ΑΣ ΙΑ
ΕΛ ΙΔ Ο
Υ
ΑΝ ΑΣ Τ
Κεφ.9ο Νευρικό σύστημα ΠΕ
ΧΤ
Περιφερικό νευρικό σύστημα Κεντρικό νευρικό σύστημα Ερωτήσεις βιβλίου ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ
Ρόλος του νευρικού συστήματος Σύστημα αισθητηρίων οργάνων
ΑΣ ΙΑ
Υποδοχή ερεθισμάτων από το εξωτερικό περιβάλλον
ΑΝ ΑΣ Τ
Μεταβίβαση ερεθισμάτων
ΕΛ ΙΔ Ο
Υ
Νευρικό σύστημα
Κατάλληλες εντολές στους μυς & στους αδένες (ενδοκρινικό σύστημα)
ΠΕ
ΧΤ
Επεξεργασία ερεθισμάτων
Ομοιόσταση
Διατήρηση σταθερού εσωτερικού περιβάλλοντος & συντονισμός όλων των οργάνων και συστημάτων ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ
Δομή του νευρικού συστήματος
ΠΕ
ΧΤ
ΑΣ ΙΑ
ΕΛ ΙΔ Ο
Υ
ΑΝ ΑΣ Τ
Περιφερικό νευρικό σύστημα (ΠΝΣ)
• Αποτελείται από τα νεύρα • Συνδέει το περιβάλλον με το ΚΝΣ
Κεντρικό νευρικό σύστημα (ΚΝΣ)
ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ
• Εγκέφαλος • Νωτιαίος μυελός
Περιφερικό νευρικό σύστημα
ΕΛ ΙΔ Ο
Υ
ΑΝ ΑΣ Τ
ΑΣ ΙΑ
Νεύρα: είναι δέσμες από νευράξονες που συγκρατούνται με τη βοήθεια συνδετικού ιστού Ενδιάμεσα συναντούμε τα γάγγλια που είναι σώματα νευρικών κυττάρων
Νωτιαία νεύρα
ΠΕ
ΧΤ
Εγκεφαλικά νεύρα
12 ζεύγη
31 ζεύγη
(κεφαλή, λαιμός)
(αυχένας, κορμός, άκρα)
ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ
Αισθητικά
ΑΣ ΙΑ
Εγκεφαλικά νεύρα
ΑΝ ΑΣ Τ
Κινητικά
ΠΕ
ΧΤ
ΕΛ ΙΔ Ο
Υ
Μικτά
ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ
Λαμβάνουν ερεθίσματα Στέλνουν εντολές
Κάνουν και τα δύο
ΑΣ ΙΑ ΑΝ ΑΣ Τ Υ ΕΛ ΙΔ Ο ΧΤ ΠΕ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ
Νωτιαία νεύρα
Κάνουν και τα δύο
ΠΕ
ΧΤ
ΕΛ ΙΔ Ο
Υ
ΑΝ ΑΣ Τ
ΑΣ ΙΑ
Μικτά
ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ
Είναι οι διαδρομές που ακολουθούν τα μηνύματα μέσα στο νευρικό σύστημα
Τι κάνουν;
ΑΝ ΑΣ Τ
ΑΣ ΙΑ
Κατηγορίες
ΕΛ ΙΔ Ο ΧΤ ΠΕ
Νευρικές οδοί
Υ
Κινητικές ή φυγόκεντρες
Αισθητικές ή κεντρομόλες
ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ
Μεταφέρουν νευρικές ώσεις από το ΚΝΣ προς τα εκτελεστικά όργανα Μεταφέρουν νευρικές ώσεις από την περιφέρεια στο ΚΝΣ
ΠΕ
ΧΤ
ΕΛ ΙΔ Ο
Υ
ΑΝ ΑΣ Τ
ΑΣ ΙΑ
Το αντανακλαστικό τόξο: η απλούστερη νευρική οδός
ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ
ΑΣ ΙΑ
Μερικές μορφές επεξεργασίας γίνονται στο νωτιαίο μυελό χωρίς οδηγίες από τον εγκέφαλο
ΕΛ ΙΔ Ο
Υ
Γίνονται όταν χρειάζονται γρήγορες αποκρίσεις, όπως πχ. σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης
ΠΕ
ΧΤ
Είναι ακούσιες, αυτόματες απαντήσεις που δίνει ο οργανισμός σε αλλαγές που γίνονται μέσα ή έξω από το σώμα
ΑΝ ΑΣ Τ
Αντανακλαστικά
ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ
Βοηθούν στην ομοιόσταση του οργανισμού
Ποια αντανακλαστικά ξέρετε; ΑΣ ΙΑ
Απομάκρυνση από θερμό ή αιχμηρό
ΧΤ
Κατάποση
ΠΕ
Θηλασμός
ΕΛ ΙΔ Ο
Υ
ΑΝ ΑΣ Τ
Ανοιγοκλείσιμο των βλεφάρων
ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ
Αντανακλαστικό της επιγονατίδας
ΠΕ
ΧΤ
ΕΛ ΙΔ Ο
Υ
ΑΝ ΑΣ Τ
ΑΣ ΙΑ
Το αντανακλαστικό της επιγονατίδας
ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ
ΠΕ
ΧΤ
ΕΛ ΙΔ Ο
Υ
ΑΝ ΑΣ Τ
ΑΣ ΙΑ
Τι περιλαμβάνει ένα αντανακλαστικό τόξο
ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ
ΠΕ
ΧΤ
ΕΛ ΙΔ Ο
Υ
ΑΝ ΑΣ Τ
ΑΣ ΙΑ
Ερωτήσεις αξιολόγησης (σελ.180)
ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ
ΑΣ ΙΑ
ΠΕ
ΧΤ
ΕΛ ΙΔ Ο
Υ
ΑΝ ΑΣ Τ
Κεντρικό νευρικό σύστημα: σελ.164-174
ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ
ΑΣ ΙΑ
Κεντρικό νευρικό σύστημα Νωτιαίος μυελός
Εγκέφαλος
ΑΝ ΑΣ Τ
(μέσα στο σπονδυλικό σωλήνα)
ΧΤ
Κεντρικός σπονδυλικός σωλήνας
ΠΕ
Κοιλίες του εγκεφάλου
ΕΛ ΙΔ Ο
Υ
(μέσα στο κρανίο)
Εγκεφαλονωτιαίο υγρό (ΕΝΥ) ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ
Εγκεφαλονωτιαίο υγρό (ΕΝΥ)
ΠΕ
ΧΤ
ΕΛ ΙΔ Ο
Υ
ΑΝ ΑΣ Τ
ΑΣ ΙΑ
• Παράγεται στις κοιλίες του εγκεφάλου • Κυκλοφορεί ανάμεσα στις μήνιγγες (δηλ. τις μεμβράνες που περιβάλλουν τον εγκέφαλο & το νωτιαίο μυελό) • Περιέχει νερό, θρεπτικά και άλλα συστατικά • Μειώνει τους κραδασμούς • Είναι υπεύθυνο για τη στήριξη & θρέψη του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού
ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ
Νωτιαίος μυελός: λεπτή, κυλινδρική στήλη νευρικού ιστού που προστατεύεται μέσα στο σπονδυλικό σωλήνα
ΠΕ
ΧΤ
ΕΛ ΙΔ Ο
Υ
ΑΝ ΑΣ Τ
ΑΣ ΙΑ
• Από αυτόν ξεκινούν τα 31 ζεύγη νωτιαίων νεύρων • Είναι υπεύθυνος για τις αντανακλαστικές αποκρίσεις • Στις 2 διογκώσεις του (αυχενική & οσφυϊκή) ξεκινούν τα νεύρα για τα άνω & κάτω άκρα αντίστοιχα • Αποτελείται εσωτερικά από φαιά ουσία (σώματα νευρικών κυττάρων) σε σχήμα πεταλούδας • Αποτελείται εξωτερικά από λευκή ουσία (προεξοχές νευρικών κυττάρων που συνδέουν όλο το σώμα με τον εγκέφαλο) ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ
ΠΕ
ΧΤ
ΕΛ ΙΔ Ο
Υ
ΑΝ ΑΣ Τ
ΑΣ ΙΑ
Όψη νωτιαίου μυελού στον αυχένα
ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ
ΑΝ ΑΣ Τ
Παρεγκεφαλίδα
ΠΕ
ΧΤ
ΕΛ ΙΔ Ο
Υ
Εγκεφαλικά ημισφαίρια
ΑΣ ΙΑ
Εγκέφαλος
ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ
Στέλεχος
Εγκέφαλος Παρεγκεφαλίδα
Υ
ΕΛ ΙΔ Ο
Η επιμήκης αύλακα χωρίζει τα ημισφαίρια σε δεξί & αριστερό
ΑΝ ΑΣ Τ
Αποτελούνται από τις έλικες & τις αύλακες ???
Στέλεχος
ΑΣ ΙΑ
Εγκεφαλικά ημισφαίρια
ΠΕ
ΧΤ
Άλλες μεγάλες αύλακες χωρίζουν το κάθε ημισφαίριο σε λοβούς
Το εξωτερικό στρώμα φαιάς ουσίας αποτελεί το φλοιό που είναι υπεύθυνος για όλες τις συνειδητές λειτουργίες ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ
Λειτουργικές περιοχές του εγκεφάλου: φλοιός • Κινητικές περιοχές- μετωπιαίος λοβός: ελέγχουν τις κινήσεις των σκελετικών μυών συγκεκριμένων
ΑΣ ΙΑ
τμημάτων του σώματος
ΑΝ ΑΣ Τ
• Αισθητικές περιοχές: σωματικές ή γενικές
ΕΛ ΙΔ Ο
Υ
αισθήσεις (θερμοκρασία, αφή, πίεση, πόνος) =
ΠΕ
όσφρησης, όρασης
ΧΤ
βρεγματικός λοβός & χωριστά κέντρα ακοής,
• Συνειρμικές περιοχές- σε όλο το φλοιό:
ανώτερες πνευματικές λειτουργίες (μνήμη, κρίση, αιτιολόγηση, έκφραση μέσω του λόγου, συναισθήματα)
ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ
ΠΕ
ΧΤ
ΕΛ ΙΔ Ο
Υ
ΑΝ ΑΣ Τ
ΑΣ ΙΑ
Κινητικές, αισθητικές & συνειρμικές περιοχές του εγκεφάλου
ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ
ΠΕ
ΧΤ
ΕΛ ΙΔ Ο
Υ
ΑΝ ΑΣ Τ
ΑΣ ΙΑ
Περιοχές μετωπιαίου & βρεγματικού λοβού
ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ
ΑΣ ΙΑ ΑΝ ΑΣ Τ Υ ΕΛ ΙΔ Ο ΧΤ ΠΕ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ
Εγκέφαλος
ΑΣ ΙΑ
Εγκεφαλικά ημισφαίρια
Στέλεχος
ΕΛ ΙΔ Ο
Υ
ΑΝ ΑΣ Τ
Παρεγκεφαλίδα
ΠΕ
ΧΤ
Αποτελείται κυρίως από λευκή ουσία Κέντρο ελέγχου & συντονισμού των κινήσεων Κέντρο διατήρησης του μυικού τόνου & της ισορροπίας ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ
Εγκέφαλος Παρεγκεφαλίδα
Στέλεχος
ΧΤ
ΕΛ ΙΔ Ο
Υ
ΑΝ ΑΣ Τ
ΑΣ ΙΑ
Θάλαμος: συνδέει το φλοιό του εγκεφάλου με το υπόλοιπο σώμα
ΠΕ
Εγκεφαλικά ημισφαίρια
Υποθάλαμος: κέντρο ομοιόστασης του οργανισμού, ρυθμίζει τον ύπνο, ελέγχει την υπόφυση, ελέγχει το αυτόνομο νευρικό σύστημα
Προμήκης μυελός: ελέγχει την αναπνοή, την καρδιακή λειτουργία & την αρτηριακή πίεση ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ
ΠΕ
ΧΤ
ΕΛ ΙΔ Ο
Υ
ΑΝ ΑΣ Τ
ΑΣ ΙΑ
Ερωτήσεις αξιολόγησης: 3,4,5 (σελ.181)
ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ
Ανώτερες πνευματικές λειτουργίες Μάθηση
ΧΤ
ΕΛ ΙΔ Ο
Υ
ΑΝ ΑΣ Τ
• Είναι η διαδικασία απόκτησης νέας γνώσης
ΠΕ
• Είναι η ικανότητα αποθήκευσης & ανάκλησης πληροφοριών (ήχοι, εικόνες, οσμές, γνώσεις)
ΑΣ ΙΑ
Μνήμη
ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ
Συμπεριφορά • Είναι το σύνολο των απαντήσεων που δίνει ο οργανισμός σε μεταβολές του περιβάλλοντος
Μνήμη απαραίτητη προϋπόθεση
ΑΣ ΙΑ
για μάθηση, λόγο,
• Πραγματοποιείται σε στάδια: Βραχυπρόθεσμη μνήμη ή μνήμη εργασίας (λίγα λεπτά) => μετωπιαίος λοβός Μακροπρόθεσμη μνήμη (η ικανότητα του εγκεφάλου να αποθηκεύει πληροφορίες είναι απεριόριστη) => ιππόκαμπος, κροταφικός λοβός
αιτιολόγηση, λύση
ΑΝ ΑΣ Τ
προβλημάτων κλπ.
προσαρμογή της
ΠΕ
οι πληροφορίες που
ΧΤ
συμπεριφοράς του ατόμου
ΕΛ ΙΔ Ο
Υ
απαραίτητη για την
αποθηκεύονται συλλέγονται
μέσω αισθητηρίων οργάνων
ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ
ΑΝ ΑΣ Τ Υ ΕΛ ΙΔ Ο
ΠΕ
ΧΤ
περιλαμβάνει πολλά κυκλώματα νευρώνων από διάφορες περιοχές του εγκεφάλου απαιτεί συνδυασμό πληροφοριών σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να παρατηρηθεί απώλεια μνήμηςαμνησία
ΑΣ ΙΑ
Μακρόχρονη μνήμη
ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ
ΑΣ ΙΑ ΑΝ ΑΣ Τ Υ ΕΛ ΙΔ Ο ΧΤ ΠΕ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ
ΑΣ ΙΑ
ΑΝ ΑΣ Τ
ΕΛ ΙΔ Ο
Υ
Ευαισθητοποίηση
• Επαναλαμβανόμενη έκθεση του οργανισμού σε επώδυνο ερέθισμα => ταχύτερη αντίδραση
ΧΤ
Συνειρμική μάθηση
• Συσχετισμός 2 η περισσότερων ερεθισμάτων
ΠΕ
Μάθηση
• Αναγνώριση ενός ερεθίσματος ως μη σημαντικού, ώστε να μην αντιδρούμε σε αυτό
Εξοικείωση/ εθισμός
Αντίληψη
• Ανάκληση από τη μνήμη προηγούμενων εμπειριών & χρήση για επίλυση προβλημάτων
ΑΝ ΑΣ Τ
ΑΣ ΙΑ
Εξοικείωση/ • Οδηγεί σε αγνόηση ή ένταση της εθισμός & αντίδρασης ευαισθητοποίηση • Υπεύθυνη είναι η αμυγδαλή & η παρεγκεφαλίδα
ΠΕ
ΧΤ
ΕΛ ΙΔ Ο
Υ
Μη συνειρμική μνήμη
ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ
ΑΣ ΙΑ ΑΝ ΑΣ Τ Υ ΕΛ ΙΔ Ο ΧΤ ΠΕ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ
• Οδηγεί σε σημαντική αλλαγή της συμπεριφοράς • Υπεύθυνη είναι η αμυγδαλή & η παρεγκεφαλίδα
ΑΝ ΑΣ Τ Υ ΕΛ ΙΔ Ο
ΧΤ
ΠΕ
Το πείραμα του Παβλώφ (Νόμπελ Ιατρικής 1904)
ΑΣ ΙΑ
Κλασική συνειρμική μάθηση ή αλλιώς εξαρτημένο αντανακλαστικό
ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ
ΑΣ ΙΑ ΑΝ ΑΣ Τ Υ ΕΛ ΙΔ Ο ΧΤ ΠΕ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ
ΑΝ ΑΣ Τ
Υ
ΕΛ ΙΔ Ο
ΠΕ
ΧΤ
Διαμορφώνεται από την αλληλεπίδραση γενετικών & περιβαλλοντικών παραγόντων
ΑΣ ΙΑ
Συμπεριφορά
• Ενστικτώδης συμπεριφορά => καθορίζεται από το γενετικό μας υλικό & δεν τροποποιείται από το περιβάλλον (στερεότυπες απαντήσεις: αντανακλαστικά, εκφράσεις προσώπου) • Συμπεριφορά που τροποποιείται με τη μάθηση => ανατροφή, εκπαίδευση, παιδεία (απλούστερη μορφή, η εξοικείωση & η ευαισθητοποίηση) ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ
ΠΕ ΧΤ ΕΛ ΙΔ Ο Υ
ΑΝ ΑΣ Τ
ΑΣ ΙΑ
Αυτόνομο νευρικό σύστημα (ΑΝΣ)
ΠΕ
ΧΤ
ΕΛ ΙΔ Ο
Υ
ΑΝ ΑΣ Τ
ΑΣ ΙΑ
Περιλαμβάνει κέντρα του ΚΝΣ & κινητικά νεύρα Λειτουργεί συνεχώς με ακούσιο τρόπο Οι λειτουργίες του ρυθμίζονται κυρίως από αντανακλαστικά Έχει ένα βαθμό αυτονομίας από τον εγκέφαλο & το νωτιαίο μυελό Παρόλα αυτά, ελέγχεται από τον εγκέφαλο, κυρίως τον προμήκη μυελό, τον υποθάλαμο και άλλα κέντρα ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ
ΑΝ ΑΣ Τ
ΑΣ ΙΑ
ΑΝΣ
Αύξηση καρδιακού παλμού
ΠΕ
Διαστολή κόρης οφθαλμού
Παρα-συμπαθητικό
(κατάσταση ηρεμίας)
ΧΤ
ΕΛ ΙΔ Ο
(έκτακτη ανάγκη)
Υ
Συμπαθητικό
ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ
Συστολή κόρης οφθαλμού
Μείωση καρδιακού παλμού
ΠΕ ΧΤ ΕΛ ΙΔ Ο Υ
ΑΝ ΑΣ Τ
ΑΣ ΙΑ
ΠΕ
ΧΤ
ΕΛ ΙΔ Ο
Υ
ΑΝ ΑΣ Τ
ΑΣ ΙΑ
Ερωτήσεις βιβλίου
ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ