորման կարողություններ
Գործակցող կառույցներ
Սառնարանային և պահպանման կարողություններ
Ֆերմերային տնտեսություններ
Գյուղացիական տնտեսություններ
Գյուղատնտեսության ոլորտի հասարակական կազմակերպություններ
Արտահանողներ Իրացնող ընկերություններ
Բեռնափոխադրող ընկերություններ
Միջազգային կառույցներ
Կրթական հաստատություններ
Սելեկցիոն- սերմնաբուծական և ինովացիոն կառույցներ
Գործակցող կառույցներ
Ջրամատակարարման կարողություններ
Նախագծային և շինարարական ընկերություններ
Էներգիայի արտադրողներ և մատակարարներ
20 | P a g e
Երևանի ջերմատնային ՀԲԱԿգոտու ներդրումների կատարման աջակցման մեխանիզմները ՀԲԱԿ-ծրագրի ի գործունեության ռազմավարությունը
բանջարաբուծության ոլորտում
Բանջարաբուծական մթերքների արտադրությու արտադրությունը թյունը. նը. 2006-2010 թթ. Հայաստանում թարմ բանջարեղենի հիմնական տեսակների և կանաչեղենի
փաստացի միջին տարեկան
արտադրության
և ներքին սպառման
Ներքին տարեկան պահանջարկը /հազ. հազ. տոննա/ տոննա/ 125-130
Տեղական արտադր. արտադր. բաժինը ներքին պահանջարկի մեջ (%) 98,9
պահանջարկի համադրությունը. համադրությունը ՑանքաՑանքատարածքը /հազ. հազ. հա/ հա/ կաղամբ բոլոր տեսակների վարունգ լոլիկ պղպեղ սմբուկ սեղանի ճակնդեղ սեղանի գազար գլուխ սոխ սխտոր Կանաչեղեն
Համախառն բերքը /հազ. հազ. տոննա/ տոննա/
3.6
128.6
2.4 6.7 1.7 1.1 0.7 1.0 2.2 0.9 -
74.1 293.0 50.0 38 15.0 22.8 53.8 9.1 60.0
74-75 290-295 54-55 40-41 15-15.5 20-21 60-65 9-9.5 60-70
98,8 99,3 90,9 92,7 96,8 99,0 82,9 95,8 85,7
Ինչպես երևում է բերված աղյուսակի տվյալներից, թարմ բանջարեղենի հիմնական տեսակների և կանաչեղենի մասով հանրապետության արտադրանքի ծավալները չեն գերազանցում ներքին սպառման առավելագույն պահանջները, իսկ հատկապես գլուխ սոխի, կանաչեղենի, պղպեղի և սխտորի
մասով առկա է նաև արտադրության զգալի պակաս:
Այսինքն, արտահանման համար
նաև բանջարեղենի առանձին տեսակների մասով
անհրաժեշտ ապրանքային քանակություն չի արտադրվում: Իհարկե, Իհարկե հաշվի առնելով արտադրության խիստ սեզոնայնությունը, սեզոնայնությունը ամռան և աշնան ամիսներին արտադրությունը գերազանցում է ներքին սպառման ծավալները, և առաջանում է արտահանման համար որոշակի
քանակություն: Այդ քանակներն էլ, խիստ սեզոնայնությանը զուգահեռ,
սահմանափակվում
են
արտադրանքի
ապրանքային
տեսքի,,
արտաքին
թերությունների պատճառով: Եվ հակառակը` հատկապես բաց բնահողի բնահող
չափերի
սեզոնից դուրս 21 | P a g e
Երևանի ջերմատնային ՀԲԱԿգոտու ներդրումների կատարման աջակցման մեխանիզմները ՀԲԱԿ-ծրագրի ի գործունեության ռազմավարությունը
բանջարաբուծության ոլորտում
գտնվող ժամանակահատվածում ներքին շուկայի պահանջարկի որոշակի մաս (տարեկան մոտ 20-21 հազ. տոննա բանջարեղեն և արմատապտուղ) բավարարվում է ներմուծումների հաշվին: Հանրապետությունն, իհարկե, իհարկե ունի հնարավորություններ բանջարեղենի, բանջարեղենի կանաչեղենի և արմատապտուղների
արտադրության Կենտրոնի նախանշած տարեկան ծավալները արտադրության`
գերազանցելու համար: Կենտրոնի նախանշած տարեկան առնվազն 600-700 հազ. տոննա ծավալները գնահատված են այն ենթադրությամբ, որ ապահովեն արտադրության ներկա խիստ սեզոնայնության ու հանրապետության
ավտոտրանսպորտի ներմուծման ու
արտահանման ծավալների ներկա բացասական հաշվեմնացորդի հաղթահարումը, հաղթահարումը ինչպես նաև արտահանման լոգիստիկ կարողությունների արդյունավետությունը: արդյունավետությունը
Կենտրոնի գնահատմամբ այդ ուղիները հետևյալներն են. են. 1. Բաց բնահողի վրա արտադրության ընդլայնում. ընդլայնում.
Ժամանակավորապես չմշակվող
վարելահողերի մեծ տարածքներն ու ջրային առկա պաշարները Կենտրոնի գնահատմամբ թույլ են տալիս լրացուցիչ առնվազն 12- 13 հազ. հա բաց բնահողի վրա ընդլայնել բանջարեղենի,
կանաչեղենի և արմատապտուղների արտադրությունը: արտադրությունը
Հայաստանը
գտնվում է ծովի մակարդակից 300-4000 մ բարձրության վրա, որը հնարավոր է դարձնում արտադրել բազմատեսակ և բարձրարժեք
մշակաբույսեր, իսկ 8 կլիմայական գոտիների
առկայությունն էլ հնարավորություն է տալիս հերթագայություն սահմանել արտադրության կազմակերպման
գործում
և
տարվա
մեջ
զգալիորեն
երկարացնել
բերքահավաքի
տևողությունը: 2.
Ժամանակակից ջերմատնային արտադրության ինտենսիվ զարգացում. զարգացում. Հայաստանի
բուսաբուծական արտադրության չորս հիմնական թույլ
կողմերը` կարկտահարության և
ցրտահարության հետ կապված բերքի մեծ կորուստները,
արտադրո արտադրության խիստ
սեզոնայնությունը, բերքատվության ցածր մակարդակը և արտահանման ապրանքային պաշարների պակասը հաղթահարելու կարևոր միջոց կարող է դառնալ ջեռուցվող և 22 | P a g e
Երևանի ջերմատնային ՀԲԱԿգոտու ներդրումների կատարման աջակցման մեխանիզմները ՀԲԱԿ-ծրագրի ի գործունեության ռազմավարությունը
բանջարաբուծության ոլորտում
չջեռուցվող
ջերմատնային
Մասնավորապես,
լոլիկի,
խոշորամասշտաբ պղպեղի պղպեղի,
սմբուկի
արտադրության մասով
կազմակերպումը:
ջեռուցվող
ջերմատներում
բերքատվությունը առնվազն 10 անգամ գերազանցում է բաց բնահողի ցուցանիշները, իսկ վարունգի դեպքում`
նույնիսկ
20-25
անգամ:
Կլիմայի առումով Հայաստանն
ունի
բարենպաստ պայմաններ ջերմատներում բանջարեղենի, կանաչեղենի, կանաչեղենի հատապտուղների և ծաղիկների մրցունակ արևափայլի
արտադրության
տևողությունը,
տարվա
համար:
ընթացում
Մասնավորապես Մասնավորապես, արևային
օրերի
օրվա ընթացքում քանակը,
արևային
ճառագայթման ինտենսիվությունը և այլ համապատասխան գործոններ խիստ կարևոր են ջերմատների արդյունավետ շահագործման համար: Միևնույն ժամանակ, ժամանակ ջերմաստիճանը ցերեկային և գիշերային
ժամերին էապես տատանվում է, ինչը կարևոր հանգամանք է
բույսերի աճի խթանման և համային որակների համար:
Կենտրոնի գնահատմամբ Հայաստանի մարզերում, որոնք տեղաբաշխված են տարբեր կլիմայական
գոտիներում,,
հնարավոր
է
5-7
տարվա
ընթացքում
կառուցել
ամենաժամանակակից տեխնոլոգիական լուծումներով հագեցած մոտ 500 հա ջեռուցվող և 1500-2000 հա չջեռուցվող ջերմատներ: ջերմատներ
Մասնավորապես,
Կենտրոնն
արդեն
կոնկրետ
նախապատրաստական
և
կազմակերպչական աշխատանքներ է իրականացնում Երևանի ՋԷԿ-ին ին հարող տարածքում ջերմատնային գոտու ստեղծման ուղղությամբ: Առաջին փուլում նախատեսվում է
երեք
տարիների ընթացքում կառուցել մոտ 50-53 հա ջերմատներ` իրենց համապատասխան տեսակավորման ու փաթեթավորման, փաթեթավորման սառնարանային և այլ լոգիստիկ կարողություններով: Նշված գոտու ընտրությունը պայմանավորված է հողատարածքների,, ջրային և էներգետիկ ռեսուրսների առկայությամբ և Երևանի ՋԷԿ-ից կենտրոնացված համակարգով ջեռուցման առավել մատչելի հնարավորություններով: հնարավորություններով Կարևոր հանգամանք է,, որ երկրի տարածքում
ջերմատների կառուցումը որպես
կանոն լինի ոչ թե կամայական տեղաբաշխմամբ, այլ կենտրոնանա թվով 6-7 ջերմատնային գոտիներում: Դա հնարավորություն կընձեռի ինչպես էներգետիկ ու ջրամատակարարման 23 | P a g e
Երևանի ջերմատնային ՀԲԱԿգոտու ներդրումների կատարման աջակցման մեխանիզմները ՀԲԱԿ-ծրագրի ի գործունեության ռազմավարությունը
բանջարաբուծության ոլորտում
ենթակառուցվածքների, այնպես էլ գոտու լոգիստիկ կարողությունների (սածիլների աճեցում, սառնարաններ, տեսակավորում, տեսակավորում փաթեթավորում և այլն) ստեղծման համար ներդրումների զգալի խնայողության, խնայողության
տեխնոլոգիական նոր լուծումների մշակման,
գնումների և վաճառահանման խնդիրներում համատեղման
ճանապարհով
անհրաժեշտ
կարողությունների ու աշխատանքների
սիներգիկ
արդյունքի
ստացման
համար:
Բանջարեղենի ոլորտում սելեկցիոնսելեկցիոն-սերմնաբուծության և գիտագործնական կարողությունները. կարողությունները. Բանջարեղենի արտադրության արդյունավետության և արտաքին շուկաներում մրցունակության բարձրացումը մշտական խնդիր է ցանկացած երկրում և յուրաքանչյուր արտադրողի
համար:
Հաշվի
առանձնահատկությունները,, համապատասխանեցումը սերմնաբուծական
առնելով
յուրաքանչյուր
մշակաբույսերի
տվյալ
պայմաններին
երկրի
բնակլիմայական
կոնկրետ հնարավոր
է
տեսակների
դառնում
սելեկցիոն-
կարողությունների զարգացման միջոցով: Այդ կարողությունների
զարգացումն անհրաժեշտ նախապայման է ինչպես մշակաբույսերի բերքատվության բարձրացման,
այնպես
բեռնափոխադրելիության
էլ
ցրտադիմացկունության, հատկանիշների
բերքի
բարելավման,
պահպանության արտաքին
ու
չափերի,
սննդարարության ու համային որակների բարելավման համար: Հատկապես արտադրության և արտահանման ծավալների նախատեսվող կտրուկ աճի պայմաններում մեծապես աճելու են սերմերի ու սածիլների օգտագործման ծավալները: Սերմերի
ու
սածիլների
արդյունավետ
մատակարարման
ուղին
պետք
է
դառնա
Հայաստանում դրանց արտադրության կազմակերպումը: Դա իր հերթին պահանջում է տվյալ ուղղությամբ գիտահետազոտական և փորձարարական գործի արմատական բարելավում: Առավել ևս, որ Հայաստանում նախկինում կատարվել են արդյունավետ մշակումներ, որոնց կիրառումն արտադրության մեջ այսօր էլ մասնավորապես
այժմեական է: Այդպիսի մշակումներ կան
ՀՀ գյուղատնտեսության նախարարության համակարգում գործող 24 | P a g e
Երևանի ջերմատնային ՀԲԱԿգոտու ներդրումների կատարման աջակցման մեխանիզմները ՀԲԱԿ-ծրագրի ի գործունեության ռազմավարությունը
բանջարաբուծության ոլորտում
“Բանջարաբոստանային և տեխնիկական մշակաբույսերի գիտական կենտրոնում”, կենտրոնում ՀՀ ԳԱԱ «Հիդրոպոնիկայի
պրոբլեմների
ինստիտուտում»
և
այլ
հաստատություններում հաստատություններում:
Այդ
կառույցների մշակումները բանջարաբուծության համախմբի զարգացմանը զուգընթաց դառնալու են ավելի ու ավելի պահանջված: Արտադրող խոշոր կազմակերպությունները դառնալու են նրանց կարևոր առևտրային գործընկերներն ու պատվիրատուները: պատվիրատուները Հատկապես պետք է հաշվի առնել լոլիկի ու վարունգի տեղական կամ տեղում բարելավված տեսակների համային բարձր հատկանիշները, հատկանիշները որոնց հետագա բարելավումները կարող են լավ հեռանկարներ ապահովել ջերմատներում և բաց բնահողի վրա արտադրության զարգացման համար:
Որակի մոնիթորինգն ու գնահատումը. գնահատումը. Սա համախմբի ձևավորման ու զարգացման առանցքային հանգույցներից մեկն է: Այս հարցում հիմնական անելիքները բաժանվում են երկու խմբի`` ինստիտուցիոնալ և տեխնիկական: Առաջինում կարևոր սկզբունքներից է ունենալ կառույց, կառույց որն էական շահեր ունենա արտադրության և արտահանման արտահանմ զարգացման, հայկական բերքի հեղինակության ու ճանաչվածության ընդլայնման ու դրանք մշտապես բարձր պահելու հարցում:
Մյուս
առանցքային սկզբունքն այդ կառույցի գործունեության մեջ` մթերքի որակի մոնիթորինգ և գնահատում կատարելու հարցերում
լիակատար անկախության ապահովումն է և
արտադրողների, սպառողների, սպառողների այլ գնորդների, պետական կառույցների միջամտության բացառումը: Նշված անկախությունն էական է հատկապես արտադրողների ու գնորդների (արտահանողների)
միջև
երկարաժամկետ,
կայուն
պայմանագրային պայմանագրային-պատվերային
համակարգի զարգացման համար: համար Հայտնի է, որ այսօր գյուղատնտեսական արտադրանք արտադրողները, հատկապես մանր գյուղացիական տնտեսությունները, տնտեսությունները որպես կանոն, չեն կարողանում պահպանել գնահատումն
մթերող-գնող
կառույցների
իրենց շահերը իրականացնելու
հետ
հարաբերություններում
փաստել
ու
արտադրանքի որակի հետ կապված հարցերում: Որակի գործընթացում գնորդը դեռևս շարունակում է
մնալ
25 | P a g e
Երևանի ջերմատնային ՀԲԱԿգոտու ներդրումների կատարման աջակցման մեխանիզմները ՀԲԱԿ-ծրագրի ի գործունեության ռազմավարությունը
բանջարաբուծության ոլորտում
միակողմանի թելադրողի դերում: դերում Այդ առումով անհրաժեշտ է ունենալ անկախ և անաչառ կառույց: Այս
գործում
մյուս
կարևոր
նախադրյալը
համապատասխան
տեխնիկական
զինվածությամբ լաբորատոր կարողությունների կարողո ստեղծումն է, որը թույլ կտա արտաքին առևտրում սահմանված նորմերին ու ստանդարտներին համապատասխան որակական գնահատումներ իրականացնել: իրականացնել Դա` արտադրության ընթացքում որակի մոնիթորինգի համակարգի հետ միասին, մի կողմից ճիշտ ազդակներ կհաղորդի արտադրողներին, արտադրողներին մյուս կողմից
արտաքին
շուկաներում
կբարձրացնի
վաճառահանողների
բանակցային
հնարավորություններն ու հայկական բերքի հեղինակությունը, պայմաններ կստեղծի հայկական բերքի ընդհանուր բրենդի ստեղծման ու առաջմղման համար: համար Համակարգի ինստիտուցիոնալ լուծումները և տեխնիկական կարողությունները արողությունները պետք է ապահովեն նաև նրա արագագործության բարձր մակարդակը: Այդ առումով տեխնիկական հագեցվածության հետ միասին շատ կարևոր է այդ կառույցի պատասխանատվության և նրա ծառայությունների մատուցման հստակ ու դյուրին կանոնակարգերի ամրագրումը: ամրագրումը
Բանջարեղենն արտաքին շուկաներ բեռնափախադրող կարողությունները. կարողությունները. Հայաստանից ապրանքների արտահանման ծավալների փոքր լինելու արդյունքում, ըստ
էության,
պահանջ
ավտոտրանսպորտային
չի
եղել
խոշորածավալ
կարողությունների
ստեղծման
և
տեխնիկապես ու
զարգացման
հագեցված համար:
Հայաստանյան բեռնափոխադրող ընկերությունների ներկա քանակական և տեխնիկական կարողություններն առնվազն 8--10 անգամ պակաս են տարեկան 600-700 700 հազ. տոննա բերքի բեռնափոխադրումներ իրականացնելու համար: Արտահանման նման ծավալների դեպքում կառաջանա պահանջ
բուսաբուծական արտադրանքի բեռնափոխադրումների համար
տեխնիկապես հագեցված մոտ 2000 միավոր ժամանակակից ավտոմեքենաների համակազմ ունենալու համար: Այդպիսի ծավալների դեպքում միանգամայն իրատեսական պետք է 26 | P a g e
Երևանի ջերմատնային ՀԲԱԿգոտու ներդրումների կատարման աջակցման մեխանիզմները ՀԲԱԿ-ծրագրի ի գործունեության ռազմավարությունը
բանջարաբուծության ոլորտում
գնահատել արտադրող ֆիրմաներից հայաստանյան մի քանի
ընկերությունների կողմից
լիզինգի կամ այլ եղանակով մեքենաների ձեռք բերումն ու շահագործումը: շահագործումը Արդեն
այժմ,
երբ
դեռևս
շատ
անելիքներ
կան
բեռնափոխադրման
կայուն
ճանապարհային սխեմաների և այլ երկրներ բուսաբուծական արտադրանքի ներմուծման գործընթացների
կանոնակարգման նակարգման
առումով,
առանձին
հաստատում է, որ միանգամայն իրատեսական է համակազմի ստեղծումը, դրանցով
ընկերությ ընկերությունների
փորձը
ամենաժամանակակից մեքենաների
բուսաբուծական
մթերքների արտահանումն ու
շահավետ վաճառահանումը: Սկսված այդ դրական գործընթացները պետք է զարգացնել` դրանց ծավալման և կայունացման տեսակետից: Իհարկե, բեռնափոխադրումների ճանապարհային սխեմաների առումով դեռևս շատ են անելիքները: Մասնավորապես, Մասնավորապես մինչ այժմ դեպի ՌԴ շուկաներ բուսաբուծական մթերք արտահանելու միայն մեկ ճանապարհ է առկա` Վրաստանի տարածքով, տարածքով Վերին Լարսի անցուղով, որը հայտնի է իր կլիմայական և այլ պայմաններից խիստ կախվածությամբ ու անկայունությամբ:
Օդային փոխադրումները
ծավալների սահմանափակության և
թանկության առումով կիրառելի են մթերքների աննշան մասի համար և այլընտրանք չեն կարող ծառայել:
Արտահանման ծավալների ավելացումը կպահանջի այլընտրանքային
երթուղիների գործարկում: Ակներև է, որ այդ լուծումները
հնարավոր կլինեն
միայն
Վրաստանի, Իրանի և ՌԴ-ի հետ միջպետական հարաբերությունների մակարդակում: Նման այլընտրանքային
երթուղիների
ստեղծումը
կամրապնդի
բեռնափոխադրումների
հուսալիությունը, կնպաստի մրցակցության ավելացմանը, փոխադրումների ծախսերի նվազմանը և առկա միակ երթուղուց միակողմանի կախվածության էապես մեղմմանը:
27 | P a g e
Երևանի ջերմատնային ՀԲԱԿգոտու ներդրումների կատարման աջակցման մեխանիզմները ՀԲԱԿ-ծրագրի ի գործունեության ռազմավարությունը
բանջարաբուծության ոլորտում
Արտաքին շուկաներում վաճառահանման կարողությունները. կարողությունները. Որպես հայկական բերքի արտահանման- վաճառահանման հիմնական պոտենցիալ շուկաներ Կենտրոնը դիտարկում է
ՌԴ, Մերձավոր Արևելքի և եվրոպական երկրների
շուկաները: Այդ շուկաներ մուտք գործելու և հաջողությամբ ընդլայնվելու համար կարևոր է իրատեսական և մանրազնին մարքեթինգի իրականացումը, որակի ստանդարտների ներդրումն ու վերահսկումը: Ընդորում, Ընդորում պետք է ի նկատի ունենալ, որ որպես կանոն, ամեն մի երկրում յուրաքանչյուր ապրանքատեսակի գծով մրցակիցները տարբեր են: Կենտրոնն այժմ իրականցնում է այդ շուկաների ուսումնասիրությունը: Մրցակցային առավելությունների առ ու թույլ
կողմերի,
վտանգների
ու
հնարավորություների
վրա
հիմնված
մանրազնին
հետազոտություններն ու վերլուծությունները հնարավորություն կտան ճշգրտորեն որոշել յուրաքանչյուր շուկայում հայկական բերքի
արդյունավետ հնարավոր դիրքավորումն ու
ակնկալիքները, որից կախված էլ ավելի կհստակեցվեն արտադրական և ներդրումային ծրագրերն ու քաղաքականությունը: քաղաքականությունը Հաշվի առնելով մրցակից երկրների համեմատ սկզբնական շրջանում հայաստանյան արտադրության ծավալների փոքրությունը, փոքրությունը շրջանակի
ստեղծումը,
որը
շատ կարևոր է
հնարավորություն
կտա
ինստիտուցիոնալ այնպիսի հայկական
վաճառահանումը տարբեր սուբյեկտների կողմից իրականացնել
արտադրանքի
փոխհամաձայնեցված
քաղաքականությամբ ու գործողություններով: գործողություններով Մասնավորապես, նպատակահարմար է հայկական բերքի ընդհանրական բրենդի ստեղծումն ու դրա միասնական զարգացումը, վարկանիշի պահպանումը: Կենտրոնն այժմ նախաձեռնել է այդպիսի բրենդի ստեղծման գործընթացը,
որն
այնուհետև
կներկայացվի
պոտենցիալ
արտադրողներին
ու
վաճառահանողներին` միասնական որոշումների կայացման համար: Վաճառահանման հաջողության համար մյուս կարևոր նախադրյալը
շուկաների
վերաբերյալ տեղեկատվության հուսալի աղբյուրների կազմակերպումը և համախմբի մասնակիցներին մշտապես բավարար տեղեկատվական հոսքով
ապահովումն է: Դա
28 | P a g e
Երևանի ջերմատնային ՀԲԱԿգոտու ներդրումների կատարման աջակցման մեխանիզմները ՀԲԱԿ-ծրագրի ի գործունեության ռազմավարությունը
բանջարաբուծության ոլորտում
նույնպես արդյունավետ կարող է լինել համախմբի մասնակիցների ընդհանրական գործողությունների միջոցով: Հաջորդ
կարևոր
նախադրյալը
վաճառահանման
երկրներում
գործընթացի
կազմակերպման լոգիստիկ կարողությունների պլանավորված ստեղծումն է (սառնարաններ, փաթեթավորում, բաշխման մեջ ներգրավված տրանսպորտ և այլն):
Ներդրումների ներգրավման հիմնական մոտեցումները Միջազգային փորձը վկայում է, որ մեկ ջերմատան օպտիմալ չափերը տատանվում են 4-6 հա միջև: Այդպիսի ջերմատան ստեղծման համար` կախված բնակլիմայական պայմաններով թելադրված կոնստրուկտիվ լուծումներից, տեխնոլոգիական հագեցվածության լուծումների
և
մշակաբույսի
ընտրությունից,
կպահանջվեն
6-13 13
մլն.
ԱՄՆ
դոլար
ներդրումներ: Նման 100-125 ջերմատների կառուցման համար պահանջվող ֆինանսական ռեսուրսներն առաջին հերթին իրատեսական չէ ակնկալել պետական բյուջեից: բյուջեից Այստեղ խոսք կարող է գնալ գլխավորապես մասնավոր ներդրումների մասին: Սակայն,
իրատեսական
չէ
նաև
ակնկալել,
որ
նման
ռեսուրսներ
կկարողանան
ամբողջությամբ ներդնել այդքան թվով տեղական ներդրողներ կամ դրանք կներգրավվեն տեղական ֆինանսական շուկաներից: շուկաներից Իրատեսական չէ նաև, որ օտարերկրյա մասնավոր ներդրողները ծրագրի սկզբում Հայաստանում նման ծավալուն ծրագրեր կիրականացնեն: Առավել հավանական սցենարն այն է, որ ներդրումները կսկսվեն տեղական գործարար շրջանակներից: Դա են փաստում Կենտրոնի քննարկումները որոշ գործարարների հետ: Կան գործարարներ, որոնք սեփական միջոցներով կֆինանսավորեն ծրագրի արժեքի 15-20 %-ը,
մնացած
գումարները
կներգրավվեն
առավելապես
արտաքին
ֆինանսական
շուկաներից: Այս դեպքում պետք է լուծել այդ շուկաները հայաստանյան գործարարներին մատչելի դարձնելու խնդիրը: Դա ՀԲԱԿ-ի կարևոր անելիքներից է:
29 | P a g e
Երևանի ջերմատնային ՀԲԱԿգոտու ներդրումների կատարման աջակցման մեխանիզմները ՀԲԱԿ-ծրագրի ի գործունեության ռազմավարությունը
բանջարաբուծության ոլորտում
Այստեղ կարող են կիրառվել բազմաթիվ գործիքներ: Սակայն,, շատ կարևոր է, որ և´ տեղական գործարար շրջանակները, շրջանակները լինեն, որ Հայաստանի պետությունը
և´
արտաքին ֆինանսական կառույցները վստահ
կարևորում է այդ ծրագիրը և աջակցում է դրա
իրականացմանը: Մասնավորապես, Մասնավորապես ծրագրի սկզբնական 2-3 տարիների իների ընթացքում որպես այդպիսի
քաղաքականության
նյութականացման
տարբերակների
դիտարկվել կոնկրետ ներդրումային ծրագրի արժեքի
թվում
կարող
է
20-25 տոկոսի չափով պետական
երաշխիքի տրամադրումը` ֆինանսական շուկաներից ներդրումների ներգրավման համար: Ծրագրի իրագործման սկզբնական տարիների հաջող պատմությունը բավարար հիմք կդառնա
հետագա
տարիներին
ֆինանսավորման
առավել
գործնական
և
դյուրին
մեխանիզմների կիրառման համար: համար Ներդրումային գրավչության գործոնների թվում պետք է հաշվի
առնել հետևյալ
իրողությունները. •
Հայաստանից արտահանվող ապրանքների
համար կիրառվում է ԱԱՀ-ի 0-ական
դրույքաչափ, •
գյուղմթերքների անմիջական արտադրողներն ազատված են դրանց իրացման մասով ստացվող շահույթների հարկումից, հարկումից
•
ՀՀ կառավարությունը կիրառում է ծրագրերի
շրջանակներում կներում
300 մլն դրամը գերազանցող ներդրումային
ներմուծվող
ապրանքների
ԱԱՀ-երի
վճարման
ժամկետները երեք տարով հետաձգելու պրակտիկա, •
ՌԴ և ԱՊՀ այլ երկրներ
Հայաստանից արտահանումներն ազատված են 15%
մաքսատուրքից` ի տարբերություն ԱՊՀ-ին չանդամակցող Թուրքիայի, Իրանի, Իսրայելի, Հոլանդիայի,, Իսպանիայի, Մարոկոյի, Չինաստանի
նման արտահանող
երկրների, •
Կենտրոնը
լուծում
է
ջերմատնային
գոտիների
ստեղծման
համար
հողահատկացումների, հողերի նկատմամբ իրավունքների գրանցման, գրանցման ջերմատնային գոտին ջերմային և էլեկտրական էներգիայի, բնական գազի ու ջրի մատակարարման և 30 | P a g e
Երևանի ջերմատնային ՀԲԱԿգոտու ներդրումների կատարման աջակցման մեխանիզմները ՀԲԱԿ-ծրագրի ի գործունեության ռազմավարությունը
բանջարաբուծության ոլորտում
ջրահեռացման
ընդհանուր
մայրուղային
հաղորդագծերի
կամ
էներգիայի
արտադրության աղբյուրների կառուցապատման հարցերը` ներդրողներին ազատելով այդ գործընթացների հետ կապված ժամանակատար և նրանց մասնագիտացումից հեռու խնդիրների լուծումներից` լուծումներից նաև զգալիորեն նվազեցնելով ծախսերը: ծախսերը
31 | P a g e
Երևանի ջերմատնային ՀԲԱԿգոտու ներդրումների կատարման աջակցման մեխանիզմները ՀԲԱԿ-ծրագրի ի գործունեության ռազմավարությունը
բանջարաբուծության ոլորտում
4.Նախագծի սոցիալ--տնտեսական հիմնական արդյունքները 4.Նախագծի իրականացումից ակնկալվող սոցիալ
Սույն նախագծի իրագործումը երկրի հասարակական-տնտեսական տնտեսական կյանքի համար կարող է ունենալ բազմաշերտ դրական ազդեցություններ: • Համախմբի արժեշղթայի ստեղծման ընթացքում հանրապետության տնտեսության մեջ ակնկալվում են մոտ 1 մլրդ ԱՄՆ $-ի ներդրումներ: • Գյուղատնտեսական արտադրանքի և արտահանման ծավալները կավելանան 600-700 մլն. ԱՄՆ $-ով կամ 2010թ. համեմատ այդ արտադրության ծավալները կաճեն 35-41 %-ով, ինչը համազոր է երկրի ընդհանուր արտահանման 59-69%-ով աճին ն: •
Սառնարանային
պահեստավորման պահեստավորման,
բեռնափոխադրումների
և
տեսակավորման,,
վաճառահանման
լոգիստիկ
փաթեթավորման,
շղթայի
ստեղծումը
բացի
ջերմոցային և հարակից գյուղացիական տնտեսությունների արտադրանքի իրացման խնդիրները լուծելուց, նման ծառայություններ կմատուցի նաև սեզոնային բնույթ կրող մյուս տարածքների արտադրողներին և աստիճանաբար լոկոմոտիվի դեր կկատարի բուսաբուծական արտադրության ության հետագա զարգացման գործում: • Ջերմատների տարածքում մոտ 150 ապակենտրոնացված (յուրաքանչյուրը յուրաքանչյուրը 100-150 տոննա տարողությամբ) և
դրանց տարածքից դուրս ընդհանուր 50-60 հազ. տոննա
տարողությամբ կենտրոնացված 5-6 սառնարանային տնտեսությունների ստեղծումը նախադրյալ
կդառնա
փոքր
ու
միջին
գյուղացիական
տնտեսությունների
արտադրանքների պահպանման և հետագա իրացման համար: • Նախատեսվող
կարևոր
արդյունքներից
մեկը
պետք
է
լինի
բանջարեղենի
«հովանոցային» տեսակի հայկական բրենդի ստեղծումը: • Արտահանման նման ծավալներով ավելացումը բացի երկրի վճարային հաշվեկշռի բարելավումից, կնպաստի արտաքին շուկաների հետ երկրի տնտեսությունը կապող տրանսպորտային և վաճառահանման նոր կարողություններ ու սխեմաներ, սխեմաներ որոնք մեծ ազդակ ու հարթակ կհանդիսանան նաև մյուս ճյուղերի շուկաների ընդլայնման համար: 32 | P a g e
Երևանի ջերմատնային ՀԲԱԿգոտու ներդրումների կատարման աջակցման մեխանիզմները ՀԲԱԿ-ծրագրի ի գործունեության ռազմավարությունը
բանջարաբուծության ոլորտում
• Թվով մոտ 2000 ավտոմեքենայով ավտոմեքենա համալրված կարողություններ ունեցող մի քանի խոշոր բեռնափոխադրումային մրցունակ ընկերությունների ստեղծումը կնպաստի բեռնափոխադրումների
ինքնարժեքի
նվազմանը:
Դա
թույլ
կտա
հաղթահարել
Հայաստանի բեռնափոխադրումների ներկա ամենախոցելի կողմերից մեկը: Ներկայում ավտոտրանսպորտով ներմուծման ծավալները արտահանմանը գերազանցում են 3,7 անգամ, և ներմուծվող բեռների երեք քառորդի դեպքում մեքենաները հետ են վերադառնում առանց բեռի,, և ամբողջ տրանսպորային ծախսերը վերագրվում են միայն մեկ ուղղությանը: 2010թ. ավտոմեքենաներով բեռնափոխադրումների արտահանման և ներմուծման ֆիզիկական ծավալների բացասական հաշվեմնացորդը կազմել է 569 հազ. տոննա: • Նախագծի իրականացումը դրականորեն կազդի նաև երկրում զբաղվածության խնդրի որոշակի մեղմացման վրա:: Ակնկալվում է ստեղծվող համախմբում մոտ 35- 40 հազ. նոր աշխատատեղերի ստեղծում: ստեղծում • Նախագիծը դրական ներգործություն կունենա նաև տեղական շուկայի վրա` մեղմելով բանջարաբուծական արտադրանքի գների սեզոնային տատանումները: տատանումները Էապես կնվազեն դրանց ներմուծման քանակները: քանակները • Տեղի կունենա շղթայի մաս կազմող նախագծային, շինարարական, շինարարական կրթական, ինովացիոն, ինչպես նաև ընդհանուր ֆինանսական և ապահովագրական կառույցների պատվերների ավելացում և նրանց կարողությունների հզորացում ու արդիականացում: • Նախագծի ամենակարևոր արդյունքներից մեկը տնտեսական նոր համախումբ և դրա արժեշղթա ստեղծելու և արտաքին շուկաներ մուտք գործելու կարողություններ, գործիքակազմ ու փորձառություն ունեցող ինստիտուցիոնալ կառույցի ձևավորումն է, որը խոշորամասշտաբ ծրագրեր ստեղծելու և իրագործելու գրավականներից մեկն է:
33 | P a g e
Երևանի ջերմատնային ՀԲԱԿգոտու ներդրումների կատարման աջակցման մեխանիզմները ՀԲԱԿ-ծրագրի ի գործունեության ռազմավարությունը
բանջարաբուծության ոլորտում
5.ՀԲԱԿ ՀԲԱԿ--ի առաջիկա հիմնական անելիքները անելիքները.. 5.ՀԲԱԿ
1. Ջերմատնային արտադրանքի արտադրության և արտահանման տնտեսական տնտես համախմբի ստեղծման
«master-plan»-ի
պատրաստում`
միջազգային
կազմակերպությունների
խորհրդատվական աջակցությամբ. աջակցությամբ 2. Ջերմատնային արտադրանքի արտադրության համապատասխան
հողահարթակների
6-7
գոտիների ստեղծման համար
տեղորոշման գործընթացի և ներդրումային
փաթեթների նախապատրաստում. նախապատրաստում 3. Երևանի ՋԷԿ-ին հարակից տարածքի վրա մոտ 50-53 հա արտադրական մակերեսով ջերմատնային գոտու ստեղծման ծրագրի մեկնարկ. 4. Նիդեռլանդների, Իսրայելի,, Ֆրանսիայի, ջերմատների
կոնստրուկցիաների
և
Գերմանիայի, Կորեայի և այլ երկրների տեխնոլոգիաների
ու
սարքավորանքների
ուսումնասիրության իրականացում, իրականացում արտադրողների հետ կապերի հաստատում և նրանց հետ
համագործակցության
օպտիմալ
մեխանիզմների
մշակում մշակում`
ներդրողներին
տեխնիկական աջակցություն տրամադրելու նպատակով. 5. Ռուսաստանի, եվրոպական և Մերձավոր Արևելքի երկրների բանջարեղենի շուկաների ուսումնասիրության իրականացում և վաճառահանման բանակցությունների վարում. 6. Համախմբի
ներսում բուսաբուծական
արտադրանքների որակի գնահատման
և
մոնիթորինգի ոչ պետական կարողություների կ ստեղծման ծրագրի պատրաստում. պա 7. Հայկական արտադրանքի ընդհանրական «հովանոցային» բրենդի և դրա օգտագործման ինստիտուցիոնալ-իրավական իրավական մեխանիզմների ստեղծման ծրագրի պատրաստում. պատրաստ 8. Արտաքին
ֆինանսական
դարձնելու
սխեմաների
աղբյուրները մշակում
և
հայաստանյան
ներդրողներին
հասանելի
դրանց
կազմակերպ կազմակերպման
ուղղությամբ
կողմից
մասնագիտական մասնագիտական-տեխնիկական
բանակցությունների վարում.. 9. Համախմբի
մասնակիցներին
ՀԲԱԿ-ի
աջակցություն տրամադրելու կարողությունների ստեղծում` հետևյալ հարցերում.
34 | P a g e
Երևանի ջերմատնային ՀԲԱԿգոտու ներդրումների կատարման աջակցման մեխանիզմները ՀԲԱԿ-ծրագրի ի գործունեության ռազմավարությունը
բանջարաբուծության ոլորտում
•
ջերմատների
և
սառնարանային
տնտեսությունների
տեխնոլոգիաների
ու
սարքավորումների, փաթեթավորման նյութերի, սարքերի ու տարաների, տարաների բեռնատար ավտոմեքենաների ու դրանց պահեստամասերի, դրանց մատակարարների ընտրության, •
արտասահմանյան ֆիրմաներից նյութատեխնիկական միջոցների ձեռքբերման և
ֆինանսական միջոցների ներգրավման սխեմաների ընտրության, •
ջերմատներում բույսերի աճեցման տեխնոլոգիաների ընտրության, ընտրության արտադրության
կազմակերպման
ու
զարգացման
հարցերում`
միաժամանակ
տարածելով
արտասահմանյան և տեղական հաջողված փորձառությունը, •
վաճառահանման
շուկաներ
մուտքի
և
պայմանագրերի
կնքման,
արտաքին
շուկաներում համախմբի մասնակիցների շահերի պաշտպանության, պաշտպանության •
վաճառահանման
շուկաներում
արդյունավետ
և
ներդաշնակ
գնային
քաղաքականություն վարելու, վարելու •
համախմբի մասնակիցների բիզնես-ծրագրերի ու ֆինանսական հոսքերի մշակման և
ֆինանսական
կառավարման կառավարման,
հաշվապահական
ու
հարկային
հաշվառման
աջակցության
նպատակով
կազմակերպման. 10.
Համախմբի
զարգացման
ծրագրերին
տեխնիկական
դրամաշնորհային ծրագրերի նախապատրաստում,
շնորհների ներգրավման համար
դոնորների հետ բանակցությունների վարում, այդ թվում CDM-ի քվոտաների վաճառքի և “fast start” մեխանիզմների օգտագործման լուծումների մշակում. 11.
Գիտական և
գործարար շրջանակների, պետական կառույցների
համագործակցության
մեխանիզմների
մշակում
և
հետ ՀԲԱԿ-ի
համագործակցության
խորհրդի
կազմավորում:
35 | P a g e
Երևանի ջերմատնային ՀԲԱԿգոտու ներդրումների կատարման աջակցման մեխանիզմները ՀԲԱԿ-ծրագրի ի գործունեության ռազմավարությունը
բանջարաբուծության ոլորտում
36 | P a g e