Οκτώβριος 2013
Πεζοπορικός Όμιλος Ηρακλείου
ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΚΑΣΤΡΑ
στην
ΚΡΗΤΗ
Βυζαντινές οχυρώσεις στην Κρήτη του Νίκου Γιγουρτάκη
Όπως είναι γνωστό, η βυζαντινή παρουσία στην Κρήτη μετά την ύστερη ρωμαϊκή εποχή
διακόπτεται από την αραβική κατάκτηση (826961 μ.Χ.). Έτσι, η πριν από την αραβοκρατία
περίοδος ονομάζεται Α΄ Βυζαντινή περίοδος και η μετά το 961 περίοδος (μέχρι την ενετική
κατάκτηση το 1206), Β΄ Βυζαντινή περίοδος. Κατά τη βυζαντινή εποχή το νησί της Κρήτης
περιεχόμενα Βυζαντινές οχυρώσεις στην Κρήτη Οκτώ βυζαντινά οχυρά στο νομό Ηρακλείου Παρουσίαση των οχυρών
1 1 2-7
Βιβλιογραφία
7
Γλωσσάριο
8
Γεωγραφικές συντεταγμένες
8
διαδραμάτισε εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στον
σημερινό Ηράκλειο), έγινε το αραβικό ορμητήριο από
Η διακίνηση αγαθών μέσω του εμπορίου αλλά και
προσπόριζαν τεράστια ποσά αλλά και αιχμαλώτους
περιοχή του νότιου Αιγαίου απαιτούσε ασφαλή
Κυκλάδων και των ακτών της Πελοποννήσου, με
και αποτελεσματική διοίκηση στο νησί. Ήδη, από
καταστροφή το 904 της Θεσσαλονίκης. Μετά από
ανησύχησαν την κεντρική εξουσία του Βυζαντίου
Κρήτης από τους Βυζαντινούς, η εκστρατεία με
οχυρωματικού σχεδίου με την τείχιση των
στέφθηκε με επιτυχία. Στα 961 η Κρήτη επανέρχεται
οχυρωμένων ακροπόλεων στην ενδοχώρα. Η
βυζαντινής εξουσίας είχε ως κύριο μέλημά της την
Κρήτης αλλά και ολόκληρου του Βυζαντίου ήλθε
με την ίδρυση (ή συμπλήρωση των ήδη υπαρχόντων)
824/26 σε συνδυασμό με την αραβική κατάκτηση
καμινόβιγλες* αποτέλεσαν ένα εκτεταμένο
πραγματικότητα, οι Βυζαντινοί έχασαν την
του. Αργότερα, κατά τη διάρκεια της ενετοκρατίας
Αιγαίου και κατ’ επέκταση της Ανατολ. Μεσογείου.
χρησιμοποιήθηκαν από τους Ενετούς ως έδρες των
γεωστρατηγικό χάρτη της Ανατολικής Μεσογείου.
όπου οι Άραβες της Κρήτης εξορμούσαν και
η στρατηγική παρουσία του Βυζαντίου στην
από τις παράλιες πόλεις της Μ. Ασίας, των
ναυσιπλοΐα στα νερά γύρω από την Κρήτη, όπως
αποκορύφωμα την ολοκληρωτική άλωση και
τον 7ο αιώνα οι συχνές αραβικές επιθέσεις
πολλές αποτυχημένες προσπάθειες ανάκτησης της
και οδήγησαν στην εκπόνηση αμυντικού
αρχηγό τον ονομαστό αρχιστράτηγο Νικηφόρο Φωκά
παραλιακών πόλεων και την οικοδόμηση
στα χέρια του Βυζαντίου. Η αποκατάσταση της
ανατροπή στην κοινωνικοοικονομική ζωή της
εξασφάλιση ασφαλούς κατοίκησης στον πληθυσμό,
μετά την αραβική κατάκτηση του νησιού στα
οχυρών. Κάστρα, φρούρια, πύργοι επιτήρησης,
της Κύπρου και της Σικελίας. Στην
οχυρωματικό δίκτυο άγνωστο σήμερα στο σύνολό
δυνατότητα ελέγχου της περιοχής του νότιου
τα περισσότερα από αυτά τα βυζαντινά κάστρα
Το Rabh el Khandaq (φρούριο της Τάφρου, το
διοικητικών περιφερειών (Καστελλανίες).
Οκτώ βυζαντινά οχυρά στο νομό Ηρακλείου
Παρουσιάζονται παρακάτω 8 από τα πλέον σημαντικά βυζαντινά κάστρα και φρούρια στην ευρύτερη περιοχή του νομού Ηρακλείου: 1. Κάστρο του Τεμένους
2. Βυζαντινή Ακρόπολη της Γόρτυνας 3. Βυζαντινή ακρόπολη της Λύκτου 4. Ριζόκαστρο ή Belvedere
5.Κάστρο Μονοφάτσι (Bonifacio)
6. Κάστελος Μελεσών 7. Φρούριο Μέλισσα
8. Κάστελος Καταλαγαρίου. Μια μικρή περιγραφή για το κάθε οχυρό, η σημασία του στον στρατηγικό χάρτη της βυζαντινής περιόδου στην Κρήτη, γειτονικά μνημεία και κάποια φωτογραφική απεικόνιση αποτελούν το υλικό της παρουσίασης για κάθε ένα από τα σημαντικά αυτά βυζαντινά μνημεία.