Το ταξίδι του Φερεϋντούν

Page 1

Γ ρ η γό ρ η ς Χ α λ ι α κό π ουλ ο ς Στους χαρταετούς με ψυχή και στην Αριάνα Νταρβίς Ταμπάρ.

Το

ταξίδι Το ταξίδι του Φερεϋντούν

του

Φερεϋντούν Eικονογράφηση: Φιρουζέ Αχλαγί

Εγώ είμαι ξένος.

Μιλάω στα δέντρα περσικά.

Τα δέντρα μού αποκρίνονται.

Μέσα σ’ αυτή τη συγγένεια

δεν είμαι ξένος. [ 1 [ 1] ] ΚΑΛΕΙΔΟΣΚΟΠΙΟ


[

2

]


Κ α υ τ ό μεσ

ημ

έ

ρ

ι

.

Φ

λυ

αρ

ίε

ς

τω

ν

σπ

ου

ργ

ιτ

ιώ

ν.

Πέ

τρ

ες

.

Έν

α

φύ

λλ

ο

αδ

ιά

θε

το

πέ

φτ

ε

.

ι

Εγ ώ

συλ μσ λογιέμαι το Χορα άρ.

[

3

]


[

4

]


Στους χαρταετούς με ψυχή και στην Αριάνα Νταρβίς Ταμπάρ

Αφορμή γι’ αυτό το παραμύθι στάθηκε η γνωριμία μου με τον Φερεϋντούν Φαριάντ, τον σπουδαίο ποιητή της Περσίας. Η τύχη τα ’φερε να του πάρω την πρώτη και τελευταία συνέντευξη της ζωής του στην Ελλάδα. Δανείστηκα τ’ όνομά του για να γράψω μια ιστορία για τον κάθε Φερεϋντούν που αναζητεί έναν καλύτερο κόσμο…

[

5

]


Ευχαριστώ τη Δήμητρα Σοφιανού και τη Δήμητρα Πυργελή που συνταξίδεψαν μαζί μου...

Η εικονογράφηση είναι ευγενική προσφορά της Φιρουζέ Αχλαγί, στη μνήμη του Φερεϋντούν Φαριάντ. Φωτογραφίες: Αρχείο Φερεϋντούν Φαριάντ και Αριάνα Νταρβίς Ταμπάρ.

Copyright κειμένου © Γ. Χαλιακόπουλος – Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο, Αθήνα, 2013 Copyright εικονογράφησης © Φ. Αχλαγί – Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο, Αθήνα, 2013 Επιμέλεια κειμένου – Διορθώσεις

Γεωργία Σολδάτου Σχεδιασμός έκδοσης – σελιδοποίηση

Eριφύλη Αράπογλου Το παρόν έργο προστατεύεται κατά τις διατάξεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας της ελληνικής νομοθεσίας (Ν. 2121/1993), όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα, καθώς και από τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται απολύτως άνευ γραπτής αδείας του εκδότη η καθ’ οιονδήποτε τρόπο ή μέσο (ηλεκτρονικό, μηχανικό ή άλλο) αντιγραφή, φωτοανατύπωση και εν γένει αναπαραγωγή μέρους ή όλου του έργου.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΛΕΙΔΟΣΚΟΠΙΟ Ομήρου 50 • 106 72 Αθήνα • τηλ. - fax: 210 3632788 www.kaleidoscope.gr • e-mail: info@kaleidoscope.gr ISBN: 978-960-471-063-8

[

6

]


Γ ρ η γό ρ η ς Χ α λ ι α κ ό π ο υ λ ο ς

Το

ταξίδι του

Φερεϋντούν Eικονογράφηση: Φιρουζέ Αχλαγί

ΚΑΛΕΙΔΟΣΚΟΠΙΟ [

7

]


Η

πατρίδα

μ ο υ,

το

Χ ο ρ α μ σ ά ρ.


Τ

’ όνομά μου είναι Φερεϋντούν Φαριάντ και θέλω να σας διηγηθώ την ιστορία μου. Όχι, όχι, μην κάνετε το λάθος και πιστέψετε πως είναι παραμύθι, γιατί αυτό θα είναι για μένα μεγάλη προσβολή. Βέβαια, για να είμαι ειλικρινής μαζί σας, μοιάζει λίγο με παραμύθι, αλλά να ξέρετε πως όλ’ αυτά που θα σας πω είναι αληθινά. Σκέφτομαι να ξεκινήσω από τότε που ήμουν μικρό παιδί στην πατρίδα μου, το Χοραμσάρ. Γνωρίζετε, φίλοι μου, πού είναι το Χοραμσάρ; Είμαι σίγουρος πως θα μου απαντήσετε «όχι». Αν θέλετε, μπορείτε να το βρείτε στην εγκυκλοπαίδεια που σας πήραν οι γονείς σας. Εγώ όμως θα σας πω πού είναι για να μη χάνουμε χρόνο. Άλλωστε, ανυπομονώ να σας εκμυστηρευτώ αυτά που έζησα. Λοιπόν, η πόλη για την οποία σας μιλώ βρίσκεται σε μια μακρινή χώρα που λέγεται Περσία. Πιστεύω θα την έχετε ακούσει απ’ τους δασκάλους σας στο σχολείο, έτσι δεν είναι; Τώρα είμαι σίγουρος πως μου απαντήσατε «ναι»… Ω, σας ακούω βέβαια, οι φωνές σας έχουν ήδη φτάσει στ’ αυτιά μου. Πριν από πολλά χρόνια, όταν ήμουν παιδί, στην πατρίδα μου, το Χοραμσάρ, μου άρεσε να πετώ χαρτα-

[

9

]


ετούς. Το αγαπημένο μου χρώμα ήταν το κόκκινο και θυμάμαι πως είχα έναν πανέμορφο, με κίτρινα φτερά και γαλάζια ουρά. Πετούσε περήφανα ανάμεσα σε πραγματικά πουλιά κι εγώ αισθανόμουν όμορφα που ο χαρταετός μου μπορούσε να ταξιδεύει δίπλα τους. Μια μέρα που τα παιδιά της γειτονιάς πετούσαμε από μια μεγάλη αλάνα τους πολύχρωμους χαρταετούς μας, εμφανίστηκε στον ουρανό ένα τεράστιο μαύρο πουλί που έτρεχε με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Ξαφνικά οι χαρταετοί μας άρχισαν να κάνουν απότομες βουτιές κι ύστερα, όταν τα σχοινιά τους κόπηκαν, έπεσαν κάτω στο έδαφος. Ακόμα και τα πουλιά που πετούσαν κατέβηκαν χαμηλότερα και, κατατρομαγμένα, κρύφτηκαν στις φυλλωσιές των δέντρων. Δεν πέρασαν παρά λίγα δευτερόλεπτα και ακούστηκε μια τρομακτική έκρηξη. Η περιοχή μας γέμισε καπνούς και φωτιές. Όλα τα παιδιά, φοβισμένα, αγκαλιαστήκαμε μεταξύ μας και δίναμε κουράγιο το ένα στο άλλο. Ο Σελίμ, η

[

10

]


Σεράν, η Σεντάν, ο Νταρβίς, ο Σαμίρ είχαμε γίνει ένα κουβάρι. Κι όταν μετά από κάμποση ώρα είδαμε να τρέχουν οι μεγάλοι με τα ρούχα τους γεμάτα σκόνη, τους ρωτήσαμε τι συνέβη κι αυτοί μας απάντησαν: « Ένα αεροπλάνο έριξε τις βόμβες του πάνω στην πόλη και το μεγαλύτερο μέρος του Χοραμσάρ τώρα είναι ερείπια». Ανησύχησα πολύ κι έτρεξα γρήγορα στο σπίτι μου να δω τι απέγιναν οι δικοί μου. Ακόμα κι αυτή τη στιγμή που σας το διηγούμαι κι είμαι μεγάλος άντρας, τα μάτια μου βουρκώνουν σαν θυμάμαι τη σκηνή που αντίκρισα. Εκεί που πριν από λίγα λεπτά ήταν η μονοκατοικία μας με τον κήπο, δεν υπήρχε τώρα παρά ένας σωρός από πέτρες. Τότε, κάποιος αστυνομικός με πλησίασε και μου είπε: «Μικρέ, απομακρύνσου, γιατί είναι επικίνδυνα εδώ. Πήγαινε κάπου να κρυφτείς γιατί το αεροπλάνο μπορεί να επιστρέψει για να ρίξει κι άλλες βόμβες». Τον ρώτησα με αγωνία: «Πού βρίσκονται οι γονείς μου;». Κι αυτός μου απάντησε με ύφος λυπημένο: «Κουράγιο, παιδί μου, τους πλάκωσε το σπίτι και δε θα τους ξαναδείς». Εκείνη τη στιγμή ένιωσα πως κάτω απ’ τα πόδια μου άνοιξε μια τεράστια γούβα που ήθελε να με παρασύρει μέσα της. Πόσο απλά μπορεί ένας άνθρωπος να λέει σ’ ένα παιδί το μαντάτο του θανάτου;

[

11

]


Ο

βομβαρδισμός

[

12

του

]

Χοραμσάρ.


Πατρίδα μου είναι ένας ουρανός χωρίς διαβατήριο, χωρίς πύλη. Μπαίνω απ' τον αέρα.

[

38

]


1978

1972

1949 Γεννήθηκε στις 6 Δεκεμβρίου στο Χοραμσάρ της Περσίας.

Σπουδάζει στο Πανεπιστήμιο της Τεχεράνης Συγκριτική Λογοτεχνία και Κοινωνικές Επιστήμες.

Κυκλοφορεί το πρώτο του ποιητικό βιβλίο: Η γέννηση του Κήτους.

ΦερεΫντούν Φαριάντ Γεννήθηκε στις 6 Δεκεμβρίου 1949 στο Χοραμσάρ (Khoramshahr) της Περσίας. Ήταν ποιητής, συγγραφέας παιδικών βιβλίων και σπούδασε Συγκριτική Λογοτεχνία και Κοινωνικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο της Τεχεράνης. Τόσο αυτός όσο και τα τέσσερα αδέλφια του έζησαν δύσκολα παιδικά χρόνια, γεμάτα στερήσεις και φτώχεια. Το σπίτι τους στο Χοραμσάρ ισοπεδώθηκε από τους βομβαρδισμούς κατά τη διάρκεια του ιρανοϊρακινού πολέμου και τα ερείπια αυτής της καταστροφής χάραξαν για πάντα την ευαίσθητη ψυχή του. Από μικρός λάτρευε τα ταξίδια, γι’ αυτό, όταν με κόπους και θυσίες οι γονείς του κατόρθωσαν να του αγοράσουν ένα ποδήλατο, ο Φερεϋντούν άρχισε να τριγυρίζει τις γειτονιές του Χοραμσάρ θέλοντας να γνωρίσει την πόλη του και τους ανθρώπους της. Και, όταν ήθελε να δει την πατρίδα του από ψηλά, πετούσε τον αγαπημένο του χαρταετό και με τη φαντασία του ατένιζε από τον ουρανό όλον τον κόσμο. Ο Φερεϋντούν όμως πάντα έκρυβε μέσα του την αγάπη του για τη λογοτεχνία, και κυρίως για την ποίηση και τα παραμύθια. Τα χιονισμένα ψηλά βουνά, οι ποταμοί, οι λίμνες, τα λουλούδια και η θάλασσα βρίσκονταν πάντα στη σκέψη του. Η Περσία και η ιστορία της του έδιναν τα ερεθίσματα για να δημιουργεί και, καθώς ήταν δεινός μελετητής, έφερνε στην επιφάνεια πολλά θέματα από την Αρχαιότητα αλλά και από τον σύγχρονο τρόπο ζωής των Περσών. Μιλούσε με θαυμασμό για τις Πασαργάδες, την αρχαία πόλη

[

39

]


1980 Γνωρίζεται με τον Γιάννη Ρίτσο στη Σάμο.

1983

1984

1985

Βομβαρδίζεται το Χοραμσάρ και γκρεμίζεται το σπίτι του.

Εκδίδεται στην Περσία το Όνειρα με χαρταετούς και περιστέρια και τιμάται με το Βραβείο Άντερσεν.

Μόνιμη εγκατάσταση στην Ελλάδα.

και πρώτη πρωτεύουσα της Περσικής Αυτοκρατορίας, που σήμερα αποτελεί μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO. Τα ερείπιά της βρίσκονται 87 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Περσέπολης, μιας άλλης ιστορικής πόλης, στην οποία ο Φερεϋντούν αναφερόταν πάντα με θαυμασμό: «Είχε σπουδαία αρχιτεκτονική, ανάκτορα, βιβλιοθήκες και ο βασιλιάς Δαρείος Α΄ μετέφερε εκεί την πρωτεύουσά του» έλεγε με καμάρι στα παιδιά των σχολείων όταν τους μιλούσε για την ιστορία της πατρίδας του. Οι παραδόσεις της χώρας του, οι απλοί άνθρωποι του λαού, τα τραγούδια και τα έργα τους αποτελούσαν για τον Φερεϋντούν σπουδαίο υλικό. Γνώριζε τα αρχαία μουσικά όργανα των Περσών, όπως το μπαρμπάτ, που έμοιαζε με το αιγυπτιακό ούτι και το έπαιζαν οι μουσικοί των φαραώ πριν από 3.500 χρόνια, αλλά και πολλά άλλα, για τα οποία έψαχνε να μάθει και την παραμικρή λεπτομέρεια. Λάτρευε επίσης τα περσικά χαλιά, που αποτύπωναν σημαντικές εικόνες από τον περσικό πολιτισμό, γνωρίζοντας ότι διαλεχτοί τεχνίτες αφιέρωναν μια ολόκληρη ζωή για να υφάνουν ακόμα και

[

40

]


1986 Βραβεύεται στην Τεχεράνη με το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας για το Κύμα.

1988

1991

Μεταφράζεται από τον Γιάννη Ρίτσο το Όνειρα με χαρταετούς και περιστέρια.

Τιμάται με το Βραβείο της Ελληνικής Εταιρείας Μεταφραστών Λογοτεχνίας.

ένα μόνο χαλί. Πολλές φορές είχε επισκεφθεί τα παραδοσιακά υφαντουργεία της Περσίας, στην Τεχεράνη, το Ισφαχάν, τη Σιράζ, το Μασάντ, και συζητούσε με τους υφαντουργούς για τα σχέδια που επέλεγαν. Τα φαρσί, η γλώσσα των Περσών που προήλθε από την αρχαία περσική, ήταν η πηγή απ’ την οποία αντλούσε τις γνώσεις του και έγραφε τα βιβλία του. Στην Περσία εξέδωσε πολλές ποιητικές συλλογές και μεταφράσεις Ελλήνων και ξένων ποιητών, τους οποίους έκανε γνωστούς στον περσικό λαό, όπως τους Νερούδα, Χικμέτ, Ελιάρ, Αραγκόν, Ρίτσο, Λόρκα, Ασίμοφ, Ελύτη, Σαμαράκη, Βρεττάκο, Λειβαδίτη, Σινόπουλο, Δημουλά, Πατρίκιο και άλλους πολλούς. Σ’ ένα ταξίδι του στη Σάμο, το 1980, ο Φερεϋντούν Φαριάντ γνωρίστηκε με τον Γιάννη Ρίτσο και από τότε αγάπησε την Ελλάδα. Επέστρεψε το 1985, όπου και παρέμεινε μέχρι τον θάνατό του, στις 5 Φεβρουάριου 2012, αφού προηγουμένως, με τη βοήθεια διακεκριμένων προσωπικοτήτων, είχε αποκτήσει την ελληνική υπηκοότητα.

[

41

]

1992 Διδάσκει την περσική γλώσσα στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο.


Κυκλοφορεί το βιβλίο του Ιστορίες από τον Παράδεισο.

1995 Εκδίδει την ποιητική συλλογή Ουρανός χωρίς διαβατήριο.

1997

2005 Εκδίδει στην περσική γλώσσα το βιβλίο Πέτρινος χρόνος του Γιάννη Ρίτσου.

η ζωή του Φερεϋντούν στην Ελλάδα δεν ήταν ρόδινη. Εργάστηκε σε διάφορες δουλειές, ακόμα και ως ηθοποιός σε διαφημίσεις και ταινίες για να βιοπορίζεται, ενώ είχε επιλεγεί από τον σκηνοθέτη Θόδωρο Αγγελόπουλο για να παίξει στην τελευταία του ταινία, που έμεινε ανολοκλήρωτη. Δυστυχώς και οι δυο τους έφυγαν απ’ τη ζωή με διαφορά μερικών εβδομάδων. Ταλαιπωρήθηκε πολύ, φοβόταν μήπως τον απελάσουν και κρυβόταν, χλευάστηκε από ρατσιστές για την εθνική και γλωσσική του διαφορετικότητα και δεν ήταν λίγες οι φορές που κυνηγήθηκε από φανατισμένους ανθρώπους. Και όμως, αυτός ο Πέρσης ποιητής υπήρξε ένας μεγάλος φιλέλληνας! Για το έργο του βραβεύτηκε τόσο στην Περσία όσο και στην Ελλάδα, ενώ το παιδικό βιβλίο του Όνειρα με χαρταετούς και περιστέρια τιμήθηκε με το διεθνές Βραβείο Άντερσεν και, μεταφρασμένο από τον Γιάννη Ρίτσο, συμπεριλήφθηκε στo Ανθολόγιο της Ε΄ και ΣΤ΄ Δημοτικού. Ισχυριζόταν ότι η ελληνική γλώσσα είναι «η γλώσσα όλου του κόσμου, γι’ αυτό και ο Μέχρι να συμβεί αυτό,

[

42

]


2010

2006

2012

Εκδίδει στην Περσία την ανθολογία Εκατό χρόνια ελληνικής μοντέρνας ποίησης.

Του απονέμεται το Βραβείο Μετάφρασης Έργου Ελληνικής Λογοτεχνίας.

Πεθαίνει στην Αθήνα στις 5 Φεβρουαρίου.

Εγώ είμαι ξένος. Μιλάω στα δέντρα περσικά. Τα δέντρα μού αποκρίνονται. Μέσα σ' αυτή τη συγγένεια δεν είμαι ελληνισμός δεν πρέπει να έχει σύνορα, αφού στηρίζεται στην ελευθερία, τη δικαιοσύνη και τη δημοκρατία». Πάντα υποστήριζε ξένος. ότι Πέρσες και Έλληνες είναι αδέλφια και έχουν κοινούς ιστορικούς δεσμούς: «Μα εμείς ονομαστήκαμε Πέρσες από τον Πέρση, τον μυθικό μας γενάρχη, που ήταν γιος του Περσέα και της Ανδρομέδας. Ακόμα και οι Μήδοι, μια σπουδαία φυλή των Περσών, πήραν το όνομά τους από τον Μήδο, τον γιο του Αιγέα και της Μήδειας» έλεγε με καμάρι όταν μιλούσε για τις δύο πατρίδες του. Όσο για την ποίηση, που αγαπούσε περισσότερο από καθετί στη ζωή του, γράφει με ευαισθησία σε κάποιο από τα έργα του: «Τη γλώσσα της ποίησης την έμαθα απ’ τ’ άστρα, απ’ τα πουλιά, απ’ τα φύλλα κι απ’ τους πλανόδιους τροχιστές». Αναχωρώντας, άφησε πίσω του πολλά και σπάνια βιβλία, με τα οποία οι φίλοι του θα δημιουργήσουν τη Βιβλιοθήκη «Φερεϋντούν Φαριάντ».

[

43

]


Ο Γρηγόρης Χαλιακόπουλος

Η Φιρουζέ Αχλαγί γεννήθηκε στην

γεννήθηκε στα Φιλιατρά Μεσσηνίας.

Περσία. Σπούδασε Αρχιτεκτονική στο

Από μικρός έγραφε ποίηση και

Πανεπιστήμιο της Τεχεράνης. Άρχισε

κυκλοφόρησε την πρώτη του ποιητική

να ζωγραφίζει στα δέκα της χρόνια και

συλλογή σε νεαρή ηλικία. Εξέδωσε

από τότε δεν έχει σταματήσει. Θέλοντας

διηγήματα, νουβέλες, παραμύθια,

να γνωρίσει τους πολιτισμούς του

μυθιστορήματα και θεατρικά έργα, ενώ

κόσμου, ταξιδεύει σε πολλές χώρες,

έχουν κυκλοφορήσει μελοποιημένοι

αλλά ζει μεταξύ Φρανκφούρτης και

στίχοι του. Ως αρθρογράφος και

Αθήνας. Όταν έρχεται στην Ελλάδα

δημοσιογράφος, έχει συνεργαστεί με τις

παρακολουθεί ειδικά μαθήματα

περισσότερες ημερήσιες εφημερίδες.

ζωγραφικής από Έλληνα καθηγητή,

Ένα από τα όνειρά του ήταν να γυρίσει

για να μάθει την ελληνική τεχνοτροπία

τον κόσμο. Όμως η Γη είναι μεγάλη

και κουλτούρα. Έχει πραγματοποιήσει

και οι δυνατότητές του μικρές. Έτσι,

εκθέσεις στην Τεχεράνη, ενώ ετοιμάζει

βρήκε τη λύση διαβάζοντας βιβλία για

δύο ατομικές εκθέσεις, στο Ντουμπάι

χώρες μακρινές, γράφοντας ιστορίες

και τη Φρανκφούρτη, για την περίοδο

και ταξιδεύοντας με τη φαντασία του

2013-2014. Πρόσφατα ολοκλήρωσε μια

τις νύχτες, καθώς κοιτάζει τον έναστρο

ποιητική συλλογή, η οποία πρόκειται να

ουρανό. Κι από ψηλά, όπως υποστηρίζει,

μεταφραστεί στα ελληνικά.

διακρίνονται τα πάντα…

[

44

]


[

46

]


Το

ί

στ

ον

ου

ρα

νό

εί

να

ι

γα

λά

ζι

ο,

στ

ο

δέ

ντ

ρο

πρ

άσ

ιν

ο,

στ

ο

νο

υ

σ

κό

υ

ο

κκ

ιν

ο . Σ τ ο κ λου β ί ; Σ τ ο κλου β

ε ν έ χ ει ί δ χ

[

47

]

α.

λ

ώμ

υ

ρ

π

ο


Μ’ ένα όνειρο μεγάλωσε

ο Φερεϋντούν από το Χοραμ-

σάρ. Να μάθει γράμματα και να γυρίσει όλον τον κόσμο μ’ ένα ποδήλατο. Κι όταν το σπίτι του βομβαρδίστηκε στον πόλεμο, το μόνο που του απέμεινε ήταν ο πολύχρωμος χαρταετός του. Τον πέταξε όσο πιο ψηλά μπορούσε, πέρασε τα σύννεφα, πλησίασε τ’ αστέρια. Τις νύχτες έλαμπε στον ουρανό, με την πανέμορφη ουρά του να λικνίζεται, σαν να ήθελε να προσκαλέσει τον μικρό Φερεϋντούν στο ταξίδι που ονειρευόταν. Κι εκείνος έπαιρνε θάρρος, μέχρι που αποφάσισε να ταξιδέψει ολομόναχος σ’ άγνωστα μέρη. Μολονότι τα πράγματα δεν ήταν πάντα εύκολα γι’ αυτόν, ο φίλος μας κατόρθωσε να πραγματοποιήσει τ’ όνειρό του! Πώς συνέβη αυτό; Μα κάθε ταξίδι έχει τα μυστικά του!

Γιατί ένα παιδί

από τη μακρινή Περ-

σία να θέλει να φύγει απ’ την πατρίδα

του; Πόσο μπορούν οι άνθρωποι ν’ ακούν

πάνω απ’ τα κεφάλια τους τρομακτικούς ήχους

από αεροπλάνα που σκορπούν τον θάνατο με τις

δολοφονικές τους βόμβες; Κι όταν το ταξίδι της φυγής είναι αναπόφευκτο, ποιος έχει το δικαίωμα

να ορίζει τα όνειρα και τις επιλογές εκείνου που αναζητεί μιαν άλλη πατρίδα; Στην Ελλάδα, τον Φερεϋντούν αγάπησαν και υπερασπίστηκαν οι ποι-

ητές. Γιατί γνώριζαν και κείνοι πως η ζωή είναι το πιο όμορφο ποίημα, το πιο όμορφο ταξίδι…

ΙSBN 978-960-471-063-8

[

48

]

www.kaleidoscope.gr


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.