6
Ścieżka została zrealizowana w ramach wygranej w konkursie
Margle i pstre łupki
pt. „Stwórz ścieżkę edukacyjną”.
Pstre łupki, w zależności od ilości zawartego w nich żelaza i stopnia jego utlenienia, mają różne barwy - od szmaragdowej do rdzawoczerwonej. Zawierają wtręty związków manganu, są kruche, a po wyschnięciu rozsypują się w dłoniach.
2. Pstre łupki – czerwone i zielone. Jest to osad bardzo głębokiego morza, tworzący się z dala od lądów. Wydzielenie to stanowi bardzo ważny poziom, według którego ustalana jest pozycja innych skał budujących Beskidy. W obrębie odsłonięcia można obserwować kilka niewielkich, stromych fałdów. W odsłonięciu obserwować można: 1. Spągowe ławice godulskie – gruboławicowe zielonkawe, bardzo twarde (skrzemionkowane) piaskowce. Ławice te rozpoczynają osadzanie najważniejszego dla Beskidu Małego wydzielenia – warstw godulskich, które budują wszystkie najwyższe szczyty (np. Leskowiec, Łamaną Skałę). Odsłonięcia tych skał znajdują się w dwóch miejscach, rozpoczynając i kończąc kompleks marglisto łupkowy.
Erozja boczna i denna powodują odsłanianie się coraz głębszych warstw piaskowców i łupków. Na samej górze widoczne są piaski i żwiry nagromadzone 10 - 20 tys. lat temu, podczas zlodowaceń. W zależności od miejsca, mają one od kilku do kilkunastu metrów miąższości. Na stanowisku margli krzemionkowych i pstrych łupków jest to bardzo dobrze widoczne. Pisząc o zwierzętach żyjących w nurcie wody, nie można zapomnieć o dwóch ptakach zamieszkujących i polujących w tej części rzeki. Jednym z nich jest pluszcz (Cinculus cinculus), który skacząc z kamienia na kamień od czasu do czasu zanurza się w rwącej wodzie, wynurzając się kilka metrów dalej. zdj. Wojciech Mrowiec Biega po dnie, nie pływa, wyszukując larwy owadów, ikrę i małe rybki. Łupki wierzowskie są miejscem, gdzie prawie co rok zakłada gniazdo, ma tu również doskonałe warunki do żerowania. Drugim ptakiem, który odwiedza margle, jest zimorodek (Alcedo atthis). Nurkuje z wysokiego brzegu lub gałęzi łowiąc małe rybki (głównie strzeble i pstrągi), ale zjada też kijanki, małe żabki i owady wodne. Jest w tym doskonały, prawie każdy atak kończy się sukcesem. Pozwala mu na to wyśmienity wzrok, umiejętność oceny załamania światła w wodzie i dziób. Warto dodać, że jest to jeden z najbardziej kolorowych i najpiękniejszych polskich ptazdj. Paweł Dec ków. Do ptaków charakterystycznych dla tego odcinka należą też: pliszka górska (Motacilla cinerea) i pliszka siwa (Motacilla alba), choć ta druga jest tu tylko gościem. Na głębszych odcinkach rzeki żerują także krzyżówki (Anas platyrhynchos), a w górze często można zobaczyć krążącego myszołowa (Buteo buteo).
Ujście Wieprzówki do Skawy
Leskowiec 922 m n.p.m.
Źródła Wieprzówki w paśmie Leskowca i Łamanej Skały
3. Margle krzemionkowe – ciemne margle, białe po zwietrzeniu z licznymi śladami działalności organizmów. Ślady te są widoczne w postaci ciemniejszych plamek tworzących niekiedy skomplikowane struktury. Są to pozostałości po organizmach mułożernych. Fukoidy czyli skamieniałości śladowe - skamieniałe ślady działalności żywych organizmów świadczą o warunkach i różnorodności życia w dawnych morzach.
Wierzbówka nadrzeczna, gajowiec żółty i łopian mniejszy, to tylko kilka z wielu gatunków roślin, które można tu zobaczyć.
Łamana Skała (Madohora) 929 m n.p.m.
6
Zdjęcia (zdj. lot. z arch UM), opracowanie merytoryczne i graficzne oraz przygotowanie do druku: Jan Zieliński, Wojciech Bloch i doc. dr hab. Witold Alexandrowicz. Wszelkie prawa zastrzeżone.