STICHTING GENOOTSCHAP
AMSTERDAM MUSEUM
JAARVERSLAG 2014
1
2
INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding
5
2. Genootschap van Verzamelaars
6
3. Overzicht Kunstschouwen 2013
8
TAFEL NUMISMATIEK
9
TAFEL PRENTEN & TEKENINGEN
12
TAFEL ZILVER
14
TAFEL INTERIEURS
18
TAFEL MODERNE & HEDENDAAGSE KUNST
20
TAFEL KOSTUUMS
22
TAFEL PORSELEIN
24
4. Resultaten Genootschap Amsterdam Museum 2014
26
5. Contactgegevens
28
3
1. INLEIDING De Stichting Genootschap Amsterdam Museum bestaat sinds 1960 als steunstichting van het Amsterdam Museum. Behalve de rol van eigenaar en bruikleengever van een deel van de in 1960 geveilde collectie W.J.R. Dreesmann, heeft sinds 2010 de focus gelegen op het aanhalen van de banden met verzamelaars en kenners. Het Genootschap heeft schouwtafels in het leven geroepen die een paar keer per jaar bij elkaar komen om de collectie van het Amsterdam Museum nader te bestuderen. Tijdens de schouwen verdiepen wij ons in wie een voorwerp gemaakt heeft, waarom het gemaakt is, met welke technieken, hoe het in de collectie terecht is gekomen. Wij verdiepen ons in de achterliggende geschiedenis en kijken naar de kunstzinnige kant. Boeiende lezingen – soms met intense discussies na afloop – worden afgewisseld door stille verwondering over de schitterende verzameling. Dit alles leidt tot groot enthousiasme en veel waardering van conservatoren en verzamelaars voor elkaars kennis. En er volgt meer uit de schouwen, zoals inventarisatieprojecten, collectieboekjes (een reeks van boekjes over onderdelen uit de museumcollectie), schenkingen en tentoonstellingsideeën. De afgelopen jaren zijn de volgende deelgebieden van de museumcollectie vertegenwoordigd in schouwtafels: numismatiek (munten en penningen), prenten en tekeningen, zilver, interieurs, moderne en hedendaagse kunst, kostuums en porselein. Voorbereidingen worden tevens getroffen voor een tafel geschilderde Amsterdamse stadsgezichten. Als een van de aandachtspunten in het verzamelbeleid van het Amsterdam Museum, is dit deelgebied goed vertegenwoordigd in de collectie van het museum en is deze schouwtafel dus een waardevolle toevoeging aan het bestaande aanbod. De eerste schouw van deze tafel zal plaatsvinden in 2015. In totaal zijn er 12 schouwen georganiseerd in 2014, dat brengt de teller op 43 schouwen tot dusver. Over de onderwerpen die het afgelopen jaar aan bod kwamen kunt u verderop in dit jaarverslag lezen. Met bijna 100 vaste deelnemers en 50 experts op deelterreinen, wordt het kennisnetwerk van het Amsterdam Museum almaar uitgebreid. Hechte groepen ontstaan en de betrokkenheid bij het Amsterdam Museum is groot. Dit uit zich bijvoorbeeld in het voorbereiden van inhoudelijke voordrachten, waardoor de collectie van het Amsterdam Museum telkens weer in een nieuw licht wordt geplaatst. De voorbereidingen voor een lustrumviering in 2015 worden reeds getroffen; een feestelijke, gezamenlijke schouw voor alle deelnemers van de schouwen van het Genootschap.
4
In september 2014 namen wij afscheid van conservator Bert Vreeken die helaas zeer kort na zijn pensionering overleed. Bert was sinds 1992 werkzaam als conservator kunstnijverheid en beeldhouwkunst bij het Amsterdam Museum. Zijn speciale aandacht ging uit naar Museum Willet-Holthuysen, het “museumfiliaal” aan de Herengracht. Berts betrokkenheid bij de schouwtafels was groot. In al zijn enthousiasme heeft hij maar liefst drie tafels opgezet: numismatiek, zilver en porselein. Het Amsterdam Museum zal zich Bert blijven herinneren als een erudiet collega met behalve een onuitputtelijke kennis, tevens een uitmuntende smaak én de nodige humor. Hierbij presenteren wij het jaarverslag van het jaar 2014, met daarin een overzicht van de doelstellingen, activiteiten en resultaten van het Genootschap. De groeiende lijsten met schouwen per tafel zijn inmiddels een vast onderdeel van het jaarverslag geworden; een indrukwekkend overzicht van wat er tot nu toe is georganiseerd. Rutger Schimmelpenninck voorzitter bestuur Stichting Genootschap Amsterdam Museum Paul Spies directeur Amsterdam Museum
1De tweede stichting is de Stichting Amsterdam Museum Fonds
5
2. OVER HET GENOOTSCHAP De Stichting Genootschap Amsterdam Museum (kortweg het Genootschap) is een steunstichting van het Amsterdam Museum die het bevorderen van de belangen van dit museum in de meest uitgebreide zin des woords ten doel heeft. Behalve onder meer het beheren en in bruikleen geven van objecten uit de collectie van het Genootschap, zet deze stichting zich in voor het ontwikkelen en bevorderen van een kennis- en netwerkorganisatie van particuliere verzamelaars die actief zijn op de diverse verzamelgebieden van het Amsterdam Museum. Om deze kennis- en netwerkorganisatie van collectioneurs te ontwikkelen en te onderhouden, heeft het Genootschap sinds 2010 een programma van “schouwen” opgezet. Deze zijn ingericht volgens het tafelprincipe. Het Genootschap kent verschillende “schouwtafels” die ieder een prominent collectieonderdeel van het Amsterdam Museum centraal hebben staan. Op de lange termijn leidt het Genootschap tot een waardevol kennisen relatienetwerk voor het Amsterdam Museum ter bevordering van betrokkenheid van verzamelaars bij onderzoek, tentoonstellingsideeën, inventarisatie en onderhoud van de collectie van het Amsterdam Museum en van mogelijkheden voor bruiklenen, schenkingen of nalatenschappen. De Stichting Genootschap Amsterdam Museum is een Algemeen Nut Beogende Instelling en tracht dit doel te bereiken door het uitvoeren van onderstaande werkzaamheden (artikel 3): 1. het beheren van de reeds verworven verzameling en het verwerven van nieuwe zaken betrekking hebbende op de geschiedenis van de stad Amsterdam; 2. het verstrekken van bruiklenen uit de collectie; 3. het ten behoeve van de Stichting Amsterdam Museum (hierna te noemen: Stichting AM) ontwikkelen en bevorderen van kennis- en netwerkorganisaties van verzamelaars, die actief zijn op het werkterrein en de onderwerpen van het Museum; 4. het bevorderen van een goede relatie tussen het Museum en de verschillende voor haar belangrijke publieksgroepen; 5. het ondersteunen van de acquisitieactiviteiten van de Stichting Amsterdam Museum Fonds; 6. het bevorderen van alle andere belangen van het Museum in de ruimste zin des woords.
6
SCHOUWTAFELS Het activiteitenprogramma van het Genootschap is opgezet volgens het tafelprincipe, waarbij de verschillende tafels zich concentreren op prominente collectieonderdelen van het Amsterdam Museum. De volgende tafels zijn tot op heden geformeerd: - TAFEL NUMISMATIEK (sinds 2010) - TAFEL PRENTEN & TEKENINGEN (sinds 2011) - TAFEL ZILVER (sinds 2011) - TAFEL INTERIEURS (2011 t/m 2014) - TAFEL MODERNE & HEDENDAAGSE KUNST (sinds 2011) - TAFEL KOSTUUMS (sinds 2012) - TAFEL PORSELEIN (sinds 2013) Het aantal tafels is in principe niet beperkt en is mede afhankelijk van de vraag en de toegevoegde waarde voor het museum. Iedere tafel heeft een tafelvoorzitter (tafelheer of -dame) en een vaste conservator van het Amsterdam Museum, die samen bepalen wie wordt uitgenodigd om deel te nemen aan een tafelbijeenkomst. Naast een aantal vaste deelnemers kunnen voor specifieke onderwerpen geïnteresseerden incidenteel worden uitgenodigd. Aan een tafelbijeenkomst nemen doorgaans ongeveer 15 personen deel, zowel verzamelaars als kenners.. De tafelvoorzitter en de betrokken conservator bepalen ook de onderwerpen voor een bijeenkomst. Zowel de conservatoren als de deelnemers verzorgen lezingen bij iedere schouw. Tijdens deze kunstschouwen worden kunstobjecten uit de collectie van de stad Amsterdam en/of van de verzamelaars beschouwd. De schouwen worden georganiseerd op verschillende locaties. Het Collectiecentrum van het Amsterdam Museum vormt de thuisbasis voor de schouwen, hier wordt immers de collectie van het museum bewaard. Andere locaties zijn het Amsterdam Museum en Museum WilletHolthuysen en zo nu en dan vindt een excursie buiten de museummuren plaats.
BESTUUR Het bestuur van de Stichting Genootschap bestaat uit: • Mr. R.J. graaf Schimmelpenninck (voorzitter) • Mr. Chr.P. van Eeghen (secretaris/penningmeester) • Drs. E.J. Gerritsen • Mr. F.A.J. van Hall • Mw. Prof. dr. S.J.C. Hemels De bestuursleden ontvangen als zodanig geen bezoldiging, middellijk noch onmiddellijk, anders dan een vergoeding voor gemaakte onkosten.
7
3. OVERZICHT KUNSTSCHOUWEN “De ware verzamelaar is een kunstenaar in het kwadraat. Hij kiest beelden uit en hangt ze aan de wand. Met andere woorden, hij ‘schildert’ een verzameling voor zichzelf.” Marcel Duchamp
8
TAFEL NUMISMATIEK Tafelheer: Rutger Schimmelpenninck Conservator: Bert Vreeken en Judith Gent
Tijdens de schouw in het voorjaar van 2014 zijn er twee lezingen gegeven door deelnemers van de Tafel Numismatiek. Allereerst gaf tafelvoorzitter Rutger Schimmelpenninck een voordracht over brandspuitpenningen; de penningen van de brandweer van Amsterdam. De uitvinding van de brandspuit door Jan van der Heyden in de zeventiende eeuw en de wijze waarop de brandweer in Amsterdam was georganiseerd stond in deze lezing centraal. De tweede voordracht ging over de muntslag van het Koninkrijk Holland, van 1806-1810. Beide lezingen werden ge誰llustreerd met penningen en munten uit de collectie van het Amsterdam Museum. In het najaar heeft de Tafel Numismatiek stilgestaan bij het onderzoek naar de familiepenningen uit de collectie van het Amsterdam Museum. Dit onderzoek is in 2013 van start gegaan, mede dankzij de inspanningen van enkele tafeldeelnemers. De deelcollectie afkomstig van Jhr. Lopez Suasso is vanwege zijn omvang, diversiteit en kwaliteit al eerder onderwerp geweest van voordrachten tijdens de numismatische schouwen; deze keer stond de provinciale muntslag uit deze deelcollectie centraal tijdens een voordracht van een van de tafeldeelnemers.
9
Aantal aanwezigen
#
Datum
Onderwerpen Tafel Numismatiek
1
29/09/2010
• Presentatie van conservator Bert Vreeken over de wijze waarop de numismatische collectie van het Amsterdam Museum bijeen is gekomen • Presentatie over de vergelijking van het verzamelen van penningen met het verzamelen van “gewoon zilver” • Presentatie over Amsterdamse Gildepenningen
6
2
30/03/2011
• Presentatie van Bert Vreeken over de historische introductie en context Amsterdamse noodmunten1578-1673 • Presentatie over de Amsterdamse noodmunt 1578 • Presentatie over de Amsterdamse noodmunt 1672-1673 • Presentatie over noodmunten 1578 en 1672 uit Oost-Nederland • Presentatie over de ontsluiting van de numismatische collectie in de fysieke presentatie en online door Gusta Reichwein (hoofd collecties) en Judith van Gent (medewerker collectie)
9
3
12/10/2011
• Presentatie over Amsterdamse muntgewichtdozen • Preview publicatie Amsterdamse chirurgijnspenningen • Onderzoekskwartier: presenteren van laatste numismatische onderzoeksbevindingen • Bespreking over de ontsluiting van de numismatische collectie
8
4
20/03/2012
• Rondleiding in het Collectiecentrum door Gusta Reichwein • Presentatie over munten & penningen van handelscompagnieën vanuit Amsterdam • Presentatie over munten als herdenkingspenningen • Presentatie over Lutma’s penningkunst (n.a.v. tentoonstelling Hulde in het Teylers Museum)
12
10
5
10/10/2012
• • • • •
6
20/03/2013
• Presentatie van restaurator Paul Born over de verzameling geldkisten in de tentoonstelling De Gouden Eeuw • Presentatie over de penningen van de Amsterdamse fabrikant De Heus • Presentatie over de geschiedenis van de Amsterdamse munthandel • Bespreking van de voortgang van de inventarisatie van huwelijkspenningen en het APN-project
8
7
02/10/2013
• Presentatie over de munten van de Amsterdamse fabrikant De Heus • Presentatie over de muntslag van het Graafschap Holland • Bespreking van de voortgang van de inventarisatie van huwelijkspenningen en het APN-project
7
8
26/03/2014
• Presentatie van tafelheer Rutger Schimmelpenninck over Amsterdamse brandspuitpenningen • Presentatie over de muntslag van het Koninkrijk Holland 1806-1810 • Bespreking van de voortgang van de inventarisatie van huwelijkspenningen en het APN-project
11
9
15/10/2014
• Presentatie over familiepenningen in de collectie van het Amsterdam Museum • Presentatie over de provinciale muntslag uit de collectie van Jhr Lopez Suasso (collectie Amsterdam Museum)
12
Rondleiding in Museum Willet-Holthuysen door Bert Vreeken Presentatie over Oranje insignes, Amsterdam gerelateerd Presentatie over rekenpenningen Presentatie over Amsterdamse wijnkoperspenningen Presentatie van Judith van Gent over de registratie van de penningen- en muntencollectie van het Amsterdam Museum
13
11
TAFEL PRENTEN & TEKENINGEN Tafelheer: Chris van Eeghen Conservator: Norbert Middelkoop en Tom van der Molen
Tijdens de schouw van de Tafel Prenten & Tekeningen in 2014 kwamen bijzondere tekeningen en aquarellen van onder meer GĂŠricault, David, Ingres en Watteau ter tafel. Deze en meer achttiende- en negentiendeeeuwse Franse werken op papier zijn afkomstig uit de deelcollectie van de negentiende-eeuwse verzamelaar Carel Joseph Fodor. Het ging om tekeningen en aquarellen van bijzonder hoge kwaliteit. Fodor kocht de werken toen de kunstenaars nog leefden, in sommige gevallen van de kunstenaar zelf. Hij bracht hiermee een voor Nederland unieke collectie bijeen die ook vandaag de dag tot de absolute top van Nederlandse verzamelingen behoort. In de inleiding van conservator Tom van der Molen werd de verzameling van Fodor toegelicht waarna de werken werden bekeken.
12
Onderwerpen Tafel Prenten & Tekeningen
Aantal aanwezigen
#
Datum
1
02/02/2011
• Schouw van Nederlandse tekeningen uit de verzameling van Carel Joseph Fodor (1801-1860) onder leiding van conservator Norbert Middelkoop
7
2
07/02/2011
• Presentatie van Norbert Middelkoop over de hoogtepunten van de prentencollectie van het Amsterdam Museum
9
3
13/04/2012
• Bezoek aan de privécollectie van een van de tafeldeelnemers • Presentatie over historische tekenmaterialen en technieken
10
4
05/11/2012
• Rondleiding in het Collectiecentrum • Presentatie van David de Haan over zijn onderzoek naar de prentencollectie van Fodor, gevolgd door een schouw van een selectie uit deze verzameling
12
5
16/04/2013
• Presentatie van David de Haan over de tekeningencollectie van Fodor • Schouw van een selectie uit de tekeningencollectie Fodor van het Amsterdam Museum
8
6
22/10/2013
• Schouw van een selectie prenten en tekeningen uit de collectie van de tafelheer
7
7
07/10/2014
• Presentatie van conservator Tom van der Molen over tekeningen en aquarellen uit de collectie van Fodor
10
13
TAFEL ZILVER Tafelheer: Barend van Benthem Conservator: Bert Vreeken en Annemarie den Dekker
14
Roken, snuiven en ruiken. Dat was het onderwerp van de zilverschouw in het voorjaar van 2014 in Museum Willet-Holthuysen. Behalve zilveren voorwerpen uit de museumcollectie, waren er vele voorwerpen uit de privÊcollecties van de deelnemers te zien. Van tabaksdozen en -potten, komforen, de pijp en andere rookattributen, tot snuifdozen, parfumbranders en potpourri’s. En dat alles werd door tafelvoorzitter Barend van Benthem geregisseerd in een tot in de puntjes voorbereide schouw. Bert Vreeken vulde dit aan met een inleiding over de voorwerpen uit de collectie van het Amsterdam Museum. De tweede zilverschouw van 2014 vond plaats in het Collectiecentrum in Amsterdam Noord. Deze schouw ging over de voorwerpen die afkomstig zijn uit de inventaris van de Amsterdamse zilversmeden Helweg die in 2013 door het museum zijn verworven. Aan de hand van deze gereedschappen en een vrijwel volledige collectie modellen van de door hen gemaakte tafel- en dessertcouverts en het schepwerk, gaf de tafelvoorzitter een voordracht over de werkwijze van de Helwegs tussen 1753 en 1965.
15
Aantal aanwezigen
#
Datum
Onderwerpen Tafel Zilver
1
23/03/2011
• Presentatie van conservator Bert Vreeken over de zilvercollectie van het Amsterdam Museum • Presentatie van tafelheer Barend van Benthem over een aantal bijzondere zilveren voorwerpen die in de 19e-eeuw gemaakt zijn voor verlichting
9
2
19/10/2011
• Presentatie van Bert Vreeken over “Twee wasportretjes van Amsterdamse zilversmeden uit de late 18de eeuw vertellen hun verhaal” • Presentaties door een aantal tafeldeelnemers over het meegebrachte zilver
11
3
22/02/2012
• Rondleiding in het Collectiecentrum door Gusta Reichwein (hoofd collecties) • Schouw van zilveren voorwerpen uit de museumcollectie
11
4
26/09/2012
• Rondleiding in Museum Willet-Holthuysen door Bert Vreeken • Schouw van zilveren voorwerpen uit de collectie van het Amsterdam Museum • Schouw van de door deelnemers meegebrachte voorwerpen • Presentatie van Barend van Benthem over heraldiek en de datering van oude zilveren voorwerpen in de collecties van kasteel Twickel in Delden en kasteel Middachten in De Steeg
8
5
13/03/2013
• Presentatie van restaurator Paul Born en een tafeldeelnemer over miniatuurzilver in de collectie van het Amsterdam Museum • Schouw van de door deelnemers meegebrachte voorwerpen
14
6
16/10/2013
• Presentatie van Barend van Benthem over bijzondere veilingen • Presentatie van Bert Vreeken over de veiling W.J.R. Dreesmann en de voorwerpen die het Amsterdam Museum daarvan in de collectie heeft • Schouw van de door deelnemers meegebrachte voorwerpen
18
7
09/04/2014
• Presentatie van Bert Vreeken over een selectie van zilveren voorwerpen uit de museumcollectie rond het thema “roken, snuiven en ruiken” • Schouw van de door deelnemers meegebrachte voorwerpen
13
8
24/09/2014
• Presentatie van Barend van Benthem over tafelzilver van de Amsterdamse zilversmeden Helweg (1753-1965) en hun werkwijze • Schouw van de door deelnemers meegebrachte voorwerpen
13
16
17
TAFEL INTERIEURS Tafelheer: Floris van Hall Conservator: Thijs Boers
Sinds 2011 zijn er vier schouwen georganiseerd rond het thema Amsterdamse historische grachteninterieurs. Na een aantal jaren hebben tafelvoorzitter Floris van Hall en conservator Thijs Boers geconstateerd dat de Tafel Interieurs niet goed binnen het concept van de schouwtafels van het Genootschap past. Bij historische interieurs is immers niet zozeer sprake van verzamelaars, maar – in de meeste gevallen – van bewoners. Het is om die reden dat het bestuur de Tafel Interieurs binnen de Stichting Genootschap Amsterdam Museum in november 2014 heeft opgeheven en de deelnemers hierover heeft geïnformeerd. Wij danken eenieder die met plezier en enthousiasme aan de interieurschouwen hebben deelgenomen.
18
Onderwerpen Tafel Interieurs
Aantal aanwezigen
#
Datum
1
26/06/2011
• Rondleiding in Het Grachtenhuis door gastheer Gerard Krans • Presentatie van Paul Spies over de Collectie Historische Grachteninterieurs van de stad Amsterdam • Presentatie en discussie over het waarborgen van beheer en behouw van historische interieurs door Bureau Monumenten & Archeologie
6
2
10/05/2012
• Rondleiding in het Huis met de Neuzen • Presentatie over de schilder Anthony Elliger • Presentatie over Rococo interieurs in de Amsterdamse stadscollectie
14
3
19/10/2012
• Rondleiding in het Sixhuis • Rondleiding in Museum Willet-Holthuysen door conservator Bert Vreeken
9
4
18/04/2013
• Rondleiding in de Cromhouthuizen door conservator Thijs Boers
8
19
TAFEL MODERNE & HEDENDAAGSE KUNST Tafeldame: Donna Wolf Conservator: Annemarie de Wildt
De Tafel Moderne & Hedendaagse kunst is weer volop aan het schouwen geslagen. In het jaar 2014 is de tafel drie keer bijeen gekomen. De eerste schouw in 2014 stond in het teken van de DéisKa Collectie die in de expositieruimte The Times in het voormalige Handelsbladgebouw werd gepresenteerd. In samenwerking met het Amsterdam Museum is deze ruimte aan de Nieuwezijds Voorburgwal sinds 2013 in gebruik genomen als presentatieruimte voor moderne en hedendaagse kunst die zich verhoudt met (de geschiedenis van) de stad Amsterdam. Bijzondere aandacht ging uit naar het werk van Inti Hernandez, die een artist talk hield over zijn installatiekunstwerken in de openbare ruimte. Ook kunstenaar Alexandra Rouppe van der Voort was aanwezig om een aantal van haar getoonde kunstwerken toe te lichten. Na afloop werd er volop gediscussieerd en nagepraat over de presentaties. De daaropvolgende schouw vond eveneens plaats in The Times en hierin stond het werk van Ran Zhang centraal, een student aan de Rijksacademie die experimenteert met grafische technieken, analoge fotografie en printtechnieken. Na haar artist talk volgde een filosofische discussie over haar onderzoek “living in the age of the image”. De derde schouw ging over het onderwerp “verzamelen”. Op uitnodiging van tafeldame Donna Wolf vond de schouw bij haar thuis plaats, waar zij de deelnemers van de schouwtafel rondleidde door haar privécollectie. De aanwezigen kregen de gelegenheid iets over hun eigen verzameling te vertellen. Waarom en hoe is men begonnen met verzamelen? Is iemand al een verzamelaar vanaf de eerste aankoop, of bereikt men juist na vele aankopen het point of no return en kan men dan pas een echte verzamelaar worden genoemd? Conservator Annemarie de Wildt vertelde over een aanwinst van het museum: het Kabramasker dat ook een rituele functie vervult. Een bijzonder persoonlijk gesprek kwam tot stand over de kunst van het verzamelen, bekeken vanuit zowel het perspectief van de particuliere verzamelaar als van een museum.
20
#
Datum
Onderwerpen Tafel Moderne & Hedendaagse Kunst
Aantal aanwezigen
1
09/12/2011
• Presentatie van de foto’s uit de serie museumzichten • Presentatie en discussie over de invloed van museale context op de perceptie van de toeschouwer
10
2
23/01/2014
• Bezichtiging tentoonstelling Déiska Collectie in The Times • Presentatie door kunstenaar Inti Hernandez
10
3
27/05/2014
• Bezichtiging tentoonstelling in The Times • Presentatie door kunstenaar Ran Zhang
7
4
18/11/2014
• Ontvangst bij tafeldame Donna Wolf met een rondleiding door de privécollectie • Presentaties van de deelnemers over de eigen verzamelingen
10
21
TAFEL KOSTUUMS Tafeldame: Jacoba de Jonge Conservator: Annemarie den Dekker en Leonie Sterenborg
22
Tijdens de kostuumschouw in het voorjaar van 2014 stond een prachtige collectie kostuums uit de jaren ’30 van de 20ste eeuw opgesteld op paspoppen in het Collectiecentrum. De kostuums – overwegend zwierige, gedessineerde japonnen – waren afkomstig van een van de verzamelaars, die tevens een presentatie over het onderwerp had voorbereid. Bloemmotieven en wijde rokken kwamen uitgebreid aan bod. Ter vergelijking waren tevens kostuums en accessoires uit de museumcollectie te bezichtigen; een interessante wisselwerking. De Tafel Kostuums is voor de tweede keer op bezoek geweest in het depot van Museum Rotterdam. Conservator Sjouk Hoitsma had een selectie gemaakt van japonnen uit de jaren ’30 tot en met ’50, afkomstig uit één familie. Ook werd gekeken naar stalenboeken van de Kralingse Katoendrukkerij, naar aanleiding van de voorbereidingen voor de tentoonstelling “Echte Rotterdammers, wat maken we nou” over ambachten in Rotterdam. Tot slot werd een hoedenmachine van het Rotterdamse bedrijf Grabo bekeken. De machine werd op dat moment gereed gemaakt om in de tentoonstelling weer in gebruik genomen te worden.
23
Aantal aanwezigen
#
Datum
1
18/01/2012
• Presentatie van tafeldame Jacoba de Jonge over de vergankelijkheid van textiel, gevolgd door het schouwen van voorwerpen uit de persoonlijke collectie van Jacoba de Jonge • Presentatie van juniorconservator Leonie Sterenborg over de textielcollectie van het Amsterdam Museum, gevolgd door het schouwen van voorwerpen uit de collectie van het Amsterdam Museum
6
2
21/06/2012
• Presentatie over 17de en 18de-eeuwse babykleding • Schouw van de door tafeldeelnemers meegebrachte voorwerpen en een selectie van vroege kinderkleding uit de collectie van het Amsterdam Museum
10
3
11/10/2012
• Schouw van de door tafeldeelnemers meegebrachte voorwerpen en een selectie van Empire japonnen uit de collectie van het Amsterdam Museum • Presentatie van twee meegebrachte modeprenten
9
4
14/02/2013
• Bezoek aan het depot van Museum Rotterdam • Presentatie van conservator Sjouk Hoitsma over Empirekleding en -borduursels (1795-1815) • Schouw van de door tafeldeelnemers meegebrachte voorwerpen en een selectie van kostuums uit de collectie van Museum Rotterdam
8
5
14/06/2013
• Presentatie over tamboereertechnieken • Schouw van de door tafeldeelnemers meegebrachte voorwerpen en een selectie van kostuums uit de collectie van het Amsterdam Museum
7
6
01/11/2013
• Presentatie over de poffer en andere hoofddeksels met bloemdecoraties • Schouw van de door tafeldeelnemers meegebrachte voorwerpen en een selectie van accessoires uit de collectie van het Amsterdam Museum
9
7
20/3/2014
• Presentatie over mode uit de jaren ’30 van de 20ste eeuw • Schouw van de door tafeldeelnemers meegebrachte voorwerpen en een selectie van kostuums uit de collectie van het Amsterdam Museum
8
8
21/08/2014
• Bezoek aan het depot van Museum Rotterdam • Presentatie van conservator Sjouk Hoitsma en schouw van mode uit de jaren ’30 in de collectie van Museum Rotterdam • Schouw van de door tafeldeelnemers meegebrachte voorwerpen
6
24
Onderwerpen Tafel Kostuums
25
TAFEL PORSELEIN Tafelheer: Jan Daan van Dam Conservator: Annemarie den Dekker en Thijs Boers
Na de aftrap van de Tafel Porselein in 2013, hebben er in 2014 twee succesvolle vervolgschouwen plaatsgevonden. De schouw in het voorjaar was een kennismaking voor de deelnemers met het Collectiecentrum in Amsterdam Noord. Na een rondleiding door de depots – uiteraard met speciale aandacht voor de collectie porselein – gaf tafelvoorzitter Jan Daan van Dam een voordracht over theeserviezen en hoe dit fenomeen zich in de loop der tijd ontwikkelde. Daarbij kwam een selectie van bijzondere voorwerpen uit de collectie van het Amsterdam Museum ter tafel. Op uitnodiging van conservator Vincent Boele (Hermitage Amsterdam) bracht de Tafel Porselein tijdens de tweede schouw van 2014 een bezoek aan de tentoonstelling Dining with the tsars. Deze exclusieve voorproef – de tentoonstelling zou enkele dagen later openen voor het publiek – maakte het mogelijk om de acht getoonde serviezen uit de collectie van de Hermitage St. Petersburg nauwkeurig te bekijken onder begeleiding van twee Russische conservatoren. De tentoonstelling vertelde het verhaal van de exorbitante bal- en banketcultuur aan het Russische tsarenhof. Topstukken waren de serviezen van Catharina de Grote, zoals het Groene Kikkerservies (Wedgwood, Engeland), het ooit bijna duizenddelige Cameeënservies (Sèvresporseleinfabriek, Parijs, voor het eerst tentoongesteld met verguld zilveren bestek) en het Berlijnse Dessertservies (Königliche Porzellan-Manufaktur Berlin).
26
Onderwerpen Tafel Porselein
Aantal aanwezigen
#
Datum
1
30/10/2013
• Presentatie van conservator Bert Vreeken over de porseleincollectie van het Amsterdam Museum • Schouw van een selectie van porselein uit de collectie Amsterdam Museum
8
2
21/05/2014
• Rondleiding in het Collectiecentrum door conservator Annemarie den Dekker • Presentatie van tafelheer Jan Daan van Dam over theeserviezen in de collectie van het Amsterdam Museum
9
3
01/09/2014
• B ezoek aan de tentoonstelling Dining with the Tsars in de Hermitage Amsterdam
9
27
4. RESULTATEN GENOOTSCHAP AMSTERDAM MUSEUM 2014 SCHENKINGEN Behalve een gevarieerd programma aan schouwen, heeft het jaar 2014 verscheidene resultaten opgeleverd voor het Amsterdam Museum. Door hun betrokkenheid bij de schouwen, krijgen de deelnemende verzamelaars een goed inzicht in de veelzijdige collectie van het Amsterdam Museum. Tegelijkertijd ziet men ook waar de hiaten liggen in de museumcollectie. Met als prachtig resultaat, dat vele verzamelaars inmiddels schenkingen hebben gedaan aan het Amsterdam Museum en aan de Stichting Genootschap Amsterdam Museum. Het Amsterdam Museum is uiteraard zeer dankbaar dat de collectie van de stad Amsterdam hiermee kan worden verrijkt. Van een van de verzamelaars heeft het Amsterdam Museum een 17de-eeuwse haardplaat gedeeltelijk geschonken gekregen. Dit soort platen, de naam zegt het al, stond in de haard tegen de achterwand en functioneerde als een extra warmtebron. De warmte van het vuur werd opgenomen door de plaat en gaf deze weer af aan de ruimte. Bovendien beschermde een haardplaat de achterwand van de haard: door een zwakke achterwand zou brand kunnen ontstaan. Daarnaast had een haardplaat ook een decoratieve functie. Op deze haardplaat wordt het gekroonde stadswapen geflankeerd door twee heraldische leeuwen, met daaronder het jaar 1663. Aan de bovenzijde houden twee putti een hoorn des overvloeds vast waarin zich, in plaats van het traditionele fruit en bloemen, geldstukken bevinden. Een verwijzing naar de overvloed en rijkdom van de stad Amsterdam.
ONDERZOEKSPROJECTEN EN COLLECTIEBOEKJES Een andere wijzen waarop verzamelaars hun betrokkenheid bij het Amsterdam Museum tonen, is het beschikbaar stellen van hun deskundigheid op het gebied van collectie-onderdelen van het museum. Dankzij het ruimhartig delen van hun kennis, is het voor het Amsterdam Museum mogelijk om uitvoerig onderzoek naar de collectie te blijven uitvoeren, hierover te publiceren en deze kennis in tentoonstellingen en online toegankelijk te maken voor het publiek. Het onderzoek naar de kostuumcollectie waaraan tafeldame Jacoba de Jonge haar medewerking voorgaande jaren verleende, heeft in 2014 een vervolg gekregen in het onderzoek en de ontsluiting van accessoires uit de textielcollectie. Waaiers, parasols, hoeden, schoenen, tassen, kragen, ceinturen, en nog veel meer accessoires werden stuk voor stuk bekeken, onderzocht, beschreven en gefotografeerd. Alles is digitaal toegankelijk gemaakt en te raadplegen via de online collectie en middels een wekelijkse blog, verzorgd door conservator Leonie Sterenborg. Dankzij de inzet van Jacoba de Jonge en een aantal vrijwilligers werden er meer dan 1200 accessoires onderzocht en gefotografeerd. Een selectie uit de accessoirecollectie zal in een collectieboekje worden samengebracht. Het accessoireproject is tevens mogelijk gemaakt door een particuliere schenking van een van de verzamelaars die bij het Genootschap betrokken is.
28
Een ander project dat zonder de kennis en bevlogenheid van de tafeldeelnemers niet mogelijk was geweest, is het onderzoek en de ontsluiting van de familiepenningen in de museumcollectie. Samen met Judith van Gent (conservator Tafel Numismatiek) werkt een aantal tafeldeelnemers al geruime tijd aan het in kaart brengen van alle familiepenningen en in het bijzonder de huwelijkspenningen. Het resultaat verschijnt in 2015 in een collectieboekje.
PROJECTONDERSTEUNING AMSTERDAM MUSEUM De Stichting Genootschap Amsterdam Museum heeft in het verleden vele publicaties van het Amsterdam Museum geholpen tot stand te komen. In 2014 heeft het Genootschap een bijdrage beschikbaar gesteld aan een publicatie waar wel heel bijzondere connectie mee bestaat: het boek van conservator Bert Vreeken over het verzamelaarsechtpaar Abraham en Louisa Willet-Holthuysen. Tegen de achtergrond van het 19de-eeuwse Amsterdam wordt beschreven hoe ze woonden aan de Herengracht en een groeiende collectie kunstvoorwerpen en boeken aanlegden. Bert Vreeken promoveerde in 2010 op Museum WilletHolthuysen. Hij begon met het schrijven van dit boek, maar na zijn plotselinge overlijden in 2014 werd het boek voltooid door zijn collega’s. Het boek verschijnt in het voorjaar van 2015.
29
5. CONTACTGEGEVENS Wat kunt u voor het Genootschap Amsterdam Museum betekenen? De Amsterdamse stadscollectie van ruim 90.000 objecten bestaat voor een belangrijk gedeelte uit schenkingen en nalatenschappen van Amsterdammers zoals Adriaan van der Hoop, Carl Joseph Fodor en Abraham en Louisa WilletHolthuysen en de familie Van Eeghen. Jaarlijks schenken zij die Amsterdam een warm hart toedragen bedragen voor acquisities of directe toevoegingen aan de collectie. De afgelopen jaren zijn er daarnaast onderzoeksprojecten mede mogelijk gemaakt door de inzet en betrokkenheid van de verzamelaars die bijeenkomen tijdens de schouwen. Het Amsterdam Museum is voortdurend bezig de eigen collectie te ontsluiten, onderzoeken, beschrijven, fotograferen en digitaliseren en kan de hulp van verzamelaars en kenners hierbij goed gebruiken. Het is ook mogelijk een bedrag te schenken met het doel juniorconservatoren de kans te geven om werkervaring op te doen en zich verder te ontwikkelen. Wilt u meer weten over het schenken van (kunst-)voorwerpen aan het Amsterdam Museum of aan het Genootschap, de fiscale voordelen van een donatie of over de mogelijkheid een juniorconservator in staat te stellen om onderzoeksprojecten uit te voeren, dan kunt u contact opnemen met Rixt Wieringa. Ook voor andere vragen over de Stichting Genootschap Amsterdam Museum staat zij u graag te woord.
Rixt Wieringa E: genootschap@amsterdammuseum.nl T: 020-5231721 Stichting Genootschap Amsterdam Museum — Postbus 3302 1001 AC Amsterdam T +31 20 5231 822 genootschap@amsterdammuseum.nl — www.amsterdammuseum.nl www.willetholthuysen.nl
30
31
STICHTING GENOOTSCHAP
AMSTERDAM MUSEUM
32