Biuletyn ekonomiczny Ambasady RP w Lublanie
2014 styczeń
Agencje ratingowe pozytywnie oceniają słoweńskie reformy W styczniu agencja ratingowa Moody’s potwierdziła długoterminowy rating Słowenii na dotychczasowym poziomie Ba1, Moody's Investors Service podwyższył perspektywę ratingu Słowenii do "stabilnej" z "negatywnej” uzasadniając to rozpoczęciem przez rząd procesu sanacji systemu bankowego i jego stabilizacji poprzez dokapitalizowanie banków. Te działania pozytywnie wpłynęły na ocenę redukując niepewność, co do zdolności zaciągania kredytów przez RS i redukcję prawdopodobieństwa, iż Słowenia może potrzebować pomocy zagranicznej. Ocena pozostaje niska z powodu utrzymującej się recesji. PKB Słowenii w 2013 r. zmniejszył się o 2 proc., prognozy na 2014 r. przewidują, iż spadnie o kolejne 0,7 proc. Poziom zadłużenia w sektorze przedsiębiorstw w dalszym ciągu pozostaje, w porównaniu z pozostałymi krajami w regionie, wysoki. Moody’s przewiduje, podobnie jak IMF, możliwość poprawy oceny w średnim okresie pod warunkiem, iż kontynuowane będą działania na rzecz zrównoważenia gospodarki, nie tylko w uzależnieniu od eksportu, lecz również stabilnego popytu wewnętrznego. Na ew. pogorszenie oceny wpłynąć może znaczące pogorszenie sytuacji makroekonomicznej, podwyższenie kosztów zadłużeni lub problemów wynikających ze stabilizacji systemu bankowego. Przegląd sektora bankowego oraz testy pokazały, iż Słowenia sama będzie w stanie dokapitalizować swój system bankowy. Moody’s ocenia, iż łączne koszty sanacji wyniosą 11,1 proc. PKB, jednocześnie wskazuje na spadek oprocentowania słoweńskich obligacji, co ułatwia pozyskiwanie środków finansowych. W ocenie agencji dzięki zdecydowanym działaniom na rzecz zakończenia procesu dokapitalizowania ryzyka budżetowe uległy zrównoważeniu. Równowaga budżetowa może ulec zakłóceniu w przypadku, gdyby banki potrzebowały dodatkowe środki. W ocenie Moody's po zakończeniu sanacji zadłużenie publiczne osiągnie 76 proc. BDP, podczas gdy na koniec 2012 wynosiło 54,4 proc. BDP. W ocenie agencji zadłużenie ustabilizuje się na poziomie 80 proc. w latach 2016 – 2017.
Standard & Poor's Ratings Services (S&P) potwierdził ratingi Słowenii na poziomie "A-/A-2" z perspektywą stabilną. W ocenie agencji rating kraju odzwierciedla jego otwartą i relatywnie bogatą gospodarkę, której zobowiązania zewnętrzne maleją. Jednocześnie S&P zwraca uwagę na negatywne czynniki takie jak rosnące zadłużenie związane częściowo z pomocą dla banków, słabe perspektywy wzrostu słoweńskiej gospodarki, niski poziom inwestycji czy trudna sytuacja na rynku pracy i mieszkaniowym. 1
Biuletyn ekonomiczny Ambasady RP w Lublanie
2014 styczeń
Poprawa klimatu gospodarczego w Słowenii Według informacji Urzędu Statystycznego wskaźnik klimatu gospodarczego w styczniu 2014 r. wzrósł o 3 proc. w porównaniu z grudniem 2013r. i aż o 7 proc. w porównaniu ze styczniem roku poprzedniego. Poprawie uległy wskaźniki klimatu w handlu detalicznym, budownictwie i usługach, nieznacznie obniżył się wskaźnik w przemyśle. Poprawie uległy również oczekiwania wskaźników dot. prognoz; na poziom oczekiwań negatywnie wpływa popyt wewnętrzny. Więcej: http://www.stat.si/eng/novica_prikazi.aspx?id=6022 Negocjacje ws. nowej umowy społecznej na rzecz wyjścia z kryzysu 2014-2016 Słowenia ma długą tradycję paktów społecznych, negocjowanych przez partnerów społecznych i rząd, godzących interesy rządu, pracodawców, pracowników i innych grup społecznych oraz dobra wspólnego. Pozwalają one na uzyskanie szerokiej akceptacji społecznej proponowanych działań i sposobów osiągnięcia założonego celu. W trwających od połowy 2013 roku negocjacjach dot. nowego projektu umowy społecznej słoweńskie związki zawodowe proponują ograniczenie oszczędzania, wzrost aktywności gospodarczej i zapewnienie wysokiego poziomu zabezpieczenia społecznego. Strona związkowa widzi możliwość zwiększenia wpływów do budżetu poprzez zaostrzenie dyscypliny fiskalnej m.in. dzięki wprowadzeniu kas fiskalnych, rozszerzenie podstawy składek, połączenie obowiązkowego i dodatkowego ubezpieczenia zdrowotnego oraz godne emerytury. Pracodawcy chcą obniżenia opodatkowania przedsiębiorstw, zapewnienia środków na rozpoczęcie nowego cyklu gospodarczego oraz dodatkowych oszczędności w administracji publicznej. Związki zawodowe wnioskują podwyższenie podatku dochodowego przedsiębiorstw, podwyżkę składek pracodawców na ubezpieczenie emerytalne, przeznaczenie środków z prywatyzacji do tzw. funduszu demograficznego oraz transfer zysków prywatnych zakładów ubezpieczeń z tytułu dodatkowego ubezpieczenia zdrowotnego do dyspozycji publicznej służby zdrowia. Pracodawcy proponują dalszą reformę rynku pracy, likwidację licznych dodatkowych świadczeń (zwrot kosztów dojazdów do pracy oraz posiłków i przerwy obiadowej wliczanej do czasu pracy), obniżenie świadczeń chorobowych oraz ‘zamrożenie’ płacy minimalnej. Z drugiej strony związki postulują większe przywileje, podwyżkę minimalnego wynagrodzenia i obowiązkowy udział pracowników w zysku. Związki zawodowe podkreślają, iż konkurencyjność Słowenii nie może opierać się na taniej sile roboczej, lecz jej przewagi konkurencyjne powinny opierać się na wiedzy, innowacyjności, technologii i wykształceniu pracowników.
2
Biuletyn ekonomiczny Ambasady RP w Lublanie
2014 styczeń
Partnerzy społeczni zgadzają się tylko, co do zadań rządu – walki z szarą strefą, likwidacją barier administracyjnych, zachętami dla inwestorów zagranicznych, lepszym systemem zarządzania majątkiem Skarbu Państwa i efektywniejszym czerpaniem środków UE. Rząd jeszcze nie przedłożył swoich propozycji – wydaje się, iż negocjacje ws. uzyskania zadowalającego dla wszystkich stron kompromisu potrwają co najmniej do połowy 2014 r. Komisja Europejska wzywa Słowenię do opublikowania wykazu opuszczonych wyrobisk górniczych
Komisja Europejska wezwała Słowenię do sporządzenia wykazu opuszczonych wyrobisk górniczych, które mogą potencjalnie powodować szkody dla obywateli i dla środowiska. Zgodnie z Dyrektywą o odpadach górniczych wykaz znajdujących się na Słowenii wyrobisk, które mogą powodować poważne szkody dla środowiska miał zostać opublikowany do maja 2012 r. Słowenia nie dotrzymała tego terminu i w październiku 2012 r. Komisja wszczęła postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego. Słoweńskie władze regularnie donosiły o postępach, jednak zadanie to nadal nie zostało ukończone, a Słowenia nie dotrzymuje terminów w ramach uzgodnionego z Komisją harmonogramu. W związku z tym Komisja ostrzegła Słowenię, iż jeżeli w terminie dwóch miesięcy nie podejmie odpowiednich działań, sprawa może zostać przekazana do Trybunału Sprawiedliwości UE.
Zakończono prace nad nowelizacją przepisów ws. dostępu do informacji nt. funkcjonowania przedsiębiorstw, w których Skarb Państwa posiada udziały większościowe
Nowelizacja ustawy, która oczekuje na zatwierdzenie przez Parlament, powstała pod naciskiem opinii publicznej oraz Komisji Antykorupcyjnej domagających się szczegółowych informacji nt. funkcjonowania przedsiębiorstw będących własnością skarbu Państwa, a w szczególności nowo powstałego tzw. „złego banku”, który po wejściu w życie ustawy zobowiązany będzie do publikowania wszelkich informacji nt. transferowanych doń kredytów w ramach trwającej w Słowenii sanacji sektora bankowego. W opinii Inspektora Ochrony Danych słoweńska opinia publiczna, która finansuje te operacje ma prawo do posiadania informacji na ten temat. Opinia publiczna uzyska jednocześnie znacznie szerszy dostęp do informacji nt. funkcjonowania przedsiębiorstw państwowych, które zobowiązane będą do informowania nt. zawieranych umów sponsorskich i donacji, korzystania z usług prawników i doradców oraz wysokości wynagrodzeń, odpraw i innych wypłat członkom rad nadzorczych i zarządom. W opinii Komisji Antykorupcyjnej szczególne znaczenie ma umożliwienie 3
Biuletyn ekonomiczny Ambasady RP w Lublanie
2014 styczeń
wstecznego dostępu do tych informacji, co zapewnia radykalne zmiany w transparentności wydatków państwowych. Zmiany popiera również Ministerstwo Spraw Wewnętrznych zapewniając, iż obywatele mają prawo do informacji nt. wydatkowania środków podatników. W jego opinii ustawa w znaczący sposób przyczyni się do ograniczenia korupcji i ułatwi pracę organom ścigania.
Nowelizacja systemu zamówień publicznych - Słowenia centralizuje zamówienia publiczne w sektorze opieki zdrowotnej. Ministerstwo Finansów RS zapowiedziało zmiany w ustawie o zamówieniach publicznych, które wprowadzą centralne zamówienia publiczne dla sektora opieki zdrowotnej oraz umożliwią wspólne zamawianie wraz z innymi krajami w celu obniżki kosztów. Korupcja w sektorze opieki zdrowotnej należy w Słowenii do najpoważniejszych problemów, w szczególności z powodu monopolizacji dostaw dla poszczególnych przychodni i szpitali. Zamówienia nie są efektywne, często mamy do czynienia z konfliktem interesów, a rynek dostawców jest skartelizowany. Ministerstwo Zdrowia będzie odpowiedzialne za centralne zamawianie leków i wyposażenia medycznego, zapewni również rotację osób odpowiadających za zamówienia publiczne w celu zapobieżenia ew. niedozwolonym praktykom. Umożliwiona będzie współpraca w ramach dwustronnych umów międzynarodowych w obszarze zamówień publicznych z większymi zamawiającymi, którzy przy dostawach i zakupach materiałów mają lepszą pozycję negocjacyjną i osiągają lepsze warunki dostaw i niższe ceny. EBRD poprawia prognozy gospodarcze Słowenii Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju poprawił prognozę rozwoju gospodarczego Słowenii podwyższając z 2,5 do 2 proc. prognozowany spadek PKB w 2014 r. Według analityków tej instytucji PKB w 2013 r. skurczył się o 1,7 proc. (listopadowa prognoza podawała wartość 2,4 proc.). EBRD ostrzega, iż w wyniki stress testów potwierdziły znacząco wyższe wartości słabych kredytów i dodatkowe potrzeby kapitałowe banków, które wynoszą ogółem około 13 proc. PKB. W opinii analityków, mimo iż Rząd RS zapewnił środki i zapobiegł konieczności pozyskania pomocy zewnętrznej nie pozostaje to bez negatywnego wpływu na krajową gospodarkę, która będzie się w dalszym ciągu rozwijała bazując wyłącznie na popycie zagranicznym. Więcej: http://www.ebrd.com/downloads/research/REP/rep-1401.pdf Międzynarodowy Fundusz Walutowy poprawia prognozę sytuacji gospodarczej na 2014 r. MFW prognozuje Słowenii 1,1 proc. spadek PKB (w październiku 1,4 proc.), podwyższył również prognozy za 2013 r. z 2,6 do 1,7 proc. spadku PKB. MFW pozytywnie ocenia sanację sektora bankowego i oczekuje kolejnych reform, które umożliwią Słowenii zainicjowanie wzrostu 4
Biuletyn ekonomiczny Ambasady RP w Lublanie
2014 styczeń
gospodarczego. MFW podkreśla, iż kolejnym etapem powinno być ograniczenie roli państwa w gospodarce oraz pozyskiwanie inwestycji zagranicznych. W opinii szefa misji MFW w Słowenii Antonio Spilimbergo kluczowa dla dalszego rozwoju jest reforma rynku pracy, która powinna przyczynić się usunięcia segmentacji tego rynku. Zmiany z 2013 r., liberalizujące kwestie zatrudnienia i likwidujące szczególne zasady zatrudniania niektórych grup pracowników (studentów, emerytów) powinny być kontynuowane, aby różnice pomiędzy pracownikami zatrudnionymi w ramach umów na czas nieokreślony, z zagwarantowanymi przywilejami – i pracownikami, głównie młodymi, bez jakichkolwiek gwarancji bezpieczeństwa zatrudniania – były jak najmniejsze. Podkreśla również znaczenie praktyk dla zdobywania doświadczenia zawodowego młodych ludzi, co ułatwia im szybsze wchodzenie na rynek pracy. Więcej: http://www.imf.org/external/pubs/ft/survey/so/2014/car011714a.htm
Słoweńcy popierają inicjatywę Bezwarunkowego Dochodu Podstawowego Bezwarunkowy Dochód Podstawowy, zwany także dochodem obywatelskim, to ustalona kwota, wypłacana przez państwo wszystkim obywatelom, regularnie i bez żadnych warunków wstępnych. Inicjatorzy pomysłu przedłożonego KE jako Europejska Inicjatywa Obywatelska na rzecz wprowadzenia Bezwarunkowego Dochodu Gwarantowanego do 14 stycznia 2014 r. musieli zebrać, co najmniej milion podpisów w minimum siedmiu krajach UE. W Słowenii projekt realizowało Stowarzyszenie Rozwoju Humanistycznego „Zofijini ljubimci”, którzy zebrali prawie 10 tyś. podpisów – tj. 150 proc. wymaganej kwoty. Ostateczna decyzja KE w sprawie ew. rozpatrzenia problematyki będzie znana po weryfikacji i przeliczeniu podpisów ze wszystkich krajów. Komisja trójstronna zaniepokojona nieefektywnością programów „Aktywnej polityki zatrudnienia 2013-2014”. Najbardziej krytykowane subwencje na samozatrudnienie. Słowenia w 2014 r. przeznaczy na realizację programów Aktywnej polityki zatrudnienia w 2014 r. dodatkowych 44,3 mln tj. łącznie 198,75 mln EUR. Zwiększone środki wykorzystane zostaną głównie na realizację programu robót interwencyjnych (prawie dwukrotny wzrost liczby ich uczestników). W 2014 r. po raz pierwszy programy te realizowane będą również w ramach programu przedsiębiorczości społecznej, co ma za zadanie wzmocnienie tego sektora i najbardziej wrażliwych grup na rynku pracy. Pracodawcy i związki dyskutowali również na temat efektywności poszczególnych instrumentów. Zgodnie wskazali, iż zadowoleni są ze zwiększenia środków, jednocześnie podkreślając, iż są one w dalszym ciągu o około 30 proc. niższe niż w 2010 r., kiedy stopa bezrobocia była znacznie niższa. Najbardziej krytykowanym instrumentem są subwencje na samozatrudnienie, w opinii stron powodują one często wymuszone samozatrudnienie i w efekcie prowadzą do pauperyzacji. Wspierają natomiast wsparcie na rzecz trwałego zatrudnienia zamiast wspomnianych subwencji, 5
Biuletyn ekonomiczny Ambasady RP w Lublanie
2014 styczeń
które zapobiegałoby ponownej rejestracji, jako bezrobotni zatrudnianych w ramach tych programów osób po wyczerpaniu subwencji. Podkreślano jednocześnie, iż programy finansowania samozatrudnienia wypierają klasyczne programy aktywnej polityki trwałego zatrudnienia. Pracodawcy podkreślają, iż konieczna jest wycena kosztów takiej aktywizacji na zatrudnionego i ew. ich efektywność. W ich opinii działania te są ukierunkowane na efekty socjalne, a nie mają na celu tworzenia nowych miejsc pracy i ograniczania bezrobocia. Minister Pracy RS Anja Kopac Mrak w odpowiedzi na stawiane zarzuty podkreśliła, iż program subwencji na samozatrudnienie realizowany jest po raz ostatni (w ramach perspektywy finansowej 2007-2013) wskazując, iż do zwrotu subwencji zobowiązanych było zaledwie 15 proc. włączonych w program, a aż połowa z nich pozostawała samozatrudniona przez ponad 5 lat. Jednocześnie na wniosek związków i pracodawców powstanie wspólna platforma, która wypracuje nowe podejście do rozwoju przedsiębiorczości i samozatrudnienia, co umożliwi jego zastosowanie w ramach aktywnej polityki zatrudnienia już w 2015 r. Rośnie liczba młodych bezrobotnych Urząd Pracy RS poinformował, iż w związku z trudną sytuacją na rynku pracy, która w szczególności dotyczy młodych, liczba zarejestrowanych bezrobotnych, w tym poszukujących pierwszego zatrudnienia, w grupie wiekowej 15-29 przekroczyła 26 proc., a bezrobocie wśród osób poszukujących pierwszego zatrudnienia wyniosło 18 proc., co średniorocznie oznacza wzrost o 3 punkty procentowe. W 2013 r. w UP zarejestrowało się 19 tyś. absolwentów tj.o 17 proc. więcej w porównaniu z rokiem poprzednim, a pierwszą pracę znalazło około 7.7 tyś. W porównaniu z 2012 r. stopa bezrobocia wśród młodych (15-29 lat) wzrosła z 23,6 do 26,2 proc. W strukturze bezrobotnych wzrósł również udział kobiet (z 46,5 do 47,9 proc.), osób długotrwale bezrobotnych (z 22,4 do 23,4 proc.) oraz bezrobotnych z wyższym wykształceniem (z 14,3 do 15,7 proc.). Spadł natomiast udział zatrudnionych z wykształceniem podstawowym i średnim (z 34,4 do 32,9 proc.). Liczba zarejestrowanych bezrobotnych wyniosła na koniec grudnia 2013 r. 124 tyś. tj. o 8,8 proc. więcej w porównaniu z poprzednim rokiem. Rośnie zadłużenie wobec Urzędu Podatkowego Wartość długu podatkowego – osób fizycznych i prawnych – których zobowiązania wobec Urzędu Podatkowego RS przekraczają 5 tyś. EUR i są przeterminowane, o co najmniej 90 dni wyniosła na koniec grudnia 2013 r. 950 ml EUR, tj. o 1,10 mln więcej w porównaniu z poprzednim miesiącem.
6
Biuletyn ekonomiczny Ambasady RP w Lublanie
2014 styczeń
Na liście znajduje się 16.927 osób fizycznych i prawnych, w tym 4642 osoby prawne, których łączne zadłużenie wynos i 586,44 mld EUR. Do największych dłużników należy lublańska firma Maxicom (nieruchomości), której dług przekracza 25 mln EUR, a następnie HTC Dva (handel) i Vegrad (budownictwo) z długiem wynoszącym około 20 mln EUR. Rośnie zarówno wysokość długu, jak i liczba dłużników (w porównaniu z 2012 r.). Agencja promocyjna SPIRIT się nie sprawdziła. Słoweńska branża turystyczna chce niezależnej organizacji turystycznej. Słoweńska branża turystyki podkreśla swoje niezadowolenie z działalności powołanej w 2013 r. „superagencji” promocyjnej SPIRIT, która łączy działania promocyjne Słowenii w obszarze przedsiębiorczości, inwestycji zagranicznych i turystyki. Przedstawiciele branży podkreślają, iż Słowenia jest jedynym krajem, który takiej niezależnej organizacji nie posiada, mimo iż udział turystyki w słoweńskim PKB wynosi prawie 14 proc. W trudnym dla rynku pracy 2013 r. liczba zatrudnionych w branży wyniosła 45 tyś. i wzrosła o 2,2 proc. w porównaniu z rokiem poprzednim. Udział turystyki w słoweńskim eksporcie usług wynosi aż 40 proc. Systematycznie rośnie liczba turystów krajowych i zagranicznych. Barana podkreśla, że do utrzymania konkurencyjności konieczne są systemowe rozwiązania w ramach niezależnej profesjonalnej organizacji, a szczególnie spójna strategia i długoterminowe finansowanie turystycznej promocji Słowenii.
Zmiany w systemie refundacji leków powodują problemy wśród pacjentów. Słowenia w 2014 r. wprowadziła nowy system refundacji leków w ramach działań podjętych zgodnie z pakietem ustaw antykryzysowych mających na celu maksymalne ograniczenie wydatków publicznych. Zmiany w Rozporządzeniu o klasyfikacji grup leków na listy refundacyjne przewidują pełne finansowanie w ramach ubezpieczenia podstawowego tylko najtańszych w danej grupie leków. Posiadacze dodatkowego ubezpieczenia zdrowotnego mogą mieć refundowane również droższe leki. Rozporządzenie dokonało podziału leków na tzw. grupy terapeutyczne, które obejmują lekarstwa o takim samym działaniu terapeutycznym – leczące te same choroby – jednak mogące się różnić składem i efektami. Przewiduje możliwość odstępstwa od zasady finansowania najtańszego leku jedynie w przypadku zażywania przez pacjenta większej ilości leków i ich wzajemnych interakcji. Farmaceuci mogą pacjentowi wydać wyłącznie lek przepisany przez lekarza i nie ma możliwości zamiany na inny w oparciu o samodzielną decyzję farmaceuta. Narodowy Fundusz Zdrowia RS podkreśla, iż podstawowym celem jest wymuszenie na producentach obniżki cen leków w Słowenii, które w porównaniu z pozostałymi krajami UE są znacznie wyższe. W 2013 r. Urząd Ochrony Konkurencji wydał decyzję ws. niedozwolonego porozumienia kartelowego zawartego przez dystrybutorów hurtowych leków negatywnie wpływającego na poziom cen.
7
Biuletyn ekonomiczny Ambasady RP w Lublanie
2014 styczeń
Oburzenie środowiska lekarskiego spowodowało również wprowadzenie częściowej odpłatności za środki antykoncepcyjne, które były dotychczas refundowane w 100 procentach. W ich opinii koszty społeczne wprowadzenia dopłat znacznie przewyższą dotychczasowy koszt w pełni bezpłatnej antykoncepcji, która powinna być wzorem dla innych krajów. Pacjenci są niezadowoleni z wprowadzonych zmian – niektórzy z nich muszą do dotychczas stosowanych leków dopłacać nawet 25 EUR, na tańszy zamiennik muszą ponownie otrzymać receptę, co powoduje znaczne komplikacje. W opinii Funduszu Zdrowia RS trudna sytuacja może utrzymać się jeszcze przez jakiś czas, liczą jednak na obniżki cen ze strony dostawców, bardziej racjonalne korzystanie z leków przez pacjentów i w efekcie oszczędności na poziomie 350 mln EUR rocznie. Produkt Krajowy Brutto Słowenii w III kwartale 2013 zmniejszył się o 0,6 proc. Słoweński Urząd Statystyczny SURS podał, iż Produkt Krajowy Brutto (PKB) Słowenii w od stycznia do końca września 2013 r. w porównaniu z analogicznym okresem 2012 zmniejszył się o 2,2 proc. Spadek w III kwartale 2013 r. wyniósł 0,6 proc. PKB, a odpowiednio w I kwartale PKB zmniejszył się o 4,6 proc. PKB, a w II 1,7 proc. PKB. Urząd Analiz Makroekonomicznych (UMAR) wskazuje, iż sytuacja gospodarcza Słowenii od początku roku nie uległa większej zmianie, na mniejszy spadek PKB w III kwartale pozytywnie wpływa rosnący popyt zagraniczny i wzrost eksportu (pozytywny wpływ oceniany jest na 1,9 proc.). Do spadku PKB przyczynia się przede wszystkim malejący popyt krajowy: spożycie indywidualne gospodarstw domowych zmalało o 3 proc., a spożycie publiczne o 3,4 proc. Od 2011 r. spożycie publiczne spadło o ponad 7 proc. przy czym najbardziej ograniczane są wydatki na koszty związane z pracą i koszty usług materialnych. Spowolniał nieco spadek inwestycji, które w III kwartale zmalały o 4,4 proc, w dalszym ciągu maleją – na podobnym poziomie jak w latach poprzednich – inwestycje w obiekty budowlane, których wartość w III kwartale w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego spadła o kolejne 7,1 proc. Wartość dodana zmalała praktycznie we wszystkich grupach działalności, a łączny spadek w analizowanym okresie wyniósł 1,2 proc. Wartość dodana w gastronomii i hotelarstwie, po siedmiu kolejnych kwartałach spadków, wzrosła o 2,5 proc.. Słowenia, która po przystąpieniu w 2007 roku do unii walutowej cieszyła się opinią stabilnej gospodarki, wpadła w roku 2012 w recesję. Jej system bankowy ugina się pod ciężarem złych długów, które stress testy przeprowadzone pod nadzorem UE oszacowały na 4,7 mld EUR. Napędzana eksportem gospodarka Słowenii ucierpiała również z powodu spadku popytu w strefie euro. Recesja pogłębia problemy sektora bankowego i w ten sposób nakręca się spirala problemów Słowenii. Analitycy ostrzegają, iż spadku PKB należy się spodziewać również w 2014 r., a UMAR skorygował swoją prognozę obniżając przewidywany spadek PKB w 2013 r. do 2,4 proc. podkreślając pilną konieczność zdecydowanych reform. 8
2014
Biuletyn ekonomiczny Ambasady RP w Lublanie
styczeń
Tabela: Wstępny szacunek produktu krajowego brutto w I i III kwartale 2013 r.
2012
2013
III kwartał IV kwartał I kwartał II kwartał III kwartał Niewyrównany sezonowo zmiana (%) do analogicznego kwartału -3,0 roku poprzedniego
-3,3
-4,6
-1,5
-0,6
-0,6
-0,8
-0,3
-0,1
0,0
zmiana (%) do analogicznego kwartału -2,9 roku poprzedniego
-3,2
-3,0
-1,8
-1,3
PKB wyrównany sezonowo zmiana (%) do poprzedniego kwartału
Źródło:SURS Tabela: Dekompozycja PKB 2012
2013
III kwartał IV kwartał I kwartał II kwartał III kwartał zmiana (%) do analogicznego kwartału roku poprzedniego Popyt krajowy
-8,4
-8,3
-7,8
-3,5
-2,8
Spożycie ogółem
-5,5
-4,9
-4,2
-2,5
-3,1
Spożycie indywidualne
-6,8
-5,8
-5,1
-2,4
-3,0
Sektor non-profit
-4,4
-4,4
-4,8
-2,0
3,6
Spożycie publiczne
-1,8
-2,4
-1,8
-2,8
-3,4
-19,4
-23,6
-21,5
-8,0
-1,3
Inwestycje brutto
9
2014
Biuletyn ekonomiczny Ambasady RP w Lublanie
Nakłady brutto na środki trwałe
-12,3
-3,5
-2,9
-4,4
środków -2,6
-1,9
-3,7
-0,9
0,6
Saldo obrotów z zagranicą
5,1
5,0
2,9
1,9
1,9
Eksport
0,1
0,8
1,6
2,2
4,9
towary
-1,1
0,0
1,0
1,8
4,8
usługi
4,8
4,5
4,7
4,1
5,1
-7,1
-6,0
-2,4
-0,3
2,6
towary
-7,2
-7,4
-2,4
0,2
3,2
usługi
-6,1
3,7
-2,3
-3,6
-0,5
-3,0
-3,3
-4,6
-1,5
-0,6
Przyrost rzeczowych obrotowych
Minus: import
PKB
-7,3
styczeń
Źródło:SURS 2012
2013
III kwartał IV kwartał I kwartał II kwartał III kwartał zmiana (%) do analogicznego kwartału roku poprzedniego A Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i -7,3 rybactwo
-8,4
-7,3
0,3
0,9
BCDE Górnictwo i przemysł, -4,0 zaopatrzenie w energię elektryczną, wodę i gospodarka odpadami
-1,8
-1,8
-2,1
-0,2
10
2014
Biuletyn ekonomiczny Ambasady RP w Lublanie
W tym:
styczeń
-4,5
-2,0
-3,6
-2,7
-1,2
-6,7
-11,9
-17,2
-11,0
-6,6
GHI Handel, transport, działalność -5,5 związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi
-4,4
-4,3
-0,3
-0,8
J Informacja i komunikacja
-0,8
3,6
5,8
3,2
6,7
-2,3
-2,5
-4,8
L Działalność związana z obsługą -0,4 rynku nieruchomości
-0,3
-0,6
0,1
-0,9
MN Działalność profesjonalna, -4,5 naukowa i techniczna, administrowanie i działalność wspierająca
-4,7
-2,5
-1,3
-3,1
OPQ Administracja publiczna i 1,6 obrona narodowa, obowiązkowe zabezpieczenia społeczne; edukacja, opieka zdrowotna i pomoc społeczna
0,4
-1,2
-1,7
-1,5
RST Pozostała działalność usługowa
-4,4
-4,6
-6,0
-1,3
-3,1
Razem wartość dodana
-3,2
-2,6
-3,4
-1,4
-1,3
Podatki od produktów netto
-1,8
-8,5
-12,4
-1,4
3,5
Produkt Krajowy Brutto
-3,0
-3,3
-4,6
-1,5
-0,6
C Przemysł F Budownictwo
K Działalność ubezpieczeniowa
finansowa
0,7 I -4,1
11
2014
Biuletyn ekonomiczny Ambasady RP w Lublanie
styczeń
Inflacja W miesiącu grudniu po raz kolejny odnotowano deflację, która wyniosła -0,9 proc. Na spadek cen wpłynęły przede wszystkim obniżki cen grupie odzieży (spadek o 7,0%) i obuwia (spadek o 4%). Spadły również ceny w grupach usług telekomunikacyjnych (o 1,5 %), nowych samochodów osobowych (o 1,8 %), owoców (o 4,1 %) oraz wyposażenia sportowego (o 12,6 %), co wynika z rozpoczętych już w grudniu sezonowych obniżek cen. Średnioroczny wzrost cen wyniósł 1,8 proc. (w 2012 r. – 2,6 proc.), a od początku roku ceny wzrosły zaledwie o 0,7 proc (w porównaniu z 2,7 proc. wzrostem w roku poprzednim). Usługi zdrożały o 0,6 proc. a towary o 0,7 proc. Średnioroczne najbardziej wzrosły ceny związane z utrzymaniem mieszkania (o 5,2 %), następnie w napoje alkoholowe i wyroby tytoniowe (o 3,0 %), żywności i napojów bezalkoholowych (o 2,2 %), usług restauracji i hoteli (o 1,4 %) oraz zdrowie (o 0,2%). Niewielkie obniżki cen odnotowano w grupach inne towary i usługi (o 3,2 %), odzież i obuwie (o 2,9 %), komunikacja i łączność (o 1,5 %), wyposażenie mieszkań (o 0,9 %), transport (o 0,3 %) oraz rekreacja i kultura (o 0,1 %).
XII 13 XII 12
XII 13 XI 13
I-XII 13 I-XII 12
XII 13-I 13 XII 12-I 12
XII 13 Ø 05
XII 13 XII 12
0OGÓŁEM
100.7
99.1
101.8
101.8
122.13
100.7
1 Żywność, napoje bezalkoholowe i alkoholowe oraz wyroby tytoniowe
102.2
100.3
103.6
103.6
138.16
102.2
2 Napoje alkoholowe i wyroby tytoniowe
103.0
99.8
107.0
107.0
159.21
103.0
97.1
93.8
100.2
100.2
105.08
97.1
105.2
100.3
103.1
103.1
148.45
105.2
99.1
99.8
98.8
98.8
122.70
99.1
3 Odzież i obuwie 4 Mieszkanie 5 Wyposażenie mieszkania i prowadzenie gospodarstwa domowego
12
2014
Biuletyn ekonomiczny Ambasady RP w Lublanie
styczeń
100.2
99.9
99.5
99.5
110.70
100.2
7 Transport
99.7
100.1
100.3
100.3
104.52
99.7
8 Łączność
98.5
98.6
98.8
98.8
94.08
98.5
9 Rekreacja i kultura
99.9
99.2
100.1
100.1
111.45
99.9
100.0
100.2
102.6
102.6
124.46
100.0
11 Restauracje i hotele
101.4
99.9
106.5
106.5
129.73
101.4
12 Inne towary i usługi
96.8
95.7
101.3
101.3
120.76
96.8
Towary
100.7
99.3
101.5
101.5
122.89
100.7
Usługi
100.6
98.9
102.3
102.3
120.31
100.6
6 Zdrowie
10 Edukacja
Źródło:SURS Więcej: http://www.stat.si/eng/novica_prikazi.aspx?id=5990 Produkcja przemysłowa Do listopada 2013 r. produkcja przemysłowa Słowenii w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego spadła o 1 proc., w porównaniu z poprzednim miesiącem produkcja wzrosła o 0,6 proc., a w porównaniu z listopadem 2012 o 2,6 proc. W 2013 r. w analizowanym okresie wartość produkcji wzrosła wyłącznie w zaopatrzeniu w energię elektryczną i gaz – o 3,4 proc. Wartość sprzedaży w przemyśle w listopadzie 2013 w porównaniu z październikiem 2013 r. była nieznacznie niższa (o 0,1 proc.), a w porównaniu z wrześniem 2012 o 0,1 proc. wyższa. Na wartość produkcji w poszczególnych branżach pozytywnie wpływa popyt na rynkach zagranicznych. Wartość zapasów w analizowanym okresie spadła o 3,8 proc.
Tabela 1: Wskaźniki produkcji przemysłowej XI
2013
XI
13
2013
I-XI
2013
XI
2013
Biuletyn ekonomiczny Ambasady RP w Lublanie
X 2013
XI 2012
I-XI 2012
Ø 2010
Przemysł (NACE)
100,6
102,6
99,0
100,1
B Górnictwo i wydobywanie
98,9
108,9
98,5
86,4
C Przetwórstwo przemysłowe
101,0
102,8
98,4
98,5
D Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną i gorącą wodę D
98,6
104,7
103,4
120,6
A Dobra zaopatrzeniowe
97,5
102,5
100,4
98,8
AE Dobra związane
96,9
100,4
101,9
113,5
AI Surowce
98,1
103,6
99,8
95,4
B Dobra inwestycyjne
101,8
103,6
95,1
101,4
C Dobra konsumpcyjne
101,5
101,8
99,1
98,8
CD Dobra konsumpcyjne
104,0
97,0
89,8
78,1
101,0
102,1
101,4
106,1
Grupowania (MIGs)
przemysłowe
z energią
trwałe CN Dobra konsumpcyjne nietrwałe Źródło: SURS 14
2014 styczeń
Biuletyn ekonomiczny Ambasady RP w Lublanie
Tabela 2: Produkcja sprzedana XI 2013 X 2013
XI 2013 XI 2012
I-XI 2013 I-XI 2012
XI 2013 Ø 2010
Przemysł (NACE)
99,9
100,1
98,2
94,8
B Górnictwo i wydobywanie
89,5
100,7
102,1
85,5
C Przetwórstwo przemysłowe
100,0
100,1
98,1
95,0
A Dobra zaopatrzeniowe
98,2
102,3
100,6
95,4
AE Dobra związane
z
z
z
z
AI Surowce
98,5
102,6
100,7
95,7
B Dobra inwestycyjne
101,9
100,7
92,7
94,0
C Dobra konsumpcyjne
100,9
97,6
100,1
98,2
CD Dobra konsumpcyjne
103,0
102,4
93,1
85,6
101,1
96,0
102,2
103,9
Grupowania (MIGs)
przemysłowe
z energią
trwałe CN Dobra konsumpcyjne nietrwałe
15
2014 styczeń
Biuletyn ekonomiczny Ambasady RP w Lublanie
Źródło: SURS Tabela 3: Wskaźnik zapasów XI 2013 X 2013
XI 2013 XI 2012
I-XI 2013 I-XI 2012
XI 2013 Ø 2010
Przemysł (NACE)
100,5
96,6
96,2
101,7
B Górnictwo i wydobywanie
99,5
46,1
75,8
40,4
C Przetwórstwo przemysłowe
100,6
97,3
96,4
102,6
A Dobra zaopatrzeniowe
99,9
97,2
96,0
97,4
AE Dobra związane
z
z
z
z
AI Surowce
99,9
98,7
96,5
99,1
B Dobra inwestycyjne
99,8
101,4
100,4
110,5
C Dobra konsumpcyjne
102,1
94,0
93,7
102,7
CD Dobra konsumpcyjne
98,1
89,1
88,1
66,7
102,8
94,9
94,8
112,8
Grupowania przemysłowe (MIGs)
z energią
trwałe CN Dobra konsumpcyjne nietrwałe Źródło: SURS 16
2014 styczeń
Biuletyn ekonomiczny Ambasady RP w Lublanie
2014 styczeń
http://www.stat.si/eng/novica_prikazi.aspx?id=6007 Wyniki handlu zagranicznego
Wartość słoweńskiego eksportu w okresie od stycznia do listopada 2013 r. w porównaniu z analogicznym okresem 2012 r. wzrosła o 2,2 proc., a import wzrósł o 0,1 proc.. Stopień pokrycia importu eksportem wynosi 97,9 proc. Wartość eksportu w pierwszych jedenastu miesiącach 2013 r. wyniosła 19,9 mld EUR, a importu 20,4mld EUR. Deficyt wyniósł 420 mln EUR. Największym kupcem słoweńskich towarów pozostają kraje UE, do których trafia 75,3 proc. słoweńskiego eksportu, a ich udział w imporcie wynosi 78,9 proc. Negatywny trend zarówno importu jak i eksportu z krajami ugrupowania uległ odwróceniu po włączeniu Chorwacji do UE. W dalszym ciągu rośnie słoweński eksport do krajów spoza UE. Jego wartość w analizowanym okresie była o 2 proc. wyższa w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego, import z krajów tego ugrupowania w analogicznym okresie wzrósł o 7 proc.
XI 2013
XI 2013 XI 2012
I–XI 2013
1000 EUR
I–XI 2013 I–XI 2012
indeksy
Eksport
1.862.673
19.997.813
99,0
102,2
UE-27
1.422.138
15.058.634
100,9
102,3
Kraje pozaczłonkowskie
440.535
4.939.179
93,3
102,0
Import
1.939.093
20.418.454
103,3
100,1
UE-27
1.543.995
16.124.279
102,7
98,3
Kraje pozaczłonkowskie
395.098
4.294.176
105,8
107,4
Saldo
-76.420
-420.641
-2)
-2)
Stopień pokrycia w %
96,1
97,9
-2)
-2)
Więcej: http://www.stat.si/eng/novica_prikazi.aspx?id=6001
17
Biuletyn ekonomiczny Ambasady RP w Lublanie
2014 styczeń
Obroty HZ Polska – Słowenia Rośnie znaczenie Polski, jako dostawcy na rynek słoweński. Wartość obrotów HZ we październiku 2013 r. (wg. danych Banku Słowenii) wyniosła 107,5 mln EUR, po stronie importu z Polski 47,6 mln EUR i 59,9 mln EUR po stronie eksportu. W okresie styczeń – październik słoweński eksport do Polski osiągnął 546,6 mln EUR tj. o 2,8 proc. więcej w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego, a import z Polski w analizowanym okresie wyniósł 418,5 mln EUR tj. o 4 proc. więcej. Polska jest dla Słowenii 8 partnerem po stronie eksportu (z udziałem 3,2 proc.) i 10 partnerem pod względem słoweńskiego importu (z udziałem 2,2 proc.). Polsko-słoweńskie obroty handlu zagranicznego (wg. danych Banku Słowenii) w 2012 r. ponownie przekroczyły 1 mld EUR osiągając 1.098,7 mln EUR, gdzie import z Polski wyniósł 475,9 mln EUR (wzrost o 1,3 proc.), a słoweński eksport do Polski spadł o 4 proc. osiągając wartość 622,8 mln EUR.
Deficyt finansów publicznych Urząd Statystyczny RS ocenia, iż deficyt budżetowy w 2013 r. wyniesie około 10,8 proc. PKB. Na koniec III kwartału, bez kosztów dokapitalizowania sektora bankowego, deficyt wyniósł 3,8 proc. PKB tj. 1.004 mln EUR (w analogicznym okresie roku ubiegłego 1.132 mln EUR tj. 4,3 proc.PKB). W analizowanym okresie styczeń-wrzesień Rząd RS przeznaczył na dokapitalizowanie sektora bankowego 444 mln EUR, co łącznie wynosi 5,5 proc. PKB. Według wstępnych ocen dokapitalizacji zrealizowana przez słoweński rząd w grudniu 2013 r., która kosztowała 3,6 mld EUR podwyższy deficyt nawet do 15 proc. PKB. Wpływy podatkowe w analizowanym okresie nominalnie wzrosły o 5,7 proc., wpływy z tytułu składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe spadły o 1,0 proc. Nominalnie przychody wzrosły w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego o 6 proc., a wydatki o 0,1 proc. W analizowanym okresie najbardziej wzrosły koszty zadłużenia – wysokość odsetek wzrosła o 17 proc. Dług publiczny Słowenii na koniec września 2013 osiągnął 21.299 mln EUR t.j. 62,6 % PKB.
Skonsolidowane zadłużenie na koniec III kwartału wyniosło 21.922 mln EUR t.j. 62,6 % BDP, o 48 mln EUR więcej w porównaniu z II kwartałem. Według prognoz Ministerstwa Finansów słoweńskie zadłużenie będzie rosło jeszcze przez dwa lata – od początku kryzysu wzrosło już 3,5 krotnie, rosną również koszty obsługi zadłużenia. Słowenia znajduje się w grupie 16 18
2014
Biuletyn ekonomiczny Ambasady RP w Lublanie
styczeń
krajów UE, których sytuacja poddawana jest przez KE szczegółowej kontroli i rozpoznanie ew. stanów nierównowagi w gospodarce. Więcej: http://www.stat.si/eng/novica_prikazi.aspx?id=5988 Główne kwartalne niefinansowych instytucjonalnego
agregaty sektora
2012 2012
IV-VI
2013
VII-IX
X-XII
I-III
IV-VI
VII-IX
mln EUR S.13 Sektor ogólnorządowych
instytucji
Przychody
15,620
3,952
3,847
4,097
3,612
3,840
4,078
Wydatki
16,975
4,266
4,279
4,258
4,433
4,268
4,277
/
-1,354
-314
-432
-161
-821
-428
-198
kryzysu
61
0
61
0
320
121
2
Deficyt nieuwzględniający kosztów kryzysu finansowego
-1,293
-314
-371
-161
-501
-307
-196
763
192
188
191
208
223
238
-530
-122
-183
30
-293
-84
42
Wierzytelności netto zadłużenie netto (-) Minus: koszt finansowego
(+)
Minus: koszty odsetek Deficyt netto (-) / nadwyżka netto (+) Skonsolidowany dług brutto sektora instytucji rządowych i samorządowych)
- 17,404 17,290 19,204 19,130 21,873 21,922
S.1311 Instytucje centralne
-
S.1313 Instytucje samorządowe
-
681
682
708
705
694
700
S.1314 Fundusze ubezpieczeń społecznych
82
60
52
87
69
77
-
-152
-166
-173
-202
-192
-221
Konsolidacja (-)
16,794 16,715 18,618 18,541 21,303 21,365
Źródło:SURS
Główne kwartalne niefinansowych instytucjonalnego
agregaty sektora
2012
2013
2012 IV-VI VII-IX X-XII % PKB
S.13 Sektor instytucji ogólnorządowych
19
I-III
IV-VI VII-IX
2014
Biuletyn ekonomiczny Ambasady RP w Lublanie
styczeń
Przychody
44.2
43.7
42.5
47.0
44.5
42.4
44.7
Wydatki
48.1
47.2
47.3
48.8
54.6
47.2
46.9
Wierzytelności netto (+) / zadłużenie netto (-)
-3.8
-3.5
-4.8
-1.8 -10.1
-4.7
-2.2
0.2
0.0
0.7
0.0
3.9
1.3
0.0
-3.7
-3.5
-4.1
-1.8
-6.2
-3.4
-2.1
2.2
2.1
2.1
2.2
2.6
2.5
2.6
-1.5
-1.3
-2.0
0.3
-3.6
-0.9
0.5
-
48.5
48.6
54.4
54.8
62.6
62.6
Minus: koszt kryzysu finansowego Deficyt nieuwzględniający kryzysu finansowego
kosztów
Minus: koszty odsetek Deficyt netto (-) / nadwyżka netto (+) Skonsolidowany dług brutto sektora instytucji rządowych i samorządowych) S.1311 Instytucje centralne
-
46.8
47.0
52.7
53.1
61.0
61.0
S.1313 Instytucje samorządowe
-
1.9
1.9
2.0
2.0
2.0
2.0
ubezpieczeń -
0.2
0.2
0.1
0.2
0.2
0.2
-0.4
-0.5
-0.5
-0.6
-0.5
-0.6
S.1314 Fundusze społecznych Konsolidacja (-)
-
Źródło:SURS
Więcej: http://www.stat.si/eng/novica_prikazi.aspx?id=5988 Stabilna sytuacja na rynku pracy. Stopa zarejestrowanego bezrobocia w listopadzie osiągnęła 13 proc. Na koniec listopada 2013 r. liczba bezrobotnych, w porównaniu z poprzednim miesiącem nie uległa zmianie i wyniosła 119.313 osób. W porównaniu do listopada poprzedniego roku oznacza to wzrost o 7 proc. W analizowanym okresie stopa bezrobocia wśród mężczyzn utrzymała się na niezmienionym poziomie (12,1 proc.), a wśród kobiet wzrosła (z 14,0 do 14,1 proc.). W poszczególnych grupach wiekowych stopa bezrobocia zmniejszyła się wśród osób starszych 55– 59 lat. Najwyższe, 32,4 proc. bezrobocie, jest wśród młodych (15–24 lat), a najniższe w grupie wiekowej 40-44 lat, w której wynosi 8 procent. Rosnące bezrobocie i malejąca liczba osób zawodowo czynnych są jednym z najpoważniejszych problemów słoweńskiej gospodarki. Rządowe programy koncentrują się na wspieraniu przedsiębiorczości i samozatrudnienia – aż 75 proc. osób wykreślanych z rejestru bezrobotnych podejmuje samozatrudnienie (liczba osób samozatrudnionych wzrosła w analizowanym okresie o 2 proc.). Więcej: http://www.stat.si/eng/novica_prikazi.aspx?id=6015
20
2014
Biuletyn ekonomiczny Ambasady RP w Lublanie
styczeń
Sytuacja w sektorze produkcji budowlano-montażowej Wartość produkcji budowlano-montażowej w listopadzie 2013 r. była o 9,6 proc. wyższa w porównaniu z poprzednim miesiącem i o 30,8 proc. wyższa w porównaniu z listopadem 2012 r. W okresie styczeń-listopad 2013 była o 3,4 proc. wyższa w porównaniu z analogicznym okresem roku 2012. Poprawa wynika z dogodnych warunków atmosferycznych, które umożliwiły kontynuowanie prac oraz wzrost wartości zamówień publicznych. W porównaniu z 2010 rokiem (nowy rok bazowy) wartość produkcji spadła o 24,4 proc., w tym wartość budowy obiektów inżynierii lądowej i wodnej w porównaniu z 2010 r. zmniejszyła o 6,2 proc., a wartość budowy budynków aż o 55,3 procent. Więcej: http://www.stat.si/eng/novica_prikazi.aspx?id=5888 Ważniejsze wskaźniki Wskaźnik
2010
2011
-0,2
2012
2013
2014
(prognoza)
(prognoza)
-2,5
-2,0
-0,8
PKB - % wzrostu
1,4
PKB na 1 mieszkańca w EUR
17.286 17.364
17.172
16.942
17.027
Stopa bezrobocia w %
10,7
11,8
12
13,3
13,6
Inflacja średnioroczna w %
1,8
1,8
2,6
1,8
1,9
Eksport % wzrostu
9,5
6,8
0,3
2,0
3,0
Import % wzrostu
7,2
4,7
-2,4
0,1
2,1
Inwestycje %wzrostu
-8,3
-10,7
-20,4
-7,5
1,0
Inwestycje udział w PKB w %
21,6
19,5
17,5
16,4
16,8
Źródło: Urząd Analiz Makroekonomicznych i Rozwoju RS, http://www.umar.gov.si/
21