Eeuw Apeldoornse Courant

Honderd jaar (Nieuwe) Apeldoorns(ch)e Courant

Korte berichten uit een eeuw Apeldoornse leven Door ANDRÉ HORLINGS Op 14 november 1903 liep in Apeldoorn voor het eerst "De Nieuwe Courant" van de pers; de voorloper van wat later de "Nieuwe Apeldoornsche Courant", de "Nieuwe Apeldoornse Courant", de "Apeldoornse Courant" en uiteindelijk "de Stentor" zou gaan heten. Alle aanleiding voor uitgever Wegener om honderd jaar later met een jubileumboek te komen. Aan de hand van een aanleiding uit ieder jaar van verschijnen worden daarin door (vooral) de redactie van de krant onderwerpen vertaald naar het "heden".

Bovendien bevat elke pagina een kolom met "Korte berichten uit een eeuw Apeldoorns leven". Ze werden geselecteerd tijdens maandenlang bladeren in de leggers van 101 jaargangen (1903 t/m 2003) van de (Nieuwe) Apeldoorns(ch)e Courant en bieden samen een uniek inzicht in de veranderingen in de samenleving. Deze website toont de volledige concept-versie, die in de praktijk gedeeltelijk werd ingekort, terwijl sommige berichten sneuvelden door ruimtegebrek.

Want (kranten)papier is geduldig, maar niet van elastiek. Waar nuttig of noodzakelijk zijn links toegevoegd naar websites die aanvullende informatie geven

Krant voegt elke dag nieuwe stukjes toe aan talloze legpuzzels

"Waan van de dag" voortdurend in verandering

Het jubileumboek is een boek vol geschiedenis, maar geen geschiedenisboek. Het maakt op geen enkele manier aanspraak op volledigheid. Een overzichtswerk, waarin van jaar tot jaar melding wordt gemaakt van de belangrijkste gebeurtenissen in Apeldoorn en (wijde) omgeving ontbreekt nog. Dat is een historisch "gat in de markt".

Eerste opdracht aan de werkgroep was dan ook inzicht te krijgen in wat in de afgelopen honderd jaar in Apeldoorn ooit "het gesprek van de dag" is geweest. Als je daarvoor in de bibliotheek kijkt valt de buit vies tegen. Ach Lieve Tijd > is bijvoorbeeld een dankbare bron, waarin veel details te vinden zijn, maar vaak ontbreekt daarin de datum waarop de krant wellicht aandacht aan dat fenomeen besteed heeft.

Een kleine commissie, die bestond uit de Apeldoornse stadshistoricus Huub Ummels, Marcel Voost van het archief van de krant (dat intussen bij een reorganisatie is gesneuveld) en oud-redacteur André Horlings (ikzelf) sloten ons op in het Gemeentearchief en worstelden ons daar door kaartenbakken, op zoek naar bijzondere vermeldingen. Uiteindelijk leverde dat een lange lijst op met duidelijke en cryptische omschrijvingen, zoals de verkiezing in 1919 van Henriëtte Hoogstraal-De Haan als eerste vrouw in de gemeenteraad; eind 1940 door de bezettingsautoriteiten ontslagen en in 1943 in Auschwitz om het leven gebracht; het verongelukken van de parachutist Berend Hamer op 7 augustus 1921 en het slopen van de zendmast "Lange Gerrit" in Kootwijk in 1980. Aan de hand van die lijst heeft de ‘Club van 100’ de hoofdonderwerpen bepaald en had ik een leidraad voor het speurwerk in de krantenleggers. In de praktijk bleken er wel fouten in te zitten en moesten onderwerpen worden vervangen of verplaatst. Goede waarnemers zullen opmerken dat de datering hier en daar wat krampachtig is geworden.

De "paal"

De eerste gedachte voor wat we in journalistentaal "de paal" gingen noemen was, daarin de belangrijkste historische gebeurtenissen uit Apeldoorn en omgeving te vermelden, zoals de discussie over de maximumsnelheid voor automobielen van 15 km per uur, de komst van de eerste electrische tram, het opheffen van de passagierstrein Apeldoorn-Zwolle, de duizenden mijnen en andere explosieven die in 1946 in de bossen van Soeren lagen, de invloed van koningin/prinses Wilhelmina en het openen van de A-1 en de A-50.

Na zo lang ervaring in de journalistiek was het toch nog een verrassing dat de krant in de praktijk niet echt bruikbaar is voor historisch onderzoek. De krant is een eendagsvlieg, die de loop van de gebeurtenissen nauwkeurig pleegt te volgen, maar daar wel een eindeloos vervolgverhaal van maakt dat in de loop van de tijd alle kanten uit meandert.

In de krant worden met veel bombarie plannen aangekondigd, die later helemaal niet blijken te worden gerealiseerd. Of heel anders worden uitgevoerd, met allerlei consequenties. Denk maar aan het stadhuis van Apeldoorn. Bovendien gaat de redactie er van (terecht) uit dat de lezer niet voortdurend hoeft te worden bijgepraat over alle achtergronden. En tegen de tijd dat een veelbesproken gebouw wordt geopend - dat is de datum die de geschiedenis haalt - volstaat de redactie met een foto.

Elke dag worden zo in de krant tientallen legpuzzels opgebouwd. Alle stukjes samen vormen net zo veel historische verhalen. Maar het schrijven van geschiedenis kan je beter overlaten aan mensen die de moeite nemen al die legpuzzelstukjes te verzamelen, onbruikbare stukjes weg te gooien en de rest in de juiste context te plaatsen. Ik denk dat veel leden van bijvoorbeeld de Vereniging Oud Apeldoorn zich op de een of andere manier daar intensief mee bezighouden.

Van Het Loo < Trouwfoto (1901) van koningin Wilhelmina en prins Hendrik (Ons Koninklijk Huis) In de loop van de tijd heeft de krant enorme veranderingen ondergaan. De opmaak was in het begin eenvoudig; van linksboven naar rechtsonder. Grote gebeurtenissen werden soms maandenlang aangeduid met ĂŠĂŠn kop als "De Servische kwestie" en halverwege stond de vermelding "Plaatselijk nieuws". Dat begon in Apeldoorn steevast met de aanduiding "Van Het Loo", met daaronder de agenda van het Koninklijk Huis: Zoals op 14 juli 1913:

De Koninklijke Familie maakte gistermiddag te 3 uur een autotocht door de bosschen. H.M. de Koningin en Prinses Juliana namen in de auto plaats met een Hofdame, terwijl een dochtertje van den burgemeester de Prinses tot gezelschap diende. Z.K.H. Prins Hendrik nam naast de chauffeur plaats. en H.M. de Koningin en Z.K.H. Prins Hendrik zijn hedenmorgen met de trein van 7.28 via Utrecht naar "s-Hertogenbosch vertrokken. Zij reden per auto van Het Loo naar het station. Hedenavond 8.07 keeren H.M. en Z.K.H. per Kon. extra-trein aan het station hier terug.

Opmerkelijk daarbij is de enorme eerbied die tegenover het Koninklijk Huis werd betracht. Bij vrijwel iedere verschijning in het openbaar - vaak op het station, voor vertrek en na aankomst - barstte het publiek los in spontaan applaus en toejuichingen. Regelmatig ging de vlag uit, zoals in 1904 voor koningin Emma, omdat ze 25 jaar gehuwd zou zijn geweest als koning Willem III niet inmiddels overleden was. En in hetzelfde jaar bij het bezoek van generaal Van Heutsz, waarbij wordt opgemerkt dat het bezoek weliswaar geen officieel karakter draagt, maar dat "Apeldoorn in vlaggentooi den Generaal zal toonen, dat zich ook hier velen dankbaar gestemd gevoelen voor het grootsche werk, door hem op Atjeh tot stand gebracht".

In 1911 waren de leerlingen van School 10 in Loenen op een schoolreisje

"zoo gelukkig Prinses Juliana te ontmoeten, die vriendelijk wuifde, waarop uit volle borst het Wilhelmus werd aangeheven";

Juliana was toen net twee geworden. En in 1918, een maand na de mislukte revolutie van Troelstra,

"klonk luid het gejubel op en beierden de klokken"

toen Wilhelmina voor het eerst weer terugkeerde naar Het Loo.

Maar dan is er, in 1928, opeens een wethouder die in woede ontsteekt bij de opening van een tentoonstelling.

"Wethouder Van Trigt noemde het een onbeleefdheid tegenover de Sociaal Democraten dat het Wilhelmus werd gespeeld".

Trouwens: Máxima was in 2001 niet de eerste die bij het verlaten van Huis ten Bosch een aanrijding veroorzaakte met een auto op de Leidsestraatweg. In 1915 reed een hofauto met koning Wilhelmina en de zesjarige Juliana aan boord op dezelfde plek tegen een wagen met "de heeren jonkheer Schimmelpenninck uit Utrecht, baron Van Heemstra, burgemeester van De Bildt, benevens freule Repelaer uit Utrecht" en een paar kinderen. De koninklijke handen werden steeds in onschuld gewassen: Máxima beweerde dat ze voorrang had, omdat ze uit een zijweg kwam; in 1915 had het adellijke gezelschap moeten toeteren, maar was de weg door het geboomte niet opgevallen.

Lange verhalen

De berichten in het boek betreffen meestal een zwaar ingekorte versie van het origineel, die vervolgens door de eindredactie nog eens extra is ingekort om ze passend te krijgen; papier is geduldig, maar er zijn grenzen. Vroeger werd nogal uitgeweid. Het "wie, wat, waar, waarom, hoe en wanneer", de zes basisbegrippen die in de eerste alinea van een nieuwsbericht moeten staan, was bij onze collega"s onbekend. Wat denkt u van het volgende:

Het leven eens journalisten is vol van wederwaardigheden; we ervoeren het weer eens in den afgeloopen nacht.

Lang hadden we buiten gezeten gisteravond, genietend van een mooien avond na een warmen dag en van de heerlijke rust, die alom heerschte. Hoog boven ons flonkerden millioenen sterren, als evenzoovele diamanten gevat in een veld van donker azuur en in het Oosten rees langzaam de maan, het heelal dompelend in een zee van licht, wazig blauw. Het was een avond, een nacht, om te blijven genieten, steeds meer, van de zalige stilte rondomme.

Daar dreunden de klokken hun 12 slagen door de lucht. De Zondag was voorbij en de Maandag aangebroken, een nieuwe week van rustloos werken. Noode braken we op naar de zwoele, nu onaangenaam warme atmospheer der slaapkamer.

Nog geen kwartier later of het luiden van de brandschel in een huis aan de overzijde wekte ons uit de eerste slaap. ,,Brand’’, flitste het door ons nog wat slaapdronken brein. De volgende minuut waren we er uit en twee minuten later stonden we weder in den wondervol mooien nacht, maar nu niet om te genieten, maar om te speuren naar ,,copy’’.

Om een lang verhaal kort te maken: De brandweer kwam, maar zonder paard, want daar was op dat tijdstip niet aan te komen. De brandweerlieden trokken zelf de kar en m"n collega ging helpen. Niemand had een idee waar de brand was, maar buiten Wormen werden vlammen gezien. De afstand viel nog zwaar tegen, en hoewel onderweg ook nog een paard opdaagde was er

van de boerderij al niet veel meer over dan de vier muren met daarbinnen nog wat brandende gebinten en een rookende, smeulende massa toen de brandweer arriveerde. Dit verhaal heeft het boek niet gehaald.

"Sommige verslagen uit de eerste jaren van het bestaan van deze krant laten zich lezen als een spannend jongensboek", constateerde de Apeldoornse Courant terecht in het rubriekje waarin het boek werd aangekondigd bij de passage over de muiterij in de Harskamp op 28 oktober 1918:. Het boek vermeldt slechts enkele zinnen uit een soort "live-verslag" van bijna een halve pagina (zie bij 1918).

De waan van de dag

Bij het samenstellen van de paal heb ik veel plezier gehad van de lijst, maar soms ook ergernis, omdat data soms niet klopten, gebeurtenissen achteraf weinig voorstelden, een verhaal soms veel te lang was om tot een bruikbaar berichtje ingekort te kunnen worden en sommige berichten onvindbaar waren en bleven. Maar het leuke van dit werk is dan wel weer dat je dan op zoek moet naar wat anders; dat je bladeen moet door de leggers, op zoek naar andere bruikbare alternatieven. En dan kom je vaak leuke dingen tegen.

De krant vertolkt vaak ‘de waan van de dag’; vertelt wat de mensen bezighoudt en hoe ze over dingen denken. Heeft het in 1906 over een kookcursus voor vrouwen en meisjes uit de werkmansstand, met als bijzonderheid dat ze het gekookte eten na afloop mee mogen nemen. Ziet in 1911 een etalagepop die een vrouw voorstelt ‘op wie wel geen man zal lusten verliefd te worden’ omdat ze van top tot teen in schoonmaak-ingrediënten gestoken is. Constateert in 1913 dat de vrouwen die een congres voor vrouwenkiesrecht bijwonen onder leiding van Aletta Jacobs ‘door sommigen nageoogd worden met een minachtende en medelijdende blik’, en ik denk dat de redacteur daarbij hoorde. In 1969 won mevrouw J.W.S. Beekhuis-Lok uit Vaassen trouwens nog de titel ‘huisvrouw van de gemeente Epe’.

In 1920 vielen er drie doden bij de bouw van een zendmast in Hoog-Buurloo, toen de ketting brak van de korf waarmee de arbeiders naar boven worden gehesen. Enkele arbeiders bleven, zoals er staat,

‘vrijwel ongedeerd, zodat ze te voet huiswaarts konden keren’.

Er was trouwens in 1919 - en reken er maar op dat het ‘s nachts toen pikkedonker was - ook nog een curieus pleidooi voor rijden zonder licht, omdat licht verblinden kan en de verkeersdeelnemers in het donker uit eigenbelang toch al rechts houden.

Hoe "oud" oudere mensen vroeger waren kan blijken uit het feit dat koningin Wilhelmina in 1927, bij de opening van de waterleiding in Hoog-Soeren, werd toegesproken door "een nog krasse 62-jarige grijsaard".

Jammer is dat in het bericht over de Apeldoornse deelnemer aan de barre Elfstedentocht van 1963 het detail wegviel dat hij door spierpijn een pijnlijk gezicht trok

toen hij zich uit zijn gemakkelijke stoel hees om een sigaret te pakken.

Al in 1954, als Apeldoorn 2600 auto’s telt, blijkt er sprake van parkeerproblemen. Maar het duurt tot 1975 dat de eerste parkeermeters arriveren, al wordt in de krant de kans groot geacht dat veel automobilisten hun wagens elders zullen parkeren.

En wie zou willen beweren dat de gemeente Apeldoorn niet alert is op rampspoed? Eind 1999, bij de start van het nieuwe Millennium, was de Americahal ingericht met 6000 bedden voor de noodopvang wanneer de aangekondigde stroomuitval het leven inderdaad volstrekt zou ontregelen.

Zware censuur in de oorlog

Vergeljking van de krant met de inhoud van de vorig jaar verschenen kroniek ‘Apeldoorn in de Tweede Wereldoorlog’ maakt de invloed van de censuur pijnlijk duidelijk. Van de daarin vermelde anti-Duitse rellen, de brandstichting in de synagoge, bombardementen en het neerstorten van honderden militaire vliegtuigen in Apeldoorn en wijde omgeving is

in de NAC nauwelijks iets terug te vinden. Uiteraard werd geen letter gewijd aan de ontruiming van het Apeldoornsche Bosch en de razzia die voor velen de inleiding vormden voor de "Hel van Rees". De regionale berichtgeving beperkte zich nagenoeg tot vrijgegeven politieberichten, rechtbankverslagen en activiteiten van NBS-functionarissen. Vrijwel geen enkel relevant regionaal nieuwsfeit blijkt de krant te hebben ‘gehaald’. Zelfs "tussen de regels door" is er weinig "nieuws" te lezen.

Wel propaganda: al in juli 1940 zou

"een 80-tal Apeldoornsche bleekneusjes een heerlijken tijd meemaken in de Duitsche Ostmark" - de nieuwe naam voor Oostenrijk - en wordt geklaagd over

"de onzinnige verhalen die over dit edelmoedige gebaar van de Rijks-Commissaris Seyss Inquart de ronde doen".

De Duitse zangeres Lala Andersen zong in 1942 "Lili Marleen" voor de hier gestationeerde eenheden van de Duitse Wehrmacht. Na de brand in het gemeentehuis in 1943 werd aanvankelijk alleen maar vermeld dat de trouwzaal was verplaatst.

"Een zeker gebouw in onze gemeente" was de aanduiding voor het stations-koffiehuis van Loenen, waar in 1944 als gevolg van een Brits bombardement 35 slachtoffers vielen. En jammer dat in het boek op 7 december 1942 door plaatsgebrek is weggevallen:

Ondanks den oorlog en allerlei vervoersmoeilijkheden heeft Sint Nicolaas Zaterdagmiddag toch persoonlijk onze gemeente bezocht. Per schimmel en vergezeld van Zwarte Piet arriveerde hij aan ,,La Bordelaise’’, waar ongeveer 400 kinderen hem verheugd toezongen. De Streek Apeldoorn van den Nat. Jeugdstorm had dit feest georganiseerd.

Kompaan Brunsveld zeide verheugd te zijn dat te Apeldoorn maar zoo weinig stoute kinderen waren. Dames van de NSVO (Nationaal-Socialistische Vrouwen Organisatie) en meisjes van de Jeugdstorm gingen met ververschingen rond.

Vliegende schotel

Bij het voorbereiden van dit verhaal bladerde ik door de vele fotokopieën die ik maakte van berichten die ik voor de ‘paal’ gebruikte. En toen bleek dat ik een curieus verhaal over het hoofd had gezien. Op dezelfde pagina in de krant van 1 maart 1911, waar melding werd gemaakt van de vondst van een Germaanse grafheuvel op Het Loo met urnvormige aarden potjes, die helaas bij de opgraving

‘door de spade van den grondwerker werden verbrijzeld’,

stond het volgende bericht uit Terwolde:

‘Gistermorgen omstreeks half elf deed zich aan den Zuidelijken hemel een zeer eigenaardig luchtverschijnsel voor.

Donkere regenwolken vlogen met groote snelheid voorbij de zon. Op een gegeven oogenblik vertoonde zich in het Z.Z.W. een rosachtige wolk; deze ging onder de zon langs en verdween in het Z.O.

Tot zover niks aan de hand. Maar:

Vervolgens zagen we drie groote gele bollen, waarvan de eene in het midden paars gekleurd was. Zij bewogen zich in dezelfde richting als de roode wolk en verdwenen eveneens in het Z.Oosten. Het geheele verschijnsel duurde ongeveer

10 minuten.

Het is ĂŠĂŠn van de oudste vermeldingen van een vliegende schotel. Maar die heeft het Jubileumboek niet gehaald....

Lees verder van 1903 tot 1907

Korte berichten uit een eeuw Apeldoornse leven

1903-1907 1903

Schoolhoofden overgeplaatst 20 November - In de heden gehouden zitting van den gemeenteraad ontspon zich een langdurige discussie over het min of meer wenschelijk overplaatsen van schoolhoofden.

Daarna werd overgegaan tot stemming met gesloten briefjes. Benoemd werden: de heer Leuring, hoofd der school no. 13, tot hoofd der school no. 12, met 14 stemmen tegen 3 uitgebracht op de heer Schreinder, en de heer Schreinder tot hoofd der school no. 7., met algemeene (17) stemmen. In de nu bestaande vacatures aan de scholen van Beekbergen en Oosterhuizen zal niet worden voorzien door overplaatsing, maar daarvoor zal een oproeping plaatsvinden.

Zwerver bedriegt slaapsteehouder 9 December - De 55-jarige gedetineerde zwerver S.H., een uitgeslapen gast, staat nog van 1900 af bij de Justitie in het krijt. Logeerende in â&#x20AC;&#x2122;t begin van Mei 1900 een vijftal dagen bij den slaapsteehouder A. van B. te Beekbergen, wist hij dezen onder bedrieglijke voorwendselen te bewegen tot afgifte van een gulden en een boezeroen. Beklaagde ontkende voor de Arrondissementsrechter te Zutphen, omtrent dien tijd te Beekbergen geweest te zijn, maar bij den slaapsteehouder E. te Enschede, zooals diens nachtregister zou kunnen getuigen. Slaapsteehouder A.v.B. herkende echter beklaagde vast en secuur als zijn logĂŠ, die hem geholpen had bij het ledigen van een beerput bij den kleermaker G.J.B. te Apeldoorn, in den nacht van 1 op 2 Mei. De rechtbank besloot daarop ook den kleermaker als getuige te hooren. Deze, ontboden zijnde, verklaarde in de namiddagzitting zeer

pertinent, beklaagde te herkennen. De officier van Justitie eischte wegens oplichting, bij herhaling gepleegd, 9 maanden gevangenisstraf, onder aftrek van de preventieve hechtenis.

Vijf maanden voor steekpartij 16 December - Op de Apeldoornsche kermis, op 19 Oct., zijn verscheidene boerenjongens uit Epe aanwezig geweest. Een viertal hunner, ziende dat twee meisjes uit hun dorp kermis hielden met twee Apeldoornsche boerenjongens en daardoor wrevelig gestemd, hielden bij een tweede ontmoeting een rondedans met de twee paren in ’t midden. Toen de meisjes hierna het station opzochten om naar Epe terug te keeren bracht P.v.V. uit Vaassen, 18 jaren oud, den 25-jarigen H., een der Apeldoornsche jongens, op verraderlijke wijze een diepe messteek in den rug toe ter lengte van 13 cM. Wegens deze even gemeene als laffe daad requireerde de officier van Justitie op de Arrondissementsrechtbank te Zutphen 5 maanden gevangenisstraf.

(In het vervolg laat de opmaak ruimte voor illustraties, die inderdaad in het origineel waren geplaatst. Tijdens de ‘verhuizing’ van dit document bleken ze te zijn vervallen of onbruikbaar.)

1904

Koningin-Moeder voor 25 jaar gehuwd 22 Januari - Het feit dat Koningin-Moeder Emma voor 25 jaren in den echt werd verbonden met wijlen Z.M. Koning Willem III werd heden gevierd door het bijna algemeen uitsteeken der vlaggen. De schoolkinderen hebben allen vrijaf. Vanwege de gemeente werd een schrijven van gelukwensch aan H.M. gezonden, terwijl de feestcommissie een telegram van hulde zond. De muziekvereeniging ,,De Harmonie’’ hield des middags een ommegang door de hoofdstraten, terwijl het feest hedenavond wordt besloten met een herdenking in de Ned. Herv. Kerk, waarbij als feestredenaar optreedt ds. C. Hattink en de zangvereeniging ,,Excelsior’’ een cantate ten gehoore zal brengen.

Zedenkwetsende zwemtoneelen 20 Juli - De laatste weken ondervindt men aan het Kanaal en elders weder veel overlast van het zwemmen. Vooral is dit hinderlijk voor bewoners en voorbijgangers, waar de uitverkoren paradijsjes aan den openbaren weg liggen. Zondag ging het in een slootje achter de Verlengde Brinklaan bepaald schandelijk toe. Ongekleede jongens en jonge mannen liepen

er, tot ergernis van omwonenden en het wandelend publiek, opzettelijk in het veld rond, reizigers met den trein en wandelaarsters aanroepend, terwijl kinderen dit zedenkwetsend schouwspel zaten aan te zien. Tegen een aantal jongens werd proces-verbaal opgemaakt.

Locomotief rijdt het Kanaal in 24 Augustus - Zaterdagmorgen is, door een defect aan de rem, de locomotief ,,Tortel’’ bij de spoorbrug, die juist open stond, in het Kanaal gereden. De stoker kon nog tijdig van de machine springen, doch de machinist raakte te water, maar wist zich door zwemmen te redden. De gehavende locomotief ligt het onderst boven, terwijl de wielen boven het water uitsteken. De scheepvaart daar is geheel gestremd.

Na rel verbod op samenscholingen 4 November - Woensdagavond ontstond in de Korte Kanaalstraat een volksoploopje. Een opgewonden troepje scheen het gemunt te hebben op den schoenmaker Schotman, die zijn dochter om overwegingen van godsdienstigen aard naar een verbeteringsgesticht (geen klooster) wilde zenden. De daar geposteerde agent van politie moest, toen er met steenen werd geworpen in de glasruiten van Schotman’s woning, met de blanke sabel ruimte maken.

De burgemeester heeft samenscholingen verboden, d.w.z. dat de politie gerechtigd is tegen groepjes van meer dan vijf personen handelend op te treden. Wie zich niet aan gevaren wil blootstellen, mijde dus vanaf heden de plaats der relletjes.

1905

Eerlijke verkoper 6 Mei - Gistermiddag werd iemand, die een splinternieuw rijwiel aan verscheidene personen te koop aanbood voor een bespottelijk lagen prijs, door de politie aangehouden. Na informaties ingewonnen te hebben, bleek hij de eigenaar te zijn. Hij is dus weder op vrije voeten gesteld.

Slag bij Waterloo in kerk herdacht 18 Juni - H.M. de Koningin en Z.K.H. de Prins der Nederlanden woonden Zondagmorgen de godsdienst-oefening bij in de Hervormde Kerk, onder het gehoor van Ds. M.A. van Rhijn, die tot tekst had gekozen Psalm 77:12: ,,Ik zal de daden des Heeren gedenken, ja ik zal gedenken uwe wondren van oudsher”. Dit tekstwoord gaf den Voorganger aanleiding den Slag bij Waterloo te herdenken, waarbij hij in ’t licht stelde het gewicht van deze overwinning en de glansrijke daden door den Prins van Oranje bij Quatre-Bras verricht.

Japansche Prins bezoekt Het Loo

20 Juni - In een salonrijtuig van den Koninklijken trein arriveerden gisteren middag aan het station alhier de Japansche Prins Arisugawa, Zijne Gemalin en Hun Gevolg. Z.K.H. de Prins der Nederlanden had Zich naar het station begeven en werd met het Wilhelmus begroet.

Toen de Koninklijke trein het station binnenstoomde, hief het militair orchest 't Japansche volkslied aan. De ontvangst tusschen het Prinselijk Echtpaar en de Prins der Nederlanden was zeer hartelijk. Z.K.H. stelde in 't Fransch de Leden van het Gevolg en den Burgemeester aan H.H. K.K. H.H. voor, waarna handdrukken werden gewisseld. De Japansche Prins en Zijne Gemalin inspecteerden vervolgens de Eerewacht, welke op het perron stond opgesteld.

Treffend sterfgeval van daglooner in Hall 23 Augustus - De daglooner A. Hofmann in Hall, nauwelijks eene week gehuwd, had een onbeduidend puistje op de wang. Hij krabde dit j.l. Dinsdag een weinig open. Al heel spoedig ontstonden hevige opzwelling en erge pijn. Geneeskundige hulp werd ingeroepen, overbrenging naar het Diaconessenhuis te Arnhem noodzakelijk geacht. Helaas! Nauwelijks te Arnhem aangekomen blies de ongelukkige den laatsten adem uit.

Tentoonstelling van drie-kleurendruk 20 December - De Heer E.A. Kerkmeijer, hofphotograaf, heeft in de vitrine van den Boekhandel A. Pull eenige foto's tentoongesteld met de toepassing van den driekleurendruk. Dat de smaak en kennis der kleuren van den fotograaf bij bovengenoemd systeem zeer op den voorgrond treden, is in de uitgestalde foto's wel op te merken, o.a. bij het meisje met de appelen, een copie, en bij de warme, krachtige kleuren in de opnamen van den heer Kerkmeijer zelf, o.a. de chryzanthemums, enz. Het spreekt als van zelf, dat deze toepassing zich bij uitstek leent voor het fotografeeren van schilderijen, enz.

1906

Demonstratie met Maggi-artikelen < Oude reclame voor Maggi (La Belle Cuisine) 7 Februari - De Maggi-artikelen, die in Zwitserland, Duitschland en Frankrijk sedert eenige jaren reeds hun burgerrecht verkregen hebben en in ons land ook meer en meer bekend en gaarne genuttigd worden, kunnen we thans in Apeldoorn op uitstekende wijze leeren kennen. Een ieder kan zich Woensdag bij den heer Biewenga en Donderdag en Vrijdag bij de heer Muller op de hoogte stellen van de uitstekende aroma, bouillons en soepen, die deze firma in den handel brengt. Wij twijfelen niet of op de aangekondigde dagen zullen vele dames een kijkje gaan nemen bij de H.H. Mulder en Biewenga.

Voorvork breekt van motorrijwiel 9 Juli _ De heer De J. van Apeldoorn reed met zijn motorrijwiel den weg langs de school naar de Krim. Hij had het ongeluk in een gruppeltje te rijden, waarbij de vork van het rijwiel middendoor brak. De berijder viel voorover op den grond, doch was zoo gelukkig zich hoegenaamd niet te bezeeren.

Het is nooit goed 22 Augustus - Meermalen hoort men ingezetenen en logés klagen, dat er des zomers te Apeldoorn zoo weinig vermakelijkheden zijn en vooral ‘s avonds eenige afwisseling toch wel gewenscht is. Maar nu doet zich het zonderlinge verschijnsel voor, dat het publiek betrekkelijk weinig notitie neemt van de uitstekende dameskapellen die zich deze week in Tivoli laten hooren. De executanten treden op voor half-leege zalen en tuinen. Zoo was ook het concert van het Weener Elite Dames-Orkest, op gisterenavond, maar matig bezocht. Mag hier niet van eenige wispelturigheid worden gesproken? Dit belette echter niet dat de dames, onder aanvoering van Mevrouw E. Beltkiewicz, door keurig spel en een uitgezochte keuze van populaire en minder bekende nummers het publiek den geheelen avond hebben doen genieten.Ook de zang der dames maakte een verrassend effect.

Kookcursus voor werkmansstand 29 September - Onze vrouwen en meisjes uit den werkmansstand herinneren wij nog eens aan de cursus in het koken van eenvoudig eten, te geven door een gediplomeerd onderwijzeres in het nieuwe lokaal aan den Asseltschen weg. Zij leeren o.m. hoe met eenvoudige ingrediënten, voedzame en geurige spijzen zijn te bereiden. Een eigenaardigheid hiervan is, dat de deelneemsters het door hen gekookte eten mogen medenemen.

Minderjarige in bierhuis opgespoord 6 October - Op verzoek der ouders, die te Rotterdam wonen, is alhier in een bierhuis opgespoord een minderjarig meisje, dat heimelijk de ouderlijke woning was ontloopen en zich ophield bij een gehuwd persoon, die te Rotterdam zijn vrouw en kinderen had achtergelaten. Het meisje is onder politiegeleide naar Rotterdam teruggebracht.

1907

Loodgieter springt brandend in beek 28 Februari - Gisteravond omstreeks 12 uur was de loodgieter en rijwielreparateur Wentink bezig met soldeeren, toen zijn benzinebout sprong. Hij vloog daardoor zelf in brand en sprong in de tegenover zijn huis gelegen beek, zoodoende de vlammen nog tijdig blusschend. Het huis met inboedel brandde geheel uit.

Michiel de Ruyter op scholen herdacht Michiel Adriaanszoon de Ruyter volgens Ferdinand Bol (1667) (Stichting De Ruyter) > 19 Maart - Tijdens de feestelijke herdenking van den 300en geboortedag van Michiel Adriaanszoon de Ruyter zal in alle scholen aan de kinderen door de onderwijzers worden verteld uit het leven van den grooten admiraal en hetgeen door hem voor Nederland is gedaan. Aan de leerlingen zal een gedenkplaat worden uitgereikt met een fraai portret van den Luitenant-Admiraal-Generaal, naar de schilderij van Ferdinand Bol.

Dode bij ruzie om vijf cent 13 Mei - Gisterenmorgen zaten de buren Bobbink en Van Duren, beiden midden 30 jaar, achter hun gemeenschappelijk huis toen een kleine woordenwisseling ontstond over een verschil van vijf cent. Bobbink gaat in een aanval van drift zijn huis binnen, neemt zijn schoonmakersmes en stoot het Van Duren in de borst, waarop deze, onder het hart getroffen, dood ter aarde stort. De dader, die in zijn omgeving als ruw bekend staat, begaf zich zelf in arrest. Hij is gehuwd en vader van vier kinderen, zijn vrouw in zwangeren staat.

Het slachtoffer is ongehuwd.

Wereldklok te zien in Tivoli 15 Juli - Van morgen af zal in Tivoli de mechanisch-astrologische Wereldklok te bezichtigen zijn. De klok, van 4.5 meter hoog, 4 meter breed en 1.5 meter diep, geeft de voorgevel en het portaal van een fraaie kerk te zien. Het uurwerk wijst niet alleen de seconden, minuten, kwartieren, uren, dagen, weken, maanden en jaren aan, maar ook de voornaamste veranderlijke Chr. Feestdagen, onder begeleiding van toepasselijke muziek, geroep van vogels, bazuingeschal enz. De klok heeft verder eenige honderden beweegbare figuren, voorstellende evangelisten, apostelen, engelen, de nachtwacht - die â&#x20AC;&#x2122;s nachts van den toren blaast - en een schier onnoemelijk aantal kleine bijzonderheden. Dit merkwaardige mechanisme is in 7 jaar vervaardigd te Villingen in het Schwarzwald door de Heer August Noll, die er thans een wereldreis mede maakt.

Lees verder van 1908 tot 1912

Korte berichten uit een eeuw Apeldoornse leven

1908-1912 1908 ,,Blijde verwachting H.M. teleurgesteld’’ 11 September - Het Vaderland schrijft: ,,Met diep leedwezen vernemen wij, dat de blijde verwachting, waarin H.M. de Koningin sinds eenige tijd verkeerde, dezer dagen is teleurgesteld. H.M. moet zeer kalm zijn. De hofarts Pot vertoefde jl. Dinsdag geruimen tijd ten paleize.

Het Loo ontkent In dezelfde krant, toegevoegd als ‘laatste nieuws’: 11 September - Per telegraaf: De particuliere secretaris van H.M. de Koningin machtigt ons, het bericht van het ,,Vaderland’’ over teleurstelling der blijde verwachting van H.M. als onwaar en ongegrond te kwalificeeren.

Passiespelen op kermis verboden 27 October - De burgemeester van Apeldoorn, den heer H.P.J. Noltenius, heeft de voorgenomen opvoering van de ,,passiespelen van Ober-Ammergau’’ op de kermis in Apeldoorn verboden. Daarbij zouden het lijden, de dood en de begrafenis van onzen Heere Jezus Christus in levende beelden op het doek worden gebracht, begeleid met muziek en pianospel. Daartegen is door de anti-kermisvergaderingen, de predikanten der Ned. Herv Kerk, de kerkeraad der Geref. Kerk en particulieren geprotesteerd.

Kwetsuren bij ruzie om aangehitste hond 16 November - Een jongmensch, zekere M., wandelde met z’n hond langs het Kanaal; ook liep daar een kat. Waarschijnlijk nog aangehitst, vloog de hond er op af, maar poes zat spoedig in een boom der kweekerij van den heer Van Nes. Nu had zekere N. dat gezien en daar M. nog moeite deed de kat uit de boom te krijgen ontstond een woordentwist, die eindigde in een geduchte kloppartij, waarvan het resultaat was dat N. ernstige kwetsuren opliep. Twee doktoren zijn er bij te pas gekomen.

Vossen en stropers belagen het wild 28 December - De jagers in deze streken houden het er voor, dat de oorzaak van het weinige wild, inzonderheid van hazen en konijnen, niet alleen moet worden toegeschreven aan het

toenemend stroopen met den lichtbak, maar ook aan de aanwezigheid van vossen. Op verschillende plaatsen is men tot de ontdekking gekomen dat de slimme Reintje daar vertoefd had, of nog aanwezig was. Deze stoute belagers van het wild te verschalken, is gemakkelijker gezegd dan gedaan.

1909

Man in slaap doodgestoken 13 Februari - Hedennacht heeft een opzienbarenden moord in koelen bloede plaats gehad op den 31-jarige bakker A.J. Scholten in den Enk. De man lag met vrouw en 3-jarig kind ter ruste, toen omstreeks half één een tot dusverre onbekend persoon hem in den slaap verraderlijk een messteek in de hartstreek gaf, die hem bijkans terstond van ’t leven beroofde. De vrouw, wakker wordende van de kreet door S. geslaakt, vond slechts een lijk naast zich. Ofschoon de politie spoedig ter plaatse was, is de dader niet gevat.

De dader, een knecht, kreeg later 20 jaar gevangenisstraf.

Lugubere vondst 13 Februari - Twee jongelieden, die dezer dagen een fietstochtje maakten, vonden tusschen Otterloo en Hoenderloo op een paaltje aan den weg een halsdoekje met een briefje, waarop iemand geschreven had dat hij zich in de nabijheid wilde ophangen. Na in het bosch gegaan te zijn, vonden zij na eenig zoeken werkelijk een man aan een boom hangen. Toen zij den ongelukkige losgesneden hadden, bleek hij reeds dood te zijn.

Vos met drie pooten afgemaakt 4 Maart - Door den jachtopziener Roest aan het ,,Aardhuis’’ werd op de sneeuw een vreemd spoor van een dier opgemerkt, dat op een verlaten konijnenhol uitliep. Nadat het hol was uitgegraven, vond men daarin een vos in het bezit van slechts drie pooten. Het dier werd op de plaats afgemaakt. Naar men zich herinnert, moet voor anderhalf jaar een vos in een klem zijn gevangen, die zich door ’t afknagen van een poot wist te redden. Blijkbaar heeft men hier met ’t zelfde dier te doen.

Prinses Juliana op ’t Loo gearriveerd 18 juni - H.M. de Koningin, Z.K.H. den Prins en H.K.H. Prinses Juliana zijn hedenmiddag precies 4.12 uur op ’t Loo gearriveerd. Toen H.M. en de Prins uitgestegen waren volgde de verpleegster met prinses Juliana op de arm, in een witten babymantel. Groot was het enthousiasme bij de honderden belangstellenden, die alleen oogen schenen te hebben voor H.M. en de kleine prinses, zoodat de politie moeite had het opdringen te beletten.

Bankbiljet vermist

18 November - Een brief, inhoudende o.a. een bankbiljet van f 25, door een heer aan het station te Apeldoorn gepost, is niet in handen gekomen van den geadresseerde, de heer K. te Zwolle. Het nummer van het biljet is bekend. De politie doet onderzoek.

1910

Roosevelt gebruikt lunch op Het Loo Theodore Roosevelt > 29 April - De oud president der Ver. Staten, Theodore Roosevelt, is voor een kort verblijf in ons land aangekomen. Na aankomst van de extra trein uit Brussel te Arnhem om 12.22 uur, werd in de gereedstaande auto’s naar ’t Loo gereden. In de omtrek van Het Loo was niet veel publiek, toen het vroegere Staatshoofd daar te 1.15 arriveerde. Roosevelt werd op het bordes begroet door den Prins, in de vestibule door H.M. de Koningin. Aan de lunch zaten een twintigtal personen aan. Het vertrek naar Amsterdam is bepaald op 3.36.

Grietje Koops maakt station 25 jaar schoon 4 Mei - Op 19 Juni a.s. hoopt mejuffrouw Grietje Koops den dag te herdenken, waarop zij vóór 25 jaar als schoonmaakster van het stationsgebouw werd aangesteld. Voor onze ingezetenen en ’t reizend publiek is de flinke en blozende verschijning, die men in ’t station zoo vaak ijverig bezig ziet, ene goede bekende. Met lust en opgewektheid heeft zij al die jaren haar werk verricht en zelden een klacht geuit, wanneer men haar pas geboende gangen of wachtkamers terstond weer vuil liep. Wellicht zullen vele ingezetenen, die zich geregeld op reis begeven, gaarne van hun belangstelling doen blijken.

Snelheidsproef automobielen 18 Mei - Hedenmiddag hadden bij Hotel Bloemink de snelheids-proeven plaats, naar aanleiding van de concept-verordening op het rijden met automobielen in de gemeente met een maximum snelheid van 12 K.M. per uur. Het bestuur van de Nederl. Automobielenclub had drie automobielen, voorzien van snelheidsmeters, ter beschikking gesteld.

Burgemeester, Wethouders en de meeste raadsleden waren tegenwoordig. Onder leiding van Jhr. Sandberg tot Essenburg, voorzitter der Ned. Automobielenclub, werd in verschillende tempo’s van 12, 15, 20 en 25 K.M. gereden. De inspecteur van politie begeleidde de auto’s per fiets.

Zwervers gooien ruiten juwelier in

14 December - Gisterenmorgen hebben een viertal zwervers, die door bemiddeling der politie onderdak hadden gekregen in het Tehuis voor Onbehuisden, een brutaal stukje uitgehaald. Nadat zij eenigen tijd voor den goud- en zilversmidwinkel van den heer J. Fabery de Jonge in de Dorpsstraat heen en weer hadden gelopen, wierpen drie hunner opeens, onder het tellen van één, twee, drie, met steenen tegen de vitrine, zoodat de groote spiegelruit op verschillende plaatsen verbrijzeld werd. De vierde sloeg er met een ijzeren voorwerp nog een gat in. De individuen keken nog eens brutaal naar binnen en verwijderden zich lachend. De gewaarschuwde politie arresteerde ’t edele viertal op den Deventerweg. Zij beweerden het plan te hebben gehad na ’t verbrijzelen der ruit gemeenschappelijk diefstal te plegen. Er is alleen eenige schade aan de in de vitrine geëtaleerde sieraden te betreuren.

1911

Urnen op het Loo 1 Maart - Op het Loo heeft men bij het afgraven van het kazernement der Koninklijke Marechaussée een paar urnvormige aarden potjes gevonden en in de nabijheid overblijfselen van een beenderengestel. Waarschijnlijk heeft men hier te doen met een grafheuvel uit den tijd der Germanen. Jammer dat de voorwerpen, terstond bij de opgraving, door de spade van den grondwerker werden verbrijzeld.

Schoonmaak-nymf 11 Maart - In de étalage der firma Gebr. Noteboom troont een vrouw, op wie wel geen man zal lusten verliefd te worden. Zij is van top tot teen in schoonmaak-ingrediënten gestoken en schijnt wel de verpersoonlijkte schoonmaakwoede te zijn. Voor de vrouw is zij echter de attractie bij uitnemendheid en een doeltreffende reclame voor de artikelen, waarover zij de scepter zwaait. En als zoodanig gunnen ook wij haar recht van bestaan.

Prins redt jager uit klauwen wild zwijn 6 April - Voor de jacht op wilde zwijnen stelt men zich in de nabijheid van een der voederplaatsen verdekt op, om de komst der dieren af te wachten. Komen de gewenschte exemplaren in de nabijheid, dan knalt het doodend schot. Op een der jachtpartijen van Z.K.H. Prins Hendrik in de Hoog-Soerensche bosschen heeft een der heeren van het gezelschap onlangs eenige zeer benauwde oogenblikken doorleefd. Z.K.H. schoot een groot wild zwijn aan. Het dier, hoewel gewond, trachtte te ontkomen in het kreupelhout, doch werd door twee heeren van het gezelschap achtervolgd. Een hunner werd een donkere plek gewaar en vuurde er op af. In zijn doodsangst wierp het dier zich op den tweede, die ter aarde werd geworpen. De groote slagtanden van het dier rukten hem voor een deel de kleren van het lijf en brachten hem ook eenige wonden toe. Stellig zou dit ongeval niet zoo goed zijn afgelopen, indien niet de Prins was toegesneld en met zijn goedgericht vuurwapen met vaste hand het monster een doodelijk schot had toegebracht.

Spontane hulde voor prinsesje 11 Juli - Heden werd door de leerlingen der beide hoogste klassen van School no. 10 in Loenen een reisje gemaakt naar Apeldoorn, waar eerst de verschillende mooie parken bezocht werden. In het Kon. Park waren de kinderen zoo gelukkig Prinses Juliana te ontmoeten, die vriendelijk wuifde, waarop uit volle borst het Wilhelmus werd aangeheven.

Hierna trok men naar de Julianatoren, waar gelegenheid genoeg bestond om zich een paar uur te vermaken.Op de terugreis werd nog iets gebruikt in de Apeldoornsche Melkinrichting; toen was de tijd weer gekomen om naar 't station te gaan. Met een half uur waren allen weer in Loenen.

1912

Loenermark kan beter ontgonnen 1 Maart - Ongeveer 200 van de plm. 270 ingezetenen (hoofden van gezinnen) in Loenen bespraken gisteren aan de Eikenboom de kwestie der onverdeelde gronden der voormalige Loenermark. Meer en meer wint onder de landbouwers de meening veld, dat de gronden enorm veel meer voordeelen voor hen kunnen afwerpen wanneer ze, na onderling verdeeld of verkocht te zijn, worden ontgonnen, voorzoover ze daarvoor zijn geschikt. Als sprekend voorbeeld werd genoemd het Zilvensche Broek. Hierop liepen in den afgeloopen zomer 13 koeien te grazen - neen, dat is het woord niet, ik bedoel te vreten, terwijl dat gedeelte gemeentegrond ruim 45 bunder groot is en daarbij uitstekend geschikt voor ontginning tot grasland. Slechts 18 der aanwezigen spraken zich tegen de wenschelijkheid van verandering in den tegenwoordigen toestand uit.

Opvallend stil bij zonsverduistering < De zonsverduistering in Nederland op zijn hoogtepunt: 66.2% bedekking om 12.35 uur (Your Solar Eclipses) 20 April - De natuur is ons Woensdag gunstig geweest om het zoo zeldzame en hoogst interessante verschijnsel der zonsverduistering waar te nemen. Precies om 11 uur 20 minuten en 15 sec. begon de zonnerand den zonnecirkel een weinigje in te deuken. Al meer werd de zonneschijf ingekrompen tot een sikkel. Toen de eclips het hoogtepunt bereikt had, viel in de straten van ons dorp een mat licht, zoo eigenaardig vaal als wij nog nooit hadden gezien. â&#x20AC;&#x2DC;t Was opvallend stil in de natuur.

Van het anders zoo dartel rumoeren van de vogels werd weinig gehoord.

Brandweer richt spuit op honend publiek 3 Juli - Zaterdagnacht om ongeveer 12 uur ontstond er door onbekende oorzaak brand in een houten schuurtje van den heer Van Huut aan het binnenweggetje van Dorpsstraat naar Kerklaan. Hoog laaiden de vlammen op. Wit-gloeiende vuurlijnen teekenden de vorm van het huis tegen het donkergroen der boomen. Toen de brandweer verscheen bleek de straalpijp verstopt. Het akelig-magere straaltje wekte den lachlust van het publiek op en een honend applaus ging op. Een volle straal werd gezet op de menschenmassa, die joelend terugstoof, deels gierend van pret. Het blusschingswerk was vrijwel overbodig. Alleen het gloeiend geraamte van het schuurtje kon tegen den grond gespoten en de smeulende massa gedoofd worden.

Eindelijk brug over Kanaal 2 November - Na jaren van klagen en mopperen zal Apeldoorn in de Deventerweg eene voldoende verbinding verkrijgen met zijne plaatsgenooten aan de oostzijde van het Kanaal.

Het was dan ook wel bar, zooâ&#x20AC;&#x2122;n brug, die meer op een groot vonder geleek. Het mag een wonder geheeten worden, dat hier nooit groote ongelukken zijn voorgevallen. Het wordt een basule- of wipbrug. Voor de helft, die naar beneden gaat, wordt een kelder gemaakt van gewapend beton. Behalve een flinke doorvaartwijdte, verkrijgt de brug eene breedte, waarbij twee voertuigen elkaar voldoende kunnen passeeren. Aan weerszijden komen 1 ½ M. brede trottoirs.

Lees verder van 1913 tot 1917

Korte berichten uit een eeuw Apeldoornse leven

1913-1917 1913

Langer vacantie plaag voor moeders 11 Juni - Met verwondering en spijt las ik in de N. Apeld. Courant van Woensdagavond dat er een verzoek gedaan zou worden aan het Gemeentebestuur, om nog acht dagen langer vacantie, opdat schoolverzuim zou worden voorkomen. Alsof wij, huismoeders, blij zijn als het geen school is. Juist het tegengestelde is waar. Wij zijn blij als het negen uur wordt, dat de kinderen inrukken, en wij even ademhalen kunnen en rustig werken. Konden wij de

kinderen uit logeeren sturen, zooals de groote lui, dan was het misschien anders. Maar wij krijgen ze thuis, en zij loopen bij de weg en doen alle kattekwaad.

Nu, mijnheer de Redacteur, het is toch werkelijk bedroevend om de heeren en dames in ‘t onderwijs plus minus een derde van ‘t jaar vrij te geven. Wij moeten aldoor schoolgeld betalen, want de salarissen van onderwijzers gaan maar door, werken of niet werken. Eilieve, ik hoop dat velen in mijn protest deelen.

Een huismoeder ------

16 Juni 1913

Het leven eens verslaggevers is vol wisselvalligheden

Het leven eens journalisten is vol van wederwaardigheden; we ervoeren het weer eens in den afgeloopen nacht.

Lang hadden we buiten gezeten gisteravond, genietend van een mooien avond na een warmen dag en van de heerlijke rust, die alom heerschte. Hoog boven ons flonkerden millioenen sterren, als evenzoovele diamanten gevat in een veld van donker azuur en in het Oosten rees langzaam de maan, het heelal dompelend in een zee van licht, wazig blauw.

Het was een avond, een nacht om te blijven genieten, steeds meer, van de zalige stilte rondomme….

Daar dreunden de klokken hun 12 slagen door de lucht. De Zondag was voorbij en de Maandag aangebroken, een nieuwe week van rustloos werken.

Noode braken we op naar de zwoele, nu onaangenaam warme atmospheer der slaapkamer. Nog geen kwartier later of het luiden van de brandschel in een huis aan de overzijde wekte ons uit de eerste slaap. ,,Brand’’, flitste het door ons nog wat slaapdronken brein. De volgende minuut waren we er uit en twee minuten later stonden we weder in den wondervol mooien nacht, maar nu niet om te genieten, maar om te speuren naar ,,copy’’. Veel beloofde het niet: nergens een vuurgloed. Alleen de maan neigde ter kimme, een vuurbol gelijk.

Tot de stilte verbroken werd door het lawaai van een aanrollende brandspuit. Het was dus ernst.

Getrokken door een paar spuitgasten kwam ze aangereden. Voor geld, noch goede woorden, was een paard te krijgen geweest en daar alleen spoedige hulp werkelijke hulp is spanden de mannen zich zelf in het gareel en voort ging het, den Wormenschen weg tegen. Want daar ergens moest het zijn. En wij, het ‘help uw naaste’ kennend, duwden mee achter de spuit, onderwijl spiedend of niet ergens een brand was te ontdekken. Maar geen vlam, geen rook, wees ons, zoekenden, den weg.

Tot midden in Wormen, daar in de verte speelden de vlammen door den rook, teekenden zij zich hel af tegen den donkeren hemel, vormden zij een vuurbaak in de zee van lucht. Het zou ongeveer kunnen zijn bij het kanaal, meende men, een vermoeden dat door een wielrijder werd bevestigd. En met nieuwen moed, nu het doel zoo dicht nabij was, zeulden we de spuit verder over hobbelige wegen en trokken we allen dat het een lust was.

Helaas, de schijn bedriegt, maar den brand bedriegt nog meer. Bij het kanaal waren we nog even ver van den brand, als we ons in Wormen waanden, want hij bleek te woeden in een boerderij van de Ericastichting. Erg plezierig was het vooruitzicht niet: nu nog zoo’n eind en dat met die temperatuur. Want het was nog warm. De meesten liep het zweet bij straaltjes van het voorhoofd en ook wij voelden het verdacht vochtig worden ter

hoogte van ons halsboordje. Maar den tocht in het zicht van de haven, hier gezegd den brand, opgeven, dat nooit, zei onze brandweer, en dus trokken en duwden we in arre moede maar weer verder. Tot er te elfder ure redding opdaagde in de vorm van een paard, dat in draf kwam aanloopen, om ons werk, dat het zijne was, over te nemen. Bruintje nam plaats in het gareel en wij allen zochten ons een goed plaatsje op de spuit en daar ging het, triomphantelijker dan ooit een Romein op zijn zegen-wagen, door den nacht het vlammend licht tegen.

Veel heeft al ons zwoegen ons niet mogen baten. Toen we ter plaatse waren, was van de boerderij al niet veel meer over dan de vier muren met daarbinnen nog wat brandende gebinten en een rookende, smeulende massa. Er is nog gedaan wat de omstandigheden geboden; veel was het uit den aard der zaak niet.

Onderwijl de spuitgasten hun best deden aan de pompen, deden wij, wat des verslaggevers is. Naar wij vernamen is van den inboedel niets gered; deze ging met het huis, bewoond door den landbouwer H. Pothoven, verloren. De levende have wist men, op een geit na, die den dood in de vlammen vond, bijtijds in veiligheid te brengen. De schade wordt door verzekering gedekt. Omtrent de oorzaak verkeert men in het onzekere. De brand was eerst ontdekt, toen de bewoners reeds ter ruste waren.

Na deze informaties zijn we teruggewandeld, den langen wit-stoffigen weg langs naar het dorp, een heerlijke wandeling, die ruimschoots vergoedde het zwoegen kort te voren. Vrouw Luna had haar reis volbracht, ging in het westen onder. In het oosten daagde al het licht van den nieuwen dag.

Het was reeds dag, toen we eindelijk in Morpheus’ rustten en voor goed, droomend van een reuzenspuit en een reuzenbrand, die al maar niet dichterbij kwam. Journalist-spuitgast….

Het leven eens verslaggevers is wel vol wisselvalligheden.

AAletta Jacobs pleit voor kiesrecht vrouw AAletta Jacobs (Human.nl) >

14 Juli - Zaterdagavond trok een stoet van kiesrechtvrouwen door Apeldoorn’s lanen en straten, door sommingen nageoogd met een minachtenden en medelijdenden blik. De groote Tivoli-zaal vulde zich weldra met een elegant dames-gezelschap, waarin de niet al te talrijke heeren der schepping zich bijna geheel en al verloren. De presidente, Dr. Aletta Jacobs, sprak uit dat grondwetsherziening ons kan verlossen van de hinderpaal, waarachter elkeen zich verschuilt die Vrouwenkiesrecht nog wil tegenhouden. Door de kracht van onze argumenten, èn door onzen ijver, èn door ons aantal, moeten wij tegenstanders tot voorstanders maken; moeten wij elkeen in den lande doen voelen hoe onrechtvaardig het is de Nederlandsche vrouwen nog langer haar politieke rechten te onthouden.

Gedenkteeken voor Willem I < Buste van Willem I voor het voormalige gemeentehuis (ansichtkaart) 3 September - Hedenmiddag verzamelde zich op het Marktplein en in de Dorpsstraat zulk een groot publiek voor de plechtige onthulling van het blijvend gedenkteeken, dat de politie de passage voor rijtuigen stopzette. De ruimte rondom het monument was afgezet door een gespannen touw. B. Tideman roemde ,,de nagedachtenis

van den hooggeachten en veel geliefden Prijs van Oranje, Koning Willem I, die voor honderd jaar, na de afschudding van het Fransche juk, op de eerste roep bereid gevonden werd het bestuur der Nederlanden op zich te nemen.” Hij wijdde ook een woord van hulde en dank aan de ontwerper van het borstbeeld, ,,onzen verdienstelijken plaatsgenoot, den Heer J. Puype.” Met een driewerf hoera werd de rede besloten. De “Harmonie” speelde het “Wien Neerlands bloed”, dat door het publiek werd meegezongen.

1914

Film naar Zola is niet kwetsend Poster voor de film Germinal uit 1913 > 20 Maart - Onze verwachting voor de film Germinal, naar de roman van Emile Zola, was hooggespannen. We zijn niet teleurgesteld. Integendeel heeft ze onze verwachting overtroffen. Waar men op den voorgrond stelde, de film zoo te vervaardigen, dat voor niemand, van welken godsdienst of sekte ook, er iets stuitends zou zijn in het aanschouwen ervan, is dat gelukt.

Huismoeders, die Zola’s werken angstvallig voor hunne dochters verborgen houden, kunnen gerust zijn. De film is waarlijk een kunstwerk in haar soort. Ook op technisch gebied waren voor de opnemers grote moeilijkheden te overwinnen. Alles is in het werk gesteld om van Germinal een kinematographisch meesterstuk te maken.

Dokter gewond bij ziekenbezoek 26 Maart - Gistermiddag ging Dr. Vorster van Beekbergen op ziekenbezoek in Hoenderloo.

Op zijn motorfiets gezeten, kwam hij in de Krim in botsing met [de hond] Stoepje. Stoepje geraakte onder de fiets en bekwam een gapende wond bij het oor. Hoewel geneeskundige hulp direct bij de hand was, werd deze niet verleend en kreunende van pijn sleepte Stoepje zich voort. Dr. Vorster bracht het er met een bezeerd been, een gescheurde broek en een defecte fiets af. Stoepje is lang niet buiten gevaar: zijn baas wil hem doodschieten. Dan is deze meteen bevrijd van zijne verplichting zich eene hondenpenning voor Stoepje aan te schaffen.

Nieuw niet beter 6 Juni - In de Roomsch-Katholieke kerk te Klarenbeek is een nieuw altaar geplaatst. Het algemeen gevoelen der gemeente is, dat het oude nog niet zoo onaardig stond.

21 Juni - Thans wordt het nieuw geplaatste altaar zeer geprezen. Men begint te gevoelen dat het oude geen lappen waard was. Er wordt dan ook een beweging op touw gezet den milde gevers, die natuurlijk bekend zijn, den verschuldigden dank te brengen.

Prinsesje deelt witte muizen uit 27 Juni - Prinses Juliana had deze week een eigenaardige uitdeeling, n.l. van witte muizen.

Het Prinsesje had in het voorjaar een viertal van deze beestjes cadeau gekregen en schepte veel behagen in de vlugge bewegingen en evolutiĂŤn, welke de tamme diertjes in en buiten hun kooitjes maakten. Doch het gaat met muizen als met konijnen: de familie neemt gewoonlijk spoedig sterk in aantal toe en zoo was dit viertal aangegroeid tot een collectie van ruim 80 vlugge witte muisjes. Deze verzameling was wel wat al te uitgebreid en nu hield Prinses Juliana eene uitdeeling op groote schaal. Wie van het paleispersoneel maar beliefde, reikte ze eigenhandig een viertal met kooitje over.

1915

Klarenbeekers te laat op markt 10 Maart - De Klarenbeekse marktgangers komen steeds â&#x20AC;&#x2122;s Maandags te laat ter markt te Apeldoorn. Reden daarvan is, dat ze niet mee kunnen met de trein, die 7.01 uit Zutphen vertrekt. Als ze komen met trein 8.18 is de markt goeddeels afgeloopen. Een tweede ongerief is, dat ze na te late aankomst, tot vervelens toe moeten wachten op vertrek, daar ze eerst wegkunnen met trein 12.49. De Klarenbeekers hebben aan de H.IJ.S.M. een verzoekschrift ingediend om eenvoudig de treinen 7.01 van Zutphen en 10.22 van Apeldoorn te Klarenbeek te doen stoppen.

Apeldoorn 12de grote gemeente 11 Juni - Blijkens het uittreksel uit de statistiek over den loop der bevolking van Nederland over 1914 is Apeldoorn, met een bevolking van 40.512 op 31 Dec. 1914, naar de grootte van het inwonertal de 12de gemeente van Nederland, na Amsterdam (609.084), Rotterdam (469.357), Den Haag (312.430), Utrecht (127.086), Groningen (82.809), Utrecht (71.883), Arnhem (66.129), Nijmegen (60.515), Leiden (59.560), Tilburg (55.736) en Dordrecht (49.952).

Spiegel geweerd op gevaarlijke hoek 29 Juni - Den hoek, waar de Dorpsstraat schuin gesneden wordt door Deventerstraat en Korenstraat, is wel het drukste punt in de geheele gemeente. Fietsongvalletjes zijn op dit punt dan ook niet zeldzaam. Door de bochtige snijding der straten is deze hoek vrij gevaarlijk. Hedenmorgen zijn er van gemeentewege door den gemeentearchitect, den heer G. de Zeeuw, en de Commissaris van Politie, den heer J. Bakker, proeven genomen voor het

plaatsen van een verkeersspiegel, die zoo geplaatst zou moeten worden, dat van uit de Korenstraat in de Dorpsstraat kan gezien worden en van uit de Dorpsstraat in de Korenstraat.

De genomen proef heeft echter niet tot het gewenschte resultaat geleid. Alleen in het tuintje voor het perceel van de firma Ploegman zou zulk ’n spiegel doeltreffend geplaatst kunnen worden. Het stukje grond zou dan echter voor den bezitter zijn waarde als rustig zitje verliezen, waarom geen toestemming voor de plaatsing verleend werd.

Paard stikt onder wagen in sloot 2 September - De bleekerswagen van den heer J.A. Oldenhof, eigenaar van de Waschinrichting ,,Aurora’’, moest gisteravond omstreeks 9 uur van Zutfen komende op den Zutfenschen straatweg voor de spoorwegovergang wachten. Het paard, dat erg moe was, moet onder het wachten langzaam achteruit geloopen zijn, waardoor de wagen plotseling op de helling van de sloot te staan kwam. Het dier kon toen den wagen niet meer houden en werd meegetrokken. De wagen kantelde en kwam omgekeerd in de sloot te liggen met het paard er onder gekneld. Al het spartelen van het dier en de hulp van den jongen voerman, die zelf in de sloot gelegen had, maar er zich wist uit te werken, en den overwegwachter, die toesnelde op het geschreeuw van het paard, mochten niet baten. Het beest kon niet vlug genoeg losgewerkt worden en was binnen enkele minuten gestikt.

Laan Huis ten Bosch gevaarlijk punt Máxima was in 2001 niet de eerste die hier in botsing kwam... (http://www.volkskrant.nl/binnenland/maxima-moetschadevergoeding-betalen-na-aanrijding~a726782/) 25 September 1915 - Het gedeelte van den Leidschen straatweg in het Haagsche Bosch te Den Haag, waarop uit komt de laan, toegang gevende tot het Huis ten Bosch, blijkt herhaaldelijk een gevaarlijk punt te zijn, doordat vreemde automobilisten niet bekend zijn met het bestaan van die laan en deze voorbijrijden zonder signalen te geven. Zoo had Maandag op dat punt een aanrijding plaats tusschen de auto van H.M. de Koningin, die met Prinses Juliana naar Scheveningen reed en een Utrechtsche auto, waarin gezeten de heeren jonkheer Schimmelpenninck uit Utrecht, baron Van Heemstra, burgemeester van De Bildt, benevens freule Repelaer uit Utrecht, met een paar kinderen. De chauffeur van de Utrechtsche auto wist niet, dat op dat punt van den Leidschen straatweg een laan uitkomt, kon die door het geboomte ook niet zien en gaf dus geen signalen. Door krachtig remmen van beide chauffeurs werd erger voorkomen. Wel had een aanrijding plaats, doch de inzittenden van beide auto’s bekwamen geen letsel. De Koninklijke auto was zoodanig beschadigd, dat H.M. de Koningin met Prinses Juliana moest uitstappen en in een inmiddels ontboden andere Hofauto Hun tochtje naar Scheveningen voortzetten.

1916

Barbiers scheren niet op Zondag 6 April - Door de Apeldoornsche afdeeling van den Nederlandschen Barbiers- en Kappersbond is het besluit genomen, dat de leden hunne zaken na 1 Mei a.s. Zondags gesloten zullen houden. Dit is een besluit, dat wij van harte toejuichen. Er is geen enkele reden waarom deze personen een deel van hun Zondagsrust zouden moeten opofferen voor het publiek, dat voor zich zelf ook Zondagsrust begeert.

Alleen op Zondag 15 K.M. is onredelijk 22 April - De bewoners van de Loolaan staan, nu het heerlijk voorjaarszonnetje zich weer doet gevoelen en daarmede het sportlievend Nederland onze provincie en haar parel ,,Apeldoorn’’ doortuft en doorfietst, wederom in het teken van ergernis. De Loolaan is de autoval bij uitnemendheid. Het voorschrift der maximumsnelheid 15 K.M. met slechts een enkele seconde overschreden, doet de automobiel stoppen en de onvermijdelijke bekeuring volgt. Voor vele inzittenden was de plotselinge verschijning van eenige politieagenten achter de bomen verscholen plus het rondom de auto opdringend publiek een dagbederf dat velen heugen zal. De bepaling beoogt ongetwijfeld bescherming van het wandelend publiek tegen de stof, die een rijdende auto, en allereerst een snel rijdende auto, onvermijdelijk opwerpt, en als zoodanig verdient zij waardering. Het op Zondagen zoo herhaaldelijk constateeren van automobielovertredingen is onbetwist onredelijk omdat op werkdagen - wanneer er toch ook gewandeld wordt - de auto’s de Loolaan straffeloos doorvliegen met eene vaart naar mijne schatting van 50 tot 60 K.M. Uw dw. Abonné B. Boekhoudt

Regeering laat zon uur langer schijnen Gedenksteen voor William Willett (1857-1915) uit Londen, die in 1907 de brochure ‘The Waste of Daylight’ publiceerde en daarmee de basis legde voor de invoering van de zomertijd (De wettelijke tijd in Nederland) > 28 April - ,,We krijgen den Zomertijd, vrouw’’, zegt Vader, opkijkend uit de Nieuwe Apeldoornsche Courant. ,,Wat zou dat dan?’’, informeert Moeder op ’n toon die weinig belangstelling verraadt voor wat de hooggestrenge heeren in Den Haag

besluiten. ,,Wel’’, licht Vader in, ,,dan staan we ’n uur vroeger op, we beginnen ’n uur vroeger te werken en ’s avonds hebben we ’n uur langer daglicht; dat spaart je ’s avonds de petroleum, want dan hoeft de lamp niet meer op.’’ ,,Hoe kan dat nou, jongen!’’, zegt Grootmoeder. ,,De Regeering heeft toch over de zon niet te commandeeren! Ze vliegen al in de lucht als de vogels en ze varen over ’t water als de visschen, en dan willen ze de zon ook nog ’n uur langer laten schijnen!’’ ,,Ik moet er ook niks van hebben’’, merkt Moeder de vrouw op. ,,Verbeeld je nou es, dan kom jij om 11 uur ’s morgens al thuis om te schaften, maar dan kan ik ’t eten nog niet klaar hebben, als je dat maar weet!’’ ,,Ik vind ’t fijn, Vader’’, zegt de oudste dochter, ’n zestienjarige, die met ’n paar verstandige oogen de wereld inkijkt. ,,’k Moet ’s avonds altijd met donker thuis komen; ik behoef dus na 1 Mei niet meer om 9 uur thuis te zijn, maar mag dan tot 10 uur uitblijven!’’

Stoet voor 1 Mei 3 Mei - De 1 Mei-dag is Maandag gevierd met een straatdemonstratie, gevolgd door een openbare vergadering in Tivoli. In de stoet werden een 14-tal vaandels medegevoerd, doeken met opschriften tegen den oorlog, de duurte, voor den vrede, voor den achturendag en voor algemeen kiesrecht. De belangstelling langs den weg was groot.

1917

Ongewone drukte op op onrustig Oudjaar 2 Januari - Het afscheid van 1916 heeft zich Zaterdagavond gekenmerkt door een ongewone drukte. ’t Is de gewoonte van de Apeldoornsche opgeschoten jeugd om den laatsten avond van het scheidend jaar in buitengewoon grooten getale ,,naar het dorp’’ te komen en daar Dorpsstraat en Marktplein onveilig te maken voor rustige voorbijgangers en in ’t bijzonder voor jonge meisjes en vrouwen. En dies was ’t daar benauwend vol en knetterden en knalden de rotjes en donderbussen en hoe dat ,,ontuig’’ meer mag heeten, alle geluiden gemengd met de gillen van vrouwen en meisjes in wier al te dichte nabijheid een stuk vuurwerk ontplofte. Ten gevolge van het optreden van deze jongelui kwam bij de Mariastraat zelfs een paard te vallen. Toen de klok van 12 koud was mengde zich in het rumoer van een vechtpartij het gerinkel van een brekende ruit. Een tot nu toe onbekend geblevene had met een steen de spiegel van een glaswinkel ingegooid.

Krasse oudjes 70 jaar getrouwd 7 Februari - Gisteren was ‘t 70 jaar geleden dat de oude Wieriks en echtgenoote in den echt werden verbonden. Vanmorgen hebben wij even een bezoek gebracht en een praatje gemaakt met juffrouw Mien Wieriks, die al zoovele jaren met voorbeeldloozen trouw haar

ouders verzorgt. ,,Hoe ’t ging met beide oudjes?’’ ,,Nu, vader houdt zich nog heel goed, niettegenstaande zijn 102 jaren. Zoo nu en dan is hij wel een beetje afwezig, maar overigens stelt hij in alles belang, in den oorlog en het ijs in den eersten plaats. Als hij niet zoo stram was, hij zou werkelijk nog naar het ijs willen. Moeder Wieriks draagt haar twee-en-negentig jaar met eere. Wel niet zoo kras meer als twee jaar geleden, toen Wieriks 100 jaar werd, maar ’t gaat nog uitstekend.’’

Lantaarn voorkomt valpartij fietsers 20 Augustus - In de ,,Kampioen’’ beklaagt zich iemand, die met een gezelschap dames en heeren Zondagavond van Nunspeet naar Apeldoorn kwam fietsen. Uit het Hoog-Soerensche bosch op den Amersfoortsen weg komende, was over de geheele breedte van den weg een rij steenen naast elkaar gezet. Door een goed brandende lantaarn ontwaarde men nog juist bijtijds de hinderlaag en wist men ’n valpartij of erger te voorkomen.

Honden vergiftigd in Ugchelen 22 Augustus - Er komen in den laatsten tijd in Ugchelen dingen voor, welke ons rustig plaatsje met ergernis tegen de bedrijvers vervullen. Van vier verschillende eigenaars van waakhonden stierven hun dieren onder verschijnselen van vergiftiging. Bij opening van het cadaver van een dezer bleek de maag vleesch te bevatten. Daar dit een vastliggende hond was en hem geen vleesch was verstrekt, ligt het voor de hand dat dit het werk van een laaghartig individu is, die om de een of andere reden last van waakhonden heeft. ’t Is echter te hopen, dat het bekend wordt, wie deze laagheid heeft begaan en dat hij zijn gerechte straf niet ontga.

Lees verder van 1918 tot 1922

Korte berichten uit een eeuw Apeldoornse leven

1918-1922 1918

Sluipmoord aan Arnhemscheweg 22 Mei - In zijne woning bij den Arnhemscheweg woonde de 47-jarige Johannes Houtjes.

Zaterdagavond tusschen 10 en 11 uur is in de buurt van deze woning een zwaar schot gehoord. Toen Zondagmorgen de koejongen kwam deed, zooals gewoonlijk geschiedde, Houtjes niet open. Hij bemerkte dat een ruit van de woonkamer stuk was en een deur open stond. Het vee op stal stond te loeien, waaruit viel op te maken dat het nog niet gevoederd was. Uit onderzoek van de politie bleek dat het lijk van Houtjes in de woonkamer lag met een schotwond in de borst.

6 Juni - De loswerkman G.v.K., die nog steeds blijft ontkennen, is hedenochtend naar Zutphen overgebracht en ter beschikking van Justitie gebracht. De verdachte heeft eenige tid vòòr den moord bij Houtjes gewerkt en moet toen reeds ongenoegen met hem hebben gehad. De recherche is K. op het spoor gekomen doordat hij verteeringen maakte die ver boven zijn krachten gingen.

Muiterij in de Harskamp < De kantine van de legerplaats Harskamp (Kampementen. Legerplaatsen en Kazernes in Nederland) 28 October - Een helle gloed aan den Westelijken avondhemel deed Zaterdagavond een fellen brand vermoeden. In de Hoofdstraat groepten menschen tezamen, turend en gissend. Een toeval bracht ons in aanraking met een soldaat, die gejaagd vertelde van muiterij in de Harskamp, brandende barakken en geplunderde cantines. Geen kwartier later of we schoten met een flinke vaart per auto de donkere nacht in. Overal groepen soldaten, sommigen gepakt en gezakt, anderen blijkbaar zoo weggeloopen zonder overjas. Een tweetal vaandrigs deden ons een verhaal van het gebeurde. Reeds geruimen tijd heerschte er ontevredenheid onder de manschappen over de slechte cantine-exploitatie en over te weinig eten. Toen Zaterdag tegen 4 uur een stelletje belhamels de soldatencantine begon te plunderen en er de brand in staken, was de muiterij volkomen. â&#x20AC;&#x2122;t Moet er eenigen tijd een geweldige janboel zijn geweest. De muiters schoten of rameiden met knuppels de boel in elkander. De officieren waren de macht kwijt. Luitenant Vonk zuiverde het kamp van de muiters. Een 2500 man werden het kamp uitgejaagd of vluchtten in alle richtingen.

28 October 1918

Ernstige muiterij in de Harskamp Een soldaat op wacht bij de afgebrande barakken na afloop van de muiterij in de Harskamp (Foto Nederlands Instituut voor Militaire Historie, via Boekje Pienter) >

Een helle gloed aan den

Westelijken avondhemel omstreeks 6 uur, deed Zaterdagavond een fellen brand vermoeden. De plaats waar was aanvankelijk onbekend.

In de Hoofdstraat groepten menschen tezamen, turend en gissend, tot langzamerhand het nieuws de ronde deed: de Harskamp staat in brand, er is muiterij uitgebroken, de soldaten hadden de barakken in brand gestoken.

Naarmate 't later werd, groeide de onrust in het dorp. In de Hoofdstraat schoolde men in dichte drommen bijeen. Er was een atmospheer van iets ernstigs, dat gebeurd was, doch waarvan men den omvang nog niet kende.

Drommen nieuwsgierigen drongen om enkele soldaten, die, per fiets uit de Harskamp gekomen, opzienbarende verhalen deden over een opstand, die in het kamp zou heerschen. Een toeval bracht ons in aanraking met een soldaat, die gejaagd vertelde van muiterij, brandende barakken en geplunderde cantines. Telefonische navraag in Hoenderloo bevestigde dit verhaal. De telefonische verbinding met de Harskamp was verbroken.

Geen kwartier later of we schoten, toen we de nu overvolle Hoofdstraat achter ons hadden, met een flinke vaart per auto de donkeren nacht in, het gebeuren op de verre heide tegemoet. Op de Eendracht al dadelijk het ongewone: een troep van twee honderd man, die, sommigen gepakt en gezakt, anderen blijkbaar zoo weggeloopen, zonder overjas, op hun klompen, dorpswaarts gingen. Even later weer een troep en weer dat ongewone.

Stoppen en ondervragen was één. Het oorspronkelijke verhaal werd in bijzonderheden bevestigd. Muiterij veroorzaakt door onvoldoende eten, cantines geplunderd en in brand gestoken. Kapitein De Vries zou den raad gegeven hebben het veege lijf te bergen, wat ze zich geen tweemaal hadden laten zeggen en nu waren ze dan op weg naar Apeldoorn. Wat er dan verder gebeuren moest? Kwam er niet op aan, als ze dààr maar vandaan waren!

Telkenmale tijdens onze snellen tocht, naar Hoenderloo, verschenen van die groepen in het felle licht van onze lantaarns. Ze schoven voorbij om in de dikke duisternis te verdwijnen. 't Werd zoo een tocht als langs een deel van een leger in aftocht.

Naarmate we voortjakkerden klom onze spanning. Het slapende Hoenderloo voorbij tot in Otterloo, waar enkele hospitaalsoldaten waarschuwden voorzichtig verder te rijden, omdat 't in de directe nabijheid van het kamp onveilig werd.De verhalen, onderweg opgedaan, werden bevestigd. De toestand bleek van dien aard geweest te zijn, dat de minder ernstige zieken

naar Otterloo moesten worden overgebracht en in de school gehuisvest, terwijl de ernstige naar Arnhem waren vervoerd.

Nu voorzichtiger wat vooruit, den nacht weer in. Tot bij een kromming van den weg we de eerste teekenen zagen van den brand. Geen oplaaiende vlammen, doch witte rookkolommen, die, in een breede streep langs de horizon, zich grillig en als witte nevels afteekenden tegen den zwarten nachthemel. 't Was als een verre prairie-brand of een brandend slagveld, ver weg. 't Had iets lugubers in deze inkt-zwarte omgeving, waarin onze lantaarns een fel-lichte streep wierpen en waardoor de duisternis des te dieper werd.

Het lugubere werd nog versterkt door onze latere indrukken. Een gebiedend ,,halt'' en gezwaai van lantaarns brachten onzen wagen tot staan.

Eerst onder geleide van een officier mochten we verder rijden tot aan den ingang van het kamp, bij het wachtlokaal, waar een geweldige drukte heerschte. Commando's, gehinnik van paarden, heen en weer geloop van donkere gestalten, schijnsels van storm- en andere lantaarns, waarin het metaal van bajonetten dof glansde. In het flauwe licht van een olielamp de vage omtrekken van brancards. Op den achtergrond tusschen geboomte opflikkerende vlammen. Nu en dan klikklakten geweerschoten. Je voelde den onrust rondom, in het rumoer, de in het donker verdwijnende gestalten.

Je hoorde, maar zag niets.

Majoor De Bruyn, die, aan het hoofd van een bataljon infanterie uit Milligen, zoo juist ter assistentie was aangekomen, was de eerste officier die ons zeer welwillend te woord stond. Veel kon hij niet vertellen. Alleen dit, dat manschappen in opstand waren gekomen, cantines hadden geplunderd en barakken in brand gestoken, dat het kamp van muiters was gezuiverd en dat nu rondom sterke posten waren uitgezet om de terugkeer van muiters te verhinderen. Strenge consignes waren gegeven, niemand werd er in gelaten.

De geweren waren met scherp geladen. Een verzoek om den kampcommandant te mogen opzoeken, moest hij afwijzen. Voor onze eigen veiligheid. Er werd nog geschoten en licht zou een wat zenuwachtige post ons een kogel kunnen nasturen. Waarom we wijselijk niet verder aandrongen.

Een tweetal vaandrigs, die ooggetuigen waren geweest, deden ons een verhaal van het gebeurde. Reeds geruime tijd heerschte er ontevredenheid onder de manschappen over de slechte cantine-exploitatie, waarover ook de officieren slecht te spreken waren en over te weinig eten. Donderdagavond uitte zich deze ontevredenheid in het tweede bataljon, waarvan manschappen het bureau van den regiments-commandant met steenen bombardeerden. Dank zij een regenbui kwam 't niet tot verdere wanordelijkheden. Vrijdagavond herhaalde zich het verzet. De officierscantine werd bestormd en de inventaris vernield. Zaterdagmorgen werd als gewoonlijk dienst gedaan, doch na het eten kwamen er relletjes, die tegen 4 uur in formeele muiterij oversloegen. Aanvankelijk werden de bevelen niet opgevolgd, men weigerde aardappels te jassen en meer dergelijke. Tot een stelletje belhamels de soldatencantine begon te plunderen en er den brand in staken. Toen was de muiterij volkomen. Op de cantine volgden nog enkele barakken, die eveneens in vlammen opgingen. 't Moet er eenigen tijd een janboel geweest zijn. De muiters schoten of rameiden met

knuppels de boel in elkander. De officieren waren de macht kwijt.

Aan 1en luitenant Vonk gelukte 't ten slotte, bijgenstaan door den 2en luitenant Evers en de vaandrigs Reyenga en Thijssen, een 20-tal manschappen van de voortgezette opleidingsschool bij elkaar te krijgen. Met deze geringe macht is luitenant Vonk er in geslaagd een einde aan de muiterij te maken. Hij gelastte in de lucht te schieten, waarbij de muiters met scherp schoten, gelukkig zonder iemand te treffen - de Drentenaren zijn slechte schutters. Op het meest kritieke moment ging bovendien het electrisch licht uit. Luitenant Vonk zuiverde het kamp van de muiters. Een 2500 man werd het kamp uitgejaagd of vluchtten in alle richtingen, zwierven over de heide, in de richting van Apeldoorn, Ede, Lunteren en Barneveld. De troep hoofdaanleggers ontkwamen over een sloot aan de achterzijde van het kamp. 't Moet eenige oogenblikken als 't ware een veldslag geweest zijn: geschreeuw, fluitende kogels en loeiende vlammen van den brand, die zich allengs uitbreidde. Aan blusschen werd niet gedacht. Onder deze moeilijke omstandigheden werden de zieken in Otterloo in veiligheid gebracht omdat 't zich liet aanzien aanvankelijk, dat het geheele kamp zou worden platgebrand. Gelukkig is 't zoover niet gekomen.

Toen wij ruim negen uur ter plaatse kwamen, was er dan infanterie uit Milligen en artillerie uit Ede en kwamen juist een paar escadrons huzaren uit laatstgenoemde plaats aan. Als spookgestalten, hoog op hun paarden gezeten, gleden ze aan onze auto voorbij.

Kort daarna zijn we weggereden uit het kamp, dat was als een belegerd kamp. De onrust hing er nog van alle kanten. Geloop en geroep, hinneken en trappelen van paarden en hier en daar opvlammen van het vuur en het knetteren van geweerschoten, een bewijs dat 't nog allesbehalve veilig was achter de boomen, waar we het kamp wisten. Toen onze auto voortzoemde, Arnhem tegemoet, hing nog aan den donkere horizont het gordijn van lichte dampen, als van een prairiebrand of van een slagveld....

Na middernacht waren we terug in het rustige Apeldoorn, waar 't dien Zaterdagavond buitengewoon druk en rumoerig was geweest. De hier uit de Harskamp aangekomen soldaten moesten onder dak gebracht worden. Een deel kreeg kwartier bij particulieren, een ander deel op het politiebureau. Op 1 uur 's nachts arriveerde nog een man of 25, die eveneens in het politiebureau huisvesting kregen. Een aantal hunner vertrokken gistermorgen naar het Noorden, doch werden in Zwolle aangehouden.

In den loop van den morgen arriveerden gewapende wielrijders-patrouiles, later versterkt door gewapende marechaussĂŠes, die de weggeloopenen aanhielden. In den namiddag werden zij in massa naar de Harskamp teruggebracht.

In de loop van den morgen deden hier de wildste geruchten de ronde. Er zouden 60 dooden en gewonden zijn en luitenant Vonk zou vermoord zijn geworden. We kunnen al deze geruchten gelukkig tegenspreken.

Integendeel, er zijn gelukkig geen slachtoffers te betreuren, hetgeen is te danken aan het feit, dat de heldhaftige eerste-luitenant Vonk zijn mannen bevel gaf, in de lucht te schieten.

De oproerige Drentenaren waren buitengewoon slechte schutters. Bovendien weigerde, toen de verwarring het grootst was, de motor, die het kamp van

electrisch licht voorziet. Een groot gedeelte der omgeving, waar geen brand woedde, was zoodoende in diepe duisternis gehuld, waardoor het onmogelijk werd, zuiver te schieten. Ware het licht blijven branden, dan zou het aantal slachtoffers waarschijnlijk legio zijn geweest.

Het meerendeel der oproermakers heeft zich, nadat er gevuurd werd, uit de voeten gemaakt door de sloot, die achter het kamp loopt. Tot aan hun schouders waadden zij door het water.

Gisteren brachten we opnieuw een bezoek aan de Harskamp, waar het omstreeks half twee rustig was. Het ging er gemoedelijk toe en niets herinnerde aan de revolutionnaire tooneelen van Zaterdag. In de buitenlucht gebruikten de gerequireerde hulptroepen, zoowel manschappen als officieren, hun middagmaal en majoor De Bruin at met smaak een portie uit de soldatenmenage.

De manschappen, die Zaterdag de vlucht namen, zijn gisteren voor een deel teruggekeerd. Er werden er opgepikt te Amersfoort, Ede en Apeldoorn.

Honderden vluchtelingen hebben de nacht bij particulieren doorgebracht.

Vanmorgen kwam het bevel, dat zij weer naar het kamp terug moesten keeren. Pogingen om van Apeldoorn naar Groningen af te reizen, werden te Zwolle en Assen verijdeld. Hoeveel er te fiets naar het Noorden zijn vertrokken, valt moeilijk te zeggen; hun aantal wordt op honderd geschat.

Natuurlijk is het zeer moeilijk deze op te sporen, hetgeen tot nog toe dan ook niet is gelukt.

Hulp is Zaterdag verleend door een afdeeling van het 1e bataljon 12e regiment infanterie, bestaande uit te Milligen gelegeerde Groningers; het 2e bataljon 11e regiment infanterie onder kapitein Quadekkers uit Ede; een batterij veld-artillerie zonder geschut onder bevel van kapitein jhr. Quarles van Ufford; een sterke wielrijderspatrouille onder bevel van kapitein v.d.

Lely, van het 12e regiment infanterie uit Milligen; een wielrijderspatrouille van 15 marechaussees uit Apeldoorn; uit Arnhem kwamen eenige inspecteurs van politie, 2 Roode Kruis-auto's van de divisie onder den divisie-arts, overste Koster, die echter weer vertrok toen hulp niet noodig bleek. In den nacht van Zaterdag op Zondag bezocht de divisiecommandant, generaal-majoor Kist, met den chef van den staf, overste Palm, het kamp.

Er zijn in totaal vijf barakken afgebrand. Het archief van het kamp is tijdig in veiligheid gebracht. De Harskamp staat onder commando van den kolonel Mazel, die, evenals overste Jeekel en de majoors Blom, Hasselbach en Den Vos, tijdens de onlusten aanwezig waren.

Een ooggetuige deelt aan het M.O. omtrent het transport van gevluchte muiters van Amersfoort naar de Vlasakkers nog het volgende mede: Te Amersfoort wilden de manschappen den trein nemen in de richting Drente, waar het meerendeel hunner woonachtig is. Inmiddels waren op het station Amersfoort maatregelen getroffen o.a. door kennisgeving aan de militaire autoriteiten, zoodat al spoedig een vijftigtal gewapende militairen aanwezig waren om een oogje in het zeil te houden. De trein naar Groningen bood helaas niet voldoende plaats en de spoorweg-ambtenaren te Amersfoort wisten de vluchtelingen tevreden te stellen met het vooruitzicht op een extratrein, die hun gezamenlijk naar Groningen zou vervoeren. Deze toezegging werd met hoera-geroep ontvangen! Nadat de gewone trein aldus ongehinderd

vertrokken was, reed inderdaad de extra-trein voor. De Harskampers stapten vroolijk in en bemerkten niet, dat de locomotief inmiddels omreed om hen niet naar Groningen doch naar.... de Vlasakkers, de groote legerplaats te Amersfoort, te voeren, waar de gefopte haasjes een onverwacht onderdak vonden.

Te Amersfoort had de rebellie aanstekelijk gewerkt. Een aantal mannen van het 1ste regiment (hetzelfde dat in de Harskamp aan 't muiten sloeg) die te Amersfoort vertoefden voor de opleiding, heeft gistermorgen in de infanteriekazerne de keuken bestormd. Ze namen er boter, brood en vleesch weg, en toen sergeant-majoor Wegeling, die juist Zaterdag adjudant-officier van de week was geworden, zich met eenige andere onderofficieren daartegen verzette, werd hij zóó getrapt en geslagen, dat hij zich, deerlijk toegetakeld, onmiddellijk te bed moest begeven. Later op de dag is echter ook te Amersfoort de rust weergekeerd.

Vervolg korte berichten Gehele burgerij verwelkomt Vorstin Bijna een maand na de mislukte ‘revolutie’ van Troelstra (op de foto de aanhankelijkheidsbijeenkomst op het Haagse Malieveld) keerde koningin Wilhelmina terug in Apeldoorn (Anno.nl: Troelstra's 'vergissing') 7 December - De sombere, mistige Decembermorgen kreeg gisteren luister door het rood, wit en blauw, dat al vroeg van talloze gevels deinde. Langs buitenwegen golfde een schier eindelooze stroom feestgangers. Alles zoekt een plaatsje. Zwart zien enkele daken van de menschen en geen raam of er verschijnen meerdere hoofden voor. Daar dondert de trein binnen; Apeldoorn heeft zijn Koningin, zijn Prins en kan zijn vaderlandsliefde uiten. Luid klonk het gejubel op en hoog in de lucht beierden de klokken, die de koninklijke gasten met hun metalen stemmen een welkom toeriepen. Naarmate de stoet voortging zwol de jubel, die voortgolfde over de menschenmassa in de Hoofdstraat, de komst aankondigend, geruime tijd al vòòrdat er ook nog maar iets te zien was in de verte. In het paleis liet H.M. de Koningin het defilé aan zich voorbijgaan; meer nog dan de aubade en langs de straat een warme hulde van bijna de gehele burgerij van Apeldoorn; een eenige kilometers lange optocht van mannen en vrouwen, soldaten, gymnasten, ’n verzameling van ontelbare corporaties, allen met hun vaandels.

1919

Leedigen beerput verpest atmosfeer (Datum onbekend) In ons ,,dorp’’ Apeldoorn, dat zich zoo graag verbeeldt een ,,stad’’ te zijn, heerschen toestanden, die werkelijk middeleeuwsch zijn. Ik meen de ,,amateur’’-leediging van beerputten, die in tijden van lichten maan dagelijksche kost zijn en waarbij de betrokken personen er zich volstrekt niet om bekommeren dat hun buren genoodzaakt zijn gedurende één à twee uren in een walgelijke en vergiftigde atmosfeer te vertoeven, die zelfs in goed gesloten huis en slaapkamers doordringt. Ik ken zelfs buurten, waar de heer des huizes zich persoonlijk midden overdag met dat werk bezig houdt en er niet over denkt dat zijn buren wellicht nog aan tafel zitten. Apeldoorn, met zijn dicht op elkaar gebouwde huizen, is daarvoor niet geschikt. Mej. A.J. van Delden

Vrouwelijk varkentje vermist De Commissaris van Politie te Apeldoorn maakt bekend, dat van een kar, staande op den Arnhemschenweg, ontvreemd of weggeloopen is een jong varkentje van het vrouwelijk geslacht, gemerkt op den rug met een roode streep, heeft een zeer kort staartje. Degenen, die hieromtrent eenige inlichtingen kunnen verstrekken, worden verzocht zich aan het polittioebureau te melden.

De Commissaris der Politie, Bakker

Pleidooi voor rijden zonder licht 12 Juni - De correspondent van het ,,Handelsblad’’ levert een pleidooi voor het rijden zonder licht. In verband met het feit dat wij in Apeldoorn ook de zegeningen van het dwaze ministerieele voorschrift ondervinden, nemen wij er een brokstuk van over: Er is, schrijft de correspondent, den ganschen afgeloopen winter na zonsondergang door verreweg de meeste koetsiers, voerlieden, chauffeurs en fietsers gereden zonder licht. Niet alleen in den tijd waarin zulk rijden geoorloofd was (tusschen eerste en laatste kwartier) maar door alle manen heen. Er zijn nochtans niet méér aanrijdingen geweest dan vroeger. Eer minder.

Doordat men, in ’t donker rijdend, in zijn eigen belang rechts hield en dit dus veel zorgvuldiger werd gedaan dan vroeger. Het voorschrift van verlicht rijden is hinderlijk en gevaarlijk. Want het veroorzaakt den noodeloozen hinder van het telkens weer inrijden tegen min of meer sterke lichten, hetgeen mede door het daarna weer plotseling verdwijnen van zoo’n licht het gezichtsvermogen vermoeit en gevaar voor aanrijding oplevert.

Muzikale rondgang bij vieren Vrede < De Vrede van Versailles wordt getekend (Peace And Diplomacy at the Versailles Conference)

26 Juni - Niettegenstaande de regenbuien heerschte er om 7 gisteravond in de Hoofdstraat een buitengewone drukte, toen het Harmonie-orkest zich, ter gelegenheid van de totstandkoming van de vrede [van Versailles], met vaandel en schelleboomen opstelde voor een rondgang naar de muziektempel in het Oranjepark, waar o.a. de Vredeshymne, voor deze gelegenheid door de heer Gerhars gecomponeerd, werd uitgevoerd. Na het concert vonden eenige jongens het noodig twee vreemdelingen, die zich de vrijheid veroorloofden anders te zijn dan gewoon - dat mag nu eenmaal niet in ons lieve landje - lastig te vallen. Vervolgens keerde het publiek zich tegen de marechaussees, die de sabel trokken.

Dennenrups verwoest bosschen De gestreepte dennenrups (Panolis flammea) (Moths and Butterflies of Europe and North Africa) > 28 Juli - Over de verwoestingen, in de bosschen aangericht door de gestreepte dennenrups (trachia piniperda) kwamen ons zoodanige geruchten ter oore, dat wij een onderzoek hebben ingesteld naar den omvang, welke de plaag op de Veluwe heeft gekregen. Vooral ten westen van de lijn Garderen-Elspeet-Gortel-Epe maken groote stukken, juist het mooiste dennenbosch, een zeer droefgeestigen indruk. Hectare aan hectare is geheel kaal gevreten. Geen naald is er aan de bomen gebleven en al dit hout is voorbestemd te sterven. Thans reeds komt de dennenrups voor in alle bosschen die men aantreft in den vierhoek Apeldoorn, Voorthuizen, Harderwijk, Nunspeet, Epe.

1920

Stropers stelen herten van Z.K.H. 7 Januari - Eenigen tijd geleden importeerde Z.K.H. Prins Hendrik ter veredeling van de herten in de wildbaan van het Kroondomein een zestal zware, drachtige hinden, welke dieren in de nabijheid van Uddel in vrijheid werden gelaten. Hoe keken de jachtopzieners op, toen zij in de laatste week van December de omheining zagen verbroken en bloedsporen met hertenhaar aantoonden dat wilddieven hun slag hadden geslagen; er werden dan ook een tweetal hinden vermist. Nog meer ontsteld en verbaasd keken de jachtopzieners, toen zij op Nieuwjaarsmorgen weder een drietal dezer werkelijk zeer kostbare dieren vermisten.

De gansche omgeving werd afgezocht. Een boer uit Uddel, zekere B., die met paard en wagen door het bosch reed, werd ondervraagd, doch deze wist van niets, niettegenstaande op zijn wagen sporen van bloed werden gevonden. In de schuur van B. ontdekte de

recherche de drie op Oudejaarsavond gestolen herten, schoongemaakt, hangende aan de balken.

Cinema Central ontduikt censuur 4 Februari - Bij gemeentelijke verordening is het bezoek van de bioscooptheaters verboden voor personen beneden de 18 jaar, tenzij de programma’s zijn goedgekeurd door de gemeentelijke keuringscommissie. Om op enkele dagen ook jeugdigen te kunnen toelaten legde de directie der ,,Cinema Central’’, het eenige bioscooptheater in Apeldoorn, op enkele dagen programma’s in, die zelfs de Katholieke censuur zijn gepasseerd. Die konden echter geen genade vinden in de oogen van de Apeldoornsche keuringscommissie. Het gevolg is dat de directie der C.C. nu voorstellingen geeft voor de ,,Cinema Central Vereeniging’’, waarvan elke bezoeker lid moet worden. Dan kunnen alle films vertoond worden, ook voor personen beneden 18 jaar, terwijl de fiscus de 20 pct. belasting op publieke vermakelijkheden niet heffen kan.

B&W schaffen de kermis af 10 April - Met instemming zal het Apeldoornsch publiek in groote meerderheid kennis genomen hebben van het voornemen van Burgemeester en Wethouders om op te treden tegen de vertooning, dat midden in de kom der gemeente een kermis gehouden wordt. De mededeeling van de Burgemeester werd door den Raad met applaus begroet. We hebben de kermis gehad - gelukkig gehàd. De tweedaagsche October-feestelijkheid werd steeds minder een vermakelijkheid en steeds meer een dronkemansdag, totdat de kermissen in het eerste jaar van de mobilisatie een ziektecrisis doormaakten. Maar eenzelfde soort gelegenheid herleefde in de ,,kermissen op besloten terrein’’ met twijfelachtig vermaak, en door de kwasie-beslotenheid aan het toezicht der politie onttrokken. Van harte moet een optreden tegen deze soort vermakelijkheden worden toegejuicht, omdat inderdaad zulk een vertooning niet te tolereeren is.

Drie doden bij aanleg zendmast 24 Juni - Op het terrein nabij Hoog-Buurloo, waar de zendinrichting voor draadlooze telegrafie met Indië in aanbouw is, heeft zich hedenmiddag een ernstig ongeluk voorgedaan.

Vier der zes 210 M. hooge masten zijn thans zonder ongelukken opgetrokken en op het oogenblik is men met de vijfde bezig. Elke mast bestaat uit drie ijzeren stijlen, waartusschen een driehoekige korf de arbeiders naar boven voert. Deze korf wordt door middel van een ijzeren ketting door de passagiers, bijgestaan door menschen op de grond, omhoog getrokken. Ook hedenmiddag ging een korf, waarin acht werklieden, naar boven.

Waarschijnlijk is er een kink in de ophaalketting gekomen. Toen de bak zich op ongeveer 50 M. hoogte bevond brak de ketting plotseling door en stortten de korf en het bovenste deel van de mast naar beneden. De arbeider Tiendenhoeve, uit Apeldoorn afkomstig, slingerde uit de mand en werd boven in de mast dood gedrukt. Twee andere werklieden, Van der Trappe uit Beekbergen en Pansier uit Ochten, kwamen op het hoofd terecht en stierven vrijwel onmiddellijk. De arbeider J. Heck uit Barneveld had ernstige hoofdwonden en een onderbeen was versplinterd. De anderen bleven vrijwel ongedeerd, zoodat ze te voet

huiswaarts konden keeren. Als tragische bijzonderheid melden wij, dat de 27-jarige Pansier de vorige maand in het huwelijk was getreden.

1921

Veel belangstelling voor Jodenzending 3 Februari - De Commissie van de Geref. Kerk voor de zending onder de Joden hield gisteravond een openbare bijeenkomst in het Tempelierenhuis. Er was uit Gereformeerde kringen zeer groote belangstelling. Van hen, voor wie deze bijeenkomst in ’t bijzonder belegd was, was er geen enkele. Door leden van de Israëlietische Gemeente alhier werd voor het gebouw gepost. Dr. J. van Nes van ’s-Gravenhage citeerde Jeremia, Maliachi, Jesaja en Zacharia om aan te toonen dat, waar er sprake is van de Messias, gedoeld wordt op Christus, de Zoon van God. Een groot deel van het huidige Jodendom heeft de Messiasverwachting verarmd. Het moderne Zionisme, met zijn denationaliseerende werking, draagt er eveneens sterk toe bij de Messiasverwachting onder de Joden te verzwakken, zelfs totaal op te heffen.

Deventer helpt bij persproblemen 31 Maart - Gisteravond, juist toen de buiten-editie van ons blad was afgedrukt, ging een der gestypte platen van onze courant los. Het lood, dat tusschen de cylinders kwam, deed de kamraderen als glas afbreken. Van verder drukken kon geen sprake zijn. Wij snellen per auto vliegensvlug naar Deventer en kloppen bij collega’s aan. Het is de firma Kluwer die ons ter zijde staat. En vandaag ziet de Nieuwe Apeldoornsche Courant het levenslicht in de koopstad Deventer. Ook het publiek zijn wij dankbaar. Al werd de telefoon bestookt en waren enkele van de eerste woorden soms onvriendelijk, als men de reden had gehoord was alle onvriendelijkheid verdwenen.

Motorwereld mijdt Apeldoorn 20 April - In de publieke opinie bestaat strijd over een drietal gemeentelijke verordeningen: het tapverbod, de verplichte winkelsluiting en de maximum-snelheid van 15 K.M. voor automobilisten en motorrijwielen. In een gemeente, waar alles gedaan dient te worden om het vreemdelingenverkeer aan te moedigen en te bevorderen, kan men niet alles uitvoeren wat op zichzelf heel wenschelijk is en in abstracto als van goede strekking bepleit kan worden. Vooral de wijze waarop de maximum-snelheid gehandhaafd wordt, is nadelig voor onze gemeente. Apeldoorn heeft in de automobiel- en motorwereld de slechtste reputatie opgebouwd. ,,Al is de bestuurder nog zoo langzaam, de politie-agent verbaliseert hem wel’’, leest men in de sportbladen. De voorjaarsreunie van de Kon. Ned. Motorrijders Vereeniging, die sedert onze heugenis ieder jaar in Apeldoorn gehouden is, vindt nu in Arnhem plaats.

Het is niet te ramen wat zulk een reputatie ons reeds gekost heeft en nog kosten zal. Indien het waar is, wat steeds wordt beweerd, dat geen proces-verbaal volgt indien ’t geen grooter

snelheid dan van 25 K.M. betreft, wat kan er dan tegen zijn om deze snelheid ook te schrijven in de verordening?

Parachutist valt te pletter 8 Augustus - De driedaagsche vliegdemonstraties zijn Zaterdag begonnen met een mislukking. Wegens onvoldoende voorbereiding konden de vliegers niet het luchtruim in en de vele bezoekers keerden teleurgesteld huiswaarts. Ware gisteren, den tweeden dag, ook maar mislukt, dan was althans den velen op emotie belusten toeschouwers het lugubere schouwspel bespaard gebleven van een te pletter vallend mensch. Om ongeveer half negen steeg een der vliegeniers het luchtruim in, vergezeld van den parachutist Berend Hamer, afkomstig uit Twello, die op een hoogte van 1000 M. den sprong zou doen, hangende aan zijn parachute. Hoe â&#x20AC;&#x2122;t gekomen is, zal wel altijd onopgelost blijven. De parachute weigerde zich te ontplooien, zoodat hij van een duizelingwekkende hoogte naar beneden stortte en aan den andere kant van den spoordijk in een korenveld te pletter viel.

1922

Tram stopgezet < De Apeldoornse tram voor het station, ca. 1900.

(Stationweb.nl) 11 Januari - Uit zuinigheidsoverwegingen heeft de Gemeenteraad besloten de tram gedurende de wintermaanden niet te laten loopen. Besloten is, a.s.

Zondagavond het bedrijf stop te zetten. Bij een gedeelte van het publiek heeft dit besluit geen instemming gevonden. Vooral zij, die zich beijveren om het vreemdelingenverkeer te bevorderen, en voorts allen die bij de uitbreiding van Apeldoorn belang hebben, hebben er ernstige bedenking tegen, omdat zij van dit besluit nadeel van de reputatie van onze gemeente duchten.

â&#x20AC;&#x2122;Aanslag kapitalisme op proletariaatâ&#x20AC;&#x2122; 2 Februari - Op een openbare vergadering van de afdeeling Apeldoorn der Communistische Partij heeft de heer Louis de Visser, van Den Haag, gesproken over den aanslag van het kapitalisme op het levenspeil van het proletariaat. Er wordt van alle kanten een aanval gedaan op de levensvoorwaarden door middel van loonsverlaging en arbeidsduurverlenging.

Als argument wordt aangevoerd dat de productie moet worden vergroot, dat de loonen omlaag moeten, omdat anders de concurrentie niet kan worden volgehouden. Er moet komen een eenheidsfront, met als strijdmiddel de groote algemeene werkstaking.

Apeldoorn telt 50.000 inwoners

10 Maart - Onze gemeente heeft thans 50.000 inwoners! Deze blijde incomste was de geboorte van ’n meisje, dat Petronella Dorothea is gedoopt, waarvan hedenmorgen aangifte werd gedaan door den gelukkigen vader. Zij is het achtste kind van een rietmeubelmaker Hendrik van Eijk, gehuisvest in een van de houten noodwoningen aan de Elisabethlaan, ook wel ’t Plankendorp genoemd.

Tram rijdt weer 13 April - Met ingang van Zaterdag 15 dezer wordt de dienst der Gemeentetram hervat.

,,Parel der Veluwe’’ historisch schouwspel 2 Augustus - Het tweedelig filmwerk ,,De Parel der Veluwe’’, dat onder leiding van den directeur van het Cinema Centraal Theater is vervaardigd, voldoet aan alle eischen, welke men kan stellen aan kunst en regie, en aan die der reclame. Zij laat ons de ,,Parel der Veluwe’’ zien in al hare aantrekkelijkheden en schoone verborgenheden. ’t Is een historisch twintigeeuwsch schouwspel, waaraan heel de bevolking heeft medegewerkt.

Lees verder van 1923 tot 1927

Korte berichten uit een eeuw Apeldoornse leven

1923-1927 1923

Drie ontslagen na staking

4 Januari - Aan ons blad zijn de eerste slachtoffers gevallen van het typografenconflict. Aan drie onzer arbeiders is heden medegedeeld, dat ze onherroepelijk als ontslagen worden beschouwd. De typografen hebben zich op een standpunt geplaatst, dat bijna niet te begrijpen is. Wie de aanstichters van deze houding zijn weten we niet, begeren we ook niet te weten, maar later, als alles weer tot kalmte zal zijn teruggekeerd, zullen zij, die de aanleiding zijn geweest dat deze catastrophe in veel gezinnen is gebracht, moeilijke oogenblikken hebben te doorleven, als hun geweten hen tot verantwoording roept.

Hoogst tragisch lot van weduwe 1 Februari - Hedenmorgen is het huisje aan de Oud-Beekbergerweg no. 66, dat bewoond werd dor de Wed. Kraakman, door brand aangetast en geheel vernield. Toen de brandweer ter plaatse verscheen, was ’t niet meer de moeite waard, nog een poging tot blussching te ondernemen. Hoogst tragisch is ‘t, dat de Wed. Kraakman gisteren haar man heeft begraven.

Vandaag staat zij arm en naakt zonder dak boven ’t hoofd op straat.

Nachtegaal laat zich weer hooren 25 April - Niettegenstaande de kille lucht liet zich j.l. Zondagavond de koning der zangvogels, de nachtegaal, voor het eerst weer hooren te Eerbeek. Zeer te hopen is het, dat de gure voorjaarslucht nu ook heel spoedig door zoel en mild lenteweer wordt vervangen.

Leeuwenwelpen in sigarenmagazijn 4 Juni - In de etalage van het sigarenmagazijn ,,Plenty’’ aan de Hoofdstraat liggen in een hok een paar jonge leeuwen. ’t Zijn leeuwenwelpen van ’t circus Althoff, dat zijne tenten op ,,Welgelegen’’ heeft opgeslagen. Ze liggen daar als een levende reclame voor dit circus, waarvoor in dit sigarenmagazijn de voorverkoop van plaatskaarten gevestigd is.

Padvindersschouw op Asselsche heide 18 Augustus - De Asselsche heide, die zich uitstrekt in slechts zeldzaam gestoorde eenzaamheid en majestueuze rust, is gisteren het schouwspel geweest van een troepenschouw van de Nederlandsche padvinderij voor H.M. de Koningin, als huldebetooging ter gelegenheid van haar 25-jarig regeeringsjubileum. ’t Was een prachtig gezicht de troep, met de veelkleurige vlaggen, over de heide te zien aankomen. Toen allen achter de vaandels stonden geschaard, klonk een luid gejuich uit al de jonge sterke kelen op, dat minutenlang aanhield. En met ontbloote hoofden werd door het publiek toegeluisterd toen de beide meest bekende coupletten van Hollands vrome volkszang het Wilhelmus klonken over het wijde veld.

1924

Verschrikkelijk auto-ongeluk 8 Januari - Gisternamiddag reed de heer van Oort, een assuradeur uit Arnhem, met zijn auto in de nabijheid van het Aardhuis op weg naar het Uddelermeer. Door de groote snelheid waarmee hij reed, volgens ooggetuigen wel 60 Ă 70 kilometer, of door de gladheid van den weg, was hij op een gegeven oogenblik het stuur niet meer meester en sloeg de auto over de kop, met het noodlottig gevolg dat de heer v.O de nek brak en de dood onmiddellijk intrad.

Edison wint van Columbia Edison bij de door hem uitgevonden phonogram (ca. 1878), de voorloper van de grammofoon (Recording Technology History)> 13 Februari - Wie nog een oogenblik eraan getwijfeld zou hebben, dat de plaats onzer inwoning niet muzikaal is, heeft zich gisteravond in hotel Bloemink van het tegendeel kunnen overtuigen. Beide zalen waren geheel gevuld met een publiek, dat had te beoordelen of de Edison of Columbiaplaten en instrumenten het beste waren. Het was kenmerkend hoe muisstil het bij sommige nummers in de zaal was, ten blijke dat men volkomen tevreden was met de onberispelijke wedergave van het gebodene. Blijkens de uitspraak van het publiek heeft de Edison het na vergelijking met de Columbia gewonnen, zoowel wat klank als geruischloosheid betreft.

Al te ei-verig 24 Maart - De heer H.J. Biesterbosch, Groeneweg 18, ontdekte dezer dagen in zijn hoenderstapel een jonge Orpington, die haar ei niet kwijt kon. (Dat overkomt niet alleen Orpingtons). Er zat niets anders op, dan het diertje te slachten, waarna men tot de ontdekking kwam dat een reuzenei van niet minder dan 190 gram de oorzaak was van de debacle.

Agent van politie schiet zich in been 6 Mei - Vanmorgen tusschen 7 en 8 uur aan het hoofdbureau van politie begaf de agent van politie H. zich, daar hij zich niet wel gevoelde, naar het privaat. Toen hij de koppel, waaraan o.m. ook zijn dienstpistool bevestigd zit, wilde dicht maken, ging plotseling de revolver af, en trof een schot hem in het been. Onmiddellijke overbrenging naar het Gemeenteziekenhuis werd noodzakelijk geacht.

Lampje ontvreemd 18 Juni - Uit een electrische fietslantaarn, bevestigd aan een rijwiel, dat stond in de rijwielbewaarplaats nabij het badhuis, werd een electrisch gloeilampje ontvreemd.

Fietsplaatje 17 Juli - In ons stukje van gisteren over de zoo geniaal ontworpen belastingplaatjes voor fietsen kwam helaas een al heel zinstorende drukfout voor. Er stond namelijk: ,,Een controlenummer, verder niets’’. Kwam er maar een controlenummer op de blikjes voor, dan zouden we ons niet zoo hebben geërgerd. En we schreven dan ook: ,,Geen controlenummer verder, niets’’.

Wethouder stoort zich aan Wilhelmus 17 September - Hedenmiddag is de derde Nijverheids- en Handelstentoonstelling, die tot en met 22 September in Tivoli gehouden wordt, officieel geopend geworden. Na de redevoeringen werd de eerewijn rondgediend en speelde de muziek het Wilhelmus, dat door alle aanwezigen staande werd aangehoord, behalve dan de aanwezige Wethouder van Openbare Werken van Trigt en familie. Hierna vroeg Weth. Van Trigt het woord, uitte zijn beste wenschen voor de tentoonstelling, maar noemde het een onbeleefdheid tegenover de Sociaal Democraten dat het Wilhelmus werd gespeeld. De heer G. v. d. Boom zei, dat dit gedachteloos had plaatsgehad en niet was gedaan om den Wethouder onaangenaam te zijn.

1925

Loos brandalarm in dichten mist 13 Januari - Gisteravond was de Nieuwstraat, bij den Badhuisweg, in rossen schijn gehuld, die door den mist heel erg onheilspellend aandeed. Geen wonder, dat een der omwonenden naar de telefoon snelde en de politie, mitsgaders de brandweer, alarmeerde. ,,Brand in Tivoli.’’ Een politiebrigade rukte uit, terwijl de brandweer ook al in actie kwam. De brandmeester was zoo verstandig eerst nog even te informeeren. Het bleek dat er op Tivoli een groote lichtreclame van Philips ontstoken was en die gaf zulk een geweldig licht dat….

Enfin, de rest begrijpt men wel.

Meerderheid wil zomertijd houden 19 Maart - Voor ons referendum zijn tot nu toe binnengekomen 5591 biljetten, waarvan 3412 voor het behoud en 2134 voor de afschaffing van den Zomertijd. Aan extraopmerkingen heeft ’t uit den aard der zaak niet ontbroken. Twee waren er vierkant en erg

,,veur’’, hun stem werd echter te niet gedaan door twee anderen die er ,,vierkant tegen’’ waren. Er zijn biljetten met min of meer uitgebreide verhalen. We zullen die onze lezers sparen, alleen maar even het feit constateeren dat het artikel humor weinig gangbaar is.

Belg Hoevenaars Wereldkampioen 22 Augustus - Apeldoorn was vanmorgen vroeg ontwaakt. ’t Was wel een zeer internationaal gezelschap bij de startplaats op de Jachtlaan voor de wereldkampioenschappen wielrennen 1925. Hollandsch, Duitsch, Fransch, Engelsch, Hongaarsch en Deensch klonken door elkaar.

Arabisch hebben we niet gehoord. Prins Hendrik loste om 8.14 het startschot en het peloton reed af. Onze sport-redacteur heeft den geheelen tocht medegemaakt. Bij Woeste Hoeve was een groote belangstelling en te weinig politiemacht, waardoor de belangstelling op het beslissende moment buitengewoon hinderlijk was. Als er nog pl.m. 45 K.M. moet worden afgelegd komt Maas in botsing. Met een bedroefd gezicht staat hij zijn voorwiel te bekijken, dat geheel aan gruizelementen is. Bij de legerplaats Harskamp valt de Engelschman Femme over een hond, maar spoedig is hij weer ter been. De Belgen stappen gezamenlijk af om aan een noodige behoefte te voldoen. Het kost hun weinig moeite het peloton weer te bereiken.

Dan vliegen we de renners achterna de Jachtlaan op. De geheele groep vliegt met miniem verschil op de eindstreep aan. De Belg Hoevenaars gooit zijn wiel als eerste over het witte lint, gevolgd op een kwart wiel door den Franchman Bocher. En daarna onze kranige jongens van den Bergh en van der Aar, die zich dus derde en vierde plaatsen.

Wereldreis op de fiets 8 October - Twee Beekbergensche jongelui, de heeren L. Jacobi en P. Dekkers, gaan dezer dagen per fiets eene wereldreis ondernemen. Zij voeren met zich mee een radiotoestel.

Daartoe zijn beide fietsen met ijzeren stangen aan elkaar verbonden, waarop het toestel is bevestigd. Door het geven van radioconcerten in café’s en hotels en door verkoop van prentbriefkaarten waarop hun portret is afgebeeld, zullen zij trachten in hun onderhoud te voorzien. De tocht gaat naar Duitschland en verschillende andere landen van Europa en vervolgens naar Amerika, Azië, enz.

1926

Overstrooming biedt prachtigen aanblik

< De overstroming van 1926 bij Erichem in de Tielerwaard (Maaswaalweb.nl) 11 Januari - Gisteren trokken honderden en nog eens honderden van uit Apeldoorn naar Deventer, per trein, per rijwiel, enz., zich voegende bij den stroom van belangstellende nieuwsgierigen, die van alle kanten naar de IJselstad waren gekomen om de overstroomingen te zien. ’t Past misschien niet in het kader van den nood, maar de wijde watervlakten rondom de stad, even gerimpeld door een koel briesje onder den blauwen zonne-koepel, boden een prachtigen aanblik. Wanneer er niet de in het water staande huizen geweest waren, waarlangs de bootjes voeren, men zou er toe gekomen zijn alleen het mooie te zien en te vergeten de ellende die er achter ligt, niet verborgen, maar voor iedereen zichtbaar.

Grote opkomst in Groote Kerk verwacht 6 Februari - Met ’t oog op ’t te verwachten groote bezoek aan de morgengodsdienstoefening Zondag in de Groote Kerk, waar herdacht wordt het Zilveren Huwelijksfeest van H.M. Koningin Wilhelmina en Z.K.H. Prins Hendrik, verdient ’t dringend aanbeveeling, dat men zoo eenigszins mogelijk om half tien in het kerkgebouw aanwezig is, zoodat, wanneer om 10 uur de koninklijke familie binnentreedt, het geloop voorbij is en er rust heerscht.

Mond- en klauwzeer kost Piet het leven 29 April - Het mond- en klauwzeer komt sedert enkele weken in eenige stallen te Eerbeek voor. Is het bij de een geëindigd, dan breekt het bij de ander weer uit. ’t Gevolg is geweest dat de Vereenigingsstier Piet, die buiten werking was gesteld, en daardoor te groote kosten aan de leden veroorzaakte, van de hand is gedaan. Het dier, dat ruim 900 pond woog, is geslacht en onder de burgerij ,,uitgepond’’ tegen 70 cts. per pond (zonder bot).

Bewoners willen later verhuizen 19 Augustus - De bewoners van de perceelen Julianastraat 8 en 2e Wormenscheweg 25 hebben verzocht den termijn, waarbinnen deze onbewoonbaar verklaarde woningen moeten zijn ontruimd, met 3 maanden te verlengen, omdat de ontruiming thans valt in den oogsttijd en zij de vruchten in den tuin zouden moeten achterlaten, hetgeen een vrij aanzienlijke schade zou betekenen.

1927

Oude munten in Loenen gevonden

31 Maart - Bij het afgraven van grind op het terrein van den heer A. Boks aan den Reuweg in Loenen vond hedenmorgen den arbeider Geerdink op ’n diepte van ongeveer 30 c.M. een pot met oude munten, totaal 38 stuks, van diverse groottes, w.o. 15 stuks ter grootte van ’n rijksdaalder, vermoedelijk uit de tijd der Bronkhorsters. Enkele dragen jaartallen 1536 en 1568. De munten waren afgedekt door ’n lapje, dat echter bij aanraking grotendeels verloren ging.

Beer ontsnapt in Ugchelen 7 Juli - ’t Schijnt ongelooflijk op dit deel van het ondermaansche: ’n berenjacht. Gisteravond wist uit de ,,C.V. Pelsdieren kweekerij’’ in het Boogaardslaantje te Ugchelen een jonge beer te ontsnappen. Meerdere personen zijn, gewapend, er op uit getrokken het vermetele dier te pakken te krijgen, doch zonder resultaat. Het dier is verdwenen in de Ugchelsche bosschen. Wie weet, ontmoet eersdaags een vreedzame wandelaar het beest. Wel leuk gezelschap.

Christelijke H.B.S. geopend 5 September - Zaterdagmiddag werd, in tegenwoordigheid van talrijke autoriteiten en belangstellenden, de Chr. H.B.S. geopend en had de installatie van directie en leeraren plaats. Precies te drie uur opende de voorzitter, Ds. Luteijn, met gebed. Hij hield een rede naar aanleiding van Markus 6 vers 46-51, waarin medegedeeld wordt hoe Jezus’ discipelen zich pijnigden om hun scheepje temidden van den storm vooruit te brengen. Deze toestand der discipelen, aldus spreker, tekent zoo juist het streven der Ver. Voor Chr. M.O. hier ter plaatse tot voor korten tijd.

Wilhelmina opent ‘haar’ waterleiding 14 November - ,,Hebt dank, Hoogwaardige Vorstinne, Die de waterleiding heeft verzonnen, Opdat wij met verheugde zinnen, Voor ’t laatst gebruiken de oude tonnen.’’ Met een ,,poëtische’’ demonstratie van de vermaledijde oude wijze van water-halen werd Zaterdag Soeren’s waterleiding in gebruik genomen. De heer G. Bloemendaal - een nog krasse 62jarige grijsaard - trad op de Koningin toe en zeide: ,,Majesteit, namens alle ingezetenen breng ik U dank voor de waterleiding die Gij aan Hoog-Soeren geschonken hebt.’’ Hare Majesteit knipte het oranjelint door. En zie, daar spoot uit de geïmproviseerde waterval met geweldige kracht en capaciteit een waterstroom. Vervolgens kreeg de plechtigheid een leutig en huiselijk karakter.

Lees verder van 1928 tot 1932

Korte berichten uit een eeuw Apeldoornse leven

1928-1922 1928

Onwelriekende feestverrassing

30 Januari - Het gebeurde dezer dagen in Klarenbeek, dat het echtpaar H. zijn zilveren bruiloft vierde. Groot was de opzet van dit feest, doch niet iedereen behoorde tot de feestgenooten. Toch gaven de uitgeslootenen blijk van hun medeleven, al was dat op een minder wellevende manier. In het midden der feestvreugde kwam plotseling tot aller ontsteltenis een emmer vol van dat goedje, dat men liever achter op de akker ziet liggen, door den schoorsteen naar beneden, vuil en geur verspreidende onder de feestvierenden.

Buiten gekomen waren de daders nergens te ontdekken.

Nederland-Uruguay 0-2 De menigte volgt het wedstrijdsverloop op de Olympische Spelen in Amsterdam voor het gebouw van de Nieuwe Apeldoornsche Courant (Foto van voorpagina Jubileumboek; dateert van 2 juni 1928) > 31 Mei - Of er belangstelling was gisteravond?

Om voor zeven begon het al te loopen in de Kanaalstraat, voor ons bureau en allengs groeide het aantal. De jongelui vooral drukten hun neuzen tegen de ruiten van directie en administratiekantoor, en voor de wat achteraf staanden las men voor, wat onze bulletins omtrent het verloop van den wedstrijd mededeelden.

Half acht ongeveer: de eerste Jobstijding. Uruguay leidde met 1-0. De teleurstelling onder de wachtenden was duidelijk merkbaar en dadelijk verminderde de belangstelling. Om weer aan te groeien zoo tegen half negen. Toen stonden dichte rijen voor ons gebouw en aan de overzijde van de straat strekte zich een lange file van wielrijders uit. Politie zorgde voor den regelmatigen gang van het verkeer.

Tien voor negenen kwam de tweede Jobstijding. Uruguay had gewonnen met 2-0. Een onzer deed er van het balcon af aan de menigte kond van. Een paar minuten later was de Kanaalstraat zoo goed als verlaten. Men had wellicht niet veel anders verwacht dan een nederlaag, en 2-0 was een eervolle, maar toch... een tikje teleurstelling, nu het verwachte werkelijkheid was geworden, was er toch wel.

Prachtlaantje Uddel offer van verkeer 2 Juni - Het verkeer de Uddelergrintweg, nabij de school te Uddel. is zoo enorm toegenomen, dat verbetering hoogst noodzakelijk is geworden. De laan is veel te smal om het enorm toegenomen auto-verkeer te verwerken. Wanneer twee auto’s aan weerszijden tegelijk den weg inrijden, dan moet er één onherroepelijk terug. Met goedkeuring van H.M. de Koningin is nu besloten tot het opruimen van eene rij bomen. Dit prachtige laantje en het mooie brok natuur ter plaatse wordt daarmee voor goed en volkomen vernietigd. Wij meenen dat er uit naam van het verkeer een zonde staat begaan te worden.

Waratje, de Zomer begint 21 Juni - Vandaag 21 Juni. Officieel begin van den Zomer. Men heeft in de laatste dagen beweerd dat dat op een vergissing berustte, op een overlevering uit een grijs verleden. ’t Ging er wat op lijken. Maar kijk, de zon heeft zich zoo waar bedacht. Vanmorgen is ze gaan schijnen, nu we dit tikken, om half twee, waratje nog. Er zijn zelfs heele flarden blauw aan den hemel.

Borstbeeld voor J.F. Wegener Bij het 25-jarig bestaan van de Nieuwe Apeldoornsche Courant boden commissarissen en personeel directeur J.F. Wegener het borstbeeld aan, dat nog steeds opgesteld staat bij de ingang van het stadskantoor.

14 November - ,,Vieren wij het jubileum van onze courant, wij eeren daarin hoofdzakelijk onzen directeur, die heden voor 25 jaar de N.A.Ct. oprichtte en als directeur, redacteur en colporteur zijn veelomvattende arbeid begon. Wij zijn U dankbaar, dat U wel wilt aanvaarden Uw beeltenis uit graniet, vervaardigd door onzen Apeldoornschen beeldhouwer Puype, opdat Uw naam en beeltenis tot in lengte van dagen voor het nageslacht behouden zal blijven. (Applaus)’’

Bloedspoor in sneeuw raadsel 13 December - ’t Zag er bedenkelijk genoeg uit, vanmorgen, toen we op de redactie kwamen. Een breede streep bloed kleurde de nog vrij smetteloos witte sneeuw felrood. De bloederige streep trok algemeene aandacht. Men kwam naar boven om te vragen wat wij wisten… We bekennen met schaamte: wij wisten niets en weten nog niets. 14 December Het raadsel van het bloedspoor in de sneeuw is opgelost. Een slagersjongen was met een emmer bloed op weg naar het abattoir. Vlak voor ons bureau raakte hij in de knel, met het resultaat dat de inhoud van den emmer de sneeuw rose kleurde.

1929

Barre winterkou 16 Februari - Deze week is het record voor de laagste gemiddelde temperatuur te De Bilt overtroffen. Maandag was de gemiddelde temperatuur 12.9 graad onder nul. Natuurlijk is het aantal gevallen van bevroren waterleidingen in onze gemeente legio. Nu de koude in huis doordringt, is ’t bijna onmogelijk de huizen ijsvrij te houden. Ons zijn gevallen bekend dat het stroomend water in de leiding bevroor. Men is dan aangewezen op z’n buren. Een goede buur is daarbij beter dan een verre vriend. Maar er zijn ook verre buren, die bezwaar maken, dat ze lastig worden gevallen om een emmertje water.

Zeldzaam jubileum

20 April - De heer J. Bakker hoopt 1 Mei a.s. den dag te herdenken, waarop hij 60 jaar op de koperpletterij ,,De Vlijt’’ werkzaam is geweest. Als 15-jarige knaap de fabriek binnen getreden, werkte hij in verschillende afdeelingen, en fungeerde hij de laatste jaren als werkbaas.

Grafkuilen in Ugchelen ontdekt 13 Juni - Te Ugchelen zijn, op het terrein aan den Hoenderloschen weg even voorbij ,,Ugchelens Belang’’, een vijftal graven ontdekt bij het grind-graven. Eerst ziet men een ongeveer 40 c.M. diepe strook zwarte grond en één à twee meter daaronder den bekenden grindgrond van de Veluwe. Op een vijftal plaatsen zijn duidelijk de lijnen van een kuil waar te nemen, waaronder zich een enkele c.M.’s dikke streep grijze grond bevindt. Deze strook bestaat waarschijnlijk uit de asch van lijken. Er zijn ook stukken van urnen gevonden.

Zeppelin boven paleis Het Loo 14 October - Een duizendkoppige menigte, waarvan er velen zich reeds vroeg in den morgen naar het Paleis hadden begeven, heeft het wondermooi schouwspel te zien gekregen.

Precies kwart voor negen heeft de ,,Graf Zeppelin’’ achter de hooge bomen zichtbaar. Toen het majestueuze luchtgevaarte voor het Paleis langs voer, stegen hoera’s, vergezeld van juichkreten en veelvuldig gewuif uit de menschenmassa op. Na tien minuten verdween het luchtschip richting Wageningen.

1930

Gemeente wil Marialust kopen 26 April - Door Burg. En Weth. wordt den Raad voorgesteld ,,Marialust’’ aan te koopen. Naar wij vernemen, hebben drieërlei overwegingen hiertoe geleid. 1e kan door bebouwing de Van der Heijdenlaan aangetrokken worden bij het Prinsenpark; 2e wordt door aankoop gelegenheid geboden voor het aanleggen van een sport- en speelplaats voor de H.B.S.; 3e zou het gebouw kunnen worden ingericht voor het houden der Raadsvergaderingen waardoor in het tegenwoordig gemeentehuis de zoo noodige meerdere ruimte wordt verkregen.

Uddel wordt badplaats 3 Mei - Bij het Uddelermeer wordt dezer dagen een aanvang gemaakt met de bouw van een geheel nieuwe zweminrichting. De koninklijke houtvesterij heeft aan de fabriek ,,Padox’’ den

bouw opgedragen van ongeveer vijf en zeventig badhuisjes met enkele grootere kamers. Het geheel wordt geplaatst op een grooten betonvloer. 1 Juni zal het werk gereed zijn; Uddel mag zich dan met eenig recht noemen de badplaats van de Veluwe.

Verslaggeefster groots gehuldigd 5 Mei - De herdenking van het zilveren jubileum van mevrouw Josephine Lulofs, als muziekverslaggeefster van de Nieuwe Apeldoornsche Courant, zou aanvankelijk alleen in intiemen kring van Directie en Redactie geschieden. Goede vrienden meenden, dat er belangstelling voor verwacht kon worden in breeden kring. Morgenavond zal zingend Apeldoorn zich opmaken om de jubilaresse te huldigen. Was Tivoli twee maal zoo groot, we zouden wellicht nog plaats tekort gekomen zijn, zoo groot is de belangstelling.

Malheur Raadhuisklok 31 Juli - De ingezetenen in de omgeving van ons Raadhuis werden hedenmorgen vier uur in hun nachtrust gestoord, doordat plotseling de klok begon te luiden. Allerlei gedachten gingen door hun slaperig brein: een brand, windhoos, ja zelfs het mobilisatie-spook kwam naar voren. Velen ontmoetten elkaar aan de voordeur, doch het bleek gelukkig slechts een malheur aan de electrische leiding te zijn geweest, waardoor de klok ongeveer tien minuten bimbamde.

Seminarie komt aan Arnhemschen weg 7 November - Het Aartsbisschoppelijk Klein-Seminarie, dat van Culemborg naar hier wordt verplaatst, zal gebouwd worden aan den Arnhemschen weg, nabij de R.K. kerk. Het aangekochte terrein beslaat een oppervlakte van 18 H.A.. Ten Zuiden en ten Westen is het door het rijksboschgebied ingesloten, een sprengengebied met dicht opéén en ruw groeiende boomen, met kronkelende paden en diepe beekjes. De beteekenis van zuidelijk Apeldoorn zal ongetwijfeld belangrijk toenemen. Moge onder Gods zegen en door de krachtige medewerking van allen, die hiertoe worden geroepen, dit ondernemen bespoedigd en vergemakkelijkt worden.

1931

Naar de bollen 27 April - Niettegenstaande het minder aangename weer, was het Zondagmorgen in de vroegte een gezellig verkeer langs de Loolaan in de richting Amersfoortscheweg. Reeds van half zes af passeerden Duitsche auto’s, touringcars, zeswielige autobussen, vol met enthousiaste en beleefd groetende dames en heeren. Dat velen een bezoek aan de

bloembollenstreek hadden gebracht bleek bij de terugkeer. Wij vernamen dat men langs de Loolaan den geheele nacht door tot het krieken van den dag de terugkeerende auto’s hoorde.

Lippen-Negerinnen op expositie Twello De Lippen-Negerinnen (zie 6) maakten een toernee door half Europa (Internationale Kommunikationskulturen) > 8 Mei - In de Land- en Volkenkundige Tentoonstelling welke gedurende Hemelsvaartsdag en 15 en 16 Mei te Twello in den vorm van een echte negerkraal zal plaatsvinden, zullen o.m. een aantal der z.g. Lippen-Negerinnen aanwezig zijn. De vrouwen der Sara-Kaba’s, beducht voor het lot naar de harems te worden versleept, vervormden hun lippen om zich aldus ongeschikt te maken voor den slavenhandel. Het middel om uit handen van andere mannen te blijven werd in haar eigen stam tot sieraad en tot eerste ritus van het huwelijk verheven. Het rekken van de lippen is een proces vanaf de prilste jeugd. Er zijn zelfs houten platen met een doorsnede tot 25 c.M. toe. De Franschen hebben er een einde aan gemaakt. Binnen weinige jaren zal de lippen-negerin uitgestorven zijn.

Nieuwe bus tusschen Apeldoorn en Epe 29 Mei - Gebr. Brummelkamp, autobus-ondernemers op den dienst Apeldoorn-Epe, hebben sinds enkele dagen een nieuwe autobus in dienst gesteld. Het is een type 1931 ,,Chevrolet’’ met een doeltreffend laag en stevig chassis en het nieuwste systeem veering. De motor is een zes-cylinder, zeer soepel en geruischloos loopend en snel optrekkend. Er is plaats voor 20 passagiers, terwijl de zitplaatsen bijna alle vooruitrijdend zijn. Bekleeding, beschildering, ventilatie, dit alles is uitstekend verzorgd, terwijl door het vele glaswerk alle inzittenden een vrij uitzicht hebben.

Eierhal geopend 19 November - Hedenmiddag heeft de burgemeester, in tegenwoordigheid van vele autoriteiten en genoodigden, de eierhal op Welgelegen geopend. Mr. W. Roosmale Nepveu eindigde zijn rede met de wensch dat deze eierhal onder hooger zege mogen strekken tot grootere welvaart van onze gemeente. Hij hoopte dat onze eierhal eens aan den spits van ons land zal komen te staan.

De hal werd tijdens de Tweede Wereldoorlog verwoest.

1932

De Duif uitgebrand 14 Maart - Het heeft Zaterdagavond juist zes uur geslagen als op de bovenste verdieping van het groote manifacturen-magazijn ,,De Duif’’, het bekende pand aan de Hoofdstraat, met zijn trotschen gevel op het gemeenthuis starende, eenige bedienden een brandlucht meenen waar te nemen. Op hetzelfde oogenblik zien zij, tot hun niet geringe ontsteltenis, een rookwolk, waaruit even later reeds een vlam als een vurige tong omhoog schiet. Op het gerucht van den brand vluchtten koopers en personeel ijlings naar buiten, waarbij enige dames het bewustzijn verloren. Met vijftien stralen werd de vlammenzee door de plaatselijke vrijwillige brandweer op drie verschillende plaatsen aangevat, aanvankelijk zonder eenig resultaat. In het bijzonder onderscheidde zich de brandweerman J. Regeling.

De geweldige watermassa’s, die op het vuur geworpen werden, bevroren oogenblikkelijk op de dakpannen en in de goten. Het was ’n hachelijk moment toen Regeling, ten aanschouwe van talrijke nieuwsgierigen, plotseling uitgleed en naar beneden tuimelde, waar hij in de dakgoot bleef liggen. Omstreeks negen uur was de brandweer het vuur meester. De geheele bovenverdieping, alsmede een klein gedeelte der eerste etage, zijn door het vuur verwoest.

De oorzaak van de brand is niet met zekerheid bekend, doch zal vermoedelijk gezocht moeten worden in het achteloos omgaan met een sigaar.

2000 kwartjes nodig voor fontein De ChristenUnie wil de kwartjesfontein in het terug. > 22 Maart - Voor 14 dagen terug is in het Wilhelminapark het monument onthuld ter eere van de nagedachtenis van oud-burgemeester Tuthein Nothenius. Dat niet tot een fontein besloten werd, vond zijn oorzaak in het ontbreken van de noodige finantiën. De gedachte is nu, een fontein in ons mooie Oranjepark te plaatsen, die in 9 stralen het water opspuit. Welk een effect moet dat niet op mooie zomeravonden maken, als welluidende muziek door het geboomte klinkt en het water van een fraai spuitende fontein de atmosfeer verfrischt. De gemeente mag voor zulk een doel op dit oogenblik geen geld beschikbaar stellen. De rest van het bedrag, dat noodig is, bedraagt f 500. Welnu, aan 2000 burgers onzer gemeente doen we de vraag of ieder hunner één kwartje wil offeren.

Schweitzer speelt Bach in Groote Kerk < Albert Schweitzer achter het orgel van de van de kerk in Günsbach, waar zijn vader predikant was (Albert Schweitzer Biographie) 18 Mei - Een bijzonder voorrecht is het geweest Prof. Dr. Albert Schweitzer in de Groote Kerk te hebben mogen hooren! De verschillende artikelen in de couranten hebben ruimschoots aangetoond, wie de mensch Dr. Schweitzer is. Hoe hij zijn leven en geheele persoonlijkheid in dienst stelt tot heil en redding der minst bevoorrechte menschheid. Dat zulk een man ook het

talent bezit, ons te laten genieten en meeleven in zijn kunst, zijn groote liefde voor den grootmeester Bach, stemt tot bijzondere bewondering en waardeering. Met hoeveel innigheid en reinheid klonken de koraalvoorspeelen en koralen, overgenomen door het koor, dat mooi materiaal bezit, maar niet altijd genoeg beheerscht, devoot en bezield klonk.

Lees verder van 1933 tot 1937

Korte berichten uit een eeuw Apeldoornse leven

1933-1938 1933

J.F. Wegener overleden 24 Januari - Zoo is dan eindelijk de slag gevallen. De heer J.F. Wegener, onze Directeur, is niet meer. Zooeven ontvingen wij bericht, dat hij te 4.05 uur is heengegaan, voor goedâ&#x20AC;Ś Dat betekent, dat een man de eeuwige rust is ingegaan, wiens leven, tot in de diepste vezels, samengegroeid was met de Nieuwe Apeldoornsche Courant, tot een schier volmaakte eenheid, welke, menschelijkerwijze gesproken, ondeelbaar was. Wiens leven vol was van plannen voor den gestadigen uitbouw van zijn bedrijf, dat zijn levenswarme belangstelling heeft gehad tot aan zijn laatste oogenblikken, vrijwel tot de laatste ademtocht vlood van zâ&#x20AC;&#x2122;n lippen.

Dwergenstad succes 24 Juni - Op een terrein aan den Orderparkweg is een dwergenstad verrezen. Men vindt er een stadhuis, een kerk, een politiebureau, enz., alles in miniatuur. Men treft er in allerlei

functie een 30-tal van de kleinste wereldburgers aan, terwijl er behalve 20 dwergponnies ook zelfs een dwerg-olifant aanwezig is. Alles is even grappig en aardig om te zien: de kleine vrouwtjes en kereltjes maken parmantig-marcheerend hun opwachting en werken vervolgens hun programma af. Er zijn - volgens de dames dan -- ,,schatten’’ van balletdanseresjes, die met veel charme en gratie hun pasjes maken, en jockey’s ,,om op te eeten’’, maar ook de dwergponnies dwingen ieders sympathie en bewondering af. Vanaf drie uur iederen middag verwachten de vermakelijke dwergjes hun gasten.

King Kong wereldwonder < Beroemde scene uit de film King Kong (Unmuseum.org) 5 Augustus - Nog zelden zijn we onder zoo’n gespannen verwachting naar de bioscoop Minerva gegaan als gisteravond. Nog nooit zagen we iets zoo overweldigend, zoo adembenemend. Kong Kong heet niet voor niets het achtste wereldwonder. In het begin van de film zullen velen, zooals eerlijk gezegd wij ook, haar een beetje lachwekkend vinden. Maar pas op als Kong zich gaat roeren. Meneer vernielt een eiland zoo goed als radicaal en breekt half New York af. Dan zal zelfs een manmet-stalen-zenuwen wel eens recht op z’n stoel gaan zitten.

,,N.S.B. is niet anti-semitisch’’ NSB-leider Antom Mussert wijdde in april 1933 in Volk en Vaderland zelfs ’Enkele woorden tot onze Joodsche leden’ (Museum van de Vaderlandse Geschiedenis) > 9 November - Voor een groot gehoor sprak gisteravond in de Eierhal op Welgelegen de heer O.A.W. Koster uit Geldermalsum, daartoe uitgenoodigd door de plaatselijke afdeeling van de Nationaal Socialistische Beweging. Gij zult allen wel getroffen zijn, zoo ving de heer Koster zijn rede aan, door den groei onzer beweging, die door geen aanvallen op straat of door aanvallen in de pers e.d. kan worden tegengehouden.

Met nadruk betoogde hij dat de N.S.B. niet anti-semitisch is gekleurd. Men vergelijke niet met Duitschland, daar hier te lande het rassenvraagstuk niet bestaat. De bijeenkomst werd besloten met het gezamenlijk zingen van het Wilhelmus, waarbij de aanwezigen staande den N.S.B.-groet brachten. Hierop klonk een luid driewerf ,,Hou-zee’’ voor H.M. de Koningin.

1934

Wielerbaan in Ugchelen

14 April - Morgen zullen de eerste wedstrijden worden gehouden op de wielerbaan ,,Apeldoorn’’, gelegen aan de Hoenderlooschenweg, een paar minuten voorbij de school in Ugchelen. De baan is door de schitterend gelegen bochten bijzonder snel. Tal van renners uit omringende plaatsen hebben het voornemen in Ugchelen hun kwartier op te slaan, terwijl ook de bekende stayers Snoek en De Graaf op de wielerbaan ,,Apeldoorn’’ gaan trainen. Er is plaats voor de stalling van een 3000 rijwielen, terwijl op het ijsbaan-terrein honderden auto’s een veilige bergplaats kunnen vinden. De groote tribune biedt plaats aan ruim 400 toeschouwers.

Zangverrassing 27 Juni - Toen ik Zondagavond omstreeks 10 uur een wandeling door het stille Westenenkerpark maakte, werd mijn oor aangenaam getroffen. Op een bank onder de boomen zaten een stuk of vijf ,,opgeschoten jongens’’ te zingen; geen straatliederen, maar heel aardige melodieën, waarvan enkele meerstemmig, begeleid door een mondorgel, heel aardig door het stille bosch klonken. Dit is mijns inziens beter dan den heelen avond op straat ordinaire straatliedjes te brullen.

Mej. B.

Najaarsveemarkt van start 17 October - Het zal ongetwijfeld de Commissie ter Bevordering van het Veemarktwezen te Apeldoorn tot groote voldoening strekken, dat haar pogingen en ijverige propaganda voor de eerste groote najaarsveemarkt hebben geleid tot groot succes. De temperatuur leent zich niet goed, aldus ving onze burgemeester Jhr. Dr. C.G.C. Quarles van Ufford zijn openingsrede aan, om hierna lang over koetjes en kalfjes te spreken. Reeds in 1835 werd hier ook op Woensdag een najaarsmarkt gehouden. Maar laten we niet te veel oude koeien uit de sloot halen, aldus de burgemeester, maar onze vreugde uitspreken dat thans zooveel veehouders hier aanwezig zijn.

Geen wielrenverslag 29 October - Zaterdagmiddag heeft onze sportredacteur een onaangename ervaring opgedaan. Toen hij zich aan de Wielerbaan in Ugchelen vervoegde, werd hem door den dienstdoenden controleur van de Vermakelijkheidsbelasting de toegang geweigerd, wijl hij niet in het bezit was van een geldig toegangsbewijs. Noch zijn gewone perskaart, noch andere identiteitsbewijzen brachten eenige uitkomst. Wat hem een onverwachten vrijen Zaterdagmiddag bezorgde. De ambtenaar heeft zijn plicht te doen aan de hand van de desbetreffende verordening. Inmiddels is ’t minder prettig gevolg, dat we onzen lezers geen verslag van den wedstrijd kunnen voorzetten.

1935

Onderdak voor agent 16 Maart - De bij het station geposteerde agent van Politie vindt, sinds op het Stationsplein het houten verkeersgebouwtje is verrezen, daarin onderkomen. De Vereen. Voor Vreemdelingenverkeer vraagt voor de beschikbaarstelling van een vertrek voor dezen politiepost een jaarlijkse huurvergoeding van f 50. Burg. en Weth. Stellen den Raad voor, op dit verzoek gunstig te beschikken.

Automatisch bellen met Deventer 1 Mei - Met ingang van 2 Mei wordt een wijziging aangebracht in de afwikkeling van het telefoonverkeer tusschen de beide geautomatiseerde telefoonnetten Apeldoorn en Deventer. Abonné’s van Apeldoorn kunnen de aangeslotenen in Deventer rechtstreeks kiezen - dus zonder gespreksaanvraag en tusschenkomst van de telefoniste - en omgekeerd.

Het kengetal voor Deventer is vastgesteld K 400; dat voor Apeldoorn is K 460; dat voor Diepenveen K 409. Tot nu toe was het automatische telefoonverkeer beperkt tot het zg. locale gedeelte.

Echoput dicht?

De Echoput (Sprookje bij Beleven.org) werd op last van koning Lodewijk Napoleum gegraven, maar is sinds 1977 ontoegankelijk > 6 Mei - Heel gewoontjes kwam eenige dagen geleden het bericht dat de Echoput zou worden gesloten. De wegwerker Bos, die de put exploiteerde, kreeg, zooals dat te doen gebruikelijk is in de ambtelijke wereld, een officiëlen papieren brief van Rijkswaterstaat te Arnhem. Ruim honderd jaar hadden Apeldoorn en de Echoput een oogenschijnlijk onverbrekelijke eenheid gevormd. In de jaren, toen de mensch zich nog tijd en rust gunde en van paard en rijtuig gebruik maakte, werd eerst de Echoput bezocht en dan koffie gedronken ergens op Hoog-Soeren, of men at er pannekoeken. Met het sterk toenemend snelverkeer staat het huis van Bos, net als alle voormalige tolhuizen aan den weg van Apeldoorn naar Amersfoort, sterk in den weg, terwijl de bij de put parkeerende auto’s de veiligheid van het verkeer meermalen bedenkelijk in gevaar brengen. ’t Wil ons zoo voorkomen dat hier een oplossing mogelijk is, welke de belangen van het verkeer en dat van Apeldoorn dient.

Beekbergen protesteert tegen bouwverbod 19 December - Beekbergen is opstandig. Tengevolge van de toepassing van artikel 29 van de Bouwverordening is beroering ontstaan. Dat artikel belet het bouwen aan onverharde wegen. Aangezien er in Beekbergen zeer veel onverharde wegen zijn, is de bouwmogelijkheid er vrijwel uitgeschakeld. Dinsdagavond werd in het hotel ,,Smittenberg’’

een groote protest vergadering gehouden. We behoeven niet uiteen te zetten waarom de gemeentelijke overheid in staat moet zijn om aan de vrijbuiterij in het bouwen een halt toe te roepen. ’t Is niet van belang ontbloot hoe de komende generatie Beekbergen vindt.

Chaotisch volgebouwd, of behoorlijk architectonisch verzorgd, waartoe ook wegen hun deel bijdragen. Moet van Beekbergen over een kwart eeuw getuigd kunnen worden wat nu van Apeldoorn gezegd wordt?

1936

Minder hazen door stroopers 2 Januari - De sport-jagers hebben dit seizoen op de Veluwe slechts weinig hazen kunnen bemachtigen. Zij wijten dit in hoofdzaak aan de sterke concurrentie van de stroopers. Het aantal strikken, dat zij overal vonden, was enorm. De stand der patrijzen was zeer goed. De korhoenders daagden op plaatsen als Uddel met vluchten van wel 50 à 60 stuks op. De jacht op patrijzen, fazanten-hennen en hazen is gisteren gesloten.

Echoput verpacht 2 April - De rentmeester van het Kroondomein zal volgende week Donderdag in Hotel Bloemink den Echoput met het paviljoen, de parkeerplaats en bijbehoorende woning publiek verpachten. In de uitgebreide lijst van voorwaarden is opgenomen dat het publiek den Echoput kan bezichtigen, den echo daarin kan beluisteren en daarbij gebruik van het restaurant en het parkeerterrein kan maken. Des Zondags mag er geen muziek worden gemaakt, terwijl nimmer vermakelijkheden mogen worden georganiseerd. Voor het bezichtigen van den Echoput mag hoogstens 10 cent per persoon worden geheven.

Oudste watermolen wordt gesloopt 28 April - In een der oudste bouwwerken in onze gemeente, de bekende watermolen van Geurts, die als slachtoffer moet vallen voor de rioleringswerken, is thans het breekijzer gezet. De eerste naam van dit gebouw is Monnikhuizermolen en is afkomstig van monniken, die hier omstreeks 1100 à 1200 een klooster bouwden. In de loop der eeuwen is er een watermolen gebouwd en zoo zou op deze plaats voor het eerst van de waterkracht der Veluwsche beken gebruik zijn gemaakt.

Apeldoorn viert verloving Juliana < Het gelukkige paar verloofd. (Nu.nl: Het leven van Juliana in beeld)

9 September - Onder het feestelijk gebeier der kerkklokken - wier klanken gisterenavond om half acht, gedurende een kwartier, de vreugdevolle mare der verloving van onze kroonprinses hebben uitgegalmd - is in Apeldoorn de spontane uiting van medeleven met deze gebeurtenis ingeluid. Tegen half negen trokken uit alle deelen onzer gemeente de muziekcorpsen, begeleid dor fakkeldragers, naar het Oranjepark, waar in allerijl een feestelijke verlichting rond de vijver was aangebracht. Door de aanmarcheerende muziekcorpsen werden feestmarschen en vaderlandsche liederen ten gehoore gebracht en langzaam groeide de menigte tot vele duizenden aan die, niettegenstaande de stroomende regen, de plechtige en feestelijke herdenking tot het einde toe hebben bijgewoond.

1937

Mussert spreekt in de Eierhal 4 Mei - Ruim 1500 belangstellenden vulden gisterenavond de met vlaggen en affiches feestelijk versierde Eierhal, waar ir. A.A. Mussert, algemeen leider der Nat. Soc. Beweging, het woord heeft gevoerd. Met luid ,,houzee'’ werd de heer Mussert bij zijn verschijnen op het podium begroet. Dan is het enkele oogenblikken doodstil. Links van ons gaat plotseling een deur open en gilt een hooge vrouwenstem: ,,Dat nooit!’’ ,,Ik ben niet naar Apeldoorn gekomen om u allen nationaal socialist te maken’’, zijn zijn eerste woorden, waarop een der aanwezigen roept: ,,Dat lukt je ook nooit.’’ Met opgeheven vuist verlaat dan de man de hal.

De rust keert weer.

Slechte verduistering 29 Mei - Dezer dagen is het officieele rapport verschenen over de controle op de verduisteringsmaatregel tijdens de luchtbeschermingsoefeningen bij avond, op 11 Maart jl.

Onze gemeente sloeg geen fraai figuur. Minder goed verduisterd waren: 1. Arnhem, Velp en omgeving (slecht); 2. Apeldoorn en omgeving; 3. De streek om Lichtenvoorde en het dorp zelf.

Doodenvallei op Loenermark 15 October - De Imbosch is bestemd als natuurmonument, dit betekent dus dat de prachtige edelherten, de fazanten, de andere vogel- of diersoorten er beschermd worden. Dit gebied is echter niet afgerasterd, zoodat het talrijke wild over de heide naar de Loenermark kan trekken. Met deze omstandigheid heeft de eigenaar van een der tusschenliggende strooken zijn voordeel gedaan. Op zijn gebied groef hij een soort loopgraaf, evenwijdig aan het malsche strookje grond dat er als een oase voor het wild ligt temidden van het dorre heidelandschap, en voorts een kunstmatig aangelegde betonnen drinkplaats. Op sommige punten bevinden zich gaten, zodat de man, die ongetwijfeld meer zakelijk dan sportief is, de herten, fazanten, patrijzen en korhoenders gemakkelijk onder vuur kan nemen. Een betonnen onderstand, een onderaardsch hol, is door een zware ijzeren deur met hangslot

afgesloten. Het wild kan hier dadelijk worden geslacht en gepekeld, zoodat direct vervoer niet noodzakelijk is.

Reuzensnoek 16 November - Dezen knaap van een snoek verschalkte de heer G. Loois (lid van de Apeld.

Hengelaarsvereeniging) jl. Zondag in den IJssel, ter hoogte van het dorpje Veessen. De roover woog 16 pond.

Lees verder van 1938 tot 1942

Korte berichten uit een eeuw Apeldoornse leven

1938-1942 1938

Busloos tijdperk 3 Januari - Het buslooze tijdperk is voor Apeldoorn begonnen onder omstandigheden, welke al dadelijk het gemis van een algemeen communicatiemiddel in onze gemeente stevig deden gevoelen. Gladde wegen en sneeuwval waren voor wie niet van een taxi gebruik konden maken een handicap, temeer omdat het wielrijden ook geen pretje was. Oorzaak is de arbitrale uitspraak waarbij Gebr. Robart ontheven zijn van verdere exploitatie van de autobusdienst binnen de gemeente Apeldoorn.

Zware mishandeling 25 April - Zaterdagochtend heeft zich op de heide te Kootwijk een geval van ernstige mishandeling afgespeeld, waarvan de bekende grootgrondbezitter Mr. H. Blaupot ten Cate het slachtoffer is geworden. Ter hoogte van het kruispunt der wegen naar Asselt en Kootwijk is hij door den landbouwer H.B. met een greep aangevallen. Zwaargewond is hij naar het R.K. Ziekenhuis St. Liduina overgebracht. Aanleiding was een onbeteekenend incident over een weg, waarover reeds jarenlang verschil van mening bestaat tusschen den landeigenaar en B.. Toen nu Zaterdag twee passeerende ruiters van den weg gebruik wilden maken, maakten de zoons van B. daartegen bezwaar, omdat het land met rogge bezaaid is. De ruiters sloegen daarop een ander pad in. Toevallig was mr. Blaupot ten Cate getuige van het

voorval. ,,Moeten wij nu weer gaan vechten over den weg’’, vroeg hij B.. ,,Dan dadelijk maar’’, antwoordde de in drift ontstoken boer, en liet de greep met zooveel kracht op diens hoofd neerdalen, dat de steel in tweeën brak.

Holbewoner in Beekbergen 4 Juni - Nadat de autoriteiten hem gelastten de door hem bewoonde keet af te breken, heeft de Beekbergenaar Freek Nieuwenhuis, een vrijgezel die van het gebonden buitenleven niets moet hebben, zich teruggetrokken in een drietal onderaardsche appartementen, onder de rook der Pluimveecentrale. Hij leeft hier als een soort natuurmensch met zijn hond.

1939

Overstekend wild 17 Februari - Herhaaldelijk komt het voor, dat automobilisten ’s avonds of ’s nachts plotseling een overstekend hert of ree voor hun auto krijgen. Hedenochtend heeft de A.N.W.B., 300 meter voorbij den hoek Wilslaan-Amersfoortschenweg, het eerste bord geplaatst om automobilisten en motorrijders op het gevaar van overstekend wild attent te maken.

Rumoer stoort concert 19 Augustus - ’t Is een pracht-avond geweest, gisteren in het Oranjepark, waar duizenden naar onze Grenadiers en Jagers, onder directie van Walther Boer, hebben geluisterd. En genoten.… Maar waarom moet dat genot vergald worden door de jongens en meisjes, die tijdens de muziek hun mond maar niet dicht konden houden? Waarom den toevoer tot den fontein niet dichtgedraaid, welke nu, door het ruischende water, zeer hinderlijk was?

Waarom de Kerklaan niet voor doorgaand verkeer afgesloten? Nu reden er auto’s en knalden er motoren, waarvan de bestuurders, onhebbelijk genoeg, voortdurend signalen gaven, om zich een weg door de menigte te kunnen banen.

Schuilgelegenheid plicht 12 September - Iedere burger is verplicht te zorgen voor een schuilgelegenheid, als voorzorg ter afwending van het luchtgevaar, voor de leden van zijn gezin of het personeel dat bij hem in dienst is. Indien het huis een kelder bezit, die voor schuilplaats geschikt te maken is, make men die daarvoor in orde. Anders kan men gebruik maken van een schuilloopgraaf in de tuin. Een andere oplossing is bijv. het inrichten van een ander vertrek, gelijkvloers, of het dekking zoeken bij de buren of anderszins.

55 jaar verslaggever

21 October - Zondag zal het 55 jaar geleden zijn dat de heer W. Jansen voor de eerste maal een bericht afleverde bij de redactie van de ,,Apeldoornsche Courant’’. Op een Zondag in het jaar 1884 reed een paard en wagen het water in. Een kind kwam bij dit ongeval om het leven. Jansen liep ijlings naar den burgemeester die, zoo vroeg in den morgen, niet goed geluimd reageerde. Vervolgens ging de verslaggever-in-spé naar de krant. Tot op heden is hij verslaggever gebleven, vanaf 1903 bij de ,,Nieuwe Apeldoornsche Courant’’. Het 55-jubileum van den heer Jansen, dat samenvalt met diens 70sten geboortedag, zal zeker niet ongemerkt passeeren.

Mededeeling 13 December - Tot dusver hebben we bij de vermelding van geslaagden ook opgenomen bij wie betrokkenen hun opleiding hebben ontvangen. Dat laatste detail zal in den vervolge achterwege blijven, tenzij blijkt dat de leeraar of het instituut, waar de geslaagde zijn opleiding ontving, behoort tot de geregelde adverteerders.

1940

'Onbeteekenend feuilleton' werd wapen tegen 'het z.g. nieuws, dat ons werd opgedrongen' Tijdens de Tweede Wereldoorlog stond de Nieuwe Apeldoornsche Courant onder strenge censuur. De redactie ontving ‘niet ter publicatie’ honderden richtlijnen als ‘Mededeelingen betreffende de censuur mogen niet worden gepubliceerd’ en ’Het is niet meer geoorloofd eenigen aanval te doen op de N.S.B.’. Het Journalistenbesluit van 2 mei 1941 legde de pers echter definitief aan banden.

Vergelijking van de inhoud van de krant met de vorig jaar verschenen kroniek ‘Apeldoorn in de Tweede Wereldoorlog’, samengesteld aan de hand van o.a. dagboekfragmenten, politierapporten en krantenberichten, maakt duidelijk dat vrijwel geen enkel relevant nieuwsfeit de krant heeft ‘gehaald’. Niet alleen oorlogsmisdrijven, zoals de deportatie van patiënten en verplegend personeel van de joodse psychiatrische inrichting Het Apeldoornsche Bosch op 23 januari 1943 naar Auschwitz en Sobibor, bleven onvermeld. De regionale berichtgeving beperkte zich nagenoeg tot vrijgegeven politieberichten, rechtbankverslagen en activiteiten van NBS-functionarissen.

Hoofdredacteur J.C. Rugaart werd in september 1941, zonder enige motivatie, door de Duitse autoriteiten ontslagen. Zowel directeur Jo Wegener als waarnemend hoofdredacteur G. Roede werden diverse malen op het matje geroepen en soms ernstig bedreigd, ‘teneinde een meer positieve houding aan te nemen ten opzichte van de nieuwe orde’. ‘De plagerijen uit Den Haag zijn veel en velerlei geweest’, aldus de directie in een verantwoording na de oorlog. ‘Streven was van de Nieuwe Apeldoornsche Courant datgene te maken wat ze nimmer geworden is: de onbeperkte spreekbuis van een partij, die de propaganda virtuooslijk wist te hanteeren’.

Als gevolg van papiergebrek schrompelde de krant in de loop van de oorlog steeds verder in.

Uiteindelijk, in september 1944, na de mislukte ‘Slag om Arnhem’, resteerde een ‘Mededeelingenblad’, dat enkele malen per week verscheen en naast een overzicht van bonnen voor meestal niet-verkrijgbare artikelen vooral oproepen bevatte van geëvacueerde Arnhemmers, op zoek naar familieleden.

Op 29 september 1944 werd de drukkerij door een verzetsgroep overvallen om te voorkomen dat een oproep van de de Arbeitseinsatz om alle Apeldoornse mannen tussen 17 en 50 jaar voor graafwerk in te kunnen zetten aan het IJsselfront het publiek bereikte. Na een razzia werden de werkkampen in Rees en Elten beruchte namen in de Apeldoornse geschiedenis. Directeur Jo Wegener dook onder.

De drukkerij en kantoren van Wegener in december 1944 door de Duitsers bezet. De redactionele leiding wist een overmaat aan Duitse propaganda te saboteren door binnen het ‘toch al zeer kleine formaat’ nog plaats te winnen voor ‘een zeer onbeteekenend feuilleton’, teneinde ‘het z.g. nieuws, dat ons door de Duitschers werd opgedrongen, tot een minimum te beperken’.

Bij de bevrijding van Apeldoorn op 17 april 1945 werd de krant verboden, zoals in Londen was bepaald voor alle publicaties die na 1 januari 1943 nog verschenen, in afwachting van onderzoek door de Commissie voor de Perszuivering. Op 1 februari 1946 liep de NAC weer van de persen.

Publicatie Op verzoek van hoofdredacteur Gert Selles schreef ik, aan de hand van archiefonderzoek in de oorlogskranten en bij het NIOD, een verhaal over de Nieuwe Apeldoornsche Courant in oorlogstijd.

Daarvoor was ook ruimte geclaimd in de jubileumuitgave. Maar plotseling ‘bedacht’ de chef-stad dat zo’n ‘zwaar verhaal’ eigenlijk niet paste in wat een feestelijke uitgave moest worden. De bijdrage werd geschrapt. Selles wilde kennelijk geen problemen met de directie.

(Niet gepubliceerd) "De moeilijkheden welke we ook in Apeldoorn tegemoet gaan, zullen ongetwijfeld vele zijn en zwaar. Daartegenover kunnen we niet anders doen dan het hoofd koel houden". Dat schreef hoofdredacteur J.C. Rugaart op 10 mei 1940, "met het verre gedreun van voorbijjagende vliegmachines in de ooren".

Wegener: "Opgedrongen nieuws tot minimum beperken"

Journalistenbesluit legde in oorlog krant aan banden De Nieuwe Apeldoornsche Courant werd door de bezettingsautoriteiten onmiddellijk gebruikt ter publicatie van een stroom van verorderingen, geboden en verboden, waaraan de bevolking zich voortaan diende te onderwerpen. De redactie ontving "niet ter publicatie" honderden richtlijnen als "Mededeelingen betreffende de censuur mogen niet worden gepubliceerd" en "Het is niet meer geoorloofd eenigen aanval te doen op de N.S.B.".

De vorig jaar verschenen kroniek "Apeldoorn in de Tweede Wereldoorlog", samengesteld aan de hand van o.a. dagboekfragmenten, politierapporten en krantenberichten, maakt de invloed van de censuur pijnlijk duidelijk. Van de daarin vermelde anti-Duitse rellen, de brandstichting in de synagoge, bombardementen en het neerstorten van honderden militaire vliegtuigen in Apeldoorn en wijde omgeving is in de NAC nauwelijks iets terug te vinden.

Zelfs vrijwel geen enkel relevant nieuwsfeit blijkt de krant te hebben "gehaald". De regionale berichtgeving beperkte zich nagenoeg tot vrijgegeven politieberichten, rechtbankverslagen en activiteiten van NBSfunctionarissen. Overigens maakt de Kroniek duidelijk dat veel Apeldoorners, dankzij Radio Oranje, de illegale pers of de geruchtenmachine, heel goed op de hoogte waren van de dagelijkse gang van zaken.

'Geen inmenging van derden' Op 7 augustus 1940 kon de hoofdredactie het weigeren van een ingezonden brief tegenover het Hoofd Persdienst van de NSB nog ferm motiveren met: "De redactie denkt er niet aan, tenzij zij door hogere bevoegde instantie daar toe gedwongen wordt, een serie ingezonden stukken te aanvaarden waarvan zij niet tevoren in de gelegenheid is gesteld die te beoordelen. De redactie accepteert geen inmenging van derden, wanneer het er om gaat vast te stellen, hoe de krant samengesteld gaat worden".

Het Journalistenbesluit van 2 mei 1941 legde de pers echter definitief aan banden. Een van de bepalingen, een verplicht colofon van medewerkers, "onthult" een paleisrevolutie bij de NAC. In het eerste, van 5 mei, is redacteur-buitenland en raadsverslaggever G. Roede waarnemend hoofdredacteur naast hoofdredacteur Rugaart. Op 7 mei blijkt hij vervangen door redacteur-binnenland en verslaggever C. van der Heyden; "na beklag bij de Nederlandsche en Duitsche persautoriteiten", aldus Roede na de oorlog in een verantwoording van het redactionele beleid voor de Commissie voor de Perszuivering.

De Hauptabteilung Volksaufklärung und Propaganda hield de inhoud van de kranten nauwlettend in de gaten. Regelmatig ontving de redactie een "telefonische reprimande". Soms werd schriftelijk gedreigd met "maatregelen door de Sicherheitspolizei". Ook werd geconcludeerd dat er "goede artikelen

over de Sovjet-oorlog" verschenen. Een groot deel van de inhoud bestond uit "verplichte" kopij, zoals de Wehrmachtsberichten en toespraken van hoge functionarissen. Eigen initiatief was schaars, al vond het Departement van Volksvoorlichting, dat de berichtgeving coĂśrdineerde, dat journalisten, die niet tevens commentaren leverden, "zich degradeeren tot verslaggevers".

'Alles in het teeken van de overwinning der Germaansche wapens' Een van de zeldzame uitzonderingen was een commentaar, ondertekend door "v.d.H.", op 21 juli 1941, toen de Britse introductie van het V-teken door de Duitse propaganda werd aangegrepen om alle bezette gebieden vol te kladden met "V = Victorie want Duitsland wint op alle fronten". "Voor dezen eenen keer krijgen de jongens nu eens de vrijheid om naar hartelust te plakken op hekken en auto"s, op schuttingen en muren, zonder dat zij de kans lopen door een politieagent gegrepen te worden. ( . . . ) Zoo staat alles in het teeken van de overwinning der Germaansche wapens, waarmee de eindstrijd om het zijn of niet meer zijn van een vrij en onbedreigd Europa, gestreden wordt". In de maanden die volgden stond de krant volstrekt in het teken van de V, die dwars door vele foto"s van het Oostfront heen werd geprojecteerd.

Nauwelijks veertien dagen later, op 2 augustus, werd duidelijk waar het enthousiasme van de waarnemend hoofdredacteur op gebaseerd was. In een bijschrift bij een foto van twee heren werd verklaard: "De heer C. van der Heyden, lid van onze redactie, en de heer S.G. Brusse, persfotograaf hier ter plaatse, hebben zich heden aangemeld bij het Nederlandsche Legioen. Zij zullen deel uitmaken van de Propaganda-Kompagnie". Die persdienst van het Oostfront was een onderdeel van de SS. Opmerkelijk in de Kroniek is dat "even na middernacht", ook op 2 augustus, aldus het dagboek van de Apeldoorner W. van Houtum, "enige NSB-ers de Jodenkerk in Apeldoorn in brand steken. ( . . . ) De politie arresteert drie NSB-ers, waaronder twee beruchte van de NAC. Zij worden op bevel van de commissaris van politie weer vrijgelaten". Wie de daders waren is overigens onbekend gebleven.

Hoofdredacteur Rugaart werd eind september 1941, zonder enige motivatie, door de Duitse autoriteiten ontslagen. Zelf veronderstelde hij, in een brief aan voorzitter P.J. van Megchelen van het Verbond van Nederlandse Journalisten, dat "tekort aan positiviteit met betrekking tot de nieuwe orde" de reden was, maar volgens hem zouden de lezers van zijn krant "niet anders dan kopschuw gemaakt worden, wanneer de krant hen overviel met een overdaad van het nieuwe, zoals dat in het Nationaal-socialisme belichaamd is". In de krant werd geen letter aan het ontslag gewijd. In het colofon werd de naam van Rugaart op 27 september zonder enige toelichting vervangen werd door "waarnemend hoofdredacteur C. Roede". Die zou trouwens de hele oorlog "waarnemend" blijven. Want "op last van de Beauftragte des Reichskommissars fĂźr die Provinz Gelderland" moest de vacature worden opengehouden tot de terugkeer van Van der Heyden van het Oostfront. De oud- Apeldoorner werd echter in oktober 1944 benoemd tot hoofdredacteur van De Telegraaf en het Nieuws van de Dag (verzetsblad De Nieuwe Amsterdammer 27-10-1944, pagina 2). In 1948 werd hij, vanwege

zijn publicaties, veroordeeld tot vijf jaar gevangenisstraf en een beroepsverbod van 20 jaar.

'De plagerijen uit Den Haag waren veel en velerlei' Zowel directeur Jo Wegener als waarnemend hoofdredacteur G. Roede werden door de autoriteiten diverse malen op het matje geroepen en soms ernstig bedreigd, "teneinde een meer positieve houding aan te nemen ten opzichte van de nieuwe orde". "De plagerijen uit Den Haag zijn veel en velerlei geweest", aldus de directie in een verantwoording na de oorlog.

"Streven was van de Nieuwe Apeldoornsche Courant datgene te maken wat ze nimmer geworden is: de onbeperkte spreekbuis van een partij, die de propaganda virtuooslijk wist te hanteeren".

Zo werd het opdringen van een NSB-hoofdredacteur voorkomen met het argument dat de "vacature" immers in opdracht van de Duitsers moest worden opengehouden tot de terugkeer van Van der Heyden van het Oostfront, "al zouden wij natuurlijk voor hem nimmer deze plaats beschikbaar stellen". De NSB"er moest echter "aan een baantje worden geholpen" en kreeg een functie als Haags redacteur. Roede wist "op een enkele uitzondering na te voorkomen dat zijn pennevruchten in ons dagblad werden opgenomen". En "al spoedig bleek dat niet-plaatsing door hem in het geheel niet erg werd gevonden, als hij zijn f 250 per maand maar ontving".

In de verantwoording van zijn beleid na de oorlog wijst Roede erop dat hij het overgrote deel van "de stroom van voorschriften, bevelen en aanwijzingen van het Departement van Volksvoorlichting negeerde, in het bijzonder die opdrachten om over verschillende mij niet sympathieke onderwerpen te schrijven. Een enkele maal konden wij er werkelijk niet onderuit". Maar ook: "Anderzijds kreeg ik het aan de stok met felle anti"s, die mij uitmaakten voor N.S.B."er, in het bijzonder als wij weer eens op last van de Duitschers iets moesten publiceeren". Overigens nam Jo Wegener koeltjes afstand van zijn redactie door te stellen "dat bepaalde artikeltjes onze instemming niet hadden. De verantwoording voor hun houding valt geheel op henzelf terug".

Als gevolg van papiergebrek schrompelde de krant in de loop van de oorlog steeds verder in. Uiteindelijk, in september 1944, na de mislukte "Slag om Arnhem", resteerde een "Mededeelingenblad", dat enkele malen per week verscheen en naast een overzicht van bonnen voor meestal niet-verkrijgbare artikelen vooral oproepen bevatte van geĂŤvacueerde Arnhemmers, op zoek naar familieleden.

Op 29 september 1944 werd de drukkerij door een verzetsgroep overvallen, die het zetsel vernietigde van een bericht van de Arbeitseinsatz, waarin alle Apeldoornse mannen tussen 17 en 50 jaar werden opgeroepen zich te melden voor graafwerk aan het IJsselfront. Directeur Jo Wegener dook onder. Na een razzia werden de werkkampen van Rees en Elten beruchte namen in de Apeldoornse geschiedenis.

'Het z.g. nieuws, door de Duitschers opgedrongen, tot minimum beperken'

In de laatste maanden van de oorlog werd het blad weer meer een krant, maar daarbij is het opvallend dat een deel van de toch nog uitermate beperkte ruimte opgeslokt werd door een aantal min of meer nutteloze en onbenullige rubrieken, die het toch al schaarse nieuws nog beperkter maakten.

Het bleek samen te hangen met het feit dat drukkerij en kantoren van Wegener in december 1944 door de Duitsers werden bezet. Zij eisten dat de krant weer dagelijks zou gaan verschijnen. De directie meende echter, aldus zijn verklaring aan de Commissie voor de Perszuivering, er goed aan te doen "het z.g. nieuws, dat ons door de Duitschers werd opgedrongen, tot een minimum te beperken" en saboteerde het bevel, "wijzende op ons papiergebrek, hoewel wij nog wel papier in voorraad hadden". Bovendien wist men binnen het "toch al zeer kleine formaat" nog plaats te winnen voor "een zeer onbeteekenend feuilleton".

De (voorlopig) laatste NAC â&#x20AC;&#x201C; "In Nederland wordt melding gemaakt van gevechten bij Deventer en Meppel" â&#x20AC;&#x201C; kwam uit op 13 april 1945. De bevrijding van Apeldoorn volgde vier dagen later. Een Tijdelijk Persbesluit legde een verschijningsverbod op aan alle kranten en periodieken die na 1 januari 1943 (Het Parool 21-11-1944: 'De leugenpers wordt gezuiverd') onder de bezetter legaal bleven doordraaien.

Veluwsch Dagblad Op 28 april verscheen echter een Veluws Dagblad; volgens de uitleg omdat Apeldoorn verstoken was geraakt van de normale nieuwsvoorziening en het gemeentebestuur behoefte had aan een mededelingenorgaan. De krant stond officieel "los van de Nieuwe Apeldoornsche Courant, waarvan alleen de apparatuur wordt gebruikt om haar het aanzijn te geven".

Achteraf lijkt het er op, dat de verschijning van de nieuwe krant door de directie zorgvuldig was voorbereid. Uitgever, directeur en hoofdredacteur werd J.S. Sybrandy uit Middelburg, die al in de zomer van 1944 door Wegener was benoemd tot na-oorlogs hoofdredacteur, "met ingang van een nader vast te stellen datum, samenvallende met de bevrijding van Apeldoorn", terwijl oud-hoofdredacteur Rugaart de dagelijkse leiding kreeg.

Op 20 mei verscheen het 18e nummer, zonder dat ook maar iets in de inhoud er op wees dat dit voorlopig de laatste Apeldoornse krant zou zijn.

Volgens kroniekschrijver Van Houtum waren alleen nog publicaties toegestaan die in de oorlog illegaal waren verschenen. Hij wond zich erover op dat dit evenmin het geval was met Het Vrije Volk, dat wel mocht uitkomen. "Het Persbesluit is dus door socialisten samengesteld en geeft waarschijnlijk de oude partijstrijd nieuwe adem".

Het onderzoek van de Commissie voor de Perszuivering naar de NAC duurde tot begin 1946. De Politieke Opsporingsdienst kwam daarbij tot de conclusie dat "over J.G.C. Wegener niets ten nadeele bekend is". De Nieuwe Apeldoornsche Courant liep op 1 februari 1946 weer van de persen. De krant blikte daarna vooral vooruit; weg van de tijd dat, zoals voormalig waarnemend hoofdredacteur Roede het had uitgedrukt, "de menschen maar al te zeer in de meening verkeerden, dat alle journalisten ware handlangers waren van de Duitschers of van de Nederlandsche nationaal-socialisten".

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Vervolg nieuwsoverzicht Nederland in oorlog De Duitse inval in Nederland (Slag om de Grebbeberg) > 10 Mei - Wat heel het Nederlandsche volk, op wellicht een kleine uitzondering na, tot de onmogelijkheden achtte te behooren, is sinds vanmorgen vroeg werkelijkheid geworden: Nederland is in staat van oorlog met Duitschland. Bij tientallen zijn Duitsche gevechtsmachines over de grens gekomen en doorgedrongen tot boven Den Haag en Rotterdam. Veel meer kunnen we er op het oogenblik, met het verre gedreun van voorbij jagende vliegmachines in de ooren, niet van zeggen.

De moeilijkheden welke we, ook in Apeldoorn, tegemoet gaan, zullen ongetwijfeld vele zijn en zwaar.

Apeldoorns is veilig 8 Juni - Er loopen blijkbaar in den lande vreemde geruchten over Apeldoorn. Want een Amsterdammer vraagt aan het bureau van de V.V.V. of ‘t hier wel veilig is.Wat de mensch in dezen tijd in de eerste plaats noodig heeft is rust. Waar zou die rust, welke een oase is voor de ziel, beter en meer gevonden kunnen worden dan buiten, in de natuur, in de harmonie van bosch en hei? Beide heeft Apeldoorn in overvloed.

Bleekneusjes naar Ostmark 13 Juli _ Een 80-tal Apeldoornsche bleekneusjes zullen een heerlijken tijd gaan meemaken en versterking van hun gezondheid vinden in de Duitsche Ostmark. Ca. 90% zijn door de goede zorgen van de Nationaal-Soc. Vrouwen-Organisatie ,,geboekt’’. Dit zijn kinderen van alle gezindten, waarvan de ouders begrepen hebben dat dit herstel van de gezondheid hunner kinderen van grooter en blijvender waarde is, dan de onzinnige verhalen, die over dit edelmoedige gebaar van de Rijks-Commissaris Seyss Inquart de ronde doen.

Joods raadslid ontslagen Per 18 december 1940 werden de joodse leden van Provinciale Staten en gemeenteraden door de bezettingsautoriteiten uit hun functie ontheven.

19 December - De raad is vanmorgen ten gemeentehuize in openbare vergadering bijeen gekomen. De agenda bevatte o.m. de behandeling van de begrooting voor 1941. De notulen van de raadsvergadering van 20 November werden zonder bespreking goedgekeurd. De mededeling dat mevrouw H. Hoogstraal-de Haan (s.d.) (zie na tussenkop 'Vrouwen apart?') van haar raadslidmaatschap en eenige andere functies is ontheven, werd voor kennisgeving aangenomen.

1941

Rel in Asselsestraat 5 juni - Ingevolge voorgekomen onregelmatigheden begaan door jeugdige personen, wordt op aanwijzing van hooger gezag, door mij verboden dat jonge mannen, geboren nà 1 januari 1920 en vòòr 31 december 1927, zich tusschen 9 uur des avonds en 6 uur des morgens op de openbare weg bevinden. De maatregel geldt voorlopig van 5 juni tot en met 4 juli 1941. De Loco-Burgemeester D. Gosker.

De aanleiding, een rel in de Asselsestraat, waar op 3 juni een Duitser zwaar gewond raakte tijdens een vechtpartij tussen enkele Duitsers en Nederlanders, werd niet in de krant vermeld.

Nieuwe burgemeester 27 Juni - Het rijkscommissariaat maakt bekend: De Rijkscommissaris voor de bezette Nederlandsche gebieden, rijksminister Seyss Inquart, heeft den burgemeester van deze gemeente, Jhr. Dr. C.G.C. Quarles van Ufford, gepensionneerd. In zijn Verordening 108/40 is Mr. C. den Besten, advocaat en procureur te Utrecht, tot burgemeester van Apeldoorn benoemd.

Marathon-poes 10 September - Een ongeloofelijk staaltje van dierenspeurzin heeft een roode kater, genaamd ,,Tinus’’, geleverd. Het dier is er namelijk in geslaagd, te voet den 130 K.M. langen weg van Apeldoorn naar Den Haag af te leggen. In Mei verhuisde hij met een Haagsche familie naar Apeldoorn. Wie schetst de verbazing der buren, toen dezer dagen ,,Tinus’’ zich in zeer verfomfaaiden toestand weer in de Celsiusstraat vertoonde en zich regelrecht naar zijn vroegere woning begaf, om zich in zijn oude hoekje neer te vlijen.

Rotterdammers zoeken woonruimte

21 October - Opnieuw zoeken vele Rotterdammers, uitgedreven door de Engelsche bombardementen van den laatsten tijd, in deze gemeente en haar omgeving naar een woning. Vooral vrouwen met kinderen, wier man in het buitenland werkt, en ook anderen die voor hun levensonderhoud niet aan Rotterdam gebonden zijn, zoeken naar een woongelegenheid. Het resultaat is meestal gering, want ook hier moet nog steeds met de woonruimte gewoekerd worden.

1942

Gesneuvelde Oostfrontstrijder beledigd 25 Maart - De Apeldoornsche smid en lasser H.C. Wilmink moest Dinsdagmorgen terechtstaan wegens beleediging. Een zwager van den verdachte was gesneuveld aan het Oostfront. Toen de man per post een kennisgeving van het overlijden toegezonden kreeg, liet hij deze terugsturen. De Vrederechter was niet malsch in zijn oordeel. ,,Het is een minderwaardige, noodeloos kwetsende en diep grievende manier van doen!â&#x20AC;&#x2122;â&#x20AC;&#x2122; De officier van Justitie vorderde f 40 boete subs. 40 dagen hechtenis. De rechter sprak den verdachte vrij, omdat de wet voor beleediging een directer contact vereischt, doch achtte hem moreel schuldig aan de allerergste manier om iemand te kwetsen.

Magnesiumpoeder levensgevaarlijk 21 April - Zaterdagmiddag was een 8-tal kinderen in de omgeving van Hoog-Buurlo, nabij Hoenderloo, aan het spelen, toen op een gegeven moment een der kinderen, de 12-jarige J.R., een brandende lucifer in een hoeveelheid poeder wierp, die langs de weg lag. Een geweldige vuurzuil laaide op, waardoor 7 van de kinderen hevige brandwonden opliepen. De toestand der kinderen is uiterst zorgwekkend.

AGOVV geen kampioen 22 Juni - De beslissing is gevallen: A.D.O. is landskampioen. In een wedstrijd, die de onprettigste is geweest van de kampioens-competitie, hebben de Hagenaars hun meerderheid over A.G.O.V.V. getoond en uitgedrukt in een 5-2 zege. Het was een bittere teleurstelling voor de Apeldoorners, die tweemaal de leiding namen. Het viel te betreuren dat A.G.O.V.V. na 23 minuten het zonder de steun van Denner zou moeten stellen, die na een kopduel het veld met een hoofdwonde moest verlaten. A.G.O.V.V. speelde geruimen tijd met

tien man, doch de hoop dat de sympathieke rechtsback zou terugkeeren ging helaas niet in vervulling.

,,Lili Marleen’’ < Lale Andersen (YouTube) Lili Marleen 24 Juni - Voor de hier gestationeerde eenheden der Duitsche Weermacht en vele genoodigden uit Apeldoorn heeft de charmante zangeres-conferenciere Lala Andersen gisteravond een kleinkunstvoorstelling gegeven die klonk als een klok. De radioartiste, die zich vooral met haar vertoning van ,,Lili Marleen’’ een groote populariteit verwierf, ontketende een storm van enthousiasten bijval.

Sint kwam toch…

7 December - Ondanks den oorlog en allerlei vervoersmoeilijkheden heeft Sint Nicolaas Zaterdagmiddag toch persoonlijk onze gemeente bezocht. Per schimmel en vergezeld van Zwarte Piet arriveerde hij aan ,,La Bordelaise’’, waar ongeveer 400 kinderen hem verheugd toezongen. De Streek Apeldoorn van den Nat. Jeugdstorm had dit feest georganiseerd.

Kompaan Brunsveld zeide verheugd te zijn dat te Apeldoorn maar zoo weinig stoute kinderen waren. Dames van de NSVO (Nationaal-Socialistische Vrouwen Organisatie) en meisjes van de Jeugdstorm gingen met ververschingen rond.

Lees verder van 1943 tot 1947

Korte berichten uit een eeuw Apeldoornse leven

1943-1947 1943

Justitie naar Apeldoorn 20 Februari - Wegens de verhuizing van het departement van Justitie van Den Haag naar Apeldoorn zal het departement van 20 t.m. 28 Februari zijn normale werkzaamheden practisch niet kunnen verrichten. Dringend wordt daarom verzocht de briefwisseling met dit departement gedurende dit tijdvak tot het uiterste te beperken. Met ingang van 1 Maart 1943 moet correspondentie worden geadresseerd: ,,aan den secretaris-generaal van het departement van Justitie te Apeldoornâ&#x20AC;&#x2122;â&#x20AC;&#x2122;.

Ridderkruis voor Apeldoorner

Mooijman neemt zijn onderscheiding in ontvangst (Nederlanders in de Waffen SS) >

9 Maart - De Führer heeft het Ridderkruis van het IJzeren Kruis verleend aan SS-Sturmmann van het Vrijwilligerslegioen Nederland Gerardus Mooijmann, die op 13 Februari bij den afweer van hevige vijandelijke aanvallen ten Z. van het Lagodameer met zijn zwaar pantserkanon dertien Sovjetpantserwagens kapot heeft geschoten. Mooijmann werd 23 Sept. 1923 te Apeldoorn geboren als zoon van een melkhandelaar. Zijn ouders hebben geen van beiden de groote militaire successen van hun zoon mogen meemaken.

Trouwzaal verplaatst 19 Mei - Nu het noodzakelijk is gebleken verschillende diensten van de gemeente op andere wijze onder te brengen, hebben hedenmorgen de hoofden van diensten beraadslaagd. Inmiddels is de bovenvoorzaal van de ,,Poort van Kleef’’ als trouwkamer ingericht en vanmorgen werden reeds enkele paartjes in deze gezellige en intieme sfeer in den echt vereenigd.

De aanleiding, de brand in het Gemeentehuis in de nacht van 18 op 19 mei,bleef (nog) onvermeld.

Boschbessenpluk verboden 21 Juni - Ingevolge de inzamelingsbeschikking Boschbessen wordt met ingang van Dinsdag 22 Juni de gemeente Apeldoorn aangewezen als gemeente waar het plukken, vervoeren en afleveren van boschbessen, zonder in het bezit te zijn van een speciale vergunning daartoe, tot nader aankondiging is verboden.

1944

Drankbestrijding zonder drank 7 Januari - Tijdens de drukbezochte bijeenkomst van de Chr. Ver. Voor Drankbestrijding bestreed de heer Joh. A. Zwarts de meening dat in dezen tijd, nu er geen alcohol te verkrijgen is, de drankbestrijdingsvereenigingen geen recht van bestaan meer hebben. Er wordt immers nog altijd wel clandistien gedronken, velen betreuren het schaarsch zijn van den alcohol en het alcoholisme zal bij veranderende omstandigheden terugkeeren.

Lijkschennis in Joods graf 14 April - Vermoedelijk van Zaterdag op Zondag 25 op 26 Maart is op de begraafplaats hoek Kraaienweg-Arnhemscheweg het graf van Samuel Izaak Bouwman, overleden 11 Juli 1939, door een of meer laffe lijkenschenners geopend. Toen de politie ter plaatse een onderzoek instelde, beek, dat

de dader(s) het hoofd van den overledene had(den) meegenomen. Aangezien de overledene een aantal gouden kiezen heeft gehad, kan roof het motief zijn geweest. De plaats van het misdrijf bood een gruwelijke aanblik.

Arnhem wordt ontruimd 25 September - Uiterlijk hedenavond om 20 uur moet Arnhem, op last van de Duitsche autoriteiten, geheel zijn ontruimd. Als vluchtoorden zijn aangewezen: Loenen, Eerbeek, Beekbergen, Hoenderloo, Wenum Wiessel, Uddel, Vaassen, Epe, Heerde en Ermelo en voorts een gedeelte van het eigenlijke Apeldoorn.

Gerucht over herstel stroomvoorziening 18 October - De laatste dagen doen weer geruchten de ronde, als zouden de bewoners van Apeldoorn in de avonduren van 6-8 uur van electrischen stroom zouden worden voorzien. Hoewel we ons dit onder de gegeven omstandigheden niet konden voorstellen hebben we ter bevoegder plaatse geinformeerd. Het antwoord luidde: ,,Geen sprake van, meneer’’. De geruchten-verspreiders zullen voor de zooveelste maal iets anders moeten verzinnen.

Bombardement in Loenen: 35 dooden 14 December - Tengevolge van een geallieerde luchtaanval op zeker punt in onze gemeente, is een hotel zeer zwaar getroffen. In het gebouw bevonden zich naast de bewoners talrijke Arnhemsche geëvacueerden. Er werden 35 dooden uit het puin tevoorschijn gehaald, 28 hiervan waren geëvacueerden.

Bedoeld werd: hotel Boschoord in Loenen. De Britse piloot dacht een militair object in Lochem te bombarderen.

1945

Aardappel-eis 20 Januari - De nood der tijden maakt de menschen op alle gebied zeer vindingrijk. Wat b.v. te zeggen van den eigenaar van één der ijsbanen in deze omgeving, die aan den ingang een bord deed plaatsen met het opschrift: toegang drie aardappelen.

Siertuinen moeten volkstuinen worden 16 Februari - Gezien de voedselpositie verzoeken de burgemeester en de wnd. Productiecommissaris voor den tuinbouw allen particulieren, die thans nog over een siertuin beschikken, welke als regel voor een kleiner of grooter deel - ook voor het huis - uit gazons bestaat, dezen tot een zoo groot

mogelijk oppervlak om te spitten, om ze daarna met aardappelen en/of groenten te bezetten. Aldus kan worden gestreefd naar een volkstuin bij eigen woning, waardoor des te gemakkelijk elk vrij uur aan deze gewassen kan worden besteed.

IJssel gesloten 26 Februari - Wij ontvingen van Duitsche officieele zijde de mededeeling, dat het passeeren van den IJsselovergang voor alle personen, ook voor vrouwen, met ingang van 1 Maart verboden is. Door het ongecontroleerde weghalen van voedsel uit het Oosten van ons land door particulieren geraakte de voedselvoorziening in het geheele land in gevaar.

Veluwsch Dagblad Nadat op 13 april het laatste nummer van de NAC verscheen, omdat de krant na 1 januari 1943 was blijven verschijnen, presenteerde zich op 28 april het Veluwsch Dagblad.

28 April - Een verleden jaar September door onze regering te Londen afgekondigde Persverordening heeft een verschijningsverbod opgelegd op alle couranten en periodieken, welke na 1 Januari 1943 onder den bezetter legaal bleven verschijnen. Ook Apeldoorn geraakte dus op de dag der bevrijding verstoken van haar normale nieuwsvoorziening. Het ,,Veluwsch Dagblad’’ staat los van de ,,Nieuwe Apeldoornsche Courant’’, waarvan alleen de apparatuur wordt gebruikt om haar het aanzijn te geven.

‘Holland is vrij’ 5 Mei - Half negen gisteravond. Flarden geluid uit een grooten luidspreker dringen door tot in onze stille kamer….

We gaan kijken. Een paar wielrijders komen aangesnord: ,,Hoera, hoera. Holland is vrij.

Morgenochtend, om 8 uur, is de capitulatie een feit’’. In het centrum een uitbundige stemming. Voor de ,,Poort van Cleef’’ drommen jonge menschen met honderden Canadeezen samen. In de Hoofdstraat is ’t om 10 uur - wie denkt er aan den spertijd? - even druk als op een vroegen Zaterdagavond voor Mei 1940. Er verschijnen brandende lampions. Waar ze vandaan komen is een raadsel.

Op 22 mei werd het Veluwsch Dagblad weer verboden, omdat alleen nog bladen werden toegelaten die in de oorlog illegaal verschenen.

1946

Op 1 februari 1946 werd het verschijningsverbod voor de Nieuwe Apeldoornsche Courant opgeheven

Het Loo verpleeghuis 4 Februari - De serene hoofsche sfeer in het Paleis Het Loo heeft plaats gemaakt voor een groote drukte en bedrijvigheid. De linker en rechtervleugel, zoo heeft H.M. de Koningin het gewenscht, zal worden ingericht voor verpleging van oud-ondergrondsche werkers, terwijl ook gerepatrieerden uit Ned. Indië hier rust en verpleging zullen genieten. Met deze koninklijke daad blijkt het diepe medeleven der Koningin met de genoemde categorieën van menschen, die rust behoeven na hun zenuwsloopenden illegalen arbeid of de vaak gruwelijke omstandigheden in Indië.

Boschbad ontruimd 16 Maart - Deze week is het interneeringskamp voor politieke gevangenen, dat in het Boschbad ,,Berg en Bosch’’ gevestigd was, opgeheven, in verband met het in orde maken van het Boschbad voor het nieuwe seizoen. De tijdelijke bewoners, ongeveer 300, zijn naar het interneeringskamp in Wezup overgebracht.

Munitiedepot ontploft 4 Juli - Zeer waarschijnlijk door zelfontbranding van kruit of fosfor is gistermiddag, dicht bij het kruispunt Joh. C. Wilslaan-Amersfoortscheweg een munitiebunker in den brand gevlogen. Voor de brandweer was het onmogelijk de brandhaard aan te tasten, want daar was het een heksenketel van ontploffende munitie, waarbij de kogels en scherven alle kanten uitvlogen.

Havik breekt ruiten 26 Augustus - Hedenmorgen is eenige consternatie verwekt op het laboratorium van het radiostation Kootwijk, doordat een havik tegen een der ruiten vloog, dit door de kracht van de botsing deed breken en door het aldus ontstane gat naar binnen vloog. Hierop vloog het dier angstig rond en zocht het een uitweg. De havik vloog hierbij tegen een ander raam, brak dit eveneens en ontkwam zoo naar buiten.

Oudste molen gesloopt 15 November - Gemeentewerklieden beuken hun sloopershamers op de laatste resten van de oudste Nederlandsche papiermolen aan het einde van den Vlijtscheweg aan de Grift, die reeds lang in bouwvallige staat verkeerde. In April 1945 droegen een paar granaten ’t hunne bij tot den ondergang.

1947

Grift verdwijnt 11 Juni - Aan de zijkant van Kreymborgs kledingmagazijnen, tuissen Hoofdstraat en Stationsstraat, is men bezig met een dragline onze beruchte Grift, in de volksmond beter bekend als onze ,,Schöne blaue Donau’’, uit te diepen, waarna deze ,,mooie’’ beek, met zijn kleurenrijke water en zijn geuren, uiteindelijk geheel zal verdwijnen, wanneer rioleringsbuizen zijn gelegd en een bolwerk van beton de overkluizing heeft voltooid.

Huisvuil in emmers < Intussen zijn (de nog resterende) vuilnisemmers een nieuw leven begonnen. (www.hollandscheveld.nl)

15 Juli - Men kent het straatbeeld van onze Ophaaldienst van de Gemeentelijke Reiniging. Een auto rijdt door straat of laan. Een paar mannen, schootsvel voor en soms met handschoenen aan, halen de emmer, of bak, met huisvuil weg en storten de inhoud in de wagen. Bepaald hygiënisch is ’t niet. Tot de maatregelen voor de verbetering en de modernisering van de huisvuilophaaldienst behoort het aanschaffen van zogenaamde roltrommelwagens. Daarbij behoort een speciaal soort vuilnisemmer, ingericht voor stofvrije belading van de wagens. De gemeente kan thans 3500 van deze emmers aankopen voor de prijs van f 4,50 per stuk.

Sexschool in Barneveld 23 Augustus - De Vereniging van Broederijen en Pluimveefokbedrijven in Nederland heeft te Barneveld een Sex-school opgericht. Dat maakte de voorzitter, de heer A.M. van Steenbergen, bekend tijdens de algemene ledenvergadering in ,,de Poort van Kleef’’. De Japanse sexers, die dit voor 1940 deden, zijn weg en wij begeren deze ook niet terug, aldus de voorzitter. Er is toen contact gezocht met de International Chick Sexing Association in Amerika, die de heer Saiki naar Holland zond als leermeester. Na gehouden examen kon aan 10 van de 14 leerlingen het Diploma A worden uitgereikt.

Weer een bunzing in de val 25 November - De heer Kapelle aan de Brinklaan was zo gelukkig dezer dagen in een val een bijzonder grote bunzing te vangen. Dit is de vijfde bunzing die de heer Kapelle dit jaar ving. Het vorige jaar bracht hij het maar tot drie.

Lees verder van 1948 tot 1952

Korte berichten uit een eeuw Apeldoornse leven

1948-1952 1948

Bunker van < 6 1/4 open De toegang tot de bunker van SeyssInquart (Oud-Apeldoorn: Loolaan) > 24 Maart - De burgemeester is bereid gevonden op Zaterdagmiddag 17 April, Apeldoorns bevrijdingsdatum, de commando-bunker van wijlen dr. Seyss Inquart, aan de Loolaan 54, officieel te openen. De bunker zal geheel zoals tijdens de Duitse bezetting zijn ingericht, toen dr. Seyss Inquart met zijn staf er schuilplaats koos als er vanuit de lucht gevaren dreigden.

Beukenallee geveld

14 Mei - Vanwege het Kroondomein is men sinds enige tijd doende de prachtige beuken langs de spoorlijn tussen de Loolaan en de Soerenseweg te vellen. In de laatste oorlogsdagen hadden deze beuken, die met ere hun 120-jarige ouderdom torsten, het zwaar te verantwoorden door het granaatvuur dat op het kruispunt bij de Gedenknaald werd onderhouden. Dadelijk na de bevrijding zijn de zwaarst getroffen bomen omgehakt. Tal van andere bleken echter ook zoveel te hebben geleden, dat zij ten dode waren opgeschreven.

De 85 duizendste 28 Mei - Naar thans blijkt, bereikte de gemeente Apeldoorn op Donderdag van de vorige week het 85 duizendste inwonertal, met de geboorte van Alberta van Maneen, dochter van Evert Jacob van Manen en Alberta Pannekoek, Mercuriuslaan 34.

Wild voetballen wordt aanfluiting 15 Juli - Het wilde voetbal heeft in Apeldoorn grote afmetingen aangenomen. De oorspronkelijke bedoeling, n.l. het spelen van genoeglijke wedstrijden tussen elftallen uit verschillende bedrijven, is tot een aanfluiting geworden. Het is veel meer het botvieren van haat van de ene firma tegen de andere. De Apeldoornse Voetbalfederatie heeft twee belangrijke besluiten genomen om de excessen te beteugelen. Het eerste omvat een verbod aan de z.g. top-spelers, dus degenen die in het eerste elftal van een voetbalclub uitkomen, te spelen in een bedrijfsvoetbal-elftal. Het tweede is, dat een speler, die als lid van zijn vereniging bedankt omdat het hem verboden is aan bedrijfsvoetbal deel te nemen, door geen enkele andere voetbalvereniging zal worden geaccepteerd.

Wilhelmina terug in Het Loo 13 September - H.K.H. Prinses Wilhelmina heeft zich Zaterdagmiddag, ter gelegenheid van Haar vestiging op het paleis Het Loo, een betoging van trouw en aanhankelijkheid van Haar personeel en de pachters, verbonden aan Het Loo en aanhorigheden, alsmede de gepensioneerden uit Haar dienst, laten welgevallen. De gezondheidstoestand van H.K.H. liet een huldiging in groter verband niet toe.

1949

Alle klokken luiden op Zaterdagavond 19 April - Voor de eerste maal hebben Zaterdagavond alle Apeldoornse kerkklokken gezamenlijk de Zondag ingeluid, zoals voortaan iedere Zaterdagavond het geval zal zijn. De initiatiefnemer heeft eer van zijn werk: zelfs de Radionieuwsdienst maakte melding van dit navolgenswaardig voorbeeld van harmonieuze samenwerking

Wildwest op Loolaan

17 Augustus - In het moderne natriumlicht van de Loolaanlampen heeft zich Maandagavond een echt ouderwetse wild-westfilm afgespeeld: een ontvoering met fikse kloppartijen alles wat daar bij hoort. Vacantiegasten zagen uit de Bosweg een paartje naderen. Vrijwel op hetzelfde moment kwam van richting Gedenknaald met flinke vaart een veevervoerswagen uit Uddel aangereden. Met hevig remmengeknars stopte de vrachtwagen plotseling naast de beide jongelui. Uit de wagen sprongen zes à zeven mannen, die de verblufte jongeman ongenadig afrosten. Het luide om hulp roepende meisje werd in de vrachtwagen geworpen en de auto schoot vooruit richting dorp. De jongeman vertelde ons dat het 23-jarig meisje a.s. Maandag het ja-woord zou geven en dat haar ouders tegen hun huwelijk waren. De ,,gangsters’’ werden door de politie aangehouden. Het geschaakte bruidje is nog in de macht van de Uddelnaars.

‘Vriend was bedrieger’ 22 Augustus - De familie van het meisje doet het volgende weten: ,,Het betrof hier de nauwelijks meerderjarige dochter van een ouderpaar te Uddel, dat het ten zeerste verdroot dat zijn kind trouwplannen had met een man, wiens antecedenten hun weinig bevielen.

Behalve dat de echtvriend-in-spé zich voor jeugdiger dan hij was had uitgegeven, had hij verzwegen reeds tweemaal getrouwd te zijn geweest en ook eenmaal gescheiden. De maat der ergernis liep over toen de ouders hoorden dat ’t meisje haar betrekking als dienstbode had opgegeven en bij haar toekomstige echtgenoot in was getrokken. Buurtgenoten staken hun hoofden bij elkaar. Voor de ogen van haar verblufte vriend werd het meisje in de vrachtwagen getild. De wederspannige jongedame was niet erg ingenomen met de gang van zaken, maar de ouders hadden hun zin: hun kind was weer in veilige haven.’’

Gevonden voorwerpen 26 September - Dezer dagen werd op de Loenenseweg, ter hoogte van de ,,Vrijenberg’’, een koppel schapen onbeheerd aangetroffen. Op de Loenermark vond de politie de 78 jaar oude scheper, Van Dijk uit Eerbeek, met z’n hond. De oude baas vertelde dat z’n kudde bezoek had gehad van een paar wilde varkens. Hij was er op uitgegaan om de knorrende bezoekers te verjagen. Toen hij terugkwam was een koppel schapen zoek. Een schaap loopt niet in zeven sloten tegelijk, dacht Van Dijk, en hij was op één oor gaan liggen. Eén schaap had een ietwat vreemd ding om de nek. Helemaal niet vreemd, vond Van Dijk. Z’n sokken waren nat en die moesten drogen. Daarom had hij een schapennek maar als drooglijn gebruikt.

1950

Kreymborg en De Bijenkorf rokende puinhopen door catastrophale brand 20 Mei - Gisteravond, toen Apeldoorn zich nagenoeg ter ruste had begeven, is onze gemeente in het hart van de stad getroffen door een catastrofale brand, welke twee der grootste zakenpanden, sieraden van de Apeldoornse middenstand, Kreymborg en de Bijenkorf, in enkele uren van rijk voorziene, moderne kledingmagazijnen heeft veranderd in rokende puinhopen. Van elf tot twee uur heeft de Apeldoornse brandweer met groot materieel, weldra geassisteerd door de brandweren van De Eendracht, Ugchelen, Beekbergen, Arnhem en Deventer, een ring van dertig stralen om het complex winkels en huizen tussen de Beekstraat en de Kanaalstraat gelegd en duizenden kubieke meters water gestort in een verzengende, hoog oplaaiende en brullende vuurhaard, waarbij bijna tweehonderd brandweermensen met drie ladderwagens hun uiterste krachten inspanden.

Brug Deventerstraat electrisch omhoog 17 Juni - De electrificatie van het beweegmechanisme van de Deventerbrug is gereedgekomen. Het wachten voor de open brug, als er een motorboot of stoomboot door de brugopening vaart, is nu tot circa vier minuten teruggebracht. EĂŠn druk op een van de vele knoppen in het lichte brugwachtershuis en het zware brugdek suist omhoog.

Geruisloos, in veertig seconden. Het schip vaart er door. Weer een druk op een knop en het bruggedek gaat omlaag. Ook het op- en neergaan van de afsluitbomen geschiedt electrisch.

Nieuwe schietbaan 11 Juli - Sedert enkele dagen heeft het garnizoen een nieuwe schietbaan in gebruik, waarvan men de ingang vindt een paar honderd meter voorbij de Postweg, waar de Asselsestraat zandweg wordt. Een grote oppervlakte bosterrein is hierdoor onveilig geworden. Het is dringend noodzakelijk dat vooral kinderen die bosbessen gaan plukken of vacantiegangers die ter plaatse onbekend zijn worden gewaarschuwd. Rondom de gehele onveilige zone zijn waarschuwingsborden geplaatst, die van een rode vlag zijn voorzien wanneer er geschoten wordt. Aangezien evenwel deze borden vanaf de Asselsestraat niet zichtbaar zijn, is oppassen dubbel geboden.

Succesvolle emigrant 23 December - Dezer dagen is de Klarenbeekse boerenzoon Theo Gijsbers, die in Juni 1948 met zijn broer Antoon naar Canada emigreerde, voor een paar maanden teruggekeerd in zijn ouderlijk huis te Klarenbeek. Maanden achtereen werkte Theo niet minder dan 16 uur per dag op een steenfabriek, waar hij het zwaarste werk deed, omdat dit het beste werd betaald. Maar dit harde werken werd rijkelijk beloond, zodat er veel geld overgespaard kon worden om een eigen bedrijf te kopen. In het begin van 1950 kochten zij een boerderij met een oppervlakte van 50 ha.

1951

Ontploffing bij Sparta 15 Februari - In de nieuwe afdeling van de Spartafabrieken aan de Waterloseweg heeft zich in de afgelopen nacht een hevige explosie voorgedaan. De heer Visser van de Blekersweg verklaarde een dreunende slag te hebben gehoord en daarna te hebben gezien hoe een hoge vuurzuil overging in een gele gloed. Een bouwsel van vijf bij twintig meter werd volledig verwoest. Persoonlijke ongevallen hebben zich niet voorgedaan. Onderzoek wees uit dat de ontploffing niet onwaarschijnlijk is veroorzaakt door acetyleengas, dat uit een cylinder ontsnapt was.

Ambonezen naar Teuge 4 Mei - Morgen, Zaterdag, komen 23 Ambonese gezinnen aan in het kamp op Teuge, waar dan 400 mensen wonen. Een ongezochte gelegenheid om te herinneren aan de collecte en inzameling van speelgoederen enz. ten behoeve van de Ambonezen. Men geve…. Er zijn nog collectanten nodig. Hoe meer collectanten, hoe groter omzet. Men kan zich alsnog opgeven bij het secretariaat van de stichting ,,Door de eeuwen trouw’’.

Trein rijdt electrisch 18 Mei - Heren in deftige, zwarte jacquets, hoge hoeden en witte handschoenen, dames in lange jurken en brede hoepelrokken, met breedgerande, flatteuze hoeden op het hoofd. Dat was de aanblik die het station Apeldoorn in 1876 bood, toen de eerste trein hier binnen kwam. Nu, 75 jaar later, beleeft Apeldoorn weer zo’n heuglijke dag. De dag, waarop eindelijk de lijn Amersfoort-Enschede volledig geëlectrificeerd is. Ongetwijfeld zal deze nieuwe verbinding in sterke mate bijdragen tot de verdere ontwikkeling en bloei van Apeldoorn.

Eerste tv-uitzending 3 October - Meer dan honderd Apeldoorners konden gisteren de eerste Nederlandse televisieuitzending volgen. De firma A.M. Jansen aan de Arnhemseweg had drie toestellen geplaatst in café Bannink, heel dicht bij de grote antenne van dit radiobedrijf. De televisie moet niet ons, maar wij moeten de televisie beheersen, was de waarschuwing van mr. Cals en prof. Kors voor ons allen, ,,die pas kwamen kijken’’. Alles wat in het beeld kwam hebben we met onverholen belangstelling gevolgd.

1953

Misère aan overweg 1 Maart - De overweg in de Arnhemseweg is een bron van misère. Wij hoorden van de stationschef tot onze verbazing dat de bomen daar per dag… ruim 200 maal dicht gaan! Er passeren alleen al 132 treinen van de vaste dienstregeling, goederentreinen inbegrepen.

Hoe ondankbaar de functie van seinhuiswachter is hebben we zelf kunnen constateren.

Zelden of nooit kan hij de bomen normaal doen neer gaan; altijd zijn er vluggelingen die, gebogen over het stuur van hun fiets, of plotseling rennende als een haas, het gevaar van een klap te krijgen trotseren.

Apeldoorn Roept U 23 Juni - ,,Dames en heren, de veertienduizendste bezoeker bevindt zich momenteel op de beurs’’, zo klonk Zaterdagavond voor de laatste maal de stem van de omroepster door de hallen van de Handels- en Industriebeurs ,,Apeldoorn Roept U’’, toen nog slechts enkele minuten scheidden van het officiële sluitingsuur. Kort daarop sprak de voorzitter, de heer Spijkerman, zijn voldoening uit over de gunstige resultaten. We wisten natuurlijk al lang, dat Apeldoorn in zijn winkels voor geen enkele plaats behoeft onder te doen. De beurs, aan het Griftplein, heeft die wetenschap nog eens bevestigd. De standhouders gaven een uitnemend beeld van de Apeldoornse middenstand.

Veemarkt in gevaar 11 October - Het is met de wekelijkse veemarkt in Apeldoorn slecht gesteld. Het beestengedoetje, waarop men nog steeds elke Woensdag de naam veemarkt moet toepassen, bestaat in de regel uit één of twee B-koeien, een paar ,,muiters’’ (wrakken van koeien), twee of drie nuchtere kalveren en een enkele pink. Dit kwijnend voortbestaan van wat eens toch een flinke markt mocht heten, is voor burgemeester en wethouders reeds aanleiding geweest sluiting te overwegen. Een actieve commissie van particulieren wil een laatste krachtdadige poging doen de markt tot nieuw leven te brengen.

Zelfwasserij geopend 27 October - De heer Chr. Meijer heeft aan zijn wasserijbedrijf aan de Waterloseweg een zelfwasserij toegevoegd, welke Zaterdagmiddag onder grote belangstelling van de plaatselijke wasserij-industrieëlen en vrouwenverenigingen geopend werd. De nieuwe afdeling bestaat uit drie cabines met de meest moderne wasmachines, waarin men door een rond raampje het gehele wasproces kan volgen, bovendien in elke cabine een waskuip, emmers, een fonteintje met warm en koud water. In een uur tijds kan 12 kg goed worden gewassen. Tenslotte kan men de was in een centrifuge drogen.

Lees verder van 1953 tot 1957

Korte berichten uit een eeuw Apeldoornse leven

1953-1957 1953

Vrees voor cycloon 9 Juni - Er gaan geruchten door Apeldoorn. Met de meeste stelligheid wordt de voorspelling van ernstige rampen doorverteld. Dezer dagen kwam iemand op een bankinstelling zijn geld opvragen om het naar een andere plaats over te brengen. Want aanstaande Donderdag zou er een hittegolf beginnen. Daaruit ontstaat een cycloon. Deze begint onder Millingen, komt over de Amersfoortseweg naar Apeldoorn, neemt precies de route van de Loolaan, buigt af over de Deventerstraat en zal zich boven Deventer uitstorten. Men beweert dat het van een helderziende is, die de stormramp op 1 Februari ook zou hebben voorspeld.

Banaan verleidt aap 22 October - Gisteren is Kees, de ontsnapte aap uit het Dierenpark van de heer Put, weer gevangen en naar zijn verblijfplaats aan de Zwolseweg teruggebracht. Voor de tweede keer in de wereldgeschiedenis werd een vrucht, aangeboden door een vriendelijke vrouwenhand, de man noodlottig. In die vrucht, een banaan, was nl. een slaapmiddel gedaan en Kees, hongerig na een week zwerven van boom tot boom, kon de verleiding niet weerstaan. Na het nuttigen van de vrucht werd hij door slaap overmand en tuimelde hij slaapdronken uit een boom.

Eierhal heropend

2 November - De na zorgvuldige voorbereidingen weer in het leven geroepen Eiermarkt heeft heden, op de eerste dag, de verwachtingen verre overtroffen. In de voormalige V.A.D.garage achter de Boerenleenbank waren hedenmorgen omstreeks 9 uur reeds 150.000 eieren aangevoerd en onafgebroken rolde de stroom van wagens met eieren nog voort. Bij de officiële opening herinnerde burgemeester A.L. des Tombe aan de verwoesting van de tempel van Salomo, die door Nehemia werd herbouwd. Bij de plechtige inwijding heerste er vreugde, doch ook droefheid, want het nieuwe gebouw was niet zo fraai als het oude.

Woningnood zeer groot 14 November - De woningnood is ontstellend groot in onze gemeente. Het ontstellende daarbij is, dat het woningtekort jaarlijks toeneemt, doordat het bouwvolume bij lange na niet voldoende is om in de behoefte, ontstaan door de toeneming van de bevolking, te voorzien. Dan spreken we nog niet eens over het inhalen van het bestaande tekort en de vervanging van krotwoningen. In 1945 bedroeg het woningtekort voor Apeldoorn 900. Onze gemeente telde toen 79.000 inwoners. Dit aantal steeg tot op heden tot bijna 93.000. Het woningtekort bedraagt thans 2600.

1954

Windhoos in Loenensebos 8 Januari -Naar eerst thans bekend is geworden, is het Loenensebos Zondag jl. ernstig door een windhoos geteisterd. Het moet om ongeveer 1 uur ’s middags zijn gebeurd. De uitwerking geleek op die van een cycloon. De hoos is in de buurt van het ,,zwarte gat’’ aan de Groenendaalseweg het bos ingestormd en heeft zich een weg gebaand tot De Kouwerik, tegen de grens van de Imbos. Over een lengte van vijf kilometer en een breedte variërend van 30 tot 50 meter zijn alle hoge dennebomen voor de voet weg ontworteld of zijn de stammen drie à vier meter boven de grond afgebroken.

Bosbrand teistert Hoenderloo 14 Mei - De geweldige bos- en heidebrand, die gistermiddag in de buurt van de Krim en nabij het Deelerwoud woedde, heeft zeer veel burgerlijke en militaire ,,blussers’’ op de been gebracht. Het zag er aanvankelijk naar uit, dat er geen houden aan was. Telkens sprong het vuur naar nieuwe gebieden over. Enkele houten huisjes in het voormalige zomerkamp zijn in de as gelegd, maar verder heeft de brand ,,alleen maar’’ een overweldigende hoeveelheid natuurschoon gekost. Een schatting van 50 à 60 geblakerde ha is zeker niet aan de overdreven kant.

Apeldoornse Vierdaagse

26 Juli - Tengevolge van de kernsplitsing in onze Nederlandse wandelsport zullen morgen zowel in Nijmegen als in Apeldoorn de Vierdaagse-wandelaars zich op pad begeven. We betreuren het ’t allermeest dat de eerste Apeldoornse Vierdaagse wordt gehouden op hetzelfde tijdstip als de klassieke 38 jaar oude Nijmeegse. Vele wandelaars zijn van mening dat het begrip ,,wandeltocht’’ in Nijmegen verloren is gegaan. De afstandstocht met een sterk militair element is er voor in de plaats gekomen. In Apeldoorn wil men ’t toeristisch karakter meer op de voorgrond stellen.

Parkeerprobleem neemt toe 15 November - Het steeds maar intensiever wordende verkeer zet verkeersdeskundigen aan het denken over de vraag hoe in centra van grotere plaatsen zoals Apeldoorn al die geparkeerde auto’s nu en in de toekomst zullen moeten worden weggewerkt. Apeldoorn telde op 1 Januari 1954 meer dan 2600 auto’s. Veilig mag worden aangenomen dat het aantal vergeleken met voor de oorlog vervijfvoudigd is. Niets wijst erop dat de toeneming zal worden afgeremd. Integendeel. Wil het centrum van Apeldoorn z’n aantrekkingskracht blijven behouden, dan zullen de automobilisten in de onmiddellijke nabijheid voldoende parkeerruimte moeten kunnen vinden.

22 halve millionairs 21 December - Volgens de vermogensstatistiek van het Centraal Bureau voor de Statistiek waren er in 1947 in ons land 726 millionnairs. Volgens de nieuwste gegevens zijn er 941. In Apeldoorn woonden in 1947 twintig ingezetenen, die meer dan een half millioen bezaten, terwijl er volgens de jongste opgave twee en twintig van deze ,,gelukkigen’’ zijn.

1955

Troelstra-oord afgebrand < Bij de brand gingen enkele unieke glas-in-lood ramen, vervaardigd door W.A. van de Walle, verloren. De resterende sieren nu het huidige Tulip Inn hotel.

28 Februari - Het vacantie- en vormingscentrum Troelstra-oord te Beekbergen, dat voor velen uit de oude S.D.A.P. en Partij van de Arbeid een begrip is geworden, is in de nacht van Zaterdag op Zondag door een hevige brand in het hoofdgebouw voor het grootste gedeelte verwoest. In de lange, ijskoude nacht, bij plm. dertien graden vorst, hebben de beurtelings aan hitte en felle kou blootgestelde brandweermannen van Apeldoorn en Beekbergen, het korps gemeente-politie

versterkt met een afdeling marechaussee en een aantal omwonenden, de ongelijke strijd tegen de hoog oplaaiende vuurzee gestreden, kampend met bevroren leidingen, verstijfde ledematen en een tekort aan bluswater, reddend van de inboedel wat er nog te redden viel.

Hinderlijk obstakel 14 April - Gedurende geruime tijd vormde een vooruitspringend voortuintje bij het perceel Arnhemseweg 19 een hinderlijk obstakel. Er is eindelijk overeenstemming bereikt inzake de opruiming, die thans in volle gang is.

Holbewoner bij Waterbronpark 4 Augustus - Nabij het Waterbronpark bovenaan de Waterloseweg woont een bejaarde stadgenoot, Theunis Wentink, in een hol waarin een boer z’n vee nog niet zou onderbrengen. Wentink is een eenzelvig man, die men zijn vijf en zeventig jaar niet aanziet. ’s Nachts legt hij zich ter ruste in een gat in de grond waarin zich slechts enkele vodden bevinden, waar omheen hij een stapel stenen heeft gestapeld. Een woonruimte mocht hij zelfs veertig jaar geleden niet bouwen, doch stapelen, zonder specie, is geoorloofd. Een dakbedekking was ook spoedig vervaardigd.

C&A koopt grond 23 September - De gemeenteraad heeft gisteren, zonder bespreking en zonder hoofdelijke stemming, besloten tot verkoop van grond aan de N.V. Confectiehandel C. en A. Brenninkmeyer, ter grootte van 837 m², naast de (en over de te overkluizen) Grift op de hoek Hoofdstraat-Hofstraat. Het overig gedeelte van de Grift wordt van gemeentewege overkluisd tot aan de Nieuwstraat. Het aldus verkregen terrein wordt als parkeerruimte klaargemaakt.

Voor uitvoering van de plannen keurde de Raad een krediet goed van f 190.000.

1956

C. Schilperoort naar K.R.O. 20 april - De heer C. Schilperoort heeft met ingang van 1 juli ontslag genomen als secretaris bij de intendance ,,Het Loo’’. Hij zal op die datum in dienst treden bij de K.R.O. te Hilversum als medewerker op de amusementsafdeling. De heer Schilperoort geniet behalve onder zijn eigen naam ook bekendheid bij de radioluistraars als Gait Jan Kruutmoes.

Rock en roll-rellen

A tribute to Rock Around The Clock (Rockabilly Hall of Fame) > 22 oktober - In het centrum van Apeldoorn is het zaterdagavond en zondagavond zeer rumoerig geweest.

Het verbod van de burgemeester inzake de vertoning van de film ,,Rock around the clock’’, met haar sterk ritmische boogie-woogie-achtige muziek, had blijkbaar veel ontstemming gewekt bij een aantal jongelui. Waren het zaterdag enkele honderden jongens en meisjes, zondagavond waren er wel een paar duizend demonstranten op de been. ,,Rock en roll’’ schreeuwend stroomden zij naar het centrum. Flesjes en stenen vlogen in het rond. Een groep jongelui trok naar de woning van de burgemeester, waar een ruit werd ingegooid. De politie arresteerde enkele aanstichters.

Hulp aan Hongaren < Een vernield standbeeld van Stalin in de straten van Budapest. (History Learning Site: Hungary 1956) 6 november - Geen gebeurtenis na de oorlog heeft zo duidelijk de beelden van de bezetting van ons land door de Duitsers opgeroepen als het bloedige, wanhopige verzet van de Hongaren tegen de Russische overweldigers. De Sociale Raad van Apeldoorn vraagt de bevolking in een oproep om een offer. Het is thans nog niet te zeggen of hulp aan de Hongaren in hun eigen land kan worden geboden, of aan de vele duizenden vluchtelingen die het land hebben verlaten. Kleding, voedsel, huisvesting van vluchtelingen vragen geld.

Bakkersoorlog 1 december - Twee Apeldoornse bakkers hebben afgelopen week de broodprijs met vijf cent verlaagd. De gezamenlijke Apeldoornse bakkers, die zoals men weet in ,,De Halm’’ bakken, maken nu bekend dat in twee winkels het brood tien cent goedkoper zal worden verkocht.

Zij zien in de aangekondigde prijsverlaging van een paar bakkers een grove aantasting van de goede naam van de gehele Apeldoornse bakkerij. De indruk wordt gewekt dat de prijs te hoog zou zijn en dat de bakkers hoge winsten maken. Het tegendeel is waar.

Benzineloze zondag klap voor restarants 10 december - Voor de restaurants in Apeldoorn, die met name op zondag geliefde rustpunten zijn, is het zondagsrijverbod een gevoelige slag. Waar anders honderd koppen koffie worden geschonken voor 12 uur en per dag zo’n veertig diners worden besteld,

noteerde men gisteren, op de derde benzineloze zondag… 3 koffie, 5 diners. Ook de grote garagebedrijven lijden mee: de autohandel ligt vrijwel geheel stil. Een deskundige verzekerde ons: als alle automobilisten op zeven dagen in de week hun snelheid op 70 kilometer houden in plaats van op 90, 100 of 120 kilometer, dan wordt er zeker zoveel benzine gespaard als op één dag zonder.

1957

TV-mast voor flat 9 januari - De woningnood is nog groot, maar in Apeldoorn heerst een grote bouwactiviteit.

Aan de Koning Lodewijklaan wordt de laatste hand gelegd aan twee blokken hoogbouw, elk van 24 woningen, in vier woonlagen. Elk blok telt slechts één trappenhuis. Via een galerij is dan de woning te bereiken. Naast de deur van elke woning bevindt zich een kolenbergplaats.

Daarnaast krijgt elk gezin een bergplaats in het souterrain. Een bijzonderheid en nieuw voor Apeldoorn is, dat op elk blok één centrale televisiemast komt voor alle televisiebezitters in het blok.

Diamanten records 7 februari - Drie echtparen, die op zaterdag 6 februari 1897 hun ,,ja’’-woord gaven, hebben gisteren hun diamanten bruiloft gevierd. Het waren Hendrik Jan van der Haar en Aaltje ter Maten, die tegenover de Ramsbrug wonen, Kanaal-Noord 484; Aalt Vos en Aaltje Kluin van de Ordermolenweg 113 en Arend Jan Karman en Hendrikje Albers, Vosselmanstraat 33. Het jaar 1957 lijkt voor Apeldoorn een recordjaar te worden wat diamanten huwelijken betreft.

Niet minder dan 20 echtparen zijn zestig jaar getrouwd.

Bromfietsexamen 4 april - Voor de eerste maal is in Apeldoorn, onder auspiciën van het Verbond voor Veilig Verkeer, een groot aantal bromfietsers geëxamineerd. De uitslag was verrassend: er slaagden slechts 17 van de 65 deelnemers. Gezien het feit dat alleen al in de plaats Apeldoorn ongeveer 7000 bromfietsers rijden, mag ’t van betekenis worden genoemd dat berijders van een rijwiel met hulpmotor tot dame of heer in het verkeer worden opgeleid, aldus de heer H.E. Sondorp, tweede voorzitter van Veilig Verkeer.

Ballonnen over IJzeren Gordijn 4 september - De ballonwedstrijd op het VVV-festival in het Beekpark heeft drie winnaars opgeleverd, wier balonnetjes achter het IJzeren Gordijn terecht zijn gekomen. Die van Gisela

van Riel, Asselsestraat 118, legde de grootste afstand af, namelijk 428 km, en kwam terecht in het dorpje Neundorff bij Welda, in de kreis Gerha, ThĂźringen.

Wateroverlast door overvloedige regenval 25 september - De streek ten zuiden van de spoorlijn Apeldoorn-Deventer en ten westen van het Apeldoorns-Dierens Kanaal dreigt te worden toegevoegd aan de reeks gebieden met grote wateroverlast, zoals Barneveld, Voorthuizen, Kootwijkerbroek, de gehele Gelderse Vallei en vele hectaren grond in Overijsel. De overvloedige regenval heeft er de laatste weken aan diverse gewassen reeds grote schade toegebracht. Zo zijn de aardappelen voor een zeer groot deel reeds in de grond verrot. Bovendien wordt de hoeveelheid melk, die dagelijks naar de fabriek wordt vervoerd, elke dag minder.

Lees verder van 1958 tot 1962

Korte berichten uit een eeuw Apeldoornse leven

1958-1962 1958

Boekenbus vol positieve lectuur 17 januari - Apeldoorn is een rijdende bibliotheek rijker geworden. In een vroegere stadsbus uit Utrecht, aan beide zijden voorzien van de aanduiding ,,Christelijke Bibliotheek’’, kunnen op een aantal punten in onze gemeente op vaste avonden boeken uitgeleend en geruild worden. De boekenbus is eigendom van de gereformeerde evangelisatie in Apeldoorn. ,,Wij willen te midden van de vele negatieve lectuur in onze dagen een positief geluid laten horen’’, aldus voorzitter ds. J.P. Haspels.

Onderzoek naar kerk op Raadhuisplein 6 mei - Vanmorgen is op het Raadhuisplein begonnen met een onderzoek naar de ligging van de oude Hervormde kerk, die daar tot omstreeks het midden van de 19e eeuw heeft gestaan. Omdat de kerk te klein was geworden ,,om de steeds wassende schare der Apeldoornse gemeenteleden te bevatten’’ besloot Willem I een ruimer kerkgebouw te stichten, dat tevens gemakkelijker te bereiken was voor de bewoners van de buurtschap Het Loo.

Gaslicht is uit de tijd 15 juli - De verlichting in de Asselsestraat, Apeldoorns tweede winkelstraat, bestaat uit enkele schamele gaspitjes. Een actiecomité heeft de gemeenteraad verzocht om een betere verlichting vanaf de Nieuwstraat tot aan de kruising Asselsestraat-Frankenlaan-Postweg. De verlichting dateert van het jaar 1929 en verhoogt in sterke mate de verkeersonveiligheid, te meer omdat op deze straat 35 zijwegen uitkomen en bij avond een zeer druk verkeer heerst van voertuigen en voetgangers.

Raketproef mislukt

11 oktober - Blijkbaar geïnspireerd door de activiteiten op de Amerikaanse raketbasis Cape Canaveral hebben drie Apeldoornse jongelui in een bos aan de Brouwersmolenweg gisteren een eigengemaakte raket gelanceerd van ongeveer een halve meter lengte. De poging mislukte. Het gevaarlijke apparaat, waarin ongeveer een half pond springstof zat, is geheel uit elkaar gespat. Tot in een omtrek van 50 meter werden stukken verwrongen staal aangetroffen. De jongelui, die zich achter een dikke staalplaat hadden verscholen, bleven ongedeerd.

1959

Biografie Wilhelmina: 'Eenzaam maar niet alleen' 10 februari - ,,Laat ik beginnen met te vertellen, dat ik nòg de wandelstok van vader bezit, waarmee ik altijd mocht spelen als wij samen kuierden. Wandelen is wel een groot woord voor het gedribbel van een drie- of vierjarig kind. Thans speelt Marijke met zijn mooie dominospel, dat ik in hoge ere houd, in dezelfde kamer en op dezelfde plaats, waar wij dat samen deden…’’ Zo begint Prinses Wilhelmina aan het eerste hoofdstuk van haar boek ,,Eenzaam maar niet alleen’’, waarin de Prinses haar leven beschrijft, van klein meisje in de statige, ernstige omgeving van Het Loo tot de jaren na haar abdicatie.

Drankweer halve eeuw oud 1 oktober - Een halve eeuw lang bundelt het Apeldoorns Drankweer Comité deze maand de georganiseerde drankbestrijding in onze gemeente. De plaatselijke afdelingen van de landelijke organisaties zetten op 22 oktober 1909 het comité op de been. Ook een voetbalvereniging werd ingeschreven als comitélid, namelijk de Apeldoornse Geheel Onthouders Voetbal Vereniging, die in 1913 opgericht werd doch die, na een statutenwijziging, in 1920 weer uittrad.

Tapijtkever op tournee 3 oktober - De tapijtkever, in deze uitzonderlijk warme nazomer op tournee naar noorderlijke streken, schijnt inmiddels ook in Apeldoorn te opereren. We hebben verschillende adressen opgezocht - aan de Schuttersweg, Zwarte Kijkerweg, Debussylaan - en de gevonden diertjes

ter keuring voorgelegd aan bevoegde instantie en ja, ze zijn ‘t. De droeve mare van de aankomst der tapijtkevers heeft gisteren bijzondere schoonmaak-activiteiten ontwikkeld onder de huisvrouwen. Drogisterijen werden geraadpleegd, flitspuiten en DDT-strooiers gingen rond, maar niemand weet eigenlijk het rechte bestrijdingsmiddel.

Blij met Sinterklaas 7 december - Blijkens mededelingen die we vanochtend ontvingen van verenigingen, instellingen, tehuizen en andere inrichtingen, is Sinterklaas zaterdag bijzonder actief geweest. De briefjes die op ons bureau belandden getuigen van grote tevredenheid over het optreden van de Spaanse grijsaard. Nergens worden kinderen vermist, zodat we wel moeten aannemen dat alles wat beweerd wordt over stoute kinderen die in de zak worden gestopt, op legendevorming berust.

1960

De Duif verdwijnt 4 april - Het beeld van de winkelstand in Apeldoorn, dat tengevolge van de stedelijke ontwikkeling onzer gemeente in de afgelopen jaren aan grote veranderingen onderhevig is geweest, zal zich dit jaar opnieuw wijzigen. De N.V. Priba, een Belgisch warenhuisconcern, heeft het pand gekocht van een der oudste Apeldoornse firma’s, N.V. De Duif aan de Hoofdstraat. Het 64 jaren bestaande magazijn van textielwaren wordt met ingang van 15 mei a.s. opgeheven, na een opruimingsverkoop.

Aubade 4700 kinderen voor Wilhelmina 6 mei - Het was een goed oud-Apeldoorns feest, de aubade van de 4700 kinderen uit de vierde, vijfde en zesde klassen van onze openbare en bijzondere scholen aan H.K.H. Prinses Wilhelmina, moeder van het verzet in de jaren 1940-’45, hoogtepunt van de bevrijdingsdag in onze gemeente. De massale kinderzang verjoeg voor één morgen de stilte der laatste jaren van het voorplein van Paleis Het Loo - sedert 1948 was er geen aubade meer gebracht.

Moordenaar in Loenermark 26 september - De moordenaar van de Loenermark is gepakt! Die ,,moordenaar’’ is een voor de wildstand zeer gevaarlijk hert, dat door ziekte of andere oorzaken geen normaal gewei heeft, maar een z.g. spies, warmee het domineert over veel sterkere herten in zijn omgeving. Bij de gevechten die nu weer begonnen zijn (bronsttijd) vangen de geweien met zijtakken de stoten op, maar de spies steekt dieper door. Menig prachtig hert is in de loop der jaren het slachtoffer geworden van deze ,,moordenaar’’. Vrijdag kreeg de heer Sprij uit

Vlaardingen, die een afschotvergunning had, het dier in een zeer moeilijke positie onder schot. Hij maakte het kort.

Kerncentrales in IJselvallei 9 november - Als het eenmaal zo is dat West-Europa, en daarmee ook Nederland, een begin maakt met de overschakeling van klassieke naar kernenergievoorziening, dan zou de IJselvallei weleens de kernenergiestraat van Nederland kunnen worden. Overijsel denkt erover zijn eerste kerncentrale in de buurt van Deventer te bouwen, terwijl de S.E.P. op experimentele basis reeds een begin heeft gemaakt op de terreinen van de K.E.M.A. te Arnhem. Of de P.G.E.M. eveneens nog aan de IJselvallei denkt betwijfelen we. Als de klassieke bronnen uitgeput raken, dan zal men ongeacht de prijs op kernenergie overstappen, omdat de moderne maatschappij zonder energie als een kaartenhuis ineen zou storten.

1961

Ongeregeldheden op AVRO-landdag < The Blue Diamonds moesten vluchten toen de baldadigheden te groot werden. (Cybercity.dk) 12 mei - Tijdens ongeregeldheden bij de AVRO-landdag op Berg en Bos is gisteren voor enkele tienduizenden guldens schade aangericht. Nozems hebben het podium gedeeltelijk vernield, de hekken rond de bosweide omgebogen, de stalen prullebakken uit de grond gerukt en weggeslingerd en vele jonge boompjes uit de grond gerukt om aan stokken te kunnen komen. Het optreden van The Blue Diamonds, een der hoogtepunten voor de zeer vele tieners onder de toeschouwers, moest worden afgebroken omdat de baldadigheid te groot werd.

Willy Brandt in Apeldoorn Enkele maanden later bouwde de DDR de Muur dwars door Berlijn. Op de foto Willy Brandt (midden), president Kennedy (links) en bondskanselier Adenauer (rechts) bij de Brandenburger Tor (Berlijn, stad met vele gezichten bij Jo's gedachtenkronkels) >

26 juni - West-Berlijns burgemeester Willy Brandt verwacht niet dat de kwestie-Berlijn dit najaar het karakter van een dramatische crisis zal aannemen of dat het tot een nieuwe blokkade van de stad zal komen. Hij verklaarde dat gistermiddag op de VARA-dag in Berg en Bos, in antwoord op een vraag die wij tijdens een kort persgesprek konden stellen. Met Joséphine Baker en Connie Fröboess behoorde hij tot het uitstekend georganiseerde VARAappèl dat naar schatting 50.000 bezoekers trok.

Op 13 augustus verrees de Berlijnse ‘Muur’.

Jo Wegener overleden 9 oktober - In de leeftijd van 57 jaar is zaterdagavond plotseling, tengevolge van een hartaanval, overleden de heer J.G.C. Wegener, directeur van de NV Wegener’s Couranten Concern. Hij werd 10 november 1903 te Apeldoorn geboren, enige dagen voordat zijn vader, wijlen de heer J.F. Wegener, hier ter plaatse het eerste nummer uitgaf van de Nieuwe Apeldoornse Courant. Hij volgde 4 oktober 1933 zijn vader op, die plotseling was overleden.

Kanaal gaat dicht 20 december - We zullen de Jacoba’s, de Henriëttes, de Hoop van Zegens en de Anna’s missen. Op 1 januari is het afgelopen. De laatste dag van het jaar is meteen de laatste dag van 27 kilometer kanaal, dat Apeldoorn in ’t noorden verbindt met brede wateren.

Al jaren is het vaarwater een dikke verliespost op de begroting van Waterstaat en daarom wordt het voor de scheepvaart gesloten.

1962

Anti Atoombom Mars 2 januari - ,,Kies nu nog voor de vrede, nu u nog kiezen kunt.’’ Met deze woorden besloot gistermiddag in gebouw Zuid-Oost Prof. Dr. J. de Graaf uit De Bilt zijn toespraak op de sluitingsbijeenkomst van de Anti Atoombom Mars, die op Nieuwjaarsdag tegelijk in Apeldoorn, Amsterdam, Rotterdam en Groningen werd gehouden. In Apeldoorn namen aan de mars ongeveer 350 personen deel. De belangstelling langs de route was vrij gering.

Hoogzit in Hoog-Buurlo

10 maart - Liefhebbers van het Veluwse natuurleven wordt ’t komende voorjaar ’n mooie kans geboden om iets meer te zien van ’t wild in zijn natuurlijke staat. In het 120 hectare grote rustgebied nabij de Braamberg op de Hoog-Buurlose heide worden voorbereidingen getroffen voor de bouw van een grote hoogzit - een overdekt platform achter glas, dat plaats biedt aan ongeveer dertig mensen. Groepjes natuurliefhebbers die er wat voor over hebben om zich in gepaste devotie over te geven aan het natuurgenieten zullen er, onder leiding van een jachtopzichter, edelherten, zwijnen en reeën kunnen zien, zoals men die zelden of nooit te zien krijgt.

HEMA op komst 25 mei - De N.V. Hollandse Eenheidsprijzen Maatschappij Amsterdam (HEMA) is van plan een filiaal te vestigen te Apeldoorn aan de Hoofdstraat 77 en 79, in welke panden thans nog gevestigd zijn resp. de banketbakkerij ven de firma Roeterdink en de parfumerie Hollywood.

Afscheid van Wilhelmina 29 november - De bevolking van Apeldoorn zal, evenals dat het geval was na het overlijden van Koning Willem III in 1890, in de gelegenheid worden gesteld een laatste groet te brengen aan de gestorven hoge bewoonster van onze gemeente en wel op zaterdag 1 en maandag 3 december van tien uur der morgens tot vier uur des middags. Het stoffelijk overschot van H.K.H. Prinses Wilhelmina, dat zaterdag 8 december zal worden bijgezet in de grafkelder van de Nieuwe Kerk te Delft, zal tot dinsdag 4 december worden opgebaard in de Hofkapel van paleis Het Loo.

Lees verder van 1963 tot 1967

Korte berichten uit een eeuw Apeldoornse leven

1963-1967 1963

Melkgebrek door modderwegen 3 januari - De toestand van vele buitenwegen veroorzaakt een enorme stagnatie in de aanvoer van melk naar de melkfabrieken. Reeds op nieuwjaarsdag heeft men pogingen ondernomen om tal van buitenwegen enigszins begaanbaar te maken, maar de harde wind heeft vrijwel al dit werk te niet gedaan. Op sommige buitenwegen ligt de sneeuw anderhalve meter hoog en alleen groot materieel kan hier uitkomst brengen. Doordat de melk veel langer onderweg is, doet zich in de bussen ijsvorming voor en dat maakt de zaak nog weer veel moeilijker.

Apeldoorner rijdt Elfstedentocht uit 21 januari - ,,Ik kroop daar, een eindje voor de finish, op het ijs rond op zoek naar mijn inschrijfkaart, die ik verloren had. De sneeuw voelde zo lekker zacht aan, dat ik zin had om erin te gaan liggen en eens flink uit te rusten. Maar gelukkig heb ik dat niet gedaan.â&#x20AC;&#x2122;â&#x20AC;&#x2122; De heer Henk Gorter, een rustige, bescheiden Fries, sinds ongeveer anderhalf jaar woonachtig in Apeldoorn en leraar aan de technische school in de edele kunst van het bakken, heeft het gepresteerd om de Elfsteden-monstertocht uit te rijden. Hij vertrok zijn gezicht wat pijnlijk, toen hij zich uit zijn gemakkelijke stoel hees om een sigaret te pakken, want er was geen spier in zijn lichaam die hem niet pijn deed.

Condoleance-receptie

6 juli - Het bestuur van A.G.O.V.V. had plannen om een opgewekte receptie te organiseren, wanneer het eerste elftal erin zou slagen de eerste divisie te bereiken en de belangstellenden in de gelegenheid te stellen een bijdrage ten behoeve van de Stichting Betaald Voetbal ,,Apeldoornâ&#x20AC;&#x2122;â&#x20AC;&#x2122; als cadeau te overhandigen. De promotie ging niet door, maar de behoefte aan geld bleef. Daarom zal het bestuur nu op zaterdag 13 juli een condoleancereceptie houden, waar bouwsteentjes verkrijgbaar zijn van verschillende waarden van f 10 tot f 100, om in het volgend seizoen een nieuwe kans te wagen en daartoe behoorlijk spelersmateriaal aan te kopen.

Apeldoorn krijgt Kennedylaan Op 21 november 1963 werd president Kennedy vermoord > 7 december - B. en W. van Apeldoorn stellen de gemeenteraad voor om de nagedachtenis van de onlangs overleden president van de Verenigde Staten van Amerika, John F. Kennedy, te eren door aan het gedeelte van de Sprengenweg, lopende van de Staringlaan tot de Jachtlaan, de naam John F. Kennedylaan te geven.

1964

Vrijgezellen krijgen eigen flat 11 februari - Er wordt naarstig gewerkt aan de voorbereidingen voor de bouw va een vrijgezellenflat op de hoek van de Vlijtseweg en de Deventerstraat. Het is de bedoeling dat het twee-kamerflats zullen worden, die worden verhuurd of in huurkoop gegeven. Ter vergadering van de Nederlandse Vrijgezellenbond gaven zich gisteren direct 14 nieuwe leden op. De bond streeft naar opruiming van de vele onrechtvaardigheden waarmee de ongehuwde te kampen heeft, zoals de onevenredig hoge belastingen en de achterstelling ten opzichte van het toewijzen van woonruimte.

Sloop van station Het Loo < Het stationnetje Het Loo rond 1930. (Collectie Stationsweb) 11 maart - Het oude station Het Loo aan de spoorlijn Apeldoorn-Zwolle wordt met de grond gelijk gemaakt.

Met een gevoel van weemoed zien vele oudere Apeldoorners de slopers aan het werk. Het gebouw maakt plaats voor een parallelweg tussen de Zwolseweg en de Naald, die gedeeltelijk over het terrein van het station zal lopen. Het gebouw zag er de laatste jaren onooglijk uit.

Nudisten in Loenen 28 april - De gemeente Apeldoorn heeft de organisatie ,,Stichting Terrein Gelderland’’ doen weten dat de bouw van een schutting bij de Groenendaalseweg in Loenen moet worden gestaakt en dat alle obstakels moeten worden verwijderd. Men heeft redenen om aan te nemen dat een organisatie van nudisten hier bezig is een kampement op te slaan. ,,Hier is uitsluitend in het geding het bouwen van een schutting’’, aldus commentaar ten gemeentehuize.

Orpheus naar Orpheus Het beeld van Orpheus, vervaardigd door Zadkine (Praatjes en plaatjes van een schouwburg) > 17 november - Zadkine’s beeld ,,De grote Orpheus’’, dat twee jaar geleden door de gemeente Apeldoorn is gekocht en dat sedert vorig jaar op een sokkel in de tuin van het Arnhemse gemeentemuseum staat omdat er in Apeldoorn geen ruimte voor het beeld is, zal over enkele maanden zijn definitieve plaats krijgen in het parkje dat aan de Loolaan voor het nieuwe cultureel centrum zal worden aangelegd. Orpheus zal dan oog-in-oog komen te staan met ,,Orpheus’’, want dat is de naam die voor het centrum gekozen is.

1965

Margriet naar Schaffelaer? < Het Landhuis De Schaffelaar in Barneveld (Vrienden van De Schaffelaar) 13 maart - In Barneveld en omgeving gaan geruchten dat prinses Margriet en Pieter van Vollenhove zich na hun huwelijk misschien gaan vestigen op het kasteel ,,De Schaffelaer’’ aan het begin van de weg van Barneveld naar Voorthuizen. Het heeft de aandacht getrokken dat vorige week naast de zuilen van de toegangspoort tot het onbewoonde kasteel onverwachts een bord met ..Verboden toegang, ook voor houders van wandelkaarten” is verschenen.

Feestverlichting tijdens feestdagen 8 mei - De winkeliersvereniging ,,Het Centrum’’ heeft een evenementencommissie ’65 in het leven geroepen uit een behoefte om meer fleur te geven aan het gehele centrum van Apeldoorn. De commissie heeft zich in een schrijven tot ongeveer 400 winkeliers en

belanghebbenden gewend met een verzoek om een geldelijke bijdrage, teneinde te komen tot een feestverlichting tijdens de feestdagen aan het eind van het jaar. De kosten hiervan zijn geraamd op f 25.000.

Duisternis blijft 24 augustus - ,,Het enige gerief dat we hier hebben is een goede weg’’, zeggen de boeren in de ,,binnenlanden’’ in de omgeving van het Kanaal-Zuid. Ze klagen niet alleen over het gebrek aan waterleiding, maar hebben ook de aanleg van electrische wegverlichting op hun verlanglijstje staan. Straks, als het vroeg donker wordt, vinden vele jonge meisjes het niet prettig alleen in het donker over de weg te moeten. Op dinsdagavond, als er in Apeldoorn automarkt wordt gehouden, houden de boeren hun dochters maar liever thuis.

Gaslicht gedoofd 23 oktober - Wethouder G. van der Tak heeft gisteravond - precies om vijf minuten over zes, toen de duisternis al over Apeldoorn was gevallen - op de Deventerstraat de laatste nog in bedrijf zijnde gaslantaarn gedoofd. Direct daarna ontstak zijn collega, wethouder J. Wieten, een deel van de electrische straatverlichting die voor de meer dan 100 jaar bestaande gasverlichting in de plaats is gekomen.

1966

BP naar 7 zetels 2 juni - De Boerenpartij is bij de gemeenteraadsverkiezingen in Apeldoorn de grote winnaar geworden: zij komt van één op zeven zetels. ,,Voor Apeldoorn is dit een enorme winst en een verschuiving naar rechts, aldus de lijstaanvoerder, de heer E.J. Harmsen >. ,,Deze uitslag maakt het wel duidelijk dat men het gesol van de laatste jaren goed beu is geworden.’’

Kakkers tegen vetkuiven 6 juni - Een stevige knokpartij tussen twee opgroeiende knapen, ,,vooraanstaande’’ vertegenwoordigers van de ,,kakkers’’ en de ,,vetkuiven’’, twee concurrerende jeugdgroepen, verwekte gistermiddag in het stampvolle Kristalbad nogal enige consternatie.

De ,,opjutters’’ lieten zich niet onbetuigd. Het smijten met een limonadefles tussen de deinende massa bewees wel hoe spoedig het incident in een chaos had kunnen ontaarden.

Op zichzelf is groepsvorming onder de jeugd geen probleem van onze tijd. Er is door de jaren heen altijd gevochten door jongelui, die met hun energie niet goed raad weten.

Polio in Uddel

11 oktober - Het aantal poliogevallen op de Noordwest-Veluwe is gestegen tot zeven.

Aangenomen wordt dat twee kinderen uit Uddel, die gisteren met symptomen van deze gevreesde ziekte in een ziekenhuis te Harderwijk zijn opgenomen, besmet blijken te zijn. Van de 343 kinderen in Elspeet, die gisteren door middel van een suikerklontje gevaccineerd konden worden, hebben er 92 geweigerd. Onbekenden plakten een plakkaat met het portret van ds. Wisse op diens kerk met als onderschrift: ,,1000 gulden bewoning voor de moordenaar ds. Wisse’’.

Banden met Minden 14 oktober - De banden tussen het Duitse Minden aan de Wezer en Apeldoorn zijn nog hechter geworden door het tegenbezoek dat burgemeester mr. A.L. des Tombe en enige raadsleden en ambtenaren deze week aan Minden hebben gebracht. Burgemeester Des Tombe zei, na officieel welkom te zijn geheten, dat men het als een opdracht moet beschouwen om de kloof die in het recente verleden tussen Nederlanders en Duitsers is ontstaan weer te overbruggen.

1967

Ajax in Orpheus 2 maart - De klassieke helden Ajax en Orpheus hebben elkaar gisteravond na vele eeuwen ontmoet, en nog wel in Apeldoorn. Vele honderden belangstellenden zagen in de schouwburg ,,Orpheus’’ op twaalf televisietoestellen het tragikomische spel ,,Wie is er bang voor Johan Cruyff’’. Dukla was uit Praag overgekomen om ook een kunstwerk op de planken te brengen. U weet het: 1-1 is de uitslag. Zal dat voldoende zijn om in Praag de halve finale te bereiken? Nee

Enquête over betaald voetbal 24 maart - De Apeldoornse bevolking zal op korte termijn moeten tonen of ze daadwerkelijk wil meehelpen het betaald voetbal voor Apeldoorn te behouden. Van haar wordt zonder meer ’n daadkrachtige steun verwacht in de vorm van een redelijke financiële bijdrage. Dat is waarom een, zij het kleine, meerderheid van de Apeldoornse gemeenteraad vraagt na het ruim twee uur durende debat om de rekeningcourant-overeenkomst met AGOVV te verhogen tot f 150.000 en de gemeentelijke sociografische dienst te laten meewerken aan een enquête over de al dan niet wenselijkheid van behoud van betaald voetbal.

Bomen geveld bij De Naald

1 april - Bij Rijkswaterstaat is een plan in voorbereiding tot reconstructie van het beruchte kruispunt ,,De Naald’’, waar Loolaan, Zwolseweg, Amersfoortseweg, Jachtlaan en Koning Lodewijklaan tezamen komen en bovendien nog enkele keren per dag een goederentrein moet passeren. In verband met deze te verwachten blijde gebeurtenis moet een aantal fraaie oude bomen het veld ruimen.

Blauwe Zone voor parkeerschijven 1 juli - Vandaag start Apeldoorn officieel met de ,,Blauwe Zone’’ en de parkeerschijven voor een klein gebied in het stadscentrum. De nieuwe maatregel ter wering van langparkeerders en ter winning van ruimte die de binnenstad voor een kort bezoek binnen moeten geldt alleen op werkdagen.

Lees verder van 1968 tot 1972

Korte berichten uit een eeuw Apeldoornse leven

1968-1972 1968

Orgelman 75 jaar 23 januari - Zeventig jaar is hij onlangs geworden, Karel Bakker, de kleine Apeldoornse orgelman. Reeds vijfenveertig jaar lang trekt hij met een pierement langs de straten, om aan de vaak maar al te sombere ernst van het dagelijks bestaan een vleugje blijdschap te verlenen. Dit jaar viert hij zijn tweede lustrum in Apeldoorn, want in 1958 kreeg hij hier een vaste vergunning. De Apeldoornse orgelman moet toegeven dat de motor op zijn orgel afbreuk doet aan de romantiek van het instrument. Orgeldraaiers zijn er echter tegenwoordig niet meer.

Huur valt tegen 16 mei - De toekomstige bewoners van de tienhoog-flats in Zevenhuizen zijn gisteren pijnlijk verrast door een brief van de woningbouwvereniging Ons Huis, waarin staat dat de huur, inclusief alle bijkomende kosten, is vastgesteld op f 192,50 per maand. Het gemeentebestuur heeft lange tijd verkondigd dat de huur plus minus f 160 zou bedragen.

Ons Huis verklaart dat de verhoging is ontstaan door wijziging in de grondprijs, door hogere onderhoudsnormen en door de doorwerking van de nieuwe wet omzetbelasting.

AHOB bij Naald 18 mei - De man me de rode vlag die sinds mensenheugenis op het kruispunt De Naald het verkeer heeft geattendeerd op de nadering van een treintje, zal andere werkzaamheden bij de N.S. moeten zoeken. Zijn arbeid zal met ingang van volgende week worden verricht door een batterij AHOBâ&#x20AC;&#x2122;s, automatische halve overwegbomen. Het kruispunt is ook beveiligd met gewone verkeerslichtinstallaties, zodat De Naald er bij avond bij volledige werking feestelijk verlicht uit kan zien.

Adelaar 150 jaar Het wapen van Apeldoorn (City of Apeldoorn, Pipes and drums) >

3 oktober - Op 7 oktober wordt hij 150 jaar: de arend in het wapen van de gemeente Apeldoorn. Eigenlijk is hij al veel ouder, maar formeel houdt men het bij het jaar waarin hij bij de Hoge Raad van Adel werd ingeschreven. Dat gebeurde op 7 oktober 1818 en nog wel ,,van wege den Koning’’. Daar ,,arend’’ een verzamelnaam is voor grote roofvogels, mogen we aannemen dat op het wapen een adelaar prijkt. De legende wil dat een adelaar zich om de honderd jaar tegen de rotsen stort, om daarna weer geheel verjongd op de wieken te gaan.

1969

Restauratie Het Loo < Historische pentekening van Paleis Het Loo (Historisch Genootschap Valkenswaard) 8 februari - In overleg tussen Hare Majesteit de Koningin en de bij deze aangelegenheid betrokken ministers is thans besloten, dat paleis Het Loo allereerst in verband met bouwkundige gebreken en met in de loop der tijden aangebrachte historisch onverantwoorde wijzigingen, gerestaureerd moet worden, opdat het als belangwekkend historisch monument in oude stijl hersteld wordt. Daarna zal het paleis ingericht worden als museum - waarbij de nadruk zal vallen op de sterke banden tussen Nederland en het Huis van Oranje - en als zodanig te bezichtigen zijn.

Huisvrouw van Epe 6 oktober - Mevrouw J.W.S. Beekhuis-Lok uit Vaassen mag zich huisvrouw van de gemeente Epe noemen. Zaterdagavond versloeg zij, in de met 1300 mensen gevulde grote tent bij ,,De Cannenburgh’’ te Vaassen, haar drie concurrentes met een kwartje verschil. Het laatste onderdeel ging er om uit een enorme hoeveelheid een aantal boodschappen te selecteren, dat een bedrag van vijftien gulden het dichtst benaderde. Mevrouw Beekhuis kwam tot f 15,51, precies een kwartje dichter bij de waarheid dan mevr. A.H. van de Snel-Schrijver uit Emst.

Mussen- en Spreeuwenweg eisen riolering 14 oktober - De bewoners van de Mussenweg en de Spreeuwenweg hebben besloten door te gaan met hun actie ,,riolering’’. Door het ontbreken van riolering zijn in de woningen in deze buurt geen w.c.’s met doorspoeling, hetgeen veel ongerief meebrengt. Bovendien is er veel wateroverlast, die mede het gevolg is van de vele oneffenheden en gaten in het wegdek.

Plan Bussloo 6 november - Middenin het met bossen, weilanden en hofsteden gelardeerde gebied tussen Apeldoorn, Deventer en Zutphen is een grote, drijvende zandzuiger, in de weilanden neergepoot, begonnen met het verslinden van de eerste porties van een enorme hap zand van 5 miljoen kubieke meter, die in de loop van de komende jaren plaats gaan maken voor een plas van ongeveer 100 hectare, waaraan over een jaar of vijf ongeveer twintigduizend dagjesmensen zich kunnen vermaken.

1970

05760 16 januari - B. en W. van Apeldoorn gaan zich tot de hoofddirectie van de PTT in Den Haag wenden met het verzoek te bevorderen dat de hele gemeente Apeldoorn onder hetzelfde telefoonnet (05760) gaat ressorteren. Stad en dorpen vallen thans onder acht netten, wat nogal geldverslindend is.

Blonde Marie 31 januari - De Apeldoorners Joop Braakhekke en Karel Kinds, die een carnavalsplaatje uitgeven onder de titel ,,Blonde Marie’’, kunnen een proces verwachten. Een ongehuwde moeder uit Amsterdam heeft de platenmaatschappij laten weten dat zij zich door de tekst van het liedje aangetast acht in haar eer en goede naam.

Apendoorn 8 juli - Het is zo goed als zeker dat ’s werelds eerste sanctuarium (lees: schuilplaats) voor apen in Apeldoorn komt. In het natuurpark Berg en Bos is 5 ½ ha voor dit project gereserveerd. In het sanctuarium staan centraal de volledige ontplooiing van het natuurlijk

gedragspatroon van de dieren (13 gorilla’s en 35 wolapen) en de ontmoeting tussen mens en dier.

Zwarte sneeuw 23 november - De heer en mevrouw Wassink aan het Stuyvenburghplein in Eerbeek keken zaterdagavond vreemd op toen ze hun kinderen zwart als roet de kamer binnen zagen struikelen. ,,Zwarte sneeuw’’ had hun kleren rijp voor de stomerij gemaakt. Aanleiding was een roetregen uit de schoorsteen van de papierfabriek Huiskamp en Sanders. ,,Er is al zoveel rottigheid in de wereld, daar kan nog wel een beetje vuil bij’’, reageerde de stoker. Toen hij merkte dat er inderdaad wat fout was gegaan staakte hij direct het vuren.

Koopavonden 1 december - Dat een koopavond in Apeldoorn zeer zeker in een behoefte voorziet blijkt vooral in deze ,,donkere dagen’’ voor Sinterklaas. Men kan, met name in het centrum van de stad, ’s avonds over de hoofden lopen van het winkelend publiek dat de goedheiligman een handje helpt bij het inkopen doen. Zo heb je er geen en zo kun je een weeklang in de avonduren je inkopen doen! Praat men met mensen over het hete hangijzer ,,koopavonden’’, dan blijkt men unaniem voorstander te zijn.

1971

Betaald voetbal 1 maart - De Apeldoornse bevolking heeft massaal en sportief gedemonstreerd tegen het besluit van de gemeenteraad, om AGOVV geen verdere financiële steun te verlenen. Naar schatting zes- à zevenduizend inwoners namen deel aan de door het Actiecomité tot Behoud van Betaald Voetbal georganiseerde protestmars naar het gemeentehuis, waar burgemeester mr. A.L. des Tombe 20.000 handtekeningen in ontvangst nam.

Olietrein ontspoord 25 augustus - Vier uit de rails gelopen wagons, boordevol met olie, hebben tegen het middaguur enorme ravage en een schade van enkele miljoenen veroorzaakt op en in de directe omgeving van een onbewaakte overweg in de spoorlijn Apeldoorn-Amersfoort. Na een doffe knal raakten de laatste vier van twintig met olie gevulde wagons op drift. Twee daarvan vlogen onmiddellijk in brand. Metershoge vuurtongen schoten op en roetzwarte

dampen vulden het zwerk. Aan de brandweerkorpsen van Apeldoorn, Ede en Harskamp is het te danken dan de fraaie natuur, op een enkele are na, behouden bleef.

Nieuwbouw in Maten 28 augustus - De N.V. Bouwfonds Nederlandse Gemeenten hoopt nog dit jaar een begin te maken met de bouw en verkoop van in totaal 650 huur- en koopwoningen in het wijkgedeelte Erica-West van de geprojecteerde nieuwe Apeldoornse woonwijk Maten.

Helaas is over de koop- of huurprijzen van de woningen nog niets met zekerheid te zeggen.

Monument voor Japanse vrouwenkampen 15 december - Koningin Juliana heeft vanmorgen in het Prinsenpark het monument ter herinnering aan de slachtoffers van de Japanse vrouwenkampen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Een meer dan duizendkoppig publiek was op de been om te luisteren naar de toespraken. Door mevrouw J.E. van Dijk-Manders werd het monument, dat door de beeldhouwer Frans Nix werd vervaardigd, overgedragen aan burgemeester mr. A.L. des Tombe.

1972

Turks gezin in schuur 15 maart - Het uit vijf personen bestaande gezin van de Turkse gastarbeider H. Kücüberbil ,,woont’’ in een schuur aan de Derk Kamphuisweg, waarvan het dak letterlijk boven het hoofd is afgebroken. Het gezin zat al in de schuur toen de nieuwe eigenaar het huis kocht. Volgens hem hebben de Turken niets te maken in zijn schuur. Nadat hij eerst al het gas en water had afgesloten is nu een begin gemaakt met de afbraak.

Aanmoedigingen 25 maart - Drie artistiek begaafde Apeldoorners hebben gisteravond uit handen van wethouder G. Bierman een ‘Aanmoedigingsprijs Beeldende Kunst 1971’ in ontvangst mogen nemen. Mevrouw M. Landsbergen-Langras kreeg een bedrag voor twee pentekeningen, mevrouw C.S. de Ferrante-Calmeyer) bij de meesten beter bekend als Fie de Ferrante) mocht duizend piek incasseren voor drie monotypen en de heer A.H.P. Post zag zich met vijfhonderd gulden verrijkt voor twee tekeningen en een aquarel die hij had ingestuurd. Over het algemeen was de jury nogal teleurgesteld over het gemiddelde niveau van de inzendingen. Ongeveer drie-kwart kwam niet door de eerste beoordelingsronde heen.

Ugchelen raakt zoek

5 mei - Ugchelen, hoewel het nog altijd als een apart plaatsje op de kaart van Gelderland staat, is tegenwoordig voor mensen die er iets te zoeken hebben praktisch niet te vinden.

Het is onlangs zelfs voorgekomen dat een begrafenisstoet de weg naar Heidehof kwijt was.

Vroeger werd de kom van Ugchelen duidelijk door borden aangegeven. Toen later de maximumsnelheid werd ingevoerd kwamen er borden met de aanduiding Apeldoorn. Op verzoek van ,,Ugchelens Belang’’ werden daaronder kleine bordjes aangebracht waar Ugchelen opstond. Enige tijd geleden zijn deze bordjes zonder enige inspraak verdwenen.Gebleken is de Ugchelen, ook zonder inspraak, een wijk van Apeldoorn is geworden.

Molen brandt af De 'Molen van Vorderman', een achtkantige grondzeiler, bij voltooing van de restauratie in 2008 (Karin en René, Flickr> 4 september - Duizenden mensen waren gisteravond op de been om de trieste ondergang van de Molen van Vorderman mee te maken. Donkere rookwolken kolkten boven Zevenhuizen. Honderden mensen sloegen vanaf de balkons van de flat het inferno gade.

Tientallen muizen vluchtten uit de als een fakkel brandende molen. Veel van dit ongedierte verdronk in het bluswater, dat buiten de molen een ,,binnenzeetje’’ vormde. De roeden, staart, as en drijfwerk van de molen zijn al geruime tijd geleden gesloopt. Wat nu overbleef was een ruïne.

Novemberstorm 13 november - Een zware westerstorm met windstoten van 100 tot 150 km per uur, die in de loop van zondagnacht opstak, heeft een spoor van vernieling over Nederland getrokken. In Apeldoorn werd mevrouw K. (43) dor springend gas van een flat aan de Laan van Zevenhuizen zo aan haar voet gewond, dat zij in het Julianaziekenhuis moest worden opgenomen. Honderden bomen werden ontworteld. Brokken marmer werden van de Brinklaanflat gerukt. Met nietsontziende kracht rukte de storm televisieantennes op de daken krom. De leerlingen van de dependance van de Koninklijke Scholengemeenschap aan de Rijnstraat kregen vrijaf omdat hoogspanningskabels over de school dreigden te knappen.

Lees verder van 1973 tot 1977

Korte berichten uit een eeuw Apeldoornse leven

1973-1977 1973

Aprilstorm: minder schade dan in november < In Scheveningen liep het zendschip Veronica op het strand (Radio Caroline: une histoire extraordinaire).

3 april - De storm heeft gisteravond tot omstreeks middernacht weer op een geweldige manier huisgehouden. Weliswaar waren de windstoten niet zo krachtig als in de stormnacht van 13 november 1972, maar het geweld was hevig genoeg om vele inwoners in paniek te brengen door vallende bomen. Het ,,regende’’ bij de politie meldingen van stormschade. De mensen van de gemeentewerken, die aanvankelijk de bewoners behulpzaam waren bij het opruimen, konden later alleen nog af gaan op omgevallen bomen die over de doorgaande routes lagen.De schade aan de bossen is minder aanzienlijk dan in november.

Vissen ‘vangen’ 10 september - De hengelaars die van tijd tot tijd hun hengel uitgooien in het ApeldoornsDierens kanaal hadden vrijdag een mazzeltje. Ze hoefden niet eindeloos te wachten tot een vis trek had in het met zorg bereide aas, maar konden de vissen nu met blote hand grijpen.

Tussen Marchantstraat en Laan van Kuipershof wordt een dam gelegd en daartoe werd vrijdag het water over een aantal meters uit het water gezogen. De meeste vissen werden achter de schotten weer in het kanaal gelaten voor een sportievere vangst, maar er verdween ook menig exemplaar in de netten van de hengelaars.

Bende in holen 20 september - De Eper politie heeft een jeugdige gangsterbende opgerold die in Vaassen en Apeldoorn geruime tijd een groot aantal diefstallen heeft gepleegd. De bendeleden verborgen hun buit in een bos in holen, waarin ze soms ook leefden en waarheen ze ook meisjes meenamen. Toen de politie een inval deed in het holenstelsel, dat bijzonder

gevaarlijk gebouwd was en op instorten stond, trof zij een aantal aanwijzingen dat de bende, die zich ,,Klein Viëtnam’’ noemde, plannen had om benzinebommen te maken en dreigbrieven te schrijven aan groeperingen waaraan zij een hekel had.

Olieboycot 6 december - De olieboycot en de energiebeperking die daarmee gepaard gaat, teistert vooral de garage- annex automobielbranche. In Apeldoorn leidde dat tot dusver tot een daling van de omzetten in de verkoop van nieuwe en gebruikte auto’s met percentages die variëren van vijfentwintig tot honderd procent, het aanvragen van werktijdverkorting en van het verlenen van ontslag en een afwachtende houding van het publiek, waardoor de showrooms van sommige bedrijven propvol staan met zowel nieuwe als tweedehands auto’s.

1974

België-Vlaams in flats op tv 14 juni - Op een van de drie flatgebouwen aan de Laan van Maten staat sinds gisteren een op een radiotelescoop lijkende paraboolantenne, waarmee de televisie-uitzendingen van België-Vlaams uit de lucht worden ,,geplukt’’. Het gaat hier om een proef van het Apeldoornse installatiebureau Wiederhold, dat de grote ontvanger (diameter ruim drie en een halve meter) gebruikt om te testen hoe de ontvangst van het Vlaamse televisiestation in Apeldoorn is. Wanneer de resultaten onder alle weersomstandigheden goed zijn, zal de centralle antenne inrichting in De Maten met België Vlaams worden uitgebreid.

Hek van de dam 29 juni - Het hek is van de dam. Gistermiddag klokslag twee uur werden de afsluithekken van de dam in het Apeldoorns Kanaal bij de Marchantstraat verwijderd en kreeg het verkeer vrij baan. De dam is een van de ,,voordeuren’’ van de nieuwe wijk De Maten en een schakel aan de zogenaamde buitenringweg van Apeldoorn.

Echoput minder diep 25 juli - De Echoput is geen 78, maar ongeveer zestig meter diep. Die conclusie werd gisteren getrokken door putgids Frank de Jongh (27) en NOS-verslaggever Felix Huizinga na een afdaling die door de NOS-radio live werd uitgezonden. Verder constateerden de twee ,,putjesscheppers’’ dat de put volkomen droog staat. Voor Frank de Jongh was het wel een teleurstelling dat hij niets op de bodem aantrof. Hij had vijf jaar naar deze afdaling uitgekeken en er vast op gerekend dat hij op de bodem enige merkwaardige vondsten zou doen.

D’66 opgeheven 5 september - De afdeling Apeldoorn van D’66 bestaat niet meer. In een zaaltje van café ,,Terminus’’ was de meerderheid van de afdeling voor een resoluut stoppen met de politieke activiteiten in Apeldoorn. De afdeling Apeldoorn van D’66 werd in januari 1967 opgericht. In 1970 werden twee leden gekozen in de gemeenteraad. Bij de laatste raadsverkiezingen kreeg de partij geen zetel toebedeeld.

1975

Vijf parkeerautomaten in centrum 1 maart - Het is voor de Apeldoornse bevolking wennen om voortaan in het centrum, op het Marktplein, voor het parkeren van auto’s te moeten betalen. Vijf parkeerautomaten registreren namelijk sinds woensdag elektronisch de vertrektijden. De tarieven variëren: twee kwartjes per uur met en maximale stallingsmogelijkheid van vier uur en twee kwartjes per half uur voor maximaal een uur. Het aantal autorijders dat het plein de rug toekeert om hun voertuigen elders in het centrum neer te zetten is vooralsnog erg groot.

VSM op stoom 27 juni - Maandag 14 juli zal officieel de eerste stoomtrein van het Apeldoornse perron vertrekken richting Dieren. Gistermiddag gaf een keurmeester van het Stoomwezen, na een beoordeling van een door de Veluwse Stoomtrein Maatschappij gekochte Duitse loc, het groene licht. In Apeldoorn en Dieren wordt door vrijwilligers van de VSM met man en macht gewerkt aan de aanleg van een speciaal perron. Ook aan de stations in Lieren en Eerbeek wordt hard geknutseld.

Geen pension voor gescheiden mannen 10 juli - Het college van burgemeester en wethouders voelt niets voor een voorstel van de heer A. Adriaanse om het voormalige Liduïnaziekenhuis aan de Arnhemseweg, dat leegkwam nadat het Lucasziekenhuis in Ugchelen in gebruik werd genomen, te benutten voor mannen, die na een echtscheiding de echtelijke woning hebben moeten ontruimen. In een brief wijzen B en W erop, dat het ziekenhuisbestuur van plan is het gebouw te verkopen.

Fata morgana 15 juli - Een automobilist op de Kayersdijk kon gistermorgen zijn nogen niet geloven. ,,Is dat nu een echte stoomtrein, of zie ik een fata morgana?’’, moet de man hebben gedacht.

Gespannen tuurde hij naar de spoorlijn en lette daarbij minder op de weg, waardoor hij zijn auto in een droge sloot stuurde.

Apeldoorn = 055 20 september - Apeldoorn is thans opgenomen in de rij van grote steden. Dinsdag om middernacht wordt het kengetal gewijzigd in 055, terwijl tevens de vijfcijferige telefoonnummers van de 26.800 abonnees worden veranderd in zescijferige dor er een twee voor te plaatsen. Het betekent eveneens en primeur voor het Telefoondistrict Zwolle: Apeldoorn is de eerste stad in dit district met een driecijferig kengetal.

1976

Le Philosophe in problemen 13 maart - In nood leert men zijn vrienden kennen. Dit gezegde ondervindt ook Johannes Franciscus (,,Joop’’) Braakhekke, de exploitant van zowel ,,Le Philosophe’’ (Paul Krugerstraat) als van ,,Le Big Bazar’’ (Hoofdstraat) nu dagelijks aan den lijve. De opening van ,,Le Philosophe’’, nu acht jaar geleden, had inzake het ,,uitgaansleven’’ een ware hausse tot gevolg. Nu gaat Braakhekke, de man die meer artiest is dan keiharde commerciële figuur, al meer dan een jaar door de diepste dalen van ellende, die zich voornamelijk op het financiële vlak afspelen. ,,Waar het mij aan heeft ontbroken is een figuur naast me, die het budget nauwlettend in de gaten hield.’’

,,De Haere’’ gewone wijk 26 maart - Het nieuwe woonwagencentrum dat in ,,De Haere’’ gerealiseerd zal worden, moet een gewone Apeldoornse wijk worden. In deze ,,nieuwe wijk’’ zullen dan ook gewone Apeldoornse regelingen, normen en verordeningen van kracht moeten zijn. Dit is de mening van de Regionale Coördinatie Commissie van het Oost-Veluwse Woonwagencentrum. De RCC gaat de gemeentelijke autoriteiten dan ook adviseren de verantwoordelijkheden weer onder te brengen bij de diverse gemeente-instanties (politie, brandweer, bouw- en woningtoezicht, reiniging, plantsoenendienst enz.).

Spinazieproef langs E 8 5 juni - Op z’n vroegst volgend voorjaar kan het Instituut voor Plantenziektenkundig Onderzoek in Wageningen conclusies trekken uit de proeven die het met plantjes neemt langs de E 8 bij Ugchelen. Evenals vorig jaar staan daar ook nu weer series bakken met spinazie, witte petunia, tabak en kleine brandnetel. Die plantjes worden gebruikt om de invloed van auto-uitlaatgassen te meten. Rijkswaterstaat kan met de uitslag van het onderzoek rekening houden bij toekomstige wegaanleg.

Sexclub moet dicht

15 juni - Burgemeester en wethouders hebben in samenwerking met de zedenpolitie maatregelen genomen om het aan de Paul Krugerstraat gelegen sexuele vermaakcentrum ,,Maison de la Femme’’ per 1 juli te sluiten. Bezwaren uit de buurt, onder meer van de tegenover gelegen Johanna Marcus Nijlandschool voor huishoud-onderwijs, hebben de doorslag gegeven. Schooldirectrice mej. G. Timmer zegt over het afgelopen halfjaar dat het centrum geopend was moeilijk direct schadelijke gevolgen op haar meisjes te kunnen aanwijzen. ,,Maar als er een auto bij het centrum stopte, dan was de aandacht van hen niet meer bij de lessen.’’

1977

Ontslagen bij Van Gelder 21 januari - Van Gelder Papier gaat dit jaar het huidige personeelsbestand van 5400 personen met 1100 verminderen. De hardste klap komt aan in Apeldoorn, waar de produktiefabriek voor wit papier wordt gesloten, waardoor 520 personeelsleden hun werk verliezen, van wie er ongeveer 60 in andere vestigingen in Apeldoorn herplaatst kunnen worden. Na de afbouw van de oorspronkelijk grootste werkgever in de regio Apeldoorn, Philips Electrologica, waardoor meer dan 1000 gekwalificeerde arbeidsplaatsen verloren zijn gegaan, gaat nu de fabriek van de tweede grootste werkgever in de regio compleet dicht.

Luchtschip 6 juni - De bewoners van de Jan Mankesstraat in Eerbeek waren vrijdag getuige van een niet alledaags voorkomend transport. Twee jaar lang bouwde de heer J. Rubben in de tuin van zijn vader aan een motorjacht van bijna tien meter lang en drie meter breed met alles er op en er aan. Nu was echter de vraag: hoe komt zo’n boot achter het huis vandaan? Er werd een zestig ton zware hijskraan gecharterd, die het karwei zou klaren. Alles verliep op rolletjes.

Paleistuin 17e eeuw 14 juni - CRM-minister Van Doorn heeft gisteren de meerderheid van de Tweede Kamer getrotseerd door vast te houden aan zijn standpunt: restauratie van de paleistuin Het Loo in zeventiende-eeuwse stijl, geometrisch van vorm. Vorig jaar al sprak de Kamer voorkeur uit voor handhaving van de paleistuin in de huidige vorm. De Kamerleden vreesden dat de onderhoudskosten veel duurder zullen gaan uitvallen en vonden bovendien dat de harmonie met de omgeving verloren gaat.

Raadhuis weer open

1 november - Het gemeentebestuur is weer ,,thuis’’. De lichten gaan weer aan in het bestuurlijke centrum, zodat de burgers - en met name op de avond van de raadsvergaderingen - kan zien dat de overheid leeft en werkt in hun midden. Gistermiddag vond de officiële opening plaats van het vernieuwde raadhuis. Rond de opening ging vorige week de feestweek ,,Apeldoorn heeft wéér wat’’ van start, met onder meer de ingebruikname van het carillon en de aanbieding van een door 500 vrouwen geknoopt wandkleed.

Lees verder van 1978 tot 1982

Korte berichten uit een eeuw Apeldoornse leven

1978-1982 1978

Veerhuis verdwijnt 15 april - Op de plek aan de Deventerstraat, waar thans nog het uit de vorige eeuw stammende horeca-établissement ,,’t Veerhuis’’ staat, zal mettertijd niet alleen woningbouw worden gepleegd, maar zal ook een gedeelte van het kantorencomplex van de Veluwse Nutsbedrijven N.V. (VNB) worden gerealiseerd. ,,Helaas is er weinig over de geschiedenis van ’t Veerhuis bekend’’, zegt de laatste kasteleinse, mevrouw Saakje Koster-Boermans. ,,Het enige dat ik van horen zeggen heb is, dat het er in 1860 al stond.’’

Brief uit Rome 14 april - Op 27 november 1477 komt er uit Rome een aflaatbrief naar Apeldoorn. Vijftien kardinalen wensen dat de verwoeste parochiekerk van de Heilige Maria, op het huidige Raadhuisplein, hersteld wordt en een passende inventaris krijgt,. De amateurhistoricus/brandweerman Huub Ummels heeft de brief opgetekend in ,,Apeldoorn Toen’’, een geheel nieuwe brochure over de geschiedenis van Apeldoorn.

Naar Amsterdam 7 juni - De Nederlandse Spoorwegen, de Nieuwe Apeldoornse Courant en het Noord Veluws Dagblad hebben heel wat in petto voor de lezers. Dat is de reis met een extra trein naar Amsterdam, die zaterdag 10 juni, ’s morgens om half negen, vanaf het Apeldoornse station vertrekt. Voor de ronde som van twee tientjes voor volwassenen en veertien gulden voor kinderen rijdt men met een comfortabele trein regelrecht naar de hoofdstad, zonder oponthoud op andere stations. Buiten het station staan trams, bussen en zelfs de metro klaar voor de houders van onze speciale kaarten om kris-kras de hele dag de stad die zo vaak in het nieuws is te bekijken.

Schuilkelder klaar

29 november - De grootste openbare schuilkelder van Apeldoorn is vrijwel klaar voor gebruik. Onder het toekomstig woon- en winkelcentrum ,,De Bouwhof’’ is voor zevenduizend mensen een kelder gebouwd, die bestand is tegen radio-actieve straling. De schuilplaats heeft extra dikke betonnen wanden en alle deuren zijn hermetisch afsluitbaar.

Normaal doet de kelder dienst als (particuliere) parkeergarage.

1979

Monument 8 januari - Het spoorweghuisje met aan de voorzijde een fraaie lindeboom aan de Soerenseweg 62 is op de gemeentelijke monumentenlijst gezet. Het gaat hier om een van de weinige overgebleven spoorwachtershuisjes langs de lokaalspoorweg Apeldoorn-Hattem, die in 1897, dankzij een initiatief van vooral de gemeenteraad van Apeldoorn, in exploitatie kon worden gebracht. Bouwjaar van het spoorweghuisje, dat eigendom is van de staat, is 1898.

Jumbo Jet op Teuge 2 april - ,,Morgen om 12.30 uur proeflanding Jumbo Jet’’. Een spandoek met die tekst hing zaterdag achter een reclame-vliegtuigje dat in de omgeving van de luchthaven Teuge rondcirkelde. Gisteren om half één deden twee vliegtuigjes met de spandoeken ,,Jumbo’’ en ,,Jet’’ de honderd tot honderdvijftig mensen langs het vliegveld beseffen dat het allemaal een 1-april-grap was geweest.

Julianatoren weg?

21 april - Voor tien miljoen gulden zijn de eigenaren van het pretpark Koningin Julianatoren bereid uit Apeldoorn te vertrekken. Verschillende gemeenten zouden al belangstelling hebben getoond voor dit twintig attracties tellende luna-project, dat jaarlijks zo’n vierhonderdduizend bezoekers trekt. De Apeldoornse wethouder Porringa (ruimtelijke ordening) stelde donderdag, dat een door het lunapark noodzakelijk genoemde uitbreiding met twee hectare afhankelijk is van een principebesluit van de gemeenteraad.

Heidehaantje Heidehaantje (Universiteit van Amsterdam: insekten) > 7 augustus - Geen paars bloeiende heide dit jaar. Het heidehaantje, een vraatzuchtig kevertje van een halve centimeter groot, heeft naar schatting bijna driekwart van de heide vernield.

Bijenhouders hebben bij voorbaat de heidehoning voor 1979 afgeschreven. De laatste keren dat de hongerige kever toesloeg was in de periode 1951-1954 en 1961-1963.

1980

,,Lange Gerrit’’ weg < De zendmast 'Lange Gerrit' is ter aarde gestort. (Radio Kootwijk) 22 maart - Om zeven minuten over een gistermiddag is ,,Lange Gerrit’’, de laatste van de oorspronkelijk zes antennemasten die het radiostation Kootwijk sinds 8 februari 1923 markeerden, door zijn knieën gegaan. Met reuzenkracht werd het ruim 57 jaar oude, 241 meter hoge en zo’n 100.000 kilo zware gevaarte van zijn massieve voetstuk gestoten. Met de komst van transatlantische kabels en de communicatiesatellieten nam het langegolfverkeer steeds verder af, zodat de masten uiteindelijk werkloos stonden.

Ouderdomsrecord 19 mei - Mevrouw Gerarda Hurenkamp-Bosgoed in Twello heeft gisteren het Nederlandse ouderdomsrecord gebroken. Zij werd 110 jaar, vier maanden en dertien dagen. Het oude record stond op naam van Geert Boomgaard, die in 1899 na een leven van 110 jaar, vier maanden en twaalf dagen overleed. ,,Opoe’’ Hurenkamp werd geboren op 7 januari 1870.

Ze overleed op 25 mei 1980.

IJsberg gevaarlijk Kaart van Groenland met de plaats Narsarsuaq (Narssaq) > 5 juli - ,,Het weer in Narssaq wisselt snel; de ene dag schijnt de zon, de andere regent het. Soms is het warm - ongeveer twintig graden dan weer koud. De fjord ligt vol ijsschotsen met hier en daar een ijsberg. We mogen er niet op, want dat is te gevaarlijk.’’ De Apeldoornertjes die in het Groenlandse Narssaq het jaarlijkse kinderdorp bevolken, samen met leeftijdsgenootjes uit de partnersteden, smullen met volle teugen. Burgemeester Dijckmeester was deze week ter plekke en bracht een verslag mee van hun belevenissen.

Melkrijder stopt 22 december - Melkrijder H. Schut uit Beekbergen kroop zaterdag met pijn in het hart achter het stuur van zijn trekker om in de neerdwarrelende sneeuw voor de laatste keer melkbussen bij de boeren op te halen. De meeste klanten van Schut zijn of gestopt of al overgeschakeld op het tankmelken. Hendrik Schut was vijftien jaar toen hij voor het eerst langs de boeren in Beekbergen, Lieren en Oosterhuizen reed. Hij heeft dit werk 23 jaar gedaan.

1981

TV-piraat 13februari - Na de zendersluiting op Nederland 1 is gisteravond op het Apeldoornse televisiescherm een pornofilm van een uur te zien geweest. De etherpiraat ,,Televisie Vrij Apeldoorn’’ had het centraal-antennesysteem, waarop 25.000 Apeldornse huiskamers zijn aangesloten, ,,gekraakt’’. De ontvangst was vrij slecht en geluidloos.

Vuilnisvijver 3 oktober - Klachten van omwonenden over stankoverlast van de vijver tussen Saturnus- en Sterrenlaan heeft de dienst gemeentewerken doen besluiten de zaken ter plaatse drastisch aan te pakken. Donderdagavond werd de vijver volledig leeggepompt. Het bleek dat de buurt, waartoe ook de leerlingen van een paar scholen in de buurt moeten worden gerekend, de vijver gedurende lange tijd heeft gebruikt als onverzadigbare vuilniszak.

Onvoorstelbare hoeveelheden vuil werden in zicht gebracht. In het water bleken zich overigens nog heel wat vissen op te houden, die geen last bleken te ondervinden van het rottingsproces.

Parkeergarage 14 oktober - Door de bouw van de parkeergarage onder de Markt is het overdag voor de binnenstad-bewoners vrijwel onmogelijk geworden om een parkeerplaats nabij hun woning te zoeken. ’s Ochtends worden vrijwel alle vrije parkeerplaatsen door langparkeerders ingenomen, vooral door kantoor- en winkelpersoneel. In die zin laten bewoners van de binnenstad-west zich, via het buurtcomité, uit in een schrijven aan het college van B en W. Vooruitlopend op mogelijke acties zegt het bewonerscomité dat een nieuwe regeling de bewoners niets méér mag kosten dan nu het geval is.

Bijna de aardbol rond 4 december - Veertigduizend kilometer wandelen. Jan Broekhuizen (75) aan de Diamantlaan 4 heeft dat karwei vrijwel geklaard en het merendeel nà z’n pensionering. Z’n eerste officiële

NWB-wandeling liet hij op 7 juni 1946 in het wandelboekje aantekenen; dertig kilometer in een tocht van de Apeldoornse wandelclub De Trekvogels. In z’n 47e boekje heeft hij circa 39.500 kilometer staan. Zodra de dagen weer beginnen te lengen, zal hij weer op pad gaan.

Om de 40.000 km rond te maken.

1982

Pallas blijft open 18 januari - De kans bestaat dat het Pallas-theater in Apeldoorn open blijft. Zoals bekend wilde de Bioscoop Exploitatie Maatschappij enkele maanden geleden zowel Pallas als Minerva sluiten. De Dienstenbonden FNV hebben met de directie een overeenkomst gesloten, waarin onder andere de afspraak is gemaakt dat de exploitatie van Pallas zal worden voortgezet door een ander of door het personeel zelf.

Apeldoornse Ahoy 2 april - De grootste evenementenhal van Oost-Nederland. Dat wordt de accommodatie waarvoor in Apeldoorn een geschikte plaats wordt gezocht. De hal krijgt een toeschouwerscapaciteit van 8.000 personen, en is daarmee te vergelijken met de Rotterdamse Ahoy. De hal zal ruimte bieden aan beurzen, tentoonstellingen, popconcerten, amusementsshows, radio- en tv-opnamen sportwedstrijden enz. De initiatiefnemers denken aan het weidegebied tussen de wijken Zevenhuizen en de Maten. Daar komt over enige tijd een weg te lopen, de Laan van Woudhuizen.

Ark van Noach 9 april - De Rijkspolitie van Brummen heeft woensdag, achter een villa aan de Imbosweg in Eerbeek, naar schatting tussen de 100.000 en 200.000 geprepareerde dieren gevonden in schuren en ondergrondse bunkers. Deze gruwelijke, voor de wetenschap wellicht interessante, vondst is eigendom van de 72-jarige evangelist Joannes Roeleveld, die als een moderne Noach van vele soorten dieren mannetjes en vrouwtjes heeft verzameld, zodat hij de ,,dag des oordeels’’ met zijn, naar eigen zeggen, 600 volgelingen kan overleven.

Luchtverkeer 28 december - Duizenden mensen vliegen dagelijks boven Apeldoorn zonder dat we het merken. Hoogstens zien we iets van het drukke luchtverkeer op een heldere dag, als de vliegtuigen condensstrepen door de blauwe lucht trekken. Apeldoorn ligt precies op eigenlijk onder - één van de vijf luchtstraten van ons land. Op een zeer drukke dag gaat het om 210 vliegtuigen die Apeldoorn ,,overvleugelen’’. Dat we er weinig van bemerken is niet zo vreemd, want boven de Veluwe zitten alle verkeersvliegtuigen boven de 15.000 voet (4,5 kilometer).

Lees verder van 1983 tot 1987

Korte berichten uit een eeuw Apeldoornse leven

1983-1987 1983

Markt lijdt onder kermis 11 april - De combinatie van de warenmarkt en de kermis in de binnenstad van Apeldoorn, die zaterdag officieel geopend werd, is verre van ideaal. Hoewel de kermismensen over het algemeen dik tevreden zijn, klagen de marktkooplieden steen en been. Behalve dat de standruimte in veel gevallen werd verkleind, heeft de geluidsoverlast veel irritatie gewekt.

De kermisattracties staan dit jaar voor het eerst opgesteld op het Marktplein en het Raadhuisplein.

Zwijnen Hoge Veluwe afgeschoten wegens varkenspest 2 juni - Met man en macht wordt momenteel getracht de varkenspest, die onder een groot aantal wilde zwijnen in het nationale park de Hoge Veluwe is uitgebroken, te beteugelen.

Het Otterlose Zand, een door rasters omgeven terrein van 700 hectare, waar deze besmettelijke ziekte is geconstateerd, is hermetisch afgesloten. De nog levende zwijnen worden afgeschoten. Het is zeer waarschijnlijk dat er een verband bestaat tussen de besmetting van de wilde zwijnen en de varkenspest op bedrijven in de Gelderse Vallei. Men heeft een begin gemaakt met de inenting van 600.000 varkens in de regio.

Cross-overlast in Assel 10 november - De bewoners van Assel zijn het beu. De geluidsoverlast die veroorzaakt wordt door de crossers die hier in de omgeving hun sport beoefenen heeft lang genoeg geduurd, vinden zij. In de omgeving van Assel ligt het Watergangcircuit, een crossbaan voor leden van de motorcrossvereniging Veluwse Vicky Rijders uit Apeldoorn. Aan de andere kant van de spoorlijn ligt nog een tweede, illegaal, crossterrein. De politie van Apeldoorn zegt dat de crossers de agenten meestal te snel af zijn, zodat zij weinig kunnen doen.

Naald centraal op kruispunt?

De Gedenknaald bij Het Loo werd in 1901 opgericht ter gelegenheid van het huwelijk van koningin Wilhelmina en prins Hendrik (Wijkraad De Naald) > 10 december - Gemeentelijke verkeersdeskundigen gaan in Apeldoorn de mogelijkheid onderzoeken het kruispunt de Naald zodanig te reconstrueren, dat de Gedenknaald middenop het kruispunt komt te staan. Suggesties om ter plaatse een rotonde te maken lijken bij voorbaat kansloos, vanwege het ontbreken van de nodige financiën. Maar voor enkele tonnen moet het wel mogelijk zijn, via een beperkte ingreep, de Naald te verplaatsen naar het centrum van het kruispunt, waarbij het verkeer er omheen wordt geleid.

1984

V&D Kijkshop 10 maart - Na ruim twee jaar ruïne, waar de hele middenstand van de noordelijke Hoofdstraat zich aan stoorde, komt er eindelijk iets nieuws op de plaats van de cadeaushop fa. Noteboom, die uitgerekend op Sinterklaasavond 1981 afbrandde. In het nieuwbouwcomplex op de hoek van de Hoofdstraat en de Paslaan komt onder andere een Kijkshop van Vroom en Dreesmann. Wie zo’n winkel inloopt ziet artikelen achter glas. De nummers van de artikelen die men wenst moet men noteren op een formulier en het is afhalen en betalen geblazen aan een centrale kassa die per computer verbonden is met het magazijn.

Rijksmuseum Het Loo open < Rijksmuseum Het Loo rond 1700. ('Met de Franse slag'; de invloed van Lodewijk XIV op het hofleven)

per avond waren al snel uitverkocht.

20 juni - Koningin Beatrix heeft vanmorgen met een speciale sleutel haar voorvaderlijk jachtslot Rijksmuseum Het Loo voor het publiek geopend.

Honderdduizenden belangstelling worden verwacht om er zijn rijkdom aan schilderijen, meubilair en tuinen te bezichtigen. Apeldoorners kunnen drie avonden lang gratis ,,hun’’ paleis bezichtigen. De drieduizend kaarten

De echte Sint?

6 december - Een boze Elspetenaar greep gisteren zonder aanzien des persoons naar de baard van Sinterklaas. Zijn verwoede poging om de kindervriend te ontmaskeren mislukte.

Het bestuur van kleuterschool ,,De Drempel’’ is principieel tegen Sinterklaasviering. De komst van Sint was een initiatief van een aantal ouders, die uit vrees voor herkenning een

Apeldoornse Sinterklaas in de armen genomen had. Op het moment dat Sint arriveerde haalden een aantal moeders hun kinderen af en toonden Sint en de Pieten geen blik waardig.

56 jaar op markt Jo Hagenbeek gaat maandag een moeilijke ochtend tegemoet. De zeventigjarige groentehandelaar uit Zutphen zet dan, bij het scheiden van de markt, voor de laatste keer zijn lege groentekisten op de platte wagen. Na 56 jaar trouwe dienst op de Apeldoornse maandagmarkt zet hij er een punt achter. Hagenbeek toog in 1928, op veertienjarige leeftijd, voor het eerst met zijn vader en moeder naar de markt in Apeldoorn.

1985

Jacht op kangoeroe 29 maart - Na bijna een week is een einde gekomen aan de ‘jacht’ op een kangoeroe, die zaterdag ontsnapte van camping ,,Klein Paradijs’’ in Beekbergen. Vanmorgen schoot hoofdagent Ron Hijzendoorn (30) van de Apeldoornse politie het dier met een verdovingsgeweer een speciale ‘cocktail’ in het lijf. Sinds zijn ontsnapping werd het dier herhaaldelijk gesignaleerd, maar steeds weer wist hij op het laatste moment te ontsnappen.

Uitgaansleven komt voorzichtig op gang 13 april - In het Apeldoornse uitgaansleven, nog steeds een teer kasplantje, doen zich enkele interessante ontwikkelingen voor. Terwijl tal van soortgelijke steden doodse binnenstadspleintjes uitbouwden tot gezellige ontmoetingsplaatsen met terrasjes, bioscopen, dancings en café’s, moet dat in Apeldoorn nog helemaal van de grond komen. Stilaan wordt afgerekend met het oude gezegde dat men ’s avonds in ‘het dorp’ een kanon kan afschieten.

De komst van Le Café de Paris, de vestiging van Radio Gelderland en mogelijk ook Radio Apeldoorn op het Raadhuisplein zijn hoopvolle tekenen voor een verdere ontwikkeling van het hart van Apeldoorn.

Protest tegen opheffen parkeerverbod Marktplein 31 juli - Terwijl horeca, winkeliers en marktkooplieden erg blij zijn met de opnieuw geschapen mogelijkheid om op het Marktplein (Stationsstraat-zijde) te parkeren, is de fietsenbond ENFB afdeling Apeldoorn het daar helemaal niet mee eens. De bond vreest een vergrote autoverkeersdruk op dit deel van het centrum. In een brief wordt gevraagd de maatregel ongedaan te maken.

Ziekenhuis 100 jaar 19 november - Als we de klok een eeuw terugzetten is Apeldoorn een gemeente met ongeveer 17.000 zielen op 34.000 hectare. De zorg voor de gezondheid liet nog zeer te wensen over. Besmettelijke ziekten waren typhus, dyphterie, kinkhoest, roodvonk en mazelen. Mazelen veroorzaakten epidemieën in 1882, ’84 en ’88. Honderd jaar geleden maakte een groep notabelen de weg vrij voor de bouw van ‘Het Ziekenhuis’, dat een jaar later de eerste patiënt onder de wol stopte. Gisteren waren de oudste en de jongste patiënt van het Julianaziekenhuis, mevrouw H. van Voorst van Beest, 94 jaar, en Marleen Siemelink, één dag oud, de eersten die met een bos bloemen en een herdenkingstegeltje begiftigd werden.

1986

Masturbatielijn De masturbatielijn van de Apeldoornse NVSH is na een financiële injectie weer elke maandagavond van acht tot tien uur bereikbaar. Volgens voorzitter Gerrit Wolves verkeert meer dan de helft van de mannen die de vrijwilligers aan de lijn krijgen in ‘relatienood’. ,,Het gaat er niet alleen om de mensen via de telefoon te gerieven, maar vooral natuurlijk om een gesprek met ze aan te knopen en ze eventueel door te verwijzen.’’ Apeldoorn is de enige plaats in ons land met een masturbatielijn.

Geen heidehoning 10 juli - De vorst blijkt afgelopen winter enorme schade aangericht te hebben aan stukken hei, zowel in de regio als in andere delen van het land. Imkers, die toch al een slecht voorjaar achter de rug hebben, zien de toekomst somber tegemoet: vrijwel zeker is deze winter geen heidehoning te verkopen. Vaststaat dat grote delen van de hei zijn afgestorven. Volgens deskundigen duurt het jaren voordat de heidevelden weer in optimale conditie zijn.

Geite verzett’n 17 september - De heer G. Zevenhuizen van de Arbeidstraat stuurde een vakantieanecdote. ,,Op de camping aan het Gardameer stond ik op, waarna een Hagenaar vroeg: ‘Wat ga je doen?’ Ik antwoordde op z’n Veluws: ‘’k Goa effen de geite verzett’n’. De volgende dagen werd dit gezegde te pas en te onpas gebruikt. De Hagenaars spanden de kroon met: ‘Ik ga effe de gaite verzette’. En een handige Groninger schilderde een bord bij de toiletten met ‘Hier ku’j de geite verzett’n’.’’

Berg en Bos verwaarloosd 15 november - Eén van Apeldoorns grootste toeristische trekpleisters, het natuurpark Berg en Bos, blijkt sterk verwaarloosd. Het snoeimes van de bezuinigingen heeft geleid tot gevaarlijke situaties voor de (dit jaar, inclusief de Apenheil) 300.000 bezoekers. Vermolmde bruggetjes, afgebrokkelde wandelpaden, gebroken trapleuningen en losliggende roosters veranderen een wandeling bijna in een ‘overlevingstocht’.

1987

Stadhuis bij ACEC 16 mei - De bouw van een stadhuis op het terrein van de ACEC en Tivoli kan de redding betekenen voor het noordelijk gedeelte van de Apeldoornse Hoofdstraat en Nieuwstraat en het aansluitende Beekpark. Een dergelijk project, dat veepl publiek trekt, zal de in gang gezette verpaupering van dit gebied tot staan brengen. Tot die conclusie zijn de winkeliers van dit deel van de binnenstad gekomen. Ze zijn ‘wakker geschud’ toen de ondernemers rondom het Marktplein openlijk riepen: ‘zet het nieuwe stadhuis maar bij ons voor de deur’.

Benzine-oorlog in Apeldoorn 22 juni - In Apeldoorn is een benzineoorlog losgebarsten. Zaterdag kelderden de benzineprijzen bij alle 40 pompstations met maar liefst dertien cent. Super kost nu geen f 1,62 meer, maar f 1,49 en normale benzine geen f 1,59 maar f 1,46. De benzinestrijd ontbrandde enkele weken geleden toen zich een nieuw autobedrijf aan de Molenstraat de daar ontmantelde benzinepompen weer in gebruik stelde en de prijs voor de merkloze benzine met dertien cent verlaagde. Zaterdag doorbrak Van Woudenberg met zijn Q8-station aan het Kanaal afspraken van de pomphouders in Apeldoorn om de normale prijzen te handhaven en toen volgden de anderen.

Koeweit heet voortaan Kuwayt 1 september - Het zal soms wennen zijn, maar de schrijfwijze van bepaalde aardrijkskundige namen in deze krant is met ingang van vandaag veranderd. Wij volgen daarmee een nieuwe ‘landen- en plaatsnamenlijst’ van het Algemeen Nederlands Persbureau (ANP). Uitgangspunt daarvan is, dat zoveel mogelijk de namen worden overgenomen die de staten zelf voor hun gebied hebben vastgesteld. Zo wordt Kuweit voortaan geschreven als Kuwayt, Dubai als Dubayy en Irak als Iraq. Bagdad, hoofdstad van Iraq, wordt nu als Baghdad geschreven.

Zwitsal sluit

18 september - De 226 vaste medewerkers van Grada Produktiebedrijven bv (Zwitsal) aan de Vlijtseweg in Apeldoorn heben gisteren van de directie te horen gekregen, dat het bedrijf bijna zeker de poorten zal sluiten. Er is sprake van dat Grada zal worden overgeheveld naar het Amersfoortse bedrijf Intradal, maar volgens andere bronnen zal de produktie worden verplaatst naar het Belgische Sint-Truiden.

Lees verder van 1988 tot 1992

Korte berichten uit een eeuw Apeldoornse leven

1988-1992 1988

Trein naar Apeldoorn wordt boemeltje 8 juni - De hogesnelheidstrein tussen de Randstad Holland en Twente die de NS in petto heeft, zal Apeldoorn mijden. De Veluwestad, die nu al een rechtstreekse spoorverbinding met het noorden en zuiden mist, zal in het NS-net verder degraderen. Volgens het gisteren gepresenteerde NS-plan ‘Rail 21 - sporen naar een nieuwe eeuw’ zal de toekomstige ‘supertrein’, die Eurocity wordt genoemd en een snelheid tot 200 km per uur kan ontwikkelen, vanuit het westen via Arnhem en Zutphen richting Enschede/Hengelo gaan rijden. Apeldoorn vervalt als hoofdspoorverbinding.

Apeldoorn klein dorp volgens veel inwoners 14 juni - Veel inwoners denken dat Apeldoorn een klein dorp is. Bijna een kwart schat het inwonersaantal op minder dan 110.000 (in werkelijkheid 145.000). Een derde van de Apeldoorners winkelt regelmatig in nabij gelegen steden, omdat de keuze en gezelligheid elders groter wordt geacht. Meer dan 60% is matig tot slecht te spreken over de mogelijkheden om een gezellig avondje te stappen. Dat blijkt uit een groot landelijk onderzoek naar het imago van Apeldoorn.

Oranje-euforie 27 juni - Onmiddellijk nadat het laatste fluitsignaal in het Olympisch Stadion in München had geklonken barstte de euforie in Apeldoorn los. De kort tevoren nog uitgestorven binnenstad werd overspoeld door een hossende en luid toeterende oranje mensenzee. ,,Rond acht uur hielden we ons hart vast’’, aldus een politiewoordvoerder. ,,Het was een gekkenhuis, er werd verschrikkelijk veel bier gedronken en het dreigde uit de hand te lopen.’’

Onder invloed van drank ontstonden in de loop van de avond en nacht enkele vechtpartijen in het centrum. Twee mannen met lichte verwondingen moesten in het ziekenhuis worden opgenomen. Ze waren zo dronken, dat ze omvielen, aldus de politie.

Ronnie Tober bestolen 3 oktober - ,,Ze hebben alles meegenomen, alle cadeaus van mijn beste vrienden, al mijn papieren.’’ Ronnie Tober, de 43-jarige zanger uit Apeldoorn, is zichtbaar aangeslagen.

Gisteravond sleepten inbrekers het hele hebben en houwen van Ronnie en zijn impresario Jan Jochems het huis aan de Loolaan uit. Vorige week vierde Ronnie in het Amsterdamse Tuschinsky-theater zijn zilveren artiesten-jubileum en werd hij bedolven onder een lawine van geschenken van collega’s. De eigenaar van het pand, de Apeldoornse ‘oliesjeik’ Evert van Woudenberg, heeft een hoge beloning uitgeloofd voor de gouden tip.

Wildviaducten redding voor wild 8 november - Door de opening van de A50 verdwijnt de N50 voorgoed uit de hoogste regionen van de Nationale File-top 50. Het zou een ramp zijn geweest voor de hertstand op de Veluwe (800 edelherten en 1.500 reeĂŤn) als de twee wildviaducten bij vliegveld Terlet en De Woeste Hoeve er niet waren gekomen. Jaarlijks worden op de Veluwe 300 herten en zwijnen door het verkeer gedood. Op de weg Apeldoorn-Arnhem waren het er gemiddeld tien.

1989

Apeldoorn tegen stadhuis op Markt 25 februari - Slechts 25% van de Apeldoornse bevolking is voorstander van een stadhuis op de Markt. Tweederde (67%) is daar tegen. Een harde kern van 42% is zelfs sterk tegenstander van de huidige bouwplannen. Een grote meerderheid (64%) is niet tevreden over de manier waarop Apeldoorn op dit moment bestuurd wordt. Overigens is voor het ontwerp-Ruijssenaars veel (64%) lof te noteren. Dat zijn de belangrijkste resultaten uit een representatieve opiniepeiling die bureau Lagendijk in opdracht van de Nieuwe Apeldoornse Courant heeft gehouden.

We zijn er weer!

11 maart - De werknemers van Wegener Nieuwsdruk Apeldoorn hebben vanochtend besloten hun stakingsactie te beĂŤindigen, nadat vannacht een principe-akkoord werd bereikt over een tweejarige cao voor de 50.000 grafici. Uit de vele reacties die wij de afgelopen dagen mochten ontvangen sprak begrip voor de situatie die ertoe heeft geleid dat de krant enkele dagen niet kon verschijnen.

Dodelijke gijzeling 22 juni - De 56-jarige Apeldoornse kolonel K.H.J. van der Kieft is vanmorgen rond negen uur op de A-12 bij Arnhem doodgeschoten tijdens de ontknoping van een gijzelingsactie. Het is onduidelijk of de kolonel door schoten van de politie of van de gijzelnemer, de 33-jarige Westduitser S.B., om het leven is gekomen. B. dwong hem rond zeven uur bij zijn woning aan de Gunninglaan onder bedreiging van een vuurwapen in zijn eigen auto richting Arnhem te rijden. In het Shell-benzinestation bij het knooppunt Grijsoord belde de gijzelnemer de politie en vroeg om 1 miljoen gulden en drugs.

Dialect bedreigd Kaart van de Nederlandse dialecten. (Wikipedia: Dialecten)> 14 september - Het Veluws dialect wordt met de ondergang bedreigd. Al enkele jaren tekent zich af dat het dialect niet alleen minder gesproken wordt, maar dat oude begrippen en uitdrukkingen door hoogbejaarden in hun graf worden meegenomen. Het Staring Instituut te Doetinchem wil enkele cultuurhistorische woordenboeken uitgeven om het streekeigene toch nog voor het nageslacht te redden.

1990

Monumentje verloedert 12 maart - De voormalige brugwachterswoning bij de Welgelegenbrug in Apeldoorn wordt een steeds grotere aanfluiting. Vorig jaar is het gemeentelijk monumentje uitgebrand. De stormen van de afgelopen maanden hebben de rest gedaan. Het bouwwerk met zijn zwartgeblakerde dakresten is en prooi van wind en regen. Het is nog maar de vraag of het ooit wordt opgeknapt van de verzekeringspenningen die de gemeente kan innen.

‘Was ist hier los?’

7 mei - Vijf rijen dik langs de hele route genoten 300.000 mensen gistermiddag van de nationale parade van oorlogsveteranen in Apeldoorn. Twee uur duurde de waterval van ongekend enthousiasme en niemand raakte vermoeid. ‘Was ist hier los?’, vroeg een jong Westduits stelletje toen ze met hun auto vastliepen op een politieafzetting op de Zwolseweg.

Toen het hen werd uitgelegd reageerde de jeugdige bestuurder met: ‘O, dan komen we zeker op een wat ongelukkig moment’.

Verzuring kan zijn gang gaan in de Gerritsfles 26 mei - De Gerritsfles wordt volledig overgeleverd aan de nukken van mens en natuur. Het ven, volgens kenners een van de mooiste van Nederland, is uitgeroepen tot wetenschappelijk ijkpunt. Het is eerder een veroordeling: onderzoekers hopen waar te nemen wat er gebeurt met de Nederlandse natuur als niemand ingrijpt. De verzuring heeft tot gevolg dat vennen steeds armer worden, terwijl veronderstelde klimaatsverschuivingen (hogere temperaturen, meer droogte) de vennen latere kans op structureel herstel ontnemen.

Madenkraak

3 september - Duizenden maden hebben een woning aan de Rederijkerhoeve in De Maten ‘gekraakt’. De vliegen-in-wording krioelden over het grasveld en zijn inmiddels tot in de woning doorgedrongen. De maden zijn aangetrokken door vlees dat de bewoners voor hun vakantie in de grijze container hebben gegooid. Met kennissen was afgesproken dat zij de afvalbak aan de weg zouden zetten. Dat is echter niet gebeurd, en vliegen zagen kans hun eitjes in het ontdooide vlees te leggen.

1991

Sneeuwpenis 15 februari - Apeldoorner Tonnie Karsen bouwde gisteravond met assistentie van zijn vriend Harry Waanders deze anderhalve meter hoge penis van sneeuw op het ijs van het Kanaal bij de Molenstraat. In het kader van de actie ‘Vrij Veilig zal het beeldhouwwerk vanavond in plastic worden ingepakt.

Brinklaan tegen komst Oranjerie 2 april - Winkeliers van de Brinklaan bundelen binnenkort hun krachten tegen de ‘Oranjerie’.

Ze verwachten ernstige concurrentie te gaan ondervinden van het nieuwe winkelcentrum dat op het HEMA-parkeerterrein gerealiseerd wordt. De winkeliers vrezen dat de Brinklaan een ‘dode straat’ wordt. Het winkelend publiek zal te zijner tijd via de ingang aan de Hoofdstraat het overdekt winkelcentrum ingaan en richting Mariastraat geleid worden.

Populariteit van Veluwe daalt 19 april - De Veluwe is haar positie als tweede vakantiegebied in Nederland kwijt geraakt aan Drenthe en overige bos- en heidegebieden. De Noordzeekust blijft de absolute nummer één.

Als een van de oorzaken noemt directeur L. van den Berg van de Streek VVV Midden- en Noord-Veluwe de forse daling van de vakanties die zijn doorgebracht in sta-caravans op vaste standplaatsen.

Garderobedames Orpheus te oud 22 november - De Vrouwenbond FNV in Apeldoorn, de Rooie Vrouwen Gelderland en de PvdA in Apeldoorn hebben, evenals een aantal commissarissen, met verbazing en woede gereageerd op het ontslag (zie pagina 9) door schouwburg-directeur Stants van twee garderobedames van schouwburg Orpheus omdat ze ouder dan 42 jaar zijn. De twee dames waar het allemaal om gaat, I. Grolleman (48) en F. Snijder (44) zullen over de zaak spreken met het Meldpunt Discriminatie.

De Woeste Hoeve opnieuw gekraakt < De Woeste Hoeve, pleisterplaats in een wild en byster land, aan het begin van de vorige eeuw (Feestlocatie bruiloft Nini en Albert) 30 december - De Woeste Hoeve is opnieuw gekraakt. Precies anderhalf jaar na de eerste kraakactie hebben vijf jongeren het pand betrokken.

Zij vinden het ‘een schande’ dat een zo mooi pand al jaren leeg staat.,,Het mag niet lang meer duren voor de Woeste Hoeve tot monument wordt verklaard’’, zegt Groen Links-fractievoorzitter C. van der Zouwen. ,,Anders heb je tegen de tijd dat het zo ver is niet meer dan een krot over.’’

1992

Epe wil geen mannenstrip 6 februari - Het college van b en w van de gemeente Epe gaat onderzoeken of optredens van blote-mannengroepen in horecagelegenheden verboden kunnen worden. Dat zou moeten kunnen op basis van het feit dat mannelijk publiek niet welkom is bij dergelijke voorstellingen. Het onderzoek vindt plaats naar aanleiding van het optreden dat de mannelijke strippers The Studs onlangs gaven in bar-discotheek de Blue Sky in Emst. Raadslid Janse (SGP/RPF) zei het een ‘onsmakelijk en schunnig geheel’ te vinden en vreest dat ‘de gemeente het centrum gaat worden van dergelijke dubieuze zaken’.

Loenen wil weg 12 juni - Het dorp Loenen wil zich afscheiden van de ‘lakse’ gemeente Apeldoorn en in plaats daarvan aansluiting zoeken bij de buurgemeenten Brummen of Voorst, of - als alternatief als zelfstandige gemeente op eigen kracht verder gaan. Voorzitter G. van de Sprenge van dorpsraad Loenen zegt dat in een reactie op de ‘affaire-Loenermark’, waarbij het college van burgemeester en wethouders er voor kiest om de Loenense bossen in erfpacht te geven aan Het Geldersch Landschap. ,,Stukje bij beetje pakt Apeldoorn alles van ons af’’.

Van Bon grijpt naast goud 1 augustus - Door de zilveren medaille smaakten de druiven minder zuur, maar Léon van Bon werd gisteren in Barcelona bestolen van Olympisch goud in de puntenkoers. De Italiaan Lombardi had aan de opzichtige hulp van de Australiër McGlede te danken dat hij de Apeldoorner zegge en schrijve een punt voor bleef. ,,Als de jury de reglementen eerlijk had toegepast, had de jury McGlede allang uit de strijd moeten nemen.’’

Stadhuiscrisis leidt tot breuk 2 oktober - De stadhuiscrisis heeft gisteravond geleid tot een breuk in het Apeldoornse college van burgemeester en wethouders. De PvdA trok zich terug uit het college (CDA, PvdA, D66), nadat een motie van wantrouwen tegen stadhuiswethouder H. Porringa (PvdA) steun had gekregen van een raadsmeerderheid. Volgens D66-fractievoorzitter A. Gerritsen beschikte Porringa al op 14 maart 1991 over informatie dat het stadhuis te krap zou uitvallen.

Lees verder van 1993 tot 1997

Korte berichten uit een eeuw Apeldoornse leven

1993-1997 1993

Hall stelt grenzen aan vogelschieten 21 januari - Oud-Hallenaren blijven de komende vijf jaar uitgesloten van deelname aan het vogelschieten in hun voormalige woonplaats. Een overgrote meerderheid van de Hallse schutters wil niet dat oud-dorpsgenoten deelnemen aan het evenement. De traditie schrijft voor dat alleen schutters die wonen binnen de grenzen van kerkelijk Hall mogen deelnemen aan het jaarlijkse festijn. Dit tot teleurstelling van een grote groep jongeren die, wegens gebrek aan woonruimte in Hall, naar elders moest verhuizen.

Rondweg voor Beekbergen 3 april - De Koningsweg zou een goede zuidelijke rondweg voor Beekbergen kunnen zijn. De Dorpsstraat wordt daarmee ontlast van doorgaand verkeer (8000 auto’s per etmaal). Aan de verkeersonveilige situatie komt dan een eind en Beekbergen kan een gezellige dorpskern ontwikkelen. Op 25 mei wordt het plan voorgelegd aan de Dorpsraad.

Oerbos wordt hersteld 7 mei - In 1870 werd het Beekbergerwoud gekapt, het laatste stukje oerbos van Nederland (zie 10e alinea na afbeelding 7). Een eeuw later bleek dat er nog steeds zeldzame planten en dieren leven en werd het idee opgevat om het woud in ere te herstellen. ,, Natuurmonumenten wil een historische vergissing goedmaken’’, aldus inspecteur R. Lichthart in hotel Pohlmann in Klarenbeek. ,,Van de natuur kun je niet leven, zegt een boer die al een hele tijd op zijn stoel heeft zitten draaien. ,,Jullie moesten je schamen voor de bende die jullie maken.’’ Luid applaus valt hem ten deel.

Nacht van Apeldoorn 12 juni - Tout Apeldoorn leek gisteravond op de been. Vergelijkbaar met de gloriejaren van de Barretocht, maar dan nog massaler en op meer lokaties. Vooral Raadhuisplein, Caterplein en Hoofdstraat waren slechte plekken voor mensen met claustrofobische trekjes tijdens de Nacht van Apeldoorn, waarmee het 1200-jarig bestaan van de achtste stad van Nederland uitbundig werd gevierd.

1994

6 miljoen stuivers 9 mei - De recordpoging lukte. Het Guinness Book of Records is sinds gisteren weer een bijzonder fenomeen rijker: een ‘tapijt’ van zes miljoen stuivers in een remise van de Apeldoornse busmaatschappij VAD. De opbrengst van Stuivertje Leggen, een slordige 20.000 gulden, is bedoeld voor Unicef, dat hiermee een project voor straatkinderen in Columbia kan financieren.

Mysterie na vier eeuwen ontrafeld < Het stenen kruis bij Avenvoorde (www.de-vecht.nl > 'Diavoorstelling', 10e foto)

29 september - Een recent ontdekte rekening bij het Gelders Rijksarchief heeft klaarheid gebracht in het aloude mysterie van het stenen kruis bij het erve Avenvoorde in De Vecht, een buurtschap tussen Apeldoorn en Deventer. Het blijkt dat het uit 1570 daterende kruis waarschijnlijk werd geplaatst naar aanleiding van het verdrinken van een zoontje van de Deventer stadsburger Albert van Lymbergen.

Verloedering in Hoofdstraat-Noord 1 december - De aanblik van de noordelijke uitloper van het Apeldoornse voetgangersgebied wordt er niet fraaier op. Liefst acht winkels staan leeg in de Hoofdstraat-Noord, de amper tweehonderd meter tussen Paslaan en Caterplein. Door de komst van de Oranjerie zijn opnieuw enkele zaken vertrokken. Het uitgaansleven met zijn uitwassen en winkels verdragen elkaar niet zo goed. De verloedering slaat toe.

Circusdroom komt uit 17 december - Als kleuter droomde hij er al van: op pad met het circus. Wim Zomer maakt de komende kerstdagen iets van die droom waar. De acteur uit Lieren, die als Daniël in de sierie ‘Goede Tijden, Slechte Tijden’ nationale roem geniet, presenteert en regisseert van 26 december tot en met 8 januari op de Kanaalboulevard een internationale circusshow.

1995

De 150.000ste 28 februari - Apeldoorn heeft vanmorgen zijn 150.000ste inwoner geregistreerd. Bram Cornelis Kempen werd zondagavond om 20.52 uur in het Julianaziekenhuis geboren en vanmorgen bedolven onder cadeau’s. Burgemeester Bruins Slot overhandigde hem een spaarbankboekje met 150.000 centen.

Veteranen hebben dorst 8 mei - Ongeveer 300.000 mensen kwamen gisteren naar Apeldoorn voor het Nationaal Defilé. De grote belangstelling heeft nauwelijks tot problemen geleid. Alleen de vochtvorziening van de veteranen liet te wensen over. Gezien de weersomstandigheden en de uren vertraging hadden er eigenlijk ‘marathon-voorzieningen’ als bekertjes water en natte sponzen moeten zijn.

Monument Woeste Hoeve beschadigd 10 augustus - ,,Welke idioot doet nu toch zoiets krankzinnigs? Dit is net zo’n duister verhaal als de beschadiging van het Auschwitzmonument van Jan Wolkers.’’ De Apeldoornse kunstenaar H. Verrips is woedend over de vernieling van het door hem ontworpen Verzetsmonument bij de Woeste Hoeve. Tot nu toe onbekende daders gooiden een steen tegen de ruit waarin de namen zijn geëtst van de 117 mensen die op 7 maart 1945 door de Duitsers zijn geëxecuteerd als vergelding voor de aanslag op SD-chef Rauter.

Koninklijke familie mag nog 230 zwijnen schieten 22 december - De koninklijke familie en haar gasten hebben nog 230 zwijnen, 54 edelherten, 48 reeën en 53 damherten te gaan tot Tweede Kerstdag. Dan is het lijstje waarvoor afschotvergunningen zijn afgegeven vol en gaat het zevenduizend hectare grote terrein van het Kroondomein weer open voor het publiek. Minister Van Aartsen van landbouw heeft op vragen van SP-Tweede Kamerlid Poppe gezegd dat hij geen reden ziet de koninklijke jacht te beperken.

1996

Molenaar van Veessen vermoord 'Bats Langevoord' was tusen 1928 en 1985 molenaar van de molen van Veessen. (De molen van Bats) > 6 mei - In Veessen is gisternacht de 91-jarige molenaar Jan Langevoord vermoord. Het stoffelijk overschot van de hoogbejaarde, alleen wonende man - nog dagelijks actief als molenaar - werd door de buren gevonden, nadat hen opgevallen was dat de gordijnen van zijn woning dicht bleven. Hij bleek met een stroomstootwapen te zijn gemolesteerd met de dood tot gevolg.

In 1997 werden twee mannen voor de moord tot zeven en vijf jaar gevangenisstraf veroordeeld. Ze hadden de tip gekregen dat de molenaar veel geld in huis had.

Hagelbui richt mljoenenschade aan

24 juli - De zware hagelbui die gisteravond over Apeldoorn en directe omgeving trok heeft in nog geen kwartier tijd volgens de eerste schattingen voor enkele tientallen miljoenen guldens schade aangericht. De ruim vijf centimeter grote hagelstenen beschadigden overal in de stad duizenden auto’s licht tot zwaar. Bij honderden woningen werden zolderramen en lichtkoepels versplinterd. Op campings sloegen de hagelstenen dwars door het tentdoek.

Protest tegen plan voor nieuwe radiomasten in Kootwijk 15 november - Bewoners van Radio Kootwijk hebben gisteravond tijdens de gemeenteraadscommissie milieu hun ‘ernstige bezorgdheid’ uitgesproken over plannen van KPN voor de bouw van vier zendmasten van 300 tot 380 meter hoogte. KPN wil de masten bouwen voor Delta Radio, dat zich met uitzendingen richt op de Benelux, Engeland en Noord-Frankrijk. De dorpsraad vreest dat ze ,,ons leefmilieu op onaanvaardbare wijze aantasten’’.

Recordbrand op Van Gelder-complex 9 december - De grote brand op het voormalige Van Gelder-complex tussen Ugchelseweg en Europaweg in Apeldoorn levert volgens (mede-)eigenaar A. Goudkuil een schadepost op van 55 à 66 miljoen gulden. De brand, die in de nacht van vrijdag op zaterdag kort na twee uur uitbrak en het hele weekend duurde, is verreweg de grootste in de geschiedenis van Apeldoorn. In het gebouwencomplex waren veertien bedrijven en bedrijfjes gevestigd.

Houtskooloven staakt het vuren 21 december - Op de Aardhuisweg richting Uddel streelt een zoete geur de neuzen der passanten. De houtskoolbranderij van Beekman, waar de vlammen metershoog uit de vuurmonden van de houtskoolketels spuwen, is daar al sinds 1850 een begrip. Gisteren beklom Willem van de Ridder uit Uddel met collega Jan Bleijenberg uit Garderen voor het laatst de ovens om het vuur op te porren. Ze gaan niet mee naar Twente, waar een moderne oven wordt gebouwd.

1997

Bosseks bij Cantharel 22 januari - Motel De Cantharel wil dat de gemeente een einde maakt aan de overlast die de gasten en het personeel van het motel ondervinden van de prostitutie in de bossen, sinds het televisieprogramma van SBS6 ‘De Wallen op stap’ aandacht besteedde aan de langs de Otterloseweg gelegen ventweg, die als ontmoetingsplek van een dame van plezier fungeert.

In de uitzending werd het motel/restaurant als locatie-aanduiding gebruikt. Sindsdien worden de receptionistes overstelpt met vragen over de precieze plek.

Fietsenloods bij station 'onaanvaardbaar' 22 februari - De welstandscommissie heeft gisteren unaniem een ‘absoluut onaanvaardbaar’ uitgesproken over de bijna vijftig meter lange fietsenloods die de afgelopen week pal tegenover het Apeldoornse NS-station is verrezen. De loods dient ter vervanging van de rijwielstalling die weg moet uit het te slopen voormalige Van Gend en Loos-complex.

Dode op Caterplein 24 februari - Vechtpartijen zijn niet geheel vreemd op het Caterplein. Maar de 27-jarige Irakees die zaterdagmorgen op het Caterplein werd doodgestoken is het eerste dodelijke slachtoffer dat in het circa achtjarig bestaan van het uitgaanscentrum is gevallen. De horeca rouwt. Om de dode, maar vooral om haar imago. ,,Er zullen vast wel weer mensen zijn die roepen: ‘zie je wel, het Caterplein daar kun je beter niet naar toe gaan’. Onzin. Relatief gebeurt hier weinig.’’

Gekke koe in Wilp 22 maart - Bij een boer van veehouder Ter Voorde in Wilp (gemeente Voorst) is een geval van de gekke-koeienziekte geconstateerd. De gehele veestapel van de boer in de Wilpse Kleipolder - zestig stuks melkvee en viiftig stuks jongvee - is uit voorzorg geslacht. De in Wilp geconstateerde gekkekoeienziekte is het eerste geval van BSE in Nederland.

Vierbaans ringweg door Oost-Apeldoorn 24 oktober - Een groot aantal wegen in Oost-Apeldoorn krijgt er voor 2010 mogelijk extra rijbanen bij. Vooral de ringwegen en hoofdslagaders naar stad en snelwegen zijn pitentiële vierbaans-kandidaten, zoals Laan van Zxevenhuizen, Laan van Maten, Laan van Osseveld en Zutphensestraat. De brede bermen worden in dat geval ingewisseld tegen extra asfalt.

Lees verder van 1998 tot 2003

Korte berichten uit een eeuw Apeldoornse leven

1998-2003 1998

Zondagsrust

5 maart - Het Apeldoorns Beraad van Kerken wil dat Apeldoorners op zondag geopende winkels gaan mijden. Op zondag niet geopende winkels kunnen hun openingsbeleid via een raamsticker bekend maken. In een brief aan de plaatselijke politieke partijen schrijft het beraad te open dat ‘het Apeldoornse publiek haar klandizie zo veel als mogelijk zal gunnen aan winkels die ’s zondags gesloten zijn’. R. Pragt van het Beraad: ,,Er is één dag in de week waarop rust nodig is. Je moet van ophouden weten.’’

Caravans Euroase moeten verdwijnen 23 mei - Voor het eind van 2001 moeten 183 seizoenplaatshouders hun caravan op de Beekbergse camping Euroase aan de Hogebergweg weghalen. De eigenaar van de camping, ‘Vast-groep Hotels en Recreatieparken’, heeft besloten zich te specialiseren in chalets. ,,En dan heb je hier al 23 jaar een staanplaats’’, vertelt Wil van der Pol verontwaardigd. ,,Je hebt alles met eigen handen opgebouwd; de vijver, de tuin. Het nieuws is ingeslagen als een bom.

Er zijn mensen die de hele dag lopen te huilen.’’

Léon van Bon wint touretappe Na een ontsnapping van bijna 170 kilometer rondde de Apeldoorner de 'Sahara-tocht' naar Pau met een felle sprint perfect af en bewees hij eindelijk ook een winnaar te zijn. (De Telegraaf) 21 juli - Zo mooi kan wielrennen dus ook nog zijn. Dat gebaar, die open mond, die juichende armen, Maar ook die rust, die onverstoorbaarheid, dat tactische inzicht. Na de cocktail scheelmakende dopingverhalen was er gisteren de sportieve hoogtijdag van Léon van Bon. In een prachtige, zenuwslopende finale ging hij in de negende touretappe in Pau als eerste over de streep.

'Ons Gelderland' Gelders volkslied 9 september - Gelderland kent voortaan een eigen volkslied. Het lied ‘Ons Gelderland’ van C.J.C. Geerlings is gisteren door het college van gedeputeerde staten officieel aangewezen als provinciale hymne. Bedoeling is het bij passende gelegenheden ten gehore te brengen. In drie coupletten bezingt onderwijzer Geerlings (1865-1951) de Veluwe, de Graafschap en het Rivierengebied. Bovendien houdt het college wel van het opgewekte melodietje. Het Gelders Volkslied van de gebroeders Van Riemsdijk kon volgens het provinciebestuur ‘echt niet’. Het gaat over het ‘echte Gelders ras’ en ‘onze stam’, terwijl de Gelderse voorouders worden bestempeld als ‘Saksische Germanen’.

1999

Geen reactie op eclips in Apenheul De zonsverduistering in Nederland op zijn hoogtepunt op 11 augustus: ruim 92% bedekking om 12.27 uur. (Your Solar Eclipses) > 12 augustus - Kippen trapten erin: die laten zich door de minste schemer al op stok jagen. Wie weet, dachten de massaal opgekomen bezoekers van de Apenheul daarom, wat gorilla’s voor idiote dingen doen als de zon verduistert. Het leek wel Wimbledon, de tribune voor de gorillaweide. Uit de zon verdween een hap die met de minuut groter werd. Vijf voor half één: actie: een halfvolwassen mannetje klimt tot hoog in zijn speelboom. Om te slapen? Maar dan zwaait de aap weer ontspannen langs een touw naar beneden. Reactie? Nul komma nul.

Karin weg uit Big Brother 27 december - Karin van Elswijk uit Apeldoorn ging er in het Big Brother-huis in Almere vanuit dat haar leven daar hooguit door een paar honderdduizend mensen zou worden bekeken. Toen ze vlak voor kerst door de kijkers werd weggestemd, zaten echter bijna tweeëneenhalf miljoen mensen aan de beeldbuis gekluisterd. ,,De reden waarom ik er borstkanker aan de orde stelde was het roken. De anderen snapten niet waarom ik daar toch zo op tegen was. Toen ik het uitlegde begrepen ze het.”

Camera’s op Caterplein 28 december - Uitgaanscentrum Caterplein staat vanaf vanavond onder cameratoezicht.

Stappers moeten er rekening mee houden dat zij tijdens de uitgaansuren vol in beeld zijn. De politie kan twee van de veertien camera’s vanaf het bureau aan de Vosselmanstraat met een joystick alle kanten op bewegen.

Noodopvang klaar voor Millenniumnacht 30 december - De Americahal is volledig ingericht en klaar voor de noodopvang van 5.000 tot 6.000 mensen tijdens de millenniumwisseling. Als in de nacht van vrijdag op zaterdag computers uitvallen, de watertoevoer stopt en het elektriciteitsnet ineenzakt, hoeven in

ieder geval zoveel Apeldoorners niet in de kou te zitten. Deze week plaatste de gemeente een groot aantal kachels en heteluchtkanonnen in de hal. De gemeente beschikt bovendien over dertig andere noodopvangcentra voor burgers, zoals gymzalen, scholen, schouwburg Orpheus en de politieschool aan de Arnhemseweg.

2000

De Maten ‘onveilig’ 16 mei - Eénvijfde van de bewoners van De Maten voelt zich ’s avonds onveilig op straat. Dat blijkt uit een enquête van deze krant. Het Matenpark, het winkelcentrum De Eglantier en de - slecht verlichte - fietspaden zijn plekken waar velen zich niet prettig voelen. De helft van de bewoners ziet ’s avonds geen problemen; 18 procent is soms bang. Veertien procent komt ’s avonds helemaal niet op straat.

Fietsbrug achterstevoren 26 augustus - Een beter plot voor de commercial ‘Even Apeldoorn bellen’ viel niet te bedenken: de 90 meter lange fietsers/voetgangersbrug over het Apeldoorns Kanaal werd gisteren achterstevoren geplaatst. Iemand had het woord ‘Koningshaven’ op het verkeerde uiteinde gelast, waardoor de ‘vleugels’ niet op de pijlers pasten. Anderhalve maand geleden waren de pijlers ook al op een verkeerde plaats gelegd.

70 jaar getrouwd 14 oktober - Op 18 oktober 1930, 70 jaar geleden, beloofden Dirk Visch (89) en Jansje Kamphuis (90) uit Vaassen elkaar eeuwige trouw op het gemeentehuis van Epe. Woensdag vieren zij hun briljanten feest met een receptie en een dag later gaan ze met hun kinderen (8) en kleinkinderen (23) gezamenlijk aan de dis. Trouwens, het Veluwse stel heeft ook nog 26 achterkleinkinderen. Daar zijn natuurlijk bovendien nog flink wat aangetrouwden bijgekomen.

Neo-nazi’s kraken bunker Seyss-Inquart 20 oktober - De bunker van Seyss Inquart is eind augustus door neo-nazi’s (zie hoofdstuk 3, een na laatste alinea) gebruikt als ontmoetingsplaats. De mishandeling van de 19-jarige asielzoeker uit Niger op de Loolaan vond plaats na afloop van deze bijeenkomst. De schuilbunker is een rijksmonument en ontoegankelijk. De groep van ongeveer tien skinheads slaagde er op 30 augustus in de hangsloten aan de deur open te breken. In de bunker brachten zij hun nazistische sympathieën tot uiting.

2001

IJzel-isolement 5 februari - Hoog Soeren, Uddel en Hoenderloo raakten gisteren door extreme ijzelvorming nagenoeg afgesloten van de buitenwereld. Tien wegen in en om Apeldoorn werden afgezet omdat afgebroken bomen en takken de straten levensgevaarlijk maakten. In de regio Noorden Oost-Gelderland telde de politie 225 aanrijdingen, met enkele (licht) gewonden.

Chinezen boos om Apeldoorns beeld 15 februari - In de Chinese miljoenenstad Chongqing is een ware volkswoede uitgebroken over een Apeldoorns beeld dat bij een nieuwbouwproject is geplaatst. Het beeld is een kopie van een cascade die als fontein dienst doet in de tuin van Paleis Het Loo. Het stelt de god Narcissus voor die een vis vertrapt; een symbool voor water. De Chinezen zien er een draak in; een belangrijk Chinees symbool.

Schapen scheren zonder schapen 5 juni - Het Loenense schaapscheerdersfeest moest zaterdag noodgedwongen zonder schapen worden gehouden. Gewoonlijk halen de boerenkapel De Plaggestekers en andere belangstellenden â&#x20AC;&#x2122;s morgens om half negen de kudde en herder op bij het toegangshek van de Loenermark. Door de MKZ moesten herderin Agnes Kiemel en haar beesten echter verstek laten. Bovendien kregen deelnemers en bezoekers te kampen met slecht weer.

Aanslag op moskee 11 juni - Een brand heeft in de nacht van vrijdag op zaterdag een deel van de Turkse moskee in Apeldoorn verwoest. In het gebouw zijn een gebroken fles en resten van brandstof aangetroffen, waaruit kan worden afgeleid dat een molotov-cocktail is gebruikt. De aanslag is niet opgeĂŤist.

2002

Crime passionnel 5 april - De vermoorde Apeldoorner Pim Overzier (37) is het slachtoffer geworden van een crime passionnel. Hij had een stille liefde op zijn werk; een 35-jarige verpleegster. Haar vriend wordt verdacht van de moord. Hij zette een val op door Overzier te bellen, speldde

hem op de mouw dat iemand een blind date met hem wilde en liet doorschemeren dat zij de verpleegster was. Overzier werd sinds die afspraak op 4 december vermist. Zijn lichaam werd eind maart in een bos bij Dronten gevonden.

Maximaal bezoek 13 april - De tentoonstelling ‘Ja, ik wil’ over koninklijke huwelijken is de absolute topper in de ruim twintigjarige geschiedenis van Rijksmuseum Paleis Het Loo in Apeldoorn. De expositie trok in bijna 2,5 maand tijd ruim 200.000 bezoekers. De toeloop raakte in een stroomversnelling toen een week na de opening op 3 februari de trouwjurk van prinses Máxima te bezichtigen was.

Yntema kan markt niet missen 13 juni - George Yntema (75) is terug op het marktplein. De Apeldoornse boekhandelaar, die eind vorig jaar afscheid nam van klanten en collega’s, heeft zijn besluit om na 51 jaar te stoppen herzien. ‘De muren kwamen thuis op me af’, aldus Yntema, die maar één hobby heeft: boeken verkopen op de markt. Hij is er voortaan weer op woensdagen te vinden, met een afgeslankte kraam.

Apeldoorn het natst 6 juli - De directe omgeving van Apeldoorn (Beekbergen, Kootwijk, Hoog-Soeren) is het natste plekje van Nederland. Er valt gemiddeld 900 tot 925 mm neerslag per jaar. Dat blijkt uit de Klimaatatlas van Nederland (1971-2000) van KNMI-medewerkers Dick Heijboer en Jon Nellestijn. Wat de droge gebieden betreft spant Gendringen (675-700 mm) de kroon, samen met middenLimburg en de omgeving van Coevorden.

2003

AGOVV betaald van start Duizenden bezoekers op de open dag, een grote sponsor, een stadion om voorlopig vooruit te kunnen, en nog is de koek niet op voor AGOVV. Voorzitter Cor Kok voorspelt binnen vijf jaar groot sportief succes en een fraai stadion, 'ergens' aan snelweg A1. Zaterdag hield hij met moeite controle over z'n ontroering. Eindelijk ebtaald voetbal in Apeldoorn, en nopg enthousiast onthaald ook. Met een brok in de keel: 'Dit is een mijlpaal in mijn leven'. Kok vocht twaalf jaar lang voor betaald bvoetbal in Apeldoorn, liep op die lange weg dreunen op, vocht door en keek zaterdag alweer naar de dag van morgen, naar de toekomst.

de Stentor papaplutitel

De Apeldoornse Courant krijgt er een titel bij: de Stentor. Volgens hoofdredacteur Gert Selles is de introductie van een paraplutitel hard nodig. 'Apeldoornse Courant, Gelders Dagblad, Deventer Dagblad, Overijssels Dagblad, Nieuw Kamper Dagblad, Dagblad Flevoland en Zwolse Courant, worden alle zeven uitgegeven door Wegener uitgeverij Gelderland Overijssel (Wugo). We verschijnen van Steenwijk tot Hardenberg en van Lochem tot Harderwijk. Maar we konden onvoldoende uitdragen dat we een grote regionale krant zijn'.

Laatste bewoner station vertrekt < Het station van Apeldoorn (Stationsweb) In afwachting van de sloop van de linkervleugel van het Apeldoornse station heeft de laatste bewoner van de bovenwoningen van het station zijn sleutel moeten inleveren. Truus Diderik kwam er in 1964 wonen, toen haar vader hoofdstationschef werd van het Apeldoornse station. Zes jaar later vertrok ze om te gaan werken, maar haar vader woonde er nog tot 1996.

Haar zoon nam de woonruimte van zijn opa over.

Gistermiddag trok ze voor het laatst de deur achter zich dicht, nadat ze de woning bezemschoon had opgeleverd. 'Mijn zoon moest werken, daarom haal ik de laatste spullen weg', zegt Diderik, alvorens ze de sleutels overhandigt.

Bedankt voor de aandacht