e e r e te rm o Z
ke l
tr
or
D D
ps
or
p s s
aa tw
in
st
ra
n
at e
-CONCEPT-
ZMR-1461
25 oktober 2012
Moerdijkstraat 23 2751 Moerkapelle Moerdijkstraat 23 2751 BEBE Moerkapelle
CONCEPT
Colofon Zoetermeer, Dorpsstraat Projectcode: ZMR-1461 25 oktober 2012
Contactpersoon: Eef van der List Raaphorstlaan 12 2245 BG Wassenaar
Uitgevoerd door: Bezoekadres: Postadres: Moerdijkstraat 23 Postbus 13 2751 BE Moerkapelle 2750 AA Moerkapelle Tel: 079-5931819 Fax: 079-5932498 E-mail: Web : 2
“Dorpsstraat”- CONCEPT
mail@hollandschap.nl www.hollandschap.nl 25 oktober 2012
CONCEPT
Inhoudsopgave
Hoofdstuk
Hoofdstuk Hoofdstuk Hoofdstuk
1 2 3 4
Inleiding
Het historisch centrum van Zoetermeer Potenties en aanleidingen tot aanpassing Wat willen we bereiken (visie)
25 oktober 2012
“Dorpsstraat”- CONCEPT
3
CONCEPT
1. Inleiding van de Dorpsstraat te Zoetermeer De vraag Hollandschap, Adviesbureau voor Stad- en Landschapsinrichting is gevraagd een toekomstvisie te geven over de Dorpsstraat te Zoetermeer. De vraag naar deze visie komt voort uit de wil om de straat te verbeteren en updaten. Om dit op een juiste wijze te doen is een totaalvisie nodig.
De Dorpsstraat
De Dorpsstraat is een winkelstraat gelegen in het oude centrum van Zoetermeer. De straat bestaat uit verschillende winkels die, al dan niet, in historische panden zijn gevestigd. Er zijn ook veel terrasjes en verblijfsplaatsen te vinden in de straat. Naast de historie die het gebied kent, zijn er ook nieuwe ontwikkelingen in en rondom de straat. Het geheel dient een eenheid te vormen dat aantrekkelijk is voor de bezoeker. In de directe omgeving van de Dorpsstraat zijn verschillende ontwikkelingen gaande en gepland. Het gaat voornamelijk over de Culturele As en het gebied Palenstein. De beschikbare informatie is hiernaast samengevoegd.
|Culturele As
Palensteinpark Schoutenhoek Leidsewallen
Dorpsstraat Delfsewallen Osijlaan
Wilhelminapark Pilatusdam Eerste Stationsstraat
Schinkelweg
Schoolstraat 4
“Dorpsstraat�- CONCEPT
25 oktober 2012
CONCEPT
2. Het historische centrum van Zoetermeer 1611
1908
Het verleden De Dorpsstraat is HET historisch centrum van Zoetermeer. Op de kaarten hiernaast afgebeeld is het historische centrum duidelijk te zien. Gedurende de tijd heeft Zoetermeer een flinke ontwikkeling doorgemaakt. Hierdoor is er een nieuw centrum ontstaan ten noordwesten van het oorspronkelijke centrum. Dit nieuwe centrum heeft een meer stedelijke, modernere uitstraling. De Dorpsstraat heeft zijn karakteristieke historische uitstraling nog grotendeels. Het is een totaal andere manier van winkelen en heeft een andere identiteit. Wij zien de diverse winkelgebieden niet als concurrenten.
www.watwaswaar.nl
Verleden In het verleden lag er een grens over de Delfse/Leidsewallen. Hier lag een brede vaart met een stenen brug. Deze brug verbond de dorpen Zoetermeer (westen) en Zegwaard (oosten). Het Zoetermeerse deel bestaat uit grotere percelen met grotere gebouwen. het Zegwaardse deel bestaat uit meer kleinschalige, aaneengesloten gebouwen.
Kadaster, kaartnummer 460
Hoogheemraadschap van Schieland, Floris Baltasar
1876
Beleving Op dit moment wordt de Dorpsstraat eigenlijk niet in zijn geheel ervaren als zijnde DE DORPSSTRAAT. Het is aantrekkelijk om de Dorpsstraat in zijn geheel te ervaren. De zojuist gerealiseerde bestrating van de kruising en het autoluw maken van het westelijk deel draagt bij aan het zijn van een eenheid. De toekomstige Culturele As zal ook bijdragen in de ervaring en verbinding van het gebied. Hier komen we later in deze rapportage op terug.
1761 www.watwaswaar.nl
Kadaster, kaartnummer 460
De Dorpsstraat ligt hoger dan haar omgeving. Dit is het gevolg van het delven van turf in de directe omgeving. In deze gebieden zijn plassen ontstaan en deze plassen zijn later weer drooggemalen. Het gevolg is dat de Dorpsstraat flink hoger ligt dan haar omgeving. Dit is goed te zien aan de Osijlaankant. Vanouds is de Dorpsstraat een naar binnen gerichte straat. Dit willen we ook zo houden. Wel is de herkenbaarheid belangrijk.
www.tudelft.nl
Dorpsstraat Zoetermeer
25 oktober 2012
“Dorpsstraat�- CONCEPT
5
CONCEPT
3. Potenties en aanleiding tot aanpassing Wijzigingen Wallen: plein kerk betrekken bij Dorpsstraat
Nieuwe ontwikkelingen: parkeren
Nieuwe ontwikkelingen: nieuwe ruimte
Nieuwe bebouwing: hoofdentree
Ontwikkeling Culturele As: tijdelijk parkeren implementeren
JE AT ECT A L P HIT C AR
Zoetelaarplein: Verplaatsen kunstwerken
Nieuwe bebouwing: aanzicht vanaf de Osijlaan
Inpassing muziektent: herverdeling terrassen
Visuele verbinding tussen Wilhelminapark en Dorpsstraat
Binnen karakter passend bruggetje Dorpssplein: nieuwe locatie kunstwerken Visuele verbinding tussen Wilhelminapark en Dorpsstraat
6
“Dorpsstraat�- CONCEPT
25 oktober 2012
CONCEPT
Ruimtelijke constateringen: uitgangspunten 1. De Dorpsstraat, een hoger liggend deel in haar omgeving
3. Door groen omgeven: beleefbaar maken
Hoger liggend “Eiland” De historische vormgeving van de Dorpsstraat is duidelijk zichtbaar in de plattegrond. Deze nemen we dan ook als uitgangspunt voor zijnde ‘De Dorpsstraat’. De straat ligt hoger dan haar omgeving.
Groen De Dorpsstraat wordt omgeven door groene delen. Vooral het Wilhelminapark is een aantrekkelijk groen park. Dit park ligt aan de zuidzijde van de Dorpsstraat
2. Door water omgeven: beleefbaar maken
4a. Diverse ingangen / naar binnen gekeerd: zichtbaar maken
4b. Te grote diversiteit in bruggen en missende hiërarchie.
Bruggen Er zijn veel verschillende bruggen rondom de Dorpsstraat te vinden. De eenheid van de straat wordt hierdoor verdoezeld. Ondanks het verschil in bruggen is het verschil tussen een hoofdingangen en subingangen naar de Dorpssstraat niet duidelijk. 5. Te weinig parkeerplaatsen: uitbreiden Gezien de ontwikkelingen in de Dorpsstraat en de directe omgeving van de Dorpsstraat is het aantal parkeerplaatsen voor de toekomst te weinig. 6. Wat hoort allemaal bij de Dorpsstraat? eenduidig zijn. Sommige stukken die ‘achterommetjes’ zijn, zijn onduidelijk voor publiek. Het winkelend publiek dient te weten dat ‘daar’ ook winkels zijn.
Water De Dorpsstraat wordt aan alle zijden omsloten door water. De Buurtvaart die de Dorpsstraat omsluit wordt onder andere in stand gehouden om het grondwater van de oude dorpskern op op peil te houden zodat de houten palen van de funderingen niet gaan rotten en het veen niet gaat inklinken.
Entrees Door het naar binnen gekeerde karakter van de straat zijn de entrees erg belangrijk. Op dit moment zijn er vele. Een duidelijke hoofdingang mist in het geheel. 25 oktober 2012
“Dorpsstraat”- CONCEPT
7
CONCEPT
4. Wat willen we bereiken? (visie) 1. De Dorpsstraat, een hoger liggend deel in haar omgeving De hoofdstructuur van de Dorpsstraat willen we verduidelijken. Dit doen we door onder andere het hoogteverschil en dus het zijn van een dijk te verduidelijken. Het dijktalud komt vrij te liggen. De noordkant, de schaduwkant van de straat, wordt verder opgepakt om het parkeren op te lossen. Het is groen, maar heeft een meer stedelijke uitstraling. De, vanuit de historie, hoger liggende Dorpsstraat wordt zo benadrukt. Dit wordt gedaan door het talud te verduidelijken. Langzaamverkeersroute, rondom het water, op de hoger liggende delen is rondgang voor voetgangers mogelijk. Door het groen wordt het pad rondom behouden zodat een ‘rondje Dorpsstraat’ mogelijk blijft. 2. Door blauw omgeven: water beleefbaar maken. De historische structuur is nog zichtbaar in de buitenruimte. Om dit duidelijk te maken willen we het historische water rondom beleefbaarder maken. Dit bereiken we door het inpassen van bruggen en verblijfselementen aan/bij het water. Om de historische waterstructuur beleefbaar te maken worden diverse punten rond de Dorpsstraat opgepakt. Daarbij wordt gedacht aan vlonders aan het water.
3. Door groen omgeven: beleefbaar maken - We streven naar een Dorpsstraat omzoomd door een groene zone. De zonkant (zuid) krijgt een meer recreatieve, gebruikersfunctie, de schaduwkant het parkeren (noord). - De zuidzijde is het Wilhelminapark. Dit heeft een mooie parkuitstraling. Het park met haar waterpartijen zijn zichtbaar op diverse punten. Zowel zichtrelaties als fysieke verbindingen zijn belangrijk om de verbinding tussen Dorpsstraat en het Wilhelminapark te realiseren. Aan het Wilhelminapark wordt zo weinig mogelijk veranderd. Zichtrelaties tussen het park (ook de Julianalaan) en de Dorpsstraat zijn van belang. Hoofdingang van de Dorpsstraat: toegankelijk voor langzaamverkeer, maar ook toegankelijk voor gemotoriseerd verkeer. Neveningang van de Dorpsstraat: toegankelijk voor langzaamverkeer.
4. Diverse ingangen / naar binnen gekeerd: zichtbaar maken. De Dorpsstraat is een naar binnen gerichte straat. Dit komt voort uit de geschiedenis van de plek. - Voor de herkenbaarheid van de winkelstraat is het belangrijk dat de straat vindbaar is. Om de Dorpsstraat herkenbaar te maken hebben we gezocht naar een icoon. Dit icoon heeft de volgende functies: - Geeft het karakter en de identiteit weer van de straat; - Is herkenbaar rond de hele Dorpsstraat en duidelijk vanaf de doorgaande wegen te zien; - Is gekoppeld aan de ingangen; - Geeft hierarchie aan; - Vanuit het bereikbaarheidsplan Dorp heeft de gemeente toegezegd dat er op de ANWB borden een verwijzing komt naar de Dorpsstraat in Zoetermeer. Op dit moment is er overleg gaande over de locaties en het aantal vermeldingen. We stellen voor om op de aanrijroutes het icoon van de Dorpsstraat steeds zichtbaar te situeren. Zo wordt de route naar de Dorpsstraat verduidelijkt. De straat doet er al moeite voor om een herkenbare sfeer uit te dragen. De gelijke lantaarnpalen en plantebakken aan de lantaarnpalen zijn hiervan al een goed begin. Ook met de kerstverlichting wordt hierop ingespeeld. - De zichtbaarheid van de entrees naar de straat vanaf de buitenkant is belangrijk. Door hiërarchie in de entrees aan te brengen krijgt het gebied een bepaalde status en leesbaarheid. Het is belangrijk dat de bezoeker de straat in wordt geleidt. De hoofdentrees zullen plaatsvinden op de volgende stukken: 1. Schinkelweg; 2. Naast de Hoogvliet; 3. Leidse Wallen / Delfse Wallen; 4. Eerste stationsstraat. Het Icoon (zie voor referentiebeelden de volgende pagina’s) De bestaande bruggen blijven in principe liggen. Interessant zou zijn om te kijken in hoeverre dat vaarverbindingen in de toekomst realistisch zijn. In dat geval zouden de bruggen vervangen moeten worden. Voor nu bestaat het icoon uit het volgende: de railingen worden verwijderd en vervangen door overal een gelijke houten railing. Door het plaatsen van de bovenbouw van een ophaalburg: de arm/balans samen met het contragewicht en de hemeistijl creëren we een duidelijke ingang met een icoon dat past bij de Dorpsstraat. Dit icoon bestaat dus uit de vormgeving van een ophaalbrug en is rond de gehele Dorpsstraat zichtbaar en herkenbaar. Het markeert de historische structuur van de oude kern. Op de aanrijroutes worden informatiepanelen geplaatst die duidelijk verwijzen naar dit icoon. Entree met icoon voor voetgangers (symbool met groene omranding) Icoon voor gemotoriseerd verkeer (symbool met paarse omranding) Bebording (relatie met icoon)
8
“Dorpsstraat”- CONCEPT
25 oktober 2012
5. Te weinig parkeerplaatsen In de directe omgeving van de straat komt een dynamisch parkeerverwijssysteem naar de belangrijkste parkeerplaatsen. Aan de kant van de Osijlaan kan het parkeren gedeelteijk opgelost worden, mogelijk in combinatie met een evenemententerrrein. Het hoogteverschil vraagt hier aandacht. Aanvullend kunnen hier enkele voorzieningen bijgevoegd worden. Daarnaast wordt er aan tijdelijk parkeren gedacht op de locatie van de voormalige school en in plan Schoutenhoek
P
Parkeren nieuw
P#
Parkeren bestaand
P*
Parkeren tijdelijk
6. Wat hoort er bij de Dorpsstraat? - Duidelijk herkenbare sfeer / inrichting van de verblijfplekken; De straat zelf dient een duidelijk eigen karakter te krijgen. Hierdoor zal de straat zich onderscheiden van andere winkelstraten in de omgeving. Dorpsstraatwinkelen: Het is de bedoeling dat de Dorpsstraat een eigen karakter krijgt. Een duidelijke identiteit die zich onderscheidt van andere winkelstraten. Hierdoor krijgt het een extra doel om er heen te gaan. Dit noemen we het ‘dorpsstraatwinkelen’. Bij Dorpsstraatwinkelen denk je aan het volgende: - Knus, Kleinschaligheid; - Ontspanning / rust; - Gezelligheid; - Historie. - Autovrij en makkelijk parkeren; Dorpsstraat - Het is belangrijk dat hetgeen allemaal bij de Dorpsstraat hoort, ook gezien wordt door het winkelend publiek. Er zijn nu diverse onduidelijke ‘omloopjes’ in het gebied. Deze dienen zichtbaar en leesbaar te worden gemaakt. Verblijfplekken en ‘ommetjes’ dienen zichtbaar te zijn vanaf de doorgaande Dorpsstraat. Er wordt op dit moment ook bijvoorbeeld gedacht aan digitale plattegronden waarop een duidelijk overzicht van de winkels te zien en te zoeken is. Verblijfplek aan de Dorpsstraat. Verblijfplekken dienen niet te groot te zijn. Dit kan bereikt worden door ze fysiek klein te laten of ze visueel klein te houden (beplanting/ materiaal). Daarnaast dienen ze voor de bezoeker zichtbaar te zijn vanaf de doorgaande Dorpsstraat. Terrassen dienen geïntegreerd te worden in deze verblijfplekken. Ook openbare zitgelegenehdi met mogelijkheden voor een praatje zijn belangrijk voor een ‘dorpse/historische’sfeer.
CONCEPT
Ruimtelijke vertaling van de visie Ruimtelijke vertaling van de visie Dorpsstraat Groene omzooming: park Groene omzooming: talud
CULTURELE AS
Langzaamverkeersroute
PALENSTEINPARK
Fysieke verbinding: langzaam- en zo nodig gemotoriseerd verkeer Fysieke verbinding: langzaamverkeer Belevingspunt aan het water Symbool van de Dorpsstraat: toegepast op bruggetjes voor langzaamverkeer Symbool van de Dorpsstraat: toegepast op bruggen voor gemotoriseerd verkeer. Symbool voor bebording dat informatie geeft en gerelateerd is aan het icoon van de Dorpsstraat.
P
Parkeren nieuw
P#
Parkeren bestaand
P*
Parkeren tijdelijk Verblijfplek Bestaande bebouwing Bestaande bebouwing: landmarks (kerk/molen) Geplande bebouwing Culturele As
25 oktober 2012
“Dorpsstraat�- CONCEPT
9
CONCEPT
Referentiebeelden De entrees Hoofdentree: dubbele ‘ophaalbrug’
Informatiepanelen verwijzend naar het icoon Iedere entree bevat de naam
De informatieborden zijn een verwijzing naar het icoon van de Dorpsstraat. Een ontwerp voor de exacte vormgeving van de brugdelen en de bebording zal in overleg met de diverse partijen ontwikkelt worden. Herkenning is belangrijk.
Verblijfplekken
ca. 2meter
Het parkeren Groene parkeerkoffers
Voetgangerstoegang (reeds bestaand)
Voetgangerstoegang
Voetgangerstoegang (reeds bestaand)
De verblijfruimtes dienen zitelementen te krijgen die passen binnen de historische sfeer van de Dorpsstraat. Mogelijkheden tot spel houdt mensen in de straat.
10
“Dorpsstraat”- CONCEPT
25 oktober 2012
CONCEPT
Schets Dorpsstraat en directe omgeving 1
Pad net anders gebogen zodat de wandelaar richting de Dorpsstraat wordt geleid.
De hoofdentree bestaat uit een duidelijke entree vanaf de Osijlaan. Deze loopt recht de Dorpsstraat in. Vanaf de Osijlaan is het zicht op de Dorpsstraat verbeterd door het oppakken van de ruimte ‘achter ‘ nummer XXX.
Langzaamverkeersverbinding, aansluitend op culturele As
Duidelijke hoofdentree naar de Dorpsstraat. Bebording
Tijdelijk parkeren
Verblijfsplek aan het water. Bestaande brug verwijderd.
‘Ophaalburg’ Bebording
Parkeren opgelost langs de Osijlaan. Doorsteek bij Pastacompany behouden Bebording
2
Visuele en fysieke Bebording verbindingen tussen het Wilhelminapark en de Dorpsstraat. Het water is beleefbaar door het vlonderpad achter nummer XXXX langs. Ervaring 1 ruimte: kerk en straat
Bebording
3
Bij het water op de parkeerplaats wordt een terras gemaakt. Vanaf de Dorpsstraat is zicht op dit terras en op het achterliggende Wilhelminapark.
Talud (en dus hoogteverschil) langs dijk (dijkbeschermingszone) zichtbaar
1
Nieuwe doorsteek vanaf de Dorpsstraat naar de Osijlaan en het nieuwe parkeren aan de Botsmastraat
Entreeplein 2
Bebording
Dorpsplein Zichtlijnen Dorpsstraat-park 3
Fysieke verbinding Dorpsstraat en Wilhelminapark Vlonderpad Bebording
Bebording Verblijfplek aan het water
Nieuw parkeren 25 oktober 2012
“Dorpsstraat”- CONCEPT
11
CONCEPT
Schetsen Door de nieuwe bebouwing aan de Dorpsstraat ontstaat er een ruimte voor dit gebouw dit gaat fungeren als ‘welkomsplein’. In deze ruimte kan men verblijven en kiest men de route die men wil wandelen.
1
NOG AANPASSEN 2
Er ontstaat een kunstroute die dit ‘ommetje’verduidelijkt voor het winkelende publiek. De kunstobjecten zijn reeds zichtbaar vanuit de doorgaande Dorpsstraat. Hierdoor wordt publiek gewaar van het feit dat op het Dorpsplein ook interessante elementen/ winkels te vinden zijn. Het binnengebied is nu erg strak, door een lijnenspel aan te brengen waarin veschillende functies (spelen/zitten/fietsparkeren) zijn opgenomen krijgt het plein een andere uitstraling. Op het plein wordt ook meer groen ingepast om de verstening wat te verminderen en kleur in het geheel in te passen.
4
1
3 5
2
Het plein bij de Pastacompany krijgt een nieuwe identiteit door de muziektent. Het Muziekplein is opgedeeld in deelgebieden. De noordelijke terrassen worden omsloten door verplaatsbare plantenbakken, kleine boompjes in vaste plantebakken en duidelijke materialsering. De zuidelijke kant van het plein bestaat uit bestrating die in cirkels rond de muziektent wordt aangebracht. Het gedeelte waarop terrassen staan is ca. 15 cm verhoogd ten opzicht van zijn omgeving. Dit is een soort verwijzing naar ‘tribune/theater’. Rondom zijn zitelementen en hagen geplaatst. Deze markeren de ruimte. De cirkels, gemaakt van verschillend materiaal lopen een stukje door in de Dorpsstraat zodat er een verbinding tussen het Muziekplein en de Dorpsstraat wordt gemaakt. 12
“Dorpsstraat”- CONCEPT
25 oktober 2012
3
CONCEPT
25 oktober 2012
“Dorpsstraat”- CONCEPT
13