Esmalar Akıl ve Benlik İnsan içinde yaşadığı eylemler dünyasını farklı boyutlarda algılayabilen , bunları değerlendirip kendi faaliyetleri hakkında karar verebilen bir kurgu üzere programlanmıştır . Boyutların , eylemlerin kaynağının tespit edilmesi ve yorumlama merkezleri anlamında bir birinden farklılıklar gösterdiği söylenebilse de , iki ayrı frekansta algılandığını ifade etmek mümkündür . İlk boyut fiziki eylemlerimizin tespit edildiği duyular alanıdır . Söz konusu çerçevedeki algıların , insan beyninde oluşan etkilerinin tespiti ve davranışa dönüştürülmesi , anlaşılabilme konusunda günümüz için artık çok daha kolay bilimsel açıklamalarla olabilmektedir . Ancak manevi , mistik , metafizik olarak isimlendirip , açıklama noktasına geldiğimizde oldukça meşakketleri olan , insanın derinliklerinin anlaşılmaya çalışıldığı ve algıların kaynağının tespiti olarak çok farklı yorumları yapılmakta olan yanımızdır . Benim kişisel görüşümü ifade etmesi kaydı ile benlik yada egonun algılarımızın oluşumuna kaynaklık ettiği söz konusu yönümüzde , psikoloji , zihin ve duygularımıza yansıyan algılarımızın , davranışlarımıza katılma kararlılığı içerisinde olduğunu söylemek mümkündür . Farklı bir bakış açısında insan gibi girift , çok yönlü bir oluşumdaki akıl mücevherinin varlık nedeni nedir şeklinde bir sorunun yanıtını , cevap süresi ne kadar olursa olsun , benlik boyutumuzun gerçeği ile yüzleşmek olarak bulmaktayız . Bir örnekle açmaya çalışırsak ,herhalde kendi gücünün üzerindeki bir finansal yatırımı yapıp , yapmamaktaki matematiksel hesabı mükemmele yaklaşacak şekilde gerçekleştirme gayesi , insanın hayattaki varlığının tek gerçeği olarak kabul edilerek , fiziki varlığını sürdürmek , yada maddi bedeninin tatminlerini elde etmek için değildir . Akıl hakkında dikkat edilmesi gereken , insanı kendi tatminleri için küçük paralarla büyük işler yapma cür'etine sürükleyen ve haddini aşan eylemlere zorlayan metafizik yanının eğilimlerinin tespiti olmalıdır . Akıl ve ego arasındaki ilişki , insanın donanımı ile ilişkili olduğu için , ilmin sonsuzluğu gibi , bu çatışmanın da insan için takdir edilen sınıra değin devam edeceği açıktır . İnsan kompozisyonunda akıl , benliği kendi karşlığı olmayan ( batıl ) eğilimleri ile yüzleştirdikçe , gelişim gerçekleşecek , çok yanlış bir bilimsel önerme olan , insanın ego yada benliğinin en düşük düzeyindeki halleri dışında bir gerçeği yoktur anlayışı sorgulanmaya başlanacaktır . Daha doğrusu bu görüşte , insan tek bir boyuttan oluşan varlıktır kanısı geçersiz kılınacak , İslam tasavvufundaki benliğin aşamaları tespitinin ne kadar haklı olduğu sonucuna ulaşılacaktır . Benlik , sonsuz ilim çerçevesinde akılla her bir mertebede çatışır , yani entellektüel bir yanı vardır , ancak çatışarak şahid oldukları ile incelmeye başlar , aklımızın gönülden aldığı sezgilerle yansıttıkları karşısında ego , aşamalarındaki geri dönüş süreçlerinde kendi tavrını koyarak imana yavaş yavaş eşlik etmeye başlar . Kendisini eleştirmeyi öğrenerek yine kendisini kınama noktasına ulaşır , işte bu aşamaların ilk safhaları , boyutların daha karmaşık olanlara doğru dönüştüğü yerdir , yalnış anlaşılmasın asla yok olur demek istemiyorum . Benlik insan aklının tüm boyutlarda ulaşabileceği , entellektüel düzeyin bütün derinliklerine nüfuz edebilen bir yapıdadır ve bazı yanılgılı düşüncelerimizin tam aksine son derece tehlikeli noktalara ulaşabilen , en kısa ifadesi ile Allah'ı tanıdığı halde kendi benliğine tapan bir ilmin ifadesidir . Benlik onun yaradılış gerçeğidir , ancak insan için kendi nefsi de dahil olmak üzere tüm unsurları açısından hakkı ( gerçeği ) tanımak için yegane kaynaktır . İnsan , benliğinin tüm hırçınlıklarını gönlünde taşırken , yaşamak istediği mükemmel sükuna ulaşmak için yaratıcısını anmaktan başka elinde bir çözüm olmadığını hissettiğinde , onu yönlendirmeye çalışan egosuna ait illüzyonların hayattaki karşılığının hiçlik olduğunu kavrar . Ancak benlik kendi kıyasçı eğilimlerinin , insanı davranışlar manasında yönlendirmeye çalıştığı hallerinin karşılığının hiçlik olduğunu kabullenmek konusunda büyük direnç gösterir . Bu noktada
çok önemli bir ayrıntı vardır , insanın davranışlarını mükemmelleştirmek konusundaki gayretleri , İslamın içeriğindeki incelikleri ayırt etme hassasiyeti , benlik eğilimlerinin şiddetini kaybetmesi ile sonuçlanacaktır . İşte söz konusu ayrıntı , benlik iddiasının insanlığa oynamayı planladığı tüm senaryoların , insanlık aleminde , gerçekleşse dahi hiç bir sonuç elde edilemeyeceğine dair bilincin oluşması açısından son derece önemlidir . Merhamet yoksunu davranışların sonucunun , merhametsizlikle karşılaşarak mahzun olmak olduğunu hiç unutmamamız gerekmektedir . Ego , insanın dünyasına yine ona hissettirdikleri ve düşündürdükleri ile nüfuz etmekle kalmamış , iletişim dilinin içerisine kendi özelliklerinin bütün detaylarını nakış gibi işlemiştir . Aciz bir adam dediğimizde , kendisini ifade etmekten yoksun , hiç bir meseleyi halledemeyen , mücadele azmini kaybetmiş , etkinliği bitmiş bir kişilikten bahsetmekte olduğumuz bellidir . Bu ifadelerin hepsi nefsin yarattığı bir illüzyondur ve insanı söz konusu duygular içerisinde konumlandırmaya çalıştığı yer de bir yalandan ibarettir . Yaratılış ve onun sahibi , gerçeği ifade ederken yarattıklarına böyle bir makanı layık görmediğini hükmetmekte , hak edilen yere de sadece rab ile ulaşılacağını öğretmektedir . İmanla aczin aynı kefede olmadığını anlamak , gerçekle benliğin ayrımı kadar açıktır . Gönülde şehadet edilen acizlik duygusunun , gücün ve azmin tek sahibinin varlığına imanla ve onu andığımızda , kendisini diğer insanlarla kıyaslayıp tatminleri için bir yere konumlandırmaya çalışan benliğin hissettirdiği illüzyon olarak , yokluk diyarının yolculuğuna çıkması kaçınılmazdır . İnsanlığı kuşatarak içinde yaşanılan ve varlığını ifade eden tüm olguların temsilcisi olan , benliğinin izlerini de içinde barındırarak ilişkilerinin belirlenmesinde etkin tek yöntem bildiğimiz kavramlar aleminde , bizi bir birimizden uzaklaştıran egosal etkilerin tümü Allah'ın İsimleri tarafından kuşatılmıştır .