Kaibigan
contents
Taipei International Church Tagalog Fellowship
FEATURES
Magazine
Publisher
18 BEAUTIFUL SOUTH COTABATO PORTRAYED
Atty. Fredrick Norman Voigtmann Co-Publisher
A writer perspective account of his visit in one of the lovely places of Mindanao.
Rev. Roberto Awa-Ao Editor-in-Chief
24 MGA SUGAT NG KALULUWA
Analisa N. Chua
Batid mo ba ang kalagayan ng iyong kaluluwa at paano at saan ka makakahanap ng kagalingan.
Managing Editor/Designer
Rev. Paul Ko Rev. Ron Adhikari Rev. Zhang Ren Ai Rev. Immanuel Scharrer
DEPARTMENTS
Multilingual Contributing Editors
04 PANANAW Edukasyon, Diploma at Regalo
Ann Cielo Ko Contributor
Mga alituntunin na siyang giya sa ating buhay upang maging isang tunay na patotoo sa katapatan ng Diyos.
Nelissa Ilog Shih Contributing Photographer
08 PATNUBAY Ugat ng Masasamang Bagay
Lilia Tan
Alamin ang sanhi ng mga hindi mabuting pangyayari na nagaganap sa buhay at sa kapaligiran natin.
Mailing Coordinator
Kaibigan
is published by Tagalog Fellowship of Taipei International Church AKA ROC International Christian Goodwill Association. TAGALOG FELLOWSHIP HOTLINE:
2834-4127 SMS request for magazine, write your complete name, address with zip code: 0922300808, 0972921681 (text, viber, line) ©2019 by Kaibigan magazine, Taipei International Church, Tagalog Fellowship. Printed in Taiwan Volume 23, Number 2 For donations to Kaibigan Magazine Ministry for print and mailing cost to all Kaibigan magazine subscribers. Please send to: #432, 7F, Suite 704, Keelung Rd. Sec. 1, Sinyi Dist. Taipei City or to #248, 7F Chung Shan N. Rd. Sec. 6, Taipei City, and write or attached a note saying,“this is a donation for Kaibigan magazine,” and you can send it by registered mail or postal money order.
11 14 15 29 31 34
PAROLA (ENGLISH, THAI, MANDARIN) MY TESTIMONY MESSAGE PANGKALUSUGAN PAMPAMILYA FAITHWALK BIBLE WORD SEARCH
COVERSTORY PAGE 21
Roberto Awa-ao, Editor-in-Chief
GOD’S HAND
G
od’s indelible hand is at work from the beginning of human history. He is the one who open His hand and satisfy the desires of every living thing. The written scripture displayed His character from the time of the Patriarchs; His marvelous deeds are visible throughout Israel’s history. He is the God who rescued Jacob and his clan from hunger and saved them during Exodus thru signs and wonders. His divine purpose and eternal plans are being fulfilled thru His providence. The prophet Jeremiah said it clearly in, Jeremiah 32:1721 (NIV) “Ah, Sovereign Lord, you have made the heavens and the earth by your great power and outstretched arm. Nothing is too hard for you. You show love to thousands but bring the punishment for the fathers’ sins into the laps of their children after them. O great and powerful God, whose name is the Lord Almighty, great are your purposes and mighty are your deeds. Your eyes are open to all the ways of men; you reward everyone according to his conduct and as his deeds deserve. You performed miraculous signs and wonders in Egypt and have continued them to this day, both in Israel and among all
mankind, and have gained the renown that is still yours. You brought your people Israel out of Egypt with signs and wonders, by a mighty hand and an outstretched arm and with great terror.” Our God is great and powerful. He is the same yesterday, today and forever. He is the same God who is in the mission of rescuing His people. He knows all things about us, our struggles, difficulties, dreams, and ambitions. He cares; His outstretched arm is neither short nor powerless, and able to reach beyond the capacity of man. May this issue of Kaibigan Magazine be used to touch our lives and help us have a renewed trust in the living God.
To help you in your pilgrimage here in Taiwan, please contact and join us, you may visit our office during weekdays for prayer and counselling @ 7F No. 248 Zhong Shan N. Rd. Section 6,Taipei City 11161. Contact: (02) 2833-7444, 2835-2788. We also post encouraging Word of God at Tagalog Facebook Page, visit ‘Tagalog Fellowship’ Live Stream: Our Sunday Tagalog Worship Celebration is being broadcast live in our Youtube Channel; Tagalog Fellowship, every Sunday 2pm – Taiwan Time. Archives of messages and teachings are both posted in ‘Tagalog Fellowship’ facebook page and ‘Tagalog Fellowship’ youtube channel. Kaibigan Spring-Summer 2019
3
pananaw
ni Pastor Roberto Awa-ao
Ang Halaga ng Edukasyon Ako ay anak ng isang construction worker at isang kasambahay. Ang aking tatay ay hindi nakaranas ng kalinga ng isang ina, sapagkat ang kanyang nanay ay nasawi sa panganganak sa kanya. Hindi naging madali ang kanyang buhay, sa murang edad siya ay nasabak sa pagbabanat ng buto, dahil dito hindi na sya nakatuntong ng high school. Hinangad niya na mapabuti ang kanyang buhay at siya ay nakipagsapalaran sa Maynila.
4
Kaibigan Spring-Summer 2019
Ang aking nanay naman ay hindi nakatuntong ng eskwelahan, nasawi ang kanilang magulang nuong World War 2, sa murang edad sila ay naging kasambahay ng mismong mga tao na pinagkatiwalaan mamahala ng lupaing ipinamana ng kanilang magulang. Sa paghahanap ng kaginhawaan siya ay lumuwas ng Maynila at nangamuhan. Nagpapasalamat ako sa Diyos, na
bagamat ang aking mga magulang ay hindi nakapagtapos ng pag-aaral, sila naman ay nagsumikap sa abot ng kanilang makakaya upang itaguyod kaming anim na magkakapatid. Pinalaki kami sa pangaral na mamuhay ng patas at sa paalala na ang kanilang maipapamana ay ang edukasyon. Palagian din sinasabi ng aking nanay ang mga katagang, ‘ayaw kong maranasan ninyo ang hirap na aming naranasan.’ Nuong bata ako, may pagkakataon na naisasama ako ng nanay sa Pasay, kung saan siya ay namamalantsa, siya din ay nagluluto ng ulam para dalhin sa construction site, kung saan ang aking tatay ay foreman. Naranasan ng aking apat na kuya ang mag trabaho sa construction, ang aming panganay ay nag sastre habang nag-aaral sa kolehiyo. Ako naman ay nakapag tinda ng diario, kendi at nakapag-alaga ng baboy at manok. Lahat ng pagsisikap ng pamilya ay nakatuon upang mamuhay ng marangal at magkaroon ng edukasyon. Si haring Solomon ay nagpakita ng pagpapahalaga sa edukasyon at karunungan, sa Kawikaan 23, isinulat niya, “Hanapin mo ang katotohanan, karunungan at unawa. Pahalagahan mo ang mga ito at huwag pababayaang mawala. Ang ama ng taong matuwid ay puno ng kagalakan. Ipinagmamalaki ng ama ang anak na matalino. Sikapin mong ikaw ay maging karapat- dapat ipagmalaki ng iyong mga magulang at madudulutan
mo ng kaligayahan ang iyong ina.”
DIPLOMA Naranasan ko ang magsuot ng toga, magmartsa, at tumanggap ng diploma, tunay na masaya. Ngunit, iba pala pag ang anak mo na ang magsuot ng toga, magmartsa, at tumanggap ng diploma, higit pala itong masaya. Para sa aming mag-asawa, ito ay isang milestone, patotoo ng katapatan ng Diyos sa kanyang mga lingkod. Katulad ng sinulat ni Pablo sa mga taga Filipos; masasabi namin na naranasan naming maghikahos at managana. Natutuhan naming harapin ang anumang katayuan, at ang lahat ng ito’y naisagawa namin dahil sa lakas na kaloob sa akin ni Cristo. “At kaya ng Diyos na pasaganain ang lahat ng biyaya sa inyo, upang sa pagkakaroon ninyo ng sapat sa lahat ng bagay ay palagi kayong sumagana sa bawat mabuting gawa. Gaya ng nasusulat, “Siya’y nagsabog, siya’y nagbigay sa mga dukha; ang kanyang katuwiran ay nananatili magpakailanman.” 2 Corinto 9:8,9
REGALO Alam ko na ang pagtatapos ng aking anak ay simula ng bagong yugto ng kanyang buhay. At sa kanyang bagong panimula, apat na bagay ang aking regalo; notebook, ballpen, relo, at wallet.
Kaibigan Spring-Summer 2019
5
Ang oras ay isa sa pinakamahalagang bagay na ating maibibigay sa ating mga mahal sa buhay, ito ay hindi kailanman maaring susulatan, dalawang mahalagang bagay na may kakayanang i-record ang kaisipan, mga ibalik o palitan, ang pagbibigay ng oras - ay pangyayari, mga plano, at mga pangarap pagkakaloob ng buhay. Ang pagkilala sa kahalagahan ng oras at sa buhay. Ang paggawa ng plano, ang kapanahunan, ay maghahanda sa bawat isa matiyagang pagsusulat ng mga ideya, pagdating ng mga oportunidad. payo, at mga natutunan ay mga hakbang tungo sa buhay na panalo. Sabi sa “Bawat isa’y tumatahak sa kanyang Kawikaan, sariling daanan, gaya ng kabayo na “Ang mga plano ng masipag ay dumadaluhong sa labanan. Maging ang patungo sa kasaganaan,ngunit ang tagak sa himpapawid ay nakakaalam bawat nagmamadali ay humahantong ng kanyang kapanahunan; at ang lamang sa kasalatan.” batu-bato, langay-langayan, at tagak ay tumutupad sa panahon ng kanilang At ang sabi sa Habakkuk, pagdating, ngunit hindi nalalaman “Isulat mo ang pangitain, at gawin ng aking bayan ang alituntunin ng mong malinaw sa mga tapyas na Panginoon.” bato, upang ang makabasa niyon ay makatakbo.” “Ang taong tamad sa panahon ng Ang pagkakaroon ng malinaw na plano taniman ay walang magagapas ay magbubunga ng malinaw ng pagkilos. pagdating ng anihan.” Kawikaan 20:4
Notebook at ballpen, pansulat at
Ang Relo
Ang plano ay palagian sa hinaharap na panahon. Tunay na ang magagandang bagay sa buhay ay pinag-uukulan ng panahon. “Sa bawat bagay ay may kapanahunan, at panahon sa bawat bagay sa silong ng langit:” Ecclesiastes 3:1 Sa buhay, mainam na kilalanin ang kaibahan ng oras, panahon, at oportunidad.
Dalangin ko sa aking mga anak ay maunawaan nila ang seasons at opportunities, may mga kapanahunan at sa bawat kapanahunan ay may mga oportunidad, at hindi habang panahon ay bukas ang oportunidad. Ang oportunidad ay nagpapakita sa kanyang lugar at kapanahunan. Ang oportunidad ay kailangang kunin ayon sa kanyang kapanahunan.
Wallet Ang wallet, ay hindi lamang pinaglalagyan ng salapi, narito din natin inilalagay ang ating ‘identification’, ID’s, at contacts. Tayo ay maari ding makilala kung paano natin kitain at gamitin ang ating salapi. Ang isang taong marangal ay gagawa at kikilos ng may karangalan, ang mapagbiyaya ay mag-iisip ng pagtulong sa kapwa,
6
Kaibigan Spring-Summer 2019
“But a generous man devises generous things, And by generosity he shall stand.” Isaiah 32:8 Ang salita ng Diyos ay malinaw na nagtuturo patungkol sa salapi; Ito ay mahalaga sa pagtugon sa mga pangangailangan “ang salapi ay sumasagot sa lahat ng mga bagay.” Ecclesiastes 10:19 Ito ay mainam na makuha sa marangal na kaparaanan. Mauubos ang kayamanang nakuha sa madaling paraan, ngunit siyang untiunting nagtitipon ay madaragdagan. Proverbs 13:11 Mas mainam ang kaunting kayamanan na pinagpala. “Mas mabuti ang kaunti kung may takot sa Panginoon, kaysa malaking kayamanan na may kaguluhan doon.” Kawikaan 15:16 Ang paghahangad at pagmamahal sa salapi ay daan ng pamumuhay na talunan. “Ang mga nagnanasang yumaman sa anumang paraan ay mahuhulog sa tukso at sa bitag ng masasamang hangaring magtutulak sa kanila sa kapahamakan. Sapagkat ang pag-ibig sa salapi ay siyang ugat ng lahat ng kasamaan. Dahil sa paghahangad na magkamal ng salapi, may mga nalayo sa pananampalataya at nasadlak sa
paghihirap ng kalooban.” 1 Timoteo 6:9,10 Ang wallet ay pangkaraniwang inilalagay sa likod, dahil ang salapi ay hindi nalikha upang pamunuan tayo, kundi upang sumunod sa atin. Ang yaman o salapi ay bagay na pinagkatiwala sa atin ng Diyos, ang ating lakas, talino, at mga oportunidad ay kaloob ng ating Panginoon. Huwag mong sabihin sa iyong puso, ‘Ang aking kapangyarihan at ang lakas ng aking kamay ang siyang nagbigay sa akin ng kayamanang ito.’ Kundi aalalahanin mo ang Panginoon mong Diyos, sapagkat siya ang nagbigay sa iyo ng kapangyarihan upang magkaroon ka ng kayamanan;... Deuteronomio 8:17,18 Dalangin ko na ang munting artikulo na ito ay magbigay gabay at pag-asa sa lahat ng mambabasa. Marami kundi man lahat ay nag abroad - hindi para sa sarili, kundi sa pangarap sa kanilang mga mahal sa buhay; magulang, asawa, anak, at maging sa kapatid. Edukasyon, diploma at regalo, patotoo ng kabutihan at katapatan ng Diyos. Kaibigan
_________________________________________ Hangad namin na kayo ay matulungan sa inyong buhay Espritual, para sa karagdagang pagtuturo, bible study, prayer or counseling tumawag sa (02)2833-7444, o kumontak sa line ‘obet awa-ao’. Bumisita din at i-like ang Tagalog Fellowship facebook page. Email, obet70@gmail.com Bro Obet Awa-ao -Pastor, Taipei International Church, Tagalog Fellowship Church Office: 7F No. 248 Zhong Shan N. Rd. Section 6, Taipei City 11161.
Kaibigan Spring-Summer 2019
7
patnubay
ni Pastor Paul Ko
8
Kaibigan Spring-Summer 2019
B
igla akong nawalan ng malay sa breakfast table isang umaga. Nataranta at natulala ang aking maybahay. Mabuti na lamang at mabilis na nakatawag ng ambulansya ang aking anak. Sa Ospital, ayon sa doktor, pumalo ng 400 ang tibok ng puso kada minuto. Ang normal na tibok ay hindi bababa sa 60 at hindi tataas sa 100 kada minuto. Nangyari sa akin ito nuong 2010. Na-detek naman ang tumor sa utak ng aking kapibahay na si Morris. Agresibo daw sabi ng doktor. Kinakailangan nang chemotheraphy. Pansamantala siyang natigil sa trabaho. Tinamaan naman ng sakit sa isip na tinatawag na bipolar ang aking kinakapatid. Kapag umatake ang sakit niya, alin sa dalawa, magmumukmok (low) siya sa isang sulok ng matagal o kaya kung sobrang galak na galak (high) ay magliliwaliw. Sa ibang pang pangyayari, isang janitor sa Pabrika ng sinulid sa Taoyuan, Taiwan ang tumuntong sa isang automatic cutting and compacting machine upang maglinis. Nahulog ang tsinelas niya sa loob ng makina. Pumasok siya sa loob upang kunin ang tsinelas sa pag-aakalang patay ang makina. Subalit automatikong umandar ang makina matapos maditek na may pumasok na “maruming bulto ng bulak.” Pinutol siya ng makina. Walang nakakita, walang nakarinig at walang saklolo. Nadiskubre na lamang ang nangyari. Ang tanong, ano ba ang ugat ng masasamang pangyayari sa buhay ng tao? Ano ang karaniwang reaksyon? Ano ang mabuting gawin upang maligtas at maka move on? Mga pangkaraniwang reaksyon ng tao kung may masamang pangyayari sa buhay: Malimit ikinakaila o itinatanggi ang katotohanan. Hindi makapaniwala sa nangyari at hindi matanggap. Nagkukunwari na okay lamang gayon naghihirap ang kalooban. Kapag, may nagtanong ng “kumusta ka,” ang tugon
ay “okay lang” daw, kahit naghihinagpis ang kalooban. Ayaw aminin ang tutuong pakiramdam. Ibang beses, galit o ngitngit. Nagpupuyos at nagrerebelde ang puso dahil sa masamang nangyari. Itinatanong, “Bakit ako pa?” Pagdarabog, Pag-proprotesta at pasigaw ang mga salita. Hindi mapigil ang bibig. Ang iba, natutulala. Minsan itinataas ang nakakuyom na kamao sa Diyos kung bakit pinayagan ang gayong masamang situasyon o bagay sa buhay. Ibang beses, naghahanap ng masisisi. Kung hindi ang sarili ang sisihin, asawa, kamag-anak, ka-trabaho, amo, gobyerno, o pati na nga Diyos. Mas mabuti malaman ang mga katotohanan na magbibigay ng tutuong solusyon sa ugat ng masasamang bagay. TRUTH # 1 : Ang ugat ng masasamang bagay gaya ng mga sakit, kapansanan, aksidente, kahirapan, pagdurusa, mga kakulangan, kapalpakan, pang-aabuso, kamatayan, at iba pa. Mula ng mag desisyon ang unang tao na magkasala, naputol na ang kaugnayan sa Diyos.(Gen.3; Rom 3:23). Ang pagkaputol ng ugnayan sa Diyos ang naging ugat ng masasamang bagay sa buhay. Nawala ang free access sa biyaya ng Diyos. Tuloy naging marupok, nakorap at
Putulin mo na ang ugat ng masama. Aminin mo na ikaw ay nasa kapangyarihan ng kasalanan. Kaibigan Spring-Summer 2019
9
bumaluktot ang lakad ng tao sa buhay mula nuon. Sa pagtalikod sa Diyos, nagpailalim ang tao sa kapangyarihan ng demonyo. Ito ay sa alam ng tao o hindi o sa gusto ng tao o sa hindi. Dahil marupok, madaling matukso, mahulog sa bitag ng diablo, nakakagawa ng masasamang bagay at naka-didisgrasya sa sarili at sa kapwa. Lalong dumadami ang masasamang bagay sa buhay. Wala mabuting na-imbento ang tao na hindi nakokorap din ng tao. Nang-maimbento ang internet, kumalat din ang porn at iba pang maruming gawain. Ano mang Social media platform gaya ng facebook, tweeter, youtube ay ginagamit din sa mga masasamang bagay. TRUTH # 2: Ang magandang layunin ng Diyos. Ginawa ka upang makipag-ugnayan sa Diyos una sa lahat at bigyan ng masaganang buhay (Juan 10:10). Layunin ng Diyos na tulungan ka manumbalik sa Kanya matapos kang mahulog sa pagkakasala. Nais ng Diyos na iligtas ka sa mga bunga ng pagkakahiwalay sa Kanya. Ginagamit din lamang ng Diyos ang ilang masamang bunga ng kasalanan mo hindi para parusahan o sirain ka. Ito ay upang maging daan na makipag-ugnayan ka muli sa Kanya. Hindi para wasakin ka kundi para ilayo pa nga sa mas masamang kahuhulugan ng patuloy na pagsa-sa-walang bahala sa pakikipagugnayan sa Kanya. Iligtas ka sa baluktot na landas. Binibigyan ka ng maraming pagkakataon na matagpuan ang daan pabalik sa Kanya. Ito ay dahil sa pag-ibig at awa sa iyo (Juan 3:16). Nais iiwas ka sa walang hanggang kapahamakan. Unawain mo lamang ang magandang layunin ng Diyos sa iyo. TRUTH # 3: Ang Taga-Putol ng Ugat ng masama. Si JesuCristo ang Bugtong na Anak ng Diyos ang
10
Kaibigan Spring-Summer 2019
ipinagkaloob Taga-Putol ng ugat ng masama. Siya ang daan mo at Tagapagdugtong sa naputol na ugnayan mo sa Diyos. Si Jesus lamang ang tanging Daan, Katotohanan, at Buhay. Walang makababalik sa Diyos Ama liban sa Kanya (Juan 14:6). Hindi ka maiuugnay sa Diyos ng simbahan o iglesya bagaman walang masama ang magsimba ka. Hindi ka mai-uugnay ng iyong pagpapakabait bagaman dapat magpakabait. Hindi ka maiuugnay sa Diyos ng kapwa tao miski santo pa ang taong iyon. Nakasalalay ang iyong pakikipag-ugnay sa Diyos kay JesuCristo lamang. Siya ang puputol ng ugat ng masama sa iyong buhay. Wala ng pangalan ibinigay sa silong ng langit sa ikaliligtas ng tao liban sa pangalan ni JesuCristo (Acts 4:12). Putulin mo na ang ugat ng masama. Aminin mo na ikaw ay nasa kapangyarihan ng kasalanan. Aminin mo na ang kasalanan mo ang pumutol ng kaugnayan mo sa Banal na Diyos. Habang nagkakasala ka sa isip, salita at sa gawa, pinananatili mong putol ang iyong kaugnayan sa Diyos. Habang nagpapa-ilalim ka kay Satanas, putol ang iyong ugnayan sa Diyos. Humingi ka ng tawad sa Diyos ng buong pagkumbaba. Magsisi ka sa iyong kasalanan. Tanggapin mo ang Bugtong na Anak ng Diyos na si JesuCristo na Siyang kabayaran sa iyong kasalanan. Gawin mo si Jesus na iyong Tagapag-ugnay sa Diyos. Ibabalik ng Diyos ang free access mo sa Kanyang awa at biyaya (Heb 4:14-16). Gawin mong manalangin sa Kanya. Kilalanin mo Si Jesus ng lubos sa pamamagitan ng pagbabasa ng kanyang Banal na Salita (Biblia). Gagawin mo ba? Kaibigan
______________________________________ Kung nais mong ma-ipanalangin ay sumulat ka sa paul@launchpoint.cc.
parola
(lighthouse prison ministry)
Why Is Easter Day An Important Celebration?
E
aster is a special day noted in the calculation of time in the annual calendar in many parts of the world. It denotes the festival of the first Sunday after the first full moon which falls on or after the spring equinox, the day when the sun’s center crosses the equator when day and night are of equal length everywhere. In Bible History, it, is noted as the day on which Jesus Christ was resurrected from the dead, so it became known to Christians as “Resurrection Day.” Although there are many non-Christian traditions associated with Easter, such as an Easter Egg Hunt for children, or stories about an Easter Bunny, Resurrection Day is certainly one of the most important days in the year for Christians. Why? Because the resurrection of Jesus from the dead is the final event of God’s plan for the eternal life of all Christians. The story of God’s plan begins with His creation of the world and the beginning of human life with Adam and Eve, who were perfect in God’s sight. But the human race lost its state of perfection when Adam and Eve fell into sin and deserved God’s punishment of eternal death. The next step in God’s plan was the coming of Jesus Christ into this world, to live a life of perfection which we as human beings cannot do, and then Jesus sacrificed himself to the death of crucifixion, the punishment which we all deserved. This is the reason that Jesus is often called the “Redeemer” because He paid the price on our behalf so that we could again be within God’s grace and forgiveness and be confident of our eternal life with God. The resurrection of Jesus from the dead on this earth was the final step in God’s plan and serves as proof that Jesus’ sacrifice for our sins
was a sufficient price to be paid to God’s satisfaction. The Bible tells us in 1Corinthians 15:17 “If Jesus Christ was not raised from the dead, then your faith is futile, because you are still in your sins.” This is why Resurrection Day is such an important part of what we know as “The Gospel” because it is such good news for all people. Because we know that Jesus was raised from the dead, we can now be sure that God’s plan for our eternal life is completed, that it is true; and that it is for all people who accept Jesus as their Savior and Redeemer. Does this sound too complicated? It is not, it is simple; does this sound too easy? It is actually easy because it is what the Bible says is the truth. Does this plan apply to you? Yes, it most certainly does, it was done for you personally, and it comes to you freely and surely just by believing in Jesus as your resurrected Redeemer. It comes to you because God knows you, and loves you, even if you are hopeless, miserable, confused, and undeserving. This is your way out of the confusion, the misery, and hopelessness, and gives you a clear and constant path to confidence, hope, and peace with God. So, let’s celebrate Resurrection Day, and even with all the fancy clothes, Easter bunnies, Easter egg hunts, and whatever, and remember, this is the day that God set you free! Kaibigan __________________________ Penned by Atty. Fredrick N. Voigtmann and translated into Thai and Chinese Traditional. Lighthouse Prison Ministry is a group of pastors and volunteers that visit inmates and held Bible studies in Kweishan prison. Inmates also get Kaibigan magazines every issue.
Kaibigan Spring-Summer 2019
11
Kaibigan
12
Kaibigan Spring-Summer 2019
Kaibigan
Kaibigan Spring-Summer 2019
13
We’d love to hear from you!
Write us at Kaibigan, #432, Suite 704, 7F, Keelung Rd. Sec. 1, Sinyi District, Taipei 110; or email us at kaibiganmagazine@me.com or text us at 0972921681, or LINE or Viber.
14
Kaibigan Spring-Summer 2019
pangkalusugan
Y
ou add it to your morning cup of coffee or tea. You bake it into pastries, cakes and cookies. You even sprinkle it all over your breakfast cereal or your oatmeal for added flavor. But that’s not all. It’s also hidden in some beloved “treats” that people consume on a daily basis, such as , fruit juices, candies and ice cream. It also lurks in almost all processed foods, including breads, meats and even your favorite condiments like Worcestershire sauce and ketchup. This additive is none other than sugar. Most people view sugary foods as tasty, satisfying and irresistible treats. But I believe there are three words that can more accurately describe. Sugar, in my opinion, is one of the most damaging substances that you can ingest — and what’s terrifying about it is that it’s very abundant in our everyday diet. This intense addiction to sugar is becoming rampant, not
just among adults, but in children as well. But how exactly does sugar work in your body, and what are the side effects of excess sugar on your health? Why Is Excessive Sugar Bad for Your Health? Today, an average American consumes about 17.4 teaspoons of sugar per day, according to the United States Department of Agriculture. While this is down by about a fourth since 1999, when Americans’ sugar consumption was at its peak, It is still significantly higher than the 12 teaspoons that the U.S. Dietary Guidelines for Americans, 2015-2020, has set. This is definitely alarming, considering the average Englishman in the 1700s consumed only 4 pounds of sugar per year — and that was mostly from healthful natural sources like fruits, quite unlike the you see in supermarket shelves today. Kaibigan Spring 2019
15
What’s even more disturbing is that people are consuming excessive sugar in the form of fructose or high-fructose corn syrup (HFCS). This highly processed form of sugar is cheaper to produce, yet 20 percent sweeter than regular table sugar, which is why many food and beverage manufacturers decided to use it in their products. HFCS is found in almost all types of processed foods and drinks today. The bad news is that the human body is not made to consume excessive amounts of sugar, especially in the form of fructose. In fact, your body metabolizes fructose differently than sugar. As explained in the next section, it is actually a hepatotoxin and is metabolized directly into fat — factors that can cause a whole host of problems that can have farreaching effects on your health. Dr. Robert Lustig, a professor of clinical pediatrics in the division of endocrinology in the University of California and a pioneer in decoding sugar metabolism, says that your body can safely metabolize at least 6 teaspoons of added sugar per day. But since most Americans are consuming about three times that amount, a majority of the excess sugar becomes metabolized into body fat — leading to all the debilitating chronic metabolic diseases that many people are struggling with. Here are some of the effects that excessive sugar intake has on your health: • It overloads and damages your liver — The effects of too much sugar or fructose can be likened to the effects of alcohol. All the fructose you eat gets shuttled to the only organ that has the transporter for it: your liver. This severely taxes and overloads the organ, leading to potential liver damage. • It tricks your body into gaining weight and
16
Kaibigan Spring-Summer 2019
affects your insulin and leptin signaling — Fructose fools your metabolism by turning off your body’s appetite-control system. It fails to stimulate insulin, which in turn fails to suppress ghrelin, or “the hunger hormone,” which then fails to stimulate leptin or “the satiety hormone.” This causes you to eat more and develop insulin resistance. • It causes metabolic dysfunction — Eating too much sugar causes a barrage of symptoms known as classic metabolic syndrome. These include weight gain, abdominal obesity, decreased HDL and increased LDL cholesterol levels, elevated blood sugar, elevated triglycerides and high blood pressure. • It increases your uric acid levels — High uric acid levels are a risk factor for heart and kidney disease. In fact, the connection between fructose, metabolic syndrome and your uric acid is now so clear that your uric acid level can now be used as a marker for fructose toxicity. Sugar Increases Your Risk of Disease One of the most severe effects of eating too much sugar is its potential to damage your liver, leading to a condition known as nonalcoholic fatty liver disease (NAFLD). Yes, the same disease that you can get from excessive alcohol intake can also be caused by excessive sugar (fructose) intake. Lustig explains the three similarities between alcohol and fructose: • Your liver metabolizes alcohol the same way as sugar — Both serve as substrates for converting dietary carbohydrate into fat. This promotes insulin resistance, fatty liver and dyslipidemia (abnormal fat levels in your blood). • Fructose undergoes the Maillard reaction with proteins — This causes superoxide free radicals to form, resulting in
inflammation — a condition that can be also caused by acetaldehyde, a metabolite of ethanol. • Fructose can directly and indirectly stimulate the brain’s “hedonic pathway” — This creates habituation and dependence, the same way that ethanol does. Additionally, research from some of America’s most respected institutions now confirms that sugar is a primary dietary factor that drives obesity and chronic disease development. One study found that fructose is readily used by cancer cells to increase their proliferation, promoting cell division and speeding their growth, which allow the cancer to spread faster. Alzheimer’s disease is another deadly
illness that can arise from too much sugar consumption. A growing body of research found a powerful connection between a high-fructose diet and your risk of developing Alzheimer’s disease and dementia, through the same pathway that causes Type 2 diabetes. According to some experts, Alzheimer’s and other brain disorders may be caused by the constant burning of glucose for fuel by your brain. Other diseases that are linked to metabolic syndrome and may potentially arise because of too much sugar consumption include: • Hypertension • Lipid problems • Heart disease Kaibigan • Polycystic ovarian syndrome _______________________________________ © 1997-2019 Dr. Joseph Mercola. All Rights Reserved. March 23, 2019 Excerpted from What Happens to Your Body When You Eat Too Much Sugar?
Kaibigan Spring-Summer 2019
17
Beautiful spots in So
A
By Danny Q. Junco majority of tourists either national stint visits to these places accompanied by or foreign have gone to the beautiful my bosom friend-couple Othniel and Helen sites in Visayas and Luzon but not Javier, of General Santos City,” said Shiela in Mindanao, even to the peaceful parts in “Cering” Genayas, of San Fernando, Cebu the region for fear of being kidnapped by the In Tupi town alone, Genayas said she saw Abusayyaf and other terrorist groups. the delightful and alluring Sunflower Garden But this fear is only imaginary as Martial which is now becoming an instant tourist Law is still in effect of this time as President destination in the region as local, national and Duterte has extended it through the advice of foreign folks have started to see the garden the Armed Forces of the Philippines. along with other beautiful scenic natures in Mindanao is not only the “Land of Promise” the region. as an agricultural and fishing grounds but She described the sunflower seeds of the also a scenic views of nature like in South Blooming Agri-Tourism Park of which she Cotabato particularly in the towns of Tupi, learned that the seeds were imported from Polomolok, Sarangani and General Santos Japan and the field’s planted was the first of City which is now called SOCCSKSARGEN its kind in Region 12. composed of South Cotabato-Cotabato-Sultan Arturo Mariano, co-owner of the family-run Kudarat-Sarangani-General Santos City. sunflower garden industry, said that through “This was what I discovered for my short- the five varieties of sunflowers planted in
18
Kaibigan Spring-Summer 2019
uth Cotabato portrayed the garden that “The Blooming Petals also produces chrysanthemums, anthuriums and roses in their various farms in town and even sell cutflowers at their display center in the town’s poblacion,” he added. Their familyown business also maintains flower shop in Dangwa, Sampaloc, Manila for commercial purposes. At the entrance of the Sunflower Garden was a water falls called Tupi Water Falls. Located at the foot of a dormant volcano, Mount Matutum, Tupi is considered as the fruit, vegetable and flower basket of South Cotabato. The town’s name was coined from the vine named “Tufi” which was chewed by native Balaan tribes who first inhabited the land. The vine was abundant in the forest and had a refreshing taste.
Next to Tupi is Polomolok where the Dole Philippines, Inc. has a big tracts of land used for planting pineapples of its pineapple plantation business. It is about 17 kilometers or 11 miles distance from General Santos City. Since it is just the sowing season of the year, all the new sprouted pineapple plants growing in uniformity are the one filling the vast tracts of land. “It was all pineapple plants that you could see as if you were in the midst of the sea,” Genayas said. “You could in breath fresh air which was missing in the frenzied city like Cebu City.” Polomolok’s name was derived from the B’laan term “flomlok,” which means hunting ground as it was abundance of wild life. In addition, the place has so many creeks with free flowing water coming from the hillsides and those cool and clear flowing Kaibigan Spring-Summer 2019
19
water have encouraged foreigners to settle in this place. It is at the southern part of South Cotabato which is nestled at the base of Mount Matutum, a cone-shaped volcano looming over the provinces at 2,286 meters (7,500 ft) high. Randolph Fleming, Dole Philippines vice president and managing director, said the pineapple corporation has opened a new production facility worth US$20 million that can generate 1,500 additional jobs and can process 250,000 tons of processed fruit annually. Acquired by Itochu Corp of Japan in 2013, the corporation has pineapple plantations in at least 13,000 hectares in the province through lease agreements. Another interesting place is the General Santos City (formerly Dadiangas) and its name was derived from General Paulino Santos who came and pioneered the land in the ‘30s. Known as the Tuna Capital of the Philippines, Gensan has its Fish Port Complex where the bulks of “tuna” fish are displayed for customers to see and buy the fish they have chosen and wanted to. It has also a big tuna manufacturing building where the fish is being processed and contained in cans for national and export purposes. There are beautiful parks and play grounds and business malls like SM and KCC malls, well-known structures in the city for hangout and shopping. General Santo City was created on July 8, 1968 by virtue of Republic Act 5412 with keeping its name. It was then inaugurated on September 5, 1968 by then incumbent Mayor Antonio Acharon. Now, General Santos City has evolved from being third class to first class city and in fact it has a moniker name as the “Boom City of the South” as it is highly
20
Kaibigan Spring-Summer 2019
urbanized place. It is also firms up its mark in the international market as an exporter of tropical fruits, yellow fin tuna, prawn and copra. Sarangani as well has beautiful sites where tourists should visit like the Highland Garden overlooking to Gensan and Sarangani Bay where delightful flowers, cottages and structures for board and lodging are in place. Down is the Sarangani Beach Resort which the water is pristine as its seashore is clean due to ordinance imposes by the administration. Sarangani before was part of Gensan but now it is an independent province. Its capital is Alabel with a 230-kilometer or 140 miles coastline along the Sarangani Bay and Celebes Sea. It is at the southernmost tip of Mindanao, and borders South Cotabato and Davao del Sur to the north, Davao Occidental to the east, and the Celebes Sea to the south. Sarangani is part of the South CotabatoCotabato-Sultan Kudarat-SaranganiGeneral Santos City (SOCCSKSARGEN) development cluster, and is linked by paved roads to the international airport and harbor of General Santos City. Kaibigan
cover story
ni Maryann Kho
M
aaga akong natutong tumayo sa sarili, na ang ibig sabihin ay maghanap ng trabaho para matustusan ang mga pangangailangan ko sa araw-araw. Hindi ko natapos ang kursong kinuha ko sa kolehiyo dahil sa walang magtustos sa pag-aaral ko kundi sarili ko. Naghiwalay ang aking mga magulang nung bata pa ako at maagang pumanaw ang aking ina sa edad na 49 dahil sa Cancer. Nagpunta ako sa Taiwan nung 1989, sa edad na 24––sumama ako sa aking mga kamagKaibigan Spring-Summer 2019
21
anak na namamasukan ng trabaho sa bandang ChungHwa Taichung nung mga panahong na iyon. Namasukan ako sa factory ng mga sapatos ng New Balance at pagkaraan ng mga ilang taon na pagtratrabaho doon ay nagpunta naman ako sa Taipei, 1994––sumama ako sa girlfriend ng Kuya ko papuntang Taipei at nagtrabaho sa factory ng mga butones at pagkatapos lumipat sa factory ng tela, nagpapalit-palit ako ng pinapasukan hanggang mapasok ako sa trabahong-paglilinis ng mga gusali, at pagkatapos ay nagtrabaho sa convenient store at sa dress shop sa Chung Shan North Rd. Sec. 7, at nanirahan na din ako sa Tienmou. Nakilala ko ang isang bagong kaibigan na babae sa aking pagsimba sa St. Anne kung saan ako sumali sa choir. Pinsan niya ang naging ama ng aking anak na si Jerome––pinakilala siya sa akin at nagkagustuhan kami at nagsama. Nang magbunga ang aming pagsasama––umuwi ako sa Pilipinas upang doon ipanganak si Jerome. Iniwan ko siya sa ina ng kanyang ama at bumalik sa Taiwan para magtrabaho uli at magpadala ng pang-gastos sa anak ko. Napauwi sa Pilipinas ang ama ng aking anak at doon ay binalikan niya ang dati niyang kasintahan. Umuwi ako sa Pilipinas at nagusap kami at sa pagpili niyang sumama sa dati niyang kasintahan ay nagpasya ako na kunin ko ang aking anak na mga tatlong-taon gulang at dalhin na sa Taiwan para ako na ang mag-aruga sa kanya. Sa pagiging single parent (pagiging ama’t
22
Kaibigan Spring-Summer 2019
ina sa anak ko) ay isang napakalaking gawain sa responsibilidad at obligasyon na buhayin at arugain mag-isa ang aking anak dito sa Taiwan. Sa katunayan ay nahirapan ako nang kuhanin ko siya mula sa Pilipinas dahil sa murang-edad na tatlo ay nagkaroon ang aking anak ng takot sa dilim at sa mga bagay-bagay dahil naiiwan pala siya palagi mag-isa sa loob ng kuwarto na madilim at papalit-palit ang mga nakukuhang mag-aaruga sa kanya nung siya ay nasa Pilipinas pa. Ipinasok ko siya sa paaralan at siya ay nahirapan makisama at makihalubilo sa mga kaklase niya dahil siya ay nanggaling sa Pilipinas at na-bully siya sa kabataan niya. Nagkaroon siya ng mga problema sa paaralan habang siya ay lumalaki at nasuri siya ng mga doctor na may ADD (Attention Deficit Disorder) at tinatawag na ADHD ngayon (Attention Deficit Hyperactivity Disorder). Sa mga panahon na mahirap magpalaki mag-isa ng anak ay nakakilala ako ng mga kaibigan, katulad ni Ate Esther Cordova na nagdala sa akin sa TIC (Taipei International Church) at dumalo at sumamba din sa panghapon na Tagalog Fellowship. Napatunayan ko na ang mga pangyayaring ito sa buhay ko ay kalooban ng Panginoong Diyos upang makakilala ako ng lubusan sa Kanya at magkaroon ng personal na relasyon sa Kanya at makilala ng buongpuso at tanggapin ang Kanyang bugtong na anak na si Jesu-Cristo na aking Panginoon at Tagapagligtas. Sinabi nga sa Juan 3:16, “Sapagkat ganoon inibig ng Diyos ang sanlibutan, kaya ipinagkaloob niya ang kanyang kaisa-isang Anak, upang ang sinumang sumampalataya sa kanya ay huwag mapahamak kundi magkaroon ng buhay na walang hanggan.”
Ngayon ay ganap na binata ang aking anak na si Jerome. Sa aking pananaw, mahirap man ang aking mga napagdaanan at naranasan na mga suliranin––tunay nga na hindi ko mapagtatagumpayan na malagpasan at makaya ang mga iyon kung hindi ako tinulungan at sinamahan ng ating Panginoong Diyos. Andoon Siya ng ako ay nagtratrabaho upang maitaguyod ko ang aking anak, andoon Siya pag naguguluhan ako sa mga suliranin at nanghihina, andoon Siya pag ako’y nalulumbay at umiiyak at nakakaramdam ng awa sa sarili. Katulad ng karamihang tao ay marami akong nagawang mga pagkakamali, sa pamilya, sa mga kaibigan, sa anak ko, sa sarili at sa mga naging desisyon ko sa buhay na nakasakit sa akin at sa kanila na nagpapabigat lalo sa mga isipin at dalahin ko sa buhay na minsan parang gusto ko nang sumuko ngunit patuloy pa rin akong nakakabangon hindi dahil sa aking lakas, kung hindi sa lakas na bigay ng Diyos. Pinaiisip Niya sa akin ang mga bagay na hindi tama na aking nagawa at naisip at iyon ay napagsisihan ko at naihingi
ng patawad sa Kanya at naitama sa tulong Niya. Hanggang sa kasalukuyan ay patuloy pa rin ang l a b a n s a b u h a y, patuloy pa rin akong hinuhubog Niya at itinatama Niya sa mga mali kong gawa at kaisipan, at patuloy pa rin Niya akong binibigyan ng kalakasan sa aking pag-iisa dahil tunay nga na hindi ako nag-iisa sa panahon na puno ako ng mga suliranin at katanungan sa Kanya kung bakit mahirap ang buhay ko at puno ng pasakit, dahil doon ko mas nararanasan ang “haplos ng pagmamahal Niya at higpit ng yakap.” Hindi Niya kailanman ako pinabayaan magisa, noon, ngayon at maging sa darating na bukas. Salamat at purihin ang Panginoong Diyos at salamat sa mga taong ginamit Niya bilang kamay at paa niya sa buhay ko upang tumulong na maranasan ko ang pagmamahal Niya sa akin. Dalangin ko na patuloy pa rin Niya akong gabayan sa landasin na aking tatahakin sa bawat araw ng aking buhay at patnubayan Niya nawa kami ng aking anak ngayon at sa darating pang bukas ng aming buhay. Kaibigan
________________________________________ Scripture: (Juan 3:16) Ang Bagong Tipan: Filipino Standard Version, Copyright © Philippine Bible Society 2009.
Kaibigan Spring-Summer 2019
23
ni Pastor Paul Ko
“S
ervice Engine Soon� ang sabi ng dilaw na warning light sa dashboard ng aking sasakyan. Change oil lamang ang akala ko na kailangan, subalit ng matapos mapalitan ang langis, nakasindi pa rin ang ilaw sa dash board. Pumalya ang thermostat sabi ng Mekaniko. Trabaho ng thermostat na itama ang temperatura ng makina upang gumana ng magaling. Masisira ang makina kapag hindi naayos kaagad. May mga warning light din pagdating sa pisikal na katawan ng tao. Kapag may pananakit sa loob o labas ng katawan, may problema ang katawan. Kung madaling mapagod, nanghihina, sumusuka, o nilalagnat, may problema ang katawan. Check up kaagad ang kailangan upang maiwasan ang paglala ng sakit at malunasan agad. Dahil ginawa nang Diyos ang tao na may katawan, spirito at kaluluwa (1 Thess.5:23), may
24
Kaibigan Spring-Summer 2019
palatandaan din kung may sugat ang kaluluwa (soul) ayon sa pag-aaral ni Ryan LeStrange. Ang sakit sa katawan (physical body) ay nagagamot ng mga prescription drugs at iba pang medical procedures. Subalit ang sugat o pinsala ng kaluluwa ay hindi nagagamot ng mga prescription drugs. Ang problema ay marami ang napapahamak o na-di-disgrasya sapagkat alin man sa dalawa, wala tayong malay may sugat ang ating kaluluwa o namamalayan natin ngunit hindi natin alam ang gamot o solusyon. Tignan natin ang ilan sa mga klase nang sugat sa kaluluwa, mga palatandaan o sintomas nito at ang gamot o solusyon sa mga ito ayon sa prescription ng Diyos. Pinahihirapang (Tormented) kaluluwa: Ang kaluluwa na may sugat na ganito ay sobra ang pag-aakusa sa sarili, pagkatakot sa
parusa sa mga nakaraang kasalanan nagawa at hikaos sa kapayapaan. Pinarurusahan at sinisisi malimit ang sarili. Sinasarili ang mga mabigat na dalahin sa buhay. Hindi kayang gamutin ng pain killers o ano mang prescription drugs ang ganitong sugat ng kaluluwa sapagkat tumatalab lamang ang mga prescription drugs sa katawan, hindi sa kaluluwa. Para magamot o mapapalaya ang iyong kaluluwa sa ganitong kondisyon dalhin mo ang sarili kay Jesu Cristo. Ganito sabi ng Biblia tungkol sa kapangyarihan ni Jesus magpagaling sa pinahihirapang kaluluwa. “Ang balita tungkol sa kanya ay kumalat sa buong Siria kaya’t dinadala sa kanya ang lahat ng maysakit at mga nahihirapan dahil sa iba’t ibang karamdaman, mga sinasapian ng mga demonyo, mga may epilepsya at mga paralitiko. Silang lahat ay kanyang pinagaling” (Mateo 4:24). Kung pinahihirapan ang iyong kaluluwa, tawagin mo ang pangalan ni Jesu Cristo ngayon na rin kung nasaan ka man. Didingin niya ang iyong tinig at pangangailangang kagalingan. Ganito pa ang dalang pangako ng Biblia sa Filipos 4:7, “At ang kapayapaan ng Diyos na hindi kayang maunawaan ng tao ang siyang mag-iingat sa inyong puso at pag-iisip dahil sa inyong pakikipag-isa kay Cristo Jesus.” Ang susi upang lumaya ang nahihirapang kaluluwa ay pagsalig kay Jesu Cristo. Matatakuting (Fearful) kaluluwa. Ang ganitong sugat sa kaluluwa ay balisa karaniwan. Mababa ang kompiyansa sa sarili. Hindi magawa ang ibang bagay dahil sobrang matatakutin. Takot makipagsapalaran (risk). Takot sa pagbabago. Mahina ang loob. Takot sa kapwa tao. Paano magagamot ang ganitong sugat ng kaluluwa? Ganito ang pahayag ni Apostol Pablo, “Sapagkat ang espiritung ibinigay
sa atin ng Diyos ay hindi espiritu ng kahinaan ng loob, kundi espiritu ng kapangyarihan, pag-ibig at pagpipigil sa sarili”(2 Tim. 1:7). Ayon sa pahayag ng Biblia ay, “Walang kasamang takot ang pag-ibig at pinapawi ng ganap na pag-ibig ang anumang takot. Hindi pa ganap ang pagibig ng sinumang natatakot, sapagkat ang takot ay kaugnay ng parusa”(1 John 4:18). Iba ang klase nang pag-ibig na nagagawa at kaloob ng Espirito ng Diyos. Ito ay ang Agape love. Ito ay unconditional love of God kaysa sa pag-ibig na nagagawa ng tao (Eros=Romatic love; Phileo=Friendly love at Storge= family love) na may limitasyon. Yuong Agape love ang kailangan ng kaluluwang matatakutin sapagkat makapangyarihan iyon. Libreng kaloob ito galing sa Diyos. Maaangkin ito sa pananampalataya lamang kay Cristo (Juan 3:16). Hindi maibibigay ng sino mang tao ang Agape love maging Santo man ang taong kilala mo. Manalig ka kay Cristo Jesus at mapupuno ka ng makapangyarihan pag-ibig (Agape) na hihilom at papawi ng takot sa iyong kaluluwa. Nerbiyosong (Nervous) kaluluwa. Ang ganitong klase ng kaluluwa ay madaling mataranta, ma-i-stress at mag-panic kahit sa konting bagay lamang. Hindi relax, nasasapawan ng nerbiyos, balisa at magugulatin. Malimit mag-alala. Mabilis ang tibok ng puso. Nawawala sa normal na sarili. Nahihirapan tuloy maging functional sa buhay. Hindi malaman kung tatakbo o lalaban. Kabado malimit. A n g m a g p a p a l a y a o gagamot sa sugat na ito ay ang pahayag ni Apostol Pablo sa Filipos 4:6, “Huwag kayong mabalisa tungkol sa anumang bagay. Sa halip, hingin ninyo sa Diyos ang lahat ng inyong kailangan sa pamamagitan ng panalanging may Kaibigan Spring-Summer 2019
25
pasasalamat.” Alam ng Diyos ang limitasyon at mga kailangan mo kaya humingi ka sa Diyos. Note, pangangailangan (need), hindi lahat ng gusto mo (wants). Sa Diyos ka hihingi at sa pangalan ni Jesu Cristo ( John 14:13-14). Kapag ginawa mo iyon ay kakalmahin ka ng Diyos at gigiyahan ka. Itinakwil (Rejected) na kaluluwa: Ang kaluluwang may sintomas na ganito ay madaling masaktan ang kaluluwa. May feelings of in-adequacy, mababa o kulang ang tingin sa sarili. Ang ramdam niya ay tatangihan o binabale wala siya ng ibang tao. Lumalayo tuloy at umiiwas sa pakikihalo sa ibang tao. Naka tutok siya sa mga kakulangan niya kaysa sa mga positibong aspeto ng kanyang pagkatao. Umiiwas na tuloy siyang mapasubo sa relasyon kung saan maaari siyang tanggihan. Malimit tuloy nag-iisa at malungkot. Ganito ang sabi ni Haring David sa Mga Awit 27:10, “Itakwil man ako ng aking ama at ina, si Yahweh ang sa akin ay mag-aaruga.” Oo, aarugain ka ng Diyos kahit na tanggihan ka na mismo ng iyong mga magulang, kapatid, kamag-anak o asawa’t mga anak man. Ganito ang sinabi mismo ni Jesus sa Juan 6:37, “Lalapit sa akin ang lahat ng ibinibigay sa akin ng Ama, at hinding-hindi ko itataboy kailanman ang sinumang lumalapit sa akin.” Oo, hindi ka itataboy ni Jesus. Lumapit ka sa Kanya at dadanas ka ng pagmamahal at pagtanggap ng Diyos na higit na kailangan mo kaysa sa pagtanggap ng kapwa tao. Hindi ka na ma-i-insecure kahit tanggihan ka ng kapwa tao.
fatigue, emptiness, may kulang, at malimit makaranas ng depresyon. Parang may pasan isang sako ng bigas ang kaluluwa na hindi maibaba o mabitawan. Ano ang gamot sa kaluluwa? Ganito ang sinabi ni Jesus, “Lumapit kayo sa akin, kayong lahat na nahihirapan at lubhang nabibigatan sa inyong pasanin, at kayo’y bibigyan ko ng kapahingahan. Pasanin ninyo ang aking pamatok at matuto kayo sa akin sapagkat ako’y maamo at may mababang loob. Makakatagpo kayo sa akin ng kapahingahan” (Mateo 11:28-29). Nais ni Jesus dalhin ang iyong kabigatan. Lumapit ka sa Kanya ngayon. Ibigay mo sa kanya ang iyong kabigatan at dadanas ang iyong kaluluwa ng kapahingahan.
Masamang Loob (Resentful) na kaluluwa: Ang kaluluwa na dumadanas ng ganitong sugat ay nagkikimkim ng galit gawa ng mga nakaraang pagkakamali o pananakit ng iba. Grudge keepers sila. Puno ng sama ng loob ang puso. Kulang sa pasensiya at mapait ang espirito ng kaluluwang ito. Malaki ang tsansa na inabuso o labis na sinaktan ito sa kanyang buhay. Kapag hindi nagamot ito, makakalason (Toxic) ang kaluluwa na ito at makakahawa sa ibang tao sa paligid nito. Ganito matatamo ang kalayaan sa sugat na ito ayon sa Biblia, “Magpasensiya kayo sa isa’t isa. Kung may hinanakit kayo kaninuman, magpatawad kayo gaya ng pagpapatawad sa inyo ng Panginoon” (Col. 3:13). Kailangan magpatawad ka. Kapag hindi ka magpapatawad, hindi ka rin patatawarin ng Diyos. Ikaw rin ang mahihirapan sapagkat nakatanim sa puso mo ang galit at hindi aalisin ng Diyos sa iyo ang sama ng loob mo. Kung ano ang tanim, siyang aanihin mo. Aani Nabibigatan at pagod (Burdened) na ka ng higit na sama ng loob. Parang bulkan kaluluwa: Ang kaluluwang ito ay pagod at na sasabog ito kapag napuno. Tuloy ikaw ang bigo ang spirito. Ramdam ang panghihina, ma-ha-heart attack, hindi iyong nagkasala sa
26
Kaibigan Spring-Summer 2019
iyo. Kaya matuto kang magpatawad sa tulong ng Diyos. Hingin mo sa Diyos ang kapasidad na magpatawad. Ganito pa ang payo ng Biblia, “Sikapin ninyong makasundo ang lahat, at magpakabanal sapagkat hindi ninyo makikita ang Panginoon kung hindi kayo mamumuhay nang ganito. Pagingatan ninyong huwag tumalikod ang sinuman sa inyo sa pag-ibig ng Diyos. Huwag kayong magtanim ng sama ng loob na dahil dito’y napapasamâ ang iba” (Hebreo 12:14-15). Ang payo ni Apostol Pablo ay ipaubaya mo na sa Diyos ang paghihiganti. Ganito ang nasusulat, “Mga minamahal, huwag kayong maghihiganti; ipaubaya ninyo iyon sa galit ng Diyos. Sapagkat nasusulat, “Akin ang paghihiganti, ako ang gaganti, sabi ng Panginoon (Roma 12:19).” Alam ng Diyos ang tamang panahon at tamang ganti sa mga taong gumawa ng masama kaysa sa iyo. Ayaw ng Diyos na ikaw ay lalong mapahamak kapag nilagay mo sa iyong kamay ang hustisya. Lito o Tulirong (Confused) kaluluwa— Hindi balansado ang ganitong kaluluwa. Parang tuyong dahon na dala ng hangin kung saan. Walang maliwanag na direksyon. Hindi naka-angkla ang kaluluwa sa bato. Umuuga. Lumulutang. Pabago-bago ang isip, hindi segurado sa kanyang pagkatao, desisyon at direksyon ng lakad sa buhay. Mabubuwal ang kaluluwang ito. Kailangan niya ng gabay. Ganito ang sabi ng Biblia kung sino ang puedeng umakay sa sugat ng kaluluwang ito, “Mapalad ang taong hindi nakikinig sa payo ng masama, at hindi sumusunod sa masama nilang halimbawa. Hindi siya nakikisama sa mga kumukutya at hindi nakikisangkot sa gawaing masama. Sa halip, kasiyahan niyang sumunod sa kautusan ni Yahweh. Binubulay-bulay niya ito sa araw at gabi. Katulad niya’y
punongkahoy sa tabi ng isang batisan, laging sariwa ang dahon at namumunga sa takdang panahon. Ano man ang kanyang gawin, siya’y nagtatagumpay” (Psalm 1:1-3). Samakatuwid, kailangan lamang niyang itutok ang kaluluwa sa mga sinasabi ng Diyos upang maitatag ang sarili. Kailangan i-angkla kay Jesus ang kaluluwa. Gaya ng barko na naka-angkla, ano mang bagyo o unos, hindi maanod at mananatili sa isang lugar. Kailangan tumutok sa Pastol ng mga kaluluwa. Ganito ang pangako ng Diyos, “At ang mga pusong wasak ay kanya ring lulunasan, ang natamo nilang sugat ay bibigyang kagalingan” (Ps. 147:2-3). “Si Yahweh ang aking pastol, hindi ako magkukulang; pinapahimlay niya ako sa luntiang pastulan, at inaakay niya sa tahimik na batisan. Pinapanumbalik ang aking kalakasan, at pinapatnubayan niya sa tamang daan, upang aking parangalan ang kanyang pangalan”(Ps. 23:1-3). Hala, tawagin mo ang pastol ng kauluwa na si Jesu Cristo at i-angkla ang sarili sa Kanya. Dadanas ka ng katataganan at kaseguruhan sa buhay. Mapusok (Aggressive) na kaluluwa: Ang kaluluwa na may ganitong sintomas ay nahihirapan gumawa ng matuwid na desisyon sapagkat madaling madala ng sariling emosyon, impulsibo, pabugso-bugso ang ugali, mahina ang pagpipigil sa sarili, tumatalon sa aksyon na hindi napag-isipang mabuti at masyadong emosyonal. Ang kahihitnan ng mapusok na kaluluwa ayon sa Biblia ay kapahamakan. Ganito ang sabi, “Ang isip na tiwasay ay nagpapahaba ng buhay, ngunit ang kapusukan ay nagbibigay ng kapahamakan” (Prov. 14:30). Kaibigan Spring-Summer 2019
27
Naalala ko ang dalawang aggresibong lalaki na nag-agawan ng parking sa Maynila. Nauwi ang isa sa ospital at ang isa sa sementeryo matapos mag-barilan. Kapag hindi nagpagamot sa Diyos ang kaluluwang ito, tatlo lamang ang tiyak na kahuhulugan, Ospital, Kulungan, o Sementeryo. Huwag nang patagalin pa, kumunsulta na sa Diyos kay Jesu Cristo. Payagan mo si Jesus na i-repair ang iyong sugatang kaluluwa. Ang puno at dulo ng mga sugat sa kaluluwa ay ang likas na kasalanan. Kumalat sa sangkatauhan ang kasalanan matapos magkasala si Adan at Eva, ang ninuno ng lahat ng tao (Genesis 3). Ang kanilang mga anak (kasama na tayo) ay may sayad ng kasalanan sa kaluluwa. Ipanganak man malusog ang pangangatawan, likas pa rin sa kaluluwa ang magbunga ng sugat. Ang kaluluwang umamin at magsisisi sa likas na kasalanan ay patatawarin at lilinisin sa likas na karumhan at sugat. Ganito ang sabi sa 1 Juan 1:9, “Subalit kung ipinapahayag natin ang ating mga kasalanan, patatawarin tayo ng Diyos sa mga ito, at lilinisin tayo sa lahat ng ating kasalanan, sapagkat siya’y tapat at matuwid.” Sinabi ng Biblia, “Alam ninyo ang tungkol kay Jesus na taga-Nazaret at kung paanong pinili siya ng Diyos at pinuspos ng Espiritu Santo at ng kapangyarihan. Alam din ninyo na pumunta siya sa iba’t ibang dako upang gumawa ng kabutihan sa mga tao at pagalingin ang lahat ng pinapahirapan ng diyablo. Nagawa niya ang mga ito sapagkat kasama niya ang Diyos (Acts 10:38).” Ano man ang sugat ng iyong kaluluwa, lumapit ka kay Jesu Cristo ngayon sa pananalangin at hingin ang kagalingan ng
28
Kaibigan Spring-Summer 2019
iyong kaluluwa. Maaaring umi-ilaw na ang warning light ng kaluluwa mo, ”Service your soul soon,” gagawin mo ba? Kaibigan
Kung nagkaroon ng kahulugan sa inyo ang mensaheng ito, mangyari na i-text ang iyong pangalan at tirahan sa 0922300808 o tumawag sa 02-2833-7444. Padadalhan ka ng libreng aralin at babasahin. Kung nais maipanalangin, isulat o i-email ang prayer request sa paul@launchpoint. cc.
Rev. Paul Ko, Associate Pastor | LaunchPoint Church, www.launchpoint.cc He also served Taipei International Church as Tagalog Fellowship pastor for twenty years.
pampamilya
P
arents know that talking things out is a good solution to disagreements. They often want to simply build more relationship with their young people by talking more. But many parents say, “My kids don’t talk.” Interestingly enough, many young people say, “My parents don’t listen.” Parents often want tools to build more conversations with teens. But before we go to techniques and tools, let’s examine this problem from a heart-based approach. Listening isn’t only about the ears. It’s mostly about the heart. Jesus wanted to communicate new ideas about the kingdom to the people of his day. Some were resistant. They didn’t want to hear it. His response in Matthew 11:15 was, “Whoever has ears, let them hear.” He obviously wasn’t talking about physical ears, but was pointing to a willingness to listen. Listening is not just hearing. It’s an attitude. When one is willing to listen, then their
humility opens their hearts to think deeper, broader, or differently than they currently think. Listening requires a teachable attitude and is the basis for learning and discovery. The Bible teaches that a listening attitude is an essential trait for young people in order for them to thrive. Proverbs 1:8-9 says, “Listen, my son, to your father’s instruction and do not forsake your mother’s teaching. They are a garland to grace your head and a chain to adorn your neck.” And, the Proverbs 19:27 reveals the danger of not listening when it says, “Stop listening to instruction, my son, and you will stray from the words of knowledge.” Listening is not optional. It’s required. Cultivating this attitude is important in family life for children of all ages. Here is one idea to encourage a willingness to listen in your home. THE HEADPHONE DILEMMA The modern invention of headphones has advantages and disadvantages. It’s great that a person can listen to music or an audio book Kaibigan Spring-Summer 2019
29
without forcing others to do the same. Many parents and their young people appreciate the benefits of ear buds and a lot of conflict is reduced because of this great invention. But headphones also have their downside. They close the ears and often make family members inaccessible to each other. It’s often helpful to establish a rule or guideline that when you’re in public or in common areas of the home, you can only have one ear bud in. The other ear needs to be open. This one practice communicates accessibility and willingness to interact with others. Walking around the house or in public with two ears plugged is just like taking your hands and walking around covering your ears as if to say, “I don’t want to hear it.” When a young person says, “But no one is talking,” the answer is, “It’s about accessibility so that you are available if someone wants to talk or if something interesting is being said.” It’s not just a common courtesy, your headphone practices communicate an important message to others. ELECTRONIC BREAKS Taking breaks from electronics during conversations should also be a practice in your home. When you are having a discussion with someone and the phone beeps with a message or a phone call, how a person responds makes a statement of their value of the person they are with. Eating together and parking cell phones during the meal can encourage dialogue. Turning off electronics in the car not only makes driving safer for the driver, but it also opens up opportunities to talk more. One Mom said it this way, “My kids don’t like it when I tell them to turn off their electronics in the car but I require it anyway. I don’t tell them they have to talk instead. But rather, I wait. It usually takes about five minutes for my kids to overcome their disappointment and disengage their emotions
30
Kaibigan Spring-Summer 2019
from their devices, then conversation starts to happen. Someone makes a comment, then another, then a question, and we’re now off into a discussion that wasn’t planned. It couldn’t happen without me requiring that the electronics be turned off for a while in the car. My kids are learning to accept this rule and, although often challenging, it’s worth the work.” An attitude of listening is an important success principle for young people. Proverbs is full of exhortations to make listening a priority. Today’s culture, on the other hand, doesn’t promote healthy dialogue. So, helping your child by being firm in this area can teach some valuable lessons. Kaibigan –––––––––––––––––––––––––– Source: https://thrivingkidsconnection.com/one-ear-alwaysopen/#respond. By Scott Turansky. Copyright @ Thriving Kids Connection
faithwalk Analisa Chua
Gray Hair
H
ave you been frequenting the hair And “Gray hair is a crown of glory; it is salon like me? Maybe you are, and gained in a righteous life” -- Proverbs you also got the same reason, to color 16:31 (ESV). and hide your gray hair. Yes, it is true, me I have learned that the life spent walking and my peers (same-age friends) have been with God and serving Him is worth every amused of gaining these glitters (the way I gray hair. call my gray hair). But I know that not every day will be Sometimes you will feel anxious knowing sunshine, there will be frequent rainy that you are getting old and worry will days than sunny days. And when unlikely creep in your mind. As these thoughts of circumstances and health problems arise and distress fill the space of my mind, in the my thoughts will be invaded by concern long run, I find my solace in the Word of God, again, then I will then turn again my focus “Young people take pride in their on the promises of God in Isaiah 46:4, strength, but the gray hairs of wisdom “I will continue to carry you even when are even more beautiful—Proverbs you are old. I will take good care of you 20:29 (CEV). even when your hair is gray. I have made you, and I will carry you. I will take care of you, and I will save you. I am the Lord” ---(NIRV) My say will be, “Getting old with grace is a matter of choice, but growing up with the Lord is what matters the most.” Let me share this prayer: PRAYER FOR A GOOD OLD AGE God, you set the stages of human life And made old age one of them. Do not permit me to become one of those old grouches, Kaibigan Spring-Summer 2019
31
always putting people down, moaning and groaning, feeling sorry for themselves, unbearable to be around. Let me keep my smile and my laughter, Whether my open mouth reveals a full set of teeth or my latest set of dentures. Let me keep a sense of humor that puts things and people, including me, in their rightful place, and lets us laugh at our own faults and transform our woes into pleasantries. God, you put a heart of flesh into me so that I can love and be loved, just like the pierced heart of your Son. Never let me become old and selfish, turned in on my little self like a smoldering peat of fire that is trapped by its limitations as though by four walls, ceaselessly struggling against the fear of failure and the wind which threatens to blow it out. Keep an open heart within me, a hand always ready to shake other hands and to be open in giving. God, make me a generous old person, Someone who shares the last penny with those who have none,
32
Kaibigan Spring-Summer 2019
and shares the flowers in the garden with those who have no land at all. Let me be one of those people who strokes cats and dogs as they go by, who smiles at little children and throws bread to the birds in the park. God, you are the eternal present; don’t let me become yesterday’s person, always talking about the good old days when it was never cloudy, and devaluing the today of young people where it never stops raining. Let me relive my past with joy, but teach me to understand and live this present day which is yours just as much as the past and future. God, let me be an old person who has not forgotten my own youth and refreshes that of others. God, you set the seasons of the year and the seasons of life. Make me a person “ for all seasons.” I don’t ask for happiness, for I know too well that no season can bring this, not even spring. I simply ask that my latter days be beautiful, so that they may bear witness to the beauty which is You. – Joseph Folliet Kaibigan
KAIBIGAN Magazine publication started 1996 with the goal to be of help to the Filipino workers in Taiwan especially those who cannot have a day off from their work. It now incorporates other articles of different languages from other ministry group of the TE&B (Taiwan Expatriates & Beyond) Ministry and prayerfully and hopefully to print more copies for more souls for His Kingdom here in Taiwan. We will need all of your prayers that Kaibigan magazine can reach more people for the glory of God. With God all things are possible (Mark 10:27). The magazine is made possible also by the donations and prayers from friends and subscribers and by Taipei International Church-Tagalog Fellowship. You can be a partner of KAIBIGAN to help the guestworkers (foreign contract workers) by praying for us or if you would like to send a donation, you can send it to 7F, #248, Chung Shan N. Rd. Sec. 6, Taipei City, or to 432 Keelung Rd. Sec. 1, Suite 704, 7F., Sinyi Dist. Taipei City
Kaibigan Spring-Summer 2019
33
bible word search
Ann Cielo Ko
Search and put a loop around on each of your answers in the letter box. Words can be found spelled horizontally, vertically, diagonally, forward, or backward. Isaiah 40:28-31 (NIV) Strength in the Lord Do you not know? Have you not heard? The Lord is the [ev_rlast_ng] God, the Creator of the ends of the earth. He will not grow tired or weary, and his understanding no one can fathom. He gives [str_ngth] to the weary and [incr_ases] the [p_wer] of the weak. Even youths grow tired and weary, and young men stumble and fall; but those who [h_pe] in the Lord will [r_new] their strength. They will [s_ar] on wings like [e_gles]; they will run and not grow weary, they will [w_lk] and not be [f_int].
Answers to Winter 2019 Issue
1. Holy 2. Clothe 3. Compassion 4. Kindness 5. Humility
34
6. Gentleness 7. Patience 8. Bear 9. Forgive 10. Love
Kaibigan Spring-Summer 2019