FLORIS TILANUS

Voor u ligt de speciale uitgave ‘Kunst in tijden van corona’. Amsterdam UMC geeft om kunst, het huisvest een grote kunstcollectie geeft kunstopdrachten en verbindt zich met kunstenaars, dichters en schrijvers.

Midden in de pandemie, die een grote druk op het ziekenhuis legt, lijkt het bijna ondenkbaar om zich met ogenschijnlijk minder belangrijke zaken zoals kunst bezig te houden. Juist die gedachte was de aanleiding om kunstenaars en schrijvers uit te nodigen te reflecteren op de covid19periode. Kunstenaars en schrijvers voelen zich thuis bij het onvoorspelbare, de kanteling van de realiteit, onthechting of vervreemding. Met de kracht van de verbeelding bieden ze een persoonlijk perspectief op wat er gaande is en halen ze ons even uit de dagelijkse realiteit.

Met die gedachte in het hoofd hebben wij elf kunstenaars en tien auteurs gevraagd een speciaal werk te maken dat reflecteert op de covid19crisis. Het is een zeer gevarieerde groep van net afgestudeerden tot mid career beeldend kunstenaars en schrijvers. Ieder van hen heeft op eigen wijze invulling gegeven aan onze vraag. De bijdragen variëren van tekeningen, schilderijen, sculptuur, foto’s, video, textiel, verhalen tot gedichten. De kunstwerken en teksten laten zien hoe kunstenaars en schrijvers de covid19pandemie ervaren en hoe zij een persoonlijk gevoel universeel verbeelden. De unieke verzameling kunstwerken en teksten is bijeen gebracht in deze publicatie en is daarmee een tijdsopname van de ongekende periode die wij met elkaar doormaken.

Van de beeldend kunstenaars Inez de Brauw, Koen Ebeling Koning, Eddo Hartmann, Gert Jan Kocken, Jennifer Tee, Floris Tilanus en Roy Villevoye is al werk opgenomen in de collectie. Met Salim Bayri, Narges Mohammadi, Rachel de Joode en Sarah Mei Herman werken we voor het eerst.

Sinds de fusie van AMC en VUmc is Kunstzaken uitgebreid met het onderdeel literatuur & geneeskunde, opgezet door Arko Oderwald. Hij heeft auteurs en dichters gevraagd een speciaal verhaal of gedicht te schrijven voor deze uitgave. De bijdragen zijn van Jacobien Erbrink, Christel Grimbergen, Kristien Hemmerechts, Ingmar Heytze, Bert Keizer, Rinske Kegel, Sander Kollaard, Bas Sebus, Erik Solvanger en P.F. Thomése.

Ik dank de kunstenaars en schrijvers dat ze aan onze vraag gehoor hebben gegeven en hun verbeelding met ons hebben gedeeld. Ik hoop dat iedereen die dit leest er vitaliteit en inspiratie uit put.

Sabrina Kamstra Hoofd Kunstzaken en curator Amsterdam UMC

Floris Tilanus (1966) tekent, ontwerpt, componeert, schrijft en maakt boeken. Zijn tekeningen verschijnen regelmatig in dag- en weekbladen. Het eerste contact tussen Amsterdam UMC en Tilanus dateert uit 2017 toen hij voor de promotie van zijn boek ‘Zo is het’ een tekening vol literaire verwijzingen maakte op een schutting in de Utrechtsestraat. Om praktische redenen kon hij die daar niet afmaken. Kunstzaken nodigde hem uit om de tekening verder af te maken op locatie AMC. Hij nam de uitnodiging graag aan en voltooide op een van de pleinen zijn werk ten overstaan van patiënten, medewerkers en bezoekers. Via social media had hij hen gevraagd mee te helpen om literaire onderwerpen aan te dragen. Suggesties zoals Nijntje en Anansi de spin, verwerkte hij in zijn tekening.

In 2018 maakte hij de tekeningen voor een publicatie die aanhaakte op het thema van psychiater en neurowetenschapper Thomas Insel, spreker op de jaarlijkse publiekslezing de Anatomische Les van Amsterdam UMC. Insel vertelde daar hoe de smartphone in de toekomst een rol kan spelen bij het vroegtijdig signaleren van psychische problemen.

De publicatie bestaat uit twee delen. Het ene deel, ‘Waanzin!’, is een bloemlezing van proza en poëzie van bekende auteurs die ook arts of patiënt waren. Het andere deel is het beeldverhaal ‘Sirenes’ van Tilanus.

Nog voordat Tilanus gevraagd werd te reageren op de covid-19pandemie, had hij – toeval of niet – zijn bijdrage voor de opdracht al klaar. Dat zat zo: toen hij de tekening ‘Zo is het’ maakte, had hij de sfeer in het gebouw op locatie AMC goed in zich opgenomen met de serene lichtval aan het eind van de middag en de stilte op de pleinen tijdens het weekend. Erg vergelijkbaar met hoe verlaten het grote gebouw er tijdens de pandemie dagelijks uitziet, doordat heel veel medewerkers thuis werken. En ook op de anders zo drukke poli’s is het rustig omdat de consulten zoveel mogelijk telefonisch worden gedaan.

De verlaten sfeer tijdens de lockdown legde hij, terug in zijn atelier, vast in een serie tekeningen voor het Parool. ‘De lichtstraat van het AMC’ was daar een van. Deze tekening sloot wonderwel aan bij het thema van de opdracht, waardoor we niet verder hoefden te zoeken. Dit was het beeld wat we zochten.