Teaser ANBO Magazine 5 2023

NR. 5 // OKTOBER 2023 // LOSSE PRIJS € 5,95

DOSSIER

Fijn & veilig wonen

VERKIEZINGEN

Op wie gaat u stemmen?

GRATIS TIPGIDS

Over artrose

INTERVIEW ADRIAAN VAN DIS

‘‘Ouder worden is topsport’’ ANBO 1

LANGER THUIS BLIJVEN WONEN. Je eigen huis, die fijne plek met alle herinneringen, daar wil je het liefst toch nog heel lang blijven wonen?

Veilige inloopdouche in 1 dag In één dag vervangen we je oude bad of douche door een veilige en comfortabele inloopdouche in een stijl die bij je past. Molenaar douches hebben een veilige antislip douchevloer, onderhoudsarme Wallpanels, een kwalitatieve douche glijstang én een stevige glaswand.

Wil je naast een inloopdouche ook een wastafelmeubel, douchewc of Warmth Panel? Ook dat kan bij Molenaar!

Dan is een Molenaar badkamer écht iets voor jou.

Een badkamer die helemaal klaar is voor een nieuw hoofdstuk. Door het bad of de douche te vervangen voor een comfortabele inloopdouche kun je nog jaren onbezorgd genieten van je huis. En de plaatsing wordt door Molenaar snel en zonder gedoe gedaan, vaak al in één dag. Dat is écht Molenaar! Geniet vandaag van de badkamer van morgen.

Molenaar Warmth Panel Altijd een aangename temperatuur in de badkamer, terwijl je bespaart op de energiekosten? Molenaar Warmth Panels zijn een duurzaam alternatief voor de traditionele radiator. Ze zijn daarnaast zeer effectief tegen schimmelvorming en zorgen voor gelijkmatige verwarming. Veilig en duurzaam klaar voor de toekomst!

Maak een thuisadviesafspraak en profiteer van onze korting!* Scan de QR-code of ga naar molenaar.nl/actie

GRATIS INSPIRATIEMAGAZINE Vraag ‘m aan op molenaar.nl/magazine

MAAK EEN AFSPRAAK VOOR THUISADVIES Bel naar 0341 - 23 23 00 of plan een afspraak op molenaar.nl/thuisadvies

De badkamer van morgen. molenaar.nl

* €500,- korting geldig bij aanschaf van een inloopdouche, €250,- extra korting is alleen geldig bij aanschaf van een badkameraanpassing i.c.m. een innovatieartikel. De actie is geldig t/m 31 oktober 2023. Bij het maken van een thuisadvies (vervolg)afspraak ontvang je de korting in de vorm van een voucher.

COLOFON & SERVICE Hoofdredacteur Jurriën Beerda Aan dit nummer werkten mee Fleur Akersloot, Eric Brendel, Margot Eggenhuizen, Willemijn Land, Marije Remmelink, Willem Reijn, Atie Schipaanboord, Alex van Scherpenzeel, Yvonne Witter Fotografie Anouk De Kleermaeker, Vera Diepeveen, Babs van Geel, Shutterstock Vormgeving Houke Leupen Eindredactie Joost Marsman Realisatie Bureauvijftig BV, Haarlem Bladmanagement Yvonne Herman de Groot Druk en verspreiding Paragon Customer Communications Copyright 2023 ANBO Magazine, ISSN 1877-3427 Redactieadres ANBO, Postbus 2012 3440 DA Woerden, magazine@anbo.nl Advertenties Mediavijftig BV mail: florisvenneman@bureauvijftig.nl Lid worden? Dat kan natuurlijk altijd. Ga naar anbo.nl/aanmelden of bel onze Ledenservice via 0348 46 66 66 (bereikbaar op werkdagen tussen 9 en 17 uur). U betaalt voor het eerste jaar €29,95, daarna is het €4 per maand. Bekijk de redenen om lid te worden op anbo.nl/aanmelden.

Voor bedrijven Een abonnement voor bedrijven bedraagt €32,50 per jaar.

Gegevens wijzigen Als u uw gegevens wilt wijzigen kan dit via de Ledenservice: bel ons op 0348 46 66 66 (bereikbaar van maandag t/m vrijdag tussen 9 en 17 uur) of stuur een e-mail naar ledenservice@anbo.nl.

Lidmaatschap opzeggen? U dient uiterlijk één maand voor het einde van uw lidmaatschap op te zeggen. Dit kan via anbo.nl/opzeggen of via Postbus 2012, 3440 DA Woerden o.v.v. opzegging. U kunt ons via ledenservice@anbo.nl ook mailen. Uiteraard horen wij graag de reden van uw opzegging.

Privacy ANBO legt gegevens vast van ANBOleden en abonnees van ANBO Magazine. Hierbij houden wij ons aan de wet- en regelgeving op het gebied van de bescherming van persoonsgegevens, zoals de AVG. Wij gebruiken uw gegevens onder meer om u te informeren over relevante producten en diensten van door ons zorgvuldig geselecteerde partners en aanbieders. Stelt u hier geen prijs op, stuur dan een e-mail naar ledenservice@anbo.nl, of een brief naar Postbus 2012, 3440 DA Woerden t.a.v. Ledenservice. Meer informatie: anbo.nl/privacyverklaring Gesproken magazine Voor blinden en slechtzienden is er uiteraard een ingesproken versie van het ANBO Magazine op cd beschikbaar. Meld u aan via ledenservice@anbo.nl of bel ons via 0348 46 66 66.

VOORWOORD

Hoog op de agenda Woont u fijn en veilig, in een huis dat aan uw wensen voldoet? Voelt u zich thuis in de buurt? Wonen is een eerste levensbehoefte. In een tijd waarin senioren wel willen, maar niet kunnen verhuizen, en jongeren en jonge gezinnen moeite hebben een betaalbaar huis te vinden, is het essentieel dit thema hoog op de politieke agenda te zetten én te houden.

Dat doen we als Seniorencoalitie uiteraard ook richting de Tweede Kamerverkiezingen op 22 november.

In een nieuwe kabinetsperiode moet vol worden ingezet op de mogelijkheid om zelfstandig passend te kunnen (blijven) wonen.

Dat betekent: voldoende betaalbare, geschikte en bereikbare woningen voor senioren, in wijken met goede voorzieningen. Daardoor kunnen we ook de doorstroming een flinke impuls geven. U leest er meer over in onze verkiezingsbrochure. Die kunt u bekijken via: anbo.nl/investeer Ook in deze uitgave van ANBO Magazine aandacht voor fijn en veilig wonen. Dat is meer dan een dak boven je hoofd; het heeft een diepgaande sociale component. Verderop in dit nummer een prachtig voorbeeld uit de praktijk. In woonzorgcentrum Humanitas in Deventer zoekt men constant verbindingen, ook tussen generaties. Zo komen kinderen van het kinderdagverblijf wekelijks op bezoek om spelletjes te doen met hun ‘bonusopa’s en -oma’s’.

Zelf heb ik onlangs de overstap gemaakt naar een buurt waarin het sociale aspect van wonen centraal staat. Na jaren minimaal contact met de buren, geniet ik nu van een gemeenschap waarin we op elkaar kunnen rekenen.

Dat is prettig, zeker nu mijn kinderen het huis uit zijn.

Ga dus vooral stemmen op 22 november! Want wonen is een recht. En het wordt tijd dat dit recht voor iedereen toegankelijk wordt.

Ik wens u veel leesplezier. Heeft u vragen of opmerkingen die u wilt delen?

U kunt contact met mij opnemen door een mail te sturen naar: directie@anbo.nl

Of schrijf me, via Postbus 2012, 3440 DA Woerden.

Directeur-bestuurder Anneke Sipkens

ANBO 3

5

Nº

Inhoud OP DE COVER

ADRIAAN VAN DIS

‘Ouder worden is topsport’

DOSSIER FIJN & VEILIG WONEN 20 EXPERTINTERVIEW

ANNETTE DUIVENVOORDEN Projectleider bij Platform31

24 FEITEN EN CIJFERS Over wonen

28 ENERGIECONTRACTEN

FOTO ANOUK DE KLEERMAEKER

Vast, variabel of dynamisch?

14 LEDENVOORDEEL

Goed slapen dankzij kundig advies

33

HAN VAN DOORN ANBO-lid over zijn woningaanpassingen

35

WAT TE REGELEN Bij een verhuizing

36

WOONTIPS Over langer thuis in eigen huis

18% KORTING

OP SPEEDCOMFORT RADIATORVENTILATOREN

71

4 ANBO

En ook

20

40 DUURZAMER ETEN

Annette Duivenvoorden “Wij praten graag mét ouderen, in plaats van óver ze”

Zo doet u dat

42 INTERVIEW HUGO HEYMANS

‘Betrokken blijven bij de maatschappij is zó belangrijk’

46 ONTDEK MIJN ANBO Zo logt u in

55

ALTERNATIEVE WOONVORMEN Woonzorgbuurtcentrum Humanitas

56

DIGITAAL VAARDIGER Vermijd digitale oplichterij

33

60 VERKIEZINGEN

Interviews met zes lijsttrekkers

69

ANBO TREFPUNT Cora Bolder over de digitale ontmoetingsplaats

42 ELK NUMMER 3 Colofon en voorwoord 6 Op de bres 8 ANBO Advies 49 Nostalgiehoekje 50 ANBO Tipt 70 Ledenvoordeel 74 Puzzel

62 ANBO 5

GESPREKSSTOF

OP DE BRES

Achter de schermen helpen we leden dagelijks met advies en belangenbehartiging. In deze rubriek houden we u op de hoogte.

Zelf een vraag? Ga naar anbo.nl/advies of bel de ANBO Advieslijn op 0348 46 66 88. Mailen kan ook: adviesteam@anbo.nl.

Oproep aan partijen: investeer in onze senioren De Seniorencoalitie roept politieke partijen op om te investeren in de kracht van senioren. De coalitie, die bestaat uit ANBO, KBO-PCOB, Koepel Gepensioneerden, NOOM en SOMNL, doet dit in aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen op woensdag 22 november.

INVESTEREN IN OUDEREN IS INVESTEREN IN DE TOEKOMST Het groeiend aantal senioren in Nederland is een groep met enorme potentie. De Seniorencoalitie wil dat die potentie volledig benut wordt. Om dit te bewerkstelligen heeft de Seniorencoalitie een brochure gemaakt met actiepunten rondom de belangrijke thema’s wonen en welzijn, zorg, digitalisering en koopkracht en pensioen.

6 ANBO

LEVENSERVARING Senioren hebben veel levenservaring, die ze inzetten voor vrijwilligerswerk of het verlenen van mantelzorg. Daarnaast zijn er steeds meer senioren die (willen) blijven werken. Daarvoor moeten alle nodige voorwaarden samengevoegd worden in een duidelijk pakket van acties.

GESPREKSSTOF KOOPKRACHT Een van de belangrijkste thema’s is koopkracht; een blijvend aandachtspunt. Zolang de inflatie de koopkracht blijft aantasten is het belangrijk dat de overheid senioren niet in de kou laat staan, vooral degenen die financieel kwetsbaar zijn. Hoge, instabiele energieprijzen en aanhoudende prijsstijgingen hollen ook de koopkracht van AOW’ers boven het minimum uit, waardoor lagere middeninkomens dreigen te verarmen. Evenwichtige koopkrachtcompensatie blijft daarom de komende tijd actueel.

WONEN In de nieuwe kabinetsperiode moet vol worden ingezet op de mogelijkheid om zelfstandig passend te kunnen (blijven) wonen. Dat houdt in dat er voldoende betaalbare, geschikte en bereikbare (geclusterde) woningen voor senioren moeten komen in wijken met

goede voorzieningen. Daardoor wordt het mogelijk de noodzakelijke doorstroming een flinke impuls te geven.

Daarnaast moet worden ingezet op het bouwen van nieuwe woonvormen met een sociale component. En op mogelijkheden om zo nodig zorg aan huis te kunnen leveren.

Lees alle actiepunten in onze brochure. Die kunt u downloaden op onze website: anbo.nl/investeer Heeft u geen internet? Vraag de brochure dan aan via onze Ledenservice. Onze medewerkers zijn iedere werkdag bereikbaar van 09.00 tot 17.00 uur via telefoonnummer 0348 66 66 66 Verderop in deze uitgave leest u meer over de komende Tweede Kamerverkiezingen.

Verenigingsnieuws Zoals u weet wordt er de laatste jaren intensief samengewerkt door diverse ouderenorganisaties in de Seniorencoalitie. Die bestaat naast ANBO inmiddels uit KBOPCOB, Koepel Gepensioneerden, NOOM en SOMNL. ANBO heeft vrijwel dagelijks contact met alle partijen uit de Seniorencoalitie, waaronder KBO-PCOB. Zo werken we onder meer met hen samen op het gebied van belangenbehartiging, maar ook wat betreft het magazine.

Omdat het huurcontract van PCOB aan het eind van het jaar afloopt en ANBO in haar pand aan de Vijzelmolenlaan in Woerden onbenutte ruimte heeft, heeft

ANBO aangeboden om deze ruimte te verhuren aan PCOB. Het bestuur van PCOB heeft met goedkeuring van de ledenraad besloten van het huuraanbod gebruik te maken.

Er vinden tevens gesprekken plaats tussen beide organisaties om in de nabije toekomst nóg intensiever te gaan samenwerken. Zoals het er nu naar uitziet kunnen we u daar in het volgende magazine, dat verschijnt op 12 december, uitgebreider over vertellen.

ANBO 7

ADVIES Ongewenste post Krijgt u ook weleens persoonlijk aan u geadresseerde reclamepost van een bedrijf of organisatie waar u nog nooit contact mee heeft gehad? Uw naam en adresgegevens staan dan in Consubase. Dat is een verzameling namen en adressen die adverteerders en fondsenwervers gebruiken om u te benaderen. Ondanks alle strenge regels rondom privacy is dit niet verboden. Wilt u dit soort post niet meer ontvangen? Schrijf u dan uit op:

Heeft u geen internet of computer? Schrijf dan een brief met een verzoek om uitschrijving naar: Stichting Postfilter, Postbus 666, 1000 AR Amsterdam

www.postfilter.nl

Antislipspray voor in de badkamer Veel badkamers hebben geglazuurde tegels, ook op de vloer. Een glanzende vloer is mooi maar het risico op uitglijden is groot.

U kunt de tegels laten vervangen door antisliptegels, maar dat kost tussen de vijftig en tweehonderd euro per vierkante meter. Daar komen de kosten van de tegelzetter nog bij. Neerleggen van badmatjes kan ook, maar is niet ideaal. Er is een andere oplossing: antislipcoating. Die zorgt dat gladde oppervlakken (tegelvloer, douchebak, betonvloer) een beetje ruw worden.

Het mooie is; bijna iedere bouwmarkt verkoopt het. Als u een beetje handig bent, kunt u het zelf aanbrengen. Meer weten?

Kijk op: www.verflaag.nl/antislip-coating-badkamer

8 ANBO

ANBOADVIES

Belasting schrapt intentieverklaring ‘Wat is dat nu weer’, horen wij u denken. Even een korte uitleg. Bent u gepensioneerd en zit u minder dan vijf jaar voor uw AOW-datum, dan mocht u tot voor kort geen betaalde arbeid verrichten, naast uw (vroeg)pensioen. Deed u dat wel, dan kwam de fiscale waardering van de pensioenopbouw in het geding en rekende de Belastingdienst dit in één keer met u af. Voor deze situatie moest een gepensioneerde een intentieverklaring ondertekenen, waarin hij/zij aangaf niet te zullen gaan werken in de periode voorafgaand aan de AOW-datum.

Per 1 juli 2023 heeft de Belastingdienst deze verklaring geschrapt. En is het verrichten van arbeid in die periode voor de AOW-datum (weer) mogelijk. Maar nog niet alle pensioenfondsen hebben hun regels aangepast! Zit u in de doelgroep (u bereikt binnen vijf jaar de AOW-leeftijd én u

wilt gaan werken)? Neem dan contact op met uw pensioenfonds om te vragen hoe zij met de nieuwe situatie omgaan.

Bonnetjes, nota’s, facturen Het duurt volgens de kalender nog even, maar voor je het weet zitten we aan de oliebollen en appelflappen en staat de aangifte inkomstenbelasting weer ‘voor de deur.’

Een goede voorbereiding is ook hier het halve werk. Ons advies: begin nu al met het verzamelen van de bewijsstukken van uw zorgkosten die uw verzekeraar niet vergoedde. U vindt het overzicht als u inlogt bij uw verzekeraar. U kunt het overzicht ook opvragen bij uw verzekeraar.

Denk ook aan andere kosten die u niet bij uw verzekeraar kunt declareren. Bijvoorbeeld de reizen die u maakte om uw arts(en) of fysiotherapeut te bezoeken.

Geeft u aan goede doelen? Verzamel ook daarvan alvast de bewijsstukken.

ANBO 9

een nieuwe camper

of je huis verduurzamen?

Bedenk wat je allemaal met je overwaarde kunt doen Is je huis meer waard dan je hypotheek? Dan heb je overwaarde. Als AOW’er kun je deze overwaarde verzilveren met de Levensrente Hypotheek van a.s.r. Bedenk eens wat je met dat geld kunt doen: Misschien een schenking aan de kinderen? Zonnepanelen? Of toch liever een camper of een nieuwe keuken?

Hoe werkt het?

Je sluit je huidige lening over naar een Levensrente Hypotheek met een hoger bedrag tot maximaal 50% van de waarde van je woning. Met deze nieuwe lening betaal je eerst de oude lening terug en kosten zoals de notaris en je adviseur. Het bedrag dat overblijft, krijg je in één keer op je rekening gestort. Je betaalt elke maand alleen rente over de lening. De hoogte van je lening en de rente blijven levenslang hetzelfde, zolang je in je huis woont. Dus geen zorgen en geen verrassingen!

Meer weten? Kijk op asr.nl/levensrente-hypotheek. Of vraag naar de Levensrente hypotheek bij je adviseur.

a.s.r. doet het

ANBOADVIES

Pensioen en erfbelasting Regelmatig krijgen we bij ANBO Advies vragen over de invloed op de erfbelasting van een pensioenuitkering als een partner is overleden. Het gaat dan om een nabestaandenpensioen (partnerpensioen) en om een verhoging van een al bestaande pensioenuitkering.

De pensioenuitkering zelf vormt geen onderdeel van de erfenis. Dus die telt niet mee voor de erfbelasting. Wel kan het zijn dat de vrijstelling voor de erfbelasting lager wordt. Partners hebben voor de erfbelasting een vrijstelling van € 723.526. Dat bedrag wordt verminderd via een ingewikkelde berekening (waar we u niet mee gaan vermoeien), die uitgaat van de waarde van uw pensioenaanspraak.

Met partners wordt bedoeld gehuwden, geregistreerde partners en ongehuwd samenwonenden die voorafgaand

aan het overlijden minstens zes maanden aan de volgende voorwaarden voldoen: • Een notarieel samenlevingscontract.

• Allebei meerderjarig.

• Allebei op hetzelfde adres ingeschreven in de Basisregistratie Personen (BRP).

• Geen bloedverwanten in de rechte lijn.

• Geen andere persoon die voor de erfbelasting partner is.

Geen notarieel samenlevingscontract? Dan bent u toch partners voor de erfbelasting als u allebei minimaal vijf jaar op hetzelfde adres staat ingeschreven. Een voorbeeld van de gevolgen voor de vrijstelling: Door het overlijden van uw partner krijgt u een pensioenuitkering van € 12.000 per jaar. U bent 72 jaar. Er gaat dan € 29.400 van uw vrijstelling voor de erfbelasting af. Uw vrijstelling voor de erfbelasting is dus € 694.126.

Alleen als de waarde van de erfenis meer is, bent u erfbelasting verschuldigd.

HET ANBO ADVIESTEAM EN EEN AANTAL ANBO CONSULENTEN.

ANBO 11

Een praktisch bed vol gemak dát is een Aldenhuijsen

Praktische bedden vol gemak

Verrijdbare één- en tweepersoons (elektrisch verstelbare) boxsprings en ledikanten Makkelijk uw bed opmaken, prettiger in- en uitstappen en onder uw bed stofzuigen Een Aldenhuijsen is nog altijd later uit te breiden met functionaliteiten zoals hoog laag

Uniek voor een Aldenhuijsen is dat u uw Aldenhuijsen nog altijd later kunt uitbreiden

Meer tijd voor leuke dingen Met een praktisch bed vol gemak van Aldenhuijsen wordt het bed opmaken makkelijker en eronder schoonmaken eenvoudiger.

Hierdoor houdt u meer tijd over voor leuke dingen. Bovendien slaapt u in een Aldenhuijsen voortreffelijk, waardoor u uitgerust aan de nieuwe dag kunt beginnen.

Bekijk de mogelijkheden in de gratis brochure of kom er in alle rust alles over te weten in ons slaapadviescentrum in Uden (NB), Rotterdam (ZH) of tijdens een thuisbezoek. Altijd vrijblijvend.

Bel naar 0413 - 74 54 00 • www.aldenhuijsenslaapsystemen.nl/brochure

GEREGELD

Mevrouw Walgraven (83) kon acht weken niet douchen ANBO-lid mevrouw Walgraven (83) belde eerder dit jaar met het ANBO Adviesteam. Ze kon al acht weken niet douchen. Wij doken erin!

Enige tijd geleden had mevrouw bij haar woningcorporatie een klacht gemeld over haar douche. De aansluiting van de kraan op de muur was kapot. De monteur die kwam kijken moest een gat in de muur maken om goed te kunnen zien wat er aan de hand was. Het bleek dat er leidingen vervangen moesten worden.

REPARATIE BLIJFT UIT De aannemer zou aan de woningcorporatie doorgeven wat het probleem was en hij zou op een later moment terugkomen om de reparatie uit te voeren. Tot die tijd kon mevrouw even niet douchen omdat er anders water de muur in kon lopen. Op het moment dat mevrouw contact zocht met ANBO, duurde dat inmiddels al acht weken!

ANBO ADVIESTEAM LOST HET OP Onze medewerker van het ANBO Adviesteam is gaan bellen met de woningcorporatie om de situatie voor te leggen. Zij kreeg de hoofdopzichter aan de telefoon die beloofde dat hij druk uit zou gaan oefenen om deze situatie op te lossen. De aannemer en de woningcorporatie gaven beiden aan de benodigde toestemmingsbevestiging niet te hebben ontvangen. Na een aantal telefoontjes van de ANBO-medewerker naar de verschillende partijen, belde mevrouw Walgraven dat de aannemer de reparatie uit komt voeren. Geregeld!

Op onze website kunt u nog meer opgeloste zaken bekijken: anbo.nl/opgelost

MEDEWERKERS VAN HET ANBO ADVIESTEAM.

Wilt u ook graag advies of hulp?

Het ANBO Adviesteam helpt u graag met vragen en problemen. U kunt ons iedere werkdag van 10.00 tot 15.00 uur bereiken via telefoonnummer 0348 46 66 88.

Mailen kan altijd: adviesteam@anbo.nl

ANBO 13

INTERVIEW

14 ANBO

INTERVIEW

Schrijver Adriaan van Dis

‘Soms denk ik: ik ben van glas’ Voor zijn nieuwe roman dook Adriaan van Dis in zijn familiegeschiedenis, maar ook in de virtuele wereld. Een gesprek over verdriet met tentakels, een schattig robotje en geestelijke lenigheid. “Gij zult niet verbitteren.

Daar moet je aan werken.”

TEKST MARGOT EGGENHUIZEN FOTO’S ANOUK DE KLEERMAEKER

“Ja, nee, maar daar weet ik alles van”, zegt Adriaan van Dis als we in het zonnige tuinhuis van zijn uitgeverij, verstopt achter een statig Amsterdams grachtenpand, vertellen dat we het graag willen hebben over ouder worden. “Ouder worden is topsport. Ik probeer midden in de wereld te staan en de geest lenig te houden, dus ik lees veel, ik ga veel naar scholen, ik zoek opwinding in de dingen waar ik het niet mee eens ben. Maar tegelijkertijd heb je ook een lichaam en dat lichaam vertelt je weleens dat je geen 18 meer bent.” Dat merkt hij bijvoorbeeld aan een lekkende hartklep, longfibrose – waarschijnlijk een souvenir uit de Parijse wijk met luchtvervuiling, waar Van Dis ruim zeven jaar woonde – en nog wat kwaaltjes. “Dus we slikken onze pillen en natuurlijk, als ik bij mensen van mijn leeftijd kom wordt er eerst een medisch bulletin uitgewisseld,

‘Wij bestaan bij de gratie van de fop’

maar niet langer dan vijf minuten. Dan kap ik het af, want je kunt je wereld klein maken door je te buigen over je kwalen, je kunt je wereld groot maken door je te verbazen over alles wat er gebeurt.”

KLEINSTE KAMERTJE Van de oneerlijke verdeling van rijkdom en voortschrijdend inzicht over het koloniale verleden – zelf groeide Van Dis op in een gezin met een Indische oorlogsgeschiedenis – tot discriminatie en ouders van nu die hij op hun telefoon ziet turen in plaats van te praten met hun kind: het raakt hem. En nog iets, wat hij uitlicht in zijn nieuwe boek Naar zachtheid en een warm omhelzen (zie kader): “De positie van de vrouw, die sterker moet worden en dat nog niet altijd is. Mijn boek gaat in zekere zin over het feit dat we accepteerden dat een huishoudster, zal ik haar maar noemen, het kleinste kamertje in het huis had van mijn grootvader, en ik niet eens wist wat haar achternaam was.

Wat raar dat je dat vroeger kennelijk accepteerde, en dat je nu denkt: wie is die vrouw die zo belangrijk in mijn leven is geweest? Dat is ook voortschrijdend inzicht.”

ANBO 15

INTERVIEW VERDRIET MET TENTAKELS Roman, staat er op het boekomslag, maar het zijn deels Van Dis’ eigen herinneringen aan de tijd die hij als 9-jarige bij zijn grootvader en Ommie, zoals ze wordt genoemd, doorbracht. “Al schrijvend begreep ik dat deze vrouw zonder opleiding eigenlijk de familie bij elkaar gehouden heeft. Ik weet ook nog heel goed dat toen zij doodging, dat ik énorm huilde op die begrafenis. De hele familie keek mij aan: wat krijgen we nou? Kennelijk was ik niet zo goed in huilen, maar toen kwam er veel verdriet boven. En dat ging niet alleen maar om haar, verdriet is iets wat heel veel tentakels heeft, er zitten ook andere vormen van verdriet achter.” Om zijn moeder bijvoorbeeld, die door haar eigen verleden en verdriet niet kon uitblinken in tederheid. In het boek staat treffend: ‘Ouders geven oorlogen door, of ze het willen of niet.’ Van Dis: “Dat is nu eenmaal zo.

Kinderen zijn meer bezig met hun ouders dan ouders met hun kinderen, dat moeten we niet vergeten. Kinderen hebben heel fijngevoelige antennes, dus ook het zwijgen, het mokken, het wegkijken – dat zien ze allemaal.”

STRIPFIGUREN “Soms denk ik: ik ben van glas. En alle barsheid en harde stemmen die doen je breken, dus in mij zit nog steeds wel een heel gevoelig jongetje. Maar daar vecht ik ook een beetje tegen, want dat gevoelige jongetje moet het uithouden. Dus elke dag gord je je weer om, om naar buiten te gaan en tegen een wereld te kunnen die niet altijd even aardig, sympathiek en vriendelijk is.” Van Dis groeide op in de Noord-Hollandse duinen, waar hij zijn voetstappen in het zand meteen achter zich zag vervagen. “Ik was altijd buiten. Maar ik ben ook altijd graag alléén buiten geweest.

Nog steeds. Ik verveel me nooit, ik leef heel graag ook in fantasieën en vind het nog steeds erg leuk om op een bankje in een parkje te zitten en naar de mensen te kijken. En dan zie ik boven al die hoofden, als in een ballonnetje van een stripfiguur, een verhaal hangen. Dat is natuurlijk ook mijn vak geworden, om verhalen te verzinnen. En goed te luisteren en te kijken naar hoe mensen zich gedragen.”

SCHATTIG ROBOTJE In tussenstukjes in zijn nieuwe roman springt Van Dis vaak naar het heden. Opeens zit hij met een speciale bril op zijn hoofd in een virtuele wereld te praten met een Parisienne. Van Dis volgt ook de ontwikkelingen rond 16 ANBO

‘Ik wil mensen niet herinneren in verval’ artificial intelligence op de voet: “Ik heb eens een robotje te leen gehad en ik vond het schattig, ik had heel veel sympathie voor dat leuke glimlachende wezentje. Toen dacht ik: als ik 85 ben, zou ik er geen enkel bezwaar tegen hebben als een robot mij helpt mijn steunkousen aan te trekken. Ik ben helemaal niet bang voor die kunstmatige intelligentie. Als je geestelijke lenigheid het laat afweten en je afhankelijk bent van verplegend personeel, dan kan zo’n wezentje je wel helpen. Ik had als kind enorme troost aan een speelgoedhond, daar was ik zeer aan gehecht. Dus waarom zou ik dat als oud persoon niet hebben?” Als volwassene een robothond op schoot hebben om te aaien, is dat geen vorm van foppen? “Foppen?”, reageert Van Dis gepassioneerd. “Luister eens, wij leven bij het foppen! God is een grote vorm van foppen, het ongeloof is een vorm van foppen, verhalen vertellen is foppen. Wij bestaan bij de gratie van de fop. En daar is helemaal niks tegen, want wat we doen is verhalen vertellen. Een verhaal maken dat het leven draaglijk maakt.”

NIET VERBITTEREN Verhalen helen mij, dat doen ze nog steeds, heeft Van Dis eens in een interview gezegd. “Verhalen helpen je het verle-

INTERVIEW den te begrijpen, jezelf te begrijpen en zelfs de toekomst te begrijpen. En dat is heel erg goed, want gij zult niet verbitteren. Daar moet je aan werken.

Dat doe ik door me telkens te verplaatsen in die ander: waarom doet die persoon zo raar, zo naar of waarom zit die persoon me bij wijze van spreken zo dwars?” Of zoals Ommie tegen Adriaan zegt in het nieuwe boek: ‘Als je naar oude mensen kijkt, moet je altijd zoeken naar het kind dat nog in hun gezicht zit, het kind dat mooi was, met dromen zoals jij.’ Van Dis: “Ik vind het heel leuk om naar gezichten te kijken. In een oud gezicht zie ik altijd ook weer een jong gezicht. Ik wil mensen niet herinneren in verval.” Wat ziet hij als hij zelf in de spiegel kijkt? Met een zachte glimlach: “Met dat mannetje ben ik veel in gesprek. Een oud koppie, maar ergens zit er ook nog een jongetje in mij.”

VRAAG & ANTWOORD DE INTERVIEWS ZOALS U DIE HIELD, MET HIER EN DAAR EEN PITTIGE DISCUSSIE – WAAROM ZIEN WE DIE NAUWELIJKS MEER OP TV? “We leven nu in een tijd waarin mensen sneller gekwetst en beledigd zijn. Dat is wel jammer. Ik kom op scholen waar ze Wolkers niet meer lezen, want dat vinden ze vies. Hoewel jonge mensen wel degelijk weten waar Abraham de mosterd haalt, vinden ze het lastig om over ongemakkelijke dingen te lezen. Mijn devies is: omarm het ongemak.”

Naar zachtheid en een warm omhelzen

WAAR GENIET U VAN? “Ik drink elke dag om zes uur een glas wijn. Wijn is voor mij wel een cultuurgoed, ik vind het heel lekker en vind het leuk om een wijn uit te kiezen. Het is zo sociaal, ik heb zoveel plezier als ik met vrienden of mijn vriendin een glas drink en het leven doorneem.”

In zijn nieuwe roman duikt Van Dis in een vergeten hoofdstuk uit zijn oeuvre: als 9-jarige jongen logeert hoofdpersoon Adriaan een tijdje in het naoorlogse Noord-Brabant bij zijn barse grootvader en diens huishoudster Ommie, die voor Adriaan de rol van grootmoeder vervult. www.atlascontact.nl

HEEFT U NOG EEN TIP VOOR GOED OUDER WORDEN? “Ik ga naar fysiotherapie want ik heb een beetje een mislukte heupoperatie achter de rug. Alle mensen die ik daar tegenkom, dat zijn allemaal mensen die gevallen zijn omdat ze te veel aan sport doen. Dus ik luister graag naar Churchill: wat is het geheim van uw ouderdom? ‘No sports.’”

ADRIAAN VAN DIS

Adriaan van Dis (1946) groeide op bij de duinen in Bergen aan Zee, in een gezin met drie halfzussen en ouders met een Indische (oorlogs) geschiedenis. Hij wilde toneelspeler worden, maar koos uiteindelijk voor een carrière als programmamaker, journalist en schrijver. Van Dis presenteerde onder meer het literaire interviewprogramma Hier is… Adriaan van Dis en Zomergasten. Hij heeft een flinke lijst van romans, reisverhalen en novelles op zijn naam staan. Van Dis woont in Amsterdam.

ANBO 17

Lekker en gezond eten zonder zelf te koken Laat onze chefs voor je koken Altijd in 4 minuten een maaltijd op tafel Vers bereid door onze chefs Bereid met alleen natuurlijke ingrediënten Elke week meer dan 20 nieuwe gerechten Gratis gekoeld aan huis bezorgd Altijd een verse maaltijd in je koelkast

EXCLUSIEF voor lezers van dit blad

4 maaltijden nu voor €20,Jouw kortingscode*

10.000+ klantreviews

18 ANBO

Bekijk het volledige weekmenu nu online!

Uitgekookt.nl

085 - 019 44 87

* De code is alleen geldig voor nieuwe klanten

€5,- extra korting op onze kennismakingsaanbieding

DOSSIER FIJN EN VEILIG WONEN

Fijn & veilig wonen Zoals het klokje thuis tikt … zo lang mogelijk in ons eigen huis blijven wonen willen we - bijna - allemaal. Maar dan moet dat huis wel toekomstbestendig zijn. En voor wie wél wil verhuizen, moeten er voldoende geschikte woningen zijn. Op beide fronten valt nog heel veel werk te doen.

Daarom blijft wonen voor ANBO een belangrijk thema.

In dit dossier leest u er alles over.

ANBO 19