4 WWW.ANBO.NL ● JUNI 2014
ZOALS HET KLOKJE THUIS TIKT...
Langer thuis in eigen huis
● DOSSIER: WONEN ● 55-PLUS EN AAN HET WERK ● EXTRA HYPOTHEEK AFLOSSEN: JA OF NEE? ANO_N4_01 1
2/06/14 11:10
WELKOM Soms voelen we ons bij ANBO een beetje een roepende in de woestijn. Over het woonbeleid bijvoorbeeld. Als het aan het kabinet ligt, blijven steeds meer mensen zo lang mogelijk zelfstandig thuis wonen. Dat juichen wij van harte toe – de meeste van onze leden willen niets liever. Maar dan moeten er wel genoeg geschikte huizen zijn. In 2013 was er al een tekort van 40.000 seniorenwoningen, bleek uit onderzoek dat ANBO bij 122 gemeenten liet doen. De komende vijf jaar neemt dat aantal jaarlijks met 12.000 toe. Een schrikbarend probleem. Minister Stef Blok zal de wet- en regelgeving zo moeten aanpassen, dat het voor woningcorporaties en investeerders aantrekkelijker wordt om bijvoorbeeld leegstaande verpleeghuizen om te bouwen tot appartementen voor senioren. Verder wordt het tijd dat gemeenten beter in kaart brengen welke woonbehoeften hun oudere inwoners
IN 2013 WAREN ER AL 40.000 SENIORENWONINGEN TE WEINIG
oehebben, en hoeveel
en woningen
en. daarin voorzien. Gelukkig zijn er ook
en plekken
waar
het
goed
gaat.
wél
8
Is uw huis op de toekomst voorbereid?
DOSSIER WONEN
7
In
de Groningen zijn bijvoorbeeld de komende ikjaren genoeg seniorenwoningen beschikers baar, blijkt uit onderzoek. Veel Groningers en willen op hun oude dag het liefst in een hofje
of
ander
kleinschalig
ex complex
wonen, met voldoende voorzieningen in aar de buurt. Het stadsbestuur gaat daar en rekening mee houden. Laat dat we hopen ok dat andere gemeenten én minister Blok deeen voorbeeld nemen aan deze noordelijke voortvarendheid. en Lees meer over zelfstandig thuis blijven in het woondossier vanaf pagina 8.
Directeur-bestuurder Liane den Haan (46) is verantwoordelijk voor de collectieve belangenbehartiging, woordvoering en politieke lobby van ANBO. Reageren? Kijk op www.twitter.com/lianedenhaan of mail naar magazine@anbo.nl.
2
12
Professor George de Kam: ‘Niet elke levensfase vraagt om een verhuizing’
ANBO ● NUMMER 4 ● 2014
ANO_N4_02 2
2/06/14 11:26
‘I
INHOUD NAAR DE FYSIOTHERAPEUT Wie gaat dat betalen?
16
HOOGLERAAR ERIK SCHUT Over besparingen in de zorg
Woning verkopen
55+ EN WEER AAN HET WERK
of aanpassen?
ANBO en SUCSEZ gaan er iets aan doen
RIVIERCRUISES Over de Rijn en de Moezel
OP DE WERKVLOER Junior & senior
DOSSIER WONEN
26 34 40 46 56 7
HOOGLERAAR ERIK SCHUT:
‘IK ZOU GEEN 50+-POLIS AFSLUITEN’
46
ge
elke
gt
ing’
Romantische cruise over de Rijn en de Moezel
COVERBEELD WWW.HETMAGAZIJNVANHOLLAND.NL
34
WOONT U AL LEVENSLOOPBESTENDIG?
8
HET IDEALE SENIORENHUIS VOLGENS HOOGLERAAR GEORGE DE KAM
12
MIJN HUIS VAN DE TOEKOMST
16
HYPOTHEEK AFLOSSEN: GOED IDEE?
20
EN OOK ANBO LOBBY
4
COLOFON EN SERVICECENTER
22
ZO ZIT HET
29
WERF EEN LID
54
LEDENVOORDEEL
59
PRIJSPUZZEL
62 ANBO ● NUMMER 4 ● 2014
ANO_N4_02 3
3 2/06/14 11:26
PUZZEL MEE
MAAK KANS OP EEN LANG WEEKEND WEG! Geef uw oplossing vóór 19 augustus door, bij voorkeur via www.anbo.nl/puzzel. Daar vindt u ook meer informatie over de prijs. Of stuur een kaartje naar: ANBO Puzzels, Postbus 2012, 3440 DA Woerden. Vergeet niet uw naam, adres en telefoonnummer te vermelden.
HOOFDPRIJS
T.W.V.
€ 279 LANG WEEKEND IN GOLDEN TULIP VAL MONTE BIJ NIJMEGEN Het gastvrije viersterrenhotel Golden Tulip Val Monte ligt in een prachtige, bosrijke omgeving. En toch is het maar vijf minuten met de auto naar het gezellige Nijmegen! Het hotel beschikt over een restaurant, een bar, een grote tuin en een terras met uitzicht over de laaggelegen polders.
19
31
16
9
26
HORIZONTAAL 1 Zorg 9 Naschrift (afk.) 11 Waterprobleem 12 Romeinse keizer 13 Muzieksoort 14 Nog eens 15 Gemaskerde held 17 Voedsel 19 Strottenhoofdaandoening 20 In opdracht (afk.) 21 Soepkom 23 Afstand 24 Bazige vrouw 25 Gemeente in NoordBrabant 27 Indiaan uit het zuiden van de VS 30 Voorzetsel 31 Roofdier 34 Onzedelijk 37 Boksterm 38 Snelheid 39 Vreemd iemand 40 Deel van een hemd 42 Springstof 43 Europeaan 44 Egyptische godin 47 Gedekte tafel 48 Roemenië (op auto’s) 49 Rijwiel.
VERTICAAL 2 Keur 3 Invaller 4 Paardenkracht (afk.) 5 Voegwoord 6
62
3
41
35
49
42
Soort 7 Symbool voor iridium 8 Branieschopper met vetkuif 9 Zweetklieropening 10 Wat de NS gebruikt 13 Public relations (afk.) 14 Geneesmiddel voor bloeddrukverlaging en regulering van het hartritme 16 Soort toneelspel 18 Nummer (afk.) 19 Harde plof 22 Roepnaam van Eisenhower 26 Grieks eiland 27 Organisatie die staat voor emancipatie en zeggenschap van senioren over hun leven 28 Zo-even 29 Schepping 32 Beeld zonder hoofd, benen en armen 33 Spelleiding 34 Keuzemogelijkheid 35 Symbool voor chroom 36 Seriositeit 41 Internetextensie van Oostenrijk 45 De oudere (Lat. afk.) 46 Symbool voor tin 47 Britse lady (1961-1997).
Arrangement voor 2 personen: • 1x driegangendiner • 2x overnachting inclusief Goede Start Ontbijtbuffet • Late check-out op zondag tot 18.00 uur • 1x entree Holland Casino • 1x kortingsvouchers musea in de omgeving • 1x City Map Nijmegen Aankomst o.b.v. beschikbaarheid t/m 30 december 2014.
Oplossing vorige puzzel: koopkracht. De prijzen worden onder de goede inzendingen verloot. Winnaars krijgen persoonlijk bericht.
ANBO ● NUMMER 4 ● 2014
ANO_N4_13 62
30/05/14 14:41
DOSSIER WONEN
GEZOCHT: HUIS MET TOEKOMST In dit dossier P. 8
KUNT U BLIJVEN WONEN WAAR U NU WOONT?
P. 12
HOOGLERAAR GEORGE DE KAM: ‘PAS UW HUIS OP TIJD AAN’
P. 16
WONEN MET HET OOG OP DE TOEKOMST • STADSDORP IN HARTJE AMSTERDAM • VAN VILLA NAAR APPARTEMENT
P. 20
HYPOTHEEK AFLOSSEN: GOED IDEE?
ANBO ● NUMMER 4 ● 2014
ANO_N4_20 20
20 2/06/14 09:12
BENT U AL
DOSSIER WONEN
GOED ONDER DAK?
W Waarschijnlijk bent u heel tevreden met uw ‘reguliere’ woning. Maar even checken: ‘r kunt u er ook blijven wonen als u iets gaat k mankeren? TEKST FLOOR VAN DIJCK BEELD STUDIO DITTE m
M
artin (67) en Tineke (66) Visser piekeren er niet over om te verhuizen. Net als de meeste senioren in Nederland wonen zij in een zogeheten ‘reguliere’ woning, waarmee wordt bedoeld: een eengezinswoning of w aappartement ap p met standaardruimtes als woonkamer, keuken, badkamer, toilet en slaapkamers. De Vissers hebben het prima naar ka hun zin in hun mooie jaren 30-woning aan de rand van Almelo. hu Maar soms maakt Tineke zich zorgen. Wat als de diabetes van M Martin verergert? Of als haar iets overkomt? Het huis heeft drie M woonlagen, de voorzieningen zijn niet up-to-date en er zit nauwelijks overwaarde op. Hun twee zoons hebben een druk leven in de Randstad met hun gezinnen. Moeten ze dan straks naar een verzorgingshuis? Martin kijkt liever niet zo ver vooruit. Maar Tineke ligt er ’s nachts soms wakker van.
8
ANBO ● NUMMER 4 ● 2014
ANO_N4_21 8
2/06/14 11:47
VERTROUWDE STEKJE Het traditionele ‘verzorgingshuis’ verdwijnt in rap tempo. Op dit moment woont nog geen 15 procent van alle 55-plussers in Nederland in een aangepaste woning, serviceflat of tehuis, zo melden cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Het is dan ook een wens van de politiek dat we langer zelfstandig blijven wonen. En niet alleen van de politiek. Uit onderzoek in opdracht van ANBO bleek eind vorig jaar dat 87 procent van de ondervraagde senioren dat ook wil. Lekker op ons vertrouwde stekje, net als Martin en Tineke Visser, indien nodig met zorg en ondersteuning aan huis. Een mooi streven. Maar kan het wel? Want deze wens vraagt nogal wat van een huis, terwijl 78 procent van de 65-plussers in een reguliere woning woont. Onder 55- t/m 65-jarigen is dat zelfs 95 procent. Het merendeel van de huizen waarin senioren nu wonen, is simpelweg ongeschikt, zo bleek uit ANBO-onderzoek vorig jaar. En terwijl bijna 75 procent van de ANBO-leden in het onderzoek aangaf het belangrijk te vinden dat zijn woning geschikt is voor de betreffende levensfase, is de verhuisbereidheid laag. Alleen als het echt niet anders kan, bijvoorbeeld als de partner alleen in een andere woning thuis verzorgd kan worden, willen ze hun thuishonk verlaten.
NOG EVEN GEEN LIFT Hoog tijd voor een kritische blik op de huidige en toekomstige woonsituatie. Er zijn veel producten die het makkelijk maken om langer zelfstandig te blijven wonen als er kleine lichamelijke gebreken ontstaan. Denk aan optrekbeugels in badkamer en wc, een hogere toiletpot, elektrische gordijnrails, zorg-apps, bad- en trapliften. Het lijkt misschien verstandig om hier tijdig in te investeren, maar dat is het niet altijd. Stel dat u of uw partner bijvoorbeeld Alzheimer krijgt? Dan hebt u heel andere dingen nodig dan een traplift. Anticiperen op wat misschien gaat komen, heeft weinig zin, vindt Ton Vermeulen, eigenaar van De Nationale WoonduurVerlenger, een bureau dat senioren adviseert over hoe we langer zelfstandig kunnen blijven wonen. Vermeulen is kritisch over alle aanpassingen die als de oplossing voor het
woonprobleem worden gepresenteerd. “In essentie gaat het niet om het huis zelf. Met een aantal lichte ingrepen zijn alle woningen aan te passen. Maar iemand die zwaar dement is, kan nergens zelfstandig wonen. En een huis kan nog zo gelijkvloers zijn en uitgerust
‘NIEUWE CONTACTEN ZIJN UITEINDELIJK WAARDEVOLLER DAN EEN VERHOOGDE TOILETPOT’ met alle technische snufjes, als het ergens in een gehucht zonder voorzieningen staat, is het nog steeds ongeschikt. Het probleem is dat het aanbod van aangepaste woningen niet aansluit bij de vraag.” Wat Vermeulen betreft is aanwezigheid van diensten cruciaal. “We moeten van buiten naar binnen denken, in plaats van andersom. Rondom de woning moeten winkels zijn, openbaar vervoer en bijvoorbeeld een zorgregisseur die de patiënt kent en weet wat hij of zij nodig heeft.”
OUDER DAN U DENKT Hoewel de toekomst inderdaad niet te voorspellen is, adviseert ANBO-directeur ANBO ● NUMMER 4 ● 2014
ANO_N4_21 9
9 2/06/14 09:35
Liane den Haan juist wel om vooruit ruit te denken. “Er komt een moment dat er iets moet gebeuren. Zorg dat u dan weet wat u moet doen. Inventariseer of uw woonomonomgeving straks voldoende netwerk en vangnet angnet biedt. Hoe staat het met uw pensioen en uw hypotheeklasten of huur? Is het genoeg om te kunnen blijven wonen waar u woont? Hebt u genoeg geld om bij te kunnen dragen aan an zorg aan huis of eventuele aanpassingen?” ngen?” Waar veel mensen zich op verkijken, is hoe oud ze mogelijk worden, weet Ton Vermeulen. eulen. “In de tijd dat de senioren van nu werden geboren, was de verwachting dat zij nogg geen 80 zouden worden. Maar als u nu 60 jaarr bent, is de kans dat u de 95 haalt veel groter dan u denkt.” De resterende gemiddelde levensverwachting van iemand die nu 65 jaar is, is al meer dan twintig jaar. En volgens het CBS blijft dat cijfer stijgen. “Dat is vooral belangrijk met het oog op uw spaargeld.”
AANPASSEN OF VERHUIZEN Het kan zijn dat uw huis niet is aan te passen aan uw woonwensen van de toekomst. “Het is dan verstandig om u alvast op een wachtlijst te laten plaatsen voor een n nieuwe, uwe, geschikte geschik e geschikt huurwoning of een appartement ement e me men ment m ent iin ee e een wo woon w woonoono onzorgcomplex,” tipt Jannie annie nn niie Komduur, Komduurr, Ko beleidsmedewerker van de Nederlandse d Woonbond. “En houd in de gaten gaten ga aate ten en wat wat er er gebouwd en eventueel opgeknapt op opge o pg p ge eknapt wordt in de buurt. Vooral als als u in in een gemeente woont met me ett weinig huurwoningen.” Er zijn wel wat barrières om te verhuizen. Huurders krijgen vaak te maken met een hogere e huur. Kopers raken hun un huis niet zo snel kwijt als lss voorheen en maken in het et slechtste geval zelfs verlies. s. Vermeulen adviseert: “Verrhuis alleen als u dat écht ht
10
‘BLIJFT U HET LIEFST WAAR U BENT? ZORG DAT U WEET WAAR DE KANSEN LIGGEN ALS ER IETS IN UW SITUATIE VERANDERT’ wilt. Bedenk ook dat de kosten om uw huidige woning aan te passen, meestal lager zijn dan die van een verhuizing.” Maar wie gaat mogelijke aanpassingen betalen? Huurders kunnen meestal terecht bij de woningbouwvereniging of gemeente. “Al worden gemeenten steeds strenger bij toekenning van bijdragen,” waarschuwt wa w aaarschuwt arschuwt schuwt w Komduur. Komdu Komduu omduur. d r Eigenhuisbezitters moeten aanpassingen meestal zelf meesta meestal ze fi financie nanciere nan nancieren. ie En banken staan vanwege de economische ische sche crisis criisis i niet nii te trappelen een extra lening te verstrekken, zelfs elfs ffs n niet iet et aals he h het et huis een fikse overwaarde heeft. Hans André de la Porte Po van Vereniging Eigen Huis: “Wij horen veel verhalen verhale van mensen die hun vermogen in hun huis hebben hebb zitten, maar daar nu niet bij kunnen. Tenzij ze hun huis verkopen, maar dat willen ze vaak juist niet. Wij zetten ons in voor deze vaa ggroep.” Ook ANBO vindt dat het verzilveren van een hypotheek voor woningaanpassingen eenvoudig mogelijk moet zijn. si
IDEAAL: EEN HOFJE IDE Als er dan toch verhuisd wordt, wat is dan de woonwens van de Nederlandse senior? In wo Groningen, de gemeente die het hoogst Gr scoort op beschikbare levensloopbestendige sc woningen, is deze vraag uitgebreid onderw
ANBO ● NUMMER 4 ● 2014
ANO_N4_21 10
2/06/14 09:35
zocht. “De ideale seniorenwoning is toegankelijk en heeft zorgmogelijkheden, maar is wel een ‘echt huis’ met twee à drie slaapkamers. Het staat in een gemengde wijk, heeft een niet al te grote eigen tuin en veel gedeelde openbare ruimte,” ontdekte de Groningse wethouder Roeland van der Schaaf. “Bij alle inkomensgroepen zagen we een grote behoefte aan kleinschaligheid, geborgenheid en gemeenschappelijkheid. Veel sterker nog dan we al dachten. Veel respondenten gaven aan het liefst in een hofje te willen wonen, of in een complex met gedeelde faciliteiten.” Wat ook uit de gesprekken kwam was – zoals Ton Vermeulen ook al signaleerde – de behoefte aan voorzieningen. “Goede winkels, openbaar vervoer en zorg in de buurt. De sociale omgeving blijkt voor ouderen vaak zwaarder te wegen dan n het h huis zelf.” Vermeulen adviseert daarom als voorbereiding ngg op n op de de toekomst ttoe to o kom o s vooral de mensen om u heen niet te vergeten. “Vereenzaming Vereenzaming mii m is een van de belangrijkste factoren die bijdragen drragen dragen d agen ge aan ge aa verlies van zelfstandigheid. De beste investering ttering te ering iing ng is ng is een stevig sociaal netwerk. Zestigers die nu u nog og midden in het leven staan, raad ik aan om bijiijij j jvoorbeeld lid te worden van een vereniging om nieuwe vrienden en contacten op te doen. Dat is uiteindelijk waardevoller dan een verhoogde toiletpot.” En hebt u een concreet idee voor een nieuwe we e woonvorm, doe daar dan iets mee, tipt wetete thouder Van der Schaaf. “Ga bij elkaar zitten met gelijkgestemden, zoek er een professional bij
en klop aan bij gemeenten en woningcorporaties. Zeker in deze tijden staan die open voor ideeën.”
PLAN VOOR DE TOEKOMST Blijft u, net als Martin en Tineke Visser, het liefst waar u bent? Zorg dan dat u weet waar de mogelijkheden en kansen liggen, mocht uw situatie veranderen. Recent hebben de Vissers een specialistische adviseur over de vloer gehad. Hij maakte een overzicht van aanpassingen aan het huis die in de toekomst mogelijk ogelijk llij iijj nodig nod g zijn, zij en de kosten die deze met m ett zich e zziiich ch meebrengen. ch mee meebre m eeb bre Dat bleek mee te val vallen, v alllen, en, rond en, e ro ron ond d de d 10.000 euro. Martin en Tineke Tine T in ineke neke eke e ke Visser Viss Vi zetten nu elke maand wat geld wat ge opzij, en weten ook dat ze z op basis van hun overwaarde o ov v nog wat extra hypotheek op kunnen nemen. Ze hebben op dit moment misschien geen huis dat geschikt is gee voor de toekomst, maar vo wel een plan. En Tineke? w Die slaapt gelukkig weer D een heel stuk beter. e
TIPS VOOR THUISBLIJVERS Bij het gemeentelijke Wmo-loket kunnen ze u
www.dewoonduurverlenger.nl geeft advies over
informeren over eventueel nodige aanpassingen
langer zelfstandig wonen.
aan de woning en mogelijke vergoedingen vanuit
www.huisvangemak.nl is een website vol handige
gemeente/woningcorporatie of andere ‘potjes’.
producten om een huis mee aan te passen.
www.rechtopwmo.nl.
Op www.wehelpen.nl vinden mensen die hulp
Check of uw woning toekomstproof is.
nodig hebben en die hulp willen geven elkaar.
www.uwhuisuwtoekomst.nl
www.regelhulp.nl is de wegwijzer van de overheid
De gemeente Heerhugowaard heeft een site met
als u zorg en ondersteuning nodig hebt.
allerlei producten en aanpassingen, plus de kosten
Op www.woonz.nl vindt u levensloopbestendige
om thuis blijven wonen makkelijker te maken.
woningen en veel informatie. Ook kunt u binnen-
www.lekkerblijvenwonen.nl
kijken bij andere woningen voor senioren.
ANBO ● NUMMER 4 ● 2014
ANO_N4_21 11
11 2/06/14 09:35
12
ANBO ● NUMMER 4 ● 2014
ANO_N4_22 12
2/06/14 10:17
DOSSIER WONEN
GEORGE DE KAM:
VEEL MENSEN WORDEN
THUIS GEZOND OUD
Senioren van de toekomst moeten nu al bedenken hoe ze comfortabel zelfstandig kunnen blijven wonen, zegt honorair hoogleraar volkshuisvesting George de Kam. Zelf overweegt hij om alvast een bad- en slaapkamer op de begane grond te laten maken. TEKST GERHARD HORMANN BEELD HESTER DOOVE BEWERKING AAD GOUDAPPEL
Alex van Scherpenzeel in gesprek met George de Kam ANBO ● NUMMER 4 ● 2014
ANO_N4_22 13
13 2/06/14 12:42
Alex van Scherpenzeel in gesprek met George de Kam
W
e spreken George de Kam (66) in zijn werkkamer op de campus van de Rijksuniversiteit Groningen. De honorair hoogleraar deed onlangs in opdracht van de regering samen met een aantal andere ‘wijze’ mannen en vrouwen onderzoek naar de woonsituatie van ouderen. Wat is uw belangrijkste aanbeveling als het gaat om levensloopbestendig wonen?
“Dat er meer woonservicegebieden in Nederland moeten komen. Daar bedoel ik mee: woonwijken waarin op allerlei manieren extra dingen worden gedaan voor ouderen, al dan niet met een beperking. Dat kan zijn door aanpassingen in de woning, maar ook door de aanwezigheid van een buurthuis, servicepunt, ouderenadviseur of wijkteam. Het zijn geen afgebakende gebieden, maar gewone woonwijken waar het zelfstandig wonen van ouderen extra aandacht krijgt. Het gaat om lokale initiatieven, en die kunnen van de gemeente komen, maar ook van een corporatie of verzorgingshuis.”
kant van het centrum zijn gevestigd. Als dan de thuiszorg ook nog slecht is geregeld en je te maken hebt met een woningcorporatie die zich niets van je aantrekt, tref je het niet. Maar vaak is niet alles goed of slecht. Sommige zaken kunnen beter geregeld worden of zouden gewoon meer aandacht moeten krijgen. Het is ook niet de bedoeling dat ouderen massaal gaan verhuizen naar het beste woonservicegebied van Nederland. Doel is juist dat mensen niet alleen zelfstandig kunnen blijven wonen, maar dat ook in hun vertrouwde omgeving kunnen blijven doen. Eventueel met aanpassingen.” Mensen hebben misschien ooit een huis gekocht in een kindvriendelijke buurt met veel scholen. Dat hoeft niet per se de beste plek te zijn om zelfstandig oud te worden.
“Dat is inderdaad een punt: het huis is vaker een eigen huis. Woningcorporaties hebben vaak al aanpassingen gedaan in hun huurwoningen, bijvoorbeeld het weghalen van drempels. Particuliere huiseigenaren wachten daar vaak te lang mee, tot het probleem acuut is. Dat is deels ook een kwestie van goede voorlichting en bewustwording.”
‘JUIST EIGENHUISBEZITTERS WACHTEN VAAK TOT HET LAATSTE MOMENT MET AANPASSINGEN’
Kunnen ANBO-leden ergens hun postcode invoeren om te zien of ze in of nabij zo’n woonservicegebied wonen?
“Zo concreet is het nog niet. Er zijn twee inventarisaties geweest in het verleden, maar er is nog geen landkaart op internet waar je alles in één klap ziet. Daar is het ook niet eenduidig genoeg voor, want er zijn meer dan honderd van dit soort gebieden en het is maar net hoe mensen het zelf inrichten en noemen. Het gebied heet soms bijvoorbeeld woon-zorgzone. Op www.kcwz.nl is wel informatie te vinden over woonservicegebieden, net als bij www.platform31.nl.” In een woonservicegebied zitten we dus goed. Waar moeten
Gaan mensen met hun woonsituatie hetzelfde om als met hun pensioen? Zo van: we zien wel?
“Dat is eenzelfde mechanisme. Ik betrap mezelf er ook weleens op. In een bestaand huis is het per definitie een kwestie van improviseren zodra er aanpassingen nodig zijn. Je kunt nieuwe huizen wel levensloopbestendig maken - dat gebeurt deels ook al op grond van het Bouwbesluit 2012 - maar in bestaande bouw zul je vaak naar creatieve oplossingen moeten zoeken. Dus eerst bijvoorbeeld halve traptreden plaatsen in plaats van meteen een traplift.”
we vooral níet zijn? In een dunbevolkte regio waar net de
14
geldautomaat is weggehaald en de bibliotheek is gesloten?
De realiteit van vandaag is: als er iemand van de gemeente
“Inderdaad. Maar je wilt ook niet wonen in een wijk in een grote stad waar mensen hun buren niet eens bij naam kennen, en waar alle huisartsen aan de andere
langskomt, wordt er vooral gekeken of er nog wat zorg af kan.
“We zitten in een overgangssituatie nu de gemeente de coördinatie van de zorg overneemt, en dan kan het ge-
ANBO ● NUMMER 4 ● 2014
ANO_N4_22 14
2/06/14 10:18
beuren dat mensen die de oude situatie gewend waren, dat als een achteruitgang ervaren. Dat ligt anders voor nieuwe gevallen. De senioren van morgen weten dat er niet langer een overheidsloket is waar alles geregeld wordt. Die zullen dat traject dus ingaan met lagere verwachtingen, ze weten dat ze meer zelf moeten regelen.” Komt het dan niet allemaal op de eigen omgeving aan?
De senior van nu moet niet alleen rekening houden met zijn eigen zorgbehoefte, maar ook met die van zijn (schoon)ouders. Hoe gaat dat in de praktijk?
“Er zijn veel mogelijkheden bijgekomen. Steeds meer mensen kiezen er bijvoorbeeld voor tijdelijk een mantelzorgwoning in de tuin te plaatsen. Het is dus niet zo dat elke levensfase om een verhuizing vraagt. Je kunt het ter plekke steeds op een andere manier organiseren.”
‘ER ZAL EEN TWEEDELING ONTSTAAN TUSSEN MENSEN MET EN ZONDER EIGEN VERMOGEN’
“Mensen moeten weer leren om ook op kleine schaal een samenleving te vormen. Ik ken een groep mensen die bij elkaar gaan eten en om de beurt koken. Zo zijn er meer spontane initiatieven op buurtniveau. Die gemeenschapszin komt langzaam maar zeker weer terug. Verstandige gemeenten stimuleren dat.” Als mensen langdurig zorg nodig hebben, valt dat mantelzorgers vaak zwaar. Op een gegeven moment is de rek eruit. Wat dan?
“Mensen voor wie dat echt nodig is, kunnen ook straks nog naar een verpleeghuis. Maar vergeet niet dat de meeste mensen, ook in de huidige situatie, thuis gezond oud worden. Er zijn maar liefst drie miljoen 65-plussers die gewoon thuis wonen, tegenover ruim honderdduizend 65-plussers die in instellingen wonen. Verhoudingsgewijs dus een kleine groep. Schrijnende gevallen zullen er echter altijd zijn, en daar moeten we als samenleving goed voor zorgen.” Wat veel ANBO-leden zich nu afvragen: moet ik sparen voor
Je mag dit jaar € 100.000 euro belastingvrij schenken aan je kinderen voor de
aankoop van een woning of aflossing van de hypotheek. Kun je niet beter samen met je kinderen iets nieuws kopen?
“Dat is een van de mogelijkheden. Je kunt die honderdduizend euro, of de hele overwaarde van je woning, op die manier bouwkundig inzetten. Ik denk dat er steeds meer mensen zijn die dat doen. Maar het hoeft niet voor elke situatie de beste oplossing te zijn. Voor de carrière van de kinderen kan het bijvoorbeeld nadelig zijn om je vast te leggen op één locatie. Zelf vind ik het belangrijk dat mijn kinderen hun eigen weg gaan en zich daarbij niet laten leiden door mijn toekomst.” Hebt u zelf uw woning levensloopbestendig gemaakt?
“Ik ben 66, dan ga je toch eens kijken of we op de benedenverdieping een slaapkamer kunnen inrichten en hoe we de wc kunnen uitbreiden zodat het een bruikbaar badkamertje wordt. Het eindresultaat is misschien niet zo mooi als boven, maar het kan wel. Dat geeft wat rust en zekerheid, al is het misschien nog lang niet nodig.”
mijn oude dag of kan ik beter mijn vermogen opmaken, omdat ik anders straks zelf voor alle extra zorgkosten opdraai?
“In de nabije toekomst zullen mensen met vermogen in staat zijn om meer en betere zorg in te kopen. In die zin zal er een tweedeling ontstaan, want mensen die het zich kunnen veroorloven, kunnen hun oude dag een stuk aangenamer maken. Tegelijkertijd wordt het collectieve deel waar mensen in het verleden een beroep op konden doen, steeds verder uitgekleed. De groep die weinig eigen vermogen heeft, krijgt het zwaar.”
WIE IS GEORGE DE KAM? Professor George de Kam (1948) is zich vanwege zijn visuele beperking extra bewust van de noodzaak van een aangepaste woning. Als honorair hoogleraar volkshuisvesting aan de Rijksuniversiteit Groningen deed hij onderzoek naar de woonsituatie van ouderen (www.wonenouderen.nl).
ANBO ● NUMMER 4 ● 2014
ANO_N4_22 15
15 2/06/14 10:18
DOSSIER WONEN
Hypotheekdilemma
AFLOSSEN OF OPPOTTEN? Het aantal 65-plussers met een hypotheekverplichting stijgt. Wanneer is het voordelig om - zo mogelijk - extra af te lossen? We legden Jan Klinckenberg, hypotheekexpert bij de Consumentenbond, vier vragen voor.
IS HET VERSTANDIG OM DE HYPOTHEEK AF TE LOSSEN MET MIJN SPAARGELD?
SPAARRENTE VERSUS HYPOTHEEKRENTE: WAT IS WIJSHEID? Bij een spaarrente van 1,8 procent en een belastingteruggave van 24,1 procent (belastingschijf 2 voor AOW-
Alleen wanneer u voldoende spaargeld hebt. Voor ouderen, die vaak te
gerechtigden) levert aflossen al voor-
maken hebben met een teruglopend inkomen, is het namelijk extra
deel op vanaf een hypotheekrente van
belangrijk om een buffer te hebben voor onverwachte uitgaven (zoals
0,79 procent. Valt u in het hoogste
hogere zorgkosten of een andere auto). Overweeg aflossen pas als het
belastingtarief? Dan ligt de voor-
saldo van uw spaargeld boven de standaard belastingvrijstelling in box
deelgrens bij 1,24 procent. Lost u af
3 uitkomt (in 2014: € 21.139 per persoon). Voor 65-plussers kan dat
op een aflossingsvrije, beleggings- of
bedrag – afhankelijk van het pensioeninkomen – oplopen tot € 49.123
annuïteitenhypotheek, dan levert ex-
per persoon. Over alles hierboven betaalt u 1,2 procent vermogens-
tra aflossen dus altijd voordeel op.
rendementsheffing. Staat er genoeg geld op uw spaarrekening, dan is
Let op: zorg dat u geen boete voor
de volgende vraag: is aflossen voordelig? Dit is het geval wanneer de
vervroegde aflossing aan de bank
spaarrente (minus de belasting die u daarover betaalt) lager is dan uw
hoeft te betalen.
netto hypotheekrente (dus na fiscaal voordeel).
20
ANBO ● NUMMER 4 ● 2014
ANO_N4_08 20
2/06/14 11:53
MOET IK VERPLICHT AFLOSSEN OP EEN NIEUWE HYPOTHEEK OM RECHT TE HOUDEN OP HYPOTHEEKRENTEAFTREK?
GOED OM TE WETEN • Een handige rekentool die u helpt bij de keuze om wel of niet af te lossen, is te vinden op
Deze regel geldt alleen voor starters. Of wanneer u
WWW.CONSUMENTENBOND.NL/HYPOTHEKEN.
verhuist en uw bestaande hypotheek verhoogt (in dat
• Hebt u meer spaargeld dan de belasting-
laatste geval bent u alleen verplicht om de verhoging
vrijstelling en wilt u extra aflossen? Los dan
af te lossen). De voorwaarden voor hypotheekrente-
VÓÓR 1 JANUARI af. Dit is voor de Belasting-
aftrek zijn namelijk per 1 januari 2013 veranderd.
dienst de peildatum voor uw vermogen in
U hebt recht op deze aftrekpost wanneer u de nieuwe
box
lening tijdens de looptijd van maximaal dertig jaar
vrijstelling uit, dan betaalt u over dit deel 1,2
volledig aflost. Dit kan alleen met een annuïteiten-
procent vermogensrendementsheffing. Met
hypotheek of een lineaire hypotheek, hiermee
3.
Komt
uw
spaargeld
boven
de
voldoende aflossing voorkomt u dit.
lost u vanaf dag één af. U mag best een andere
• VOORKOM BOETES. Vaak mag u per kalender-
hypotheekvorm kiezen, maar dan krijgt u geen rente-
jaar een bepaald percentage (meestal is dat
aftrek en de bank wil u minder geld lenen. Wel kunt
10 procent) van uw hypotheek boetevrij
u tot 50 procent van de marktwaarde van uw huis
aflossen. Als de rentevaste periode afloopt,
een aflossingsvrije hypotheek afsluiten. Maar ook
kunt u kosteloos en onbeperkt extra aflossen.
hiervoor geldt: over dit leningsdeel krijgt u geen hypotheekrenteaftrek. Een volledige annuïteitenhypotheek mét renteaftrek is op de lange termijn goedkoper dan een annuïteitenhypotheek met een aflossingsvrij deel zónder aftrek. Wel kan een aflossingsvrije hypotheek zonder renteaftrek lagere woonlasten opleveren dan een annuïteitenhypotheek. Uw erfgenamen betalen dan de rekening: de volledige aflossing uit de verkoopopbrengst van het huis.
IS HET NA MIJN 65STE NIET MEER AANTREKKELIJK OM MIJN HYPOTHEEK AF TE LOSSEN? Juist wel! Zeker voor 65-plussers kan het voordelig zijn om af te lossen. Zo verlaagt u uw maandlasten, en dat is wel zo prettig. Want met een dalend (pensioen)inkomen bent u in verhouding veel geld aan woonlasten kwijt. Ook krijgt u misschien minder hypotheek-
Nieuwe hyp of verhu otheek i oude hy sd en p verhoog otheek d aflossen ? Dan is verplich t.
renteaftrek, omdat voor uw inkomen een lager belastingtarief geldt. Overweegt u af te lossen en hebt u genoeg gespaard? Dan is aflossen meestal slim. Maar, let op: hoe lager uw belastingtarief, hoe groter het voordeel als u vervroegd aflost. Vanaf 42 procent (belastingschijf 3) neemt de besparing af.
ANBO ● NUMMER 4 ● 2014
ANO_N4_08 21
21
30/05/14 14:02
COLOFON ad 10% In 1990 h ren zijn enio t. van de s t afgelos ie n g o n lening as dit In 2010 w
% 7 2 MOET IK OOK AFLOSSEN OP EEN SPAAR- OF BANKSPAARHYPOTHEEK? Nee. Stort u geld in een spaarpolis of op uw bankspaarrekening, dan blijft de hypotheekschuld bestaan, maar groeit uw spaardeel tegen dezelfde rente als de schuld. Het voordeel van storten: u kunt de betaalde rente over de héle hypotheekschuld blijven aftrekken. Ook betaalt u over de ontvangen rente op uw spaarpolis of bankspaarrekening geen belasting. Dit levert u elk jaar een paar procent winst op. Kiest u voor aflossen, dan hebt u recht op minder hypotheekrenteaftrek én u krijgt minder belastingvrije (bank)spaarrente. Kortom: u loopt jaarlijks honderden euro’s mis. Wel kunt u extra geld in uw spaarpolis of op uw bankspaarrekening storten. Zo verlaagt u de maandelijkse spaarpremie. Eventueel kunt u dan ook de resterende
ANBO Hoofdredactie Marte van Santen Redactiecommissie Daniëlle Pels, Tabitha Poolen, Alex van Scherpenzeel, Renée de Vries Traffic management Tabitha Poolen Realisatie SPN bv, Baarn Bladmanagement Caroline van der Kooij Art direction Irene Crone Vormgeving Marloes Maul Eindredactie Esther Speelman, Marije van der Haar-Peters Druk Roularta Copyright 2014 ANBO Magazine ISSN 1877-3427 Redactieadres ANBO, Postbus 2012, 3440 DA Woerden Tel (0348) 46 66 66 e-mail: magazine@anbo.nl Advertenties Media Plus bv, Baarn Tel (035) 692 59 99 Lid worden? Via www.anbo.nl of via het Servicecenter, tel (0348) 46 66 90 (ma. t/m vr. van 10.00 tot 16.00 uur). Aanmelden kan ook bij de dichtstbijzijnde afdeling. Contributie lidmaatschap per jaar € 37,30. Contributie tweede lid op hetzelfde adres € 33,80. ANBO-leden ontvangen in 2014 acht keer gratis ANBO Magazine. Lidmaatschap opzeggen? Doe dat vóór 1 december 2014 via servicecenter@anbo.nl of tel (0348) 46 66 90. Contributie wordt niet gerestitueerd. Hebt u vragen? Bel de ANBO Advieslijn, tel. (0348) 46 66 88 (werkdagen van 10.00-15.00 uur). Mailen kan ook: advieslijn@anbo.nl Prijzen ANBO Magazine Losse nummers € 4,50. Abonnement voor bedrijven € 32,50 per jaar voor acht magazines. Wijzigingen Kunt u doorgeven aan het Servicecenter, tel (0348) 46 66 90, of via servicecenter@anbo.nl. Privacy ANBO legt gegevens van ANBOleden vast. Uw adres kan gebruikt worden om u te informeren over producten en aanbiedingen van ANBO en zorgvuldig geselecteerde andere instanties. Stelt u hier geen prijs op? E-mail dan naar servicecenter@anbo.nl of stuur een briefje naar: ANBO, t.a.v. Servicecenter, Postbus 2012, 3440 DA Woerden.
looptijd verkorten. Dit is wel aan fiscale regels gebonden. Meer informatie vindt u op www.belastingdienst.nl.
22
ANBO ● NUMMER 4 ● 2014
ANO_N4_08 22
30/05/14 14:03
ZINDERENDE ZOMERKORTINGEN, SPECIAAL VOOR U! Knip de bon(nen) van uw keuze uit en vergeet niet uw ANBO-pas te tonen wanneer u gebruikmaakt van deze aanbiedingen. Altijd op de hoogte van de laatste voordeel- & kortingsitems? Abonneer u dan nu op onze gratis digitale nieuwsbrieven via www.anbo.nl/nieuwsbrief.
40%
KORTING
LEDEN VOORDEEL
HOE BEOORDEELT U DE WOLF-GARTEN GRASMAAIER? De elektrische grasmaaier Wolf-Garten Ambition 34 E is zeer wendbaar en heeft vijf instellingen voor de maaihoogte. Uw gazon zag er nog nooit zo verzorgd uit! VOORDEEL ANBO-leden krijgen 40% korting en betalen € 83,97 i.p.v. € 139,95. Als tegenprestatie geeft u na ingebruikname uw eerlijke mening over het product. BESTELLEN Via www.betalenmetjemening.nl o.v.v. kortingscode anbo40p. Meer informatie: www.100meningen.nl of 06-537 965 09.
€30 KORTING
MINIVAKANTIE IN HOTEL HET WITTE VEEN IN DRENTHE Heidevelden, zandverstuivingen, bossen, pittoreske dorpen, gezellige steden… Geniet in Hotel Het Witte Veen, nabij Hoogeveen, van Drentse gastvrijheid. VOORDEEL ANBO-leden betalen voor 3 dagen € 89,50 p.p. i.p.v. € 119 p.p. en voor 4 dagen € 126 i.p.v. € 168 p.p. Inclusief: 2x/3x overnachting, 2x/3x ontbijtbuffet, 2x/3x driegangendiner/dinerbuffet, fiets- en wandelroutes, wifi. Verlenging mogelijk, geen eenpersoonstoeslag. Exclusief: toeristenbelasting à € 1,80 p.p.p.n. Hotel is rolstoeltoegankelijk, er is 1 kamer speciaal voor mindervaliden. RESERVEREN Via www.hotelhetwitteveen.eu of (0593) 55 24 29 o.v.v. ANBO.
25% KORTING
VAREN, LUNCHEN EN FIETSEN IN LOOSDRECHT EN VREELAND Geniet van een vaartocht over de Vecht (ruim twee uur) van Loosdrecht naar Vreeland, gevolgd door een heerlijke lunch. Daarna kunt u zelf terugfietsen of mee terugvaren. Of begin op de fiets (beschikbaar vanaf 8.00 uur) en vaar na de lunch terug. VOORDEEL ANBO-leden betalen € 28,13 p.p. i.p.v. € 37,50 p.p., inclusief gebruik fiets en fietskaart, koffie/thee met iets lekkers of een glaasje, en lunch bij Lokaal Zuid in Vreeland. RESERVEREN Via info@rederijwolfrat.nl of (035) 582 33 09 o.v.v. ANBO. Afvaart in juni, juli en augustus alleen op zondag.
20% KORTING
3 DAGEN ACTIEF GENIETEN OP DE VELUWE IN HOTEL BELMONT**** Ontdek deze prachtige streek vanuit 50|50 Hotel Belmont1. VOORDEEL ANBO-leden betalen € 85,50 p.p. i.p.v. € 107 p.p. Inclusief: 2x overnachting, 1x driegangenmenu, 2x ontbijtbuffet, 1x Belmmm High Tea of High Coffee, fiets- en wandelroutes. RESERVEREN Via www.5050-belmont.nl of (0318) 48 23 65 o.v.v. code HB-A2406. Aanbieding geldig t/m 30 september 2014. Meer informatie: www.5050-belmont.nl. 1
Onderdeel van het Leger des Heils. Vanuit gezond en maatschappelijk verantwoord
ondernemen voeren wij een non-alcohol beleid.
ANBO ● NUMMER 4 ● 2014
ANO_N4_12 59
59
30/05/14 14:36
IN BEELD
NAAR DE FYSIOTHERAPEUT
INFOGRAPHIC THEO SMIT
Last van spieren of gewrichten? Dan kunt u naar de fysiotherapeut. Wie maken daar gebruik van? Hoeveel kost een behandeling? En wordt die nou wel of niet vergoed?
EEN AFSPRAAK MAKEN • Jaarlijks bezoekt 22% van de Nederlanders van 18 jaar en ouder de fysiotherapeut. • Gemiddeld hebben zij 5,3 keer per jaar contact met de fysiotherapeut. • Het aantal behandelingen nam in 2013 af met 2% vergeleken met 2012. • Fysiotherapeuten behandelden in 2012 meer vrouwen (60%) dan mannen (40%). • De gemiddelde leeftijd van fysiotherapie-cliënten is 51 jaar. In 2007 was de gemiddelde leeftijd 48 jaar.
DOORVERWIJZING HOEFT NIET Sinds 2006 kunnen we zonder doorverwijzing van de huisarts naar de fysiotherapeut. Tegenwoordig komt 41% van de cliënten op eigen initiatief.
VERGOEDING Om voor vergoeding in aanmerking te komen, moet u een aanvullende verzekering hebben. Alleen de behandeling van cliënten met aandoeningen die voorkomen op de lijst met chronische aandoeningen, wordt vergoed door de basisverzekering. Sinds 2012 is bij driekwart van de aanvullende verzekeringen het aantal behandelingen beperkt.
26
• Een behandeling door de fysiotherapeut kost € 29–€ 35 per sessie, ongeacht de tijdsduur. • In 2012 kreeg 44% van alle patiënten 6 zittingen bij de fysiotherapeut. • Een kwart kwam 13 keer of meer. • Eenderde van de patiënten werd maximaal 4 weken behandeld. 38% werd 1 tot 3 maanden behandeld.
ANBO ● NUMMER 4 ● 2014
ANO_N4_16 26
30/05/14 14:57
O, WORDT DAT VERGOED? • 56% weet niet precies welke kosten voor fysiotherapie worden vergoed door de zorgverzekeraar. • 68% weet niet hoe het zit met het eigen risico bij fysiotherapie.
• 44% denkt dat de eerste 6 behandelingen niet worden vergoed, terwijl de meerderheid daar wel (aanvullend) voor verzekerd is. • 36% is het afgelopen jaar naar de fysiotherapeut geweest. Van hen is 18% meer dan 2 keer per maand behandeld.
TOP-5
Met deze klachten komen we vooral bij de fysiotherapeut:
11,2%
2. NEKKLACHTEN
7,1%
4. SCHOUDERKLACHTEN
9,7%
3. RUGKLACHTEN
12,3% 6,4%
1. LAGE RUGPIJN ZONDER UITSTRALING
5. KNIEKLACHTEN
Cijfers: 2012
Mannen
Vrouwen
12 10 8 6 4 2 0% 45 - 54 jaar BRON: LIPZ
ANO_N4_16 27
55 - 64 jaar
65 - 74 jaar
75 jaar en ouder
MEER VROUWEN Opvallend: meer vrouwen dan mannen gaan naar de fysiotherapeut. En in de leeftijdscategorie 45-54 jaar gaan er meer mensen naar de fysio dan bij de groep 75 jaar en ouder. ANBO ● NUMMER 4 ● 2014
27
30/05/14 14:57
34 ANO_N4_04 34
30/05/14 11:18
Hoogleraar Erik Schut
MENSEN WETEN NIET WAT EEN OPERATIE KOST Besparingen in de zorg zijn nodig, en dan ligt het voor de hand dat het basispakket verder wordt uitgekleed. Slecht nieuws, want daarvan zijn senioren al snel de dupe. Tip van hoogleraar economie van de gezondheidszorg Erik Schut: ‘Ik zou nooit een 50+-polis afsluiten.’ TEKST STEF VAN DELFT BEELD JIRI BULLER
R
uim een jaar geleden vroeg minister Edith Schippers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport de bevolking om voorstellen die de (ziekenhuis)zorg goedkoper zouden maken. Er moest toen nog 1,3 miljard worden bezuinigd op het basispakket van de zorgverzekering. Dat heeft ze geweten: er kwamen bijna vierduizend reacties. Die gingen lang niet allemaal over het basispakket, er waren ook veel meldingen bij over het tegengaan van verspilling, en voorstellen voor doelmatiger werken. Hoogleraar economie van de gezondheidszorg Erik Schut: “Er was door allerlei mensen al veel nagedacht over een
goedkopere en doelmatiger gezondheidszorg. Toch is zo’n oproep zinnig. Meldingen over verspilling kunnen bijvoorbeeld heel praktische tips opleveren.”
LINKE SOEP Naar aanleiding van alle reacties heeft minister Schippers aan het Zorginstituut Nederland (voorheen het College voor Zorgverzekeringen) onder meer gevraagd of de kraamzorg in het verzekerde pakket moet blijven. Volgens veel 50-plussers zou ANBO ● NUMMER 4 ● 2014
ANO_N4_04 35
35
30/05/14 11:20
kraamzorg wel uit het pakket kunnen; zij weten immers zeker dat zij deze zorg niet zullen gebruiken. Erik Schut trekt zijn wenkbrauwen op als hij dit hoort. “Ik vind het een beetje link als senioren dit zelf voorstellen. Zij hebben namelijk meer baat bij een stelsel dat uitgaat van solidariteit. Vooral na hun vijfenzestigste gebruiken ze immers veel meer zorg dan jongeren. Als ouderen vinden dat kraamzorg en vruchtbaarheidsbehandelingen wel uit het pakket kunnen, bestaat het risico dat jongeren erop aandringen dat bijvoorbeeld ook de thuisverpleging uit het pakket gaat. Want daar maken zíj weer veel minder gebruik van.” De inhoud van het basispakket, daar zullen we het met z’n allen waarschijnlijk nooit helemaal over eens zijn. Hoe ver willen we de solidariteit in de zorg oprekken? Wat mag dat kosten? ANBO maakt zich sterk voor een breed basispakket tegen een redelijke prijs. Kwaliteit van zorg en solidariteit staan daarbij voorop, want een uitgedund basispakket levert risico’s op - zeker voor ouderen. Naarmate meer zorg in de aanvullende verzekering komt, wordt die ook duurder. Mensen met een kleine beurs zullen de aanvullende verzekering niet meer (kunnen) afsluiten. Daarmee verliezen ze toegang tot allerlei zorg, zoals fysiotherapie.
‘EEN POLIS WAAR VOORAL SENIOREN GEBRUIK VAN MAKEN ZAL DUURDER ZIJN, OMDAT ZIJ MEER ZORG NODIG HEBBEN DAN JONGEREN’ Schut denkt ook dat vooral voor senioren de premies zullen stijgen. “Je ziet nu al dat zorgverzekeraars voor de aanvullende verzekering gaan concurreren op doelgroepen, onder andere op leeftijd. Daardoor zullen de pakketten en premies sterker uiteen
36
OVER ERIK SCHUT Erik Sch Schut (53) is als hoogleraar econom economie van de gezondheidszorg verbond verbonden aan het instituut Beleid en
Ma Management
Gezondheids-
zorg van de Erasmus Universiteit Rotterda Rotterdam. Zijn onderzoek richt zich op o organisatie en financiering van het zorgstelsel. Schut is onder meer adviseur a van de Sociaal Econom Economische Raad en het Centraal Planbure Planbureau.
gaan lopen. Dat gebeurde destijds ook bij de particuliere verzekeringen. Jongeren zullen goedkoper uit zijn dan ouderen, want ouderen maken immers meer gebruik van zorg. Om die reden zou ik nooit kiezen voor een speciale polis voor 50-plussers. Je kunt dan wel wat zaken uit de verzekering kieperen die je toch nooit zult gebruiken, maar je zit in die polis samen met alleen andere senioren die gemiddeld hoge zorgkosten hebben. Kortom: je betaalt de hoofdprijs, terwijl verzekeraars zullen vechten om jongeren door ze lage premies te bieden.”
EIGEN RISICO-DILEMMA Als je zelf een bijdrage moet betalen voor de zorg die je verbruikt, word je je meer bewust van de kosten. Erik Schut is er zeker van dat dat ook tot minder zorggebruik leidt. “Dat is keer op keer bewezen. Mensen gaan daardoor minder snel naar de dokter. Ook is aangetoond dat dit voor de meeste mensen niet schadelijk is. Als het echt nodig is, bezoeken ze de arts heus wel. Alleen voor mensen met de laagste inkomens, zo’n vijf procent van de bevolking, zou geen eigen bijdrage moeten gelden, omdat zij door die drempel soms wél te laat naar de dokter gaan.” Op dit moment betalen we geen eigen bijdrage, maar hebben we wel een verplicht eigen risico. Schut vindt dat problematisch. “Ouderen en chronisch zieken moeten veel vaker het volledige eigen risico betalen dan andere verzekerden. Niet alleen komen hierdoor de lasten eenzijdig bij hen terecht, het motiveert ook niet om op de kosten te letten. Ze gaan immers toch wel over dat eigen risico heen. Een oplossing hiervoor is om het eigen risico voor ouderen pas te laten ingaan nadat een bepaald bedrag aan zorgkosten is gemaakt, bijvoorbeeld na duizend euro. Daarmee sla je twee vliegen in een klap: een eerlijker lastenverdeling én een
ANBO ● NUMMER 4 ● 2014
ANO_N4_04 36
30/05/14 11:21
stimulans voor kostenbewust gebruik van zorg.” ANBO vindt het een interessant idee om het eigen risico als het ware uit te stellen. De meeste mensen hebben overigens geen idee wat bijvoorbeeld een MRI-scan of heupoperatie kost. Worden zij terughoudender met hun zorggebruik als ze wisten wat de verzekering allemaal betaalt? Schut denkt van niet. “Dat effect is nooit aangetoond. Particulier verzekerden kregen vroeger de zorgrekeningen thuisgestuurd, die zij doorstuurden naar hun verzekeraar. Zij wisten dus wat het kostte, maar gebruikten daar niet minder zorg door.”
Tips tegen medicijnverspilling Jaarlijks brengen we voor maar liefst 100 miljoen euro aan ongebruikte medicijnen terug naar de apotheek… Dat kan anders.
1
Vraag een nieuw medicijn eerst twee weken op proef en haal
TWEEDELING Inzicht in de kwaliteit van zorg zou wel helpen, denkt hij. “Ondanks allerlei initiatieven schiet het nog niet op met goede kwaliteitsinformatie. Laatst weigerde een aantal ziekenhuizen hun sterftecijfers openbaar te maken, omdat de onderliggende registraties niet deugen. Ik maak me daar echt zorgen over. Als gebruikers en verzekeraars geen goede kwaliteitsinformatie hebben, zullen ze alleen naar de prijs kijken. Dat leidt op langere termijn tot prijsvechten en daarmee tot verschraling van de zorg.” Tot nu toe heeft Nederland een van de meest sociale stelsels voor
pas een grotere verpakking wanneer blijkt dat het geschikt is.
2 3
Gebruik alleen middelen die u echt nodig hebt, en niet langer
dan noodzakelijk. Vraag een medicatiecheck bij uw huisarts of apotheek wanneer u
65+ bent, een slechtere nierfunctie hebt of meer dan vijf verschillende middelen gebruikt. Bron: Plus Magazine maart 2014
‘ER IS NOOIT AANGETOOND DAT MENSEN MINDER GEBRUIKMAKEN VAN ZORG ALS ZE WETEN HOEVEEL ALLES PRECIES KOST’
DAT KAN GOEDKOPER! • Controleer van
ouderenzorg. Blijft dat zo? Schut: “In de ouderenzorg zie je enige scheiding ontstaan tussen mensen die gebruikmaken van publieke zorg en mensen die particuliere (verpleeg)zorg kunnen inkopen. Risico is dat het verschil groter wordt en de kwaliteit van de voor iedereen toegankelijke publieke zorg slechter wordt. Dat is in Engeland en de Verenigde Staten het geval. Ik sprak ooit in een verpleeghuis in de Verenigde Staten een 91-jarige oud-hoogleraar van Harvard. Hij woonde in een private vleugel, in een mooi appartement, en had uitgerekend dat hij daar met zijn spaargeld nog een jaar kon blijven. Daarna zou hij naar de schrale publieke vleugel moeten verhuizen, met bedden op zaal. “Voor die tijd wil ik dood zijn,” zei hij. Doel van de huidige hervormingen is om ook op lange termijn goede ouderenzorg voor iedereen betaalbaar te houden en een dergelijke tweedeling te voorkomen.”
uw
de
rekeningen
zorgverleners.
Vaak
kan dat via de website van de zorgverzekeraar. Als voor een controlebezoekje
van
zeven
minuten aan de specialist 300 euro in rekening wordt gebracht, is dat de moeite waard om te melden bij de verzekering. • Ga alleen naar de post van de Spoedeisende Hulp als het niet anders kan. Ga eerst naar de huisartsenpost, dan betaalt u namelijk geen eigen risico. • Wacht in sommige gevallen even met een bezoek aan de huisarts. Veel kwaaltjes gaan vanzelf over. • Via
www.verspillingindezorg.nl
kunt u nog altijd uw eigen ervaringen en tips doorgeven.
ANBO ● NUMMER 4 ● 2014
ANO_N4_04 37
37
30/05/14 11:21
+ 55
EN OP WEG NAAR
WERK Veel werkzoekenden van nu zijn 55-plus, en dan kan het knap lastig zijn om een baan te vinden. Maar solliciteren kun je leren. ANBO Magazine keek mee tijdens de UWV-cursus ‘Succesvol naar werk’. TEKST JOLENTA WEIJERS FOTOGRAFIE HESTER DOOVE
D
e deelnemers aan de cursus hebben er zin in. “Wij noemen onszelf De Positivo’s,” grapt Bas Koppelman. Het is donderdagochtend tien uur, en eerst is er koffie. De sfeer is ontspannen, maar de werkzoekenden die zich installeren in een zaaltje van het Amstelveense Uitvoeringinstituut Werknemersverzekeringen (UWV), weten dat er veel op het spel staat. Ze zijn hier voor de training ‘Succesvol naar werk’. Alle 55-plussers die langer dan drie maanden werkloos zijn en een ww-uitkering hebben, krijgen die training aangeboden. Deze deelnemers, toevallig allemaal 59, dus ook. Of dat werk oplevert? “We hebben niet de illusie dat we morgen allemaal een baan hebben,” zegt Bas nuchter. Piet Smit: “Maar we zaten allemaal diep in de put, en dit helpt ons om eruit te klimmen. Je moet vooruit.” De drempel om aan de training te beginnen, was niet zo hoog meer toen ze eenmaal aan hun status als werkzoekende gewend waren. Piet: “De schroom om te zeggen dat ik in de WW zit, is helemaal weg.” Bas: “Bij mij ook. Aanvankelijk vond ik het moeilijk. Ik wás mijn werk. Mijn auto, mijn lunches, mijn netwerk: alles was van de
40
ANBO ● NUMMER 4 ● 2014
ANO_N4_19 40
30/05/14 16:54
zaak. Opeens had ik niks meer.” Trainer Sheila van Loon begrijpt dat gevoel. “Het is belangrijk om je af te vragen: wie ben ik zonder mijn baan?” Sowieso heeft Sheila oog voor ‘haar’ werklozen. “De mens staat centraal. Deze workshops zijn geen doel, maar gereedschap om ergens te kunnen komen.”
INTERESSANTE CONTACTEN Vandaag, tijdens de negende en een na laatste bijeenkomst, gaat het over LinkedIn, het online platform voor zakelijk netwerken. Vooral Anja van Rossum is benieuwd. “Ik weet nog steeds niet hoe ik mijn sterke kanten het best naar voren kan brengen in mijn LinkedIn-profiel.” “Maar we beginnen met een rondje ‘Kijk op de week’,” beslist Sheila. Mia Timmer bijt het spits af. Ze was achttien jaar betrokken bij de organisatie van de tuinbouwvakbeurs in de RAI. Sinds een half jaar is ze werkloos. “Solliciteren heeft voor mij geen zin,” zegt ze. “In mijn branche moet je het van netwerken hebben.” De kans om daar via deze training meer over te leren, heeft ze dan ook met beide handen aangegrepen. “In de afgelopen week heb ik drie
interessante contacten opgedaan bij de Floriade,” zegt ze trots. Personeelsfunctionaris Anja van Rossum had een minder fijne week. Het begon al met een afwijzing op een sollicitatie. “Daar stond nota bene een verkeerde naam boven. Ik ben daar heel boos om geworden, en dat heb ik het bedrijf ook laten weten.” Maar intussen is ze bezig met iets positiefs: solliciteren in het Engels. “Dankzij de steun die ik bij deze training krijg, voel ik me zeker genoeg om dat te doen.” Solliciteren op banen in zijn eigenlijke functie als business analist in de IT doet Piet Smit niet meer. “Met Plan A kom ik niet meer aan de slag. Maar ik heb veel plannen B.” Zo heeft hij de afgelopen dagen zijn cv aangepast, nadat hij daar vorige week wat tips over kreeg. “Het is een creatief proces, je kunt er alle kanten mee op. De kunst is om het haakje te vinden waar een human-resourcesmanager op aanslaat.” Bij zijn kompanen op de UWV-training kan Piet in elk geval niet meer stuk als hij voordraagt uit eigen werk: “Ik ben de Landrover onder de IT’ers.” Ook Bas, marketingmanager van beroep, focust op Plan B. Hij onderzocht een beheerdersbaan op een
ANBO ● NUMMER 4 ● 2014
ANO_N4_19 41
41
30/05/14 16:54
vakantiepark in Zuid-Spanje, maar kwam tot de conclusie dat daar geen droog brood te verdienen valt. Een geheimzinnig tweede Plan B ziet er echter veelbelovend uit: een ‘gesprek over een door mij bedacht concept’ leverde een geïnteresseerde reactie op.
ZAADJE PLANTEN Dan, na een tweede kop koffie, is het tijd om LinkedIn eens goed onder de loep te nemen. Sheila heeft Lex Peters gevraagd om daar het fijne over te vertellen. Lex, verandermanager van beroep, is werkloos. Hij volgde de training al eerder en doet nu graag iets terug. “Verwacht geen wonderen van LinkedIn,” waarschuwt hij. “Het is maar een middel. Je zult zelf je netwerk moeten onderhouden. Je kunt wel veel contacten hebben, maar relaties zijn snel geen relaties meer als ze niks van je horen.” “Dat je beschikbaar bent voor werk, moet je dat wel melden?” vraagt Piet. Ja, want dat maakt het voor werkgevers makkelijker zoeken op het immense zakelijke netwerk. “Denk ook goed na over je functietitel,”
42
VANDAAG OP HET PROGRAMMA: LINKEDIN. EN NEE, DAT IS GEEN WONDERMIDDEL adviseert Sheila. “Als die te ‘breed’ is, word je namelijk niet gevonden met een specifieke zoekopdracht.” Nog een vraag: hoe zit het met privacy op LinkedIn? Sheila knikt. “Dat is bij 55-plussers een heikel onderwerp.” Lex kan iedereen geruststellen: “Als je het mechanisme achter LinkedIn begrijpt, kun je voorkomen dat je privacy te veel wordt aangetast.” Oké, LinkedIn is geen wondermiddel, maar Anja gelooft heilig dat ze er een baan mee kan vinden. “Van mijn netwerk zit 70 procent op LinkedIn.” Bas is iets terughoudender. “Je moet een grote gunfactor hebben. Het kan lang duren.” Daar is Lex het mee eens. Ook hij is nog volop op zoek naar werk. Maar hij gelooft in de kracht van netwerken. “Het is als het planten van een zaadje. Uiteindelijk groeit er iets moois uit.”
ANBO ● NUMMER 4 ● 2014
ANO_N4_19 42
30/05/14 16:55
SUCCESVERHAAL
‘JE GAAT ZELF GELOVEN DAT JE TE OUD BENT’ Vic Gerardu (58) uit het Limburgse Margraten deed er alles aan om een nieuwe baan te vinden, maar zonder resultaat. “Ik werd telkens om wazige redenen afgewezen. Intussen werden mijn vier net afgestudeerde dochters wél overal op gesprek gevraagd. Ik kon maar één conclusie trekken: ik ben te oud. En het ergste is dat je daar nog zelf in gaat geloven ook.” Al praat hij er
achteraf luchtig over, 2,5 jaar werkloosheid ging hem niet in de koude kleren zitten. Gerardu is dan ook dolgelukkig met zijn nieuwe baan als magazijnmedewerker. “Ik werk nu bij een leverancier van zonnepanelen en energiezuinige producten. Met steun van het UWV heb ik ook de heftruck leren besturen. Het bevalt me prima. Ik hoop dat ik hier tot mijn pensioen kan blijven.” Hij zou iedere 55-plusser de UWV-training ‘Succesvol naar werk’ aanraden. Om te beginnen omdat het goed is voor je zelfvertrouwen. “Er zitten daar allemáál mensen die steeds worden afgewezen. Je leert: het ligt niet aan mij.” Maar het belangrijkste wat hij heeft geleerd, is dat hij zich moet
TRAINING MET EFFECT
Om
de werkloosheid onder oud eren te bestrijden, maakte de overhei d voor de komende twee jaar 67 miljoen euro vrij. Dat geld wordt door het UWV dee ls besteed aan scholing, deels aan de training ‘Succesvol naar werk’. Iedere 55-plusser die drie maanden een werkloosheidsuitkering ontv angt, krijgt de training aangeboden. Meedoe n is niet verplicht, maar wordt ‘sterk aangem oedigd’. Bijna 20.000 werkzoekende 55-p lussers hebben de training nu gevolgd. Het UW V is hoopvol gestemd over het resultaat. Bij een soortgelijk, kleiner project vond 30 procen t van de deelnemers binnen zes maanden na de training een baan. Maar destijds ging het alleen om hoogopgeleiden en de arbeidsm arkt was toen florissanter. Daarom doet het UWV opnieuw onderzoek naar het effect van de training. Meer informatie: www.uwv.nl/55 plus
onderscheiden. Hij deed dat via sport. “Ik wilde laten zien dat je 55-plussers niet moet afschrijven.” Dus sprintte hij 25 keer een trap van meer dan 500 treden op en af. Hij haalde er de lokale tv en de krant mee. Resultaat: een baan. “Mijn baas zag iemand die niet van opgeven weet.”
‘TOEN ER EEN VACATURE WAS, VROEG ZE MIJ’ SUCCESVERHAAL
Tiny Nijhof (58) zei het meteen toen het UWV haar
bedrijf achter vakantieveilingen.nl, waar ze een team
uitnodigde om mee te doen aan de training
van 33 mensen aanstuurt. “Ik had een van mijn
‘Succesvol naar werk’: “Als het een clubje hulpeloze
vorige
werkgevers
uitgenodigd
op
LinkedIn.
zielenpoten is dat samen koffie zit te drinken, begin
Zij werkte inmiddels bij Emesa. Toen er een vacature
ik er niet aan.” Tijdens de eerste bijeenkomst zat ze
was, vroeg ze mij.” Tijdens haar sollicitatiegesprek
verbaasd om zich heen te kijken. “Ik zag goed
zat Nijhof in India. “Dus dat deden we via Skype.
opgeleide, competente mensen. Ik dacht: hoe is het
Ik zat er zó ontspannen bij, dat ik een heel sterke
mogelijk?” Ze leerde omschakelen naar de nieuwe
indruk achterliet.” Hoe ze zo ontspannen kwam?
manier van solliciteren. “Brieven schrijven heeft
“Tijdens de training leerde ik dat er altijd
geen zin meer, je moet het hebben van sociale
alternatieven zijn. Ik kon een webshop beginnen, of
media, van netwerken, van LinkedIn.” Aan dat
een certificaat gaan halen om Engelse les te geven.
laatste dankt ze haar nieuwe baan bij Emesa, het
Ik voelde me niet meer afhankelijk. En dat hielp.” ANBO ● NUMMER 4 ● 2014
ANO_N4_19 43
43
30/05/14 16:55
in n (1967) trad Liane den Haa calgemeen dire 2005 aan als ar O. Onder ha teur bij ANB are BO een zichtb leiding is AN ia den in de med speler gewor li ju s lobby. Sind en de Haagse der. cteur-bestuur 2013 is ze dire
Met 50+ haal je deskundig he
PROFITEER V TALENTEN Een baan vinden valt niet mee als je 50-plusser bent. ANBO en SUCSEZ gaan er iets aan doen. Daarmee geven Liane den Haan en Dennis Massaar een signaal af aan de arbeidsmarkt en politiek. TEKST MANDY KLEEWEIN BEELD HESTER DOOVE
A
NBO en SUCSEZ, een onafhankelijke intermediair voor zakelijke en particuliere verzekeringen, slaan de handen ineen: binnenkort kunnen 50-plussers een gratis opleiding volgen tot zorgverzekeringsadviseur met de garantie op betaald tijdelijk werk. Liane den Haan: “Wij zetten ons al lang in voor de positie van senioren op de arbeidsmarkt, maar behalve ANBO leek geen enkele organisatie in actie te komen. We moeten allemaal langer doorwerken, maar er is boven een bepaalde leeftijd geen baan meer te vinden. Omdat dat volledig met elkaar in tegenspraak is, hebben wij er een speerpunt van gemaakt. Wij willen werkgevers en het ministerie laten zien dat er wél mogelijkheden zijn om senioren aan het werk te krijgen, zowel tijdelijk als structureel.” Dennis Massaar: “En SUCSEZ zag die mogelijkheden. Wij hebben positieve ervaringen met oudere werknemers, dat is een van de redenen waarom wij juist hen willen inzetten. Het UWV vertelde me dat het bijzonder lastig is
44
om 50-plussers aan werk te helpen.” Den Haan: “Dat komt doordat er een vertekend beeld bestaat van oudere werknemers. Ze zouden duur zijn, vaak ziek en minder productief. Onzin! Met een 50-plusser haal je juist deskundigheid en continuïteit naar de werkvloer. Ze hebben vaak al een loopbaan gehad, zijn rustiger en hebben meer overzicht.”
Liane den Haan: ‘IK HOOP DAT VEEL MENSEN ZICH AANMELDEN, WANT ER IS GENOEG PLEK!’ Massaar: “Wij hebben gezien dat senioren in een organisatie waar jongeren werkzaam zijn, juist waardevolle ervaring kunnen inbrengen. Een andere eigenschap is: geduld. En dat is essentieel voor verzekeringsadviseurs. Vanwege de overstapperiode hebben zorgverzekeringen aan het eind van het jaar altijd extra mensen nodig met een specifieke opleiding. Geschoolde mensen die telefonisch
ANBO ● NUMMER 4 ● 2014
ANO_N4_17 44
30/05/14 15:44
Dennis M assaar (1 977) is sin 2006 dire ds cteur bij S UCSEZ, een onafh ankelijke intermediair v oor verze k eringen. Sinds ach t jaar we rk t hij samen met ANB O op het g ebied va verzekeri n ngen.
dig heid naar de werkvloer
R VAN HUN advies kunnen geven en administratieve werkzaamheden doen voor de klanten. Die zijn moeilijk te vinden. Wij vroegen ons af: welke groep mensen zou een beperkte tijd, dus een paar maanden per jaar, kunnen werken?” Den Haan: “Wij hadden het antwoord: werkzoekende 50-plussers! We werken al jaren samen met SUCSEZ, jullie adviseren onze leden over hun zorgverzekering. Het idee lag dus snel op tafel. Mijn eis was wel dat de medewerkers een opleiding kunnen volgen, dat ze salaris ontvangen en een fatsoenlijk arbeidscontract krijgen.” Massaar: “Dat hebben we geregeld. Geïnteresseerden kunnen zich nu aanmelden, dan maakt SUCSEZ een selectie en vervolgens start er een gratis opleiding van zes dagen op mbo-niveau. Na de opleiding krijgen de nieuwbakken adviseurs een contract voor de maanden oktober, november en december, bij SUCSEZ of een zorgverzekeraar. We hopen natuurlijk dat dit leidt tot een vast
contract of de mogelijkheid om vaker te worden ingezet als oproepkracht.” Den Haan: “Het is mooi dat we nu mensen kunnen opleiden tot verzekeringsadviseur. Daarmee is iemand breder inzetbaar op de arbeidsmarkt.” Massaar: “En wie het goed doet, valt op. Het jaar erop is er dan zicht op herhaling van een tijdelijk contract, maar wellicht zit er een vaste baan in. En in de praktijk blijkt dat als mensen eenmaal weer aan het werk zijn geweest en nieuwe contacten hebben gelegd, het vinden van een baan
Dennis Massaar: ‘BIJ ONS ZIJN 50-PLUSSERS MEER DAN WELKOM!’ makkelijker gaat. Er staat wel iets extra’s op het cv.” Den Haan: “Ik heb het vaak gehoord van senioren: ze willen werken, niet thuiszitten. Ik hoop echt dat veel mensen zich aanmelden, want we hebben genoeg plek.”
MELD U NU AAN! ANBO en SUCSEZ zoeken gedreven mensen die in oktober, november en december willen werken als zorgverzekeringsadviseur. U geeft telefonisch advies en levert administratieve diensten. Voor deze functie is een diploma WFT-Zorgverzekeringen verplicht. Wij bieden een 3-daagse opleiding aan die voorbereidt op het examen. Kunt u aan de slag, dan krijgt u een vaste vergoeding en goede secundaire arbeidsvoorwaarden.
Een
vooropleiding
op
minimaal
mbo-niveau
is
gewenst.
Geïnteresseerd? Stuur uw brief en cv naar: anbozorgprof@sucsez.nl ANBO ● NUMMER 4 ● 2014
ANO_N4_17 45
45
30/05/14 15:44