Isolatiemagazine 70 juli 2016 by Kees de Vries Redactie

ISOLATIE

ISOLATIE ENERGIEBOFFENSIEF ESPARING

Magazine

VAKBLAD VOOR DE NEDERLANDSE ISOLATIESECTOR

OFFICIEEL ORGAAN VAN DE NEDERLANDSE VERENIGING VAN ONDERNEMERS IN HET THERMISCH ISOLATIEBEDRIJF (VIB), DE STICHTINGEN CINI, NCTI EN OOI - JAARGANG 18 - JULI 2016

Cryogeen isolatiewerk aan LNG tankstations Energieadviseur Ongenae: “Installateur, isolatiebedrijf en adviseur aaneengeklonken” VIB-voorstellen voor intensiveringspakket Energieakkoord

INSTALLEER VEILIGHEID HET EERSTE FLEXIBELE TECHNISCHE ISOLATIEMATERIAAL MET B-s1,d0

• De nieuwe standaard in veiligheid voor technische isolatie • Het complete systeem voor flexibele technische isolatiematerialen met zeer geringe rookdichtheid (Euro Klasse B/BL-s1,d0) • Armaflex Ultima voldoet aan de eisen voor duurzaam bouwen

Ervaar het verschil!

www.armacell.eu/ArmaflexUltima

COMMENTAAR

INHOUD

De ethiek van technische isolatie Wees gerust: ik blijf met twee voeten op de grond en kijk vooral met de blik en de relativering van de koopman naar de ethiek van technische isolatie. Uiteindelijk is onze hele keten opgebouwd uit bedrijfsmatige schakels die rendement moeten genereren uit de productie, distributie en montage van isolatiesystemen. Daarna is de laatste schakel aan de beurt: de installatie-eigenaar die zo’n dertig jaar zijn rendement uit isolatie haalt. Recycling sluit het bijna circulaire proces, waarna het rendementsfeest opnieuw begint. Allemaal heel verantwoord, knalgroen van duurzaamheid, en toch kan het beter. Zoveel beter, dat er een Klimaattop en een Energieakkoord moest komen om de toekomst van de wereld niet in gevaar te brengen. Inmiddels is aanscherping van het Energieakkoord aan de orde om de achterstand weg te werken, en dan nog is de opwarming van de aarde niet tot staan gebracht. Alle reden dus, voor iedereen, om enthousiast mee te werken aan broeikasgasreductie, energiebesparing en transitie naar duurzame energiebronnen. Eerlijk is eerlijk, ik heb ook wel eens verzucht dat ‘we het nu wel weten’. De nationale energiemonitor bewijst met de wijzer nog net in het geel met veel groen voor zich dat we nog niet voldoende doordrongen zijn. Vandaar de ethische vraag: is het maatschappelijk verantwoord elk jaar 31 PJ te verspillen, dat wil zeggen 500.000 lege auto’s nutteloos rond te laten rijden. Kunnen we het ons veroorloven om in een leidingnetwerk in een utiliteitscomplex tweemaal zoveel energie te pompen dan nodig? We blijven met beide voeten op de grond en pakken de ethiek heel pragmatisch aan. Met het Energieakkoord in de hand en het mondiale Klimaatconvenant in gedachten vind ik er veel voor te zeggen om met alle mogelijke enthousiasme te werken aan optimale technische isolatie. Zelfs de koopman zal er blij van worden. Hans Koole – Voorzitter VIB

ISOLATIE Magazine is het vakblad voor de isolatiesector en tevens het officieel orgaan van de Nederlandse Vereniging van Ondernemers in het Thermisch Isolatiebedrijf (VIB), de Stichting Opleidings- en Ontwikkelingsfonds voor het Isolatiebedrijf (OOI), Nederlands Centrum voor Technische Isolatie (NCTI) en de Stichting Commissie Isolatie Nederlandse Industrie (CINI).

Advertentieverkoop: Henk van der Bend Advertentietarieven op aanvraag T (024) 677 69 30 E info@printrendement.nl

ISOLATIE Magazine verschijnt vier maal per jaar. Leden en Buitengewone Leden van de VIB ontvangen ISOLATIE Magazine uit hoofde van hun functie. Het magazine wordt tevens kosteloos toegezonden aan professionals in de branchekolom, waaronder isolatie-ondernemers, opdrachtgevers, raadgevende ingenieurs, overheden en beleidsmakers, onderhoudsmanagers en installateurs. U kunt het abonnement aanvragen of beëindigen via info@isoleren.nl

Voor meer informatie over de VIB: Jan Zanen, Algemeen Secretaris VIB Postbus 2600, 3430 GA Nieuwegein T (030) 630 04 04 F (030) 605 32 08 E info@isoleren.nl

Uitgave: Printrendement Tituslaan 13, 6642 AP Beuningen T (024) 677 69 30, E info@printrendement.nl Redactie: Ewald Lohmann, Alinea-Stokvisch Wingerdstraat 63, 6641 BM Beuningen T (024) 675 18 93, E info@alinea-stokvisch.nl Per 15 juli 2016: Kees de Vries Redactie A. Noordewier-Reddingiuslaan 85 3066 JA Rotterdam T (010) 220 61 61, E info[@]keesdevriesredactie.nl Redactieraad: Jan Zanen (VIB) Paul de Koning (NCTI en CINI) Remco Hiemstra (Armacell International) Frank Geukemeijer (Rockwool Technical Insulation BV) Hans Koole (VIB) George Kruithof (OOI) Ron Nuiten (Brand Energy & Infrastructure Services)

Uitgever: Yvonne van der Bend

Voor meer informatie over de Stichting OOI: Postbus 2600, 3430 GA Nieuwegein T (030) 630 04 04 F (030) 605 32 08 E info@ooi.nl Voor meer informatie over de Stichting CINI en NCTI: Paul de Koning, Manager NCTI T (0181) 69 80 30 Fotografie: Photol Alinea-Stokvisch Kees de Vries Vormgeving: PINTA grafische producties, Benschop Druk: Printrendement © 2016, Printrendement

JULI 2016

Installateur, isolatiebedrijf en adviesbureau aaneengeklonken

Ron Ongenae (Energieadvies Epro Consult te Leeuwarden) is ervan overtuigd: geïntegreerde samenwerking van adviesbureau, installatie- én isolatiebedrijf biedt eenieder én de opdrachtgever voordelen. "We kunnen veel uitrekenen, maar je zoekt oplossingen van de praktijkmensen. Je moet elkaar af en toe eens kritisch in de ogen kijken en afstemmen wat wijsheid is. Installateur, isolatiebedrijf en adviesbureau moeten zich als ketenpartners aaneengeklonken voelen".

Warmhoudkamers besparen 10 miljoen m3 gas

Als het aan Tata ligt is het energieakkoord een makkie. Het concern heeft in zijn eentje al anderhalf procent van het industriële isolatiepotentieelbinnengeharkt. Sinds 2013 heeft Tata Steel 30 miljoen kubieke meter gas bespaard dankzij geïsoleerde warmhoudkamers. Een volgend project, vuurvaste bemetseling van de torpedowagons, bespaart nog eens 0,15 PJ.

De mooiste vakwedstrijden ooit

Ere wie ere toekomt: in een stevige voorjaarsprint heeft Stichting OOI Nederland voorgoed teruggebracht op het Europese wedstrijdpodium. Na een levendige, spannende voorronde zette het Nederlandse team een sublieme prestatie neer op de Europese finale. Slechts tijdgebrek weerhield Ewoud Oskam en Thijs Wolbers van het eremetaal op de mooiste vakwedstrijden ooit.

Verder in dit nummer: Isolatie Journaal Cryogene isolatie in LNG-distributie Technische isolatie op Vakbeurs Energie Isolatie breed in de kijker: nu de Staalkaart bestellen Akoestische prestatie ProRox-systemen beproefd Van der Hoek-groep zet in op korte lijnen en verhoogde kracht VIB pleit voor maatregelen Intensiveringspakket Energieakkoord Coolag Hamar en Bracol hijsen vlag SIG Technische IsolatieSpecialist Altisol en Isotherm Suriname wereldwijd actief in goud en kleur Technische isolatie op vakbeurs Industrial Processing Goebel pleit voor normering bevestigingstechniek EiiF presenteert isolatiepotentie op IEX in Keulen 42 VIB zet puntjes op de I en bezoekt Armacell-fabriek NCTI/CINI: isolatiesysteem bespaart tachtig procent energie Bij de voorpagina: LNG doet in toenemende mate een beroep op isolatiespecialisten. In hoog tempo bouwt Nederland een distributienetwerk op, onder meer in de vorm van tankstations voor het vrachtverkeer. Een complex pompskid is de centrale schakel tussen vacuümgeïsoleerde LNGen stikstoftanks en het afgiftepunt. Dat betekent veel en vooral complex cryogeen vakwerk.

ISOLATIE Magazine

...............

5 12 14 21 22 24 26 30 34 39 40 44 48

,VROHUHQ HQ EUDQGZHUHQG RQGHU ppQ GDN

9'+2(.,62/$7,( 1/

,62/$7,(

%5$1':(5(1'

$):(5.,1*(1

9(67,*,1*(1

$067(5'$0 1,(8:(*(,1 3$3(1'5(&+7

Technische Isolatie

Uw partner voor: ; Rockwool ; Isover

; Armacell

; Insulpir / Insulphen ; Soundac Geluid ; Thermaf lex

; Superwool / Firemaster ; Raychem Tracing

MEER WETEN? Bel 010-20 85 400 of ga naar www.Asbipro.nl

ISOLATIE JOURNAAL Wisseling van de wacht:

Redactie Isolatie Magazine: naar Kees de Vries Per 15 juli 2016 neemt Kees de Vries Redactie te Rotterdam de journalistieke en redactionele verzorging van Isolatie Magazine voor zijn rekening. Ook de inhoudelijke verzorging van Isolatie Plus en branche-website www.isoleren.nl verhuist naar Kees de Vries Redactie. Isolatie Magazine is een uitgave van de Nederlandse Vereniging van Ondernemers in het Thermisch Isolatiebedrijf VIB. De redactie werkt nauw en intensief samen met de ondernemersvereniging en de VIBCommunicatiecommissie. Kees de Vries Redactie is een zelfstandig bureau voor journalistieke en redactionele projecten, actief in onder meer de technische sectoren bouw en hout. Journalist Kees de Vries was al geruime tijd betrokken bij de totstandkoming van Isolatie Magazine. Hij neemt de werkzaamheden over van Ewald Lohmann (Alinea-Stokvisch, Beuningen), die dit jaar zijn pensioenleeftijd bereikt. De nieuwe redactionele contactgegevens voor Isolatie Magazine luiden: Kees de Vries Redactie A. Noordewier-Reddingiuslaan 85 3066 JA Rotterdam Tel. (010) 220 61 61 GSM (06) 16 719 793 Mail: info[@]keesdevriesredactie.nl Web: www.keesdevriesredactie.nl

Project Isolatiesystemen spelen een rol in de energieprestatie van industrie en utiliteit, uit te drukken in geld, terugverdientijden, veiligheid, milieuscore en andere key performance indicatoren. Isolatie speelt ook een esthetische rol. In de industrie trots zichtbaar, in de utiliteit in de vorm van schoonheid achter de gesloten deur van technische ruimte, in kelders en boven plafonds. Ook een mooi technisch, financieel/energetisch resultaat bereikt met een isolatieproject dat mag worden gezien? Stuur een mailtje naar project@keesdevriesredactie.nl, zodat we het in de verdiende schijnwerpers kunnen zetten.

ISOLATIE Magazine Wet kwaliteitsborging bouw:

Stabu en Komo bundelen krachten De stichtingen Stabu (Ede) en Komo (Gouda) bundelen hun krachten met het oog op de stelselwijziging in het kader van de Wet Kwaliteitsborging voor de bouw (Wkb). Beide instanties willen zo de bouwen installatiesector meerwaarde bieden rondom de bestekservice. De Komo-beoordelingsrichtlijnen (BRL) worden gelinkt aan de Stabu-specificatiesystematiek Bouwbreed. Zodra de Tweede Kamer het Wkb-wetsontwerp van minister Blok aanneemt, is de overgang van publieke naar particuliere kwaliteitsborging aanstaande. Met het oog op energieprestaties en brandwerende voorzieningen is de nieuwe wet Komo en Stabu willen een toonaangevende rol te spelen door bestekvoorbereiders, architecten, bouwers en particuliere

kwaliteitsborgers te faciliteren met een specificatiesystematiek en een breed gedragen instumentarium voor kwaliteitsborging. Om de samenwerking nader te concretiseren, is een stuurgroep ingesteld. Naast Komo en Stabu nemen daarin deel Bouwend Nederland, de vereniging Bond Nederlandse Bestekdeskundigen (BNB), en de vereniging Fabrikanten Bestek Service (FBS). De samenwerking komt in fasen ten uitvoer. Op korte termijn wordt de Komo-catalogus d.m.v. het â&#x20AC;&#x2DC;referentiebestekâ&#x20AC;&#x2122; gekoppeld aan Bouwbreed. In een tweede fase volgt softwarematige verrijking.

JULI 2016

ISOLATIE Magazine

...............

Kies voor topprestaties in technische isolatie ULTIMATE minerale wol: ✔ tot 35% betere thermische prestaties* ✔ tot 30% besparing in isolatiedikte* ✔ tot 50% besparing in gewicht*

* in vergelijking met traditionele steenwol isolatie-oplossingen

ULTIMATE is de meest recente innovatie in minerale wol van Isover. Door het combineren van de positieve eigenschappen van steenwol en glaswol biedt ULTIMATE unieke voordelen voor gemiddelde tot hoge toepassingstemperaturen (tot wel 700°C). Zeker wanneer u de energie efficiency wilt verbeteren en rekening moet houden met beperkingen in isolatiedikte en -gewicht. De Isover ULTIMATE TECH-oplossingen voldoen aan de CINI-specificaties en zijn CE-gemarkeerd.

Interesse in ULTIMATE prestaties? Neem contact op voor advies op maat. Saint-Gobain Isover Telefoon: 0347 358 400, info@isover.nl

www.isover-technische-isolatie.nl

ISOLATIE JOURNAAL Nieuwe Wiko-vestiging Amsterdam Wiko Isolatietechniek en Steigerbouw heeft per juni 2016 een nieuwe vestiging in Amsterdam geopend. Naast Rotterdam en Antwerpen is dit de derde vestiging. "We zitten nu dichter bij de klanten in deze regio. Dat past bij onze missie om klanten veilig,snel en volledig te ontzorgen” licht Wiko-directeur Dennis van Wingerden toe. Wiko Amsterdam is te vinden op Coenhavenweg 18, 1013 BL Amsterdam, tel. 020-893 42 68.

Asbestos-beurs internationaal Vakbeurs Asbestos (http://asbestos-int.com) gaat internationaal. Exhibitions Rotterdam International organiseert Holland-paviljoens op de Europese beurzen voor asbestsanering. De Londense Contamination Expo in beurscentrum ExCel heeft 12 en 13 oktober 2016 de primeur, Parijs en Milaan volgen. De volgende Nederlandse Asbestos staat op de agenda voor voorjaar 2018 in Ahoy Rotterdam. De asbestverwijderingssector kan goed overweg met de fasegewijs ingevoerde verlaagde grenswaarden voor Levendige forumdiscussie op Asbestos 2016 over asbestsane- chrysotiel en amfibolen, mits de handharing en kansen. VAVB-voorzitter Leo Veldhuis maakte korte ving scherp is. Wel blijkt soms onverhoeds metten met geklaag over verplichte sanering van asbestda- nieuw asbest Nederland binnen te komen, ken: “Speel er op in, investeer in vakmanschap en technolo- zoals in de ovenhandschoenen die blijkbaar gie”. Onder de isolatie-exposanten troffen we onder Temati soms bij Amerikaanse laboratoriumovens aan, die zich samen met partners op de markt oriënteert. worden meegeleverd.

OOI-VIB technologiedag 1 november Noteer in de agenda: op 1 november 2016 begint bij OOI te Woerden de toekomst van de isolatiebranche. Dan organiseert Stichting OOI in samenwerking met brancheorganisatie VIB een grote isolatgie-technologie dag. Op het programma staat moderne plaatbewerking, thermografie, drone-inspectie en de bijbehorende haken en ogen, tracing, 3D-projectscanning en nog veel meer. Reserveer: dinsdag 1 november vanaf 12.30 uur, Het Huis van de Isolatie, Woerden.

ADVERTENTIE

JULI 2016

ISOLATIE Magazine

...............

ISOLATIE INTERVIEW Energieadviseur Ron Ongenae:

Installateur, isolatiebedrijf en adviesbureau aaneengeklonken Ron Ongenae, oprichter van energieadviesbureau Epro Consult te Leeuwarden, weet het zeker: een geïntegreerde samenwerking van adviesbureau, installatie- én isolatiebedrijf biedt eenieder én de opdrachtgever alleen maar voordelen. "We kunnen veel uitrekenen, maar je zoekt naar de praktische oplossingen van de praktijkmensen. Je moet elkaar af en toe eens kritisch in de ogen kunnen kijken en afstemmen wat wijsheid is in een bepaalde situatie. Installateur, isolatiebedrijf en adviesbureau moeten zich als ketenpartners aaneengeklonken voelen". Energieadviesbureau Epro Consult in Leeuwarden heeft het momenteel druk. In het kader van de meerjarenafspraken (MJA) en de energieaudits op basis van de Energy Efficiency Directive (EED) moeten Ron Ongenae in Leeuwarden en collega John Geurts vanuit Echt alle zeilen bijzetten. Veel bedrijven actualiseren momenteel hun energie-efficiëntieplannen die vastleggen hoe efficiënter met energie om te springen. Dat betekent dat veel investeringsplannen en installaties worden beoordeeld op haalbaarheid. Epro Consult ondersteunt bij verbruiksanalyses, energiebesparings- en efficiëntieplannen die ook rekening houden met beperking van energieverliezen door technische isolatie. Ron Ongenae: "We willen altijd eerst weten waar het energiegebruik heen gaat, om vervolgens te kijken of het doelmatig is."

Erkende Maatregelenlijsten. Realisatie van de energiedoelstellingen kan volgens Ron Ongenae niet zonder energieadviseur. Steeds meer ondernemingen onderschrijven dit. Natuurlijk zijn er de Erkende Maatregelenlijsten, maar Ongenae heeft een duidelijke mening over deze door de overheid aangegeven verbeterpunten. "Energieadvies is geen standaardwerk. De Erkende Maatregelenlijsten zijn goed om ideeën te genereren, maar als afvinklijst om zelf mee aan de slag te gaan is het om meerdere redenen ongeschikt." Hij geeft een aantal voorbeelden. "Je moet de maatregelen in onderlinge samenhang bekijken en niet alle besparingen van individuele maatregelen bij elkaar optellen. Daarnaast is de volgorde waarin je maatregelen neemt van belang. Als je begint met de ketel en dan met gebouwisolatie, wordt ketel wellicht efficiënter, maar is de capaciteit misschien veel te hoog. Het advies is daarom om de volgorde van de trias energetica aan te houden. De Erkende Maatregelenlijsten koppelen de besparingen verder aan een bepaald energiegebruik, bijvoorbeeld minimaal 170.000 m3 gas per jaar. Bij stijging van de aardgasprijs nemen de kosten toe en komt besparing

...............

ISOLATIE Magazine

Ron Ongenae van Epro Consult in Leeuwarden. "Energieadviseurs en isolatiebedrijven moeten elkaar niet zien als concurrenten, we kunnen uitstekend aanvullend aan elkaar werken."

door isolatie kostentechnisch eerder in beeld. Dat laten de lijsten buiten beschouwing. Het is mijns inziens beter dergelijke maatregelen te koppelen aan een terugverdientijd in plaats van aan kubieke meters gas of branduren van verlichting. Een energieadviseur zet de specifieke situatie in perspectief en geeft handvatten voor besparing op basis van de terugverdientijd. De Erkende Maatregelenlijsten gaan uit van vaste kengetallen voor rendabele maatregelen, maar die kengetallen liggen in de praktijk niet vast. Ze kunnen wijzigen door andere energietarieven of gewijzigde investeringskosten."

JULI 2016

Terugverdientijd Het belang dat opdrachtgevers aan energiebesparing hechten fluctueert vaak met de energieprijs. Ten onrechte, zo zegt Ongenae. "Over het algemeen helpen lage energieprijzen niet. De meeste bedrijven hebben zeker de wil om meer duurzaam te zijn en op een aantal punten te verbeteren, maar het mag niet ten koste gaan van de rentabiliteit of het moet passen in het eigen duurzaamheidsbeleid. Terugverdientijd blijft in alle gevallen belangrijk. Technische isolatie is in de meeste gevallen redelijk snel terug te verdienen. Dat geldt doorgaans bij de huidige energietarieven al voor leidingen met een mediumtemperatuur van veertig tot vijftig graden Celsius."

Prijsinformatie Als energieadviseur, installateur en isolatiebedrijf samenwerken kan dat leiden tot betere maatregelen en kunnen opdrachtgevers overtuigd worden van de haalbaarheid. Ongenae: "De meeste isolatiebedrijven kunnen heel goed weergegeven wat de toegevoegde waarde van hun product is. Ze zijn degelijk in de onderbouwing van de mogelijkheden van hun product. Maar de prijsinformatie is over het algemeen teveel afgeschermd. Daar zouden ze best iets opener in kunnen zijn. Structurele transparantie kan voor alle partijen voordelig zijn. Nu rekenen advies- en ingenieursbureaus met prijzen die ze in de markt aantreffen. Dat kunnen offertes zijn, of richtgetallen van brancheorganisaties. Het zou handig zijn als isolatiebedrijven hun rekenmethodieken beschikbaar stellen aan adviseurs. Wij kunnen dan kijken of er voor specifieke materialen andere warmteverliezen gelden dan waarmee wij standaard rekenen. Heel relevant zijn naast de energiekosten, de kosten voor het aanbrengen van technische isolatie, uiteraard inclusief materiaalkosten. Het is zeer de moeite waard om actuele prijsontwikkelingen door te koppelen. Ik zou de isolatiesector daarin wat opener willen zien. Net zoals we procesparameters van onze klanten vertrouwelijk behandelen, doen we dat ook met informatie van isolatiebedrijven. We bekijken welke materialen voor welke toepassing geschikt zijn en naar de terugverdientijden van de isolatiemaatregelen. Geef ons de informatie zodat wij samen een opdrachtgever met feiten kunnen overtuigen dat isoleren de moeite loont. Marketingtechnisch en inhoudelijk hebben isolatiebedrijven een goed verhaal. Maar goede prijsinformatie is even onmisbaar om te bepalen wat het uiteindelijk oplevert en kost. De voornaamste verkoopargumenten voor de opdrachtgever zijn de samenhangende factoren betaalbaarheid, uitvoerbaarheid en terugverdientijd."

Recentelijk heb ik te maken gehad met opslagtanks. Vaak is voor deze tanks, buiten of in binnenruimtes, weinig plek. Sommige zijn dan ook niet of slecht geïsoleerd, met energetische problemen als gevolg: er is weinig – te weinig - ruimte om de tank te isoleren, en in geval van binnenopslag is het moeilijk om het hele gebouw te isoleren. De opbouw van warmte gaat immers ten koste van het werkklimaat en dit vergt dus extra maatregelen. De energieadviseur wil een dergelijke opgave af kunnen stemmen met een isolatiedeskundige. Je moet elkaar af en toe eens kritisch in de ogen kunnen kijken en bespreken wat wijsheid is in een bepaalde situatie. Daar zit ook de toegevoegde waarde van samenwerking. Wij kunnen theoretisch heel goed bepalen waar de besparingen zijn te realiseren, maar we zien ook de problemen. Je zoekt in dat geval naar de oplossingen van ervaren praktijkmensen. Het zou mooi zijn als de adviseur vrij snel toegang krijgt tot bedrijven die op dat gebied zijn gespecialiseerd." Als voorbeeld noemt Ongenae een project voor de opslag van gechocolateerde producten. "Adviseur, aannemer én isolatiebedrijf kwamen daarin samen met een oplossing over de manier van isoleren. Ook toen in een ander voedingsmiddelenproject een bijzonder boogdak moest worden geïsoleerd zonder ankers door het dak, is de expertise van een VIB-isolatiebedrijf ingeroepen. Hij kwam op de proppen met een opbouw-oplossing buiten de productieruimte."

Toegevoegde waarde In zijn werk komt energieadviseur Ron Ongenae bij veel bedrijven. De expertise van het isolatiebedrijf is naar zijn ervaring onmisbaar. "De wat lastiger delen van leidingen en componenten zoals kleppen en andere appendages zijn vaak niet of niet meer optimaal geïsoleerd. Veel isolatiewerk is na een onderhouds- of reparatieronde verwijderd en niet opnieuw aangebracht. Ook zie ik dat sommige apparaten niet worden geïsoleerd, bijvoorbeeld bij warmtewisselaars c.q. platenwarmtewisselaars waarbij men meent dat isolatie in de weg zit en eventuele lekkages niet snel zichtbaar zijn. Voor beide gevallen bestaan oplossingen.

"Zonder inzicht in energievragen en -fluctuaties gaat men bij ontwerp en bouw aan de zekere kant zitten en dat is energetisch en kostentechnisch niet altijd handig."

JULI 2016

ISOLATIE Magazine

...............

Samenwerken Ron Ongenae heeft nog andere voorbeelden van de meerwaarde van samenwerking. "Wat je heel veel ziet is overdimensionering van installaties. Zonder inzicht in de energievraag en -fluctuaties gaan installateurs bij ontwerp en bouw aan de zekere kant zitten. Gevolg is een duurdere installatie met lager rendement en hogere onderhoudskosten. Ja, een energieadvies kost geld, maar levert ook geld op”, lacht Ongenae. “Voor fiscale, juridische en verzekeringstechnische adviezen huren mensen snel een specialist in. Dat zou bij energievraagstukken ook een automatisme moeten zijn. Zonder advies gaat het vaak mis: dingen werken wel, maar laten ruimte voor verbetering en passen niet precies bij wat de opdrachtgever nodig heeft."

VIB/FedEC Ongenae ziet het aantal energieadviseurs in Nederland groeien. De ene adviseur is echter de andere niet. "Ik denk dat de kosten van een adviseur met kennis van zaken opwegen tegen de besparing die je uiteindelijk kunt realiseren

op het hele ontwerp. FedEC heeft bij circa 250 leden een onderverdeling van adviseurs die sterk zijn op gebied van de gebouwde omgeving en een groep die goed is in industriële toepassingen en utiliteitsbouw. Het staat op de website en is ook op het secretariaat na te vragen. De FedEC-titel ‘rea’ (Register Energie Adviseur) en aansluiting bij FedEC Certificaat van Erkenning zijn een goede indicatie voor de kwaliteit van het advieswerk. In opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken is voor de EPA-U verder een aparte erkenningsregeling voor de utiliteitsbouw ontworpen.” “Adviseurs, installateurs en isolatiebedrijven hebben een gezamenlijke taak”, concludeert Ron Ongenae. “Daar zie ik kansen voor zowel de FedEc- als de VIB-bedrijven. Op brancheniveau hebben we nu contact, onder andere over de isolatie- en energiepresentie op vakbeurs Industrial Processing (zie verder in dit nummer, red.). We moeten elkaar niet zien als concurrenten, want dat zijn we helemaal niet. We kunnen uitstekend aanvullend aan elkaar werken."

Om de opdrachtgever met kracht van argumenten te overtuigen, ziet Ongenae energieadviseur, installateur en het isolatiebedrijf als aaneengeklonken ketenschakels. Met de opdrachtgever uiteindelijk als spekkoper.

...............

ISOLATIE Magazine

JULI 2016

ISOLATIE OP LOCATIE Cryogene isolatie aan LNG-pompstations

Pragmatische combi van PIR en meerlaags elastomeer Wereldwijd rijden er al zo’n 100.000 vrachtwagens op LNG of het vergelijkbare maar minder energiedichte CNG. De motoren stoten in vergelijking tot diesels aanmerkelijk minder CO2 en NOx uit, zijn veel stiller en de brandstof is goedkoper. In Nederland groeit het LNG-aandeel in transport en distributie. Grote logistieke opdrachtgevers stimuleren dit, overheden verruimen stedelijke leveringsvensters, het netwerk LNG-tankstations breidt zich uit. Dat betekent cryogeen werk voor isolatiespecialisten. Eind juni 2016 is het team van Gelders Isolatiebedrijf (GIB) uit Apeldoorn in opdracht van plaatsgenoot Hamer Installatietechniek druk bezig met de cryogene isolatie van een nieuw LNG-station voor vrachtwagens. Hamer is specialist in ontwerp en bouw van tankstations en bijbehorende installaties. Met een serie nieuw te bouwen LNG-stations krijgt Nederland een landelijk dekkende infrastructuur. Een moderne LNG-truck is in vermogen en actieradius vergelijkbaar met klassieke dieselvrachtwagens. De uitstoot is echter aanzienlijk geringer: fijnstof is bijna verleden tijd (93 procent minder), de truck is 50 tot 75 procent stiller (PIEK-certificatie) en de CO2emissie ligt vijftien procent beter dan de ‘schone’ Euro-VInorm. Bovendien is LNG beduidend goedkoper dan dieselolie, een verschil dat volgens sectordeskundigen ‘voor de komma ligt, terwijl transporteurs gewoonlijk achter de komma moeten calculeren en concurreren’.

Isolatieaccent aan de voet van de stikstoftank/verdamper.

Groeimarkt

Isolatiewerk in uitvoering, deels opgebouwd uit meerlaags Armaflex LTD en AF en deels uit PIR-schalen. De afwerking bestaat uit Danmat IsoCover. De LNG-tank heeft een temperatuur van -140 °C, de stikstoftank -196 °C. Aan de afgiftezuil is de LNG-temperatuur -125 °C. De verdampte brandstof in de ‘warme’ vrachtwagentank wordt teruggevoerd naar de voorraadtank.

...............

ISOLATIE Magazine

Tot nu rijden pas enkele duizenden LNG-trucks in ons land. Dat verandert snel, nu verschillende initiatieven het kip-ei-verhaal doorbreken: transporteurs willen wel investeren in de nieuwe generatie en grote opdrachtgevers waaronder Ahold schrijven inzet van LNG-vrachtwagens voor. Begin 2015 reden voor het levensmiddelenconcern ruim honderd van de 800 trucks op LNG. Dit groeit naar verwachting tot 250 à 300. Brandstofconcerns bouwen in rap tempo een dekkend netwerk, afgestemd op de actieradius van moderne trucks. Hiermee loopt Nederland Europees gezien voorop in de verduurzaming van het wegtransport, een belangrijke stap in de energietransitie. Bovendien openen zich unieke logistieke perspectieven, omdat afleveringen in stedelijk gebied dankzij de forse geluidreductie ook in de nachtelijke uren kan plaatsvinden, buiten de thans meestal beperkte ‘vensters’.

Cryogene isolatie Hamer Installatietechniek zet in ca. anderhalve maand een compleet LNG-station op. De belangrijkste installatiedelen

JULI 2016

De complexe uitdaging in het pompskid. Rechts op de achtergrond de LNG-tank, geheel links de stikstoftank. Een gemiddeld LNG-station kan 150 tot 200 vrachtwagens per dag verwerken. Zowel de LNG- als de stikstoftank is 98 procent vacuüm geïsoleerd. Een perlietvulling dient als extra isolatiewaarborg. De LNG-pomp staat centraal in het skid dat deels voorgeïsoleerd wordt aangeleverd. Na installatie en testen kunnen de isoleerders de talrijke leidingdelen, flenzen en appendages isoleren. Waar mogelijk wordt PIR toegepast, complexe delen krijgen elastomeerisolatie.

Intensief cryogeen isolatiewerk voor GIB-isolatiemonteurs Darren Coetzee en Jos Bagmeijer.

worden prefab aangeleverd en aangesloten op het nodige leidingwerk. Isolatietechnisch zit het meeste werk in de afwerking van het skid en het verbindende leidingwerk. Het skid omvat voornamelijk de pomp, gasregelaars en veiligheidsvoorzieningen. Kleine delen zijn voorgeïsoleerd met een tweelaags Armacell-systeem, opgebouwd uit Armaflex LTD en Armaflex AF. Zodra de installateurs hun werk hebben voltooid en de installatie is getest, kan het GIB-team ook alle bochten, flenzen, koppelingen en appendages afwerken. Het complexe werk vergt ongeveer één intensieve week.

Twee systemen Technische isolatie van LNG-tankstations is voor Nederland een relatief nieuwe schakel, aan het einde van de LNG-keten. Elders in de wereld is het een al meer vertrouwde brandstofvorm, met als voordeel dat de techniek reeds ver ontwikkeld is. In de engineering is uit praktische overwegingen voorzien in twee cryogene isolatiesystemen: waar mogelijk is PIR voorgeschreven, overgaand in een Armaflex LTD-systeem rondom appendages en kleinere leidingradii. Hiervoor is gekozen om zonder concessies aan de isolatiewaarden zo efficiënt mogelijk te werken. Het PIR-gedeelte bestaat uit twee lagen van 25 mm. Het elastomeer-traject bestaat uit één of meerdere lagen van 25 mm. LTD. Daarbuiten heeft de servicetemperatuur de cryogene zone al verlaten en kan voor de overige twee lagen (25 en 19 mm) worden volstaan met Armaflex AF. Isolatiedetails met een indruk van de complexiteit.

Zelfvulkaniserende mantel Uiteraard is het isolatiewerk beschermd. Het PIR-traject is voorzien van Mylar-folie. Het geheel, zowel PIR als elastomeer, is bovendien UV- en weerbestendig omwikkeld met Danmat IsoCover. Dit synthetisch rubber op basis van polyisobuthuleen wordt aangebracht met een 20 mm-overlap, die zelfvulkaniserend hecht. Het hart van het systeem bestaat uit twee tanks, voor opslag van de LNG-voorraad van ca. 70.000 liter (-140 °C bij 6 bar) en van stikstof (-196 °C). De stikstof houdt via een koelspiraal in de LNG-tank het vloeibare aardgas op temperatuur. Een drukregelsysteem zorgt voor constante druk, een verdamper conditioneert het gas via omgevingstemperatuur

voor aflevering aan de afgiftezuilen. Bij afgifte heeft het LNG een temperatuur van ca. -125 °C. Zowel de stikstof- als de LNG-tank zijn dubbelwandige vacuümgeïsoleerde tanks, waarbij een perliet-vulling als extra isolatie-waarborg dient. Voor het team van Gelders Isolatiebedrijf GIB is het complexe werk een plezierige vaktechnische uitdaging, waarbij het niet zozeer draait om de meters maar vooral om het onberispelijke precisiewerk. De combinatie van een compact en dus complex skid met meervoudige cryogene systemen maakt in dit geval de vakman gelukkig.

JULI 2016

ISOLATIE Magazine

...............

ISOLATIE DUURZAAM & RENDABEL Vakbeurs Energie, 4 t/m 6 oktober 2016 ’s-Hertogenbosch

Isolatie-offensief in industrie en utiliteit Van 4 tot en met 6 oktober 2016 staat technische isolatie breed in de schijnwerpers op Vakbeurs Energie in ’s-Hertogenbosch. Het isolatie-offensief brengt het vakgebied indringend onder de aandacht van vakbezoekers uit industrie en utiliteit. Brancheorganisatie VIB presenteert op strategische plekken de nieuwe ‘Staalkaart van de Nederlandse Isolatiesector’, een serie puntige presentaties belicht essentiële troeven als energiebesparing en comfort. Uiteraard zijn isolatieondernemingen en producenten van isolatiesystemen prominent op de beursvloer vertegenwoordigd.

Vakbeurs Energie praktisch Vakbeurs Energie vindt plaats in de Brabanthallen in ’s-Hertogenbosch. Organisator is 54Events te Nieuwersluis. De beurs is geopend van dinsdag 4 tot en met donderdag 6 oktober 2016, dagelijks van 10.00 tot 17.00 uur. Alle praktische informatie is te vinden op www.vakbeursenergie.nl De belangrijkste pijlers onder het beursconcept zijn, gezien vanuit isolatieperspectief, gebruiksbesparende maatregelen voor industriële productieprocessen en voor gebouwen c.q. utiliteit, duurzame energie (trias energetica), energiemanagement, weten regelgeving met inbegrip van subsidiemogelijkheden. Overheden, verenigingen, instituten en opleidingen verbreden en verdiepen het vakevenement. Energie-efficiëntie krijgt geleidelijk de aandacht die het al lang verdient. Trefwoorden als Urgenda-vonnis, Klimaattop, Energieakkoord en het bijbehorende nieuwe Intensiveringspakket zeggen genoeg: tijd om het probleem aan te pakken en de mogelijkheden van de effectieve besparingstechniek ‘Technische isolatie’ voluit te benutten. Op initiatief van brancheorganisatie VIB en beursorganisator 54Events staat 4 tot en met 6 okober 2016 een stevig isolatieoffensief op stapel op de thematische Vakbeurs Energie in de Bossche Brabanthallen. Op het programma: gerichte voorlichting, gezaghebbende presentaties en natuurlijk actieve exposanten.

Hernieuwde kennismaking

Industrieel isolatiewerk op de stand van Eco Steam & Heating Solutions uit Tilburg. Deze exposant verhuurt en verkoopt stoom-, heetwater- en warmwaterketels, onder meer voor turnarounds. De stoomketels, met capaciteiten van 650 kg tot 15 ton per uur, zijn ook snel inzetbaar bij calamiteiten zoals de stoomlekkage in 2015 bij Shell Moerdijk. Soms worden de ketels en bijbehorende appendages en leidingwerk af-fabriek geïsoleerd, maar vaak schakelt men een gespecialiseerd isolatiebedrijf in om de installatie in de werkplaats in Tilburg te isoleren om zich te verzekeren van optimale kwaliteit. Daarbij gaat het om een dikkere kwaliteit stucoplaat en meerlaagse ProRox-steenwolisolatie.

...............

ISOLATIE Magazine

De aanhouder wint. Bij de eerste edities van de beurs was de VIB er als de kippen bij met een Isolatieplein. De branche bleek de tijd en de beurs te ver vooruit om zich met beproefde techniek te meten met zonnepanelen. De metamorfose van 2015 veranderde het beeld. De beurs kreeg een frisse, actieve opzet waarin een enkele technische isolatie-exposant een prima podium vond. Ook de ‘klik’ met andere exposanten in het industriesegment was steviger dan ooit: menigeen wist ook zonder toelichting uit eigen ervaring wat er allemaal schuilgaat achter het begrip ‘technische isolatie’. Het gevarieerde programma lezingen en workshops van de prominent aanwezige Rijksdienst voor Ondernemend Nederland legde frequent en helder het verband uit tussen energiebesparing, klimaatbeheersing en technische isolatie. Ook het spiegelbeeld tekende zich af:

JULI 2016

Lezingenprogramma technische isolatie Dankzij een duidelijk beursconcept en bezoekersprofiel trekt het lezingenprogramma op Vakbeurs Energie veel belangstelling. Op 6 oktober 2016, de doorgaans uitstekend bezochte beursdag donderdag, staat technische isolatie centraal in vier presentaties. Deze zijn gericht op zowel utiliteit als industrie. Van 11.00 tot 12.30 kunnen bezoekers binnenlopen in het Energietheater voor: • Comfort in de gebouwde omgeving, verzorgd door Rockwool • Optimalisatie van ketensamenwerking, verzorgd door Armacell • Het hoge effect van laaghangend fruit, door Breed of Builds Na de middag, van 14.30 tot 16.00 uur werkt Epro Consult een industriële praktijkcase uit: technische isolatie in een voedingsmiddelenomgeving. De inleiding behandelt de specifieke eisen die de levensmiddelenindustrie moet stellen aan veiligheid, hygiëne en energiebeheer en de wijze waarop technische isolatie hierop kan worden ontworpen. De inloopsessies kunnen zonder voorafgaande reservering worden bezocht. Raadpleeg voorafgaand aan de beurs de actuele informatie op www.isoleren.nl en op www.vakbeursenergie.nl het scherper geformuleerde beursconcept trok een professioneel bezoek. Reden genoeg voor de VIB en voor een groeiend aantal ondernemingen uit de sector om in 2016 flink uit te pakken op Vakbeurs Energie, in goede samenwerking met de beursorganisatie. De bezoeker die mogelijk nog niet scherp voor ogen heeft wat technische isolatie inhoudt, weet dat na de beurs wel. Dankzij de presentaties, dankzij de exposanten en niet in de laatste plaats met de gloednieuwe ‘Staalkaart’ in de hand. Deze VIB-uitgave laat zien wat de bedrijfstak inhoudt en wat de bedrijfstak bijdraagt aan onder meer energiebeheersing, milieu en klimaat, veiligheid en economie.

Vaste gast op Vakbeurs Energie is Thermatras. De matrassenspecialist ontmoet hier vele relaties en potentiële opdrachtgevers, onder meer uit de installatie- en energiesector.

Deelnemers De voorbereidingen voor Vakbeurs Energie, met onder meer het speciale segment Energie & Industrie en het parallelle evenement ‘Veiligheid’, zijn in volle gang. Naar verwachting zullen zo’n 350 exposanten deelnemen. Daaronder bevinden zich isolatiebedrijven, producenten van isolatiematerialen en ook tal van andere spelers in de keten, zoals adviseurs en opdrachtgevers c.q. installateurs. Een niet uitputtende greep ‘bekende Nederlanders’ komt naar de stand in oktober 2016: Thermatras, Kingspan, Thermaflex, Samenwerkend Isolatiebedrijf SIB, Rialto, en natuurlijk VIB en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland RVO. Ook Jowitherm, de bouwen utiliteitszuster van Huikeshoven Industriële Elektrowarmte is present. Een actuele stand van de gestaag groeiende lijst is te vinden op de beurssite.

Duitsland-Dag Komt u op dinsdag 4 oktober 2016 naar Vakbeurs Energie? Dat treft, dan is het ‘Duitsland-Dag’, met de focus op de energietransitie in ons buurland. Duitsland is Europees voortrekker in energiebesparende maatregelen. In de roemruchte ‘Energiewende’ schakelt Duitsland over van kernenergie naar duurzame energie in de vorm van zonne- en windenergie, bio-energie en integrale industrieconcepten. Met ingang van 2016 zijn de subsidiemaatregelen voor inzet van technische isolatie in de industrie aanmerkelijk verruimd. Zowel klimaat, milieu en economie zijn drijfveren achter het Duitse energiebeleid alsook de geopolitieke positie.

Isolatietechnische toelichting op het snijpunt van industrie, utiliteit en bouw.

JULI 2016

ISOLATIE Magazine

...............

ISOLATIE OP LOCATIE Vijflaags isolatiesysteem houdt 7500 ton staal warm

Geïsoleerde warmhoudkamers 3 besparen 10 miljoen m gas per jaar De afgelopen drie jaar heeft Tata Steel al zo’n 30 miljoen kubieke meter gas bespaard dankzij vijflaags geïsoleerde warmhoudkamers. In drie compartimenten blijft 7500 ton staal warm, in afwachting tot verwerking in de warmbandwalserij. Het isolatiesysteem beperkt de afkoeling tot ca. 25 °C per etmaal. De jaarlijkse besparing beloopt ongeveer 0,3 petajoule, een vol procent van het totale Nederlandse isolatiegerelateerde besparingspotentieel. Een volgend project, vuurvaste bemetseling van de torpedowagons, bespaart nog eens 0,15 PJ. Deze besparingen neutraliseren het energiegebruik van 8.500 tot 9.000 huishoudens à 3500 kWh elektrisch vermogen plus 1600 m3 gas. Iedere 2,5 minuut levert de warmbandwalserij van Tata Steel in Velsen een coil staal af. Een groot deel van de 7,3 miljoen ton staal die de nationale trots jaarlijks produceert wordt in batches van 330 ton volgens dit proces verwerkt, in een geautomatiseerd systeem binnen nauw afge-

stelde condities. De intern gehanteerde toleranties liggen consequent scherper dan de afleveringsspecificaties. Dit garandeert probleemloze veelal automatische verwerking en optimale eindproducten die vaak tientallen jaren functioneren. Criteria als vlakheid, oppervlaktekwaliteit, sterkte en buigradii zijn bepalend voor ontwerp, productie en kwaliteit van het eindproduct en liggen dan ook al in de engineeringsfase vast.

Energie-efficiëntie Met een snelheid van 500 meter per minuut flitsen de aanvankelijk twaalf meter lange, twee meter brede en 22,5 cm dikke staalplakken van 42 ton roodgloeiend door de warmbandwalserij. Drie minuten later verlaat het als coil de walserij, op diktes van 1,5 tot 25 mm. Een klein gedeelte wordt verwerkt via de gietwalsinstallatie die – zoals het woord doet vermoeden – gieterij en warmbandwalserij in één procesgang integreert.

Overzicht van de warmhoudkamers van Tata Steel, die 10 miljoen kubieke meter gas per jaar besparen. De hogetemperatuurisolatie bestaat uit drie lagen ProRox SL 970 steenwolplaat en twee lagen Superwool Fibre. Alles lagen zijn 50 mm dik.

...............

ISOLATIE Magazine

JULI 2016

Staalplakken van 42 ton verlaten de gieterij op 1200 tot 1300 °C. De warmhoudkamers ontvangen de plakken per spoor op ca. 700 °C en beperken de afkoeling tot 25°C per etmaal.

De koudbandwals verwerkt het warmgewalste materiaal tot diktes van bijvoorbeeld het in de isolatiesector veel toegepaste 0,8 mm of bijvoorbeeld verpakkingsmateriaal van slecht 0,12 mm dikte. De plakken zijn voorafgaand aan de walserij batchgewijs gegoten en gecodeerd. Procestechnisch gezien sluiten gietproces en walserij op elkaar aan: de staalplak verlaat op 1200 tot 1300 °C de gieterij en dat is ook de starttemperatuur voor de warmbandwals. In de praktijk is echter tussenopslag gebruikelijk c.q. logistiek noodzakelijk om materiaalspecificaties, procesvariabelen en productieplanning op elkaar af te stemmen. Het staal koelt ondertussen af en moet dus weer worden verhit. Het energieverlies is Tata een doorn in het oog, in maatschappelijke en economisch opzicht. Het is een energieintensieve industrie in een competitieve markt, waarbij iedere besparing zoden aan de dijk zet. Zo leverde teruggedrongen affakkeling van kooksgas van 1,9 tot 0,7 procent direct drie miljoen euro besparing op. Affakkeling vindt alleen plaats bij procesverstoring en gepland onderhoud, in normale bedrijfsomstandigheden stuurt het gas andere bedrijfsprocessen aan en wordt het toegeleverd aan de nabijgelegen Nuon-centrale. In 2013 heeft Tata de benodigde hoeveelheid energie per ton geproduceerd staat met 2,4 procent teruggedrongen. Sinds 1990 is de energielast per ton staal met dertig procent gedaald.

Tussenopslag Speciale interne expertgroepen analyseren Tata-bedrijfsprocessen op energiebesparingsmogelijkheden. De afdeling Projects & Technical Consultancy – kortweg PTC – heeft onder leiding van Sjaak Neefjes het traject tussen hoogoven en warmband op de korrel genomen. Uitgangspunt was plakken staal in de wachtrij op temperatuur te houden. Dit voorkomt dat plakken helemaal opnieuw moeten worden opgewarmd en voert de zogeheten ‘warme inzet’ met vijftien procent op. Het project is uitgewerkt met aannemer Heilig uit Heerhugowaard en isolatietechnisch ontwikkeld door Thermoheat te Middelharnis. Er zijn drie warmhoudkamers gebouwd van elk 14 bij 23 meter en 4 meter hoogte. Hierin kan in totaal zo’n 7500 ton staal worden opgeslagen, goed voor een halve dag productie. Via verschuifbare dakluiken kan een kraan plakken in de opslag deponeren en opnemen. De staalproducent heeft 4,5 miljoen euro geïnvesteerd in de opslag, geregeld aangeduid als ‘theemuts’. Deze beperkt de afkoeling in theorie tot slechts 25 °C per etmaal, dankzij een vijflaags HT-isolatiesysteem van in totaal 250 mm dikte. De luiken zijn zo geconstrueerd dat ze per gedeelte opengaan, zodat ook tijdens laden, lossen en rangeren zo min mogelijk thermische energie verloren gaat. Direct op de wand van de warmhoudkamers – dus aan de ‘koude kant’ - zijn drie lagen à 50 mm ProRox SL 970 aangebracht. Deze vormvaste steenwolplaat – ook nog bekend als Rockwool HT 660 – wordt toegepast voor thermische en

JULI 2016

ISOLATIE Magazine

...............

akoestische isolatie tot 680 °C. Gebruikelijke toepassingen zijn onder meer ovens en fornuizen, waarbij Tata’s warmhoudkamers goed aansluiten. De drie lagen zijn onderling verspringend aangelegd, zodat naden ontbreken en warmte de wand niet eenvoudig kan bereiken. Aan de binnenzijde zijn op vergelijkbare wijze twee lagen van 50 mm Superwool HT Fibre (voorheen Superwool 607 HT) vuurvaste deken op basis van calciummagnesiumsilicaat, geschikt voor hogetemperatuurisolatie tot 1300 °C. Het geheel is vastgezet met Fiberfix hittebestendig ankers, waarbij gaasbekleding het gehele isolatiepakket stabiliseert. Het isolatieresultaat is groot: zoals gezegd blijft de afkoeling bij gesloten warmhoudkamer beperkt tot 25 °C per etmaal. Zonder warmhoudkamer zou het staal al na 48 uur tot omgevingstemperatuur zijn afgekoeld, grofweg een factor vijftien sneller.

Viermaal winst Normaal gesproken worden staalplakken per spoor uit de staalfabriek vervoerd naar het AOV-terrein (Afwerking, Opslag en Verzending). Bij directe verwerking is de temperatuur bij aankomst gedaald van 1200 à 1300 °C tot ca. 700 °C. Het eerste station van de warmbandwalserij is dan ook de plakkenoven, die het materiaal weer op 1200 °C brengt. Materiaal dat niet direct kan worden verwerkt, wordt nu opgeslagen in de warmhoudkamer. In de praktijk

betekent dit dat het vervolgens niet vanaf omgevingstemperatuur maar vanaf gemiddeld 500 °C moet worden opgewarmd. Een aanmerkelijk verschil, dat bij een massa van 42 ton per plak imposante energiebesparingen oplevert, mede afhankelijk van bezettingsgraad van de wamhoudkamers, de frequentie waarmee de luiken moeten worden geopend en de interne ordening: als de kraan moet rangeren om de onderste plak boven te halen, blijft het luik langer open. Tata Steel heeft 4,5 miljoen euro geïnvesteerd in dit project. Bij een energiebesparing van 10 miljoen kubieke meter gas per jaar betekent dit een terugverdientijd van anderhalf tot twee jaar. Dit is gebaseerd op een industriële gasprijs van € 0,032/kWh (bron: Eurostat) en een energieinhoud van ca. 10,3 kWh/m3 gas. Opdrachtgever Tata Steel ziet de warmhoudkamer als een viervoudige winstbrenger: “Tata spaart geld uit, er wordt minder kooks- en aardgas gebruikt, de CO2-emissie daalt en de warmbandcapaciteit neemt toe”, vat Sjaak Neefjes de businesscase samen, die nominaal per jaar 10 miljoen kubieke meter gas bespaart ofwel 0,3 PJ. Daarmee realiseert Tata Steel in één project al een vol procent van het totale industriële besparingspotentieel dat in Nederland bereikbaar is door optimalisatie van technische isolatiesystemen. “Het is een mooi apparaat”, beoordeelt Sjaak Neefjes na drie jaar deze unieke installatie waarin isolatie een glansrol

Overzicht van de gieterij tijdens een bezoek van Tata-relaties, waaronder Isolatie Magazine. De grote ketels – ‘pannen’ – zijn gevuld met 330 ton op nauwe specificaties bereid staal, om plakken van twaalf meter lengte te gieten. Een robot markeert iedere plak, de code is verbonden met de materiaalspecificaties en vervolgproces.

...............

ISOLATIE Magazine

JULI 2016

Een menger (torpedowagon) met 400 ton vloeibaar staal op weg van de hoogovens op de achtergrond naar de staalfabriek.

vervult. “Uiteraard hebben we ook te maken met extra kraancapaciteit en onderhoud, wat uiteraard ook investeringen en energie vergt. Onze ideeën voor uitbreiding staan even op een lager pitje onder invloed van de lage staalprijzen. Uiteraard bestuderen we ook logistieke oplossingen, om een hoger percentage direct vanuit de gieterij de warmbandwalserij in te voeren.” Voor het zover is blijven de warmhoudkamers dankzij 250 mm isolatie nog jarenlang miljoenen kubieke meters gas besparen. Een fase verder zorgt een nieuwe kooksgasleiding en aanpassing aan de plakkenovens voor verdere verhoging van de efficiëntie.

Torpedowagons Medio 2016 heeft Tata Steel een volgend omvangrijk isolatieproject voltooid, dat op jaarbasis 42 miljoen KWh energie bespaart. Dat komt overeen met het jaarlijks elektriciteitsgebruik van zo’n 10.500 huishoudens. De energiebesparing is gerealiseerd door het extra isoleren van 25 ruwijzermengers, de zogeheten torpedowagons. Dit isolatieproject speelt zich enkele fasen eerder in het staalproductieproces af. Vloeibaar ruwijzer wordt uit de hoogoven getapt in ruwijzermengers. Deze 400 ton zware torpedowagons, vervoeren dit in ladingen van 400 ton naar de staalfabriek. Het ruwijzer heeft een temperatuur van zo’n 1.500 graden Celsius. Onderweg koelt het ruwijzer af. Dit temperatuurverlies is ongewenst voor de staalproductie: met heter ruwijzer kan efficiënter staal worden geproduceerd. Door een extra

vuurvaste isolatielaag in de 25 mengers aan te brengen, realiseert Tata Steel in de staalfabriek een forse energiebesparing. Ook bij dit project is de afdeling Projects & Technical Consultancy betrokken.

600.000 stenen metselen De voering en de isolatielaag in de mengers bestaan uit vuurvaste stenen. Die zijn binnenin de mengers door medewerkers van de Ovenbouwkundige Dienst van Tata Steel met de hand opgemetseld. En dat is geen sinecure, want doordat de mengers torpedovormig zijn en taps toelopen moet je naast cilindrisch ook conisch metselen. Dat is heel specialistisch isolatiewerk. Voor het totale project zijn zo’n 600.000 vuurvaste stenen en zo’n 400 ton aan vuurvaste mortel en beton gebruikt. Hoewel Tata Steel de investering niet prijsgeeft en de terugverdientijd formuleert als ‘binnen enkele jaren’, lijkt ca. anderhalf jaar terugverdientijd een reële schatting. Het project is zoals gemeld uitgevoerd door de eigen Ovenbouwkundige Dienst, gespecialiseerd in hogetemperatuur- en refractaire isolatie c.q. vuurvaste bemetseling. Een staalfabriek als Tata Steel heeft vanzelfsprekend zeer veel vuurvast isolatiewerk, waaronder de gietpannen waaruit de plakken worden gegoten, de converters in de oxystaalfabriek – de fijne keuken van Tata – en de nu nieuw geïsoleerde torpedowagons.

JULI 2016

ISOLATIE Magazine

...............

Producent & Distributeur van Isolatiematerialen met een uniek â&#x20AC;&#x153;one-stop-shoppingâ&#x20AC;? concept SIG Technische IsolatieSpecialist is $#$0lands &0ootste en meest too- -&$vende pr.#3"en2 leverancier en distri!3te30 van thermis"'$ !0 -#5$0ende en *oestische isolatiematerialen. SIG Technische IsolatieSpecialist , *t deel 3(2 van de SIG &0oep met o.a. 63ster!$#0()4$- in $+&(9

3(21+ -# -&$+ -# Fran*0()* $0+ -# $#$0+ -# en Polen. Pr.#3"2($ en distr(!32ie van 2'$0,(1"'$ !0and 5$0ende en *oestische isolatiematerialen is ĂŠĂŠn van de *$rnactiviteiten van SIG. De door SIG Technische IsolatieSpecialist &$+$4$0de isolatiematerialen 5.rden o.a. to$&$/ 1t !() de isolatie van technische install ties in &$!.35$- de (-#31tr(9+$ *.elt$"'-($* de "'$,(1"'$ petr."'$,(1"'$ en proc$1(-#3str($ scheepvaart of% 1'.0$ .+($ $- & 15(--(-& $- M.

$"'-(1"'$ 1.+ 2($ /$"( +(12 7 555.technischeisolatiespecialist.nl +5()* ()+5$& T. 5 +5()* 2$"'-(1"'$(1.+ 2($1/$"( +(12 -+ $(#$0#.0/ .35! -

+$(#$0#.0/ 2$"'-(1"'$(1.+ 2($1/$"( +(12 -+

Rotterdam heeft het, Antwerpen heeft het, Amsterdam heeft het nu ook.

Aangenaam,

wij zijn Wiko Amsterdam.

T 0031 - (0)20 - 893 42 68 E info@wiko.nl W wijzijnwiko.nl

ISOLATIE DUURZAAM & RENDABEL Nu bestellen: Staalkaart Isolatiesector

Rijk geschakeerd branchebeeld rekent af met onbekendheid ”Technische isolatie is relatief onbekend”, “We moeten altijd uitleggen wat het isolatievak inhoudt”, “Beslissers en beleidmakers zouden meer inzicht in vak en branche moeten verwerven”. Veelgehoorde en herkenbare opmerkingen. Met de recent verschenen “Staalkaart van de Nederlandse Isolatiesector” rekenen isolatiebedrijven, brancheverenigingen en instellingen effectief af met onbekendheid van de sector. De uitnodigende, 64 pagina’s tellende VIB-uitgave presenteert een gevarieerd profiel van de sector. Zes hoofdstukken behandelen kort en krachtig onderwerpen als sectoren en functies, maatschappelijke betekenis, materialen en achtergronden.

De Staalkaart is vooral bestemd voor de gesprekspartners van isolatieondernemers en branche-instituten. Opdrachtgevers, adviseurs, overheden en beleidmakers krijgen direct een heldere, uitnodigende indruk van de vaak verrassende aspecten van technische isolatie. Het boekwerkje laat de lezer op elke pagina ‘instappen’ om een afgerond aspect te ontdekken: zowel lezend als bladerend komt de isolatiebranche over het voetlicht. De uitgave is tot stand gebracht door ondernemersorganisatie VIB te Nieuwegein in samenwerking met Alinea-Stokvisch te Beuningen.

veranciers enthousiast. Al binnen enkele dagen vlogen meer dan duizend exemplaren weg. Creatieve isolatiebedrijven zorgden er meteen voor dat alle medewerkers een exemplaar ontvingen: de vakman wil graag familie en vrienden laten zien wat technische isolatie inhoudt.

Bestellen De meest effectieve schakels in de isolatieketen om de sector te presenteren zijn de isolatieondernemer, toeleveranciers en branche-instelling. De “Staalkaart van de Nederlandse Isolatiesector” is daarvoor een waardevolle uitgave, die blijft ‘hangen’. De VIB biedt daarom een aantrekkelijk mogelijkheid om de Staalkaart te bestellen. Het is gelukt om de kosten laag te houden: voor slechts € 200,excl. BTW en verzendkosten krijgt u een doos à 80 exemplaren als ‘weggever met inhoud’ om branche en bedrijf op de kaart te zetten. Bestellen is eenvoudig: een mailtje naar info@isoleren.nl is genoeg. Schriftelijk kan natuurlijk ook: VIB Postbus 2600 3430 GA Nieuwegein 030-63 00 404.

Op de balie, in de tas De ‘Staalkaart’ hoort thuis op de balie en in de tas van de isolatieondernemers: het is een gespreksopener die blijft hangen. Het spreekt de kenner aan en even gemakkelijk de ketenpartner die vanaf enige afstand met technische isolatie te maken heeft. Denk aan de financieel manager van de opdrachtgever, de nieuwe medewerker in de sector, de energiemanager, vertegenwoordigers van overheden en beleidsinstituten of bestuurders van een maatschappelijke organisaties waaronder milieuverenigingen. De Staalkaart van de Nederlandse Isolatiesector is op de voorjaarsvergadering van brancheorganisatie VIB geïntroduceerd. Bladerend en lezend reageerden de isolatieondernemers en toele-

JULI 2016

ISOLATIE Magazine

...............

ISOLATIE AKOESTIEK Geluidreductie ProRox-programma getest:

Courant isolatiesysteem haalt aantoonbaar ISO 15665 Een courant, goed uitgevoerd systeem voor akoestische isolatie op basis van ProRox-pijpschalen en gaasdekens beantwoordt aantoonbaar aan ISO-norm 15665. In opdracht van Rockwool Technical Insulation zijn deze constructies op de akoestische pijnbank gelegd. Het verwachte goede resultaat komt overeen met de praktijkervaringen. Niettemin is het groot nieuws: de integrale akoestische en thermische prestaties van deze isolatiesystemen staat buiten kijf: er kan vanaf de ontwerpfase mee worden gerekend. ”Er is altijd ongewenst omgevingsgeluid”, zegt Carola Vonk, marketing manager bij Rockwool Technical Insulation te Roermond. Ongewenst geluid overschrijdt gemakkelijk de grens naar schadelijk geluid. Het kan vermoeidheid, spanning en hartkwalen veroorzaken en indirect gevaar opleveren. Zeker in industriële omgevingen kan concentratieverlies grote gevolgen hebben. Met het oog op gezondheid en veiligheid hanteert de industrie wereldwijd ISO 15665 als basis voor akoestische isolatie van industriële leidingsystemen. De eveneens gangbare normen en richtlijnen Norsok, ASTM en CINI zijn gerelateerd aan de ISOnorm. Sommige grote opdrachtgevers hanteren strengere normen. Een voorbeeld is de DEP-specificatie van Shell, die ook buiten dit concern wereldwijd als gezaghebbende richtlijn geldt. De toegenomen aandacht voor ‘akoestisch comfort’ strekt zich overigens uit tot ver buiten industrieplants: ongewenst geluid schaadt ook mens en milieu in de omgeving.

Lacune opgevuld “Bekend is dat Rockwools ProRox-systemen een uitstekende thermische én akoestische isolatieoplossing bieden”, zegt Carola Vonk. “Vaak gaat de aandacht vooral uit naar de thermische isolatiewaarden. De onafhankelijk testen van gangbare ProRox-systemen tonen onomstotelijk aan dat de bestaande en beproefde systemen uitstekend voldoen aan ISO 15665. In toenemende mate hanteren opdrachtgevers en hun adviseurs deze norm. Met de testrapporten op tafel staat al in de ontwerpfase vast dat het ProRox-isolatiesysteem ook aan alle akoestische eisen voldoet. De proeven, uitgevoerd door het vooraanstaande ingenieursbureau Peutz, tonen bovendien aan dat de gebruikelijke ProRoxsystemen zonder bijzondere voorzieningen aan de norm beantwoorden.” Zoals gezegd is de grote winst dat de akoestische resultaten van het industriële isolatiesysteem net als de thermische resultaten al in de engineering aantoonbaar zijn en dus in de systeemspecificaties passen. Ook is in de genormeerde

...............

ISOLATIE Magazine

Marketing manager Carola Vonk: “Hinderlijk geluid is slecht voor de gezondheid en kan door spanning en concentratieverlies gevaarlijke situaties opleveren. Industriële ProRox-isolatiesystemen voldoen aan de eisen die ISO 15665 stelt aan geluidreductie”.

testopstelling een zuivere meting gegarandeerd, met uitsluiting van verstorende invloeden van bijvoorbeeld nabije, kruisende leidingtrajecten. Het wekt derhalve geen verbazing dat Rockwool Technical Insulation deze unieke plus koestert. De testrapporten liggen dan ook niet op straat, maar Rockwool zou Rockwool niet zijn als op aanvraag de informatie niet ruimhartig beschikbaar komt.

ISO 15665 ISO 15665 is vastgesteld in 2003. De norm behandelt de geluidisolatie van leidingen, afsluiters en flenzen. Voor de drie prestatieklassen A, B en C zijn drie constructiemodellen omschreven die voldoen aan deze prestatieklassen. De werkingssfeer beperkt zich tot akoestische isolatie van ronde leidingen tot 1000 mm doorsnede met bijbehorende appendages. Voor leidingdiameters tot 300 mm geldt een standaard wanddikte van minimaal 4,2 mm. Vanaf leidingdiameter 300 mm is de wanddikte minimaal 6,3 mm. Uiteraard zijn ook de testmethoden gedefinieerd.

JULI 2016

De drie klassen A, B en C zijn aan de hand van de leidingdiameter onderverdeeld in drie subklassen 1, 2 en 3. Per klasse en per middenfrequentie in de verschillende octaafbanden geeft de norm de minimaal te realiseren geluidreductie. In de door Peutz gerealiseerde testen is een serie courante ProRox-systeemvariabelen volgens de voorgeschreven procedure gewogen en ‘ruim zwaar genoeg’ bevonden. Dat betekent dat deze systemen in de praktijk voldoen aan de gestelde minimumeisen qua geluidreductie. Aangezien de testsituatie uitgaat van gangbare systemen en gangbare montageprocedures en –variabelen kunnen opdrachtgever, isolatieonderneming en ontwerper zonder meer rekenen op de akoestische prestatie van het betreffende systeem. Specifieke aanpassingen zijn derhalve niet nodig, zolang het geselecteerde ProRox-systeem matcht met de ISO 15665- dan wel DEP D2-klasse. Uiteraard wordt correcte montage verondersteld.

Geluidbronnen en geluiddemping Hinderlijk geluid in industriële installaties wordt veroorzaakt door verschillende bronnen, inherent aan het productieproces. De vele kilometers leidingen op een gemiddelde plant in chemie of petrochemie stralen geluid uit ten gevolge van mediumgedrag: stromingsgeluid en turbulentie, cavitatie, dampvorming en drukverschillen. Installatiecomponenten dragen eveneens hinderlijk geluid over. Denk aan pompen, compressoren en hun aandrijving. Veelvoorkomende geluidbronnen zijn verder reductieventielen en andere appendages die de druk beïnvloeden c.q. verlagen, evenals leidingverlopen. Rockwool Technical Insulation heeft verschillende geluidreducerende oplossingen uitgewerkt, onder meer op basis van ProRox pijpschalen PS 960. Basis van dit systeem is eenvoudigweg de normaal gemonteerde pijpschaal met metalen ommanteling. Wanneer hogere eisen gelden, kan tussen pijpschaal en mantel een ontdreunende massa worden aangebracht. Een tweede en vaak toegepast

ISO 15665:2003/C1:2004 ISO 15665:2003 “Acoustics - Acoustic insulation for pipes, valves and flanges” (Akoestiek – Geluidisolatie voor pijpen, afsluiters en flenzen) is alleen Engelstalig beschikbaar en kan bij het Nederlandse Norminstituut NEN te Delft worden besteld ad € 131,28 ex BTW en verzendkosten. Het kosteloze erratumblad C1 wordt meegeleverd. systeem is gebaseerd op gaasdekens. In speciale gevallen, waar de opdrachtgever een nog grotere geluidreductie wenst biedt een meerlaags systeem uitkomst. Belangrijkste aspect hiervan is dat de eerste pijpschaal met een metalen mantel wordt afgewerkt, waarna een tweede eveneens ommantelde laag volgt. Opgemerkt zij, dat ook het waterdichte UV-uithardende pantser ProRox GRP 1000 als mantel geschikt is. Een overzicht van de akoestische oplossingen is opgenomen in de recente brochure, die Rockwool wijdt aan geluidisolatie van industriële leidingsystemen. Daarin is ook schematisch aangegeven welke systemen corresponderen met de verschillende ISO 15665-klassen. Op Rockwool-rti.nl/acoustics is de toelichtende clip te bekijken.

Van de plank De goede combinatie van bewezen thermische en akoestische prestaties van gangbare systemen van Rockwool Technical Insulation voor industriële isolatie is de essentiële conclusie van de onderzoeken. Een onmiskenbaar voordeel voor de alledaagse praktijk is de slotsom dat de gebruikelijke materialen en werkwijzen prima volstaan om deze functionaliteit daadwerkelijk te realiseren. ProRox-producten voor technische isolatie liggen overal op de plank en passen al sinds jaar en dag in alle relevante normen en richtlijnen.

Testopstelling bij onafhankelijk ingenieursbureau Peutz te Mook. Deze expert op akoestisch gebied heeft in opdracht van Rockwool Technical Insulation gangbare isolatiesystemen onderzocht. Testrapporten liggen op aanvraag ter inzage.

JULI 2016

Klassieke opbouw, hier in testopstelling conform ISO 15665, met PS 960 pijpschaal en metalen mantel. Opbouw en montage komen overeen met de dagelijkse praktijk in de industrie.

ISOLATIE Magazine

...............

ISOLATIE OP LOCATIE ”Kunststofleiding verdient isolatie”

Korte lijnen en meer kracht in Van der Hoek Groep Bundeling van de vestigingen Papendrecht en Nieuwegein in een groter pand brengt Van der Hoek Isolatie kortere lijnen, meer kracht en optimale flexibiliteit. Wat onverkort blijft is de eigen identiteit en focus van Hervo, MiddenNederland, Amsterdam en Brandwerende Applicaties, met de synergie die de groep altijd achter en vaak ook voor de schermen kenmerkt. Dat is de synergie die de klant oogst in de combinatie van optimale flexibiliteit en hoge kwaliteit. We spreken het team in de hal van het Amsterdamse Atrium-gebouw, dat in fasen wordt verduurzaamd. De kunststofleidingen en alle retourleidingen krijgen hier de technische isolatie die ze verdienen.

Een karakteristiek gesprek met het team van Van der Hoek Isolatie. Directe aanleiding is de bundeling van Hervo Papendrecht en Van der Hoek Midden-Nederland op één nieuwe slagvaardige locatie in Nieuwegein, maar de passie voor isolatietechniek dringt voor. We spreken Roy van der Hoek, Nol van Remmerden, Hans Dekker en Ron van Klaveren in de hal van het Atrium-gebouw in Amsterdam. Verdieping voor verdieping ondergaat het prestigieuze kantoorgebouw een verduurzamende renovatie, terwijl de ‘bewoners’ in alle rust hun werk moeten kunnen doen. Dat betekent dat de meer lawaaierige activiteiten naar de randen van de dag zijn verschoven. De isolatiemonteurs werken toch al ‘stil’, zorgen er voor dat niemand hinder ondervindt en volgen strak de installateur. Soms met een team van twee tot drie mensen, waar nodig met vier of meer om in een volgende fase verder op te schalen. Dit dient zich aan zodra de WKO-centrale aan de orde is.

Slagvaardig Bovengeschetste flexibiliteit is in het algemeen een hoog gewaardeerde, om niet te zeggen onmisbare kwaliteit van isolatieondernemingen. Van der Hoek Isolatie heeft hier een eigen dimensie aan toegevoegd. De groep is opgebouwd uit vier eenheden met een herkenbaar eigen gezicht. Hervo Papendrecht, Midden-Nederland in Nieuwegein en het isolatiebedrijf in Amsterdam zijn sterk ingespeeld op hun regio en de specifieke klantenwensen. Tegelijkertijd werken de drie vestiging intensief samen, zodat de klant niet alleen is verzekerd van maatwerk maar ook kan rekenen op verrassend snelle inzet op de gewenste schaal. De vierde poot onder de groep, Brandwerende Applicaties, gaat nog een stap verder door zowel zelfstandig als in naadloze samenwerking met de collega’s de brandwerende voorzieningen voor zijn rekening te nemen.

...............

ISOLATIE Magazine

Per augustus 2016 combineert Van der Hoek Isolatie de vestiging van Hervo in Papendrecht en die van MiddenNederland in Nieuwegein samen in een nieuwe, grotere vestiging aan de Betuwehaven in Nieuwegein. Er wordt niet getornd aan het eigen gezicht en het eigen werkgebied van de zusterbedrijven, benadrukt algemeen directeur Roy van der Hoek ten overvloede: “Dat is de unieke kracht van onze groep, dus klanten gaan daar helemaal niets van merken. Behalve dan dat ze nog flexibeler en completer worden geholpen en de bereikbaar verbetert. Natuurlijk is de kostenbesparing welkom, evenals de organisatorische synergie. We kunnen nog gemakkelijker mensen en middelen uitwisselen en beide locaties prima faciliteren. De spreiding van montagemedewerkers over het land verandert vanzelfsprekend niet. Met de moderne communicatiemiddelen maakt de vestigingsplaats niet zoveel meer uit, mits onze mensen hun eigen lokale en regionale contacten houden en het marktkarakter door en door kennen. Dat weten onze klanten. Zij kennen de groep, kennen onze kwaliteiten en reageren positief.”

Soepele operatie Ingebruikname van een nieuwe vestiging brengt altijd het nodige met zich. In dit geval is het allemaal nogal overzichtelijk. De nieuwe vestiging aan de Betuwehaven ligt net als de huidige in Nieuwegein, is van dezelfde onroerendgoedbeheerder en biedt meer ruimte. Voor Hervo heeft het iets meer voeten in aarde, zij het dat Nieuwegein voor vestigingsleider Hans Dekker min of meer ‘thuiskomen’ is omdat hij in het verleden hier ook zijn thuisbasis had. In het nieuwe pand is op de begane grond royale opslag beschikbaar, aangevuld met de gebruikelijke voorzieningen om het isolatiewerk voor te bereiden. Prefabproductie, met name plaatwerk, wordt vooral in de centrale werkplaats in Amsterdam verzorgd. In Nieuwegein kunnen elastomeer vormstukken (verdelers, vaatjes e.d.) worden geprefabriceerd en kleine componenten geïsoleerd. In de loop van augustus gaan de deuren aan de Betuwehaven open en is Van der Hoek Isolatie nieuwe stijl een feit.

Renovatie op Breeam-niveau Zoals gemeld spreken we het Van der Hoek-team in de lounge van het Atrium-gebouw aan de Strawinskylaan in Amsterdam, aan de Zuidas. Installateur Van Dorp Amersfoort verzorgt de nieuwe installaties, belangrijk onderdeel in de BREEAM ‘In Use’-certificatie van het gebouw, The New Atrium. Alle installaties worden ver-

JULI 2016

nieuwd, met veel aandacht voor energiezuinige koeling en verwarming. Het gebouw zelf krijgt een uitbreiding met twee nieuwe torens en een nieuwe parkeergarage. Te zijner tijd wordt het geheel aangesloten op een nieuwe energiecentrale met warmte- en koudeopslag (WKO), die op dit moment wordt gebouwd. De renovatie verenigt een hoge duurzaamheidsklassering met een comfortabel binnenklimaat. Voor het isolatiewerk werkt Van Dorp samen met Van der Hoek Isolatie. In eerste instantie is gestart met een verdieping. Na een geslaagde evaluatie is het project stapsgewijs uitgebreid tot acht verdiepingen. Tijdens de renovatie blijft het gebouw in bedrijf, hoewel de centrale vide lastige akoestische condities oplevert. Daarom zijn lawaaiproducerende activiteiten naar de vroege ochtend verplaatst. Het isolatiewerk kan overdag gewoon doorgaan, waarbij het

montageteam uiteraard rekening houdt met de bijzondere omstandigheden. Het isolatieteam kon dan ook goed doorwerken.

Kunststof leidingen

Koudwater- en cv-leidingsystemen bestaan in dit project volledig uit kunststof, waarbij de inmiddels gebruikelijk temperatuurtrajecten gelden: het relatief hoge 12/18 voor het koelsysteem en een laagtemperatuur cv-net (50/35). Hoewel nog al eens wordt gesteld dat kunststof leidingen ongeïsoleerd zouden kunnen blijven, is hier in overleg tussen Van der Hoek Isolatie en installateur Van Dorp Amersfoort er juist nadrukkelijk voor gekozen het complete systeem inclusief retourleidingen zorgvuldig te isoleren. Met onder meer 1200 strekkende leidingmeter per verdieping gaat het in totaal om zo’n twaalf kilometer leiding die ongeïsoleerd aanzienlijke thermische verliezen genereert. Dat weegt in dit geval zwaar, omdat met de BREEAM-certificatie voor ogen niet op condenspreventie is geëngineerd maar op optimale energiehuishouding. Het laat zich ook eenvoudig verklaren: de lambdawaarde van kunststof ligt tot een factor 20 slechter dan de λ-waarde van een goed isolatiesysteem. Bovendien is de wanddikte van de leiding gering ten opzichte van de optimale isolatiedikte. Het gehele systeem is thermische en akoestisch aangepakt met Rockwool 810 gecacheerde pijpschalen, 25 mm dik. De enige uitzondering zijn de appendages in de koelplafonds, die als compleet afgewerkte setjes zijn gemonteerd. Binnenkort starten de werkzaamheden aan de energiecentrale op de begane grond. Voor deze WKK-installatie met aquifer (WKO). Dit WKO-systeem van het New Atrium brengt een aanzienlijke verlaging van de CO2-uitstoot en het energiegebruik tot stand. Net als in de schachten zijn hiervoor overwegend stalen leidingen toegepast. De opdrachtgever overweegt nog verschillende isolatievariabelen, met opties als schuim of elastomeer. Voor beide systemen is goede leidingconservering noodzakelijk. Van der Hoek Isolatie verwacht dit deel van de renovatie efficiënt af te handelen met vijf tot zes medewerkers, waarbij afhankelijk van het geselecteerde systeem prefab de efficiëntie optimaliseert. Uiteraard coördineert Van der Hoek dit project vanuit locatie Amsterdam, maar Nieuwegein staat in de startblokken om op te schalen. De mannen van de Van der Hoek Groep. V.l.n.r. Nol van Remmerden (MiddenNederland), Ron van Klaveren (Brandwerende Applicaties), Roy van der Hoek (Algemeen directeur) en Hans Dekker (Hervo).

JULI 2016

ISOLATIE Magazine

...............

ISOLATIE DUURZAAM & RENDABEL VIB-voorzitter Hans Koole:

”Isolatie nog onderbelicht in plannen minister Kamp” ”De VIB voelt zich verantwoordelijk voor en kan ook daadwerkelijk bijdragen aan verbetering van de ecologische voetafdruk van onze maatschappij. In het werk van isolatiebedrijven liggen grote mogelijkheden tot CO2-emissiereductie en verminderd energiegebruik. Dat aspect van goed isolatiewerk is nog onderbelicht in de plannen van EZ-minister Kamp voor het vernieuwde, geïntensiveerde Energieakkoord.” Dit zegt VIB-voorzitter Hans Koole in een toelichting op de concrete voorstellen van de brancheorganisatie aan de minister. “We attenderen de minister op de mogelijkheden, die aanzienlijk resultaat opleveren met beperkte investeringen.”

”Er is reuring nodig om de aandacht te vestigen op goed isolatiewerk om onze energiedoelstellingen te halen. De VIBvoorstellen prikkelen de minister en de betrokken organisaties om nog eens heel goed te beschouwen of het hele spectrum besparingsmogelijkheden in beeld is. Onze brief aan de minister nodigt ook uit tot meer samenwerking tussen verschillende partijen, zodat we samen kunnen optrekken om de energiedoelen te realiseren.” Aan het woord is VIB-voorzitter Hans Koole, over de achtergronden van de brief – zie het betreffende artikel op deze pagina’s - aan minister Henk Kamp, verantwoordelijk voor het Energieakkoord. De brancheorganisatie stelt maatregelen voor om de aanzienlijke bijdrage van technische isolatie aan

Energieadvies ‘Intensiveringspakket Energieakkoord’:

“Verplichte optimalisatie technische isolatie” De overheid moet optimalisatie van technische isolatie in industrie en utiliteit verplicht stellen in het Intensiverings-pakket Energieakkoord. Dit adviseert brancheorganisatie VIB 23 mei 2016 in een brief aan EZ-minister Henk Kamp. Onafhankelijk onderzoek becijfert het industriële besparingspotentieel op 31 petajoule, het equivalent van 500.000 huishoudens. In de utiliteit bespaart leidingisolatie 65 tot 70 procent energie ten opzichte van ongeïsoleerde installaties. Mede naar aanleiding van het Energieadvies voert VIB inmiddels gesprekken met beleidsinstanties die medeverantwoordelijkheid dragen voor realisatie van het Energieakkoord. De VIB wil het isolatiegerelateerde potentieel in energiebesparing binnenhalen via energiescans en toezicht op implementatie. De gemiddelde terugverdientijd van isolatie-investeringen ligt rond twee jaar. De brancheorganisatie pleit er voor om met subsidies of voorfinanciering energiebesparing nog aantrekkelijker te maken. In overeenstemming met de kernactiviteiten schenkt de VIB veel aandacht aan de maatschappelijke aspecten van goede isolatiesystemen. Belangrijke elementen zijn energiebesparing, reductie van de uitstoot van broeikasgassen, veiligheid en welzijn. Duurzaamheid is een kernwaarde in de beleidsvorming.

Achterstand Nederland loopt ernstig achter op de bindende energiedoelstellingen van het Energieakkoord. In de Kamerbrief van 17 mei 2016 kondigt EZ-minister Henk Kamp daarom een

Technische isolatie verbetert de energie-efficiëntie t.o.v. ongeïsoleerde leidingen met 65 tot 70 procent.

...............

ISOLATIE Magazine

JULI 2016

energie-efficiëntie veilig te stellen. Energiescans door deskundigen, toezicht op implementatie en financiële prikkels zijn de belangrijkste ingrediënten, gebaseerd op onafhankelijk onderzoek. Terwijl we Hans Koole spreken, is hij – met de isolatietroeven in de tas – op weg naar een van de grote opdrachtgevers, die op zijn minst ontvankelijk blijkt voor isolatie-innovaties: het afgelopen jaar zijn twee grote projecten op optimale isolatiedikte afgerond met een 200 mm-isolatiepakket, opgebouwd uit meerdere lagen compacte aerogel aangevuld met twee lagen steenwol. Een praktisch voorbeeld van wat de VIBbrief meer kan betekenen, als het aan Hans Koole ligt: “De aandacht – reuring zo je wil – stimuleert ook de dialoog tussen isolatiebedrijven en hun opdrachtgevers. Richten we ons volledig op industriële procesveiligheid en comfort in de utiliteit, of grijpen we ook de kans aan het nodige te doen aan energiebesparing en verminderde CO2-uitstoot.”

Versnelde omslag De VIB haakt in op het voorgenomen pakket intensiveringsmaatregelen waarmee minister Kamp mede op instigatie van de Borgingscommissie Energieakkoord dit najaar een inhaalslag wil maken. Hoe kijkt u momenteel aan tegen het Energieakkoord en de voortgang? Hans Koole: “Het Energieakkoord is zich aan het hernemen. Er wordt van alle kanten geanticipeerd op de evaluatie die dit najaar plaatsvindt. In die zin heeft het akkoord de stimuleren-

pakket intensiveringsmaatregelen aan. Nieuwe afspraken met energie-intensieve industrieën moet 9 PJ extra energiebesparing opleveren. De energieprestatie van utiliteitscomplexen moet onder meer verbeteren door een verplicht zichtbaar energielabel. Europees onderzoek toont aan dat verbetering van industriële isolatie tot 31 PJ kan bijdragen aan de doelen, drie-en-een-half maal de inzet van de overheid. De terugverdientijden bewegen zich rond twee jaar, met uitschieters naar zes maanden en ca. vijf jaar. Dit ligt ruim binnen de in principe verplichte implementatiecriteria.

Industrie Voor industriële energiebesparing noemt VIB onderstaande opties: • Verplichte energiescans opnemen in één-op-één-afspraken met energie-intensieve industrieën (MEE-afspraken) en reguliere audits, uit te voeren door bijvoorbeeld NCTI-deskundigen of TipCheck-engineers. • Verplichting tot implementatie van maatregelen die blijkens de energiescans binnen vijf jaar kunnen worden terugverdiend. Voor de technische isolatiemaatregelen dient de CINI-standaard het uitgangspunt te zijn. • Subsidie op energiebesparingsscans c.q. implementatie van de aanbevelingen. Ook een privaat revolverend fonds waarin de middelen op basis van behaald rendement terugvloeien kan naar het inzicht van de VIB financiële obstakels wegnemen. • Geïntensiveerde handhaving.

VIB-voorzitter Hans Koole: “Er is reuring nodig om de aandacht op goed isolatiewerk te vestigen, zodat we energiedoelen kunnen realiseren”.

• Uitbreiding van bestaande en nieuw ontwikkelde lijsten van Erkende Maatregelen met hoogwaardige technische isolatie, die de energie-efficiëntie t.o.v. ongeïsoleerde leidingen en appendages met 65 tot 70 procent verbetert. • Geïntensiveerde handhaving door ter zake kundige toezichthouders. • Te zijner tijd opname in het Bouwbesluit van de VIB-richtlijn 2017 voor Technische Isolatie in de Utiliteit. Voor zowel utiliteit als industrie stelt VIB voor de kennis van toezichthouders op een hoger plan te brengen door middel van gerichte trainingen of cursussen, met inzet van relevante kennispartners.

Utiliteit De energieprestatie van utiliteitscomplexen kan volgens de VIB-voorstellen worden verbeterd door:

Subsidie op energiebesparingsscans c.q. implementatie van isolatietechnische verbeteringen stimuleert industriële energiebesparing.

JULI 2016

ISOLATIE Magazine

...............

de werking om internationaal afgesproken klimaatdoelstellingen te realiseren. Nederland neemt nu een nieuwe positie in om tot een vernieuwd Energieakkoord te komen. Dat is vanuit de VIB-optiek hét aandachtsmoment voor goed isolatiewerk in utiliteit en industrie: goed isolatiewerk verdient met al zijn toegevoegde waarde een goede plaats in het maatregelenpakket van het Energieakkoord. Vervolgens moeten alle partijen aan de slag gaan. Ik deel de opvatting van de Borgingscommissie dat de doelstellingen wellicht haalbaar zijn als alle partijen doen wat ze beloven. De praktijk blijkt soms lastiger. Juist dan is het goed dat iedereen er van is doordrongen dat juist met het nu nog onderbelichte isolatiewerk een versnelde omslag te maken is.”

besparingsmogelijkheden. Die ‘onbewuste onbekwaamheid’ blijkt een drijfveer te zijn om iets te gaan doen of juist na te laten. Het isolatievoordeel ligt nog onder de korenmaat. Daarom heeft de VIB plannen om er voor te zorgen dat energie-inspecteurs, technisch adviseurs in industrie en utiliteit beter op de hoogte zijn. We bekijken hoe verschillende partijen hun inbreng kunnen hebben in een cursus of training en stemmen de inhoud goed af op de vragende partij. Zo kunnen zijn hun werk beter uitvoeren. Het is de bedoeling dat de verschillende partners samen de toegevoegde waarde van goed isolatiewerk inzetten, toegesneden op de respectieve doelgroepen en met gezamenlijke inspanning.”

Kostenpost blijkt investering “Maak het hoofddoel waar – procesveiligheid, procescontinuïteit, binnenklimaat - en pak de winst in klimaat, energiegebruik en energiekosten mee. Die twee prestaties gaan hand in hand”, zegt Hans Koole op de vraag wat adequate isolatie in de weg staat. “Isolatiewerk heeft nog niet de goede positie in de keten. Door de begrijpelijke aandacht voor procesvoering heeft de opdrachtgever minder oog voor besparingsmogelijkheden. Daarom pleit de VIB ook voor financiële prikkels zoals subsidies of een revolverend fonds waarin de middelen terugvloeien op basis van het rendement. Dit vergemakkelijkt de stap naar goede isolatie. Vaak is technische isolatie onderdeel van de onderhoudsorganisatie, die budgetkeuzes moet maken. Een financiële regeling kan aan de kostenkant de doorslag geven om goede isolatie aan te brengen: budgetbeperkingen hoeven dan de hobbel niet meer te zijn. Subsidies kunnen ook heel effectief op langere termijn werken. Het maakt opdrachtgevers glashelder dat isolatie geen kostenpost blijkt te zijn, maar een aantrekkelijke investering. Een revolverend fonds vind ik in vergelijking tot subsidiëring een goed instrument, omdat het de investering in het businessmodel plaatst en bij alle betrokkenen automatisch de goede aandacht voor kwalitatief goed isolatiewerk losmaakt. De ondernemer die mag terugstorten in het fonds, realiseert zich maar al te goed hoe snel zijn isolatiesysteem geld aan het verdienen is.”

“De isolatieondernemer is specialist en mag partijen als zodanig aanspreken en informeren” Kennis en samenwerking VIB maakt zich sterk voor adequate isolatie als logische uitvoeringsmaatregel voor zowel industrie als utiliteit om het Energieakkoord uit te voeren. Wat zijn de belangrijkste partners voor een succesvolle implementatie? “Alle partners die te maken hebben met technische isolatie”, zegt Hans Koole. “In de industrie zijn dat technische adviesbureaus, planteigenaren, energiemanagers en verwante disciplines. Hetzelfde geldt voor de utiliteit: installatiebedrijven, aannemers, technische adviesbureaus en natuurlijk de opdrachtgevers. Juist die zijn nadrukkelijk in beeld, zoúden in beeld moeten zijn. Bij de invoering van het Energieprestatiekeurmerk (EPK) is mij opgevallen dat – met name in de utiliteit – de opdrachtgever een gebrekkige kennis heeft van de

...............

ISOLATIE Magazine

“Isolatiebedrijven moeten hameren op de toegevoegde waarde van hun werk, waaronder lagere energiekosten. Ga actiever dan ooit daarover het gesprek aan met opdrachtgevers” Aan tafel voor betere afspraken Welke uitdaging legt dit op het bord van de isolatieondernemer? Hans Koole: “Het directe effect van de VIB-brief aan de minister is bredere informatievraag. Partijen zoals de SER, de Borgingscommissie, brancheorganisaties en de politiek vragen nadere informatie. Het is pril, maar niettemin zie ik langzaam maar zeker oog voor goede isolatie. Aandacht voor de CINInorm, aandacht voor de Utiliteitsnorm die VIB momenteel ontwikkelt kan mijns inziens veel doen. Vooralsnog valt er nog een wereld te winnen in de aanpak en überhaupt de afbakening van het voor velen onbekende domein ‘technische isolatie’. Isolatiebedrijven moeten natuurlijk blijven hameren op de toegevoegde waarde van hun werk, waaronder lagere energiekosten. Ik adviseer isolatieondernemers actiever dan ooit ook daarover het gesprek met de opdrachtgever aan te gaan. Ik doel met opdrachtgever op de principaal, dus zo dicht mogelijk bij de uiteindelijke belanghebbende. De isolatiespecialist mag best vragen of deze heeft gedacht aan adequate isolatie. Stel voor om – zodra een project in beeld is – met alle partijen aan tafel te gaan. De boodschap is dat we prima kunnen isoleren, en helemaal perfect als vroegtijdig slimme afspraken over de installatie, aanleg en onderhoud worden gemaakt. De isolatieondernemer is specialist en mag partijen als zodanig aanspreken en informeren: over de toegevoegde waarde, de isolatieprestatie en hoe dit optimaal kan worden gerealiseerd. Isolatieondernemers en hun producenten en leveranciers zetten actief in op toegevoegde waarde, over het pure korte termijnrendement heen. Dat mag nog een tandje intensiever, vind ik. Isolatie doen we uiteindelijk niet zomaar, het dient een breder doel dat maatschappelijke belangen als klimaatbeheersing aantoonbaar ondersteunt. In de keten is de isolatieondernemer de kennisdrager, die de toegevoegde waarde van goed isolatiewerk over het voetlicht brengt.”

JULI 2016

ISOLATIE LOGISTIEK Robuuste vestigingen, sterke logistieke keten

Coolag en Bracol hijsen SIG-vlag Per 1 juli 2016 hijsen Coolag Hamar en Bracol voorgoed de SIG-vlag in top. De Nederlandse isolatiegroothandels binnen SIG-Benelux bijten met het nieuwe, uniforme gezicht het spits af. SIG Technische IsolatieSpecialist profileert zich in Waalwijk en Leiderdorp met twee robuuste vestigingen als een efficiënte logistieke ketenpartner. Gemak, kennis, veelzijdigheid en innovatie tekenen het uitgesproken gezicht, belooft SIG met de facelift.

deel uit van het Engelse, beursgenoteerde SIG-concern. Coolag Hamar en Bracol beleven nu de primeur om per 1 juli 2016 verder te gaan als SIG Technische IsolatieSpecialist. De naam is helder, dus behoeft geen toelichting. Of het moet zijn dat het in lijn ligt met het profiel dat het concern al in Engeland hanteert en gefaseerd internationaal doorvoert, in ritme en tempo nauw afgestemd op de marktkarakteristieken.

Coolag Hamar en Bracol behoren tot de vaste waarden in de technische isolatiesector. Dat blijven ze ook, al maakt de naam plaats voor een nieuwe identiteit, namelijk ‘SIG Technische IsolatieSpecialist’. Beide groothandelsbedrijven maken evenals hun Belgische zuster Isolatec al vele jaren

Waalwijk en Leiderdorp Vanaf 1 april 2016 telt SIG Technische IsolatieSpecialist twee Nederlandse vestigingen: Waalwijk en Leiderdorp. In Waalwijk betreft het de bestaande vestiging, Leiderdorp wordt het nieuwe onderkomen voor de SIG-activiteiten in

De SIG-vestigingen in Waalwijk en Leiderdorp staan onder leiding van Michel Jacobs: “Twee robuuste vestigingen, met uitstekende bereikbaarheid en specialistische adviesfunctie”.

...............

ISOLATIE Magazine

JULI 2016

Zoeterwoude, Botlek en Ter Aar. Organisatorisch vormen de bedrijven een eenheid, met behoud van de historische gegroeide accenten in de technische isolatie. Dit weerspiegelt zich niet alleen in het karakter van de afhaalcentra op deze locaties, maar ook in de balans tussen de kennis- en adviesteams. De concentratie in Leiderdorp en Waalwijk maakt, zoals manager Michel Jacobs het uitdrukt, een ‘robuuste bezetting’ mogelijk. Robuust houdt blijkens zijn toelichting in dat optimale bereikbaarheid zich uitstrekt van directe logistiek en ordering tot kennis- en adviesniveau. Tegelijkertijd is het tot nu toe op internationaal concern niveau behartigde beleidsterrein ‘innovatie’ in handen gelegd van de nationale organisatie. “Mede dankzij partnerschap met gerenommeerde internationale fabrikanten kan SIG innovatieve initiatieven optimaal afstemmen met isolatieondernemers en hun opdrachtgevers”, aldus Michel Jacobs. “Het maakt deel uit van een sterke supply chain, waarbij de twee vestigingen de SIG-kennis op het gebied van industrie en utiliteit in stevige teams verankeren.” “Voor het SIG-concern is het aantrekkelijk om de naam steviger in de markt te zetten”, benoemt Michel Jacobs de achtergronden. “Zwaarder weegt dat de logistieke keten – kernactiviteit voor SIG – steeds aansluit op de hoge eisen van de markt in flexibiliteit en efficiëntie. Inderdaad, daar horen ook de kosten bij. De opdrachtgever is gebaat bij verantwoorde integrale kosten (‘TCO’), waaraan isolatie-ondernemers, producenten en SIG hun bijdrage leveren. Verder bieden we de klanten meer gemak, bijvoorbeeld omdat meerdere specialismen in één team samenwerken en we snel kunnen schakelen.”

database, met productinhoudelijke en logistieke aspecten. De recente ervaringen met meerdere klanten leert, zo blijkt uit een toelichting van Michel Jacobs, dat hiermee interessante efficiëntieslagen zijn te maken. Per 1 juli 2016 is SIG Technische IsolatieSpecialist een feit. Maar wie de afgelopen tijd is gaan kijken in Waalwijk of Leiderdorp, kon zien dat de toekomst al begonnen was.

Productie Buiten hetgeen verandert geldt voor SIG ook ‘behoud het goede’: de productie- en confectieactiviteiten blijven logischerwijs geconcentreerd in Waalwijk. De afgelopen jaren is het machinepark gestaag uitgebreid en gemoderniseerd. In Leiderdorp, waar de grotere ruimte ook gastvrijheid biedt aan het meer bouwgerichte zusterbedrijf Van Tol, is het raakvlak techniek/bouw wat groter en wordt relatief meer gebruik gemaakt van afhaalmogelijkheden dan in Waalwijk het geval is. Het zijn de uitingen van SIGs devies ‘globaal denken, lokaal handelen’. Leiderdorp biedt zelfs nog een historische link: ooit was Bracol hier gevestigd, de belettering was nog vaag zichtbaar. Tot eind juni met het SIG-logo de overstap naar heden en toekomst van de gevel afstraalt.

E-commerce De afgelopen twee jaar hebben de SIG-groothandels versterkt ingezet op de zegeningen van de moderne ICT, met name in faciliteiten op het gebied van E-commerce. Via een klantenportal kunnen bestellingen met bijbehorende logistieke en klant- of projectspecifieke gegevens efficiënt worden ingevoerd. Langs deze weg heeft de klant ook direct inzicht in het totale productaanbod en alternatieve mogelijkheden voor de gezochte toepassingen. Gebruikers profiteren hierbij van de achterliggende internationale

‘SIG, Technische IsolatieSpecialist’ is de nieuwe concern-identiteit waarin Coolag Hamar en Bracol samenvloeien. Op de achtergrond de SIG-boom, die volgens het motto ‘Stronger together’ de kracht van samenwerking en synergie verbeeldt. Het nieuwe SIG-gezicht verbindt logistieke efficiëntie met gemak, kennis en innovatie.

JULI 2016

ISOLATIE Magazine

...............

OOI- NIEUWS EN INFORMATIE Polen winnaar FESI Vakwedstrijden op IEX in Keulen

Mooiste vakwedstrijden ooit, Nederlands team oogst lof Het Nederlandse team oogstte alle lof op de internationale vakwedstrijden op de IEX-beurs in Keulen. Met sportieve felicitaties lieten Thijs Wolbers en Ewoud Oskam Polen, Duitsland en Denemarken hun verdiende plaatsen op het erepodium innemen. Dat neemt niet weg dat ‘onze jongens’ met een zesde positie – perfect werk, alleen een beetje tijdgebrek - een vakshow van de bovenste plank hebben weggegeven en de Nederlandse isolatiesector in alle opzichten beter dan ooit tevoren hebben neergezet. Editie 2016 van dit FESI-vakevenement gaat de geschiedenis in als de mooiste wedstrijd uit de geschiedenis. Op woensdag 11 mei 2016 treden tien teams uit negen Europese landen tegen elkaar in het krijt. Zij mogen twee intensieve IEX-beursdagen lang hun tanden stukbijten op ronduit uitdagende dummies. Alle twintig deelnemers hebben er een spannend, sportief en indrukwekkend vakfeest van gemaakt. Het competitie-element, de klok, de strenge wedstrijdcommissarissen Zuzanna Bieńkowska en Tatiana Goneou en de onafgebroken nieuwsgierige blikken van het vakpubliek brachten natuurlijk adrenaline in het spel. Zeker als – het lijkt wel de harde praktijk – een schaalsegment of plaatkap niet onmiddellijk zo mooi past als bedoeld. De boventonen waren een goed humeur en sportieve collegialiteit.

Goud, zilver en brons Na het aftikken aan het einde van de tweede beurs- en wedstrijddag begon het spannende wachten op de uitslag. De een wist dat het eremetaal er niet in zat, de ander berekende steeds opnieuw zijn kansen. Het Poolse team, Krzysztof Sarad en Damian Cup, bevestigde met de eerste plaats zijn ambachtelijke faam. Zij werden op de voet gevolgd door het zilveren Duitse team van Fauzi Omeirate en Luca Goisilovic. De Denen Patrick Guldberg Rasmussen en Peter Kjær Nielsen, die de hele wedstrijd de kalmte zelve bleven, haalden brons binnen. Over het algemeen bleken de vakprestaties op hoog niveau, waarover de deelnemers naar het oordeel van zowel jury als bezoekers meer dan tevreden mogen zijn. Hier en daar waren wel wat stereotype patronen zichtbaar. De Zwitserse dames Miriam Vogt en Jessica Tamegger en hun Noorse collega Sara Steinsvik blonken uit in precisie, waar de mannen op hun beurt de standaard zetten met het zwaardere plaatwerk.

Nederlandse rentree Zo boeiend het werk van de deelnemers bleek, zo veelzeggend was het publiek: ze keken met hoor- en zichtbaar plezier naar het vakwerk. Dat gold zeker voor het glunderende OOI-team. In de tweede helft van 2015 hakte OOI de knoop door voor de Nederlandse rentree op het Europese wedstrijd-

...............

ISOLATIE Magazine

Perfect teamwerk tussen Ewoud Oskam en Thijs Wolbers bracht Nederland ver op de mooiste vakwedstrijden ooit. podium. In maart 2016 brachten Ewoud Oskam en Thijs Wolbers in de voorronden de Nederlandse kandidatuur binnen. Na een korte, intensieve coaching door de OOI-leermeesters hebben beide vaklieden een imposante prestatie neergezet. Het OOI-team heeft er onafgebroken met plezier naar gekeken. Zeker toen duidelijk werd dat juist hun team als een van de weinige een venijnig verloopje tackelde met de perfecte isolatieoplossing. De vele toeschouwers lieten in uiteenlopende talen al even opgewekt het begrip ‘kwaliteit’ vallen. Net als de kritische specialisten van betrokken materialenleveranciers: “Zeer content, prima uitgevoerd”, reageert een van hen spontaan. Nieuw was ook de fleurige, actuele vakkleding die OOI speciaal voor de deelnemers heeft laten maken. Dat gaf precies het cachet dat het team. Nederland conformeerde zich net als onder meer Frankrijk en Engeland aan de praktijk die lange mouwen voorschrijft. Zwitserland en Duitsland waren met korte mouwen iets vrijer in de leer.

Teamwerk Kort na de aftrap van de Europese vakwedstrijden op 11 mei 2016 in Keulen was FESI er wel uit. Het evenement tekende zich snel af als de mooiste isolatievakwedstrijden ooit. De komende edities staan daarmee stevig in de steigers. In principe krijgt de isolatiebeurs IEX 2018 een vergelijkbare opzet. Dat betekent direct onder de stimulerende ogen van het internationale vakpubliek, pittige opgaven en werken onder tijdsdruk met een keur aan isolatiematerialen. Een gouden greep in alle opzichten bleek het Nederlandse initiatief om de deelnemers in tweekoppige landenteams te laten werken. In de praktijk is dat bijna standaard, maar tot nu toe waren de wedstrijden individueel georganiseerd. Het teamwerk verbond aanvullende vaardigheden en leidde tot constructief vakoverleg, en zorgde tegelijkertijd voor plezierige

JULI 2016

De Poolse kampioenen Krzysztof Sarad en Damian Cup behaalden Europees goud. dynamiek en ontspanning. Opvallend was het gemak waarmee de deelnemers als team wisten te presteren. Ook Thijs Wolbers en Ewoud Oskam lieten naadloos samenspel zien, alsof ze al jarenlang samen het project aanpakken. Slechts een klein beetje tijdgebrek speelde hun parten; het onberispelijke vakwerk is beloond met een dik verdiende zesde plaats. Een opsteker voor beiden was de enthousiaste aanwezigheid van hun werkgevers op de tweede wedstrijddag. Aad de Haan (Van der Linden & Veldhuis) en Freico en Corrie Vinke

De Zwitserse dames Miriam Vogt en Jessica Tamegger bloken evenals hun Noorse collega Sara Steinsvik uit in precisie, in het zwaardere plaatwerk deden de mannen het juist beter. (Vinke Isotechniek) komen net als hun medewerkers met een mooi verhaal thuis. Op woensdag 16 en donderdag 17 mei 2018 worden de volgende Europese kampioenschappen gehouden. Deze editie heeft de toon gezet: de branche ziet al uit naar de voorronden en de volgende finale, OOI is er – zo goed als – klaar voor: de mooiste vakwedstrijden ooit smaken naar meer.

Deze maand in Isolatie Plus

Vakman Baki El Haddad: “Maak meer van je werk …”

Dezer dagen valt Isolatie Plus bij de 4200 vakspecialisten in de bus. Zij kunnen een gevarieerde uitgave tegemoet zien. De bekende teamtaart heeft deze keer het team van Gelders Isolatiebedrijf GIB te Apeldoorn verrast. GIB legt de afkorting uit als ‘Gewoon iets beter’ en maakt dat waar met gedegen vakopleiding. In de rubriek portret van een vakman komt allrounder Baki El Haddad aan het woord. “Maak meer van je werk dan strikt noodzakelijk” is het devies van deze vakman die namens werkgever Brand Energy & Infrastructure Services geregeld is te vinden op de Taqa-plants bij Alkmaar. Hij heeft het zeer naar zijn zin. De diploma’s isolatiemonteur en isolatieplaatwerker heeft hij al op zak, de cursus Opmeter staat hoog op het verlanglijstje van de van de sympathieke vakspecialist die zowel persoonlijk als in zijn werk geniet van kwaliteit. Het duo N. Topaloglu uit Rotterdam en J Schats uit Brielle staan stralend in Isolatie Plus als winnaars van wedstrijd uit de vorige uitgave. Zij berekenden en beredeneerden even correct als creatief een duurzaam isolatiesysteem voor de wereldbol en veroverden daarmee allebei een bouwradio met moderne DAB+-ontvangst.

Geslaagd Hertel-team Op 19 mei 2016 was het een klein Hertel-feestje. Het kostte de vakmensen wegens drukke werkzaamheden wel even moeite om Motel Drachten tijdig te bereiken, maar het lukte. Vijf kandidaten zijn geslaagd voor de opleiding Isolatiemonteur Industrie (IMI). Zij ontvingen hun diploma’s uit handen van OOI-directeur George Kruithof, in aanwezigheid van een trotse delegatie van werkgever Hertel Drachten. Op de foto van links naar rechts: HR-adviseur Marieke Jeurink, manager Operations Jos van Brunschot, Jelle Wiersma, Ruben Zijlstra, Sikko de Haan, Nigel Vinke, Jilles Bosma, OOI-leermeester Bert Hoekstra en projectleider Piet Veenstra. Voor de mannen met de bloemen geldt: van harte gefeliciteerd met het diploma. Ook aan het adres van het Hertelteam is een gelukwens op zijn plaats met dit bewezen vakmanschap.

JULI 2016

ISOLATIE Magazine

...............

ISOLATIE OP LOCATIE Kleur troef in Altisol’s buitenland

”Mond moet openvallen van bewondering” Altisol in Honselersdijk is een kleurrijke speler in de internationale isolatiemarkt. Het bedrijf gaat geen project uit de weg. De eigen vestiging in Suriname schrijft geschiedenis in de petrochemie en de goudmijnen. In de Verenigde Staten en Canada is de twee-eenheid ‘kwaliteit en design’ het handelsmerk, met name in tuinbouwprojecten. “De opdrachtgever wil etaleren hoe goed hij het voor elkaar heeft. Bij het zien van het isolatiewerk moet de mond openvallen van bewondering”, zegt isolatieondernemer John de Vreugd. Tuinbouw en scherpe calculaties zijn bijna synoniem. Er is meer dat de sector onderscheidt. Zoals de wereldwijde exportpositie van de Nederlandse agrotechniek en de intensieve samenwerking in de keten. Veel installateurs nemen hun ketenpartners mee naar het buitenland om er van verzekerd te zijn dat het project tijdig en goed wordt gerealiseerd. Een benadering die John de Vreugd, directeur-eigenaar van Altisol te Honselersdijk, op het lijf is geschreven. In 1983 stapte hij in het isolatiebedrijf dat zijn vader in 1962 had opgericht en dat hij in 1993 zou overnemen. Eerste opdracht: onmiddellijk met

een medewerker een tuinbouwproject in New Jersey oppakken. “We hebben er zes maanden gewerkt. Toen een heel avontuur, terwijl het nu de gewoonste zaak van de wereld is: je stapt in het vliegtuig en je bent er”, zegt John de Vreugd. “We komen overal, maar zien vooral het vliegveld en het project. Het is nog altijd geen uitzondering dat ik zelf isolatietechnische uitdagingen oplos. Onlangs nog in Boston, waar de installatie krap in de container was ingebouwd. Volgens planning, maar het was niet voorzien dat we pas konden isoleren nadat leidingwerk en dak erop zaten.”

Eigen team, eigen logistiek Altisol is wereldwijd actief, met Honselersdijk als centrum en uitvalsbasis. Ook het zelfstandige bedrijf Isotherm Suriname in Paramaribo is logistiek en operationeel verbonden met de Nederlandse vestiging. Doorgaans voert Altisol buitenlandse projecten uit met een eigen team, met ondersteuning van lokale collega’s. “Dat lijkt duur – en als we voor zes uur werk naar Japan moeten vliegen is het dat ook – maar meestal is dat heel betrekkelijk. Onze opdrachtgever levert de installa-

Surinaamse staatsoliemaatschappij, de basis in isolatiewerk en steigerbouw voor Isotherm Suriname. Dankzij vakmanschap en goed werkgeverschap is het bedrijf de afgelopen jaren sterk gegroeid. De dagelijkse leiding van Isotherm Suriname is in handen van Gerard van der Wilk.

...............

ISOLATIE Magazine

JULI 2016

Kleur als handelsmerk Altisol is vrijwel het hele jaar door actief op tuinderijen in de Canadese provincie Ontario, waaronder Mastronardi. Dit familiebedrijf – ook bekend als Sunset – is een wereldspeler in groente en fruit met vestigingen in de Verenigde Staten en Canada. Deze 560 ha grote tuinderij in Leamington is aanvankelijk geïsoleerd met klassiek aluminiumplaat als afwerking. Tot het oog viel op het fraaie rode plaatwerk op een aangrenzende tuinderij. Mastronardi stapte alsnog over op kleur. Het werd onder meer blauw, want rood was dus al vergeven. Isolatieafwerking met kleurrijk voorgelakt staal is een trend geworden. Orange Farms – ook in Ontario – heeft uiteraard oranje als hoofdkleur. “We maken er altijd een mooie kleur van”, zegt John de Vreugd. “Een opdrachtgever koos eerst grijs, maar dan brengen we toch de alternatieven op tafel. Meestal laat men de kleur aan ons over, omdat we uit ervaring weten hoe het er op grote schaal uit ziet. Tegenwoordig doen we vooral kleurbeplating. In de Verenigde staten, Canada, Australië of waar dan ook. De opdrachtgever heeft het er graag voor over, want hoe kun je beter laten zien hoe goed je het voor elkaar hebt? Ze zijn terecht trots op hun bedrijf, en willen dat bezoekers de mond openvalt van bewondering. Nou, dat regelt Altisol graag”, lacht John de Vreugd.

Isolatiewerk aan de vijfvoudige warmtekrachtcentrale van Surgold Merian, met in totaal 50 MW vermogen. Behalve de met elastomeer geïsoleerde aanzuigleidingen zijn wolschalen en aluplaat ingezet. Een klein gedeelte is met rvs-plaat ommanteld.

tie turn-key op. Daarbij geldt heel simpel: zonder isolatie is de installatie niet gereed. Ook vakmanschap en kennis van de installaties speelt een rol. Wij werken snel en efficiënt werken, terwijl elders in de wereld het benodigde vakmanschap nog schaarser is dan in Nederland. Met andere woorden: het rendement voor opdrachtgever en voor ons zit mede in de efficiëntie. Onze mensen voeren met plezier deze projecten uit. De looptijd is vaak drie tot vier weken, dus wel te overzien. Bovendien: wij hebben eer van ons werk. Je ziet dagelijks wat je hebt gepresteerd”, zegt John de Vreugd. Honselersdijk is ook het logistieke centrum, met de grote getallen die daar bij horen, zoals 900 ton staal per jaar en de plaatbewerkingslijn die in zo’n vier jaar bijna 200 kilometer op de teller heeft staan. Vrijwel alle materialen, en voor Suriname volledig, gaan per container vanaf Honselersdijk op zeetransport via Rotterdam of Vlissingen. Het blijkt prijstechnisch interessant, onder meer omdat het Nederlandse prijsniveau met volume- en exportcondities gunstig afsteekt tegenover bijvoorbeeld de Verenigde Staten.

Isotherm Suriname In 2011 namen de activiteiten in Suriname een dusdanige vlucht, dat de basis is gelegd voor Isotherm Suriname te Paramaribo. Het begon met isolatiewerk en steigerbouw voor de Staatsoliemaatschappij en is inmiddels uitgegroeid tot uniek werk voor nieuwe goudmijnen. Een eerste inschrijving in een joint venture voor de bouw van een nieuwe raffinaderij zag Isotherm aan zijn neus voorbijgaan. “Men vond ons toen nog te klein voor 60.000 vierkante meter. Ondanks heilig geloof in het eigen kunnen deed de opdrachtnemer geleidelijk meer en meer beroep op ons vakmanschap en onze expertise in de petrochemie. Wij werkten daar immers al lang voor de bestaande raffinaderij. We hebben een leerwerktraject ingericht en met eigen vakmensen en vijftig lokale collega’s de kritische stukken in isolatie en steigerbouw opgepakt. Met succes: Isotherm Suriname heeft het onderhoud voor de komende jaren verworven. De eerste jaren waren mede door grote investeringen in opleidingen moeilijk tot lastig”, zegt John de Vreugd met gevoel voor understatement. “Daarna is het goed gaan lopen, mede dankzij enkele tactische beslissingen zoals de verwerving van vooruitbetaald werk. Ook bewees een creatieve steigerovereenkomst zich in synergie voor opdrachtgever, opdrachtnemer en de betrokken medewerkers. Het Surinaamse bedrijf

staat onder leiding van Gerard van der Wilk, die de ideale combinatie van ervaring en kennis inbrengt: Van der Wilk is getrouwd met een Surinaamse en heeft vele jaren gewerkt als leraar in Suriname. In 1989 kwam hij als exportmanager van kassenbouwbedrijf al in de periferie van agro-isolatie. Vanaf 2013 is hij werkzaam voor Isotherm Suriname, met de raffinaderij als ‘vuurdoop’. Een van de succesfactoren is de combinatie vakmanschap en goed werkgeverschap. Alle medewerkers worden opgeleid en bezitten het VCA-certificaat. Gecertificeerde inspecteurs borgen de kwaliteit. Isotherm Suriname opereert op US$-basis, zodat de medewerkers ook in het niet onbelangrijke financiële traject stabiliteit wordt geboden en uiteraard niet ‘voor een Surinaamse dollar weglopen’. “Het is bij de heersende temperatuur en luchtvochtigheid pittig werk. Men werkt minimaal zestig uur per week, een hele prestatie. Voor alle voorzieningen en procedures gelden de Amerikaanse normen, bijvoorbeeld ten aanzien van veiligheid, keuringen en persoonlijke bescher-

JULI 2016

ISOLATIE Magazine

...............

bestaat uit meerdere dagbouwmijnen en biedt in de ontwikkelingsfase werkgelegenheid aan 2650 mensen en daarna aan ongeveer 1500 mensen.

Volledige verwerking

Het vast team van Isotherm Suriname, momenteel druk met onder meer de raffinaderij en de nieuwe Merian-goudmijn. Isotherm Suriname, zusterbedrijf van Altisol Honselersdijk, realiseert in opdracht van mijnbedrijf Surgold het complete isolatiewerk voor industriële installaties, energievoorziening en de utiliteitsvoorzieningen. Geheel rechts manager Gerard van der Wilk.

mingsmiddelen. Dankzij structurele opleidingen zijn onze mensen klaar voor de toekomst: ze zijn ook gekwalificeerd voor projecten in bijvoorbeeld Brazilië en Venezuela. Voor alle duidelijkheid: dat is evenzeer bedrijfsbelang. Goed opgeleide mensen stellen ons in staat prestigieuze contacten en contracten te verwerven”, licht John de Vreugd toe.

Goudmijn met dorp Isotherm Suriname werkt momenteel met een vaste bezetting van 50 tot 70 medewerkers. Een twintigtal werkt in de petrochemie, hun overgie collega’s zijn in tweeploegendienst bezig met de nieuwe Surgold-Merian goudmijn, in het noordoosten van Suriname, investeert Surgolds Amerikaanse moederbedrijf Newmont Mining 1 miljard dollar om in elf jaar ca. 120 ton goud te winnen. Het complex

De nieuwe Surgold-goudmijn is een integrale productieinstallatie, die start met het ruwe erts en eindigt met de bekende goudbaren. Het gemiddelde goudgehalte ligt op 1,12 gram per ton. Dat betekent dat volgens de prognoses meer dan 100 megaton erts wordt verwerkt, waarbij de eerste vijf jaar het hoogste gehalte op de schop komt. In eenheden van zo’n 15 kubieke meter verwerkt een zeef – diameter honderd meter – het materiaal. Daaraan voorafgaand wordt het erts, vermengd met warm water, gecentrifugeerd, waarbij staalkogels het materiaal verkleinen. Chemische processen, waaronder reductiereacties, maken het goud vrij uit verschillende verbindingen. In smeltovens wordt het ruwe goud vloeibaar om de baren te gieten.

Nieuw dorp Surgold stampt voor dit project een compleet dorp uit de grond, met eigen energievoorzieningen. Eind 2016 komt de mijn in bedrijf. Voor Isotherm Suriname is Merian een veelzijdig project. Het bedrijf verzorgt de isolatie van de productie-installaties en de totale infrastructuur. Zo zijn er vijf 10 MW-warmtekrachtinstallaties in aanbouw. Tanks, leidingnetten, utiliteitsinstallaties met bijbehorende luchtkanalen, infrastructuur en procesinstallaties vormen als geheel een zevencijferig project. De meest toegepaste materialen zijn wolschalen en gaasdekens, afgewerkt met deels alu-plaat en deels rvs-beplating. Een klein deel, waaronder de aanzuigleidingen voor de WKK-installaties, krijgt elastomeer-isolatie.

Zeven van honderd meter doorsnede verwerken per batch vijftien kubieke meter ruw gouderts. Dit bevat 1,12 gram goud per ton. Rechts de geïsoleerde warmwatertanks. Het erts wordt verrmengd met warm water gecentrifugeerd en verkleind. De rode bodem is karakteristiek voor Suriname, door het hoge bauxietgehalte.

...............

ISOLATIE Magazine

JULI 2016

Mobile measuring tool Platform independet User-friendly Android / Apple / Windows Smartphone TabletPC PC

( 9DULR ( (92 /DVHU %LQJR (92

7KH QHZ 0$%, 9DULR FXW WR OHQJWK XQLW

0$%, 6= 5ROOLQJ %HDGLQJPDFKLQH

$ ELJ WKDQNV WR DOO WKH YLVLWRUV

MABIâ&#x20AC;&#x2DC;s Cap Street

0$%,ÂµV EDQG Ã&#x20AC;DVK FDS VWUDSV

7KH UHYROXWLRQDU\ (92 VRIWZDUH

Welcome to MABI

0$%, ( (92 /DVHU

MABI AG Insulation machinery Werdstrasse 10 CH-5106 Veltheim / Switzerland Phone: +41 56 463 65 65 Fax: +41 56 463 65 66 Internet: www.mabi.ch E-Mail: info@mabi.ch 6SHFLÂ¿FDWLRQV VXEMHFW WR FKDQJH ZLWKRXW QRWLFH

ISOLATIE DUURZAAM & RENDABEL Vakbeurs Industrial Processing 2016, Utrecht

De fabriek van de toekomst De vakbeurs Industrial Processing speelt zich dit jaar van 4 tot en met 7 oktober af in Hal 12 van Jaarbeurs Utrecht. Procesoptimalisatie, maintenance en duurzaamheid gaan op dit Energieplein hand in hand met isolatieoplossingen. De inrichting van dit plein is door de Federatie van Energie Consultants (FedEC) ter hand genomen in samenwerking met de Vereniging van Isolatiebedrijven (VIB). VIB heeft een plek op de thema-expositie van deze beroepsvereniging van energieadviseurs.

Beursinfo Industrial Processing vindt van dinsdag 4 tot en met vrijdag 7 oktober 2016 plaats in Jaarbeurs Utrecht. Openingstijden van dinsdag tot en met donderdag van 10.00 tot 17.30 uur. Vrijdag sluit de beurs om 16.00 uur. Toegang is gratis na registratie op www.industrialprocessing.nl.

Industrial Processing is een tweejaarlijkse manifestatie georganiseerd door de Jaarbeurs Utrecht in samenwerking met een aantal partners. Het vakevenement met 180 exposanten richt zich op de chemische, voedingsmiddelen-, farmaceutische en overige industrie. Editie 2016 beslaat circa 5.000 vierkante meter standruimte in hal 12 van de Jaarbeurs. Thema is de fabriek van de toekomst, internationaal verwoord als: unlocking future factories. De organisatie verwacht circa 12.000 bezoekers. VIB presenteert op deze beurs de technische isolatiesector, in samenwerking met FedEC.

tiesector als de adviessector kunnen op het gebied van industrie en utiliteit op verenigingsniveau elkaar versterken door samen op te trekken, zo is het gevoel. De beurs is een eerste uitwerking van die gedachte. Publicaties in elkaars nieuwsbrieven en magazines en de organisatie van themabijeenkomsten zijn verdere stappen.

Unlocking future factories

Smart industry

De industrie staat aan de vooravond van ingrijpende veranderingen op het gebied van procesvoering, energiegebruik en ketenintegratie. In het hart van de beurs komt een themaplein dat de bezoekers een blik in de toekomst gunt. Partners zoals Machevo & Bulk Vereniging, exposanten, kennis- en researchinstellingen laten hun toekomstvisie zien in de Fabriek van de Toekomst. In alle industriĂŤle sectoren is grondstoffengebruik een belangrijk onderwerp. Behalve efficiĂŤnte omgang met kostbare grondstoffen is het voor veel producten en processen geen overbodige luxe om te zoeken naar alternatieven. Wat voor grondstoffen geldt, gaat net zo goed op voor energie en water, twee cruciale aspecten in de meeste productieprocessen.

Industrie 4.0 oftewel smart industry krijgt in Utrecht zeker veel aandacht. De digitalisering leidt in hoog tempo tot een fundamentele verandering in de wijze waarop producten en processen tot stand komen en met elkaar verweven zijn. Internettechnologie maakt het gemakkelijk op elk moment elk onderdeel van een productieproces te volgen, te sturen en aan te passen. Dit heeft ook gevolgen voor de toeleverende industrie. De rol van operator en monteur verandert ingrijpend als virtual reality heel gewoon wordt. Een dynamische mix van stands, kennissessies, seminars en livedemoâ&#x20AC;&#x2122;s zorgen ervoor dat de fabriek van de toekomst na een bezoek aan Industrial Processing geen geheimen meer heeft.

VIB en FedEC FedEC, Federatie van Energie Consultants, biedt op het Energieplein kennis en informatie over ontwikkelingen op het gebied van energiegebruik en -besparing, en op het gebied van alternatieve energiebronnen. Op dit plein krijgt VIB alle ruimte de belangrijke rol van isolatie in de industrie te belichten. Energiebesparing tot wel dertig procent is haalbaar door de combinatie van een analyse van het energiegebruik, procesintegratie, gebruik van restwarmte, technische isolatie en energiezorg. Dat is de dagelijkse praktijk in de projecten van FedEC-energieadviseurs. Op Industrial Processing kunnen bezoekers ook de meerwaarde ervaren van de FedEC-erkenning voor energieadviseurs. Onder andere de FedEC-werkgroep Industrie verkent de mogelijkheden voor verdere samenwerking met VIB. Zowel de isola-

De circa 180 exposanten van Industrial Processing waaronder VIB en FedEC hopen op 12.000 bezoekers.

JULI 2016

ISOLATIE Magazine

...............

ISOLATIE MONTAGETECHNIEK Goebel pleit voor normering bevestigingsmaterialen:

Gespecificeerde kwaliteit bepaalt marktpositie isolatiebranche Goede technische isolatie staat of valt zowel voor de opdrachtgever als het isolatiebedrijf met het gebruik van kwalitatief verantwoorde materialen. "Daar horen dus ook op specificatie geleverde bevestigingsmaterialen bij," zegt general manager Werner Boons van Goebel Nederland in Tilburg. Goebel pleit voor opname van bevestigingsspecificaties in Europese voorschriften, richtlijnen en regelgeving. "Investeringen in levensduur, ophoging van de kwaliteit en dat vastleggen in regelgeving."

Goebel ScandinaviĂŤ opgericht voor advies en verkoop toegespitst op de lokale situatie. In een aantal landen zoals Korea zijn we preferred supplier in de offshore. Dat heeft te maken met de kwaliteit van onze producten, inclusief de specifieke sluitingen. Goebel wil er naar toe dat al onze producten volgens specificatie worden toegepast. We werken daar momenteel hard aan, want bij een goede specificatie wint zowel de opdrachtgever, als het isolatiebedrijf, en ook wij als leverancier."

Wie Goebel zegt, zegt kwalitatief concessieloos bevestigingsmateriaal. "We steken veel tijd in onderzoek, in klantadvies en de ontwikkeling van specificaties", zegt general manager Werner Boons van Goebel Nederland in Tilburg. "Welke schroef past het beste bij welk plaatmateriaal, welke bevestigingsmiddelen bij bepaalde koppelingen of appendages. Dat doen we wereldwijd." Goebel is dan ook van mening met het eigen kwaliteitssysteem verder te gaan dan andere leveranciers. "Recentelijk is juist met dat doel

Schadekans Goebel ziet met lede ogen aan dat bevestigingsmateriaal in de technische isolatie niet altijd de aandacht krijgt die het naar de mening van de bevestigingsmiddelenleverancier verdient. "We horen van meerdere kanten de roep om meer grip te krijgen op de kwaliteit, maar constateren tegelijkertijd dat de rol die bevestigingsmaterialen daarin spelen nogal eens over het hoofd wordt gezien." Gevraagd naar voorbeelden is Boons met recht voorzichtig: hij wil niet met

Goebel Nederland-manager Werner Boons: "Van meerdere kanten horen we de roep om meer grip te krijgen op de integrale kwaliteit van technische isolatiesystemen. Daar is specificatie en normering van bevestigingsmiddelen van belang."

...............

ISOLATIE Magazine

JULI 2016

de vinger wijzen. De materie is moeilijk, en ook gevoelig. Er speelt volgens hem een complex aan factoren. Boons: "Er zijn isolatiebedrijven die standaard werken met diameter 4,8 parkers, ongeacht de dikte en type van het plaatmateriaal. Inderdaad, misschien handig bij de stroomlijning van het inkoopproces en de logistiek maar zowel technisch als ook kosteneffectief niet optimaal, want echt inkoopvoordeel is er zo niet te halen. Ik hoor ook een enkele keer dat isoleerders met niet-gespecialiseerd bevestigingsmateriaal aan de slag gaan. Misschien is het gebrek aan kennis of inzicht, maar je maakt jezelf wel kwetsbaar doordat de schadekans op termijn door gebruik van niet-geschikt bevestigingsmateriaal aanzienlijk hoger wordt."

Werner Boons naar Houston Werner Boons vertrekt medio juni 2016 samen met zijn vrouw in eerste instantie voor een jaar voor Goebel naar de Verenigde Staten. Hij gaat voor het nieuwe bedrijf Goebel Fasteners Inc. in Houston Texas de Noord- en Zuid-Amerikaanse markt van bevestigingsproducten verkennen. In de Amerikaanse bakermat voor chemische-, petrochemische- en offshore-industrie zal dat gepaard gaan met de lancering van een compleet nieuw pakket Goebel offshore-producten. Vanuit Houston is er verder naar verwachting groeipotentie richting Mexico. Hiervoor wordt samenwerking gezocht met een van de vooraanstaande industriĂŤle isolatiebedrijven die in dat land reeds een vestiging heeft. "Goebel wil de succesvolle samenwerking en relatie met de Europese isolatiesector nu ook naar het Amerikaanse continent tillen," aldus Boons. "We zullen er werken aan een one-stopshopping-concept met een webshop als centrale drager. We zijn hoopvol daar, net als in Europa, uit te groeien tot leverancier voor de technische isolatiemarkt." Marcel Goebel zal de komende twaalf maanden vanuit Duitsland het Nederlandse team in Tilburg leiden.

Kans Een oplossing zou kunnen zijn dat opdrachtgevers met betere specificaties komen met integrale aandacht voor het bevestigingsmateriaal. Volgens Boons is die tijd niet ver meer van ons verwijderd. "De trend word investeren in levensduur, ophoging van de kwaliteit en dat vastleggen in regelgeving, normen of specificaties. Schades en stilstand door reparaties worden in economische hoogconjunctuur anders bekeken dan in een laagconjuctuur. Vanuit de markt zie je dat opdrachtgevers zich beter oriĂŤnteren en zich actiever bemoeien met specificaties. De globale denkwijze over investeringen is aan het veranderen. De offshore is hier een voorbeeld, maar kijk ook naar ontwikkelingen in de bouw. Beide sectoren hanteren inmiddels bestekken met gedetailleerde productspecificaties, waardoor een aannemer precies weet met welke materialen, of welke gelijkwaardige materialen, hij aan de slag moet. Tegelijkertijd heeft de opdrachtgever de zekerheid dat de gekozen oplossing over de hele verwachte levensduur van een project voldoet. Bezuinigingen in de nieuwbouw op materiaal of op systemen, kosten verderop in de levensduur onherroepelijk geld. Herstel is vaak duur geld. Meer en meer opdrachtgevers zien dat in. Die ontwikkeling geeft alle betrokken toeleveranciers, dus ook het het isolatiebedrijf, de kans zich te profileren als een kwalitatief hoogwaardig en ter zake kundig bedrijf. Die kans moet je grijpen."

Het eerste contact om de aandacht voor bevestigingsmaterialen in de Nederlandse regelgeving beter te belichten is overigens inmiddels gelegd. Op de recent gehouden IEX in Keulen vond Boons over dit onderwerp een luisterend oor bij CINI-voorzitter Gino de Landtsheer. Wordt dus vervolgd.

CINI Omdat de ontwikkeling naar een hoger kwaliteitsbewustzijn onomkeerbaar is, is Goebel op isolatievlak voorstander van Europese normering en regelgeving die isolatiematerialen, en de bijbehorende bevestigingsmiddelen op basis van specificaties regelt. In de eigen productcatalogus is daar al een aanzet toe gegeven. Boons: "Type en dikte van het plaatmateriaal, optimale schroefdiameter- en lengte, evenals de lengte van de schroefdraad en de grootte van het voorboorgat, we hebben het allemaal uitgezocht, getest en vastgelegd. Het betekent niet dat Goebel voor elke verbinding per se een andere oplossing heeft, maar wel dat we voor elke verbinding de technisch beste oplossing hebben op basis van kennis en research. Met standaardisatie is niets mis, het moet alleen wel technisch verantwoord zijn, op basis van onderzoek en normering. In Nederland hebben we gelukkig het CINI-handboek, maar met de gesignaleerde ontwikkelingen kan het geen kwaad ook hierin bij een volgende versie dieper in te gaan op de specificaties van bevestigingsmaterialen."

Een goed isolatiesysteem staat of valt met de juiste bevestigingsmiddelen.

JULI 2016

ISOLATIE Magazine

...............

ISOLATIE DUURZAAM EN RENDABEL IEX ontpopt zich als feest van duurzaamheid

Duitse isolatie-subsidie, EiiF-balans volop kansen Isolatiebeurs IEX in Keulen, 11 en 12 mei 2016, heeft zich ontpopt als een feest van duurzaamheid en efficiëntie. In het beurstheater publiceerde EiiF een gedegen balans van vijf jaar industrieel zendingswerk, de Duitse sector verkeerde in euforie dankzij de briljante vondst van de overheid: als het gaat om stimulering van industriële isolatie is het gehele Duitse bedrijfsleven tot midden- en kleinbedrijf verklaard en daarmee subsidiabel. In Nederland beijvert de VIB zich voor de noodzakelijke financiële prikkels. De IEX is naar objectieve maatstaven een kleine beurs met het karakter van een branche-evenement met een stevig Duits stempel. Sinds de verhuizing van Wiesbaden naar Keulen – zes jaar geleden – heeft deze Iso-Messe gewonnen aan cachet en Europese uitstraling. Daaraan dragen exposanten, organisatoren en internationale branche-instituten bij. Op 11 en 12 mei 2016 was Hal 8 opnieuw twee dagen hét isolatiecentrum, dat zich ontpopte als feest van de duurzaamheid. Veel bekende maar daarom nog niet minder imposante isolatiesystemen, opmerkelijk veel machinegeweld in de plaatwerkhoek en pittige vaktechnische demo’s die de ambachtsman als een magneet aantrekken.

IEX-draagvlak IEX 2016 is het succes geworden dat de organisatie hoopte en verwachte. De Europese branche was quasi-volledig vertegenwoordigd met een evenwichtige verdeling tussen verbruiksgoederen, investeringsgoederen, logistiek en dienstverlening. Ook de economische stemming was redelijk opgewekt. Veel meer valt er niet te wensen. Toch kwamen barsten in het draagvlak aan het licht. Veel exposanten, ook van Nederlandse origine, tonen zich uiterst tevreden. Menig grote exposant echter kijkt met spanning naar de ervaringen van Armacell als grote afwezige. De elastomeerproducent heeft het aangedurfd om weg te blijven en verruilde beursdeelname voor directe aanwezigheid in de isolatieketen. Dit heeft bij collega-exposanten de interne discussie ontketend, mede gevoed door de gedachte dat technische isolatie moet worden ‘verkocht’ aan opdrachtgevers, overheden en adviseurs. Ook de pogingen om met een nieuwe IEX in Chicago de Amerikaanse isolatiebeurs nieuw leven in te blazen is – naar de mening van vakbezoekers – slechts betrekkelijk geslaagd. Vooralsnog staat niettemin de volgende IEX op de agenda voor 16 en 17 mei 2018.

Levendige drukte op IEX 2016 in Keulen.

Met onverholen en terechte trots presenteerde directeur Andreas Gürtler de balans van vijf jaar EiiF- en TipCheckwerk. “Harnessing the potential of Industrial Insulation” (‘Industriële isolatieoogst’) is een gedegen en inspirerende studie. onder meer gebaseerd op 180 audits. De belangrijkste gevolgtrekkingen zijn: • Ruim 750.000 MWh/jaar (2,7 PJ/j) besparingspotentieel is blootgelegd, overeenkomend met 500.000 ton CO2. • Het besparingspotentieel als resultante van isolatie-investeringen en gereduceerde energiekosten, gebaseerd op terugverdientijden tot twee jaar, bedraagt minimaal € 23,5 miljoen/jaar. • Driekwart van de opdrachtgevers voor TipCheck-audits heeft de aanbevelingen reeds uitgevoerd of voor de volgende stop ingepland. • Ruim de helft van de opdrachtgevers heeft de aanbevolen isolatieverbetering volledig uitgevoerd, dertien procent deed dat gedeeltelijk en veertien procent denkt er nog over na. Terwijl het EiiF-programma hiermee reeds 500.000 MWh/j (1,8 PJ/j) en 370.000 ton CO2 geoogst, blijft zo’n achttien procent van de audit-opdrachtgevers gewoon doorstoken. • De checks hebben inmiddels al ca. € 20 miljoen aan isolatiewerk opgeleverd. Dit bedrag is wegens het logische naijleffect gebaseerd op de eerste 120 audits en zwelt dus nog aan.

Vijf jaar zendingswerk

Oorzaken

EiiF trad in Keulen op als gangmaker, die er mede voor zorgde dat de beurs zich kon ontpoppen als duurzaamheidsfeest.

De EiiF-studie legt enerzijds het verband met de industriële isolatiepraktijk en de verbetermogelijkheden en anderzijds

...............

ISOLATIE Magazine

JULI 2016

Kaimanns nieuwe mobiele verwerkingscentrum KaiCut Pro 1.2. De luxe werkbank is afgestemd op snelle, precieze en zuinige verwerking van de 1,20 meter-rollen elastomeer.

de relatie met de Europese energie- en klimaatdoelen en vaak onderbelichte geopolitieke spanningen. Industriële isolatie kan immers direct worden ingezet om de energieafhankelijkheid van minder democratische landen terug te dringen. Fijntjes merkt EiiF op dat overheden de lat in de woningbouw veel hoger leggen dan in de industrie: waar Duitse richtlijnen het energieverlies van een passiefhuis met isolatievoorzieningen limiteren op 3 W/m2, wordt in de industrie 150 W/m2 gewoon gevonden. “Harnessing the potential of Industrial Insulation” doet uitvoerig uit de doeken hoe de TipCheck-procedure werkt. De Nederlandse engineer Peter Stulen deed dit ook in Keulen uit de doeken. Opgemerkt zij dat het Nederlandse kennisinstituut NCTI eveneens industriële isolatiescans verzorgt. Een mooie verzameling praktijkvoorbeelden geeft het EiiF-document herkenbaar reliëf. Een opmerkelijke is de plant van de Nederlandse Suikerunie. Hoewel deze fabriek slechts 150 dagen per jaar operationeel is, heeft het gelokaliseerde isolatiepotentieel toch een terugverdientijd van net iets meer dan twee jaar opgeleverd: de investering van Є 84.000 levert jaarlijks € 37.000 op. Een fornuis van staalproducent Arcelor Mittal in het Belgische Gent bespaart jaarlijks € 28.000 met een terugverdientijd van acht maanden.

Duitse isolatiesubsidie Tot vreugde van de IEX-beursvloer kam de Duitse regering met een schitterend cadeau op de proppen: korte isolatieterugverdientijden worden superkort. Per 10 mei 2016 is een verruimde subsidieregeling voor energiebesparende maatregelen van kracht, geldig tot eind 2019.

Volop leven bij de Nederlandse exposant Hanko, waar het draaide om isolatiesystemen, logistiek én Brabantse worstenbroodjes.

Een van de vakdemonstraties, hier met Isovers Climaver A2-systeem. De IEX-jury is wel geporteerd voor voorgeïsoleerde zelfdragende systemen. In 2014 en 2016 won zo’n systeem en ook Isover veroverde er een 2016-nominatie mee.

De regeling biedt € 30.000,- tot € 150.000,- subsidie per vestiging op algemeen toepasbare energiebesparende investeringen. Voor industriële isolatie ligt de bovengrens in principe op € 100.000,-. De regeling betekent een forse verruiming van de subsidieregeling die tot eind vorig jaar gold. Na eerdere uitbreiding met ‘overige bedrijven tot 500 medewerkers’ staat de regeling nu ook open voor ‘grote bedrijven met meer dan 500 medewerkers’. Daarmee is de regeling universeel en de oorspronkelijke bovengrens (250) van de baan. De subsidie hoeft niet te worden terugbetaald. Nieuw is ook de verlaagde technologie-eis: toepassing van één energiebesparende basistechniek kan al voldoende zijn. ‘Deutschland macht’s effizient’ is het officiële motto. Superefficiënt zelfs, want er komen isolatieoplossingen in beeld die al zijn terugverdiend terwijl het project nog op de tekentafel ligt.

IEX-Award Climate Recovery heeft de IEX-Innovatieaward 2016 veroverd met het voorgeïsoleerde prefabsysteem voor hvac-kanalen. Climate Recovery (CR)uit het Zweedse Kalmar (Nederland: RVent Group te Berkel en Rodenrijs) introduceerde het kanalensysteem in 2015 op installatiebeurs ISH Frankfurt. De zelfdragende kanalen zijn opgebouwd uit tweezijdig alu-gecacheerde glaswol. Het systeem omvat ventilatiekanalen, bochten, T-stukken en koppelingen c.q. fittings. Standaard gaat het om ronde kanalen, die met een ‘vervormer’ rechthoekig kunnen worden gemaakt. Het systeem wordt plano geleverd. De verwerker kan het op locatie eenvoudig rondzetten en sluiten. De alu-cachering combineert de constructieve en dampremmende functionaliteit. Producent CR claimt vijftig procent tijdwinst. De brandklasse is A2-s1, d0, de voor luchtkanalen belangrijke dichtheidsklasse is D, de best presterende klasse. In vergelijking met metalen luchtkanalen reduceert het systeem het stromingsgeluid met 50dB. Het CR-systeem is een van de alternatieven voor metalen kanalen, die volgens sommigen hun langste tijd hebben gehad dankzij de voorgeïsoleerde zelfdragende systemen. De IEX-jury is er in ieder geval gek op, want ook in 2014 viel de award op een zelfdragend voorgeïsoleerd systeem. Dat was het Ursa sandwichpaneel Air Zero A2, eveneens opgebouwd uit tweezijdig gecacheerde minerale wolplaat. Collega minerale wol-producent Saint-Gobain Isover demonstreerde op de IEX het HVAC-kanalensysteem Climaver A2, samengesteld uit tweezijdig gecacheerde glaswolplaat.

JULI 2016

ISOLATIE Magazine

...............

ISOLATIE ONDERNEMERSORGANISATIE Isolatiebranche te gast bij Armacell Münster

VIB-missie boekt resultaat De VIB-voorjaarsvergadering van 31 mei 2016 onderscheidde zich in meerdere opzichten. Niet alleen bracht de bijeenkomst de branche naar Münster voor een bezoek aan elastomeerproducent Armacell, ook kon voorzitter Hans Koole aan de hand van de VIB-missie een mooie serie resultaatvinkjes plaatsen. Gevolgd door een lijstje actiepunten voor de 2017-agenda. De weidse ‘Backhalle’ van de voormalige Speicherstadt aan de noordkant van Münster gaf de VIB-vergadering een fraai historisch decor. In de eerste helft van de twintigste eeuw is het gebouwd als garnizoensstad, met alle omvang en voorzieningen die het begrip ‘stad’ veronderstelt. De bakkerij kon 30.000 vloerbroden per dag produceren, overeenkomend met 36.000 Nederlandse exemplaren. Gezien de robuuste bouw met goed geïsoleerde gemetselde ovens en veel gietijzer, heeft dit staaltje voedingsmiddelenindustrie functionele eeuwigheidswaarde. Met uitrolbare stenen etagevloeren zat het ook qua efficiëntie wel goed. Tegenwoordig is de Speicherstadt in trek als verzamelgebouw voor moderne bedrijven en als het evenementencentrum dat als vooruitgeschoven post van het gastvrije Armacell de VIBgelederen ontving.

VIB-gezelschap te gast bij Armacell in Münster Joop van Ettekoven is unaniem gekozen voor een nieuwe bestuurstermijn. De isolatieondernemer vertegenwoordigt de bloedgroep utiliteit.

Spijkers met koppen Doorgaans kent de voorjaarsvergadering van de VIB een enigszins luchtige agenda met ruimte voor onderlinge ontmoeting en gedachtenwisseling. Daarvoor was ook in Münster genoeg gelegenheid, maar de vergadering sloeg ook spijkers met koppen. Een aantal verenigingszaken kon in vlot tempo worden afgehandeld, inclusief de unanieme herverkiezing van Joop van Ettekoven als bestuurslid namens de bloedgroep utiliteit. Aan het einde van de vergadering hield voorzitter Hans Koole de promotionele VIB-uitgave “Technische Isolatie, reken maar! – Staalkaart van de Nederlandse Isolatiesector” ten doop. Verder kon de VIB wederom enkele nieuwe leden verwelkomen: isolatiebedrijf Iso Core te Rotterdam en de buitengewone leden Artiflex te Roosendaal (uitzendbureau met meerdere vestigingen) en leverancier van industriële tracingsystemen Pentair Thermal Management te Amstelveen.

VIB-resultaten VIB-voorzitter Hans Koole greep de ledenvergadering aan voor een uitgebreide inventarisatie van brancheactiviteiten, geënt op de ruim een jaar eerder geformuleerde missie en branchekarakteristiek. Hij sloot zijn inleiding af met een voorschot op de 2016/2017-agenda, die in de najaarsvergadering nader aan de orde komt. Een kleine greep: • Systematischer samenwerking tussen leden onderling en met opdrachtgevers met het oog op kennisuitwisseling;

...............

ISOLATIE Magazine

VIB-voorzitter Hans Koolen, in interactie met de VIB-leden.

• Herijking van het op tijd- en kostenefficiëntie geënte bedrijfsmodel om de balans te verschuiven van prijscompetitie naar hoogwaardige technische prestatie en probleemoplossend vermogen; • Versterkte bijdrage van kennisinstituut NCTI aan kennisontsluiting, onder meer op het gebied van CUI-preventie en innovatieve technieken en technologie. Ook de leden zelf zijn aan zet, benadrukte Hans Koole: “Benut de eigen kracht voor een sterke positie in de isolatieketen, zet u samen met collega’s actief in om de sector groot te maken en realiseer consequent de projecten op het niveau waar bedrijf en branche voor staan.” Het lijstje ‘vinkjes’ dat Hans Koole kon zetten was de afgelopen tijd niet ontsnapt aan de aandacht van de VIB-leden. Dat neemt niet weg dat het – achter elkaar benoemd en toe-

JULI 2016

De ledenvergadering van de VIB vondt plaats in de monumentale ‘Backhalle’ van de voormalige garnizoensstad Speicherstadt in Münster.

Georgios Eleftheriadis doet de achtergronden van producten milieucertificaties uit de doeken vanuit het perspectief van de circulaire economie.

gelicht – in Münster heel positief aankwam: • Zichtbaarheid van technische isolatie op o.m. TV (RTL/Doe maar Duurzaam) en op vakbeurzen (Vakbeurs Energie/Industrial Processing); • Diversiteit, toepassingsgebieden, functionaliteit en maatschappelijke relevantie op de kaart zetten, onder meer door uitgave van de brochure “Staalkaart van de Nederlandse Isolatiesector”. • Beleidsinzet, met onder meer voorstellen aan EZ-minister Henk Kamp voor concrete isolatiemaatregelen voor industrie en utiliteit in het Energie-akkoord alsmede suggesties tot handhaving en stimulering middels financiële prikkels; • Ontwikkeling VIB-richtlijn voor utiliteitsisolatie, gericht op opname in het Bouwbesluit; • Opzet cursus CAO-aspecten voor het isolatiebedrijf; • Geactualiseerde Arbo-catalogus met mkb-vrijstellingsregeling. “Er zijn grote stappen gezet, maar we moeten blijven werken aan onze actiepunten”, besloot VIB-voorzitter Hans Koole zijn inleiding tot de ledenvergadering.

heiddefinities uit dat de milieuverantwoordelijkheid heel eenvoudig te definiëren valt: “Leven in volledige overeenstemming met de volgende generatie”. Dit circulaire principe betekent dat de volgende generatie voluit kan beschikken over alle kansen en middelen die de huidige generatie ook heeft geërfd. Armacell is met dit doel actief in de belangrijkste externe duurzaamheidsinstellingen. Intern hanteert men gecertificeerde programma’s om productieprocessen, onderzoeken productontwikkeling alsmede kwaliteitsborging daarmee in overeenstemming te brengen. Georgios Eleftheriadis benadrukte desgevraagd dat een verzameling openbare milieu- en productcertificaten geen doel op zich is. Het levert wel conform EN 15804 de noodzakelijke transparantie op, stelde hij, die ketenpartners de gelegenheid geeft prestaties te verifiëren en duurzaamheidskeuzes te maken. Armacell is de eerste producent van flexibel elastomeer isolatiemateriaal dat beschikt over het ‘Environmental Product Declaration’ (milieucertificaat EPD). Elephteriadis wees er daarbij op dat deze certificaten uiteraard alleen kunnen worden beoordeeld in relatie tot de feitelijke toepassingen met de daaraan verbonden duurzaamheidsbenadering. In de fabriek kon het Nederlandse isolatiegezelschap met eigen ogen zien met welke dynamiek Armacell in Münster, de belangrijkste productievestiging, praktisch gestalte geeft aan het duurzaamheidsbeleid.

Achtergronden elastomeerproductie Terwijl de VIB-leden nog genoten van programma én de sfeer in de Speicherstadt had elastomeerproducent Armacell aan de zuidkant van Münster alles in gereedheid gebracht voor een gastvrije ontvangst van de branchegenoten. Het Nederlandse boegbeeld Remco Hiemstra verwoordde de band tussen gasten en gastheer volgens het principe van beweeglijke en tevens onlosmakelijke ketenschakels: “We zijn trots op de Nederlandse isolatiesector, wij zijn trots op onze fabriek waar 250 mensen met aandacht hun producten maken. Gemotiveerde mensen en beheerste processen zorgen er in Münster voor dat het isolatiewerk op uw project met inzet van uw vakmanschap gewoon klopt”, aldus Remco Hiemstra. Later in het programma zou hij samen met zijn salesmanager Benelux Rudi Beck in een fabrieksrondleiding laten zien hoe de bekende isolatieproducten tot stand komen. Na een korte introductie door de onlangs aangetreden Europa Noord-directeur Bernd van Husen – inderdaad, net als zijn voorganger Klaus Peerenboom met Nederlandse wortels - was het woord aan Georgios Eleftheriadis. Als technisch marketingmanager ging hij uitvoerig in op producten procescertificatie in technische zin en in de brede maatschappelijke zin. Eleftheriadis legde aan de hand van uiteenlopende duurzaam-

Armacells Nederlandse boegbeeld Remco Hiemstra licht toe met welke dynamiek Armacell duurzaamheid vertaalt in verantwoord en effectief ondernemen.

JULI 2016

ISOLATIE Magazine

...............

Zagen en verlijmen van isolatiematerialen SIG Technische IsolatieSpecialist verwerkt uw halffabricaat tot een prima eindproduct. In onze eigen productieruimte zagen, lijmen en frezen wij onder andere PIR- en PUR-hardschuim, steenwol, EPS en polystyreen. Op al uw isolatievraagstukken heeft SIG Technische IsolatieSpecialist het juiste antwoord. Hoeken, bochten, uitsparingen, opvullingen etc. worden op maat gemaakt door uw isolatiespecialist! #!&,'0!&# 0-* 1'# .#!' *'01 7 444.technischeisolatiespecialist.nl Waalwijk: Zijlweg 1, 5145 NR, T. 0416 - 565 111, waalwijk@technischeisolatiespecialist.nl Leiderdorp: Touwbaan 26, 2352 CZ, T. 071 - 541 55 33, leiderdorp@technischeisolatiespecialist.nl

4, 5 en 6 oktober 2016 Brabanthallen Den Bosch

Hét platform voor duurzame energieopwekking en energiebesparing

Facts & Figures Vakbeurs Energie 2015 • 44% van de bezoekers heeft concrete investeringsplannen op korte termijn • 56% van de bezoekers heeft daarin een beslissende rol, waarvan 32% eindbeslisser • Hoogste bezoekerswaardering ooit

Top 3 interesse bezoekers • 33% energiebesparing in woningen & gebouwen • 30% duurzame energieopwekking • 11% opslag & distributie van energie

Verkoop weer gestart We hebben onder andere alweer de volgende partijen aan boord voor 2016:

Interesse in deelname? Neem contact op met Rein Bosma via 06 – 38 14 52 24 of rein@54events.nl ŝ 'H 9DNEHXUV (QHUJLH KHHIW LQ HHQ ƲNVH PHWDPRUIRVH RQGHUJDDQ ,Q UHFHQWH MDUHQ YRQG LN GH EH]RHNHUVDDQWDOOHQ ELM EHXU]HQ LQ KHW DOJHPHHQ HUJ WHJHQYDOOHQ 0DDU GH]H EHXUV RYHUWURI DOOH YHUZDFKWLQJHQ HLQGHOLMN ZHHU HHQV HHQ EHXUV PHW YHHO ªQ UHOHYDQWH EH]RHNHUV Ş - Dhr. P. (Peter) Desmet, Solarclarity ,Q FR ORFDWLH PHW

Partner:

2QGHUGHHO YDQ

www.vakbeursenergie.nl

Nieuws en informatie Technische isolatie onmisbaar in energietransitie

Correct isolatiesysteem bespaart tachtig procent energiegebruik Technische isolatie voorziet in veel behoeften. Energiebesparing is zeker niet de enige motivatie. Andere gegronde isolatieredenen zijn vermindering van brandgevaar, geluidreductie en persoonsbescherming. Ook de integriteit van installaties en procesleidingen telt zwaar, evenals procesbeheersing en condenspreventie. Dit artikel beperkt zich tot energiebesparing. Hiermee komt de industrie immers direct tegemoet aan de noodzakelijke bijdrage in de energietransitie en draagt zij bij aan vermindering van de CO2-uitstoot.

Technische isolatie wordt meestal niet als vernieuwende ontwikkeling gezien, in tegenstelling tot de opwekking van zonne- en windenergie. Een nadere analyse leert dat technische isolatie wel degelijk het predicaat ‘innovatief’ verdient. Materialen en systemen zijn in de loop van de tijd aangepast aan nieuwe processen en energievormen en tegelijkertijd sterk verbeterd. Er is echter een belangrijker criterium: opslag en transport van energie zijn zonder technische isolatie gewoon onmogelijk. Dit was de rode draad in de presentatie van NCTI-directeur en CINI-manager Paul de Koning in het kennisprogramma van het Energy Platform in Hardenberg op dinsdag 31 mei 2016. Het driedaagse evenement vond dit jaar voor de eerste maal plaats. Het is gericht op de gas-, wind- en olie-industrie, waarin Nederland een centrale Europese rol vervult.

Sociale verantwoordelijkheid Paul de Koning plaatste technische isolatie scherp in het energiebeleid, met de niet te weerleggen stelling dat het Energy Platform slechts bestaat bij de gratie van energiegebruik. Energiewinning, transport en opslag zijn immers overbodig zolang er geen energiegebruik optreedt. Technische isolatie vervult een belangrijke, zelfs noodzakelijke rol in de beschikbaarheid van energie door transport, opslag en productie mogelijk te maken. Te denken valt aan thermische isolatie, geluidisolatie en persoonlijke bescherming. Steeds belangrijker is het feit dat producenten hun maatschappelijke en sociale verantwoordelijkheid nemen met hoogwaardiger en meer consequent toegepaste isolatie. Vermindering van verbruik van fossiele brandstoffen draagt immers duidelijk bij aan realisatie van de ener-

...............

ISOLATIE Magazine

giedoelstellingen, benadrukte Paul de Koning. “Daarom mag isolatie niet ontbreken op de agenda van het Energy Platform en vergelijkbare evenementen en instellingen. Spreker wees er ten overvloede op dat het Nederlands Centrum voor Technische Isolatie (NCTI) heeft aangetoond hoe en hoeveel kan worden bespaard met technische isolatie.

Tachtig procent besparing Tijdens cursussen wijst NCTI consequent op de potentie van procesisolatie als energiebesparende optie. Het is gebruikelijk dat meer dan 80 procent energie kan worden bespaard door isolatie, in vergelijking tot ongeïsoleerde installaties. Voorwaarde is selectie van het juiste isolatiesysteem, dat uiteraard in goede conditie dient te verkeren. Een gebrekkig isolatieysteem presteert niet alleen slecht, maar mag zelfs desastreus worden genoemd. Het beste voorbeeld hiervan is een poreus isolatiemateriaal bij warme isolatie. Omdat de warmtegeleiding al bij een gering vochtpercentage omhoog schiet, neemt de warmteweerstand af en dus verliest

Ongeïsoleerde T-splitsing. Na onderhouds- of herstelwerkzaamheden is het isolatiesysteem niet teruggeplaatst. Gevolg is dat het resterende isolatiemateriaal snel vochtig wordt, de niet-geïsoleerde leiding onnodige energieverliezen veroorzaakt en de procesvoortgang belemmert.

JULI 2016

Cursus Isolatie voor de Industrie

Deze bocht staat lelijk open. Regen en stoom dringen gemakkelijk binnen. Het isolatiemateriaal wordt vochtig en blijft ook vochtig omdat draingaten ontbreken. Deze situatie veroorzaakt grote kans op corrosie.

Herkenning van energieverliessituaties is een belangrijk onderdeel van de tweedaagse cursus Isolatie voor de Industrie. Aan de hand van praktijkbeelden signaleren cursisten verliezen, verbetermogelijkheden en de bijbehorende effectieve aanpak. In juni introduceerde NCTI met succes een digitale competitietraining in de tweedaagse cursus met een zowel functionele als sportieve elementen. Voor 13 en 14 september 2016 is de volgende cursus gepland. Aanmelden kan via de website van www.ncti.eu. Deze cursus betreft een introductie in industriële thermische en akoestische isolatie, corrosiepreventie, kwaliteitsanalyse en -borging, energiemanagement, theoretische achtergrond en actuele ontwikkelingen. Alle technische aspecten komen aan de orde, met inbegrip van de CINI-standaard. Praktische referenties en voorbeelden versterken de directe toepasbaarheid. De cursus begint met een introductie van het CINI-Handboek.

het systeem zijn isolerende werking. Als de warmtegeleiding toeneemt van 0,06 naar 0,24 W/mK bij enkele volumeprocenten vocht, neemt het energiegebruik (energieverlies) toe van 100 naar 400 eenheden. Dat is uiteraard meer dan voldoende reden om het juiste isolatiesysteem op de juiste wijze aan te brengen, en dit vervolgens te onderhouden zodat het niet vochtig wordt. NCTI geeft de cursisten in de cursus voldoende munitie om dit voor elkaar te krijgen.

Warmtewetten Het gaat te ver om de warmtewetten in dit artikel uitvoerig te beschrijven. Globaal komt de thermica neer op de volgende essenties: • Energie blijft behouden en gaat niet verloren (1) • Energie stroomt altijd van warm naar koud (2) • Energie streeft altijd naar thermisch evenwicht (3).

Zij gingen u voor, op de juni-editie van de cursus Isolatie voor de Industrie. Van links naar rechts: Erik Doornbos (Nederlandse Gasunie), René van Deursen (MSD Animal Health), Nico Kalsbeek (Nederlandse Gasunie), Klaus Reintjes (Weld Consult Reintjes) en Marc Vos (MVTS).

Verschillende mechanismen van warmteoverdracht schragen deze wetmatigheden. Dat zijn geleiding, stroming en straling. Vaste stoffen en ook lucht bezitten het vermogen om warmte te geleiden. Mediumdeeltjes worden in beweging gebracht en prikkelen naastgelegen mediumdeeltjes hetzelfde te doen. Hierdoor verplaatst energie zich van een warm lichaam in de richting van koude materie die vervolgens ook warmer wordt. Stroming wordt ook wel convectie genoemd en staat in de praktijk bekend als afkoeling, doordat wind of geforceerde binnenlucht langs een warm object beweegt. De invloed van wind is bijzonder groot. Wind is bovendien een lastige factor, omdat buitencondities nu eenmaal niet beheersbaar zijn. Ter voorkoming van

ongewenste afkoeling c.q.procesverstoring is daarom stevig isolatiewerk nodig. Stroming vindt niet plaats in een vast medium. De derde modus van warmteoverdracht, straling, evenmin. In een ruimte kan een object warmte verliezen door straling, of juist opwarmen door straling te absorberen. Een goed voorbeeld is de zon die straalt op een mat zwart object: dit absorbeert alle warmtestraling en warmt dus op. Het temperatuurverloop in een warm isolatiesysteem wordt bepaald door heel veel factoren. De belangrijkste drie zijn temperatuurgradiënt (Δt, warm proces tegenover koude omgeving), isolatiedikte en warmtegeleiding

JULI 2016

ISOLATIE Magazine

...............

(λ) van het isolatiemateriaal. Warmteoverdracht door convectie en straling zijn tot een minimum beperkt. Convectie en straling bepalen wel de mate van warmteafgifte door het isolatiesysteem aan de koude omgeving. Het energieverlies neemt toe naarmate de windsnelheid toeneemt omdat de convectie oploopt. Ook gaat uiteraard meer energie verloren naarmate het isolatiesysteem meer warmte afstraalt.

Verliesberekening Bij de energieverliesberekening zijn de volgende variabelen van belang: • Medium- en omgevingstemperatuur; • Leidingdiameter; • Dikte isolatiemateriaal en ommanteling; • Warmtegeleidingscoëfficiënt van leidingmateriaal, isolatiemateriaal en afwerkmateriaal; • Warmteovergangscoëfficiënt van medium en afwerkmateriaal, sterk afhankelijk van het vermogen om (elektromagnetische) warmte te stralen. De tabel geeft schematisch de variabelen weer. Een aantal gegevens is in de praktijk constant of niet beïnvloedbaar, zoals medium- en omgevingstemperatuur of feitelijkheden zoals leidingmateriaal en leidingdikte. Met het oog op optimale thermische isolatie kan men variëren met isolatiemateriaal, -dikte en afwerkmateriaal. Het is zo heel goed mogelijk een warmteverlies van bijvoorbeeld 2.200 W/m2 in ongeïsoleerde toestand te reduceren tot 95 W/m2 in geïsoleerde staat. Een besparing van 95 procent is dus haalbaar. Om hiervoor de meest geschikte dikte te bepalen kan men rekenen met gemaximaliseerd energieverlies of hanteert men als uitgangspunt dat het afwerkingsmateriaal ca. 5 graden warmer is dan de omgevingstemperatuur. Een calculatieprogramma kan de berekening vereenvoudigen, met bovendien als resultaat een handige tabel die de isolatiedikte als resultante van uiteenlopende leidingdiameters en mediumtemperaturen weergeeft.

Afwijkingen In de praktijk blijken niet alle isolatiesystemen zo goed te presteren als de theoretische berekening doet verwachten. Dit is bijvoorbeeld het geval indien water het systeem binnendringt. Dan zal het isolatiemateriaal de warmte beter geleiden van de warme leiding naar de

CINI-webshop Voor een snel overzicht van de beschikbare CINIproducten is de webshop bijzonder geschikt. U vindt in één oogopslag de verschillende actuele verschijningsvormen van het CINI-handboek, toegespitst op de gebruiks- en gebruikersomgeving. Desgewenst kunt u direct een bestelling plaatsen. Ook het rekenprogramma Cinicalc kunt u uit de digitale CINI-automatiek trekken. koude omgeving. Dergelijke situaties zijn niet eenvoudig te herkennen, al kan infrarood thermografie een handje helpen. Vochtig isolatiemateriaal verhoogt vanzelfsprekend ook de temperatuur van het afwerkmateriaal. Doordat dit meer warmte gaat stralen, registreert de warmtebeeldcamera een hogere temperatuur dan het geval zou moeten zijn. Voor opsporing van niet-geïsoleerde objecten is de camera overbodig: visuele inspectie is al voldoende. Niet-geïsoleerde flenzen, afsluiters en T-stukken leveren door na-isoleren een energiebesparing op gelijk is aan drie tot zes meter vergelijkbare leidinglengte.

Water sijpelt (rood omcrikeld) uit het isolatiesysteem. De isolerende werking is nihil en afwijkende procestemperatuur verstoort de productie. Deze detailfoto laat de onderzijde van het systeem zien. Het inzetje linksboven geeft het overzicht weer. Daarbij is duidelijk dat al meerdere leidingsteunen van het portaal zijn geschoven en verdere isolatieschade slechts een kwestie van tijd is.

Tabel: Belangrijke factoren in de energieverliesberekening. Temperatuur Medium

Warmtegeleidingscoëfficiënt

Dikte

Leiding

Isolatiemateriaal

Afwerkmateriaal Omgeving

Warmteovergangscoëfficiënt

...............

X X

ISOLATIE Magazine

JULI 2016

Weet u het al?

I S O L A T I E T O E B E H O R E N

Tel.: Fax:

03 - 80 80 764 03 - 80 82 753

BENELUX Verkoop - Goebel BV Aresstraat 13-02/04 NL-5048CD Tilburg info@goebel-schroeven.eu Tel.: 013 - 57 20 229 Fax: 013 - 57 20 239

www.goebel-schroeven.eu

Go for maximal performance with minimal weight

NEW GENERATION SEAROX Lightest stone wool solutions for marine and offshore Are you up in the air about how to reduce your energy consumption while increasing your performance? ROCKWOOL Technical Insulation has the solution. Built on our expertise in the shipbuilding and offshore industry, we introduce the SeaRox FB 6000 range: the lightest stone wool insulation available for A-class fire division. This new generation SeaRox solutions combines all fire safe, acoustic and thermal insulation qualities of stone wool with an exceptional low weight: 40% weight saving on insulation provides an increased fl exibility for designers and it reduces your energy and fuel consumption. And that’s good for the environment! Check rockwool-searox.com and discover that less can deliver more in marine and offshore.