‘Als er wat is, wordt er naar je omgekeken’

ANBO-lid Toon Capel (96) is in zijn woonplaats Purmerend een beroemdheid dankzij zijn grote maatschappelijke betrokkenheid. In het ‘WoonKollektief’, waarvan hij in de jaren tachtig een van de initiatiefnemers was, blikt hij terug op een leven dat nog altijd draait om het helpen van de zwakkeren in de samenleving.

Geconcentreerd schenkt Toon Capel een kop thee in voor zijn bezoek. Hij is aan één oog blind en het andere functioneert nog voor 70 procent. “Ik schenk er nog wel eens net naast. Versleten, zegt de dokter. Ze kunnen alleen nog wat doen om het proces van achteruitgang te vertragen. Ik krijg eens in de zes weken een injectie en ‘s morgens en ‘s avonds druppels.”

De ogen van Capel gaan dan ook al even mee, 96 jaar om precies te zijn. Ze hebben de werkloosheid van de jaren dertig gezien, de Duitse bezetting en het Indonesië van tijdens de Onafhankelijksoorlog die daarna kwam. “Ik wilde eigenlijk niet naar Nederlands-Indië. Ik heb in mijn kazerne in Den Haag nog geflyerd en geplakt tegen uitzending”, vertelt Capel met een zangerig Noord-Hollands accent.

Niks Aan Overgehouden

Hij kon het niet voorkomen. Drie jaar lang werkte hij als hospik en vertrouwensman van zijn peloton in een door jungle overheerst gebied ter grootte van de provincie Utrecht. Twintig van de achthonderd man uit zijn bataljon overleefden het niet. Dat was relatief weinig volgens Capel, andere verloren er veel meer. “Nee, ik heb er mentaal niks aan overgehouden. Werken als hospik in Indië is iets anders dan als hospik op de invasiestranden in Frankrijk. Dat was een en al bloed. Bij ons was dat niet zo.”

HARTSTIKKE VERKEERD

Toch laat het onderwerp hem niet onberoerd. Hij heeft nog helder voor de geest hoe de strijd ten einde kwam tijdens de soevereiniteitsverklaring in Midden-Java. “Ik stond er vanaf de zijkant naar te kijken. Hoewel ik die operatie hartstikke verkeerd vond, greep het me aan toen die roodwit-blauwe vlag naar beneden ging. Het was de erkenning van een nederlaag.” Tegelijk was het een mooi moment. De Nederlandse compagniescommandant en die van de Indonesische krijgsmacht ter plaatse noemden hem en zijn kompaan bij naam en toenaam en bedankten hen voor de medische hulp die ze de bevolking hadden gegeven.

SLOOTJE ACHTERKLEINKINDEREN

Het was niet de laatste keer dat iemand zijn dank uitsprak voor de inzet die Capel in zijn leven heeft getoond om anderen te helpen. De geboren en getogen Purmerendervader, opa en overgrootvader van een ‘slootje achterkleinkinderen’ - is zes jaar geleden koninklijk onderscheiden met een lintje voor zijn betrokkenheid bij hete hangijzers in zijn woonplaats. “Ik zat er niet op te wachten, maar het aardige was dat ik iedere dag felicitaties kreeg nadat het in de krant had gestaan. De erkenning van de mensen, dat vind ik de waarde ervan. Ze stuurden kaartjes, belden op, spraken me aan op straat. Dik verdiend Toon, riepen ze.”

Tinnen Koetje

Hij was toen al de trotse bezitter van een zogeheten Tinnen Koetje, een Purmerendse waarderingsprijs die speciaal voor hem in het leven is geroepen vanwege zijn werk voor de lokale gemeenschap. Een van zijn belangrijkste wapenfeiten is het ‘Woonkollektief’, een leefgemeenschap waarvan hij in de jaren tachtig een van de initiatiefnemers was. Hij woont er nog altijd, nu al 35 jaar.

Antenne

Capel heeft overigens altijd als vrijgezel geleefd sinds hij jaren geleden van zijn vrouw scheidde. “Naar een nieuwe