ANBO Magazine 6 2023

NR. 6 // DECEMBER 2023 // LOSSE PRIJS € 5,95

Zorgspecial +

ZORGCOLLECTIEF

ALLES OVER DE FUSIE

Tussen ANBO en PCOB GRATIS GIDS

Met belastingtips

INTERVIEW MAROESJA LACUNES

‘ Levenswijsheid krijg je niet cadeau’ ANBO 1

succeWegens s her haald Maak ontva iema ng ee n

Maak iemand lid.

Het loont.

nd V V V lid en Cade auka ar t

25

t.w.v.

€

i.p.v. €15

Voor u en alle senioren in Nederland

2 ANBO

Wegens succes herhaald

De voordelen van een ANBO-lidmaatschap: • Blijf op de hoogte door het ANBO Magazine, website, webinars en bijeenkomsten.

• Stel uw vragen op het gebied van wonen, koopkracht en zorg aan het ANBO Adviesteam.

• Voor hulp aan huis bij uw belastingaangifte, uw administratie op orde brengen en meer.

• Werf een nieuw ANBO-lid en ontvang een VVV Cadeaukaart ter waarde van €25 (normaal €15). Maak bovendien kans op een 2-daags All-in Arrangement voor 2 personen in een Fletcher Hotel.*

• Kom in contact met andere leden via ons digitale ontmoetingsplatform Trefpunt.

• Profiteer van ledenvoordeel, van zorgverzekering en hulpmiddelen tot vakanties en klusdiensten. Én ANBO behartigt uw belangen en dat van alle senioren in Nederland in politiek Den Haag!

• Het nieuwe lid betaalt het introductietarief van €29,95 (normaal €48).**

succeWegens s her haald Maak ontva iema

• Deze actie geldt t/m 30 januari 2024.

ng ee n

25

Ga naar www.anbo.nl/succes (scan de QR-code) of bel 0348 46 66 66.

U kunt uiteraard ook de bon invullen en deze retour sturen naar ANBO.

HUIDIG ANBO-LID JA, ik maak iemand lid en krijg een VVV Cadeaukaart

nd V V V lid en Cade auka ar t

t.w.v.

€

i.p.v. €15

NIEUW ANBOLID JA, ik word lid van ANBO voor het instaptarief van €29,95.**

cadeau. Ik maak bovendien kans op mooie prijzen.

Huisnummer

Heer

Mevr.

Achternaam

Achternaam

Lidnummer

Straat

VOORWAARDEN Actie geldt tot en met januari 2024. Een VVV Cadeaukaart per geworven lid. *Hoe meer leden, des te meer kaarten en des te meer kans op de prijs.

Postcode

Geef uw gegevens bij voorkeur door via anbo.nl/succes Of vul de bon in en stuur deze naar ANBO, o.v.v. LWL, Postbus 2012, 3440 DA Woerden.

Datum

**Het nieuwe lid betaalt het eerste jaar €29,95 en het daarop volgende jaar €4 per maand of €48 per jaar.

Voornaam

Tussenvoegsel

Geboortedatum

Woonplaats

E-mailadres

Telefoonnummer

Handtekening

ANBO 3

LWLI_01_MAG6_ANBMAG_2350_I

Postcode

LANGER THUIS BLIJVEN WONEN. Je eigen huis, die fijne plek met alle herinneringen, daar wil je het liefst toch nog heel lang blijven wonen?

Veilige inloopdouche in 1 dag In één dag vervangen we je oude bad of douche door een veilige en comfortabele inloopdouche in een stijl die bij je past. Molenaar douches hebben een veilige antislip douchevloer, onderhoudsarme Wallpanels, een kwalitatieve douche glijstang én een stevige glaswand.

Wil je naast een inloopdouche ook een wastafelmeubel, douchewc of Warmth Panel? Ook dat kan bij Molenaar!

Dan is een Molenaar badkamer écht iets voor jou.

Een badkamer die helemaal klaar is voor een nieuw hoofdstuk. Door het bad of de douche te vervangen voor een comfortabele inloopdouche kun je nog jaren onbezorgd genieten van je huis. En de plaatsing wordt door Molenaar snel en zonder gedoe gedaan, vaak al in één dag. Dat is écht Molenaar! Geniet vandaag van de badkamer van morgen.

Molenaar Warmth Panel Altijd een aangename temperatuur in de badkamer, terwijl je bespaart op de energiekosten? Molenaar Warmth Panels zijn een duurzaam alternatief voor de traditionele radiator. Ze zijn daarnaast zeer effectief tegen schimmelvorming en zorgen voor gelijkmatige verwarming. Veilig en duurzaam klaar voor de toekomst!

Maak een thuisadviesafspraak en laat je inspireren!

Scan de QR-code of ga naar molenaar.nl/anbo

GRATIS INSPIRATIEMAGAZINE Vraag ‘m aan op molenaar.nl/magazine

MAAK EEN AFSPRAAK VOOR THUISADVIES Bel naar 0341 - 23 23 00 of plan een afspraak op molenaar.nl/thuisadvies

De badkamer van morgen. molenaar.nl

COLOFON & SERVICE Hoofdredacteur Jurriën Beerda Aan dit nummer werkten mee Fleur Akersloot, Micaela Bartels, Eric Brendel, Willemijn Land, Marije Remmelink, Willem Reijn, Atie Schipaanboord, Alex van Scherpenzeel, Yvette Sens, Yvonne Witter Fotografie Sevilay Maria van Dorst, Anouk De Kleermaeker, Babs van Geel, Shutterstock Vormgeving Houke Leupen Eindredactie Joost Marsman Realisatie Bureauvijftig BV, Haarlem Bladmanagement Yvonne Herman de Groot Druk en verspreiding Paragon Customer Communications Copyright 2023 ANBO Magazine, ISSN 1877-3427 Redactieadres ANBO, Postbus 2012 3440 DA Woerden, magazine@anbo.nl Advertenties Mediavijftig BV mail: florisvenneman@bureauvijftig.nl Lid worden? Dat kan natuurlijk altijd. Ga naar anbo.nl/aanmelden of bel onze Ledenservice via 0348 46 66 66 (bereikbaar op werkdagen tussen 9 en 17 uur). U betaalt voor het eerste jaar €29,95, daarna is het €4 per maand. Bekijk de redenen om lid te worden op anbo.nl/aanmelden.

Voor bedrijven Een abonnement voor bedrijven bedraagt €32,50 per jaar.

Gegevens wijzigen Als u uw gegevens wilt wijzigen kan dit via de Ledenservice: bel ons op 0348 46 66 66 (bereikbaar van maandag t/m vrijdag tussen 9 en 17 uur) of stuur een e-mail naar ledenservice@anbo.nl.

Lidmaatschap opzeggen? U dient uiterlijk één maand voor het einde van uw lidmaatschap op te zeggen. Dit kan via anbo.nl/opzeggen of via Postbus 2012, 3440 DA Woerden o.v.v. opzegging. U kunt ons via ledenservice@anbo.nl ook mailen. Uiteraard horen wij graag de reden van uw opzegging.

Privacy ANBO legt gegevens vast van ANBOleden en abonnees van ANBO Magazine. Hierbij houden wij ons aan de wet- en regelgeving op het gebied van de bescherming van persoonsgegevens, zoals de AVG. Wij gebruiken uw gegevens onder meer om u te informeren over relevante producten en diensten van door ons zorgvuldig geselecteerde partners en aanbieders. Stelt u hier geen prijs op, stuur dan een e-mail naar ledenservice@anbo.nl, of een brief naar Postbus 2012, 3440 DA Woerden t.a.v. Ledenservice. Meer informatie: anbo.nl/privacyverklaring Gesproken magazine Voor blinden en slechtzienden is er uiteraard een ingesproken versie van het ANBO Magazine op cd beschikbaar. Meld u aan via ledenservice@anbo.nl of bel ons via 0348 46 66 66.

VOORWOORD

Samen sterker Normaal gesproken is het eind van het jaar dé tijd om te reflecteren op de afgelopen periode. Er is ook altijd veel om op terug te blikken. Maar aan het eind van 2023 wil ik eigenlijk het liefst de blik naar voren richten: zoals u waarschijnlijk al weet gaan wij per 1 januari 2024 samen met onze protestants-christelijke evenknie, de PCOB. Vanaf die datum ontstaat de nieuwe vereniging ANBO-PCOB. Dat is om heel veel redenen heugelijk nieuws, vooral voor u; onze zeer gewaardeerde leden. Wij roepen al jaren dat je samen meer bereikt dan alleen. Vanaf 1 januari maken we een nog stevigere vuist in politiek Den Haag om uw belangen te behartigen op de vertrouwde thema’s: inkomen, pensioen, wonen, zorg, gezondheid, veiligheid, digitalisering en zingeving.

Maar er is meer. De PCOB is lokaal nadrukkelijk aanwezig: er zijn ruim 250 actieve afdelingen, verspreid door heel Nederland. Ook ANBO-leden hebben - naast de kracht van een landelijke organisatie - behoefte aan activiteiten op lokaal niveau. De nieuwe vereniging gaat een dienstverlenende rol spelen in het verbinden van leden.

Omdat al het goede in drieën komt nóg een voordeel van het samengaan: door onze krachten te bundelen kunnen we u in de toekomst nog beter van informatie voorzien via ons magazine en onze website. We kunnen nog fijner ledenvoordeel bieden en onze dienstverlening, zoals belastinghulp aan huis, verder verbeteren.

Tot slot, ik hoor het u bijna denken: hoe zit het met de identiteit van beide organisaties? Onderling ruimte en respect voor ieders identiteit en kernwaarden staan wat ons betreft voorop. We zoeken naar een nieuwe eenheid in verscheidenheid.

Ik wens u veel leesplezier, hele fijne kerstdagen en een geweldig en gezond 2024!

Heeft u vragen of opmerkingen die u wilt delen?

U kunt contact met mij opnemen door een mail te sturen naar: directie@anbo.nl

Of schrijf me, via: Postbus 2012 3440 DA Woerden.

Directeur-bestuurder Anneke Sipkens

ANBO 5

6

Nº

Inhoud OP DE COVER

MAROESJA LACUNES

16

‘Levenswijsheid krijg je niet cadeau’

MAROESJA LACUNES ‘Mensen worden ouder en beter oud dan een generatie geleden’

DOSSIER ZORGSPECIAL 22 EXPERTINTERVIEW

JET BUSSEMAKER Voorzitter van de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving

26 FEITEN EN CIJFERS over zorgkosten

30 MEEST GESTELDE VRAGEN FOTO SEVILAY MARIA VAN DORST

over zorgverzekeringen

33 LEDEN AAN HET WOORD

Hoe ervaren ze ons Zorgcollectief?

16

36 DE ANBO ZORGADVIESLIJN geeft antwoord

38 DEKKINGEN EN PREMIES

10% korting op de aanvullende verzekering

50% KORTING

BIJ DELTA ENERGIE

73

6 ANBO

42 VOORBEREID OP TOEKOMSTIGE ZORG Een gebroken heup: wel of niet opereren?

LEDENVOORDEEL

Boek een van de voordelige Vakantieknallers van RCN Vakantieparken met 10% korting

22

En ook 14

Jet Bussemaker “Het systeem dat we nu hebben, werkt niet”

FUSIE ANBO EN PCOB De voordelen voor u

47 ALTERNATIEVE WOONVORMEN Maksent in Nistelrode

48 ANBO TREFPUNT

Puzzelen, meepraten en spullen verkopen

52 JAAROVERZICHT

36

Wat hebben we voor u gedaan in 2023?

62 DIGITAAL VAARDIGER

Inspiratie voor de feestdagen

66

BELASTINGTIPS Betaal niet te veel

42 ELK NUMMER 5 Colofon en voorwoord 8 Op de bres 10 ANBO Advies 51 Nostalgiehoekje 58 ANBO Tipt 69 Ledenvoordeel 74 Puzzel

VitaalVoordeel

de 42 meest gestel rg zo er ov vragen verzekeringen

11

Belastingtips Tipgids

Levenstestament

ANBO 7

GESPREKSSTOF

OP DE BRES

Achter de schermen helpen we leden dagelijks met advies en belangenbehartiging. In deze rubriek houden we u op de hoogte.

Zelf een vraag? Ga naar anbo.nl/advies of bel de ANBO Advieslijn op 0348 46 66 88. Mailen kan ook: adviesteam@anbo.nl.

Europese Commissie streeft naar verplichte aanvaarding van contante betalingen De Europese Commissie wil dat bijna alle ondernemingen en organisaties verplicht worden om contante betalingen te accepteren. Het voorstel van de Commissie houdt in dat, met enkele uitzonderingen, contant geld als betaalmiddel geaccepteerd moet worden.

Deze verplichting is overigens niet van toepassing op online transacties.

Het demissionaire kabinet is niet volledig positief over het Commissievoorstel. De belangrijkste kritiek is dat het voorstel te vaag is op verschillende punten. Zo is het onduidelijk of de regelgeving ook van toepassing is op betalingen aan overheden, zoals boetes of belastingen.

De regering ziet vooral het nut van de verplichting bij transacties aan de kassa en wil de reikwijdte van de wet daartoe beperken. Daarnaast zijn er vragen over de uitzonderingsmogelijkheden. De regering vindt dat er

ook permanente uitzonderingen moeten zijn, zoals bij veiligheidsrisico’s.

ANBO is het daarmee eens. Van een buschauffeur kan bijvoorbeeld niet worden verwacht dat hij of zij met een tas vol contant geld rondloopt. ANBO heeft al vaker aangegeven dat er voor apotheken en overheidsdiensten een acceptatieplicht voor contant geld moet komen. Ook in bibliotheken en ziekenhuizen is het van belang dat de mogelijkheid om contant te betalen blijft bestaan.

Meer informatie vindt u op:

anbo.nl/cash

Aantal dodelijke valpartijen stijgt in 2022 opnieuw In Nederland zijn vorig jaar 6.200 mensen overleden na een val. Dat is 15% meer dan in 2021 en ruim twee keer zoveel als tien jaar eerder.

8 ANBO

Vooral onder 90-plussers en mensen die vanwege een psychogeriatrische aandoening (zoals dementie) toegang hebben tot zorg vanuit de Wet langdurige zorg (Wlz), is het aantal sterfgevallen door een val toegenomen. Dat meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek op basis van een analyse van doodsoorzaken.

GESPREKSSTOF Wie overlijdt door een zogeheten ‘accidentele’ val valt, struikelt, of glijdt per ongeluk uit en overlijdt binnen dertig dagen aan de gevolgen. Vallen met een vervoermiddel telt hierbij niet mee, dit wordt geregistreerd als vervoersongeval.

De stijging van het aantal fatale valincidenten gaat samen met de groei van de oudere bevolking, maar ook naar verhouding is er in elke leeftijdsgroep een stijging. Dat geldt vooral voor vrouwen van negentig jaar of ouder.

In 2022 was overlijden door een val de meest voorkomende niet-natuurlijke doodsoorzaak, gevolgd door zelfdoding (1.900) en een verkeersongeval (772). Bij 3,7% van alle sterfgevallen in Nederland was een val de doodsoorzaak. Dat komt neer op 17 fatale valincidenten per dag.

Als u wilt weten hoe u valgevaar kunt verminderen, bel dan met onze Veiligheid Advieslijn op telefoonnummer 0348 - 46 66 66. Onze medewerkers zijn iedere werkdag bereikbaar tussen 9.00 en 17.00 uur. U vindt ook meer informatie op onze website. Tot slot kunt u onze gratis tipgids Woningaanpassingen downloaden: anbo.nl/tipgids-woningaanpassingen

Grote belangstelling ANBO Pensioenwebinar Een recordaantal van ruim 1500 mensen heeft deelgenomen aan het ANBO Pensioenwebinar op 14 september. ANBO-beleidsadviseur Willem Reijn ging in gesprek met Leonne Jansen van FNV en Jurre de Haan van VNO-NCW en MBK Nederland. dat het pensioen per maand kan meebewegen met de beurs, is weersproken: uw pensioen wordt één keer per jaar vastgesteld.

Meer dan 500 deelnemers stuurden van tevoren vragen in over het nieuwe pensioenstelsel, zoals: gaat mijn pensioen omlaag en gaat de overgang naar het nieuwe systeem wel eerlijk? Het drietal liet zien dat pensioenen niet snel naar beneden zullen gaan, omdat er noodremmen op het systeem zitten. Tekorten kunnen worden aangevuld en tegenvallers gespreid. Tenzij, zo beaamde Leonne Jansen, de economie langere tijd tegenzit. Ook het misverstand

Andere belangrijke vragen gingen onder andere over eerlijk invaren. ‘Zijn er garanties?’, vroeg een lid. Ja, die zijn er, aldus Jurre de Haan: het bestuur, de Raad van Toezicht, het Verantwoordingsorgaan en De Nederlandsche Bank kijken bijvoorbeeld mee. En de ouderenorganisaties, vulde Willem Reijn van ANBO aan: zij oefenen het hoorrecht uit, waarbij zij een oordeel over het evenwichtig overgaan naar het nieuwe stelsel uitspreken. En evenwichtigheid tussen alle generaties is het eerlijkste, benadrukt hij.

TERUGKIJKEN Heeft u het webinar gemist? U kunt het terugkijken op onze website: anbo.nl/pensioenweb

ANBO 9

ADVIES Eenvoudiger overstappen van autoverzekering Vanaf 1 juli 2024 wordt het makkelijker om over te stappen naar een andere verzekeraar voor uw autoverzekering. Op die datum gaat een nieuw systeem werken dat het aantal schadevrije jaren per verzekerde bijhoudt.

Verzekeraars hanteren niet dezelfde voorwaarden waar het de schadevrije jaren betreft. Bij een overstap moet een onderzoek plaatsvinden. Daarbij komt dat veel mensen zelf niet precies weten hoeveel schadevrije jaren ze hebben. Met het nieuwe systeem wordt dat dus voor iedere betrokkene inzichtelijk.

Betaal niet om uw toeslagen aan te vragen Er zijn verschillende commerciële partijen die graag aan u willen verdienen met het aanvragen van uw toeslagen. Toeslagenaanvraag. nl, toeslagenaanvragen.net of toeslagenportaal.nl zijn voorbeelden hiervan. De kosten kunnen oplopen tot wel vijftig euro per aanvraag.

ANBO vindt dat weggegooid geld; de meeste mensen zijn in staat om zelf een toeslag aan te vragen. En als u dat niet kunt, zijn er maatschappelijke organisaties die u kunnen helpen. Deze organisaties verdienen er geen geld mee. Ook kunt u terecht bij de vrijwilligers van onze Belastinghulp. Als ANBO-lid betaalt u niks: wij vragen u slechts om een kleine tegemoetkoming in de kosten van de belastinginvulhulp van €12,-. Heeft u een fiscaal partner? Dan vragen wij een vergoeding van €5,- voor uw (fiscaal) partner. Kijk voor meer informatie op: anbo.nl/toeslagen

10 ANBO

ANBOADVIES

Inchecken in OV met uw betaalpas of smartphone Sinds enige tijd is het mogelijk om met uw betaalpas of smartphone in te checken bij het OV. Heeft u recht op een leeftijdskorting? Houd er dan rekening mee dat deze korting vooralsnog niet toegepast kan worden als u de betaalpas of smartphone gebruikt! Er wordt aan gewerkt om dat wel mogelijk te maken. Houdt u onze berichtgeving op de website in de gaten.

Als er ontwikkelingen zijn, melden wij die in ieder geval daar.

Is een levenstestament nodig?

Een levenstestament is iets anders dan een gewoon testament. Het levenstestament werkt tijdens uw leven en heeft betrekking op de situatie dat u niet meer in staat bent besluiten te nemen. In het levenstestament kunt u bijvoorbeeld laten opnemen wie dat van u moet overnemen en wat er dan moet gebeuren.

Omdat er veel vraag is naar meer informatie over het levenstestament hebben we een speciale tipgids voor u gemaakt over dit onderwerp. U kunt de gratis tipgids downloaden via: anbo.nl/tipgids-levenstestament Heeft u geen internet en wilt u de tipgids ontvangen?

Bel dan onze Ledenservice. Onze medewerkers zijn iedere werkdag bereikbaar van 9.00 tot 17.00 uur via 0348 46 66 66.

Tipgids

Levenstestament

Contactloos geld opnemen Sinds kort kunnen klanten van ING en Rabobank bij een aantal geldautomaten van Geldmaat ook contactloos geld opnemen. U hoeft de pas dan niet meer in de lezer van de automaat te plaatsen. Ook kunt u hierdoor met uw smartphone pinnen, mits u daarmee bijvoorbeeld in een winkel al contactloos betaalt.

De andere banken zijn nog niet over op deze mogelijkheid, maar dat zal op termijn wel gebeuren. Ook kunt u nog niet bij alle automaten van Geldmaat terecht. De automaten moeten aangepast worden en dat is nog niet overal gebeurd.

ANBO 11

een nieuwe camper

of je huis verduurzamen?

Bedenk wat je allemaal met je overwaarde kunt doen Is je huis meer waard dan je hypotheek? Dan heb je overwaarde. Als AOW’er kun je deze overwaarde verzilveren met de Levensrente Hypotheek van a.s.r. Bedenk eens wat je met dat geld kunt doen: Misschien een schenking aan de kinderen? Zonnepanelen? Of toch liever een camper of een nieuwe keuken?

Hoe werkt het?

Je sluit je huidige lening over naar een Levensrente Hypotheek met een hoger bedrag tot maximaal 50% van de waarde van je woning. Met deze nieuwe lening betaal je eerst de oude lening terug en kosten zoals de notaris en je adviseur. Het bedrag dat overblijft, krijg je in één keer op je rekening gestort. Je betaalt elke maand alleen rente over de lening. De hoogte van je lening en de rente blijven levenslang hetzelfde, zolang je in je huis woont. Dus geen zorgen en geen verrassingen!

Meer weten? Kijk op asr.nl/levensrente-hypotheek. Of vraag naar de Levensrente hypotheek bij je adviseur.

a.s.r. doet het

ANBOADVIES

Help! Ik begrijp niets van mijn energienota!

Het ANBO Adviesteam krijgt heel veel vragen rondom energie. Bijvoorbeeld over de energierekening. Die rekening is net zoiets als de aangifte inkomstenbelasting. De meeste mensen begrijpen er niets van. En dat is logisch.

ANBO Advies probeert u een beetje op weg te helpen.

HET ANBO ADVIESTEAM EN EEN AANTAL ANBO CONSULENTEN.

BELASTINGEN We beginnen met de belasting. U betaalt energiebelasting over uw verbruik. In 2023 is de belasting voor stroom 0,1525 euro per kWh en voor gas 0,5927 cent per m3.

Op het totaal van uw energiebelasting gaat een bedrag (in 2023) van 596,86 euro af.

Over uw verbruik betaalt u variabele leveringskosten. De leverancier bepaalt de hoogte daarvan.

U betaalt nog een belasting, de btw. Die is 21% over uw totale rekening.

PRIJSPLAFOND Ook het prijsplafond zit in uw nota. Men rekent met een tarief van 1,45 euro per kubieke meter gas tot een verbruik van 1200 kubieke meter. Voor elektriciteit wordt het maximale tarief verlaagd tot 0,40 euro per kWh bij een maximaal verbruik van 2900 kWh. Verbruikt u meer, dan betaalt u daarover de variabele leveringskosten.

LEVERINGSKOSTEN Dan treft u ook een post leveringskosten op uw nota aan.

Leveranciers laten u betalen om de energie bij u thuis te krijgen. Er zijn meestal vaste kosten (tussen 5 en 10 euro per maand), die niet afhangen van uw verbruik.

NETBEHEERKOSTEN Dan de netbeheerkosten. Dit is een vast bedrag ongeacht uw verbruik. Het bedrag verschilt per netbeheerder.

Onvolledige informatie In ANBO Magazine nummer 3 van dit jaar stond een artikel over het terugbetalen van de heffingskorting bij het bereiken van de AOW-leeftijd. Het gaat om de situatie dat iemand geen inkomen heeft en zijn of haar heffingskorting uitbetaald krijgt (van de Belastingdienst).

In het betreffende artikel wordt gesuggereerd dat u de uitbetaling moet stopzetten als u in het betreffende jaar de AOW-leeftijd bereikt. Die informatie is onvolledig. Ontvangt u in dat jaar alleen een AOW-uitkering, dan hoeft u de uitbetaling niet te stoppen. Maar dus wel als u een AOW-uitkering en nog een ander inkomen gaat ontvangen. Bijvoorbeeld een aanvullend pensioen. In die gevallen is stopzetten van de uitbetaling wel aan te bevelen.

ANBO 13

FUSIE

SAMEN STERKER ANBO en PCOB gaan samen verder Per 1 januari nieuwe fusievereniging ANBO-PCOB ANBO en PCOB hebben de handen ineengeslagen om samen verder te gaan.

Zoals het er nu naar uitziet ontstaat dan in 2024 al de nieuwe vereniging ANBO-PCOB. Door onze krachten te bundelen kunnen we meer bereiken voor u, voor senioren in Nederland.

14 ANBO

FUSIE Op 21 december moet het fusievoorstel nog wel officieel worden vastgesteld door beide Ledenraden. Als alles volgens planning verloopt, kunnen ANBO en PCOB dan per 1 januari 2024 officieel fuseren.

De toenemende samenwerking tussen PCOB en ANBO van de afgelopen jaren in de landelijke belangenbehartiging, met name op gebieden als wonen, zorg en koopkracht, heeft geleid tot deze beslissing. “De krachtenbundeling is logisch,” zegt Pieter van Keulen, voorzitter van ANBO’s Ledenraad. “Door elkaars krachten te benutten, kunnen we nog meer betekenen voor senioren in Nederland,” voegt Henk Zieleman, voorzitter van de Ledenraad van PCOB eraan toe.

Gezamenlijk optrekken stelt ons in staat met daadkracht en betrokkenheid op te komen voor de belangen van senioren. In een tijd waarin belangenbehartiging versnipperd kan raken, geloven wij in de kracht van een verenigde stem. Dat is direct één van de voordelen van het samengaan van ANBO en PCOB: per 1 januari maken we een nog stevigere vuist in politiek Den Haag om uw belangen te behartigen op de vertrouwde thema’s van zowel ANBO als PCOB. We blijven uiteraard aandacht geven aan alle onderwerpen die belangrijk zijn in een ouder wordende samenleving. Ook laten we met elkaar nog beter zien wat de belangrijke bijdrage van ouderen is aan onze samenleving.

PCOB is lokaal nadrukkelijk actief: er zijn ruim 250 actieve afdelingen, verspreid door heel Nederland.

Ook ANBO-leden hebben - naast de kracht van een landelijke organisatie - behoefte aan activiteiten op lokaal niveau. We gaan ons inzetten om dit met elkaar te verbinden. In de loop van 2024 gaat u hier meer over horen.

Door onze krachten te bundelen kunnen we u in de toekomst nog beter van informatie voorzien via ons magazine en onze website. We kunnen nog fijner ledenvoordeel bieden en onze dienstverlening, zoals belastinghulp aan huis, verder verbeteren. Bovendien kunnen we investeren in nieuwe producten en diensten.

Tot slot hebben we een aantal veel gestelde vragen voor u gebundeld. U vindt nog meer vragen en antwoorden op: anbo.nl/fusie

VERANDERT ER IETS VOOR MIJ? Nee, er verandert voor u helemaal niets. Alle diensten waarop u rekende, blijven doorgaan.

WAT GEBEURT ER MET DE CONTRIBUTIE VOOR 2024?

De contributie blijft 48 euro per jaar (of 4 euro per maand). Meer over uw lidmaatschap leest u op pagina 57 van deze uitgave.

BLIJVEN ALLE LEDENVOORDELEN BESTAAN? Ja, alle ledenvoordelen blijven bestaan.

WAT GEBEURT ER MET HET ANBO MAGAZINE? ANBO Magazine blijft voorlopig bestaan. Halverwege het jaar komt er een mooi nieuw ledenblad van ANBO-PCOB.

KAN IK NOG WEL GEBRUIKMAKEN VAN DE ANBO BELASTINGHULP? Jazeker, de Belastinghulp van ANBO gaat gewoon door en vele duizenden leden worden zoals altijd geholpen met de aangifte. Deze service zal in 2025 voor alle leden van ANBO-PCOB ter beschikking komen.

BLIJFT HET ANBO ZORGCOLLECTIEF BESTAAN? Ja, het Zorgcollectief blijft bestaan.

GELDT HETZELFDE VOOR HET ANBO ADVIESTEAM? Uiteraard blijft het Adviesteam bestaan.

WELKE INVLOED HEEFT DE CHRISTELIJKE ACHTERGROND VAN PCOB VOOR MIJ ALS LID? PCOB heeft een christelijke achtergrond, ANBO behartigt de belangen van senioren al sinds 1900. Beide verenigingen staan midden in de maatschappij. Onze leden dragen hun unieke identiteit bij en we streven naar eenheid in verscheidenheid, waarbij we ieders achtergrond respecteren.

In de komende magazines houden we u uiteraard op de hoogte van alle ontwikkelingen. Heeft u vragen?

Dan kunt u altijd even mailen naar: contact@anbo.nl

of bellen naar 0348 46 66 66 ANBO 15

INTERVIEW

Actrice en zangeres Maroesja Lacunes

“Levenswijsheid krijg je niet cadeau” 16 ANBO

INTERVIEW

Maroesja Lacunes is haar hele leven geïnterviewd over haar rol als Tika, de dochter van Tita Tovenaar. Het initiatief PR:OUD* sprak haar voornamelijk over ouder worden. Iets waar ze steeds meer van geniet. “Ik ben me ook steeds meer bewust dat het leven kostbaar is.”

TEKST MICAELA BARTELS FOTO’S SEVILAY MARIA VAN DORST

“Met interviews over Tika ben ik in drie zinnen wel klaar.

Ja, het was leuk, ja ik heb plezier gehad, en ja mensen herkennen me nog steeds. Maar nu word ik op basis van mijn autobiografie (De Tovenaarsdochter, red.) bevraagd over mijn echte leven. Tika stond mijn hele leven op de voorgrond en nu komt er meer ruimte voor mij. Dat had ik niet beoogd, maar dat is een uiterst prettig effect. Als mensen doorhebben dat ik Tika ben, reageren ze altijd heel leuk. Iedereen heeft fijne herinneringen aan Tita Tovenaar die ze dan ook graag met me delen. De mensen die ik nu tegenkom zijn de kinderen van vroeger. Dat is anders dan de volwassenen vroeger die graag met een bekende Nederlander gezien wilden worden. Ik kon eigenlijk nooit zo goed met het gebrek aan privacy overweg. Van nature ben ik redelijk introvert en dat zorgde soms voor ongemak. Je wil aandacht krijgen voor wat je doet en niet omdat je bekend bent.”

STRUIKELBLOKKEN “Vroeger werd je haast per definitie een grijze muis. Kinderen de deur uit, oud worden en er niet meer toe doen.

Plaatsnemen achter de geraniums en dat was het dan. Tegenwoordig heeft ouder worden veel meer mogelijkheden.

Je kan veel meer. En het wordt ook meer gewaardeerd. Er is een groot verschil. Maar ouder worden betekent soms ook niet meer mee kunnen doen met bepaalde dingen, omdat het leven zo snel gaat. Er zijn andere struikelblokken in deze tijd. Mensen worden ouder en beter oud dan een generatie geleden. Ik geniet van het ouder worden.

Steeds meer. Ik ben me steeds meer bewust dat het leven kostbaar is. Ook omdat de rest van mijn familie dood is.

En echt leven is iets heel anders dan overleven. Mijn man Henk hoeft niets meer sinds hij gestopt is met werken.

Ik kan daar soms kriegel van worden. Als ik terugga naar bepaalde leeftijden: iedere keer leer je een beetje bij, en dan

vergeet je het weer en doe je iets stoms. Zo moet het, want het kan niet anders. Levenswijsheid krijg je niet cadeau, je moet er je best voor doen.”

“Je wil aandacht krijgen voor wat je doet en niet omdat je bekend bent” DICHTGEKLAPT Lacunes heeft haar ouders oud zien worden op een niet zo’n fijne manier. “Mijn moeder was krachtiger en positiever dan mijn vader. Zij heeft op het laatst haar leven omgegooid en hele andere dingen gedaan. Helaas is ze kort daarna plotseling overleden. Ze was nog maar 70. Mijn vader was wel ongelukkig. Hij is morrend en brommend en woedend doodgegaan. Door het voorbeeld van mijn vader dacht ik: zo wil ik het niet meemaken.

Het is een mentale instelling. Het beseffen en accepteren dat dingen gaan veranderen als je ouder wordt en dat het op een gegeven moment ophoudt. Als je voorbeelden van mensen hebt meegemaakt die gelukkig en voldaan kunnen zijn ondanks lichamelijke gebreken, dat hoeft nog niet eens iets te maken te hebben met veroudering, dan besef je dat de manier waarmee je met een beperking omgaat van groot belang is. Mijn vader ontkende heel erg.

Hij ontkende de ouderdom. Hij vond dat hij recht had op zijn 104. Ik geloof dat de moeder van zijn lat-relatie 104 is geworden dus dat moest hij ook. Mijn vader is ook met geheimen het graf ingegaan. Omdat hij door zoveel dingen teleurgesteld was en vond dat hij anderen leed had berokkend, is hij op een gegeven moment dichtgeklapt.”

ANBO 17

INTERVIEW MONSTER “Met mijn boek heb ik de nare bijsmaken van opgroeien in mijn familie niet van me afgeschreven, maar ik ben ernaartoe gegaan. Het was zo’n mistige puinhoop, daar moesten wat contouren omheen. Dat is me ook gelukt.

Ik kon niet meer doorgaan zonder erop terug te kijken.

Wat was het nou in godsnaam? Wat gebeurde er nou?

En waarom raakte ik iedere keer in aanraking met mijn familie in onrust? Het heeft inderdaad helderheid gebracht en een enorme opluchting. Het is zo bevrijdend als je het lef hebt om ergens naar toe te gaan waar het pijn doet. Wat is dit monster? Hoe ziet het eruit? Het monster wordt naar mijn ervaring een stuk minder eng als je het naar het daglicht hebt getrokken.”

PRETTIG GEVOEL “Ik heb meer aandacht voor de mensen om me heen. Er is überhaupt een ander ritme. Als je jonger bent dan race je overal langs. Dat heb ik ook gedaan. Te hard lopen. Niet letterlijk, maar figuurlijk. Je moet dit, je moet dat. Ik wil nog steeds veel maar het moeten is er vanaf. In mijn langzamere ritme heb ik meer aandacht voor alles en iedereen die je tegenkomt. Daardoor krijgen gebeurtenissen en met name mijn contacten met anderen meer waarde. Ik geniet er meer van. Ik ben ook opener geworden en heb minder snel een oordeel of mening over een ander. Dat is een uitgesproken prettig gevoel.”

ONTDEKKINGEN “Ik wil nog zoveel ontdekken. Daarom heb ik net het boek De Tovenaarsdochter geschreven. Dat was weer een nieuwe fase. Een nieuwe skill. Eerst was ik actrice, daarna ben ik gaan schilderen en in het schilderen ben ik ook veranderd naar etsen. Iets waarvan ik lang dacht dat ik het nooit zou doen. En toen kwam het moment dat ik vond dat ik moest schrijven. Sterker nog, dat had ik mijn hele leven al willen doen. Ik ben al langer bezig dan de vier jaar waarin ik het boek heb geschreven. Daarin ontdekte ik van alles. Dat vind ik zo geweldig. Het zijn voortdurend ontdekkingen. Eerst hoe je schrijft. De techniek, je eigen stijl vinden. Maar ook ontdekken dat dit een medium is waarmee ik dichter bij de bron kon komen. Iets waar ik al een tijdje naar op zoek was. Dat vond ik onvoldoende in het schilderen. Met het etsen ging het al een stuk beter.

Maar met het schrijven wist ik al snel: Dit is het. Dat is toch een fijne ontdekking.”

18 ANBO

“Mensen worden ouder en beter oud dan een generatie geleden” VERANDERING HOUDT NOOIT OP “Ook al vind ik het woord ‘jezelf’ vervelend, je gaat toch op zoek naar jezelf. Het heeft iets te maken met een kern, of beter nog, originaliteit. Daar kom ik met schrijven het dichtst bij. Ik heb in de afgelopen jaren zoveel geleerd. Ik wist dat ik mensen moest zoeken waarmee ik samen kon werken. Ik heb een aantal cursussen gevolgd. Bij een daarvan was Pauline Slot de docente. Korte verhalen schrijven.

Er waren meer mensen die behoefte hadden aan groter werk. Hieruit heeft zich op mijn initiatief een kleine groep gevormd van vier mensen, dat is zo’n waanzinnig groepje geworden. Ook Pauline vond het bijzonder om ons te

INTERVIEW begeleiden. We zijn alle vier anders. We hebben elkaar ook niet beïnvloed, maar wel opgetild.

Door kritiek, door mee te leven en mee te lezen en te luisteren. Je schrijft alleen, maar zo’n groep kan een enorme stimulans geven. Ik ben altijd een eenling geweest, en leefde het liefst teruggetrokken.

Maar ik leer steeds meer hoe belangrijk het is om vrienden in allerlei soorten en maten te maken en te koesteren. Ik hoor het mijn moeder nog zeggen: “Ik ben te oud om te veranderen.” Terwijl zij juist ook veranderde. Wat mij betreft houdt het nooit op, de verandering.”

*PR:OUD Met het PR:OUD willen initiatiefnemer Micaela Bartels en fotograaf Sevilay Maria van Dorst een ander licht schijnen op ouder worden. Het koffietafelboek is een sprankelend eerbetoon aan de schoonheid, veerkracht en (eigen) wijsheid van de ouder wordende mens.

Als lid van ANBO kunt u PR:OUD nu bestellen voor 65 in plaats van 95 euro.

Kijk voor meer informatie op : www.anbo.nl/pr-oud

VRAAG & ANTWOORD HEEFT U VOORBEELDEN? “Ik wilde oorspronkelijk actrice worden van het grote toneel. Ik was in die tijd gek op Ellen Vogel.

Ik heb ook met haar gewerkt. Dat was een grande dame van het toneel, maar op een prettige manier.

Ik hou wel van dit soort bescheidenheid. En ik denk ook dat de echt groten allemaal bescheiden zijn en zich normaal kunnen gedragen. Mensen met werkelijk talent.”

HEEFT U NOG OUDE VRIENDEN IN UW LEVEN? “Ja. En ook die zijn belangrijk. Ik heb er net een verloren. Ik had hem pas weer ontmoet na 50 jaar zonder contact. Een heel bijzondere ontmoeting.

Ik ben van plan om het verhaal van onze vriendschap op te gaan schrijven om op die manier afscheid te kunnen nemen.”

WAT DOET DE DOOD MET U? “Het klinkt raar, maar ik begin eraan te wennen. Ik wil er niet te lang bij stilstaan. Ik kan niet lang blijven treuren. Rouwen wel. Ik neem afscheid. Maar ik wil er niet aan onderdoor gaan. In leven blijven is het belangrijkste. Henk en ik hebben onze testamenten op orde. Dat was geen makkelijk proces, maar we hebben het wel gedaan. Ik maak me soms wel zorgen dat ik als eerste ga omdat ik denk dat hij moeilijk in zijn eentje verder kan.”

MAROESJA LACUNES

Margaret Solveigh Maroesja Lacunes is op 11 september 1945 geboren in Amsterdam. Van 1972 tot 1974 speelde ze Tika, de dochter van Tita Tovenaar. In 2022 bracht ze haar autobiografie uit: De Tovenaarsdochter.

ANBO 19

Otolift, dé meest gekochte traplift van Nederland Brede kant van de trap blijft vrij Uw trapleuning kan blijven zitten Nieuw, huur & tweedehands 48 uur levertijd mogelijk Standaard 5 jaar garantie

D u n st e ra i l t e r we n k e l e e re l d

Gratis informatiepakket Stuur mij een gratis informatiepakket Naam Anbo23

Adres Postcode/plaats Telefoon Stuur deze bon in een ongefrankeerde envelop naar: Otolift, Antwoordnummer 17014, 2810 VK Bergambacht

0800 - 444 770 8

Bel gratis voor advies

20 ANBO Meer informatie over Otolift Trapliften? Ga naar www.otolift.nl

ZORGSPECIAL

Zorg De zorg in Nederland staat onder druk. Het is niet voor niets een van onze belangrijkste thema’s. Ook krijgen we tegen het eind van het jaar - overstappen of niet? altijd veel vragen van leden over hun zorgverzekering.

Reden genoeg voor een dossier over zorg, met vragen en antwoorden, feiten en cijfers, interviews met experts en leden aan het woord.

ANBO 21

ZORGSPECIAL

Jet Bussemaker, voorzitter van de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving

“ Het systeem dat we nu hebben werkt niet” 22 ANBO

ZORGSPECIAL

Het Nederlandse zorgstelsel bestaat bijna twintig jaar. Belangrijke principes van dit stelsel zijn toegang tot zorg voor iedereen, solidariteit via een voor iedereen verplichte en toegankelijke zorgverzekering, en goede kwaliteit van zorg. Toch blijkt uit onderzoek dat zo’n twee miljoen Nederlanders niet de zorg krijgen die ze nodig hebben. “Ons stelsel is toe aan groot onderhoud”, stelt Jet Bussemaker, voorzitter van de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving.

TEKST MARIJE REMMELINK

U BENT SINDS 1 JUNI 2019 VOORZITTER VAN DE RAAD VOOR VOLKSGEZONDHEID EN SAMENLEVING. WAT DOET DEZE RAAD PRECIES? “De Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS) is een adviesorgaan voor de regering en het parlement. Wij adviseren met name over strategische vraagstukken op wat langere termijn die over volksgezondheid en samenleving gaan. Formeel adviseren we dus het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), maar onze adviezen betreffen ook andere ministeries en overheden.”

ons complexe systeem weten ze niet waar ze terecht kunnen – bijvoorbeeld bij de huisarts, de gemeente of het wijkcentrum – en er zijn ook mensen die de zorg mijden, omdat ze bang zijn dat ze het niet kunnen betalen, of achteraf een hoge rekening krijgen. Door de toeslagenaffaire is deze angst alleen maar toegenomen. Kortom: het systeem van onze zorgtoeslag functioneert niet goed. Mensen zien de overheid niet meer als steunpilaar, maar als boeman.

Aan de andere kant zijn er ook mensen die allemaal zorg krijgen waarvan je je af kan vragen of het bijdraagt aan meer kwaliteit van leven.”

JULLIE DENKEN NA OVER DE ZORG VOOR NU ÉN LATER. HOE GAAT HET MET DE ZORG NU? “Als je de Nederlandse zorg met die van andere landen vergelijkt, gaat er hier heel veel goed. Tegelijkertijd zijn er ook hele grote problemen. Dat zijn vooral de toegankelijkheid van de zorg, gezondheidsverschillen en dat we heel veel problemen die eigenlijk geen zorgproblemen zijn, wel medicaliseren.”

EN WAT BEDOELT U MET GEZONDHEIDSVERSCHILLEN? “Gezondheidsverschillen zijn verschillen tussen groepen mensen qua levensverwachting, aantal gezonde jaren en ervaren gezondheid. De sociaaleconomische status heeft hier een grote invloed

DUS DE ENE GROEP KRIJGT TE WEINIG ZORG, EN DE ANDERE TEVEEL? “Ja, aan de ene kant zien we dat twee miljoen mensen niet de zorg krijgen die ze nodig hebben. Door

“Mensen zien de overheid meer niet als steunpilaar, maar als boeman” ANBO 23

ZORGSPECIAL op. Het verschil tussen hoog- en laagopgeleide mannen in goed ervaren gezondheid is 14,6 jaar, voor vrouwen is dit verschil 15 jaar. Zo’n groot verschil in een land als Nederland, dat vind ik nogal wat.”

IN HET RAPPORT ‘MET DE STROOM MEE’ STAAT DAT ALS WE NIKS DOEN, DEZE PROBLEMEN ALLEEN MAAR GROTER WORDEN. “De complexiteit bedreigt de toegankelijkheid, en de gezondheidsverschillen zijn de afgelopen jaren toegenomen.

Als je het niet simpeler maakt, bijvoorbeeld de zorgpremie aanpast waardoor je de zorgtoeslag grotendeels kunt afschaffen, dan ga je die toegankelijkheid niet verbeteren.

En het systeem zoals het nu draait, stimuleert verrichtingen in plaats van kwaliteit van leven. Als we dat zo blijven financieren, blijft de focus van de zorg in ziekenhuizen, instellingen en revalidatiecentra op ‘productie’ in plaats van kwaliteit van leven.”

WAT MOET ER VOLGENS U ALS EERSTE AANGEPAKT WORDEN? “In ons rapport staat dat het bestrijden van gezondheidsverschillen een veel centraler doel moet worden. Dat kan een soort breekijzer worden om op een andere manier naar de zorg te kijken. Zodat we van die productieprikkels afkomen. Een ander breekijzer kan zijn om met gemeenten en verzekeraars af te spreken dat zij zorg gezamenlijk inkopen voor een langere periode. Omdat ze dan echt goed na moeten denken over wat er belangrijk is in de regio, en wie welke problemen heeft.”

ANDERE INTERESSANTE VOORSTELLEN ZIJN ONDER ANDERE: DE TANDARTS TERUG IN HET BASISPAKKET, HET EIGEN RISICO VOOR CHRONISCH ZIEKEN BEPERKEN EN HET EIGEN RISICO IN DE ZORG EN EEN GROTER DEEL VAN DE ZORGPREMIE INKOMENSAFHANKELIJK MAKEN. DUS HOE HOGER HET INKOMEN, DES TE HOGER DE PREMIE. “Klopt, wij zeggen: het systeem dat we nu hebben, werkt niet. Voor veel mensen is zorgtoeslag te onzeker, en het eigen risico is ‘remgeld’ dat ervoor zorgt dat je niet te snel iets laat doen. Maar zodra je dat betaald hebt, kunnen alle remmen los. Dat werkt niet. Daarom vinden wij dat we het systeem moeten veranderen. De zorgtoeslag is alleen maar het rondpompen van geld met enorm veel bureau24 ANBO

“We moeten van de productieprikkel af” cratie. Maar als je dat stopt, moet je mensen op een andere manier ondersteunen. Daarom adviseren wij een inkomensafhankelijke zorgpremie. Dat werkt beter en maakt mensen die de zorg mijden minder bang.”

VANWEGE DE COMPLEXITEIT PLEIT ANBO AL VEEL LANGER VOOR HET AFSCHAFFEN VAN TOESLAGEN DIE BEDOELD ZIJN VOOR MENSEN MET EEN LAGER INKOMEN. HOE KOMT HET DAT DIT NOG STEEDS NIET GEREGELD IS? “Een nieuw systeem bouwen is veel makkelijker dan een bestaand systeem veranderen. Ons systeem is jarenlang aangebouwd en aangepast. Vaak om groepen beter te bedienen, maar wel met als gevolg dat het nu heel complex is, en dat er heel veel partijen bij betrokken zijn. Het is heel moeilijk om al die partijen dezelfde kant op te laten bewegen.”

KUNNEN WE NIET OPNIEUW BEGINNEN? “Dat is makkelijker als je nog niks hebt. Maar als je dat nu zou doen, heb je jaren waarin mensen niet de juiste zorg krijgen. Ons stelsel bestaat bijna twintig jaar en is toe aan wat wij als RVS groot onderhoud noemen. Ook omdat we nu in een andere tijd leven dan toen het zorgstelsel en met name de Zorgverzekeringswet ingevoerd werden. Dat was een tijd van overvloed, niet van personeelstekorten. Ons systeem zou daarom ook adaptiever moeten zijn, zodat het makkelijker kan mee ademen met de nieuwe uitdagingen in de samenleving.”

‘OUDEREN HOEVEN NIKS MEER EN DAT IS FIJN, MAAR ZE WILLEN EN KUNNEN VAAK NOG WEL VEEL’, SCHRIJFT U IN ‘DE DERDE LEVENSFASE: HET GESCHENK VAN DE EEUW’. HOE KUNNEN WE ER ALS MAATSCHAPPIJ VOOR ZORGEN DAT ‘GENIETEN VAN JE OUDE DAG’ EN MEE BLIJVEN DOEN IN BALANS BLIJFT? “Dat we met z’n allen steeds ouder worden, is echt het geschenk van de eeuw. Dat mogen we ook wel vieren.

ZORGSPECIAL Dus geef ouderen de tijd om van hun vrije tijd te genieten. Je ziet vaak dat ze in eerste instantie willen rusten en op vakantie willen. Maar na een paar jaar willen ze vaak weer deel uitmaken van het maatschappelijk leven. En dat wordt op dit moment helemaal niet gestimuleerd.”

HOE KUNNEN WE DAT WEL STIMULEREN? “Het begint allemaal met een mensbeeld: we moeten ouderen niet zomaar afschrijven. We moeten niet denken dat het maatschappelijke leven over is als je met pensioen gaat.

Er zijn veel mensen die nog maatschappelijk betekenisvol willen zijn. Maar wel vaak in hun eigen tempo en niet met een vast ritme. Want ze willen misschien wel vaker op vakantie. Als we het maatschappelijk potentieel van de jonge ouderen willen verzilveren, via bijvoorbeeld vrijwilligerswerk of betaald werk, zullen we flexibel moeten zijn. Vraag wat ze leuk vinden om te doen, en sta er ook voor open dat dat iets anders kan zijn dan wat ze voorheen deden.

Wet- en regelgeving moet hier ook op aangepast worden.

Als je nu tekent voor je pensioen, is het heel moeilijk om daarna nog betaald werk te doen. Wat ook belangrijk is; we moeten ouderen niet alleen om economische redenen betrekken. Dat ze mogen komen opdraven als het een ander uitkomt. Als je mensen niet in beweging wil krijgen, dan moet je dat doen.”

UIT HET ONDERZOEK DAT VOOR DE TWEEDE KAMERVERKIEZINGEN WERD GEDAAN ONDER 8.000 OUDEREN, BLEEK DAT ZE GEZONDHEIDSZORG EN OUDERENZORG MET STIP BOVENAAN ZETTEN ALS BELANGRIJKSTE THEMA. “Dat snap ik heel goed. Overigens geldt het volgens mij niet alleen voor ouderen. Als je aan Nederlanders vraagt wat ze belangrijk vinden in hun top 10, dan staat bijna altijd zorg en gezondheid bovenaan. Gewoon gezond zijn is eigenlijk wel het grootste goed. Dus dat men dat wil, dat snap ik helemaal. Tegelijkertijd, de ouderenzorg zoals we die ooit hadden georganiseerd, past niet meer bij de problemen en uitdagingen waar we voor staan. Dus het is echt tijd dat we niet alleen verlangen naar wat we hadden, maar nadenken over creatieve oplossingen en daarbij zorg voor de meest kwetsbaren als samenleving prioriteit maken. En beseffen dat we daar met z’n allen aan moeten bijdragen.”

“Dat we met z’n allen steeds ouder worden, is het geschenk van de eeuw”

JET BUSSEMAKER Jet Bussemaker is sinds 1 juni 2019 voorzitter van de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving. Velen kennen haar van haar politieke carrière, onder andere als minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap in kabinet-Rutte II (2012 – 2017) en staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport in kabinet Balkenende IV (2007 – 2010), maar Bussemaker is sinds 2018 ook hoogleraar ‘Wetenschap, beleid en maatschappelijke impact, in het bijzonder in de zorg’ bij het Leids Universitair Medisch Centrum en de faculteit Governance and Global Affairs van de Universiteit van Leiden.

ANBO 25

ZORGSPECIAL

Feiten en cijfers over zorgkosten De donkere maanden naderen. Dat betekent niet alleen kaarsjes aansteken en kerstverlichting ophangen; traditiegetrouw houden we in deze tijd ook onze verzekeringen tegen het licht. En dan vooral de zorgverzekering. Hoe zit het daar precies mee? En wat staat ons qua zorgkosten eigenlijk nog te wachten?

Zorgkosten anno nu • • • •

Nominale premie stijgt in 2024 met € 142 Dat betekent een maandelijkse stijging van € 12 De gemiddelde zorgkosten per Nederlander in 2024 bedragen € 7.145 Dat is een stijging van € 508 ten opzichte van 2023 2023

2024

Verschil

Nominale premie (totaal)

€ 1.650

€ 1.792

+ € 142

Verplicht eigen risico

€ 385

€ 385

Geen

€ 6.637

€ 7.145

+ € 508

Zorgkosten per Nederlander

26 ANBO

ZORGSPECIAL

Waarom stijgen zorgkosten?

Overstappen van zorgverzekering

• Demografie (denk hierbij aan bevolkingsgroei, vergrijzing, een hogere levensverwachting) • Welvaart (hogere verwachtingen over waar zorg in moet voorzien) • Technologie (research en ontwikkeling zijn kostbaar)

• Als u besluit om over te stappen, dan is nu het moment om dat te doen: tot 1 januari 2024 kunt u uw huidige verzekering opzeggen • Jaarlijks verandert zo’n miljoen mensen van zorgverzekeraar • In 2023 waren dat er 1,5 miljoen (8,5%) • De meeste overstappers wonen in Utrecht (12,9%) en Nijmegen (11,7%) • In de Zeeuwse gemeente Sluis daarentegen vindt men het wel best - slechts 3,7% van de inwoners stapt daar over.

• Over het algemeen geldt: hoe ouder, hoe minder we geneigd zijn om van zorgverzekeraar te veranderen • In 2022 kon u kiezen uit 60 verschillende polissen bij 20 verschillende verzekeraars • De naturapolis is de meest gekozen polis is. Er is een lichte daling zichtbaar in het aantal mensen (82,5%) dat een aanvullende verzekering kiest • De vier grootste overkoepelende organisaties blijven Achmea, CZ, VGZ en Menzis. Samen bedienen zij 84% van alle zorgverzekerden

Hoe zit het met andere landen?

• Onze uitgaven zijn hoog (zo’n 10,5% van het BBP), maar nog steeds vergelijkbaar met andere landen • We geven meer uit aan zorg dan België (10,4%) en het Verenigd Koninkrijk (9,7%) • We geven minder uit dan Duitsland (11.3%), Frankrijk (11%) en Zweden (11%)

Wat staat ons nog te wachten?

• Totale zorguitgaven zullen stijgen met gemiddeld 2,9% per jaar naar €174 miljard in 2040; dat is een verdubbeling ten opzichte van 2015 • Zorguitgaven per persoon zullen stijgen naar € 9.600 in 2040 (nu betalen we € 6.637) • Er worden naar verwachting meer kosten gemaakt voor psychische stoornissen (dementie) • Kosten voor behandeling van kanker stijgen het snelst: 6% per jaar

Interessant: er is een duidelijke voorkeur voor bepaalde zorgaanbieders per regio en daar komt nagenoeg geen verandering in.

Bronnen: Miljoenennota 2024, Zorguitgaven, Kerncijfers van het CBS, Vtv2018, Zorgthermometer Vectis 2023

ANBO 27

EEN BED

voor het leven

Voor nu én later

Heerlijk uitgerust wakker worden en ook nog makkelijk uw bed op- en schoonmaken? Ontdek het comfort en gemak van een levensloopbestendig bed voor nu en later.

Gratis brochure? Bel 0341 277 010 of ga naar www.well-fair.nl

ZORGSPECIAL

Vragen over zorgverzekeringen Zorgverzekeringen roepen veel vragen op. Wat betekenen termen als ‘eigen bijdrage’ en ‘eigen risico’? En waarom stijgen de premies ineens zo fors? Wij geven antwoorden op de meest gestelde vragen.

WAT IS HET VERSCHIL TUSSEN EEN EIGEN BIJDRAGE EN EEN EIGEN RISICO? Eigen bijdrage en eigen risico zijn verschillende dingen.

Het verplichte eigen risico geldt voor de meeste zorg in het basispakket. Medicijnen en (bloed)onderzoeken die de huisarts voorschrijft, vallen bijvoorbeeld onder 30 ANBO

het eigen risico. Voor een bezoek aan uw huisarts betaalt u geen eigen risico. Voor sommige zorg wordt een eigen bijdrage gevraagd. Dit kan een vast bedrag zijn of een percentage van de kosten. Bijvoorbeeld voor orthopedische schoenen, hoortoestellen en ziekenvervoer.

ZORGSPECIAL WAAROM STIJGEN DE PREMIES VOOR 2024 ZO FORS? De stijging wordt veroorzaakt door hogere lonen van de zorgmedewerkers, de toenemende zorgvraag door de vergrijzing en nieuwe technologische ontwikkelingen.

Verzekeraars hebben helaas nog maar weinig mogelijkheden om de premie lager te houden. Zij hebben voorgaande jaren hiervoor de reserves ingezet, maar deze zijn inmiddels behoorlijk geslonken. Verzekeraars berekenen dit jaar dus een kostendekkende premie.

MOET IK HET EIGEN RISICO IN ÉÉN KEER BETALEN? Bij (vrijwel) alle verzekeraars is het mogelijk om het eigen risico in termijnen te voldoen. Bij de meeste verzekeraars kunt u dit ook vooruit betalen, nog voordat u bij een zorgverlener bent geweest. Blijkt u toch geen of weinig zorg nodig te hebben gehad, dan krijgt u het (niet gebruikte deel van) het eigen risico weer terug. Het vooruitbetalen van het eigen risico moet u wel aanvragen voor 1 februari 2024. Het eigen risico wordt dan in tien maandelijkse termijnen van uw rekening afgeschreven.

ANBO is geen voorstander van het vooraf in termijnen betalen van het eigen risico.

IK STA MOMENTEEL ONDER BEHANDELING IN HET ZIEKENHUIS. KAN IK NU WEL OVERSTAPPEN VAN ZORGVERZEKERAAR? Het is mogelijk om te veranderen van zorgverzekering tijdens een lopende behandeling in het ziekenhuis of de ggz. Voor die behandeling gelden de polisvoorwaarden van de verzekeraar waar u verzekerd was bij de start van de behandeling. Bent u van plan over te stappen en bent u onder behandeling? Geef dit altijd aan bij uw adviseur of de nieuwe verzekeraar. Zij kunnen u hier meer over vertellen.

IK GEBRUIK MEDICIJNEN, IS HET VERSTANDIG OM OVER TE STAPPEN NAAR EEN ANDERE ZORGVERZEKERAAR? Voor medicijnen hanteren zorgverzekeraars een preferentiebeleid. Een preferentiebeleid betekent dat de zorgverzekeraar voor ieder medicijn een voorkeursmedicijn kiest, binnen een groep medicijnen met dezelfde werkzame stof. Iedere zorgverzekeraar

heeft hierin een eigen beleid. Als u overstapt naar een andere zorgverzekeraar kan dit betekenen dat u een ander medicijn krijgt. Informeer vooraf over het preferentiebeleid van de andere zorgverzekeraar. Laat u bij uw keuze dus niet alleen leiden door de premie.

KAN IK MIJN ZORGVERZEKERING STOPZETTEN ALS IK DIE NIET KAN BETALEN? Het is niet mogelijk om de basisverzekering stop te zetten. Ook niet als u de premie niet kunt betalen. De basisverzekering is wettelijk verplicht. Het afnemen van een aanvullende zorgverzekering is wel vrijwillig en dus niet verplicht.

MAG EEN ZORGVERZEKERAAR MEER GELD AAN MIJ VRAGEN VOOR DE BASISVERZEKERING ALS IK EEN SLECHTE GEZONDHEID HEB? Nee, de premie voor de basisverzekering staat los van uw gezondheidssituatie. Hiervoor mag de verzekeraar geen extra premie vragen. Dit is wettelijk vastgelegd.

VitaalVoordeel

Meer vragen én antwoorden

42 meest gestelde vragen over zorgverzekeringen

In onze digitale gids ’42 meest gestelde vragen over zorgverzekeringen’ vindt u antwoorden op 42 vragen.

U kunt de gratis gids aanvragen via: anbo.nl/zorgpakket

of scan de QR-code: Heeft u geen internet, maar wilt u wel graag het boekje ontvangen? Dat kan uiteraard. Bel dan even naar onze Ledenservice. Onze medewerkers zijn iedere werkdag bereikbaar van 9.00 tot 17.00 uur via telefoonnummer 0348 46 66 66.

ANBO 31

advertentie

“Ik wil mijn huis niet verlaten vanwege een paar treden” De avontuurlijke geest en positieve houding van Dhr. Brugman

precies op mijn trap. Het was fascinerend om te

uit Gaanderen (82 jaar) zijn altijd de drijvende krachten geweest

zien hoe de monteur van verschillende losse on-

achter zijn beslissingen: “We hebben 25 jaar in het buitenland

derdelen mijn rail maakte. De vijf jaar garantie vind

gewoond, van Afrika tot het Verre Oosten.” Hij heeft de wereld

ik bovendien erg netjes.”

gezien op manieren waar de meesten alleen maar van kunnen dromen. Des te opmerkelijker is zijn vastberadenheid om actief

Blik op de toekomst

en onafhankelijk te blijven in zijn gouden jaren.

Hoewel Dhr. Brugman het tegenwoordig rustiger aan doet, blijft zijn geest onverminderd levendig.

Kiezen voor comfort en onafhankelijkheid

Hij koestert de momenten die hij doorbrengt met

“Ik kreeg last van mijn knieën en om die reden heb ik preventief voor een

zijn vrouw, die nu in een zorgvilla verblijft, en de

traplift gekozen”, licht Dhr. Brugman toe. “Ik deed dit zodat ik in mijn eigen

herinneringen aan hun avonturen samen. Met de

huis kon blijven wonen. Ik wil hier nooit meer weg. Nu ga ik iedere avond

ondersteuning van zijn traplift en de zekerheid van

met de traplift naar boven, wat me veel energie bespaart en de pijn aan

Otolift, kijkt hij uit naar nog vele gelukkige jaren in

mijn knie verlicht.” Voor hem was de keuze dus niet alleen praktisch, maar

het huis dat hij liefheeft.

ook symbolisch. Het vertegenwoordigde zijn wens om de regie over zijn leven te behouden, ondanks de fysieke uitdagingen. “Ik wil mijn huis niet verlaten vanwege een paar treden.” Door proactief te zijn en vooruit te denken, koos hij voor een oplossing die hem helpt om in zijn geliefde huis te blijven.

Otolift: een betrouwbare partner

Dhr. Brugman vertrouwde op Otolift voor zijn traplift. “Otolift is een begrip geworden in onze regio. De adviseur van Otolift kwam bij mij thuis en was professioneel en vriendelijk. Ik was vooral onder de indruk van hoe de trap

Maak net als Dhr. Brugman de keuze voor

werd opgemeten met een iPad. Dit gaf mij een betrouwbaar gevoel.” Een

comfort en onafhankelijkheid in uw eigen huis.

andere reden waarom Dhr. Brugman specifiek voor een traplift van Otolift

Ontdek vandaag nog wat Otolift voor u kan

heeft gekozen, is vanwege de smalle rail. “Ik vind het belangrijk dat mijn

betekenen. Wilt u meer informatie? Bel gratis

trap toegankelijk blijft. Mijn traplift is volledig modulair en past hierdoor

naar 0800 - 444 770 8 of ga naar Otolift.nl

OTOLIFT TRAPLIFTEN

ZORGSPECIAL

Zorgcollectief: Leden aan het woord Veel leden maken gebruik van ons Zorgcollectief. Maar op wat voor manier doen ze dat? En welke voordelen levert het op? Wij vroegen het drie van onze leden.

Mevrouw Rikken FIJNE BIJKOMSTIGHEID IS DAT EEN DEEL VAN HET ANBO-LIDMAATSCHAP WORDT VERGOED “Ik ben al jaren verzekerd bij CZ. Eind 2019 werd ik lid van ANBO. In de ledenvoordeel-nieuwsbrief werd ik geattendeerd op de zorgvergelijker. Toen bleek dat ik via het zorgcollectief van ANBO niet alleen extra korting kreeg op mijn zorgverzekering, maar ook nog eens een lidmaatschapsvergoeding van € 25 van CZ!”

Meneer Van Beusekom DANKZIJ WACHTLIJSTBEMIDDELING EERDER GEHOLPEN “Door corona werd mijn knieoperatie uitgesteld. Als jarenlang lid en deelnemer van het zorgcollectief heb ik gebeld met het ANBO Adviesteam én de Zorgadvieslijn. Dankzij wachtlijstbemiddeling ben ik toen uiteindelijk toch snel behandeld. En sport ik gelukkig weer pijnvrij.”

Meneer Groeneveld EVEN BELLEN MET DE ZORGADVIESLIJN GEEFT ALTIJD RUST “Avonden lang was ik aan het puzzelen met polissen, vergoedingen en voorwaarden. Een telefoontje naar de Zorgadvieslijn bracht uitkomst. De medewerkster nam echt de tijd om alle mogelijkheden met mij door te nemen en hielp mij bij het kiezen van de juiste aanvullende verzekering, mét korting.”

ANBO Zorgcollectief Wilt u meer weten over ons Zorgcollectief? Kijk dan op: anbo.nl/zorgcollectief

Wilt u liever persoonlijk advies over zorgverzekeringen? Bel dan met de ANBO Zorgadvieslijn. Dat kan op werkdagen tussen 08.30 uur en 17.30 uur naar telefoonnummer 088 - 121 02 02

ANBO 33

Met zorg bereid.

Speciaal voor u

Probeer nu 4 maaltijden voor slechts € 19,95!

Wat uw woon- of eetsituatie ook is: bij apetito willen we u culinair verrassen. Laten genieten van gemak… met onze keuze uit 130 vriesverse maaltijden! 4 ervan kunt u nu proberen in een proefpakket voor slechts € 19,95.

Inclusief gratis luxe kerstchocolade!

Gratis aan huis bezorgd en zonder verdere verplichtingen.

Bij uw bestelling ontvangt u bovendien heerlijke luxe kerstchocolade gratis! Dat smaakt naar meer toch?

Eet u natriumarm, vegetarisch of glutenvrij? Ook dat kan.

Ga naar apetito-shop.nl/proefpakket of bel 088 - 2012 123 en maak uw keuze. Vermeld bij de bestelling actiecode: 406-ANBO12N23. Eet smakelijk!

Deze actie is enkel voor nieuwe klanten en geldig t/m 7 januari 2024. Kijk voor de overige voorwaarden op apetito-shop.nl/proefpakket.

Bestel & geniet van:

Runderhachee met rode kool en aardappelen

Nasi goreng met kipsaté

www.apetito-shop.nl

Macaronischotel met rundergehakt

Grootmoeders kippannetje

Ik laad ’m op en laat ’m aan.

Dan krijg ik direct informatie bij een noodsituatie.

U vindt een mobiele telefoon wel handig, maar niet het allerbelangrijkst. Als u visite heeft, zet u ’m dan ook uit.

En ook als u gaat eten of slapen. Er zijn zelfs dagen dat u ’m helemaal weglegt omdat u denkt: “Als ze me nodig hebben, weten ze me wel te vinden.” Dat is dus niet altijd het geval. Want als uw mobiele telefoon uitstaat, kunt u geen NL-Alert ontvangen en wordt u niet gewaarschuwd bij een noodsituatie bij u in de buurt. Waardoor u niet weet wat er aan de hand is en wat u moet doen. Zorg er daarom voor dat uw mobiele telefoon altijd opgeladen is en aanstaat. Voor uw eigen veiligheid. En de veiligheid van de mensen om u heen. Vragen? Ga naar nl-alert.nl

NL-Alert. Direct informatie bij een noodsituatie.

ZORGSPECIAL

Vragen over uw zorgverzekeraar?

ANBO Zorgadvieslijn geeft antwoord Dekt uw verzekeraar uw behandeling wel of niet? Is nu overstappen verstandig? Wilt u iets weten over uw premie of hulp bij wachtlijstbemiddeling? Al uw vragen over uw zorgverzekering kunt u stellen aan onze experts bij de Zorgadvieslijn. Adviseur Claudia van der Meij vertelt hoe zij ANBO-leden helpt bij verzekeringskwesties.

TEKST FLEUR AKERSLOOT FOTO’S BABS VAN GEEL

36 ANBO

ZORGSPECIAL Voor het ANBO Zorgcollectief werken wij samen met Alpina (voorheen Heilbron), de grootste zorgverzekeringsspecialist van Nederland. Daar vindt u ook de ANBO Zorgadvieslijn, een telefonische dienst voor vrijblijvend advies over uw zorgverzekering. Claudia van der Meij (47) uit Gouda helpt er sinds 2018 als zorgadviseur onze ANBO-leden met al hun vragen over hun zorgverzekering.

DECLARATIES EN VERGOEDINGEN “Mensen bellen mij met vragen over de collectiviteitskorting of komen met ingewikkelde vraagstukken over vergoedingen of een afgewezen declaratie. Daar gaan wij mee aan de slag. Een declaratie kan onterecht afgewezen worden en dan nemen wij contact op met de verzekeraar.

Vaak is dat voor ons makkelijker dan voor de verzekerden zelf. Die komen in een lange wachtrij of blijven steken bij de klantenservice. Met onze ingangen komen we al snel een stuk verder. Maar ook de vergoeding van medische hulpmiddelen is best ingewikkeld. Voorheen kregen mensen wat de arts dacht dat nodig was. Tegenwoordig is dat per hulpmiddel aan regels gebonden.”

WEL OF NIET OVERSTAPPEN “En natuurlijk komt elk jaar de vraag over het wel of niet overstappen. Vanaf het moment dat mensen hun nieuwe premie binnenkrijgen, kunnen wij met de leden meekijken. De belangrijkste vraag die speelt is ‘ben ik nog goed verzekerd?’. We zien bijvoorbeeld dat overstappen niet altijd verstandig is, ook al is het voordeliger.

Bijvoorbeeld als je al in een behandeltraject zit, of als je veel medicijnen gebruikt. Dan kan het zijn dat je door het preferentiebeleid van de verzekeraar medicatie van een ander merk krijgt. Ook kan het zijn, bijvoorbeeld bij medische hulpmiddelen, dat je niet meer kan bestellen bij je huidige leverancier.” Zorgverzekeraars hanteren een voorkeursbeleid bij medicijnen. Dit beleid, ook wel preferentiebeleid genoemd, houdt in dat een zorgverzekeraar binnen een groep van gelijke medicijnen een voorkeursmiddel aanwijst, meestal het goedkoopste.

DE DEKKING AFSTEMMEN “Maar het kan ook zijn dat je bij een andere verzekeraar wel beter af bent. Bijvoorbeeld omdat een verzekeraar voor dezelfde premie standaard meerdere behandelingen bij een fysiotherapeut biedt. En het klinkt gek, maar ik

zie ook vaak dat mensen toch voordeliger uit kunnen zijn met een meer uitgebreide dekking.”

WACHTLIJSTBEMIDDELING “Als je rondloopt met pijn en de wachttijden zijn erg lang, kunnen wij kijken bij gespecialiseerde klinieken.

Een knieoperatie, ooglaseren of behandeling tegen staar kan ook heel goed in een gespecialiseerd behandelcentrum. Die zijn vaak ook gecontracteerd bij de verzekeraar, maar hebben vaak kortere wachttijden dan ziekenhuizen.

Wij kijken daarbij goed naar of iemand een complexe zorgvraag heeft, of dat het gaat om een specifieke behandeling. Een ziekenhuis heeft een IC en een zelfstandige kliniek niet. Soms kun je ook in een ander ziekenhuis elders in het land eerder aan de beurt zijn, al moet je daarvoor wel een stuk reizen. Niet iedereen vindt dat erg en het kan flink schelen in de wachttijd.”

BUDGETVERZEKERAAR IS NIET ALTIJD GOEDKOPER “Het lijkt in de eerste instantie aantrekkelijk om voor een budgetverzekeraar te kiezen. Maar vaak hebben die maar met een paar ziekenhuizen contracten. Dan moet je zelf flink bijbetalen, als uw ziekenhuis geen contract heeft. Ook belangrijk: kun je je verzekeraar telefonisch bereiken? Bij een online verzekeraar moet je alles digitaal regelen. Dat is dus wel goedkoper, maar niet altijd werkbaar voor iedereen.”

Vragen?

Bel de Zorgadvieslijn: 088 – 121 02 02 Wilt u zich aanmelden voor het ANBO Zorgcollectief? Of heeft u vragen? Bijvoorbeeld of uw huidige verzekering wel de beste optie voor u is? Wilt u weten of u ergens anders goedkoper uit zou kunnen zijn? Of zijn er andere zaken waar u meer over wil weten? Bel dan altijd met de ANBO Zorgadvieslijn: 088 - 121 02 02. Onze medewerkers zijn iedere werkdag bereikbaar tussen 08.30 uur en 17.30 uur.

ANBO 37

ANBO Zorgvergelijker

Dekkingen en premies binnen het ANBO Zorgcollectief Tot 12% korting op de aanvullende verzekeringen bij deze verzekeraars: Basisverzekering

Korting op aanvullende verzekering*

Bijzonderheden

Natura: Zelf Bewust € 136,95

AV Extra1: 8% korting 8% korting op: € 26,95 U bespaart € 25,87 per jaar AV Optimaal1: 8% korting 8% korting op: € 57,75 U bespaart € 55,44 per jaar

Declaraties binnen 1 werkdag uitbetaald.

Gemiddeld 90 dagen sneller geholpen door wachtlijstbemiddeling. Met Dokter Appke snel en deskundig antwoord op uw zorgvragen.

AV Standaard: 7% korting 7% korting op: € 23,75 U bespaart € 19,95 per jaar AV Plus: 7% korting 7% korting op: € 55,95 U bespaart € 47 per jaar

Geen aparte tandartsverzekering nodig.

Mogelijkheid om tandartsvergoeding te delen met uw partner (tegen betaling maandelijkse premie). Gratis gezondheidscheck 1 x per 2 jaar bij AV-Plus.

Natura: Alles Verzorgd € 147,45

Natura: Zorg Zeker € 147,95 Combinatie: Zorg Vrij € 155,95

Extra1: 12% korting 12% korting op: € 32,50 U bespaart € 46,80 per jaar Compleet1: 12% korting Zorgverzekering Combinatie: 12% korting op: € 55,50 Zorg vrij U bespaart € 79,92 per jaar € 147

Alleen af te sluiten bij de Alles Verzorgd Polis

1

Nationale Nederlanden Zorgverzekering Natura: Zorg Voordeligpolis € 140,50

Menzis

Natura: Basis Voordelig € 140,25 Natura: Basis € 146,75 Restitutie: Basis Vrij € 161,75 Zorgverzekering Combinatie € 145,60

Extra aanvullend: 8% korting 8% korting op: € 27,78 U bespaart € 26,67 per jaar Uitgebreid: 10% korting 10% korting op: € 54,44 U bespaart € 65,32 per jaar

ONVZ

Natura: Bewuste Keuze € 142,90

Optifit1: 7% korting 7% korting op: € 50,48 U bespaart € 42,40 per jaar Topfit1: 7% korting 7% korting op: € 80 U bespaart € 67,20 per jaar

Salland

Natura: Basis Polis € 145,90

Alleen af te sluiten bij de Combinatie ZorgVrij

1

Alleen af te sluiten bij de Combi Vrije Keuze

ExtraVerzorgd 1: 7% korting 7% korting op: € 7,85 U bespaart € 6,59 per jaar ExtraVerzorgd 2: 7% korting 7% korting op: € 22,65 U bespaart € 19,03 per jaar

Ohra

Combi: Vrije Keuze € 151,20

1

Plus: 7% korting 7% korting op: € 25 U bespaart € 21 per jaar Top: 7% korting 7% korting op: € 47,95 U bespaart € 40,28 per jaar

*We tonen in deze tabellen de meest gekozen aanvullende verzekeringen in het ANBO Zorgcollectief.

De getoonde bedragen (€) zijn de bedragen voor 2024.

De informatie op deze pagina’s is met grote zorgvuldigheid door ANBO en Alpina samengesteld op basis van informatie van Zorgweb en (de website(s)) van de verzekeraar(s).

Desondanks kunnen er geen rechten aan worden ontleend. Eventuele fouten zullen naar aanleiding van een melding of constatering zo snel als mogelijk worden gecorrigeerd.

Bekijk de ANBO Zorgvergelijker voor de exacte premies of bel met de ANBO Zorgadvieslijn: 088 - 12 10 202.

€ 25 jaarlijkse vergoeding ANBO-lidmaatschap en 10% korting op uw aanvullende verzekering en bij deze verzekeraars:

Jaarlijkse vergoeding ANBO-lidmaatschap

€ 25 Alleen bij de aanvullende verzekering AV Leden

€ 25 Alleen bij de aanvullende verzekering Collectief Aanvullend Goed, Beter of Best

€ 25 Alleen bij de aanvullende verzekering Zorgt Goed, Beter of Best

Korting op aanvullende verzekering

10% Bespaar € 22,44 per jaar

10% Bespaar tot € 60 per jaar

10% Bespaar tot € 59,88 per jaar

Basisverzekering

Natura: Zorgbewustpolis: € 143 Natura: Zorg-op-maatpolis: € 145,85 Combinatie: Zorgvariatiepolis: € 159

Natura: Zorg Basis: € 139,95 Natura: Zorg Geregeld: € 147,30 Restitutie: Zorg Uitgebreid: € 160,15

Natura: Basis Keuze: € 139,95 Natura: Ruime Keuze: € 146,95 Combinatieverzekering: € 158,65

Aanvullende zorgverzekering*

AV Leden 10% korting op € 18,65 U bespaart € 22,44 per jaar

Collectief Aanvullend Goed 10% korting op € 21,11 U bespaart € 25,33 per jaar

VGZ Zorgt Goed 10% korting op €14,60 U bespaart € 17,52 per jaar

Aanvullende zorgverzekering

Collectief Aanvullend Beter 10% korting op € 35,56 U bespaart € 42,67 per jaar

VGZ Zorgt Beter 10% korting op € 29,90 U bespaart € 35,88 per jaar

Aanvullende zorgverzekering

Collectief Aanvullend Best 10% korting op € 50,U bespaart € 60,- per jaar

VGZ Zorgt Best 10% korting op € 49,90 U bespaart € 59,88 per jaar

Goed om te weten

Jaarlijkse HealthCheck U kunt met uw vragen terecht Gratis SkinVision app om snel bij meer dan 100 winkels in verdachte plekjes te ontdekken. Nederland.

Geen medische selectie voor aanvullende verzekering VGZ Zorgt.

Tot wel 5 ongebruikte fysiobehandelingen meenemen naar het volgende jaar.

Gezondheidscheck inclusief adviezen en een leefstijlprogramma.

Twijfels of u naar de dokter moet? Chat met een verpleegkundige en krijg binnen één uur advies.

Verhoogd aantal fysiotherapiebehandelingen op de AV Goed, Beter en Best

Met hulp van VGZ zelf aan de slag met uw mentale gezondheid, gezonder eten en meer bewegen.

Gratis preventie webinars, cursussen en trainingen met VGZ Zorgt.

Weten wat voor u de beste keuze tegen de laagste premie is?

Ga naar www.anbo.nl/zorgvergelijker voor de exacte premies.

Bel de Zorgadvieslijn 088 - 121 02 02 voor een persoonlijk advies of voor hulp bij overstappen.

ANBO 39

ZORGSPECIAL

Lange wachttijden in de zorg?

Zo bent u sneller aan de beurt

Wachttijden in de zorg kunnen oplopen van weken tot soms wel maanden. Veel mensen wachten geduldig op hun beurt. Toch is dat niet altijd nodig. Met het wachttijdenoverzicht van ZorgkaartNederland kun je als patiënt zelf de regie pakken.

TEKST FLEUR AKERSLOOT

40 ANBO

ZORGSPECIAL

ZorgkaartNederland is een initiatief van Patiëntenfederatie Nederland, de organisatie die opkomt voor de belangen van patiënten. Onder andere met ZorgkaartNederland.nl. Op deze website staat een overzicht van de wachttijden bij Nederlandse klinieken en ziekenhuizen.

Dat maakt een groot verschil voor patiënten. Want soms moeten mensen maanden wachten tot ze aan de beurt zijn voor een behandeling, opname of diagnose. Het overzicht op ZorgkaartNederland helpt patiënten te onderzoeken of zij misschien ergens anders eerder aan de beurt zijn.

EERDER AAN DE BEURT Stel: u krijgt een verwijzing van de huisarts naar een medisch specialist. Dan moet u een afspraak in een ziekenhuis of kliniek maken. Meestal kiest u het ziekenhuis of de kliniek waar u al bekend mee bent. Maar wat als u daar weken op de wachtlijst komt?

Misschien kunt u prima wachten op zorg, maar vaak is dat niet zo. Bijvoorbeeld als u door uw klachten belemmerd wordt in uw dagelijks functioneren of u kunt niet meer voor uzelf of voor uw naasten zorgen. Sommige mensen kunnen niet meer werken of krijgen zelfs meerdere klachten, omdat ze bijvoorbeeld minder mobiel zijn.

Of de klachten worden erger naarmate de tijd verstrijkt.

ZorgkaartNederland geeft betrouwbare informatie over wachttijden. Met deze kennis kunt u zelf de regie nemen en sneller de draad van het dagelijks leven weer oppakken.

WAT IS HET WACHTTIJDENOVERZICHT? U mag altijd zelf kiezen waar u uw afspraak wilt maken.

Is de wachttijd bij het ziekenhuis bij u in de buurt te lang? Dan kunt u kijken waar u sneller aan de beurt bent.

De Nederlandse Zorgautoriteit vraagt aan ziekenhuizen en klinieken om elke twee weken een inschatting te geven van hoe lang een patiënt moet wachten. Dat wordt vervolgens bijgewerkt en op ZorgkaartNederland geplaatst.

Zo kan het zijn dat u in een ander ziekenhuis of kliniek sneller aan de beurt bent. Misschien vindt u het niet erg om een stuk te reizen als u daardoor wel sneller geholpen kunt worden.

HOE WERKT HET? In het overzicht vindt u drie verschillende wachttijden.

De afspraak op de polikliniek, de afspraak voor het onderzoek en de afspraak voor de behandeling. Ziet u in het overzicht een ster staan dan betekent dat er minder dan vijf afspraken gepland staan in de komende twee maanden. Besef wel dat de weergegeven wachttijden een inschatting zijn. Voor de precieze wachttijd kunt u het beste de zorginstelling bellen.

Voorkom onverwachte kosten Maakt u een afspraak bij een ziekenhuis of kliniek? Vraag bij uw zorgverzekeraar na of uw verzekering de zorg daar volledig vergoedt. Zo voorkomt u onverwachte kosten.

NZa De gegevens die u op ZorgkaartNederland ziet worden verzameld door de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa). Dat is de toezichthouder op de Nederlandse zorgmarkt die de kwaliteit van de zorg in de gaten houdt.

Kijk voor meer informatie op www.zorgkaartnederland.nl

ANBO 41

GEZONDHEIDSZORG

Een gebroken heup: wel of niet opereren?

“Het wordt nooit meer hetzelfde als voor de val” In Nederland breken ieder jaar zo’n 20.000 mensen een heup. Dat zijn er bijna 55 per dag. Met een gemiddelde leeftijd van 84 jaar zijn ‘heupbreukelingen’ bijna allemaal ouderen. Onder deze leeftijdsgroep is het de meest voorkomende oorzaak van een ziekenhuisopname. Het gros van de patiënten wordt direct geopereerd. Maar is dat in alle gevallen de beste optie? Traumachirurg Detlef van der Velde: “Mijn patiënten weten vaak niet wat de gevolgen van wel of niet opereren zijn.”

GESPREK MARIJE REMMELINK FOTO’S BABS VAN GEEL

“Weinig mensen beseffen dat een heup breken een levensbedreigende situatie is.” Dat stelt Detlef van der Velde, traumachirurg in het St. Antonius Ziekenhuis in Utrecht. In 2016 zette hij de afdeling traumageriatrie op – een afdeling waar traumachirurgen en geriaters nauw met elkaar samenwerken. Om onderzoek te doen naar de zorg voor ouderen met een gebroken heup, houdt hij al twintig jaar data van zijn patiënten bij. De cijfers liegen er niet om: de overlijdenspercentages na een heupbreuk zijn hoog. Van de kwetsbare ouderen overlijdt de helft binnen een jaar, waarvan een derde zelfs binnen een maand.

“Van de meeste ouderen die tijdens een val een heup breken, zijn de botten broos”, legt Van der Velde uit. “Zij breken hun heup vaak in een val vanuit het staan. Als je botten jong en gezond zijn, breek je daar als het goed is je heup niet van. Dat dat wel gebeurt, is meestal een uiting van veroudering. Je bent in feite niet sterk genoeg meer om je eigen lichaam te dragen.”

42 ANBO

HERSTELLEN NA EEN GEBROKEN HEUP Gelukkig overleven de meeste mensen een heupbreuk en -operatie wel. Maar na een heupoperatie volgt een intensief revalidatietraject. “En het wordt nooit meer hetzelfde als voor de val”, waarschuwt Van der Velde. Wie bijvoorbeeld acht uur per week ging wandelen, moet het na een breuk houden op twee. Wie zelf nog net de boodschappen kon doen, gaat vermoedelijk alleen nog maar een blokje om. En wie al afhankelijk was van een rollator, komt zonder rolstoel waarschijnlijk niet meer buiten.

COMPLICATIE Uit het onderzoek van Van der Velde blijkt bovendien dat vier op de tien patiënten die een heupoperatie ondergingen, een complicatie oplopen als gevolg van de operatie. De meest voorkomende zijn longontsteking, urineweginfectie en verwardheid. “Herstellen van een heupoperatie is echt topsport”, verklaart Van der Velde.

GEZONDHEIDSZORG

“Mijn patiënten wisten gisteren niet dat ze vandaag mijn patiënt zouden zijn”

ANBO 43

GEZONDHEIDSZORG “Bij een kwetsbare toestand is die belasting soms gewoon te groot”. Daarnaast ervaren veel patiënten na een heupbreuk psychische problemen, zoals depressies, angst en posttraumatische stress.

OVERLEG Als je in Nederland een heup breekt, lig je vaak binnen 24 uur op de operatietafel. Net als in andere westerse landen wordt in Nederland opereren als de beste behandeling gezien. Niet opereren leidt vrijwel zeker tot de dood. In de meeste ziekenhuizen wordt slechts 1 tot 2 procent van de gebroken heupen niet geopereerd, omdat de conditie van de patiënt niet goed genoeg is om de operatie te overleven. In het St. Antonius Ziekenhuis ligt dat percentage hoger: daar opereren ze 8 tot 10 procent van de patiënten met een heupbreuk niet, en worden ouderen niet zonder overleg geopereerd. Tijdens gesprekken met de patiënt en/of diens familie wordt besloten of opereren inderdaad de beste optie is. Daarbij bespreken ze wat de verwachte impact is op de kwaliteit van leven en, soms ook, op de kwaliteit van sterven. Niet opereren leidt tot een palliatief traject. In dat geval doen de artsen er alles aan om een pijnvrij levenseinde te creëren, zodat de patiënt humaan kan sterven. En dat blijkt in sommige gevallen een beter passende behandeling dan opereren.

“HEB IK HET ALS CHIRURG WEL GOED GEDAAN?” Op basis van zijn onderzoeksdata en de conditie van de patiënt, kan Van der Velde inmiddels een goed beeld schetsen van hoe de rest van het leven van de patiënt er in beide scenario’s uit zal zien. “Toen ik mijn onderzoek begon, wilde ik weten of ik de mensen die kort na een heupoperatie overlijden, niet een trauma teveel heb aangedaan. Als ze de dag erna overlijden – en dat gebeurt weleens – heb ik het dan als chirurg wel goed gedaan?

Hebben we gekeken naar het belang van de patiënt, en de kwaliteit van leven in acht genomen? Als ik op internationale congressen vertel over onze onderzoeksresultaten, krijgen we veel kritiek. ‘Iedereen heeft recht op een operatie’, hoor je dan. Daar ben ik het mee eens, maar we moeten beseffen dat van de 100 mensen die we opereren, er 22 overlijden binnen een jaar, waarvan de meesten in de eerste 30 dagen. Of je nou opereert of niet: trauma door vallen is bij ouderen de meest voorkomende doodsoorzaak. Doordat er geen lobby of stichting is voor mensen met een gebroken heup, zijn maar weinig 44 ANBO

“Veel mensen denken dat we maakbaar zijn” mensen zich daarvan bewust. Over de gevolgen van wel of niet opereren weten de meesten ook niet genoeg.”

KWALITEIT VAN LEVEN EN STERVEN In Europa ligt de nadruk van de zorg grotendeels op het verlengen van het leven. Ter illustratie: 25 procent van de patiënten met uitgezaaide longkanker krijgt in de laatste zes weken van hun leven nog een volledige chemokuur.

“Dan breng je dus de laatste weken van je leven niet in alle rust met je familie door, maar lig je doodziek van de chemo in het ziekenhuis. Veel mensen denken dat we maakbaar zijn: een kapotte heup, dat repareer je toch?

Dat doen we met een versleten heup immers ook. En artsen is alsmaar ingepeperd dat ze mensen beter moeten maken. Maar het vervangen van een versleten heup is een heel ander verhaal dan het repareren van een gebroken heup. Wij als chirurgen kunnen heel veel, maar we kunnen mensen niet jonger maken. De harde realiteit is: soms kan ik mensen niet beter maken.”

GEZONDHEIDSZORG SAMEN BESLISSEN We moeten het hebben over de kwaliteit van leven en de kwaliteit van sterven, vindt Van der Velde. Zo’n 30 procent van zijn patiënten is door cognitieve achteruitgang niet meer in staat om beslissingen te nemen. Dan moet de familie beslissen wat het beste is voor de patiënt: gaan we opereren of niet? “Samen beslissen, wij noemen dat ‘shared decision making’, is heel lastig als de familie geen idee heeft van wat de patiënt wil. Wat had oma zelf gewild? Professionals moeten daarin geschoold worden, maar het is ook belangrijk dat mensen hier zelf over nadenken. Mijn patiënten wisten gisteren niet dat ze vandaag mijn patiënt zouden zijn. We denken vaak wel na over of we gereanimeerd willen worden, wil je nog leven als er een grote kans is dat je niet meer kunt bewegen? Of we een chemokuur en een heupoperatie willen, moeten we daaraan toevoegen. Daar moet je over nadenken. En als je een mening hebt gevormd, moet je die kenbaar maken. Aan je kinderen, aan je vrienden, aan je familie.

Want er kan zomaar een moment komen dat je het zelf niet meer kan zeggen.”

PIJNVRIJ LEVENSEINDE “Behalve de zeldzame keren dat de anesthesist een operatie weigert vanwege de conditie van de patiënt, wordt iedereen die dat wil of van wie de familie dat wil, geopereerd”, benadrukt Van der Velde nog maar eens. “Als we besluiten niet te opereren en een pijnvrij levenseinde verzorgen, zien we vaak dat die mensen een hele mooie kwaliteit van sterven hebben. En meestal worden we daar ook achteraf over gebeld door familie. Op zo’n moment weet ik: niet opereren was de juiste weg.”

Kijk voor meer informatie over dit onderwerp op de website van het St. Antonius Ziekenhuis: www.antoniusziekenhuis.nl/traumageriatrie

“De harde realiteit is: soms kan ik mensen niet beter maken”

Goed voorbereid op toekomstige zorg Dit artikel is de eerste in een reeks over de Nederlandse gezondheidszorg. Met deze reeks willen we u informeren en bewust maken van het belang van goede voorbereiding op toekomstige zorg. Zodat wanneer dat nodig is, u belangrijke beslissingen op basis van de juiste informatie kunt maken.

Nog te verschijnen artikelen in deze reeks: Van vitaal naar kwetsbaar (januari 2024) Valpreventie (maart 2024) Zorgplanning (juni 2024) Behandelgrenzen (augustus 2024) Levenseinde (oktober 2024) Nalatenschap/levenstestament (december 2024) Uitvaart (begin 2025) De artikelen worden ook gepubliceerd op: anbo.nl/toekomstige-zorg

ANBO 45

Stijlvolle cadeaus om uw geliefde echt te verrassen Voor onvergetelijke feestdagen samen

√ persoonlijke aandacht √ veilige producten √ deskundig advies √ onafhankelijke tests √ leuke & praktische tips √ stijlvol ingepakt √ discrete (anonieme) verzending

Beste speeltjes na je 50ste

Verleidelijke cadeaus

Stijlvolle nachtkleding

Alles feestelijk verpakt

Voor hem, voor haar en voor samen. Kies uit de beste en mooiste producten voor eindeloos genieten.

De hit van nu: luchtdruk vibrators! Voor gegarandeerd geweldige sensaties.

Wie wil dat nou niet cadeau geven? Of krijgen?

Waarom zou u ΄s nachts ophouden om er mooi uit te zien?

De allermooiste nachtkleding en lingerie.

Alle producten pakken we in als stijlvol cadeau om uw geliefde mee te verrassen.

Fantaseer, Lach en Durf voor een Leven Lang Liefhebben

De Paarse Keizerin www. depaars ekeize r i n . n l

ALTERNATIEVE WOONVORMEN

Maksent in Nistelrode De woningmarkt zit op slot, wordt vaak gezegd. Ook voor ouderen, omdat er niet voldoende seniorenwoningen zijn.

Maar langzamerhand komt er wel steeds meer variatie in het aanbod. Burgers nemen vaker het heft in handen en er zijn mooie initiatieven van corporaties en andere marktpartijen. Ieder magazine staan we daarom stil bij een ‘alternatieve woonvorm’. Dit keer bij Maksent in Nistelrode.

TEKST YVONNE WITTER FOTO PETER VAN BEEK

Marion en Toine de Mol hadden een varkensboerderij in het Brabantse Nistelrode, maar zagen er geen toekomst in. Ze wilden iets anders. Uitkijkend op de lege varkensstallen, bedachten ze dat op die plek ook woningen voor senioren zouden kunnen komen. Een sociaal woonerf in een groene, veilige omgeving, waarbij bewoners omkijken naar elkaar.

In 2014 begonnen ze met het ontwikkelen van de plannen en in december 2019 werden de eerste woningen op-

geleverd. Het woonproject heet ‘Maksent.’ Er staan acht levensloopbestendige ‘schuurwoningen’ in de stijl van de oude stallen. De woningen hebben ieder een eigen terras en deze terrassen grenzen allemaal aan een gezamenlijke binnentuin. Er is een jeu-de-boulesbaan, een groentetuin en een dierenweide.

De locatie is ideaal: het ligt vlakbij het centrum, de supermarkt en de bushalte. Het zijn huurwoningen in het middensegment. De bewoners hoeven niets met elkaar, maar kijken wel naar elkaar om. Dat gebeurt op een ongedwongen en natuurlijke wijze.

Kennisplatform

ZorgSaamWonen ZorgSaamWonen is een landelijk kennisplatform, opgericht in november 2019. De missie van het platform is om kennis en ervaringen te delen over wonen, welzijn en zorg. ZorgSaamWonen wil het fysieke en sociale domein, de stenen en de mensen, met elkaar verbinden. Kijk voor meer informatie op: www.zorgsaamwonen.nl

ANBO 47

Puzzelen, meepraten en spullen verkopen op ANBO Trefpunt Trefpunt is ANBO’s digitale ontmoetingsplaats waar leden online met elkaar in contact komen. Ze sturen berichten, delen ervaringen en kennis of gaan er samen op uit. Doet u mee? U vindt andere leden bij u in de buurt of met dezelfde interesse of hobby. En sinds kort is er nog meer te beleven.

WORD LID VAN EEN GROEP Heeft u onze diverse groepen al ontdekt? Hier kunt u in contact komen met gelijkgestemden en gesprekken voeren over gedeelde interesses. Of u nu van kunst en cultuur houdt, gepassioneerd bent over gaming, of graag samen wilt eten, er is vast een groep die bij u past. Ontdek nu of er al een groep bij u in de buurt is, of overweeg er zelf een te starten!

LEKKER ONTSPANNEN PUZZELEN Leden kunnen vanaf nu ook puzzelen op Trefpunt. Elke maandag staan er vier nieuwe puzzels voor u klaar. Een Woordkraker, een Woordzoeker, een Sudoku en een Kruiswoordpuzzel, voor elk wat wils.

PRAAT MEE Op Trefpunt worden sinds kort ook thema’s die senioren raken besproken. Elke maand staat er een nieuw onderwerp centraal. Leden werpen hun licht hierop en gaan met elkaar in gesprek. Praat u mee? U vindt het Thema van de maand onder Doe Mee in de navigatiebalk.

48 ANBO

STUUR UW FOTO VAN DE MAAND IN Leden delen op Trefpunt de mooiste foto’s. Fotografeert u ook graag? Doe dan mee met de ‘Foto van de maand’. Elke maand vindt u een oproep om uw foto in te sturen rondom een thema. Alle Trefpunt-leden kunnen door middel van een duimpje stemmen welke foto er wint. Kijk op ‘Doe mee’ om de foto’s te bekijken en mee te stemmen of natuurlijk om zelf een foto in te sturen!

DOE MEE De puzzels, het thema van de maand en de foto van de maand vindt u op Trefpunt onder het kopje ‘Doe mee’.

SPULLEN AANBIEDEN EN VINDEN Op Trefpunt hebben we nu ook onze eigen ‘Marktplaats’. U kunt daarop uw eigen spullen te koop aanbieden of spullen van anderen kopen. Kijk onder het kopje ‘Vraag & aanbod’ en vind alle spullen die worden aangeboden of gevraagd. Heeft u zelf iets te verkopen? Meld u dan aan bij Trefpunt!

Enthousiast geworden? Sluit u dan ook aan bij ANBO Trefpunt Kunt u al inloggen in het Mijn ANBO-gedeelte op de website? Ga dan naar:

www.anbotrefpunt.nl

Log met hetzelfde e-mailadres en wachtwoord in op ANBO Trefpunt.

Heeft u nog niet eerder ingelogd op Mijn ANBO? Activeer dan eerst uw Mijn ANBO-account. Op pagina 46 en 47 van ANBO Magazine nummer 5 staat stapsgewijs beschreven hoe u dat doet. Heeft u deze uitgave niet meer? De handleiding kunt u ook vinden op: anbo.nl/handleiding

ANBO 49

Sneller aan de beurt voor een medische afspraak?

Dat kan.

Moet je lang wachten op een afspraak in het ziekenhuis?

Moet je lang wachten op een operatie?

Moet je lang wachten op een CT-scan of een MRI?

Kijk dan eens naar het overzicht van wachttijden op ZorgkaartNederland.

Hier zie je een lijst van de wachttijden in Nederlandse ziekenhuizen en klinieken. Misschien kan je ergens anders sneller terecht.

MET MEDEWERKING VAN TELEVISIEZENDER ONS

Nostalgiehoekje

Typisch de jaren 90 Dit keer staan we stil bij de jaren 90 van de vorige eeuw. Heeft u zelf suggesties?

Deel ze vooral met ons via: contact@anbo.nl

De economische welvaart in Nederland knalde in de jaren 90 omhoog. Desondanks groeide het onbehagen, wat uiteindelijk zou leiden tot een kloof tussen de burger en de politiek. Thuis browsden we op het World Wide Web of chatten we via MSN. Vanwege de hoge inbelkosten stond wel de kookwekker aan! De gsm werd razend populair en het eerste sms’je werd verstuurd. Mensen gebruikten afkortingen als ‘tnx’ (bedankt) en ‘brb’ (be right back / ben zo terug).

GAME BOY

Televisiekoks Joop Braakhekke en Cas Spijkers leerden ons koken. We gingen afvallen met het Montignacdieet en stoppen met roken met de boeken van Allen Carr. De jeugd speelde met de Tamagotchi, de Furby en met de Game Boy, of ruilde flippo’s in de klas. Eind jaren 90 werden belangrijke documenten geprint uit angst voor de millenniumbug De mode werd bepaald door de gabbers, skaters, hiphoppers en paardenmeisjes. Uit de radio klonken liedjes van Whitney Houston, Céline Dion, Guus Meeuwis, IsOokSchitterend en Volumia. Maar ook bands als Nirvana en Pearl Jam braken door. In de bioscoop draaiden The Matrix, Titanic en Jurassic Park.

En op televisie keken we naar Love Letters, de Soundmixshow, Kopspijkers en natuurlijk GTST. Maar ook naar Commissaris Rex. Deze spannende krimiserie is vanaf eind december te zien bij televisiezender ONS.

ONS is dé tv-zender voor mensen die nostalgie een warm hart toedragen.

www.kijkbijons.nl

TAMAGOTCHI

JOOP BRAAKHEKKE

WHITNEY HOUSTON

COMMISSARIS REX

BEELD ARCHIEF ONS, WIKIMEDIA

50

89

50

Kijk voor meer aanbieders en zenderinformatie op www.kijkbijons.nl/waar-te-zien

50 ANBO 51

JAAROVERZICHT

Jaaroverzicht 2023 We blikken terug op 2023. In dit jaaroverzicht leest u waar ANBO zich allemaal hard voor heeft gemaakt het afgelopen jaar. De uitgebreide versie is te lezen via www.anbo.nl/2023 JANUARI In de eerste maand van het jaar melden we dat banken snel concrete maatregelen moeten nemen om bankieren voor alle consumenten toegankelijk te maken én te houden. Zo zou er op korte termijn een landelijk dekkend netwerk moeten komen van bankservicepunten, waar klanten van alle banken terecht kunnen met hun algemene bankvragen. Dat zeggen ANBO en andere belangen- en consumentenorganisaties in een reactie op het onderzoek van De Nederlandsche Bank naar de digitalisering van het betalingsverkeer. Uit dat onderzoek blijkt dat 2,6 miljoen Nederlanders moeite hebben met digitaal bankieren.

FEBRUARI Lang niet alle ouderen weten dat de inkomensgrens voor zorgtoeslag flink is verhoogd en dat nu meer mensen recht hebben op deze toeslag. In een peiling van ANBO zegt 34% van de ondervraagden hier niet van op de hoogte te zijn. Mensen laten mogelijk onnodig geld liggen.

52 ANBO

MAART In maart meldden we dat banken per 1 juni geen acceptgiro’s meer verwerken. Men stopt er mee omdat steeds minder mensen deze vorm van betalen gebruiken. Een goed alternatief voor de acceptgiro is het papieren overschrijfformulier van uw bank.

JAAROVERZICHT APRIL April was weer de maand van Senioren en Veiligheid.

Ouderen zijn niet vaker slachtoffer van strafbare feiten dan andere leeftijdsgroepen, maar ze zijn wel een gewild slachtoffer voor allerlei vormen van online oplichting (bijvoorbeeld via WhatsApp).

MEI De Eerste Kamer heeft eind mei de Wet Toekomst Pensioenen aangenomen. De Seniorencoalitie heeft na het aannemen van de wet in de Tweede Kamer al gesproken van ‘gemengde gevoelens’. De coalitie is niet per se tegen de wet, maar het wetsvoorstel geeft niet het beloofde uitzicht op een koopkrachtig pensioen. Daarom is het noodzakelijk nader onderzoek te verrichten naar het borgen van de koopkracht van gepensioneerden. Die is onvoldoende geregeld, vinden ook veel deskundigen.

AUGUSTUS De energietoeslag van € 1.300, bedoeld voor mensen met een inkomen rond het sociaal minimum, wordt volgend jaar niet meer uitgekeerd. Ook een stijging van de zorgtoeslag, die eerder wel als mogelijkheid werd beschouwd, is niet inbegrepen in de staatsbegroting voor het aanstaande jaar.

SEPTEMBER De Europese Commissie wil bijna alle ondernemingen en organisaties verplichten om contante betalingen te accepteren. Het voorstel van de Commissie houdt in dat, met enkele uitzonderingen, contant geld als betaalmiddel geaccepteerd moet worden. Deze verplichting is overigens niet van toepassing op online transacties.

JUNI De tandarts terug in het basispakket, het eigen risico voor chronisch zieken beperken en de zorgpremie en het eigen risico inkomensafhankelijk maken. Dus hoe hoger het inkomen, des te hoger de premie. Het is een greep uit de voorstellen van Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) om de zorg radicaal te hervormen en die zodoende voor iedereen toegankelijk te houden. ANBO steunt de aanbevelingen uit het rapport ‘Met de stroom mee’. Vanaf pagina 22 in deze uitgave leest u een interview met RVS-voorzitter Jet Bussemaker.

JULI De Seniorencoalitie is bang dat de ingezette plannen voor wonen en zorg stil komen te liggen of vertraagd worden vanwege de val van het kabinet. Doorgaan met de geplande investeringen in wonen en welzijn is enorm belangrijk gezien de groeiende groep oudere mensen, de toenemende vraag naar zorg en ondersteuning en de beperkte beschikbare zorgcapaciteit.

OKTOBER ANBO en PCOB melden samen verder te willen. Eind oktober bevinden beide partijen zich in een verkennende, maar vergevorderde fase, waarin ze gesprekken voeren over een mogelijke fusie.

Inmiddels is bekend dat de fusie doorgaat. U leest er meer over op pagina 14 en 15.

De maanden november en december komen terug in de digitale uitgave van dit jaaroverzicht. Deze vindt u via: anbo.nl/2023

ANBO 53

ADVERTENTIE

IS UW WONING ÈCHT klaar voor uw oude dag ?

Hebt U al gedacht aan een “toiletbril-met-onderdouche” ?

Want als het goed schoonmaken van uw onderlichaam moeilijker wordt en U wilt niet afhankelijk zijn van uw partner of hulp, dan is een “wc-met-onderdouche” onontbeerlijk !

NEEM NU EEN SPATOILET® dé beste en meest betrouwbare toiletbril-met-onderdouche

Want wat doet U als U uw onderlichaam niet meer zelf kunt reinigen door ouderdom, ziekte of handicap? Als je dus een ander moet vragen om de billen schoon te maken ? Iedereen vindt dat zeer gênant!

DUS blijf zo lang mogelijk zelfstandig met een Spatoilet® en geniet van optimale service…!! Zie het artikel in de Consumentenbond van April 2023

Voordelen van een Spatoilet®: • Verwarmde toiletzitting • Reiniging van Uw onderlichaam met warm water • Vaginale reinigingsfunctie • Ingebouwde föhn voor optimale droging • Massage- en pulsefuncties • EN installatie zonder hakken of breken PLUS • 100% hygiëne • Bespaar tot 90% op toiletpapier • EN nooit meer ‘natte-doekjes’ !

De bediening is uiterst eenvoudig: • Met extra duidelijke afstandsbediening • Instelbaar voor 4 gebruikers • Soft-closing toiletbril

e n Frisse servic Spatoilet – ee in 2021 een t ee op m ij ko bl ... g .V W hij er roeier – waar de toilet met sp zijn vrouw in s n va l va n je ut bo f to is. Door ee ts eken de kuns toiletruimte br . V... mailt Spatoilet. Al af ng tti zi van de dat er nieuwe een telefoontje r nadat Vos snel krijgt hij aa rweg zijn. M erkt de boutjes onde vervangen, w hoort t ef he s je t ile to t de bout he ening die bij sch contact. afstandsbedi ni fo le te r ee is w niet meer. Er aar het lukt van alles, m lossen. De V... probeert te het euvel op om et ni m he volgende dag elt voor om de zondag nog leverancier st n ee komen. Op ar zelf langs te e w schakela tst een nieu rna alles aa wel. Hij plaa w c, w de ger van in de ontvan r kan net op De leverancie . kt er w r ee w e ijzel weer aangekondigd n paar uur. tijd voor de ee n va flinke rit en bij V.... ek op pad. Een br wel een potje n ka t le oi at Sp mentenbond Bron: Consu April 2023

Kortom een heel compleet apparaat voor een uiterst scherpe prijs: • 1040 euro INCLUSIEF installatie. (daar komt ècht geen cent meer bij!)

(Bij zelf installeren kost de Spatoilet® 745 euro)

9,7

Probeer de Spatoilet nu DRIE WEKEN, gratis voor niets! U betaalt na de proefperiode.

Al meer dan 16 jaar is de Spatoilet een zeer betrouwbaar apparaat en daarom geven wij

5 jaar volledige garantie. Onze klanttevredenheid is hoog en dat willen we zo houden!

Kijk voor meer specificaties op SPATOILET.COM

Bel nu voor een installatie-afspraak: 06 531 43 234 of 06 290 43 812

[ADVERTORIAL]

ABN AMRO blijft hard werken aan digitale toegankelijkheid Bankzaken worden steeds digitaler. Voor de meeste mensen is dat geen probleem.

Maar er zijn groepen, bijvoorbeeld senioren en mensen die moeite hebben met lezen en schrijven, die daar hulp bij nodig hebben. ABN AMRO werkt samen met deze mensen aan oplossingen. Zo blijft de bank werken aan betere toegankelijkheid.

Jos Niels is één van de 2,5 miljoen Nederlanders die moeite hebben met lezen en schrijven. Hij is betrokken bij Stichting ABC, een belangenorganisatie voor laaggeletterden. Voor deze groep vormen digitale middelen vaak een extra drempel. Op websites staan veel lange zinnen en het is soms onduidelijk welke informatie belangrijk is. Jos: “Sommige teksten zijn zo ingewikkeld dat hoogopgeleide mensen er niet eens uitkomen. Hoe moet ik het dan begrijpen?” Onlangs heeft de bank een tekst voorgelegd aan Stichting ABC. Gudy van der Wal-Verbruggen, directeur Financiële zorgcoaches en Toegankelijkheidsmanager bij ABN AMRO: “Een aantal deelnemers viel bijvoorbeeld over het woord ‘Apple Pay’. Ze begrepen niet wat dat was. Van zulke inzichten leren we.”

Laaggeletterden zijn niet de enigen die moeite hebben met communicatie van de bank of online bankieren.

Ook senioren en mensen met een gehoor- of visuele beperking ondervinden weleens problemen. ABN AMRO werkt aan oplossingen. Zo zijn er al meer dan honderd Financiële zorgcoaches beschikbaar, die mensen helpen met hun bankzaken. Inmiddels zijn er bijeenkomsten geweest met Stichting ABC en staat de bank al langere tijd in contact met Seniorenorganisaties, de Oogvereniging en de Alliantie Digitaal Samenleven.

VOOR IEDEREEN EEN MANIER OM TE BANKIEREN Dit jaar introduceert ABN AMRO een nieuw webinar over toegankelijkheid, genaamd: ‘Voor iedereen een manier om te bankieren’. Gudy: “Hierin laten we zien welke hulpmiddelen je kunt gebruiken om het bankieren makkelijker te maken. Hoe je in contact komt met de bank en hoe je digitaal bankieren beter bij jou kunt laten aansluiten.”

Webinar bijwonen?

Wilt u het webinar: ‘Voor iedereen een manier om te bankieren’ bijwonen? Meld u dan aan via bijgaande link: www.abnamro.nl/cursus

Heeft u andere bankgerelateerde vragen, belt u dan met onze Seniorenlijn (zonder keuzemenu): 088-226 2612

ANBO 55

UW HUIS BLIJFT UW THUIS

Nu met 0% BTW* Met een S200 traplift Uw huis is niet zomaar een huis. Het is een vat vol herinneringen. Het groeide met u, uw gezin en de steeds veranderende omstandigheden mee en kan dat ook in de toekomst blijven doen. De trapliften van TK Home Solutions, eerder bekend als thyssenkrupp, werden namelijk ontwikkeld om u maximale onafhankelijkheid te bieden in uw dagelijkse routine. Zo kan uw huis nog heel lang uw thuis zijn.

Meer informatie over product of actie? Bel 0800-5003 of ga naar www.trapliften.nl *Bel ons en vraag naar de voorwaarden.

LIDMAATSCHAP

Uw lidmaatschap in 2024 Ook komend jaar samen sterker

Wat kost het ANBO-lidmaatschap in 2024? En waar betaalt u nou eigenlijk precies voor? We leggen het uit.

CONTRIBUTIE 2024 We hebben goed nieuws. De contributie van het lidmaatschap blijft € 4 euro per maand (€ 48 per jaar).

WAAR BETAAL IK VOOR? Met uw contributie ondersteunt u ons werk als belangenbehartiger voor senioren. Hiervoor ontvangen wij namelijk geen subsidie van de overheid. Ook staan wij voor u klaar met informatie, advies en hulp, ook aan huis.

Daarnaast profiteert u als lid van de vele voordeelacties en kortingen bij onze partners.

KLOPPEN MIJN GEGEVENS? Bent u verhuisd of heeft u een ander mailadres? Persoonlijke gegevens kunt u makkelijk zelf controleren en aanpassen op: anbo.nl/mijn-anbo WANNEER WORDT DE FACTUUR AFGESCHREVEN? Op uw ledenpasbrief staat de voor u geldende factuurperiode vermeld. U ontvangt in die periode uw factuur voor het daaropvolgende lidmaatschapsjaar. Indien u ANBO gemachtigd heeft voor een automatische incasso, dan zal het factuurbedrag 14 dagen na factuurdatum worden afgeschreven.

Voorbeeld: uw factuurperiode is juli. U ontvangt dan rond 10 juli 2024 een factuur in uw mail of op de deurmat. Het factuurbedrag wordt dan rond 24 juli 2024 afgeschreven.

KAN IK HET BEDRAG ZELF OVERMAKEN? Zeker. Als u geen toestemming heeft gegeven om het bedrag automatisch van uw rekening af te schrijven, heeft u 14 dagen de tijd om de factuur te betalen.

KAN IK HET BEDRAG IN TERMIJNEN BETALEN? Dit is mogelijk wanneer uw e-mailadres bekend is bij ANBO en als u toestemming heeft gegeven om het bedrag automatisch van uw rekening af te schrijven.

U kunt dan bijvoorbeeld € 4 per maand of € 12 per kwartaal betalen.

Regel dit voorafgaand aan uw factuurperiode snel en eenvoudig op: anbo.nl/mijn-anbo U kunt ook contact opnemen met onze ledenservice via: ledenservic@anbo.nl

of 0348 46 66 66. Wij zorgen

er dan voor dat u een factuur met het juiste termijnbedrag ontvangt.

Hoe herken ik een phishing-bericht?

Steeds meer post ontvangt u digitaal. Ook van ons. Helaas worden er steeds meer nepberichten uit naam van ANBO verzonden. Hoe kunt u controleren of het bericht van ons is? En wat te doen als u een nepbericht ontvangt? Actuele informatie hierover leest u op: anbo.nl/phishing

ANBO 57

ANBO TIPT

Er zijn oneindig veel producten, apps, uitjes en gadgets die het leven leuker, makkelijker en/of interessanter maken.

In elk nummer van ANBO Magazine tipt hoofdredacteur Jurriën Beerda zijn favorieten. Heeft u zelf een interessante of leuke tip, meld dit dan via: contact@anbo.nl

Onder Gepensioneerden

Boeken

Schrijver Jaap Kranenborg is terug met een nieuw boek. De auteur van De Ontgroening Van Een Eerstejaars Gepensioneerde komt nu met een nieuw ‘pensioenboek’: Onder Gepensioneerden. Aan de hand van de verhalen van twaalf gepensioneerden wordt duidelijk hoe verschillend iedereen omgaat met de levensfase als vrijgestelde oudere. Zo probeert Gerard zijn avonturen als jeugdige lifter te herbeleven, poogt Coby haar zeventigste verjaardag te verdoezelen, verbrandt Douwe alle schepen achter zich om na een boze ‘Afscheidsbrief aan Nederland’ naar Thailand te vertrekken en schrijft Gerben aan zijn memoires, waar zijn partner verre van blij mee is.

In samenwerking met de auteur en zijn uitgeverij Unieboek | Het Spectrum mogen we drie exemplaren weggeven. Wilt u daar kans op maken? Mail dan naar: contact@anbo.nl en laat weten waarom u zo blij bent met ANBO.

Kaartspel

Kiezen & Delen Het is geen fijn onderwerp, maar het is wel goed om het erover te hebben: met het nieuwe kaartspel Kiezen & Delen wil Palliatieve Zorg Nederland (PZNL) mensen helpen te praten over de laatste fase van het leven en de dood. Het kaartspel is gratis te bestellen via: www.kiezenendelen.nu

Ook als u (nog) niet ziek bent, is het volgens PZNL belangrijk dat u zich er bewust van bent dat u altijd keuzes heeft en dat u zelf invloed heeft op uw laatste fase.

58 ANBO

ANBO TIPT

Loperswol

Wol

Als u vaak en ver wandelt heeft u er vast weleens van gehoord: Loperswol. U brengt het aan op pijnlijke voeten.

Bovendien houdt het de voeten droog, warm in de winter en koel in de zomer. De vezels in de wol zorgen voor minder wrijving tussen de voet en de sok en schoen en de wol zelf vormt een zacht kussentje. Het is tevens geschikt om nieuwe schoenen in te lopen of bij hielspoor, likdoorns en ‘hallux valgus’, beter bekend als knobbelteen. Op de afbeelding ziet u hoe u Loperswol aanbrengt.

Als ANBO-lid krijgt u tien procent korting op een zak Loperswol. Kijk voor meer informatie op: anbo.nl/loperswol

Heeft u geen internet, maar bent u wel geïnteresseerd?

Dan kunt u bellen met 06 48 08 99 80.

Tipgids Belasting

Download

Het einde van 2023 is in zicht. Hét moment om uw financiën weer te ordenen en te kijken waar u wellicht geld laat liggen. Voor handige tips kunt u onze gratis digitale gids met belastingtips downloaden. In de gids leest u onder andere over:

Belastingtips

• Voordeel uit sparen en beleggen (Box 3) • Wanneer kom ik in aanmerking voor teruggave?

• Krijgt mijn partner in 2024 voor het eerst AOW en/of pensioen?

• Wanneer heb ik recht op zorg- en/of huurtoeslag?

Download de Tipgids belastingen hier: anbo.nl/tipgids-belastingtips

Heeft u geen internet maar wilt u de gids wel graag ontvangen?

Bel dan met onze Ledenservice via 0346 46 66 66 Op pagina 66 en 67 van deze uitgave vindt u ook al een aantal tips.

ANBO 59

Executeur.nl wikkelt uw nalatenschap af precies zoals u dat wenst.

De spelregels van het erfrecht zijn complex.

Wij ontzorgen uw nabestaanden in moeilijke tijden.

• Benoeming in testamenten en levenstestamenten • Deskundige afwikkeling en advies Neem contact op met Klaas Zondervan: info@executeur.nl of 085 - 060 42 43

60 ANBO

Klaas Zondervan

www.executeur.nl

De beste hoog/laag boxspring van Nederland!

Ervaar het ultieme comfort en gebruikersgemak, met een zorg minder voor later

, 0 0 €9 Tot

g

skortin

leeftijd

Gratis thuisadvies

Traploos in elke hoogte verstelbaar

Op elke hoogte in- en uitstappen

Onze adviseurs komen vrijblijvend bij u

Makkelijk onder het bed stofzuigen

Volledig verrijdbaar en deelbaar

thuis langs om u kosteloos te informeren.

Een groot gemak met opmaken

365 dagen slaapgarantie

0561 - 70 02 24

Gratis brochure

www.bedder.nl

unieke kenmerken van onze hoog/laag boxsprings.

Scan de QR code en ontvang onze brochure met alle

DIGITAAL

VAARDIGER

Inspiratie voor de feestdagen Rond de feestdagen is het altijd een drukte van jewelste. Krijgt u familie of vrienden over de vloer? Dan is het tijd om recepten te bedenken en het huis en de tafel moeten worden versierd. Bent u nog op zoek naar inspiratie? In samenwerking met onze partner SeniorWeb geven we u een aantal tips voor de feestdagen!

62 ANBO

MET MEDEWERKING VAN SENIORWEB

Op internet kunt u talloze smakelijke recepten vinden, van makkelijk tot zeer culinair en van een snelle bereiding tot dagen zwoegen in de keuken. Voor receptideeën kunt u Pinterest (een soort digitaal prikbord) gebruiken, maar ook op bijvoorbeeld Smulweb.nl, 24kitchen.nl en supermarktwebsites vindt u talloze recepten.

MENU Heeft u het menu samengesteld, dan is het misschien leuk om een menukaart te maken voor uw gasten. U kunt zelf een menukaart maken in Word (gebruik hiervoor de pagina-instelling Katern) die u afdrukt op wat steviger papier of u kunt via een online kaartjesaanbieder een kaartje maken waarop u het menu toelicht.

KERSTKAARTEN Er zijn verschillende mogelijkheden om kerstkaarten te versturen. U kunt fysieke kaarten kopen, deze schrijven en per post versturen zoals u gewend bent. Daarnaast kunt u via bijv. Greetz, Hallmark of Kaartje2Go kaarten versturen. U kiest de kaart, schrijft de boodschap, betaalt en vervolgens versturen deze organisaties de kaarten per post. U kunt ook een klein geschenk toevoegen en aangeven op welke dag de bestelling moet worden bezorgd.

Ten slotte is het ook mogelijk om een digitale kerstkaart te versturen. Zo’n e-card kunt u bijvoorbeeld maken bij Gocards en deze wordt dan digitaal verzonden.

CADEAUTJES Geven jullie elkaar cadeautjes met Sinterklaas of Kerst?

Gebruik Lijstje.nl om een verlanglijstje te maken. Deel de link via bijvoorbeeld WhatsApp of e-mail en de mensen met wie u de feestdagen viert kunnen het cadeautje afstrepen dat ze gekocht hebben. Zo voorkomt u dubbele cadeaus. Een eenmaal aangemaakt lijstje bij Lijstje.nl blijft bestaan. U kunt deze dus het hele jaar door aanvullen met ideeën die u opdoet. Handig, want dan hoeft u niet in een

keer een lijstje te vullen. Trekken jullie met vrienden of familie lootjes? Ook dan kunt u Lijstje.nl gebruiken. Of gebruik de website Lootjestrekken.nl. U ontvangt dan per mail welk lootje u ‘heeft getrokken’.

GELUKKIG NIEUWJAAR Met de jaarwisseling iedereen een gelukkig nieuwjaar wensen? U kunt in WhatsApp per persoon een berichtje typen. Of u typt het bericht een keer en kopieert het daarna in andere gesprekken. Handiger is om een verzendlijst te maken met iedereen die u een gelukkig nieuwjaar wilt wensen. U verstuurt het bericht dan in één keer naar alle ontvangers. Het bericht wordt in de privé-chat gestuurd, dus niemand behalve uzelf ziet de reacties op het bericht.

Sam, opta que quiberestis doluptat ex eaquid qui officimet ventiae ideni bera vollorr oreniet aut ex et aute explat quo quatur ma nat maximpo repernat debitatur, cus Wilt u meer leuke, digitale tips? Ga naar: untiis aliat aut liqui doluptas quaspitibus rem eiur, accae.

Magniet ditatiusae volorro dolorum eveleni magnihit seniorweb.nl venis et im ius seniam, accus, eium et audamust fuga.

Otatque optatatia quatur? Occation Heeftpro u hulp nodigipsandam met uw computer, tablet, commoluption quaeander volla doloremque volorum, smartphonenost of een digitaal apparaat? cusWord estio cor sus, ipsant idi aute nos sundelenimil dan nu lid van SeniorWeb. U kunt danma nempostium reriam con num dolorer de volupta onder andere gebruikmaken vanfereicia hulp via is dolorepreium laboribus. internet, per telefoon of aan huis. Daarnaast Liqui rat omnist harum eius verumet, quati opta que ontvangt u als lid exclusieve informatie en tips omnimusam quosape rferspi enecto quam sapite derfein tijdschrift Enter, van reiciet ut exped que venisdeskundige remporentiacontrole dite nusaeperum verdachte mailsdoluptaesto en kunt u onbeperkt online lacesenem dendusae verro int fuga.

Ut eum, cursussen volgen.

Word nu lid en ontvang, quatempero cus utetusant odiatur reius nimet pro deomdat u ook ANBO-lid bent,et€ pelesciis 5,50 korting op biscium exceruptati ommoluptas in et officit uw contributie. betaalt in 2024 maar €aligeni 32,50 fugiaest, comniet lautUut ea volecum si cusdam corrum fugitivan ommolor Tur? ontvangt u een in plaats € 38,-.rae.

Bovendien Veles et aut occab int, etus aut porum labo. Is acearciis SeniorWeb Puzzelboekje.

Ga naar:

Meer weten?

www.seniorweb.nl/anbo

ONDERWERP AANDRAGEN?

of bel met 030 – 276 99 65 voor meer informatie

Heeft u een digitaal onderwerp waar u graag eens meer over leest? Laat het ons weten via: contact@anbo.nl

ANBO 63

T/m 31 december

400,Inruil korting

Ontdek écht goed zitten Ontvang nu 400,- inruilkorting* op onze stoelen! Kom langs in één van onze ruim 40 winkels en ervaar wat écht goed zitten voor u betekent. Kijk op prominent.nu voor een winkel bij u in de buurt. Wilt u liever de winkel aan huis?

Bel 0341 - 27 40 90 en maak geheel vrijblijvend een afspraak voor ons bekroonde thuisadvies.

J-100 sta-op stoel In stof 890,Direct leverbaar

Sorisso relaxstoel Vanaf 1190,Nu v.a. 790,-

S-100 relaxstoel Vanaf 2090,Nu v.a. 1690,-

Ons nieuwste inspiratiemagazine gratis ontvangen? Ga naar prominent.nu of bel: 0341 - 27 40 90 voor meer informatie. *Actievoorwaarden van toepassing. Vraag ernaar bij de adviseur.

Jubileumset 4 Nu 35% korting

3835,2490,-

[ADVERTORIAL]

Wat moet u regelen met de Belastingdienst na een overlijden?

Als een naaste overlijdt, is dat heel ingrijpend. En al staat uw hoofd er natuurlijk niet naar: financieel moet u ook het een en ander op een rij zetten. Bijvoorbeeld voor de Belastingdienst.

Kijk op belastingdienst.nl/nabestaanden voor meer informatie. Met de checklist nabestaanden kunt u een overzicht maken van wat u in uw situatie moet regelen.

U kunt ook bellen naar de BelastingTelefoon voor nabestaanden op (0800) 235 8354 (gratis).

VIER TIPS OM U OP WEG TE HELPEN Gebruik de checklist nabestaanden om te zien wat u precies moet regelen. Denk bijvoorbeeld aan:

• Recht op toeslag controleren Toeslagen van een overledene worden automatisch gestopt of overgezet op naam van de partner/medebewoner. Maar let op: het inkomen van een achterblijvende partner verandert vaak door een overlijden, bijvoorbeeld door een nabestaandenpensioen of doordat de hoogte van de AOW verandert. Controleer daarom zo snel mogelijk op toeslagen.nl of uw gegevens nog kloppen.

• Postadres contactpersoon doorgeven aan de Belastingdienst Dit kunt u doen via het formulier dat binnen 4 weken na het overlijden op het adres van de overledene binnenkomt.

• Nabestaandenmachtiging aanvragen Met de nabestaandenmachtiging kunt u belastingzaken en toeslagen van een overledene online regelen.

De machtiging is digitaal en wordt aan uw DigiD gekoppeld. Vanaf een week na het overlijden kunt u

een nabestaandenmachtiging aanvragen via het online formulier ‘Aanvraag nabestaandenmachtiging’. Het is verstandig om de aanvraag tijdig te doen en niet te wachten tot het laatste moment. Van 1 maart tot 1 mei kan het druk zijn.

• Voorlopige aanslag aanpassen Een voorlopige aanslag waarbij de overledene een bedrag terugkreeg, zet de Belastingdienst meteen stop.

U hoeft dan als nabestaande niets te doen. Gaat het om een voorlopige aanslag met een te betalen bedrag?

Dan moet u de verandering wel zelf aan ons doorgeven. Dat kan met het formulier ‘Verzoek of wijziging voorlopige aanslag’ Corine Bosveld-Verdouw, Projectleider dienstverlening nabestaanden bij de Belastingdienst:

“Nabestaanden hebben vaak behoefte aan overzicht. Het is fijn dat het team van de BelastingTelefoon voor Nabestaanden mensen kan helpen. Dat zorgt voor wat rust in een moeilijke periode. Bel gerust naar 0800 235 8354 en wij helpen u graag verder.”

ANBO 65

BELASTINGTIPS

Aangifte 2023:

betaal niet te veel!

Belasting betalen hoort erbij. Maar te veel betalen hoeft natuurlijk niet. Zeker in deze dure tijden is een (extra) belastingbesparing welkom. ANBO geeft u nu alvast een aantal tips, zodat u goed beslagen ten ijs komt als u de aangifte inkomstenbelasting over 2023 gaat invullen.

66 ANBO

BELASTINGTIPS TIP 1: CHECK DE VOORAF INGEVULDE GEGEVENS De Belastingdienst heeft al gegevens voor u ingevuld.

Bijvoorbeeld uw AOW, uw pensioen, de waarde van uw woning, de hypotheekrente en uw banksaldo. De Belastingdienst krijgt die gegevens van de SVB, uw pensioenfonds, de gemeente en van uw bank.

Ga er nooit zomaar van uit dat die gegevens kloppen.

Vergelijk altijd de gegevens die in uw aangifte staan met de gegevens die u hebt. Bewaar daarvoor altijd uw jaaropgaven! Klopt er iets niet? In de aangifte kunt u de gegevens aanpassen of aanvullen.

TIP 2: REISKOSTEN VOOR BEZOEK AAN ARTS Veel mensen zijn bekend met de mogelijkheid tot aftrek van zorgkosten die uw verzekeraar niet vergoedt. Ook reiskosten naar een arts zijn aftrekbaar. Bijvoorbeeld als u naar de huisarts gaat, naar de tandarts, naar een specialist of fysiotherapeut. De werkelijke kosten zijn aftrekbaar, mits niet vergoed. Gaat u met het openbaar vervoer? U kunt de kosten van de reizen als aftrekpost gebruiken.

Uw reiskosten kunt u inzien via: www.ov-chipkaart.nl

Maakt u gebruik van uw eigen auto, dan zijn ook daarvoor de werkelijke kosten aftrekbaar. U moet dan de kosten per kilometer van uw auto berekenen. Dat hoeft u niet zelf te doen. Via de autokostencalculator van de ANWB kunnen voor de meeste auto’s op basis van het kenteken de berekening worden gemaakt:

TIP 3 BENUT DE OUDERENKORTING OPTIMAAL Via de heffingskortingen krijgt u een korting op de verschuldigde belasting. Ontvangt u AOW, dan komt u in aanmerking voor de ouderenkorting in de heffingskorting. In 2023 is dit € 1.835,- voor AOW’ers met een verzamelinkomen tot € 40.889. Het verzamelinkomen is het inkomen dat u aan het einde van de aangifte ziet. Is uw verzamelinkomen hoger, dan gaat de ouderenkorting stapsgewijs omlaag. Is het verzamelinkomen meer dan € 53.122? Dan is de ouderenkorting € 0. Een verzamelinkomen van € 43.000 geeft bijvoorbeeld een ouderenkorting van € 1.519.

Is uw verzamelinkomen iets hoger dan € 40.889? En heeft u een fiscaal partner? En zit in uw verzamelinkomen belast vermogen? Door het schuiven met het vermogen naar uw fiscaal partner kunt u voor de volledige ouderenkorting in aanmerking komen.

Voorbeeld

Uw verzamelinkomen is € 43.000. Hierin zit € 5.000 voordeel uit sparen en beleggen. Uw ouderenkorting is € 1.519. Door het voordeel uit sparen en beleggen aan uw fiscaal partner toe te delen, wordt uw verzamelinkomen € 38.000. Dat betekent een ouderenkorting van € 1.835. Dat levert u dus een voordeel van € 316 op.

Een volledig overzicht van eindejaarsbelastingtips vindt u op: anbo.nl/tips

www.anwb.nl/auto/autokosten.

Door de gestegen brandstofprijzen is de kilometerkostprijs van de meeste auto’s een stuk hoger dan afgelopen jaar. Het loont dus de moeite om dat uit te rekenen. Een voorbeeld: u heeft met de ANWB-calculator berekend dat uw auto € 0,48 per kilometer kost. U heeft in 2023 in totaal 750 kilometers gereden in verband met bezoeken van zowel u als uw partner aan uw huisarts, tandarts, specialist en fysiotherapeut. U heeft dan een aftrekpost van 750 kilometers à € 0,48 = € 360.

Hulp nodig?

Komt u er niet uit? Maak dan gebruik van de ANBO Belastinghulp. Onze medewerkers zijn iedere werkdag telefonisch bereikbaar, van 09.00 tot 17.00 uur via 0348 46 66 66.

Kijk op pagina 59 voor meer informatie over onze gratis gids met belastingtips.

ANBO 67

Advertentie

3

PROSTAATFUNCTIE

kleine, normale veranderingen De prostaat groeit het hele leven.

Vanaf 40+ zullen veel mannen kleine geleidelijke veranderingen ervaren, wat heel normaal is. Als je echter grotere veranderingen merkt, raden we aan om een arts te raadplegen.

Moet jij ook vaker ’s nachts plassen?

Moet je vaker naar de wc?

Merk jij veranderingen in je plasgewoontes?

Vanaf je 40ste kan de prostaat gaan groeien en dat kan invloed hebben op het plassen. Het voedingssupplement Sabalix met extract van de zaagbladpalm kan helpen bij het behoud van een normale prostaat.* Nachtplassen

Als je onder de 40 bent, denk je er waarschijnlijk niet eens over na dat je naar het toilet gaat of hoe vaak je gaat... Je gaat gewoon naar de wc wanneer het nodig is. Bij de meeste mannen groeit de prostaat met de leeftijd. Dan kan het gebeuren dat je ’s nachts wakker wordt omdat je moet plassen. Als je vaker moet plassen in de loop van de nacht kan dat je nachtrust beïnvloeden.

Wat velen niet weten is dat er hulp te vinden is in de natuur. Het voedingssupplement Sabalix van Wellvita is gebaseerd op de bessen van de bijzondere zaagbladpalm. Dit plantenextract heeft een positieve invloed op het ophouden van de urine en het behoud van een goede en normale prostaatfunctie.*

Prostaat groeit op latere leeftijd

Naarmate een man ouder wordt, gaat de prostaat vaak een beetje groeien, wat bij het normale ouderdomsproces hoort. Maar hoe komt het nou dat een grotere prostaat invloed heeft op het plassen?

De prostaat is een klier ter grootte van een kastanje, die onder andere de meerderheid van het zaadvocht produceert. De klier is geplaatst onder de blaas en de urinebuis gaat er doorheen.

Omdat de prostaat om de urinebuis heen ligt, kan de groei van de prostaat het plassen gaan beïnvloeden. Dit is bijvoorbeeld te merken aan het vaker ’s nachts moeten plassen.

Voor het behoud van een goede prostaatfunctie kan voldoende lichaamsbeweging en goede voeding een bijdrage leveren. Er is daar-

naast ook hulp te vinden in de natuur; de Sabalix tabletten met zaagbladpalm helpen om een normale prostaat te behouden en bij het ophouden van de urine.*

Jij bent niet de enige

“Drink ik nou zo veel? Of hoe komt het nou dat ik zo veel of zo vaak moet plassen?” Je bent niet de enige man die met deze vragen zit. Maar mannen praten hier niet graag over elkaar. Zulke onderwerpen zitten vaak nog een beetje in de taboesfeer waardoor mannen er niet makkelijk over praten. Liever leren ze er ‘gewoon’ mee te leven.

Een vergroting van de prostaat op latere leeftijd is echter normaal. Er bestaan planten die een natuurlijke hulp kunnen bieden. Zo ondersteunt Sabalix met zaagbladpalm het goed kunnen blijven plassen en is goed voor de conditie van de prostaat.*

Bestel Sabalix bij Wellvita!

Prijs vanaf € 18,50* 60 tabletten - 2 maanden verbruik

KAG-nr. 4356-0322-1452

*Mogelijk om te kopen als losse bestelling of met herhaalgemak. De getoonde prijs is met herhaalgemak.

BEL: 020-262 36 00 Ma t/m Do 8-16 uur Vrijdag 8-14:30 uur

WEB: wellvita.nl

Hullenbergweg 278-308 1101 BV Amsterdam

Moet je ’s nachts vaker plassen? *Gezondheidsclaim in afwachting van Europese toelating.

Tevreden gebruikers Ik las een artikel over de werkstoffen van de zaagbladpalmbessen. Vroeger moest ik ’s nachts vaker mijn bed uit om naar de WC te gaan, maar ik ben zeer tevreden met Sabalix en tegenwoordig raad ik Sabalix aan, aan al mijn mannelijke vrienden en kennissen.

PER ERIK

Ik neem nu de tabletten een tijdje en ik ben er hartstikke blij mee.

Sabalix is een goede hulp voor mij, en ik vind het geweldig dat het product gebaseerd is op planten uit de natuur.

BJØRN

Ledenvoordeel

Als ANBO-lid profiteert u van aantrekkelijke voordelen. Leuke, interessante en aangename producten, uitstapjes, reizen en evenementen. Ook in dit nummer vindt u weer veel voordeel. En wist u dat uw ANBO-pas bij onze vaste kortingspartners het hele jaar door geld waard is?

Adviseur ANBO Adviesteam

Gerard Huls tipt

Korting op 75+ rijbewijskeuring

75+ rijbewijskeuring bij Regelzorg en Rijbewijskeuringsarts.nl “Mijn moeder werd 75 jaar en zag er erg tegenop: de keuring voor haar rijbewijs. Niet omdat ze twijfelde of ze door de keuring zou komen, maar omdat ze van anderen had gehoord dat het best ingewikkeld is en de kosten kunnen oplopen. Doorverwijzingen, gezondheidsverklaringen, aanvullende vragen, documenten, bijkomende kosten, dat leek haar zo’n gedoe. Bij RegelZorg betaalde ze een vast bedrag voor de keuring en kwam ze niet voor verrassingen te staan. Ze kon bij haar in de buurt terecht en ze werd door het hele traject heen geholpen tot ze haar keuring goed en wel binnen had.”

Wilt u ook hulp bij uw rijbewijskeuring?

Bij RegelZorg kunt u op meer dan 250 plaatsen in Nederland voor uw 75+ rijbewijskeuring terecht en ontvangt u € 5 korting. Zij helpen u ook graag met de gezondheidsverklaring die u vooraf moet regelen. Meer over de korting vindt u hier: anbo.nl/regelzorg U kunt de afspraak regelen via ANBO of bel 088-2323300 en geef aan dat u ANBO-lid bent.

Bij Rijbewijskeuringsarts.nl kunt u op 100 locaties terecht en krijgen ANBO-leden een all-in vast tarief, ook bij meerdere keuringsverslagen en als u na de keuring nog een aanvullend consult nodig heeft. ANBO-leden ontvangen € 17,50 korting. En maakt u online een afspraak dan ontvangt u 5% extra korting. Meer over deze actie leest u hier: anbo.nl/rijbewijskeuringsartsnl Of bel 085-0180800. Meld dan wel dat u ANBO-lid bent.

Op de hoogte blijven van alle voordelen? Ga naar anbo.nl/nieuwsbrief en schrijf u in voor onze ANBO Ledenvoordeelnieuwsbrief. U ontvangt eens per drie weken een mail met daarin alle voordelen. Die wilt u toch niet missen?

Alle aanbiedingen op deze ledenvoordeelpagina’s zijn geldig tot en met 31 december 2024 tenzij anders vermeld.

ANBO is niet aansprakelijk en draagt geen financiële verantwoordelijkheid voor de totstandkoming en uitvoering van de overeenkomsten tussen aanbieders van ledenvoordeel en ANBO-leden.

ANBO 69

LEDENVOORDEEL

Voordeel bij Fletcher Hotels Overnachten of 3-gangen diner met korting Uitwaaien tijdens een lange strandwandeling of een weekend een stad ontdekken, de sfeervolle Fletcher hotels liggen op de mooiste plekken van Nederland.

Middenin de duinen of in heuvelachtig Limburg, elk hotel is uniek. Met de exclusieve ANBO-korting kunt u voor slechts € 35 per nacht verblijven, exclusief belastingen en administratiekosten (ongeveer € 3 per persoon per nacht), in een van de 20 deelnemende 3-sterren Fletcher hotels. Bij Fletcher Hotels kunt u niet alleen heerlijk overnachten, ook de restaurants van Fletcher zijn de moeite waard. Leden krijgen 50% korting op het 3-gangen Fletcher’s Keuzemenu.

€89,90

€35

Excl. tax en handling fee ca. €3 p.p.p.n.

Meer weten over deze aanbiedingen? Kijk op: anbo.nl/fletcher

anbo.nl/fletcher-diner

Of bel: 0347- 75 04 30

Goed en voordelig verzekerd

10%

KORTING

Korting bij Univé

Bij onze partner Univé kunt u terecht voor al uw schadeverzekeringen. Van woonen mobiliteitsverzekeringen tot reis- en aansprakelijkheidsverzekering. U bepaalt zelf welke verzekeringen u nodig heeft, zodat u altijd een verzekeringspakket op maat heeft. En heeft u advies nodig? Met 100 Univé-winkels in Nederland is er ook altijd een winkel bij u in de buurt.

Alles over dit aanbod vindt u hier: anbo.nl/unive-verzekeringen Wilt u liever iemand spreken voor advies? Loop dan eens binnen bij één van de ruim 100 Univé-winkels of bel met Univé via 0592 349 340

70 ANBO

van €70 voor

€35

LEDENVOORDEEL

Vakantieknallers bij RCN Vakantieparken

10%

KORTING

bovenop de Vakantieknallers

Korting op uw vakantie Met 18 vakantieparken heeft RCN de mooiste plekken midden in de prachtige natuur. Perfect om te genieten van bossen, heide of duinen. Wilt u wandelen, fietsen of varen bij de Nederlandse meren? Of misschien lekker weg met de caravan naar Frankrijk of Duitsland? Boek dan vanaf 18 december 2023 tot en met 7 januari 2024 een van de voordelige Vakantieknallers van RCN. Als lid van ANBO profiteert u het hele jaar door van 10% korting.

Deze korting is ook geldig bovenop alle Vakantieknallers.

Boeken met deze aanbieding kan tot en met 7 januari 2024. Kijk voor alle informatie over deze aanbieding op: anbo.nl/rcn

Wilt u liever persoonlijk contact bij het boeken van uw vakantie? Bel dan met 085-0400700

Houdt uw pc veilig en snel Korting bij System Mechanic

€50

KORTING

Het is geen overbodige luxe om onze computers en laptops goed te beveiligen. Want u wilt voorkomen dat online criminelen bij uw wachtwoorden of persoonlijke gegevens kunnen. Het System Mechanic Ultimate Defense pakket is gemakkelijk te installeren en houdt uw pc veilig.

En is uw computer wat trager geworden en loopt hij vaker vast? Dan houdt een System Mechanic pakket uw pc foutloos en snel.

Kijk voor de ANBO-korting van € 50 op: anbo.nl/system-mechanic Of bel met: 06 - 13 14 38 38 (van ma t/m do tussen 10.00 en 12.00 uur)

ANBO 71

Voor iedereen die meer wil dan ‘gewoon een lekker bed’

Bezoek onze slaapadviescentra of kies voor een thuisadvies

Niets moet nu, alles kan ook later Er komt een moment dat ‘gewoon een lekker bed’ niet meer voldoende is. Juist als u ouder wordt heeft uw lichaam op den duur een andere mate van ondersteuning nodig zodat u heerlijk uitgerust wakker wordt. Omdat niemand weet wat de toekomst brengt, is het des te prettiger als u een bed heeft die u in de toekomst nog altijd kunt uitbreiden met functionaliteiten. Kies nu het bed van uw dromen en wees voorbereid op de toekomst.

Een Aldenhuijsen is er voor iedereen die meer wil dan ‘gewoon een lekker bed’: voor mensen die makkelijk en snel een schone slaapkamer willen voor mensen die hun bed elektrisch in hoogte willen verstellen voor mensen die het belang van een goede nachtrust inzien voor mensen die een bed willen dat ook nog later uit te breiden is voor mensen die waarde hechten aan kwaliteit voor een goede prijs Slaapadviescentrum of thuisadvies Een Aldenhuijsen wordt alleen verkocht in onze eigen slaapadviescentra in Uden, Rotterdam, Hilversum of bij een thuisadvies. Wij werken op afspraak zodat er alle aandacht is en wij u in alle rust kunnen adviseren. Ook organiseren wij regelmatig open inloop dagen. Kijk op onze website voor de actuele datums.

72 ANBO

Origineel

Design

Solide

Royaal

Ontvang de gratis brochure met waardebon t.w.v. € 470 Bel naar 0413 - 74 54 00 of www.aldenhuijsenslaapsystemen.nl/brochure

100 reviews • Uitstekend 4,7 / 5

Bekijk alle mogelijkheden van een Aldenhuijsen op www.aldenhuijsenslaapsystemen.nl

LEDENVOORDEEL

Groene stroom met 50% korting

50% KORTING

Kies een vast contract bij DELTA Energie DELTA Energie is al meer dan 100 jaar dé Zeeuwse energieleverancier en levert 100% groene stroom in heel Nederland. Ze ondersteunen het werk van verschillende natuurorganisaties en zijn partner van tientallen energiecoöperaties. ANBO-leden kunnen nu een contract met vaste prijzen bij DELTA Energie afsluiten. Zo’n contract geeft rust en sluit nieuwe prijsstijgingen voor langere tijd uit. En met de ANBO-korting van 50% op de vaste leveringskosten is dat helemaal voordelig. Meer informatie leest u hier: anbo.nl/delta

Wilt u het graag telefonisch contact? Bel dan de klantenservice van DELTA Energie via 0118 - 22 66 19.

Doorlopend ledenvoordeel

Ledenvoordeel

Een selectie van onze partners: ANBO Fietsvoordeelshop

minimaal 15% korting op fietsen en e-bikes

Denksport

20% korting op jaarabonnement

EyeWish

€ 200 korting op multifocale bril, € 25 korting op oogmeting aan huis

Interhome

10% korting op uw vakantiewoning

Inventum

tot 50% korting op geselecteerde huishoudelijke apparaten

Medipoint

10% korting op koopassortiment

NHA

10% korting op alle thuiscursussen

Ontzorgd Verhuizen

zonder zorgen verhuizen en € 75 korting

OogvoorOren

€ 50 korting per hoortoestel

Optisport

10% korting op zwemmen

SeniorenTAB

10% korting op smartphones en tablets voor senioren

SpeedComfort

18% korting op ventilator

UWassistent

Korting op klus-, tuin- en huishoudelijke hulp

Versaantafel

10% korting op maaltijden

ZilverFitness

gratis proefles en 5% korting

Kijk voor het complete aanbod doorlopend ledenvoordeel op:

anbo.nl/ledenvoordeel

ANBO 73

10 11

P U Z Z E L M E E

12

13

MAAK KANS OP MOOIE PRIJZEN! 14

Geef uw oplossing vóór 30 januari door via de webpagina www.anbo.nl/puzzel. Daar 15 vindt u ook meer informatie over de prijzen. Of stuur een kaartje naar: ANBO Puzzels, Postbus 16 17 2012, 3440 DA Woerden. Vergeet niet uw naam, adres en telefoonnummer te vermelden.

20

21

22

18

23

27

28

Hoofdprijs T.W.V. LAPTRAY / SCHOOTKUSSEN ,9531 met antislip en walnoot houten blad €69 Ervaar het gemak van een laptray! Een laptray is een slim hulpmiddel dat speciaal is ontworpen om uw dagelijks leven comfortabeler te maken. Of u nu wilt genieten van een diner in uw favoriete stoel, een kopje koffie wilt drinken, of uw tablet of laptop wilt gebruiken.

Het is onmisbaar voor al uw ontspannen momenten. Met zijn lichte antislipwerking houdt het uw spullen goed op hun plaats. Dankzij het schootkussen gevuld met bolletjes, vormt de laptray zich perfect naar uw schoot en heeft u minder last van gewiebel. Ontdek hoe een laptray uw leven makkelijker maakt!

30 32

36

30

16

10

Deze puzzelprijs wordt aan twee lezers met de juiste antwoorden aangeboden door: www.laptray.nl

Tweede prijs EEN JAAR GRATIS PUZZELEN Geef uw brein een uitdaging met een jaarabonnement van Denksport! Naast het fit houden van uw brein, helpt puzzelen ook uw geheugen te trainen. U kunt een keuze maken uit diverse titels en ontvangt u om de 4 weken, 13 edities lang een puzzelboekje in uw brievenbus. Dit abonnement stopt automatisch.

T.W.V.

€55

T S O O S W A N H O O P S O P L A A G E O I E T E I M M E T E R T J E R A N G E R E N A E L R A B L N S K O A B R A C A D A B R A S T E E G A L A A A A N E Z E L T E R U G V A L E O J I P J O N G E N S S T E M T R S I M E N T U E M O E D R U K T E I G I S T E L S I L V A K S E D O N H E I L H E L M N I E U W G U E E A N I B E T R O K K E N T R U C E N D T H A R T

Oplossing puzzel nr.5 VEILIG De prijzen worden verloot onder de goede inzendingen. Winnaars krijgen persoonlijk bericht. De puzzelactie is exclusief voor leden. anbo.nl/puzzel

74 ANBO

veilig

9

3

81 laten zien 82 brandstof 84 lastdier 85 drank 86 lol 88 manier van doen 90 opschudding 91 ontkenning 93 zouteloos 95 deel van een mast.

KRUISWOORD Breng de letters uit de genummerde vakjes over naar de gelijkgenummerde vakjes van de oplossingsbalk.

1

2

3

4

5

1

2 15

3

4

5

19

20

15

16 21

16

6

7

8

6

7

8

22

17 17

9

10

11

12

13

14

9

10

11 18

12

13

14

23

18

22 23 19 20 21 Horizontaal 25 26 27 28 24 1 geleverd 6 sluiskolk 25 26 27 28 24 30 31 32 29 9 positief 15 wild zwijn 30 31 32 29 16 slappeling 33 34 35 36 37 38 18 warme drank 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 19 doodop 22 zitmeubel 39 40 41 42 43 44 45 50 51 52 46 47 48 49 23 onderzoek 24 melkklier 25 telwoord 27 in orde 50 51 52 46 47 48 49 54 55 56 57 58 53 28 fatsoenlijk 54 55 56 57 58 53 60 61 62 63 64 59 29 kring onder de ogen 60 61 62 63 64 59 30 gelooide huid 68 69 70 65 66 67 32 in hoogste mate 68 69 70 65 66 67 71 72 73 74 75 76 33 blauwwit metaal 71 72 73 74 75 76 34 rivieraftakking 77 78 79 80 81 82 37 matje 40 grote wurgslang 77 78 79 80 81 82 85 86 87 88 83 84 42 kordaat 85 86 87 88 83 84 90 91 92 93 89 44 deel van Oostenrijk 46 behandelmethode 90 91 92 93 89 95 96 94 50 zeer groot persoon 95 96 94 97 98 99 52 Japans bordspel 97 98 99 53 vis 54 vereist © Sanders puzzelboeken 56 deel van een zwembad © Sanders puzzelboeken 58 Republik Maluku 25 13 80 94 45 60 69 49 60 18 Selatan (afk.)

25 13 80 94 45 60 69 49 60 18 59 reeds 61 vlegel Verticaal 63 zuivelproduct 65 afnemer 1 hoofdkleur 2 stempel 3 geëindigd 49 vrucht 51 kuuroord 55 gast 68 appel 70 bedrag 71 voegwoord 4 deel van een voertuig 5 wroeten 57 Engels graafschap 58 sterrenbeeld 73 van bepaald metaal 75 haarvet 6 noodsignaal 7 wagen 8 Frans baksel 60 intern 62 energiezuinige verlichting 78 gevleugeld dier 79 muurverf 9 bitterheid 10 klein kind 11 verkeersteken 64 toverheks 66 per schip vertrekken 81 mep 83 stof 85 toegespitst stuk hout B E Z O R G D S A S G U N S T I G 67 in strijd met 69 kort ogenblik 87 grote hoeveelheid 88 tricot sporthemd L E V E R 12Z toneel O U T Z13A enig K Tding H E 14 E gebaar 17 oceaan A EF Z G O E R M G A D T S A T S O E G L U N T S O TE T S B S I G 20 toestemming 21 duur 23 verbouw 72 deel van het oor 74 regenachtig 89 koopmansgoederen 90 vastsnoeren U I EE V R E R V IJ ZF O U O TK ZE A K G E TP H A ES ET L W FA G L E M L A E T D E S R T O B E M S ET T SE A L E TE O Arabisch hoofddeksel 28 mal 75 godsdienst 76 verkeersopstopping 92 hoofdofficier N IJ26 A K R M K EL PE A E S D T U T I E RT I V FZ IJ O E G S A LB O LA E D C E R K L B O E M K E ET SI TR O EL W 30 slingerplant 31 overvloedig 33 kever 77 vaat 80 twijg 81 laten zien 82 brandstof 94 slotwoord van een gebed T T H E TR A P I ZE IJ A K R O M L O K S L E N E D G O I N A A BL O A N O C D I K G L O D EI KE P TE I R R O M LS S 35 zeevogel 36 smakeloos 38 geloofsleer 84 lastdier 85 drank 86 lol 95 evenhoevig zoogdier A HL E RI A PR E G O R S A S N K A G A O S T I EK E KL O L K AL LA N N T O D R E N E D T I ES P ES O R M M SE A I dunne G 39 stok 40 groot glas 41 appeldrank 88 manier van doen 90 opschudding 96 vruchtbare plaats 97 open schoen O F W O LD E G N R A G SE KL A AF S A L I E RL E KL E A L A V N O T G E RL E N D E TL A ST E S X O M T I EK K wielerwedstrijd 45 haaksteek 91 ontkenning 93 zouteloos 98 onbepaald voornaamwoord F L A N E L 43 W G E N T A G L E LP O FL O O F W E L L OI D W A V R O E G N E LR IJ D G E L N A TK E O XL O T N E A I KL 47 uitroep 48 zet 95 deel van een mast.

99 egaliseren.

A M E N R E N D I E R O A S E E F L A N E L W I G T A L P O L O S A A R N E D N A A RL IJ G E E N N E E O F LF O E N N EE L N W K A M E N R E N D I E R O A S E E S A N D A A L E N E E F F E N E N

vitaliteit vitaliteit

Mede mogelijk gemaakt door Sanders Puzzelboeken

ANBO 75

Bespaa

r tot

€79 ,92

op uw a

anvullen de verzeke ring

Sluit u nu aan bij het

ANBO Zorgcollectief!

Tot 12% korting op uw aanvullende verzekering en bij 3 verzekeraars € 25 vergoeding ANBO-lidmaatschap*

En profiteer verder van: Speciale aanvullende verzekeringen voor senioren, dus verzekerd van goede dekking Persoonlijke advisering en hulp bij overstappen Hele jaar door hulp bij wachtlijstbemiddelingen en declaraties Maar liefst afspraken met 10 zorgverzekeraars binnen het Zorgcollectief Jaarlijkse lidmaatschapsvergoeding bij VGZ, CZ en Univé* *kijk voor de voorwaarden op anbo.nl/lidmaatschapsvergoeding

Wilt u weten wat voor u de beste keuze tegen de laagste premie is?

Kijk dan op anbo.nl/zorgcollectief Liever persoonlijk advies over zorgverzekeringen?

Bel dan de ANBO Zorgadvieslijn 088 – 121 02 02. Dat kan op werkdagen tussen 8.30 uur en 17.30 uur.