ကမၻာအ ့ ႀကီးဆံးု ဓမၼေစတီ ေခါင္းေလာင္းႀကီး • Posted by သားသား on April 16, 2011
ကမာၻ႕အၾကီးဆံးု ေခါင္းေလာင္းၾကီးမ်ား ဓမၼေစတီ ေခါင္းေလာင္းႀကီးသည္ ကမၻာ့အႀကီးဆံးု ေခါင္းေလာင္းအျဖစ္ သတ္မတ ွ ထ ္ ားေသာ ေခါင္းေလာင္း ကို စိနေ ္ ခၚသည့္ ေခါင္းေလာင္းတစ္ခု ျဖစ္သည္။ ယင္းကား မြနဘ ္ ာသာအားျဖင့္ 'အပိႏေ ၷ သာ္' သို႔မဟုတ္ 'ဓမၼေစတီ' ေခါင္းေလာင္းပင္ ျဖစ္သည္။ ေခါင္းေလာင္း ဘြ႕ဲ အမည္မွာ ျမန္မာဘာသာအားျဖင့္
'အဝိႏေ ၵ ဆာက္'ဟု ေခၚပါသည္။ ဓမၼေစတီ ေခါင္းေလာင္းသည္ ဇာကိလ ု ေ ို ကာ ေခါင္းေလာင္းထက္
မင္းကြန္းေခါင္းေလာင္းေတာ္ႀကီး တစ္ခစ ု ာ ပိ၍ ု ႀကီးမားေနသည္ကို အံၾ့ သဖြယရ ္ ာ ေတြ႕ရွရ ိ သည္။ ဓမၼေစတီ ေခါင္းေလာင္းကို ကမၻာ့အႀကီးဆံးု ေခါင္းေလာင္းအျဖစ္ သတ္မတ ွ ရ ္ မည္ ျဖစ္ေပသည္။ ထုိ႔အျပင္
ဇာကိလ ု ိုေကာ ေခါင္းေလာင္းသည္ (၁၈) ရာစုတင ြ ္ သြနး္ လုပေ ္ သာ ေခါင္းေလာင္းျဖစ္ၿပီး ဓမၼေစတီ ေခါင္းေလာင္းမွာ ေအဒီ ၁၅ ရာစုက သြနး္ လုပခ ္ ေ ဲ့ သာ ေခါင္းေလာင္း ျဖစ္သျဖင့္ ႏွစ(္ ၃ဝဝ) ပိ၍ ု
ေစာေနသည္ကုိ ေတြ႕ရွရ ိ သည္။ ထုေ ိ႔ ၾကာင့္ ဓမၼေစတီ ေခါင္းေလာင္းသည္ ကမၻာအ ့ ႀကီးဆံးု ေခါင္းေလာင္း ျဖစ္သင့ေ ္ ပသည္။ [1] ေခါင္းေလာင္းေတာ္ႀကီးကုိ ဆယ္ယရ ူ ရွမ ိ ည္ဆပ ို ါက မြနအ ္ မ်ဳိးသားတုိ႔၏ ယဥ္ေက်းမူ အေမြအႏွစ္ ေခါင္းေလာင္းႀကီးႏွင့္ ပက္သက္သည့္ အေသးစိတ္ အခ်က္အလက္တက ုိ႔ ုိ ျပည္သမ ူ ်ားသု႔ိ အေသအခ်ာ တင္ျပနိင ု ္မည္ ျဖစ္ပါသည္။ ၄င္းအျပင္ တရုပတ ္ ၏ ုိ႔ ေၾကးသြနအ ္ တတ္ပညာထက္ ႏွစေ ္ ပါင္း(၁၅၀၀)ခန္႔ ေစာသည့္ မြနတ ္ ၏ ုိ႔ ယုးိ ဒယားနုင ိ င ္ ံ ဘန္းခ်ိဳင္းေဒသ ေၾကးသြနး္ အတတ္ပညာအတြက္ ႀကီးမားေသာ သက္ေသ အေထာက္အထားတစ္ခု ျဖစ္လာမည္။
လွဴဒါန္း
ယခု ေရႊတဂ ိ ံု ေစတီေတာ္ ျမန္မာ့ သမုင ိ ္းတြင္ မြနတ ္ ၏ ို႔ မဂဒူးမင္းဆက္တင ြ ္ ၁၆ ဆက္ေျမာက္ မြနဘ ္ ရ ု င္ ဓမၼေစတီမင္း သည္
ဟံသာဝတီ (ယခု ပဲခးူ ) မွ အုပစ ္ းုိ ၿပီး ၁၄၈၀ ခုတင ြ ္ လူဦးေရ စစ္တမ္း ေကာက္ယခ ူ သ ဲ့ ည္။
ဓမၼေစတီမင္းႀကီးသည္ ဥပုက ိ ္၊ သမႏၲရာဇ္၊ ဘုရင္ရာဇာ၊ စြႏရ ၲ ာဇာ အမတ္ေလးဦးကို အိမဦ ္ းေရစာရင္း ေကာက္ယရ ူ န္ တာဝန္ ေပးခဲသ ့ ည္။ အမတ္မ်ားက အိမစ ္ ာရင္းသာမက အိမတ ္ င ုိ း္ မွ ေၾကးကုိပါ
ေကာက္ခခ ံ ဲ႔ရာ ေၾကးစင္ တစ္သန္းႏွင့္ ရွစသ ္ န ိ း္ ရရွခ ိ သ ဲ႔ ည္။ မင္းႀကီးက ေၾကးပါ ေကာက္ယခ ူ ေ ဲ႔ သာ အမတ္ေလးဦး အား အျပစ္ဒဏ္ေပး၏။ ေၾကးမ်ားကုိ ကာယကံရင ွ မ ္ ်ားအား ျပန္ေပးေစသည္။ ပုင ိ ္ရင ွ မ ္ ်ားက ျပန္မယူပဲ မင္းႀကီး သင့ေ ္ တာ္သလုသ ိ ာ အသံးု ျပဳရန္ေလွ်ာက္ထားေလသည္။ ထုေ ိ႔ ၾကာင့္ ဓမၼေစတီမင္းႀကီး သည္ ဤေၾကးမ်ားျဖင့္ အမတ္ႀကီး ဗညားအိမက ္ ုိ အႀကီးအမွဴး ခန္ေ ႔ တာ္မသ ူ ည္။ အမတ္ႀကီးသည္လည္း ေဇယဗာဟု၊ ပဲခးူ သဥတၱရာ၊ နႏၵစည္သေ ူ က်ာ္၊ သံဃရာဇာ စသည့္ ဆရာတုိ႔ အခါေပးသည့္ အတုင ိ း္
တေပါင္းလဆန္း (၈)ရက္၊ ၾကာသပေတးေန႔ သိဟလ ္ ဂ္တြင္ ပြဲႀကီးသဘင္ ႀကီးစြာျပဳ၍ ေခါင္းေလာင္းႀကီးကို သြနး္ လုပေ ္ စသည္။
အမတ္ႀကီးသည္လည္း ဆရာတုိ႔ အခါေပးသည့္အတုင ိ း္ တေပါင္းလဆန္း (၈)ရက္၊ ၾကာသာပေတးေန႔
သိဟလ ္ ဂ္တင ြ ္ ပြႀဲ ကီးသဘင္ျပဳ၍ ေခါင္းေလာင္းႀကီးကုိ ျပဳလုပေ ္ တာ္မသ ူ ည္။ သို႔ေသာ္ ေခါင္းေလာင္းႀကီးမွာ ထူးထူးျခားျခား အသံမျမည္ပရ ဲ ွိခသ ဲ႔ ည္။ (သမုင ိ ္းအရ ထုေ ိ ခါင္းေလာင္းႀကီးကုိ နကၡတေ ၱ ဗဒသေဘာအရ မေကာင္းေသာ ၁၄၈၄-ခု၊ ေဖေဖာ္ဝါရီလ (၅)ရက္ေန႔တင ြ ္ စတင္သန ြ ္းခဲၿ့ ပီး အသံမမည္ဟု ဆုသ ိ ည္။)
ေခါင္းေလာင္းသြနး္ လုပစ ္ ဥ္ `ေလာကဥာဏ´ အမည္ရိွ ေဗဒင္ဆရာတစ္ဦးက ေခါင္းေလာင္း သြနး္ လုပ္
ၿပီးလွ်င္ အျပစ္အနာအဆာမရွိ ေခ်ာေမာလိမမ ္႔ ည္။ သို႔ေသာ္အသံကာ ျမည္မည္မဟုတဟ ္ ု မင္းႀကီးအား ေလွ်ာက္၏။ မင္းႀကီးက အေၾကာင္းစုံေမးျမန္းရာ ေခါင္းေလာင္းျပဳလုပရ ္ န္ ဆရာတုေ ိ႔ ပးေသာ အခါသည္ နကၡတေ ္ ျခာက္လးုံ ျဖစ္သည္။ ေျခာက္လးုံ မွာ မိေက်ာင္းနကၡတ္ ျဖစ္သျဖင့္ မိေက်ာင္းမွာ လွ်ာမရွ၍ ိ အသံ
မျမည္ႏင ုိ ေ ္ ခ်။ မင္းႀကီးလည္း ေခါင္းေလာင္းကို မြနဘ ္ ာသာျဖင့္ အပိႏေ ၷ သာ္ဟု ဘြဲ႕အမည္ေပးၿပီး ေကာဇာ သကၠရာဇ္(၈၃၈)ခုႏစ ွ ္၊ သီတင္းကြၽတ္လျပည့ေ ္ န႔တင ြ ္ ေရႊတဂ ိ ရ ုံ င္ျပင္တင ြ ္ ခ်ိတဆ ္ လ ြဲ ဴွ ဒါန္း ေရစက္ခ်ေတာ္
မူသည္။ ေခါင္းေလာင္းႀကီးကုိ ျမန္မာဘာသာျဖင့္ “အဝိႏေ ၵ ဆာက္’’ဟု အမည္ရသည္။ (ေရႊတဂ ိ ံု ေစတီေတာ္ တည္ရိရ ွ ာ ကုနး္ ေတာ္ေပၚတြင္ ပထမဦးဆံုးလွဴဒါန္းေသာ ေခါင္းေလာင္းမွာ ဓမၼေစတီ ေခါင္းေလာင္းႀကီးပင္ ျဖစ္သည္။ ယခုအခါ ေရႊတဂ ိ က ံု န ု ္းေတာ္ေပၚရွိ ေခါင္းေလာင္းစုစုေပါင္း (၂၉)လံးု ရွသ ိ ည္။ သုေတသန= ေမယာအမ္တ)ီ
ေရွးေခတ္စာ မွတတ ္ မ္းမ်ားအရ ၄င္း ေခါင္းေလာင္းႀကီးတြင္ ေၾကးနီ အျပင္ ေရႊ၊ ေငြ တုလ ိ႔ ည္း ပါသည္ဟု
ဆုသ ိ ည္။ ေခါင္းေလာင္းထဲတင ြ ္ ျမ ႏွင့္ နီလာ ရတနာတုလ ိ႔ ည္း ျမႇဳပ္ထားသည္ဟု ဆုသ ိ ည္။ ဓမၼေစတီမင္း ဥစၥာႂကြယ္ဝ ပံအ ု ရ ၄င္းမွာျဖစ္ႏင ုိ သ ္ ည္။ ေခါင္းေလာင္းႀကီးသည္ ၁၂-ေတာင္ ျမင့ၿ္ ပီး ၈-ေတာင္ က်ယ္သည္။ တစ္ၿပိဳင္တည္းမွာပင္ ၅၀၀ပိႆာရွိ ေခါင္းေလာင္းအေသးလည္း သြနး္ ေလာင္းလွဴတန္း ခဲသ ့ ည္ဟု အဆုိ ရွသ ိ ည္။
ႏုင ိ င ္ ျံ ခားသားမ်ား ေရာက္ရိျွ ခင္း ေနာင္ ႏွစတ ္ စ္ရာ ၾကာၿပီးေနာက္ ၁၅၈၂ ခုတင ြ ္ အီတလီေက်ာက္ကန ု သ ္ ည္ `ဂစပါရုိ ဘယ္ဘ´ ီ သည္
ေရႊတဂ ိ ဘ ံု ရ ု ား သုေ ိ႔ ရာက္ရခ ွိ ၿဲ့ ပီး ေရႊတဂ ိ ဘ ံု ရ ု ားကုိ အေသးစိတ္ မွတတ ္ မ္းတင္ခသ ဲ့ ည္။ သူေရးခဲသ ့ ည္မွာ "ကြၽႏ္ပ ု ္ ေတြ႕ခဲရ ့ သည္မာွ အလြနခ ္ မ္းနားေသာ ခန္းမႀကီးထဲတင ြ ္ အလြန႔္အလြန္ ႀကီးမားေသာ
ေခါင္းေလာင္းႀကီး ရွၿိ ပီး အတုင ိ း္ အတာအားျဖင့္ ေျခာက္လမ ွ း္ ႏွင့္ သံးု ဖန္ ရွၿိ ပီး အထက္မွ ေအာက္သိ႔ု
စာလံးု တစ္ခႏ ု င ွ ့္ တစ္ခပ ု းူ ကပ္ေနေသာစာမ်ား အျပည့ေ ္ ရးထားၿပီး ဖတ္ရမည္ပံု မေပၚေပ။" ၁၅၃၀-ခုတင ြ ္ မြနဘ ္ ရ ု င္မ်ား၏ အာဏာစက္ က်ဆင္းလာၿပီး ၁၅၃၅-ခုတင ြ ္ ေအာက္ျပည္သည္ အထက္ျပည္ ႏွင့္ ျခားနားသြားသည္။ တစ္ခ်ိနတ ္ ည္းမွာ ဥေရာပကုနသ ္ ည္ ႏွင့္ စြန္႔စားရွာေဖြသမ ူ ်ား ေအာက္ျမန္မာျပည္ သုိ႔ ေရာက္လာၾကသည္။ ၁၅၉၀-ခုႏစ ွ မ ္ ်ားတြင္ ေပၚတူဂလ ီ မ ူ ်ိဳး စြနစ ္႔ ားရွာေဖြသူ `ဖီလစ္ဒဘ ီ ရုတတ ္ ို
ရနီကတ ု ´ ္ အား စီရမ္(သန္လ်င္)တြင္ ရခိင ု ဘ ္ ရ ု င္က ကုနသ ္ ယ ြ ရ ္ ံုးဖြငခ ့္ င ြ ့္ ေပးလုက ိ သ ္ ည္။ ၁၆၀၀-ခုတင ြ ္ သူ၏ၾသဇာမွာ ျမစ္ေၾကာင္းတစ္ေလွ်ာက္ ေဘးပတ္ဝန္းက်င္ အပါအဝင္ ဒဂံအ ု ထိ ေရာက္သည္။
ယူေဆာင္ျခင္း ခရစ္သကၠရာဇ္ ၁၆၀၈-ခုႏစ ွ တ ္ ြင္ ေပၚတူဂလ ီ မ ူ ်ဳိး ဖိလစ္ဒဘ ို ရစ္တသ ုိ ည္ ဓမၼေစတီေခါင္းေလာင္းႀကီးကုိ အရည္ႀကိဳ၍ အေျမာက္သန ြ ္းလုပရ ္ န္ ေတာင္ေပၚမွ လိမ ွ ခ ့္ ်၍ ျမစ္ကမ္းနားထိ ဆင္မ်ားျဖင့ဆ ္ ြဲကာ
ပုဇန ြ ေ ္ တာင္ ေရလက္ၾကားတြင္ ေဖါင္ေပၚသုိ႔ တင္ခသ ဲ့ ည္။ ေဖာင္ျဖင့္ သန္လ်င္သို႔ သယ္ေဆာင္ခသ ဲ႔ ည္။ သုေ ိ႔ သာ္ ပဲခူးျမစ္၊ ရန္ကန ု ျ္ မစ္ႏင ွ ့္ ငမုးိ ရိပ္ေခ်ာင္း သုးံ သြယဆ ္ ဆ ုံ ည္းရာ ေဒါပုျံ မစ္ ေနရာတြင္ ေဖာင္ပ်က္ၿပီး
ေခါင္းေလာင္းႀကီးမွာ ေရေအာက္သုိ႔ က်သြားခဲသ ့ ည္။ ဖိလစ္ဒဘ ုိ ရစ္တလ ို ည္း ေရေအာက္သု႔ိ ပါသြားခဲသ ့ ည္ ။ ေပၚတူဂတ ီ လ ုိ႔ ည္း ၄င္းကိခ ု းုိ ယူျခင္းေၾကာင့္ အထိနာသည္။ ေပၚတူဂီ ဂတ္ရးံု အား ေဒါသထြကေ ္ သာ ဗမာ မ်ားက တုက ိ ခ ္ က ုိ ္ခၿဲ့ ပီး မွတတ ္ မ္းမ်ားအရ ေပၚတူဂေ ီ ခါင္းေဆာင္မာွ ဝါးရင္းတုတျ္ ဖင့္ တစ္ခ်က္ျခင္း ရုက ိ ၍ ္ တေျဖးေျဖးျခင္း ေသေစသည္ ဟုဆသ ို ည္။ ေဒါပုျံ မစ္အကူးတြင္ ေဖာင္နစ္ၿပီး ေခါင္းေလာင္းႀကီး ေရထဲ
နစ္ျမွဳပ္သြားသည္မာွ ယေန႔ထက္တုင ိ ္ ျဖစ္သည္။ ဓမၼေစတီေခါင္းေလာင္း ေရေအာက္နစ္ျမွဳပ္ေနသည္မာွ ႏွစေ ္ ပါင္း (၄၀၀) နီးပါးရွေ ိ ခ်ၿပီ။ ( ဖီလစ္ ဒီဘေရဒိမ ု ာွ ရခိုငဘ ္ ရ ု င့တ ္ ပ္မေတာ္၏ ေၾကးစား စစ္ဗလ ုိ တ ္ စ္ဦးျဖစ္ပးီ ရခိင ု ဘ ္ ရ ု င့္ ထံမာွ သန္လ်ွ င္ ၿမိဳ႕ကို စားခြငေ ့္ လွ်ာက္ထား ရယူသျူ ဖစ္သည္။ သူအင္အားႀကီးမားလာေသာ အခါ ရခိင ု ဘ ္ ရ ု င္ကျို ပန္လည္
ပုနက ္ န္ေလသည္။ ထိုအခါ ရခိင ု အ ္ မ ိ ္ေရွ႕မင္း မင္းခေမာင္း ကိယ ု တ ္ င ို ဦ ္ းစီးေသာ ရခိင ု ဘ ္ ုရင့္ ေရတပ္မေတာ္ မွာ သန္လ်ွ င္ကို လာေရာက္တက ုိ ခ ္ က ို ေ ္ လသည္။ ဖီလစ္ဒဘ ီ ေရတိလ ု ည္း သေဘၤာ သံုးစီးျဖင့္ ထြကေ ္ ျပး ေလသည္ ထြကေ ္ ျပးရာလမ္းတြင္ ရခိုငဘ ္ ရ ု င့ေ ္ ရတပ္မေတာ္ႀကီးႏွင့္ ထိပတ ္ က ုိ တ ္ ိုးေလသည္။
ရခိင ု ေ ္ ရတပ္မေတာ္ႀကီးသည္လည္း သန္လွ်င္ကုိ မေရာက္ေသးေသာေၾကာင့္ ေပါ့ေပါ့ေလွ်ာ့ေလွ်ာ့ႏင ွ ့္
ခ်ီတက္လာသည့အ ္ ျပင္ တပ္ဦးတြင္ ရခိုင္အမ ိ ေ ္ ရွ႕မင္း မင္းခေမာင္းကိယ ု တ ္ င ို ခ ္ ်ီတက္လာရာ ရခုိငမ ္ င္းသား သည္ ေပၚတူဂီ တိ႕ု ၏ ဖမ္းစီးျခင္းကို ခံရေလသည္။ ဖီလစ္ဒဘ ီ ေရတိက ု မိမက ိ ယ ို ့္ ျပည္ေထာင္ဘက္မင္း အျဖစ္ သတ္မတ ွ ပ ္ ါက အိမေ ္ ရွ႕မင္းကို ျပန္လည္လတ ြ ေ ္ ပးမည္ဟု အေရးဆိေ ု သာ္ေၾကာင့္ ရခိင ု ဘ ္ ရ ု င္
သည္လည္း မိမသ ိ ားေတာ္အသက္ မေသေရးအတြက္ ျပည္ေထာင္ဘက္မင္းအျဖစ္သတ္မတ ွ လ ္ က ုိ ရ ္ သည္။ ထိေ ု နာက္တင ြ က ္ ား ဖီလစ္ဒဘ ီ ေရတိသ ု ည္ သန္လွ်င္တင ြ ္ ထင္တင ုိ း္ က်ဲေလေတာ့သည္။ ေနာင္တြင္
အေနာက္ဖက္လန ြ မ ္ င္းက ႀကီးမားေသာ တပ္မေတာ္ႀကီးႏွင့္ သန္လ်ွ င္ကို လာေရာက္တက ို ္ခင ို ေ ္ လသည္။ ဖီလစ္ဒဘ ီ ေရတိသ ု ည္၊ ေတာင္ငဘ ူ ရ ု င္ နတ္သွ်င္ေနာင္ ႏွငအ ့္ တူအဖမ္းခံရပီး အေနာက္ဖက္လန ြ မ ္ င္းက
တရားရံးု တင္စစ္ေဆးပီး သန္လ်ွ င္ၿမိဳ႕ သူ႕၏ အိမေ ္ ရွ႕တြငပ ္ င္ တံၾကင္လ်ွ ဳိ သတ္ခခ ံ ရ ဲ့ သည္။ သန္လ်ွ င္တင ြ ္ ယခုတင ုိ ္ ဖီလစ္ ဒီဘေရဒို၏ အုတဂ ္ ရ ူ ေ ွိ သးသည္။ ( တခ်ိဳ႕ေသာအေၾကာင္းအရာမ်ား မွား ေကာင္းမွားႏိင ူ ္ သည္ သိ႕ု ေသာ္ ေသခ်ာသည္မ်ားကား ဖီလစ္ဒဘ ီ ေရဒိသ ု ည္ ေခါင္းေလာင္းႀကီးႏွင့္အတူ နစ္ျမဳပ္သြား ျခင္းမဟုတေ ္ ပ))
ေခါင္းေလာင္းႀကီးျမဳပ္ေနေသာေနရာ
ဆယ္ယရ ူ န္ ႀကိဳးပမ္းမႈမ်ား ရန္ကန ု ရ ္ ွိ သမုင ိ း္ အေထာက္အထားမ်ားအရ ၁၈၀၀-ခုႏစ ွ တ ္ ြင္ ေခါင္းေလာင္းႀကီးက်ရာေနရာတြင္ ဝဲကေတာ့ ထုးိ သည္ဟု ပါသည္မတ ွ ပါး ဓမၼေစတီေခါင္းေလာင္းႀကီးအား ဆယ္ယမ ူ ႈ မရွေ ိ ခ်။ ယခုေခတ္ လူႀကီးမ်ားပင္ ၄င္းဝဲကေတာ့ကို မ်က္ျမင္ကယ ုိ ေ ္ တြ႕ရွသ ိ ည္ဟု ဆုၾိ ကသည္။ ျမစ္မာွ မနက္ေပ။ ေပ-၄၀ သာရွၿိ ပီး
ေရေအာက္ရည ႊံ န ႊ မ ္ ်ားမွာ ေနာက္ထပ္ ေပ-၄၀ ေလာက္ ရွိမည္ျဖစ္ၿပီး ၄င္းရႊည ံ န ႊ မ ္ ်ားထဲတင ြ ္ ေခါင္းေလာင္း ရွေ ိ ပမည္။ ဘုးိ ေတာ္ဘရ ု ားေခါင္းေလာင္း (ေခၚ) ေခါင္းေလာင္းအေသးသည္လည္း ၿဗိတသ ိ ်ွ သုက ိ သ ္ မား (British Prize Agent) မ်ားက ၁၈၂၆-ခုတင ြ ္ ေရႊတဂ ိ ုေ ံ စတီေတာ္မွ ခ်ကာ ျမစ္ထက ဲ ်ခဲျ့ ပန္သည္။ သုေ ိ႔ သာ္
ၿဗိတသ ိ ွ်တုိ႔ စြနလ ္႔ က ႊ ္ခေ ဲ့ သာ္ ၄င္းေခါင္းေလာင္းအား ရြာသားမ်ားက ဆယ္ယခ ူ ၿဲ့ ပီး ေစတီေတာ္ထက္ သုိ႔ ျပန္ပခ ုိ႔ သ ဲ့ ည္။
ၿဗိတသ ိ ်ွ တုိ႔ ႀကိဳးပမ္းမႈ ၿဗိတသ ိ ွ်တို႔ ဓမၼေစတီေခါင္းေလာင္းၾကီးအား ဆယ္ယရ ူ န္ အႀကိမၾ္ ကိမ္ ၾကိဳးစားေသာ္လည္း မေအာင္ျမင္ခဲ့ ေပ။ ျမန္မာတုက ိ႔ ေခါင္းေလာင္းႀကီးအား မူလတည္ရိရ ွ ာ ေရႊတဂ ိ ေ ံု စတီေတာ္သုိ႔ ျပန္ပလ ုိ႔ ်ွ င္ ကူညမ ီ ည္ဟု ဆုသ ိ ျဖင့္ ၿဗိတသ ိ ွ်တုလ ိ႔ ည္း မစဥ္းစားပဲ ေခါင္းညႇပ ိ ခ ္ သ ဲ့ ည္။ ျမန္မာတုတ ိ႔ ြင္ ဉာဏ္နဉ ီ ာဏ္နက္ရသ ွိ ည္။
ေရငုတသ ္ မားမ်ားက ေခါင္းေလာင္း၏ ေအာက္တြင္ ဝါးလံုးေခါင္းမ်ား တစ္လးံု ျခင္း သယ္ယထ ူ ၿဲ့ ပီး စုေပါင္း တဲခ ြ ်ည္ကာ ေရေပၚေပၚေစမည္။ ၄င္းႀကိဳးစားခ်က္သည္ ထုအ ိ ခ်ိနက ္ ျမန္မာတုိ႔ အမ်ဳိးသားေရး ရေစခဲသ ့ ည္။
မုက ိ ဟ ္ က္ျခာ
ျမန္မာ အစုးိ ရ ႀကိဳးပမ္းမႈ ဓမၼေစတီ ေခါင္းေလာင္းႀကီးကို ရွာေဖြရန္ စတင္လ႕ံႈ ေဆာ္သမ ူ ာွ သမိုငး္ ပညာရွင္ ေဒါက္တာ ေဒၚရီရီ ျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မာ အစုးိ ရသည္ အဂၤလိပ္ ေရငုတ၊္ ဇီဝ၊ ေရွးေဟာင္း ႏွင့္ စြမး္ အင္ ပညာရွင္ မုက ိ ဟ ္ က္ျခာ (Mike Hatcher)အား ေခါင္းေလာင္းႀကီးအား ေဖာ္ယ၍ ူ ေစတီေတာ္သိ႔ု ျပန္လည္ပိ႔ေ ု ဆာင္ရန္ အကူအညီ
ရယူခပ ဲ့ ါသည္။ ဂ်ပန္၊ ၾသစေၾတးလ်ႏွင့္ အေမရိကန္ တုပ ိ႔ ါဝင္ေသာ ၄င္းလုပင ္ န္းကုိ ဟက္ျခာက သေဘာတူ ခဲ့ပါသည္။ ဗုဒသ ၶ ာသနာ ထြနး္ ကားေရး အက်ိဳးေဆာင္ ရစ္ခ်တ္ဂရီက အားတက္သေရာ ပါဝင္၍ ရံပုေ ံ ငြ
ရွာခဲသ ့ ည္။ ၄င္းလုပင ္ န္းကုိ အျပည္ျပည္ဆိင ု ရ ္ ာ အဆင့ထ ္ ိ စိတဝ ္ င္စားေစသည္မွာ သံသယရွိစရာ မလုိပါ။ ဂ်ာမန္ရပ ု ရ ္ င ွ က ္ မ ု ဏ ၸ ီ တစ္ခက ု လည္း ၄င္းစြငစ ့္ ားခန္းကုိ ရုပရ ္ င ွ ရ ္ က ုိ က ္ းူ မည္ ျဖစ္ၿပီး "ဒီတးူ ေဖၚေရးသာ
ေအာင္ျမင္ခလ ဲ့ ်ွ င္ ဗုဒဘ ၶ ာသာနဲပ ႔ တ္သက္၍ ဒါဟာ ခရစ္ယာန္မွာ လုတ ိ ရခြက္ (Holy Grail) ရသလုပ ိ ါပဲ"ဟု ဆုခ ိ သ ဲ့ ည္။ ဘာသာေရး ကုင ိ း္ ရႈင ိ း္ ေသာ ျမန္မာတုက ိ႔ မူ ဗုဒ၏ ၶ ျမင့ျ္ မတ္ေသာ္ အေမြကုိ ျပန္လည္ ထိနး္ သိမး္ ျခင္းျဖင့္ ျမန္မာ ႏုင ိ င ္ ၏ ံ ကံ ျပန္လည္ေကာင္းမြန္ လာလိမ္မ ့ ည္ဟု ယံၾု ကည္ၾကသည္။ ဓမၼေစတီ ေခါင္းေလာင္းႀကီး အား ဆယ္ယျူ ခင္းသည္ ျမင့ျ္ မတ္ေသာမင္းႏွင့္ သူ၏ျပည္သျူ ပည္သားမ်ား၏ ဆံးု ရံႈးေနေသာ အေမြကို
ျပန္လည္ရရွၾိ ကမွာ ေသခ်ာပါသည္။ ထိျု႔ ပင္ ၄င္းေခါင္းေလာင္းႀကီးတြင္ ေရးထုိးထားေသာ ေခါင္းေလာင္းစာ မ်ားက သမုင ိ ္းႏွင့္ ဘာသာစကားပညာရွင္ တုအ ိ႔ တြက္ အဖုးိ မျဖတ္ႏင ုိ ေ ္ သာ အေထာက္အထားပင္ ျဖစ္ေပမည္။ ၁၉၉၇-ခုႏစ ွ ၊္ စက္တင္ဘာ (၂၉)ရက္ေန႔တင ြ ္ ဓမၼေစတီမင္း ေခါင္းေလာင္းေတာ္ ရွာေဖြဆယ္ယေ ူ ရးလုပင ္ န္း ညႇႏ ိ င ိႈ း္ အစည္းအေ၀းပြက ဲ ို ရန္ကန ု ၿ္ မိဳ႕၊ ၿမိဳ႕ေတာ္ခန္းမရွိ ရန္ကန ု ၿ္ မိဳ႕ေတာ္စည္ပင္သာယာေရး ေကာ္မတီ အစည္းအေ၀းခန္းမ(၄)၌ က်င္းပခဲသ ့ ည္။[2]
၄င္းလုပင ္ န္းကုိ ကန္က ႔ က ြ သ ္ ူ မရွဘ ိ းူ ေတာ့ မဟုတေ ္ ခ်။ အခ်ဳိ႕ေသာ ဒီမက ို ေရစီလလ ို ားသူမ်ားက
၄င္းဆယ္ယမ ူ သ ႈ ည္ ျမန္မာႏုင ိ င ္ ၏ ံ စစ္အစုိးရအား အားေပးအားေျမွာက္ျပဳရာ ေရာက္သည္ဟု ဆုသ ိ ည္။ ယခုေခတ္ကေ ို က်ာ္ၿပီး ေနာင္ ဒီမက ို ေရစီအစုးိ ရ ျဖစ္မွ ထုလ ိ ပ ု င ္ န္းကုိ စသင့သ ္ ည္ ဟုဆသ ုိ ည္။
မုက ိ ဟ ္ က္ျခာႏွင့္ ၄င္း၏အဖဲမ ြ႔ ်ားက ဓမၼေစတီေခါင္းေလာင္းႀကီးအား ဆယ္ယျူ ခင္း လုပင ္ န္းကုိ ၂၀၀၁-ခုႏစ ွ ္ တြင္ စရန္ ရည္ရယ ြ ခ ္ ၿဲ့ ပီး ေခါင္းေလာင္းႀကီး၏ ေနရာကုိ အတိအက် စရွာရန္ သတ္မတ ွ ခ ္ သ ဲ့ ည္။ ဘီဘစ ီ ၏ ီ သတင္းေၾကျငာခ်က္ေၾကာင့္ လူအမ်ား ၄င္းဆယ္ယျူ ခင္း လုပင ္ န္းကုိ စိတဝ ္ င္စားခဲေ ့ သာလည္း
မျဖစ္ေျမာက္ခဲ့ေပ။ ထင္ဆခ်က္အရ ၂၀၀၀-ခုႏစ ွ ၊္ ဇြနလ ္ တြင္ ၄င္းအဖဲ႕ြ သည္ အင္ဒန ုိ းီ ရွား ဆယ္ယေ ူ ရး ျပႆနာေၾကာင့္ ၾကံၾ့ ကာခဲျ့ ခင္း ျဖစ္ဟန္တသ ူ ည္။ ထုဆ ိ ယ္ယျူ ခင္း လုပင ္ န္းသာစခဲလ ့ ွ်င္ ေရငုတသ ္ မားမ်ားသည္ ညၾကည့မ ္ ွန္ တက္ထားေသာ ေခါင္းစြကမ ္ ်ားျဖင့္ အတူ copper sulphate ရွာေဖြေရး ကိရယ ိ ာမ်ားျဖင့္ ေခါင္းေလာင္းကုိ ရွာမည္ျဖစ္သည္။
ေရေအာက္၌ နစ္ျမဳတ္ေနေသာ ဓမၼေစတီ ေခါင္းေလာင္းႀကီး၏ တည္ေနရာျပ ပံု
ဦးစံလင္း၏ ႀကိဳးပမ္းမႈ ဓမၼေစတီေခါင္းေလာင္းႀကီးအား ေစတနာရွင္ ဦးစံလင္းက ျမန္မာ့နည္း၊ ျမန္မာ့ဟန္ျဖင့္ ျပန္လည္ဆယ္ယူ ကာ ေခါင္းေလာင္းႀကီး၏ မူလေနရာ ေရႊတဂ ိ က ုံ ုန္းေတာ္ျမတ္ေပၚသို႔ အျမန္ဆးုံ ျပန္လည္တင္လဴွ ႏိင ု ္ရန္ သက္ဆင ို ရ ္ ာသို႔ ခြငျ့္ ပဳခ်က္ ေတာင္းခံလွ်က္ရသ ွိ ည္။ ဦးစံလင္းသည္ ၄င္း၏ ကိယ ု ပ ္ င ို ္ေငြျဖင့္ ၁၉၉၇ခုႏစ ွ တ ္ ြငတ ္ စ္ႀကိမ၊္ ၁၉၉၈-ခုႏစ ွ တ ္ ြငႏ ္ စ ွ ႀ္ ကိမ၊္ ၁၉၉၉-ခုႏစ ွ တ ္ င ြ တ ္ စ္ႀကိမ၊္ စုစေ ု ပါင္း ေလးႀကိမတ ္ တ ိ ိ ဆယ္ယေ ူ ရးအတြက္ ေဆာင္ရက ြ ္ခဖ ဲ့ ူးသည္။ ဦးစံလင္းသည္ ေရငုတက ္ ၽြမ္းက်င္သတ ူ စ္ဦး ျဖစ္ၿပီး
ေခါင္းေလာင္းႀကီး ရွသ ိ ည့ေ ္ နရာကို ကိယ ု တ ္ ိုငေ ္ ရငုတ၍ ္ ရွာေဖြခဲ့ဖူးသူ တပ္မေတာ္(ေရ) အၿငိမး္ စား ၀န္ထမ္းတစ္ဦး ျဖစ္သည္။
ဦးစံလင္း၏ အဆိအ ု ရ ေခါင္းေလာင္းႀကီးသည္ ပုဇန ြ ေ ္ တာင္ေခ်ာင္း၀ရွိ ေရေအာက္ေျမေအာက္ (၅၂)ေပ တြင္ နစ္ျမဳပ္လ်ွ က္ရေ ွိ နၿပီး ေခါင္းေလာင္းႀကီးႏွင့္ အတူ • ေပၚတူဂီ သေဘၤာပ်က္ ႏွစစ ္ းီ ၊ • အျခားေခါင္းေလာင္းတစ္လးံု ၊
• ဥာဏ္ေတာ္ ခုႏစ ွ ေ ္ တာင္စရ ီ ွိ ေရႊသားအစစ္ရပ္ေတာ္မူ ဗုဒရုပပ ္ ြားေတာ္ ႏွစဆ ္ ူ
• ေက်ာက္သံ ပတၱျမားမ်ားပါသည့္ ေသတၱာ (၁၁)လံးု ယေန႔ထက္တင ို ္ ရွိေနသည္ဟု ဆိ၏ ု ။
ဦးစံလင္း၏ သေဘာထား ျမန္မာ့နည္း၊ ျမန္မာ့ဟန္၊ ျမန္မာ့အဆင့ျ္ မင့္ နည္းပညာျဖင့္ ျပန္လည္ဆယ္ယက ူ ာ ေရႊတဂ ိ က ုံ န ု း္ ေတာ္ျမတ္ ေပၚသို႔ အျမန္ဆးံု ျပန္လည္တင္လဴွ ႏိုငရ ္ န္၊ တိင ု း္ ျပည္ႏင ွ ့္ လူမ်ဳိးဘာသာ၊ သာသနာအတြက္ ေစတနာ အရင္းခံ၍ မိမအ ိ သက္ကုိ မငဲက ့ က ြ ပ ္ ဲ ေဆာင္ရက ြ မ ္ ည္ျဖစ္သည္။ ႏိင ု င ္ ံေတာ္မွ စက္ယႏၱရား ပံပ ့ ိုးမႈ
လိအ ု ပ္ကာ ေသာင္တးူ စက္ (သိ)ု႔ ေရယာဥ္တစ္စးီ အဓိက လိုအပ္ပါသည္။ ၂၀၁၀-ခုႏစ ွ အ ္ တြငး္ အၿပီး ေဆာင္ရက ြ ္ရန္ ရာထားပါသည္။ အခုႏစ ွ မ ္ ိုးရာသီတင ြ ္ လုပင ္ န္းေဆာင္ရက ြ မ ္ ာွ ျဖစ္ၿပီး မိးု တြငး္ တြင္
ေခ်ာင္းထဲသို႔ ေရငုတဆ ္ င္းရသည္မွာ ေရေအာက္ေျခရွိ ၾကမ္းျပင္သည္ သမံသလင္းလို ေျပာင္ရင ွ ္းေန၍ ျဖစ္သည္၊ ေႏြရာသီတင ြ ္ ႏႈန္းေျမမ်ား ထူထပ္ေန၍ အဆင္မေျပႏိင ု ဟ ္ ု ဆိသ ု ည္။
ကုးိ ကား 1. The Great Sunken Bell of Dhammazedi 2. ျမန္မာ့အလင္း(၃၀.၉.၉၇)
3. လွ်ပ္တျပက္ဂ်ာနယ္ ၂၀၁၀-ခုႏစ ွ ္၊ မတ္လ(၅)ရက္ေန႔ထတ ု ္