Nowe Mieszkanie grudzień 2008

nowe mieszkanie Nr 3/4 (03/04) Grudzień 2008 / Styczeń 2009 ISSN 1899-7910

NEW APARTMENT

Twoja dzielnica

Rynek nieruchomości w polskich g rach w numerze także: NOWOŚCI RYNKOWE UROKLIWE WNĘTRZA

PRAWNIK RADZI

Rodzaje um w przedwstępnych

Fot. www.sxc.hu

W MOIM MAGICZNYM DOMU

WILAN W

KRATISTOS

www.kratistos.pl R贸偶ana 23

30-305 Krak贸w phone +48 12 3945610

nowe mieszkanie 14

GRUDZIEŃ 2008 / STYCZEŃ 2009 WYWIAD 6

BEZPIECZNE NIERUCHOMOŚCI SAFE REAL ESTATE Klaudia Torchała

PUBLICYSTYKA 12

WARSZAWA A.D. 2012 WARSAW A.D. 2012 Jacek Kubecki

27

INWESTYCJE 4 27

NOWE INWESTYCJE NEW INVESTMENTS RYNEK NIERUCHOMOŚCI W POLSKICH GÓRACH REAL ESTATE MARKET IN THE POLISH MOUNTAINS Ewa Pytkowska

23

PRAWO 19

RODZAJE UMÓW PRZEDWSTĘPNYCH TYPES OF PRELIMINARY AGREEMENTS Marcin Szymanek

FINANSE 24

32

W PAŹDZIERNIKU MIESZKANIA NADAL TANIAŁY FLAT PRICES STILL FALLING DOWN IN OCTOBER Emil Szweda, Bernard Waszczyk

TWOJA DZIELNICA 32

WILANÓW – DUMA SOBIESKICH I WARSZAWY WILANÓW – THE PRIDE OF WARSAW AND THE SOBIESKI FAMILY Jacek Kubecki

50

WNĘTRZA 42 50

W MOIM MAGICZNYM DOMU – ŚWIĘTA OUR IDEAL HOME - CHRISTMAS HIPEASTRUM, ZWARTNICA - POTOCZNIE AMARYLIS THE HIPPEASTRUM, COMMONLY KNOWN AS THE AMARYLLIS Renata Wnuk

OD REDAKCJI

nowe mieszkanie

P

lanowanie Świąt, a zwłaszcza tych szczególnych dla większości z nas, może okazać się nie lada przygodą.

A może tym razem wyskoczymy ze swojej roli i spróbujemy roli nieznanej np. nie gospodarza, a gościa na świątecznej kolacji przygotowanej przez górali i spędzonej w pięknych, polskich Tatrach. Przecież „wraz z rosnącą zamożnością naszego społeczeństwa, rośnie popyt na typowo wakacyjne domy. Jeśli dodatkowo zdecydujemy się na wynajmowanie nieruchomości, to oprócz wzrostu jej wartości, możemy oczekiwać zadowalających zysków (...)”. Może więc zamiast wymarzonej torebki znajdziemy pod choinką kluczyki do nowego i tu uwaga! nie Porsche, a wyśnionego domku w górach.

A może w te góry przenieść się tak na stałe... Przecież o bolączkach codziennego życia w stolicy mówi się tak wiele. „Problem korków, komunikacji miejskiej, jakości usług. Kłopot w tym, że za niecałe cztery lata stolica musi sprostać wyzwaniu, z jakim dotąd nie miała okazji się zmierzyć, a jakim jest organizacja Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej (...)”.

No cóż pozostaje mieć nadzieję, że damy radę, a swoją drogą życzę każdemu takiej odrobiny luksusu pod choinką jak wspomniana powyżej.

Redaktor Naczelna

nowe inwestycje

ARLET HOUSE

Arlet House to inwestycja położona niedaleko centrów handlowych Reduta i Blue City przy Parku Szczęśliwickim, która idealnie wkomponowuje się w najbliższe otoczenie dzięki kamiennej elewacji uzupełnionej dużymi i drewnianymi oknami oraz współczesnej bryle budynku.

W okolicy oprócz doskonale utrzymanych terenów zielonych znajduje się stok narciarski oraz sieć ścieżek rowerowych.

Arlet Mouse to inwestycja OKAM Sp. z o.o. firmy działającej na polskim rynku od 2004 roku. Założyciele firmy posiadają długoletnie doświadczenie w realizacji projektów mieszkaniowych.

ARLET HOUSE Arlet House is an investment located not far from Reduta and Blue City shopping centres, close to the Szczęśliwicki Park.

It integrates itself beautifully with the closest surroundings thanks to the stone façade completed by large wooden windows and the building’s contemporary structure.

Besides perfectly-kept green spaces, a ski slope and a biking trail network are also located in the neighbouring area.

Arlet House is an investment project of OKAM Sp. z o.o., a company operating on the Polish market since 2004. The company’s founders have many-year experience in the completion of housing projects.

POINT48

W samym sercu warszawskiej Pragi powstanie nowoczesny budynek z 41 mieszkaniami. Przy ulicy Czapelskiej 48, blisko głównego węzła komunikacyjnego prawobrzeżnej Warszawy – ronda Wiatraczna, zostanie wybudowany kameralny budynek mieszkalny – „Point48”.

Oprócz 41 mieszkań w budynku znajdzie się także jeden lokal usługowy na parterze, garaże, komórki lokatorskie, winda oraz lobby, które w przyszłości wspólnota będzie mogła przekształcić w recepcję.

Budynek zaprojektowano w nowoczesnej formie z wykorzystaniem współczesnych detali i środków architektonicznych. Bryła budynku jest dwudzielna – wydzielona przestrzennie kondygnacja parteru i pierwszego piętra.

POINT48 In the very heart of the Warsaw district of Praga a modern building with 41 apartments will be constructed. At ul.

Czapelska 48, near the main communication node of rightbank Warsaw – the Wiatraczna Roundabout – a secluded block of flats under the name of “Point48” will be built.

The building will house 41 apartments, along with one retail premise (on the ground-floor), garages, tenant storage spaces, a lift and lobby, which could be turned by the residents’ community into reception office in the future.

The building has been designed in modern form using contemporary details and architectural means. The block is bipartite, with a spatially separated ground floor and first storey.

4

GRUDZIEŃ 2008 / STYCZEŃ 2009

nowe inwestycje

MOZAIKA MOKOTÓW Zespół mieszkaniowy Mozaika Mokotów (ul. Cybernetyki 7), zawiera w sumie 855 mieszkań. Otoczony jest terenami zielonymi i sąsiaduje z popularnym centrum handlowym Galeria Mokotów.

Mozaika Mokotów, zainspirowana barcelońską architekturą, została zaprojektowana z myślą o maksymalnym dostosowaniu do potrzeb swoich mieszkańców. Mieszkania efektywnie wykorzystują naturalne światło, dzięki czemu w ich wnętrzach panuje ciepła i wytworna atmosfera uzyskana również za pomocą materiałów wysokiej jakości. Loggie w apartamentach są tak zaprojektowane by były zarówno prywatną przestrzenią, jak również częścią świata zewnętrznego.

Wszystkie mieszkania zapewniają bezpośredni kontakt z otoczeniem. Projekt spełniający najbardziej restrykcyjne kryteria zrównoważonego rozwoju będzie dysponował także obszernymi strefami wspólnymi, z których będą mogli korzystać właściciele: terenami zielonymi do spacerów i placem zabaw dla dzieci.

MOZAIKA MOKOTÓW The Mozaika Mokotów residential complex (ul. Cybernetyki 7) includes a total of 855 flats. Surrounded by green spaces, it lies in the neighbourhood of the popular Galeria Mokotów shopping centre.

Mozaika Mokotów, inspired by the architecture of the city of Barcelona, has been designed with the maximum adjustment to the residents’ needs in mind. The flats make effective use of natural light, thanks to which their interiors are characterised by warm and elegant atmosphere created with high quality materials.

The apartment loggias are designed in such manner that they constitute both a private space and a part of the outside world.

All flats provide direct contact with the surroundings of the building.

The project, fulfilling the strictest sustainable development criteria, will be equipped with vast common spaces designed for the use of the owners: green spaces for walking and a children playground.

ZŁOTA 44 Złota 44 to nowa inwestycja Orco Property Group. Luksusowy budynek przy Złotej to 192 metry wysokości, 54 pięter i 251 apartamentów.

Budynek symbolizuje nowy kierunek, przyszłość Warszawy.

Daniel Libeskind projektując apartamentowiec, chciał pokazać Warszawę z przeszłości i Warszawę przyszłości. Warszawę, która posiada bogatą historię, tradycję, ale też Warszawę z jej dynamiką, nowoczesnością i aspiracjami. Budynek, jego kształt, forma, światło, nadadzą nowy wymiar warszawskim drapaczom chmur.

Będzie to unikalny budynek zainspirowany historią Warszawy i światłem, potencjałem, jaki miasto ma w sobie.

Złota 44 to najwyższy standard oferowanych mieszkańcom udogodnień, do których zaliczać się będą między innymi: basen, sauna, centrum SPA, taras słoneczny, fitness klub z salą do yogi, consierge, powierzchnia z przeznaczeniem do organizowania przyjęć z możliwością wewnętrznego cateringu, etc.

ZŁOTA 44 Złota 44 is the new investment project of the Orco Property Group. The luxury building in Złota street will be 192 metres high, consisting of 54 floors and 251 apartments.

The building symbolises the new direction and the future of Warsaw. While designing it, Daniel Libeskind wanted to show the Warsaw of the past and the future. A city of rich history, tradition, but also Warsaw with its dynamics, modernity and aspirations. The building, its shape, form and light will add a new dimension to Warsaw’s skyscrapers. The construction will be unique, inspired by Warsaw’s history and light, and also by the city’s potential.

Złota 44 offers the highest standard of facilities available to its residents, including among others: a swimming-pool, sauna, a SPA centre, sun terrace, fitness club with a yoga room, concierge, a reception/party space with the option of ordering internal catering services, etc.

GRUDZIEŃ 2008 / STYCZEŃ 2009

5

wywiad

Bezpieczne, nieruchomosci Safe real estate

Rozmowa z Piotrem Brzyskim, dyrektorem sprzedaży firmy Asbud, dewelopera, który stawia na jakość wykonania, realną cena zakupu oraz przemyślany projekt, jako cechy gwarantujące utrzymanie wartości nieruchomości.

Jak, Państwa zdaniem, będzie rozwijała się sytuacja na warszawskim rynku nieruchomości w najbliższych miesiącach? Czy popyt na mieszkania mocno stopnieje, czy jest szansa na spadek cen nieruchomości?

W Warszawie brakuje mieszkań, dziś w mediach odnajdujemy jedynie czarne scenariusze przyszłości rynku nieruchomości, ograniczenie dostępu do tanich kredytów nie zmieni faktu zapotrzebowania na własne mieszkania, może jedynie spowodować chwilowe zahamowanie. Nie ma realnych przesłanek

6

GRUDZIEŃ 2008 / STYCZEŃ 2009

Interview with Piotr Brzyski, sales director of Asbud, a developer company for which the quality of finish, realistic purchase price and a well-contemplated design come first, as the features guaranteeing the maintaining of real estate value.

In your company’s opinion, how will the situation on the Warsaw real estate market develop in the next few months?

Will the demand for flats decrease drastically and is there a chance for a drop in real estate prices?

wywiad

Fot. pdphoto.org / www.sxc.hu

by spodziewać się spadku popytu, przed nami okres gdy na rynek klientów wejdą osoby urodzone w okresie wyżu demograficznego, ponadto w dalszym ciągu do Warszawy napływają nowi mieszkańcy, nie spodziewałbym się spadku cen a raczej ich niewielki wzrost w 2010 roku.

W jaki sposób będą starali się Państwo ograniczać wpływ strat wynikający z zawirowań świata finansowego na swoje zyski?

W przypadku naszej firmy straty to niewłaściwe określenie, sprzedaż mieszkań na naszych inwestycjach w zestawieniu miesięcznym wygląda podobnie jak w roku ubiegłym, zaobserwowaliśmy jedynie iż większość klientów dokonuje zakupu mieszkania za gotówkę.

W jaki sposób ostatnie perturbacje na rynkach finansowych, które niewątpliwie przełożą się na kondycję uczestników rynku nieruchomości wpłyną na plany inwestycyjne firmy? Jak może odbić się ta sytuacja na Państwa wynikach oraz poczynaniach klientów?

Wbrew obecnym nastrojom rok 2009 i 2010 zapowiada się bardzo dobrze dla firm takich jak nasza, wielu bardzo dużych oraz tych

The number of available flats is still insufficient in Warsaw, and the media „bombard” us only with worst-case scenarios of the real estate market future. Yet, even the serious limitations experienced as concerns access to cheap loans will not alter the sheer fact of the demand for own flats – at the most, they can cause a temporary slowdown. There exist no realistic premises for expecting a drop in demand, as we will soon face the period in which persons born during the demographic boom will enter the market. Additionally, new residents continue to come to Warsaw, thus I wouldn’t expect a drop in prices but rather their slight increase in 2010.

How will you attempt to limit the influence of the losses resulting from the present havoc experienced by the financial markets on your profit?

In the case of our company, one cannot truly speak of “losses” – the monthly specifications of flat sales in our investment projects resemble those of last year, we have only observed that the majority of customers cover their flat purchases with cash payments.

GRUDZIEŃ 2008 / STYCZEŃ 2009

7

wywiad

Wbrew obecnym nastrojom rok 2009 i 2010 zapowiada się bardzo dobrze dla firm takich jak nasza.

Wielu bardzo dużych oraz tych najmniejszych deweloperów wstrzymało realizację nowych inwestycji, ze względu na brak możliwości uzyskania środków finansowych do ich realizacji. najmniejszych deweloperów wstrzymało realizację nowych inwestycji, ze względu na brak możliwości uzyskania środków finansowych do ich realizacji. W naszym przypadku finansowanie nie stanowi problemu, jesteśmy w trakcie przygotowania nowych inwestycji i na pewno przystąpimy do ich realizacji gdy tylko uzyskamy wymagane pozwolenia.

Jaka będzie strategia firmy na „te trudne czasy”?

Bardzo zbliżona do okresu gdy ASBUD rozpoczynała działalność na rynku Polskim pod koniec lat 90, w tak trudnym okresie dla firm z obszaru budownictwa. Misją firmy było, jest i będzie dostarczenie na rynek produktu o wysokiej jakości, bez względu czy budujemy apartamentowiec czy zwykłe mieszkanie, używamy dobrych materiałów i zatrudniamy wykonawców szczególnie dbających o jakość świadczonych usług. Oferując dobry produkt w rozsądnej cenie zawsze znajdziemy Klientów którzy docenią nasze starania i wybiorą mieszkanie w naszej inwestycji. Ponadto oferujemy kompleksową obsługę zarówno kredytową, realizowaną przez naszych doradców jak i serwis w zakresie wykończenia mieszkań.

Czy opracowujecie specjalną strategię wspierającą osoby, które maja problemy ze zdobyciem środków w bankach na finansowanie nieruchomości?

Dziś jedną z przyczyn wyhamowania rynku nieruchomości jest niewątpliwie ograniczenie dostępu do kredytów mieszkaniowych, dzięki którym w minionych latach obserwowaliśmy dynamiczny wzrost sprzedaży mieszkań. Przygotowaliśmy więc wraz z instytucjami finansowymi specjalne programy pozwalające naszym Klientom na sfinansowanie zakupu mieszkania na atrakcyjnych warunkach. Oferujemy również możliwość indywidualnego dostosowania harmonogramu płatności.

Czy zamierzacie dawać dodatkowe zachęty dla klientów? Jak zamierzacie przyciągać coraz bardziej ostrożnych klientów?

Nikt nie kupi mieszkania tylko dlatego by dostać „w prezencie” komplet mebli kuchennych czy wyposażenie łazienki. Dziś bardzo istotnym problemem jest utrata zaufania do instytucji finansowych chociaż w Polsce mówiłbym raczej o panice niż kryzysie. Wielu

8

GRUDZIEŃ 2008 / STYCZEŃ 2009

The recent unrest on financial markets will undoubtedly translate into the condition of the real estate market participants – in what manner will it influence the company’s investment plans? How will the situation be reflected in your results and customers’ actions?

Despite current pessimism, 2009 and 2010 provide a positive outlook for companies such as ours. Many very large and the smallest developers have stopped the realisation of new investment projects due to the lack of possibilities to obtain financial means for their implementation. In our case, however, the issue of financing does not constitute a problem, and we are in the process of preparing new investments and we shall certainly launch their implementation as soon as we obtain all required permits.

What will the company strategy be in these “hard times”?

Very similar to that of the period in which ASBUD started its activity on the Polish market in late 1990s, which was a very difficult time for construction companies. Our mission has been, is and shall be to provide the market with a product of high quality: regardless of whether we construct a luxury apartment building or a simple flat, we always use good materials and hire contractors taking particular care of the quality of the services provided. Offering an attractive product at a reasonable price, we shall always find customers who will appreciate our effort and choose a flat in our investment project. Moreover, we offer comprehensive services both as concerns loans (conducted by our advisors) and premises finishing off.

Do you compile a special strategy supporting the persons who encounter difficulties while trying to obtain funds in banks for financing real estate?

At the moment, one of the reasons of the real estate market slowdown is certainly the limiting of availability of housing loans, thanks to which we have observed the dynamic growth of flats sales in the recent years. Thus, together with financial institutions, we have prepared special programmes allowing our customers

wywiad

LISTOPAD 2008

9

wywiad

Dziś jedną z przyczyn wyhamowania rynku nieruchomości jest niewątpliwie ograniczenie dostępu do kredytów mieszkaniowych, dzięki którym w minionych latach obserwowaliśmy dynamiczny wzrost sprzedaży mieszkań.

osób decyduje się na wycofanie swoich środków z rynków finansowych, lokując je w bezpiecznych nieruchomościach.

Dlatego najistotniejsze dla klientów są te cechy nieruchomości które gwarantują utrzymanie jej wartości są to: lokalizacja, jakość wykonania, realna cena zakupu oraz przemyślany projekt.

Sprzedawać się będą inwestycje które spełniają powyższe kryteria, a dodatki to tylko miłe gesty dla i tak zdecydowanych klientów.

Czy zamierzacie raczej korzystać z sytuacji zwieszając zwiększając udział w rynku?

Jak wiadomo w trudniejszych czasach byłoby to łatwiej osiągnąć, biorąc pod uwagę to, że wielu graczy nie wytrzyma presji i przestoju

to finance flat purchases on attractive conditions. We also offer the option of individual payment schedule adjustment.

Do you intend to introduce additional incentives for the customers? How will you attract the increasingly cautious buyers?

Nobody will buy a flat just to get a set of kitchen furniture or bathroom fittings as a “present”. The crucial problem today is the loss of trust in financial institutions, although in the case of Poland, I would rather speak of panic than a crisis. Many people decide to withdraw their funds from financial markets and invest

Fot. pdphoto.org / www.sxc.hu

10

GRUDZIEŃ 2008 / STYCZEŃ 2009

Fot. A SB

UD

wywiad

Fot. A

SBUD

it real estate, which is considered safe. Therefore the real estate features guaranteeing the maintenance of its value are of most importance to the customers. These include: location, quality of finish, realistic purchase price and a design that has been carefully thought out. Only the investment projects fulfilling the above criteria will actually sell – additional features solely constitute courtesy gestures towards customers who have already decided to make a purchase.

Do you plan to take advantage of the situation by increasing your market share?

It is well known that in more difficult times this would be more feasible, considering that many players will not survive the pressure and market standstill. We have not altered our strategy and we continue to implement the goals which we have set for ourselves, while simultaneously working on new projects which we shall launch in 2009. rynkowego. Nie zmieniliśmy strategii, i w dalszym ciągu realizujemy wyznaczone sobie cele, prowadzimy intensywne prace nad nowymi projektami, których realizacje rozpoczniemy w 2009 roku.

Która z Państwa inwestycji może być wizytówką firmy?

Tak, jak wspomniałem wcześniej przykładamy taką samą uwagę do realizowanych przez nas inwestycji, każda z nich jest wyjątkowa:„Kolonia Staszica” apartamentowiec przy ulicy Solariego - 12 ekskluzywnych apartamentów w samym sercu Ochoty, „Apartamenty Czerniakowska” przy Czerniakowskiej luksusowy budynek w pobliżu Parku, Osiedle „Przy lesie” Józefosław - 6 lokalowe domy o wysokim standardzie, na osiedlu prywatny basen, fitness, siłownia, „Osiedle „Konstancin” w Konstancinie - Malownicze osiedle w niskiej zabudowie, budynki z elementami drewna i kamienia dla osób ceniących ciszę i piękną okolicę, „Ustronie Wiślane” przy ulicy Świderskiej osiedle mieszkaniowe wśród pięknej zieleni w pobliżu malowniczego brzegu Wisły, „Przylądek Bielany” - Chomiczówka, zielona okolica i doskonała komunikacja, A nasza najmłodsza inwestycja „Osiedle Głębocka 92” - to projekt który zmieni sposób postrzegania Białołęki jako dzielnicy betonowych osiedli o średniej jakości, wyznaczając nowe wysokie standardy jakości i architektury.

KLAUDIA TORCHAŁA

Which of your investments could constitute the company’s flagship project?

As I have already mentioned, we pay equal attention to all completed projects, deeming each and every one of them exceptional: „Kolonia Staszica” – a luxury apartment building in ul. Solariego – 12 exclusive apartments in the very centre of the Warsaw’s district of Ochota, „Apartamenty Czerniakowska” – along ul. Czerniakowska, a luxury building close to the Park, „Przy lesie” complex in Józefosław – 6-flat houses of high standard, the complex to include a private swimming pool, a fitness club and a gym, „Konstancin” complex in Konstancin – picturesque complex of two-storey buildings including elements of wood and stone, for people appreciating peace and quiet in beautiful surroundings, „Ustronie Wiślane” in ul. Świderska – residential complex among impressive greenery, close to the beautiful Vistula river bank, „Przylądek Bielany” – Chomiczówka, green neighbourhood and excellent public transport connections, And our most recent project, „Osiedle Głębocka 92”, is a project which will alter the manner of perceiving Białołęka as a district of concrete complexes of mediocre quality, setting new high quality and architectural standards.

KLAUDIA TORCHAŁA

GRUDZIEŃ 2008 / STYCZEŃ 2009

11

inwestycje

Warszawa A.D.2012

Warsaw A.D. 2012

Jakim miastem będzie Warszawa w dniu otwarcia Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej w 2012 roku? Czy mieszkańcy stolicy rzeczywiście skorzystają na organizacji imprezy?

O tym przekonamy się tak naprawdę za cztery lata. Jedno jest jednak pewne – przed miastem stoi szereg wyzwań, z którymi należy zmierzyć się od zaraz.

Wizualizacja / Visualisation

Fot. wizualizacje

12

GRUDZIEŃ 2008 / STYCZEŃ 2009

What city will Warsaw become on the opening day of the European Football Championship in 2012?

Will the residents of the capital city actually benefit from the organisation of the competition?

We shall only find out four years from now. One thing is sure though – the city is facing many challenges which must be confronted here and now.

inwestycje

O

bolączkach codziennego życia w Warszawie mówi się wiele. Nie są one jednak wyjątkowe na tle kłopotów, z jakimi borykają się inne miasta krajowe czy europejskie. Problem korków, komunikacji miejskiej, dostępności tanich miejsc noclegowych, czy jakości usług dotyka większości metropolii. Kłopot w tym, że za niecałe cztery lata stolica musi sprostać wyzwaniu, z jakim dotąd nie miała okazji się zmierzyć, a jakim jest organizacja Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej. To trzecia po Mistrzostwach Świata w Piłce Nożnej i olimpiadzie największa impreza sportowa świata. Od sprawnej organizacji zależy nie tylko jej wynik finansowy - nie jest bowiem powiedziane, że mistrzostwa to pewny zysk – ale przede wszystkim wizerunek Polski w Europie i na świecie.

Od momentu przyznania Polsce i Ukrainie prawa do organizacji tej imprezy wszyscy zastanawiają się, czy zdążymy. Urzędowy optymizm nie idzie w parze z opinią wielu środowisk, również międzynarodowych. Można tu wskazać choćby Włochów, którzy byli przeciwni organizacji mistrzostw przez te dwa kraje. Z drugiej jednak strony - skoro Włosi dali radę w przeszłości zorganizować taką imprezę u siebie, to nie ma chyba kraju, który nie zdołałby tego zrobić...

Jakie wyzwania stoją przed Warszawą?

Stadion Narodowy Na razie to jedyny jasny punkt w planach przygotowań. Wiemy już nawet, jak będzie wyglądał.

Nowoczesny obiekt, mogący pomieścić 55 tysięcy widzów, ma spełniać wszelkie wymagania i normy UEFA. Przy jego budowie mają być zastosowane najnowocześniejsze rozwiązania, zapewniające komfort zarówno widzom jak i sportowcom. Zgodnie ze światową tendencją trybuny zostaną umieszczone możliwie blisko płyty

A

lot has already been said publicly about the hardships of everyday life in Warsaw – however, they are by no means larger than any other problems faced by other Polish or European cities. Issues such as traffic jams, poor means of public transportation, availability of hotel beds and other accommodation or the quality of services offered are difficult for many metropolitan areas. The problem in our case is all the more grave that in four years from now the capital city is to face an unprecedented challenge of organising the European Football Championship. The Championship is the third most important and largest sports competition in the world, following the Olympic games and the World Football Championship. Its smooth organisation will condition not only the financial results – it is not certain whether the competition is sure to bring profit – but also will influence Poland’s image in Europe and around the world.

Ever since Poland and Ukraine were chosen as the organisers of the Championship, everybody’s been wondering whether we shall make it on time. The officials’ undying optimism is not coupled with many milieus’ opinion, both domestically and internationally. We can list here, for instance, the Italians, who opposed the awarding of the Championship’s organisation to these two countries. On the other hand, if in the past it was the Italians exactly that somehow managed to organise the very same competition, then there probably isn’t a country in Europe that wouldn’t be able to do it...

What challenges does Warsaw face?

National Stadium So far it has been the only clear spot in the preparation plans. We even know already what it will look like.

The modern structure, fit to house 55 thousand spectators, is

Fot. Jacek Kubecki

Prace przy rozbiórce Stadionu X-lecia trwają do września / Deconstruction works on the 10th Anniversary Stadium are under way since September

GRUDZIEŃ 2008 / STYCZEŃ 2009

13

nowe mieszkanie

Znajdź chwilê czasu i siêgnij po

szukaj nas:

- w ponad 400 punktach na terenie Warszawy - na targach mieszkaniowych

... ¹ œci

o n m yje

rz p z j a t y z i c

LISTOPAD 2008

11

inwestycje

boiska. Ważnym elementem projektu będzie zadaszenie stadionu.

Obejmie ono nie tylko trybuny, ale też samo boisko. Pozwoli to na rozgrywanie meczów w komfortowych warunkach, niezależnie od pogody.

Obiekt nie będzie pełnił wyłącznie roli areny sportowej.

Powstanie tu również kilkadziesiąt tysięcy metrów kwadratowych powierzchni użytkowej z przeznaczeniem na Muzeum Sportu, sale wystawowe i konferencyjne, restauracje, biura, sklepy, club fitness i ośrodek rehabilitacji. Planowany koszt to 1,2 mld złotych.

W tej chwili trwają prace związane z przygotowaniem terenu pod budowę. Ponieważ stadion powstanie w miejscu Stadionu X–lecia, w pierwszej kolejności trzeba pozbyć się pozostałości po starym obiekcie. Kolejnym etapem budowy będzie wzmocnienie terenu przy pomocy ponad 2000 żelbetowych pali. Stadion ma być gotowy w połowie 2011 roku.

Pozostałe inwestycje, jak na razie, nie mają tak konkretnych kształtów.

Komunikacja Dziś już wiadomo, że na mecze mistrzostw nie pojedziemy metrem. W unieważnionym niedawno przetargu wystartowały firmy, których celem było wybudowanie – jak się okazuje - najdroższego w przeliczeniu na kilometr odcinka metra na świecie. Druga warszawska nitka powstanie prawdopodobnie dopiero w 2015 roku.

Na szczęście Stadion Narodowy stanie niemal w centrum miasta. Istniejąca infrastruktura komunikacyjna mogłaby okazać się wystarczająca, wymaga jednak modernizacji.

to meet all UEFA requirements and standards. The latest solutions are to be employed at its construction, ensuring comfort both to spectators and players. Following the world trend, the seats will be placed as closely to the field as possible. A key element of the project will be the roofing of the stadium, which will cover not only the tribunes but also the football field itself. This will allow to host the games in comfortable conditions, regardless of the weather.

The building will act not only as a sport arena – a few dozen thousand square metres of usable space will also be constructed, housing the Sport Museum, exhibition and conference halls, restaurants, offices, shops, a fitness club and a rehabilitation centre. The budgeted cost of the enterprise amounts to PLN 1.2 billion.

At the moment works are under way to prepare the construction grounds. The stadium will replace the former 10th Anniversary stadium, so the first stage of the project involves getting rid of the remains of the old building. The subsequent stage will entail terrain reinforcement works with the use of 2 thousand reinforced concrete poles. The stadium is to be ready in mid-2011.

Other investments have not taken any shape so far.

Public transport and communication It is already certain today that we will not travel to the Championship games by underground. The recently nullified tender was participated in by a number of companies whose

Fot. Jacek Kubecki

Metro nie zawiezie nas na Stadion Narodowy / The underground will not take us to the National Stadium

GRUDZIEŃ 2008 / STYCZEŃ 2009

15

inwestycje Stacja Warszawa Stadion/Warszawa Stadion train station

Fot. Jacek Kubecki

W Tramwajach Warszawskich trwają prace nad poprawą obecnego stanu rzeczy. Niedługo mają zniknąć 40-letnie składy wagonów, a duża część przystanków ma zyskać na funkcjonalności.

Te plany są już powoli realizowane, co napawa optymizmem.

Gorzej mają się jednak sprawy na kolei. Jak prezentują się warszawskie dworce kolejowe - nie trzeba opisywać. Jeśli do 2012 roku nic miałoby się nie zmienić, to chyba nawet najbardziej zagorzały entuzjasta piłki nożnej w Warszawie wolałby dobrowolnie zrezygnować z organizacji mistrzostw, by nie spalić się ze wstydu przed kibicami z całej Europy. Tradycyjny opór kolejarzy przed współpracą z samorządem miejskim nie nastraja optymizmem. A do zrobienia jest naprawdę sporo. Przede wszystkim niezbędna jest całkowita przebudowa stacji Warszawa Stadion.

goal was to construct – as it turned out – the most expensive, as far as price per kilometre goes, underground line in the world.

The second line of the Warsaw underground is unlikely then to be constructed before 2015.

Luckily, the National Stadium will be constructed practically in the city centre – the existing transportation infrastructure could prove sufficient, provided some modifications are introduced.

At the Warsaw Tramways company improvement works are already under way. Soon the 40-year-old trams are to be withdrawn from usage and a large portion of tram stops is to be rendered more functional. These plans are already being implemented, which allows for some cautious optimism.

The situation, however, is much worse in the case of railways.

There is barely any need to further stress the poor condition of the capital city’s train stations: if nothing was to change by 2012, we run a fair chance that even Warsaw’s most fervent football supporters would rather give up on the organisation of the championship altogether than be embarrassed before the whole of Europe. The railway companies’ traditional lack of willingness to cooperate with the municipal authorities leaves very little space for optimism. And there is a lot to be done: the complete remodelling of the Warszawa Stadion station is of foremost importance.

All Warsaw train stations should be revamped, especially the Central station. This, however, entails considerable expenditure – if only for financial concerns, the implementation of the plan has been suspended for a long time.

Fot. Jacek Kubecki

Warsaw Central station. It is not only the look of the building that is not compatible with contemporary standards – the lack of beauty is paired with functional and hygiene deficiencies / Warszawa Centralna. Nie tylko wygląd dworca nie przystaje do współczesnych realiów.

W parze z wątpliwą urodą idzie brak funkcjonalności i higieny

16

GRUDZIEŃ 2008 / STYCZEŃ 2009

inwestycje

Fot. Jacek Kubecki

Wiele do zrobienia jest także na Okęciu / A lot remains to be done also at the Okęcie Airport

Nowe oblicze powinny zyskać wszystkie stołeczne dworce, z Warszawą Centralną na czele. Wymaga to jednak potężnych kwot.

Choćby ze względu na kwestie finansowe realizacja tego planu stoi pod dużym znakiem zapytania.

Okęcie Kibice na Euro 2012 będą docierali do Warszawy nie tylko koleją, ale i samolotami. Okęcie nie jest przygotowane na przyjęcie takiej ilości ludzi, nawet uwzględniając nieukończony jeszcze terminal. Trzeba będzie posiłkować się doraźnymi rozwiązaniami, jak namioty (inne miasta już tak robiły). To jednak nie rozwiąże problemów związanych choćby z brakiem odpowiedniej ilości miejsc parkingowych, czy komunikacją pieszą pomiędzy istniejącymi terminalami.

Autostrada Fani piłki nożnej z Niemiec chętnie przyjechaliby na mistrzostwa własnymi samochodami. Najlepiej autostradą łączącą Berlin z Warszawą. Tyle że do dziś nie wyłoniono nawet wykonawcy odcinka pomiędzy Łodzią a Warszawą. Co gorsza - skarb państwa nie jest właścicielem całej ziemi przeznaczonej pod budowę. Proces

Okęcie Airport The Euro 2012 football fans will be coming to Warsaw not only by trains but also by air. Okęcie is not ready to accommodate so many people, even taking the still unfinished terminal into consideration. Temporary solutions (such as tents) will have to be utilised – such was the case previously in other cities. This, however, will not solve problems connected inter alia with the lack of sufficient number of parking spaces or foot communication between existing terminals.

Motorway The German football fans would probably like to travel to the Championship in their own cars, preferably by a motorway linking Berlin with Warsaw. Unfortunately, no contractor has been selected to date even for the Łódź-Warsaw section. Worse still, the State Treasury is not the owner of the whole of the grounds designated for the construction. The buy-out process for the terrain, selecting the tender winner and the plan preparation by them might take up to two years. By then there will be so little time left for the construction itself that even a Chinese workers army shall be unable to keep the assumed deadlines.

GRUDZIEŃ 2008 / STYCZEŃ 2009

17

inwestycje

Z całą pewnością po mistrzostwach nie obudzimy się w nowym, wspaniałym mieście.

Jednak jest o co walczyć. wykupu terenu, rozstrzygnięcia przetargu i sporządzenia planów przez wykonawcę może potrwać nawet dwa lata. A wtedy na samą budowę pozostanie na tyle mało czasu, że nawet armia chińskich robotników nie da rady dotrzymać założonego terminu.

Hotele Już wiadomo, że do roku 2012 w Warszawie powstaną przynajmniej cztery nowe hotele. Miejsc noclegowych nie powinno zabraknąć, tym bardziej, że na czas takiej imprezy zmienia się profil turystów. Tradycyjni goście, chcąc uniknąć wyższych cen i zamieszania wywołanego mistrzostwami, zrezygnują z wizyty w stolicy. Poza tym budowa hoteli leży w gestii prywatnych inwestorów, a tu nie ma mowy o jałowych debatach. Niezależnie od Euro 2012 liczba miejsc noclegowych w mieście będzie się zwiększać w szybkim tempie.

Co tak naprawdę zyska Warszawa przy okazji Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej w roku 2012? Już w tej chwili można powiedzieć, że nie będzie to tak entuzjastycznie zapowiadany “skok cywilizacyjny”.

Z całą pewnością po mistrzostwach nie obudzimy się w nowym, wspaniałym mieście. Jednak jest o co walczyć. Jeśli potraktujemy imprezę jako okazję do zaprezentowania nas samych i miejsca, w którym żyjemy, w korzystnym świetle, to zysk może być ogromny.

Zapewne większość kibiców, którzy przyjadą na mistrzostwa, zobaczy Warszawę po raz pierwszy. Jeżeli zapamiętają ją jako miejsce pełne przyjaznych ludzi, ciekawych zabytków i dobrej kuchni, to z pewnością zechcą tu wrócić.

Hotels It is already a decided fact that by 2012 at least four new hotels will be constructed in Warsaw. There should be enough hotels beds then, especially that during this type of events the tourist “profile” changes slightly. Traditional visitors, wishing to avoid elevated prices and the Championship-related havoc, will postpone their visits to the capital city. Additionally, the hotel construction lies within the competence of private investors and they are unlikely to waste any time on pointless discussions.

Regardless of the Euro 2012 preparations, the number of hotel beds in Warsaw will be increasing at a fast pace.

What are to be the true benefits for Warsaw as a result of organising the 2012 European Football Championship? It can already be ascertained now that it is unlikely to constitute the enthusiastically heralded “civilisation leap”. We will surely not wake up in a brand new, magnificent city right after the Championship. However there remains a lot to be achieved: if we treat this sports competition as an opportunity to present ourselves and the place we live in from an advantageous perspective, our benefits may be considerable. Most of the football fans travelling to the Championship will probably see Warsaw for the first time – if they remember it as a city full of friendly people, interesting monuments and excellent cuisine, they are bound to come back.

Fot. Jacek Kubecki

Warszawa powinna zaprezentować się nie tylko jako miejsce rozgrywek Euro 2012, ale również jako atrakcyjne turystycznie miejsce / Warsaw should present itself not only as the site for the Euro 2012 Championship but also as a spot attractive to tourists

18

GRUDZIEŃ 2008 / STYCZEŃ 2009

prawo

Rodzaje umów przedwstępnych Types of preliminary agreements

W

poprzednich artykułach wyjaśniliśmy kwestie dotyczące rodzajów praw do lokali mieszkalnych i omówiliśmy podstawowe zagadnienia związane z zawieraniem umów dotyczących takich lokali. Dziś zajmiemy się wyjaśnieniem różnic między umowami przedwstępnymi zawieranymi w zwykłej formie i w formie notarialnej.

Na początku procesu jakim jest zakup mieszkania lub domu między klientem, który zamierza takie mieszkanie lub dom nabyć, a firmą deweloperską, która jest właścicielem gruntu i realizuje na nim inwestycję budowlaną, zwykle dochodzi do zawarcia umowy przedwstępnej. Zawarcie takiej umowy nie jest wymagane przez przepisy prawa. Jednak w praktyce nie da się tego uniknąć prawie wszystkie transakcje na rynku mieszkaniowym są związane z uzyskiwanym przez klienta kredytem bankowym. A instytucje finansowe przy udzielaniu kredytów muszą opierać się na dokumentach. Jednym z nich jest właśnie umowa przedwstępna.

Zasadniczo umowy przedwstępne można podzielić na dwa rodzaje: umowy zawierane w zwykłej formie pisemnej i umowy zawierane w formie aktu notarialnego. Dla zrozumienia różnicy pomiędzy tymi dwoma rodzajami umów należy sięgnąć do istoty

I

n previous articles we have discussed the existing types of ownership rights for apartments and the basic issues connected with entering agreements concerning these apartments. In this article, we will narrow our focus on the differences between notarized preliminary agreements and preliminary agreements concluded only in writing.

When commencing negotiations for the purchase of an apartment or house, the two parties involved (namely the client who wants to purchase the house or apartment and the developer who owns the land and will be implementing his development project) will usually sign a preliminary agreement.

Signing such an agreement is not a legal requirement. However, it has become common practice as nearly all transactions on the housing market are financed with the help of a bank loan.

Financial institutions require official documents when granting a loan, and one such document is the preliminary agreement.

Preliminary agreements can be divided into two separate categories: agreements concluded in writing only and notarized agreements. In order to understand the differences between

Fot. www.sxc.hu

GRUDZIEŃ 2008 / STYCZEŃ 2009

19

prawo

Umowy przedwstępne można podzielić na dwa rodzaje: umowy zawierane w zwykłej formie pisemnej i umowy zawierane w formie aktu notarialnego. umów w ogóle: są one zawierane po to, by w przypadku odmowy przez jedną ze stron realizacji przyjętych obowiązków możliwe było zmuszenie jej do ich wykonania. Jeśli np. obowiązkiem jednej ze stron jest zapłata określonej kwoty na rzecz drugiej strony lub wydanie jej jakiegoś przedmiotu, to tę kwotę lub przedmiot można - po uzyskaniu wyroku sądowego – otrzymać w drodze egzekucji komorniczej. Jeśli takim obowiązkiem jest wykonanie jakiejś czynności, to można uzyskać wyrok sądowy zezwalający na powierzenie wykonania tej czynności innej osobie i obciążenie drugiej strony kosztami.

W przypadku umów przedwstępnych istotą zobowiązania stron nie jest zapłata, wykonanie określonej czynności czy wydanie przedmiotu, lecz zawarcie w przyszłości kolejnej umowy, zwanej umową przyrzeczoną. Wyegzekwowanie ustaleń umowy przedwstępnej będzie polegało na uzyskaniu wyroku sądu stwierdzającego obowiązek złożenia oświadczenia woli przez stronę uchylającą się od tego. Sam wyrok zastępuje oświadczenie woli. Jeśli uzyskamy taki wyrok, to sami możemy udać się do notariusza i złożyć oświadczenie woli analogiczne do tego, jakie składamy podpisując umowę, przy czym w tym wypadku za drugą stronę oświadczenie takie złożył już sąd, wydając wyrok.

Jednak nie wszystkie umowy przedwstępne można w ten sposób wyegzekwować. W przypadku umów dotyczących nabycia nieruchomości takie prawo dają jedynie umowy zawarte w formie aktu notarialnego.

Umowy przedwstępne dotyczące obrotu nieruchomościami, zawarte w zwykłej formie pisemnej, nie dają prawa do żądania, aby sąd zastąpił drugą stronę przy wykonaniu jej obowiązku, czyli złożeniu oświadczenia. W przypadku tego typu umów klient pojawia się w biurze dewelopera i podpisuje przygotowaną przez niego umowę. Zaletą takiego rozwiązania jest brak dodatkowych kosztów w postaci wynagrodzenia za usługę notarialną i VAT od tej usługi. Niestety, katalog zalet na tym się kończy. Nie można żądać przymusowego wykonania takiej umowy, zatem odnosi ona realne skutki jedynie w zakresie dodatkowych ustaleń poczynionych przez strony, dotyczących terminów wpłat, standardu lokalu, terminu jego oddania czy kar umownych za niewykonanie takiej umowy lub niewłaściwe jej wykonanie (opóźnienia itp.). Możliwe jest zawarcie w niej zapisów przewidujących kary umowne dla dewelopera za niewywiązanie się z ustalonych terminów bądź za odstąpienie od umowy z przyczyn nie leżących po stronie klienta. Kary umowne będą w tym przypadku możliwe do odzyskania, ale nie ma tu mowy o gwarancji wykonania umowy przez dewelopera - nie będzie można przed sądem żądać nakazania wykonania zasadniczego obowiązku dewelopera, czyli notarialnego przeniesienia na

20

GRUDZIEŃ 2008 / STYCZEŃ 2009

these two types of agreements we need to clarify the basic intentions lying behind the signing of a agreement: agreements are concluded to ensure that, should one party refuses to fulfill its obligations as stipulated in the agreement, there will be tools to enforce the fulfillment of these obligations.

For example, if one party is obligated under the terms of the agreement to pay a certain sum of money or to deliver a certain object to the other party, the amount or object itself can be obtained by means of a warrant of execution, once a court order to that effect has been secured. If the obligation under the agreement refers to the specific performance of a service, a court order delegating the service to a third party and charging the breaching party with all costs can be obtained.

In the case of preliminary agreements, the obligation referred to in the agreement is not related to making a payment, performing a task or issuing an object, but to the signing of a further contract in the future, known as the promised agreement (umowa przyrzeczona). In the event that a party breaches the preliminary agreement, the injured party may enforce the agreement by obtaining a court order called a declaration of will.

Such an order obligates the breaching party to make a binding promise also called a declaration of will to fulfill the provisions of the agreement. If the breaching party will not make such a promise, the injured party may instead get a notarized declaration of will based on the language of the provisions of the preliminary agreement which will become binding on the breaching party.

However, for real estate purchase agreements, this “right” is only valid if the preliminary agreement was notarized.

When the preliminary agreement was concluded in writing only (and not notarized), the injured party may not petition the court to enforce the agreement on the party by means of a declaration of will. Preliminary agreements concluded in writing only are drawn up by the developer and signed by the client in the developer’s office, without the presence of a notary. The advantage of such a solution is not having to pay VAT and other costs connected with hiring a notary. Unfortunately, this is where the list of advantages stops. As such a contract cannot be enforced, it is only effective when both parties have agreed on additional terms, concerning for example, payment deadlines, apartment standards, submission deadlines and forfeit damages for failing to or for delaying to implement the agreement in full.

Clauses for liquidated damages may be included in such an agreement in case the developer fails to meet the deadlines agreed upon in the document or withdraws from the agreement for reasons that are not the client’s own fault. These remedies can be obtained, but there is no guarantee for the fulfillment of the agreement itself. The injured party will not be able to seek a court order enforcing specific performance by the developer, namely to transfer ownership of house or apartment to the client.

Though the injured party is released from any obligation to fulfill his side of the contract, however, in his case, it is no significant advantage. He is the one making payments for the house or apartment and it is in his interest that he obtains ownership right as quickly as possible.

Because of rapidly rising prices it was often cheaper for

wywiad

LISTOPAD 2008

7

prawo

klienta własności mieszkania lub domu. Także klient nie może być zmuszony do wykonania takiej umowy przedwstępnej. Jednak w jego przypadku nie jest to żadne udogodnienie. To bowiem on dokonuje wpłat kupując mieszkanie czy dom i jest żywotnie zainteresowany jak najszybszym uzyskaniem praw do lokalu.

Gdy ceny mieszkań bardzo szybko rosły, niektóre firmy deweloperskie zawierały na te same lokale umowy przedwstępne w zwykłej formie pisemnej z nowymi nabywcami, gdyż różnica między ceną w umowie z pierwszym klientem, a ceną, jaką można było uzyskać w danym momencie na rynku, była tak duża, że firmom opłacało się nawet zapłacenie kar umownych na rzecz pierwszych klientów. Przy umowie zawartej w formie aktu notarialnego wybieg ten nie byłby już tak łatwy do przeprowadzenia.

W przypadku umowy przedwstępnej zawartej w formie aktu notarialnego roszczenie, czyli prawo do żądania od sądu, aby zastąpił stronę w złożeniu odpowiedniego oświadczenia woli, można zapisać w księdze wieczystej nieruchomości, na której powstaje budynek.

Dzięki takiemu wpisowi prawo klienta jest znane każdemu, kto dokonuje jakiejkolwiek transakcji związanej z nieruchomością Pierwszeństwo do żądania wykonania takiej umowy przedwstępnej, czyli do żądania zawarcia umowy przyrzeczonej, ma ten, kto jest wpisany w księdze wieczystej. Jeśli wpisanych jest więcej osób – pierwszeństwo ma ten, kto pierwszy złożył wniosek o taki wpis. W przypadku zatem, gdy zawarcie umowy przedwstępnej jest odnotowane w księdze wieczystej, wybieg dewelopera opisany wyżej nie byłby w ogóle możliwy.

Ustawa z 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (tekst jednolity opublikowany w Dz.U. z 2000 r. Nr 80, poz. 903 ze zm.) przewiduje jeszcze jeden tryb zawierania umów zobowiązujących do sprzedaży lokali, a ściślej rzecz ujmując - do wybudowania domu oraz do ustanowienia po zakończeniu budowy odrębnej własności lokali i przeniesienia tego prawa na drugą stronę umowy lub na inną wskazaną w umowie osobę. Nie jest to umowa przedwstępna, jednak z punktu widzenia klienta nie różni się zasadniczo od umowy przedwstępnej sprzedaży lokalu zawartej w formie aktu notarialnego. W wypadku wykonywania tej umowy w sposób wadliwy albo sprzeczny z ustaleniami, na wniosek każdego nabywcy sąd może powierzyć dalszą budowę innemu wykonawcy na koszt właściciela gruntu. Dla skorzystania z tego uprawnienia konieczne jest jednak, aby umowa taka była zawarta z właścicielem gruntu posiadającym pozwolenie na budowę. Dodatkowo prawo klienta musi być wpisane do księgi wieczystej.

Tematem kolejnego artykułu będzie wielkość odszkodowania, jakiego można się spodziewać w przypadku niewykonania przez dewelopera umowy przedwstępnej.

MARCIN SZYMANEK

22

GRUDZIEŃ 2008 / STYCZEŃ 2009

certain developers to breach the contract, pay liquidated damages and sell the apartment or house to someone else at a higher price, rather than to sell the property to the original client under the terms and at the price agreed in the preliminary agreement. Lacking a notarized agreement, the original client had no recourse to the courts to enforce the fulfillment of the agreement. Thus developers could easily take advantage of unwary buyers, who failed to get a notarized agreement.

Upon signing a notarized preliminary agreement, the right to petition the court to enforce specific performance by submitting declaration of will for the other party may be recorded in the land and mortgage register. This way, the right of the client to the property will be established and known to anyone who wants to perform any type of transaction involving the property.

The person whose name is recorded in the land and mortgage register has priority to demand that the preliminary agreement be enforced, namely that the promissory agreement be signed.

If more persons are registered in the land and mortgage register, priority is given to the person who first Fot. www.sxc.hu applied for such an entry to be made.

Thus if the preliminary agreement is recorded in the land and mortgage register (which could happen only when the preliminary agreement was notarized), the situation described above may be prevented.

The June 24 1994 Act on Apartment Ownership (Consolidated Text, Journal of Laws of 2000, No. 80, item 903, as amended) allows for the conclusion of a third type of agreement, the socalled development contract (umowa deweloperska). When a development contract is signed, the developer is obligated to build a residential building and to establish individual apartments within this building upon completion of construction works, and to convey to the other party (or to a third party mentioned by the agreement) legal title to the apartment. This is not a preliminary contract. However, from the buyer’s perspective it does not differ substantially from a notarized preliminary contract for the sale of an apartment. Should the provisions of the agreement be breached in any way, upon petition of any of the clients, the court may entrust further construction works to a different contractor and charge the owner of the land with all related costs. Nonetheless, the Act imposes some restrictions that must be adhered to in order to preserve this right: the actual owner of the grounds must sign the agreement and the owner must himself possess the right to construct on these grounds. In addition, the right of the client must be recorded in the land and mortgage register for the grounds.

The next article in this series will be devoted to the amount of indemnity one can expect should a developer fail to abide by the provisions of the preliminary contract.

MARCIN SZYMANEK

finanse

LISTOPAD 2008

25

finanse

W październiku mieszkania nadal taniały Flat prices still falling down in October

P

orównanie październikowych cen transakcyjnych uzyskanych na podstawie wniosków złożonych za pośrednictwem Open Finance, pokazuje dalszy spadek średniej ceny metra kwadratowego we wszystkich monitorowanych miastach.

Spadek cen w ciągu ostatnich dwunastu miesięcy przekracza już 9 proc. we Wrocławiu, w innych dużych miastach nie jest tak silny, ale tendencja jest trwała.

Co ciekawe spadek cen we Wrocławiu został potwierdzony także większą liczbą transakcji – przeprowadziliśmy ich o 21 proc. więcej niż przed rokiem. Również w innych miastach (za wyjątkiem Warszawy i Krakowa) zaobserwowaliśmy zwiększoną liczbę transakcji, co można wytłumaczyć pośpiechem kupujących wobec gwałtownie zaostrzanych kryteriów przyznawania kredytów.

Jednak generalnie możemy spodziewać się, że liczba transakcji na całym rynku (przedstawiamy bowiem tylko ceny transakcyjne na podstawie umów zawartych przez klientów Open Finance)

A

comparison of October transaction prices obtained on the basis of applications filed through the agency of Open Finance shows further falls in the average price per square metre in all monitored cities.

The price fall in the last 12 months has exceed 9 percent in Wrocław – in other large cities it is not so strong but the trend is consistent.

Interestingly enough, the price fall in Wrocław has been additionally confirmed by the increased number of transactions – we have conducted 21 percent more of those than a year ago. Also in other cities (with the exception of Warsaw and Krakow) we have observed an augmented number of transactions, which can be explained with the buyers’ haste provoked by the drastically tightened loan awarding criteria. Yet, in general we can expect that the number of transactions on the whole flat market (as we only present the transaction prices on the basis of agreements concluded by the Open Finance customers) will continue to decrease in the following months, which will render the

* dane na podstawie umów kupna-sprzedaży podpisanych przez klientów Open Finance

24

GRUDZIEŃ 2008 / STYCZEŃ 2009

finanse

Fot. www.sxc.hu

mieszkaniowym będzie jednak spadać w kolejnych miesiącach, przez co dane dotyczące cen będą trudniejsze do porównywania (im mniej transakcji, tym trudniej o precyzyjne średnie).

Wytłumaczenie tendencji rynkowych jest oczywiste – dostępność kredytów walutowych spadła dramatycznie, a kredyty w złotych pozostają wysoko oprocentowane. Zatem możliwości kupujących zmniejszają się i minie jeszcze kilka miesięcy, zanim ten rynek ustabilizuje się na tyle, by mówić o stałym poziomie popytu (na razie przewaga podaży jest silna). Również sprzedający mieszkania potrzebują nieco czasu by przyzwyczaić się do nowych warunków rynkowych. W końcu obniżenie ceny metra kwadratowego o kilkaset złotych oznacza zrzeczenie się kilkudziesięciu tysięcy złotych wpływu. Nie łatwo pogodzić się z taką stratą.

Ponieważ kupujących nie jest znowu tak wielu, sprzedającym, którzy uzyskali już zaliczki, a których klienci mają kłopoty z uzyskaniem kredytu, radzimy wziąć pod rozwagę możliwość wydłużenia okresu obowiązywania umów wstępnych, nie tylko ze względu na uczciwość kupiecką. Następny kupujący może trafić się znacznie później i zaoferować niższą cenę.

W przypadku Gdyni, Katowic, Lublina i Olsztyna liczba przeprowadzonych transakcji jest zbyt niska, by na ich podstawie wyciągnąć wiarygodne średnie. Poniższe zestawienie ma charakter poglądowy (przybliżona wartość ostatnio przeprowadzonych transakcji przez naszych klientów), w żadnym wypadku nie powinno być traktowane jako wiarygodne średnie dla danego rynku.

data concerning prices more difficult to compare (the less transactions concluded, the less precise the data on average prices).

The explanation of the market tendencies is evident – FX loans availability has dropped dramatically and loans in PLN remain burdened by high interest rates. Thus the buyers’ capabilities are diminishing and it will take a few good months before this market stabilises itself enough to speak of a constant level of demand (at present the supply is at a visible advantage). Similarly, flat sellers also require some time to adjust to the new market conditions. After all, lowering the price per square metre by a few hundred PLN means giving up on a few dozen thousand PLN of profit. This is no easy loss to accept.

Since buyers are currently rather scarce, we do advise the sellers who have already obtained an advance and whose customers are having difficulties obtaining a loan to consider extending the validity of preliminary agreements, and not solely for the sake of trading integrity.

They may not find another buyer for a good while and those that will come along are more than likely to offer a lower price.

In the case of Gdynia, Katowice, Lublin and Olsztyn the number of conducted transactions is too low to calculate any credible median values on their basis. The table presented below is of purely observatory character (the approximate value of the transactions recently conducted by our customers), and in no case should be regarded as reliable median values for the given market.

GRUDZIEŃ 2008 / STYCZEŃ 2009

25

finanse

Komentarz Ze względu na obecną sytuację na rynku kredytowym, jak również na rynkach finansowych i obawy o znaczące spowolnienie gospodarcze tak w ujęciu globalnym jak i lokalnym (dla Polski), sądzimy, że w okresie najbliższych kwartałów należy spodziewać się spadku cen transakcyjnych wymuszonego zmniejszającym się popytem na nieruchomości, przy jednocześnie wciąż wysokiej podaży w początkowym okresie tego spadku.

Przy czym główna część spadku cen może mieć miejsce w I półroczu przyszłego roku. Ustabilizowania cen oczekujemy nie wcześniej niż w przyszłym roku na poziomach nawet o 10 proc. niższych niż obecnie. Oczekujemy spadku popytu na mieszkania na poziomie 20 proc. w ciągu 12 miesięcy, w przypadku realizacji scenariusza łagodnego spowolnienia gospodarczego w Polsce (3-4 proc. wzrostu PKB i utrzymanie stopy bezrobocia poniżej lub w okolicach 10 proc.).

Kluczowym elementem tych przewidywań jest oczekiwanie na spadek stóp procentowych w Polsce o ok. 100 pkt bazowych w ciągu 12 miesięcy i poprawa płynności na krajowym rynku pieniężnym, co łącznie sprowadziłoby oprocentowanie kredytów złotowych poniżej poziomu 7 proc. – o ok. 1,5 pkt proc. poniżej obecnych poziomów.

Elementem, który może wspomóc rynek nieruchomości byłoby wejście Polski do korytarza wahań ERM2, co pozwoliłoby na zaciąganie tańszych kredytów w euro przy mniejszym niż obecnie ryzyku walutowym.

Ewentualne ostre spowolnienie gospodarcze (wzrost PKB słabszy niż 2,5 proc., wzrost stopy bezrobocia) może ograniczyć możliwości popytu jeszcze bardziej, a w konsekwencji spadek cen może okazać się głębszy i bardziej długotrwały. Sądzimy, że jest to nadal scenariusz mniej prawdopodobny od łagodnego spowolnienia gospodarczego.

Emil Szweda, Bernard Waszczyk Open Finance

Comment Due to the current situation on the credit market and on the financial markets, combined with the fears of a significant economic slowdown both from a global and local (in Poland) perspective, we believe that in the following quarters transaction prices should be expected to fall. This will be forced by the lowering of demand for real estate accompanied by the consistently stable supply, at least in the initial stage of the fall. Bearing the above in mind, we expect the largest decrease in prices in the first half of 2009, while price stabilisation is unlikely to occur before next year, at the levels even by 10% lower than currently. We anticipate a drop in demand for flats at the level of 20% within 12 months, in the case of the fulfilment of the gentle economic slowdown in Poland scenario (3-4 percent of GDP growth and maintaining the unemployment rate below or around 10 percent).

The key element of these forecasts is the hope of a drop in interest rates in Poland by circa 100 base points within 12 months and a liquidity improvement on the domestic money market, the combination of which would bring the interest rates for PLN loans below the level of 7 percent, i.e. 1.5 percentage points below the current levels.

An element which could potentially support the real estate market would be Poland’s accession to the ERM2 stability corridor, which would allow customers to draw cheaper EUR loans at an exchange risk lower than at the present moment.

Potential abrupt economic slowdown (GDP growth weaker than 2.5 percent, unemployment rate increase) may limit the demand possibilities even further and, consequently, the price drop may turn out more drastic and permanent. In our opinion, this remains a still less likely scenario than the gentle economic slowdown.

* data based on sale agreements signed by the Open Finance customers

26

GRUDZIEŃ 2008 / STYCZEŃ 2009

Emil Szweda, Bernard Waszczyk Open Finance

inwestycje

Rynek

nieruchomości w polskich górach

Fot. A. Przewozny

Real estate market in Polish mountains

GRUDZIEŃ 2008 / STYCZEŃ 2009

27

inwestycje

Powszechnie wiadomo, że rynek nieruchomości przeżywa okres stagnacji, a w wielu lokalizacjach dochodzi do korekt cenowych.

Kiedy w największych aglomeracjach spadają ceny, warto przyjrzeć się nieruchomościom położonym w polskich kurortach górskich, gdzie sezon turystyczny trwa cały rok, a zapotrzebowanie przewyższa dostępną bazę noclegową.

W

raz z rosnącą zamożnością społeczeństwa, rośnie popyt na typowo wakacyjne domy. Jeśli dodatkowo zdecydujemy się na wynajmowanie nieruchomości, to oprócz wzrostu jej wartości, możemy oczekiwać zadowalających zysków. Rynek prywatnych apartamentów górskich stopniowo się rozwija, a rokrocznie rosnąca liczba turystów odwiedzających polskie góry dodatkowo przyczyni się do jego rozkwitu. Poprawia się też standard oddawanych kompleksów – coraz częściej zawierają one takie udogodnienia dla mieszkańców jak basen, siłownię czy nawet centrum SPA. Niezaprzeczalnym faworytem wśród miejscowości górskich jest Zakopane. Tu też nieruchomości osiągają najwyższe ceny, kształtujące się z zakresie 10 – 15 000 PLN za metr kwadratowy. Oprócz Polaków, Zakopane odwiedzane jest przez wielu obcokrajowców, w tym dużą część zza wschodniej granicy.

Miejscowość dysponuje ogromną liczbą miejsc noclegowych w hotelach, pensjonatach i prywatnych kwaterach, jednak w obliczu stale rosnącego zapotrzebowania, jest to nadal niewystarczająca ilość. Największy problem dla deweloperów stanowi brak atrakcyjnie położonych gruntów, który wpływa na stosunkowo małą podaż na rynku pierwotnym i horrendalnie wysokie ceny ziemi.

Czas rozwoju na rynku apartamentów górskich przeżywa również nasz południowy sąsiad. Nieruchomości w słowackich Tatrach Wysokich są relatywnie tańsze – w nowych projektach zaczynają się od ok. 7 500 – 8 000 PLN, w zależności od powierzchni

28

GRUDZIEŃ 2008 / STYCZEŃ 2009

I

t is universally known that the real estate market is experiencing a period of stagnation and in many locations price corrections can be observed. While prices in the largest agglomerations are falling down, it is worth taking a look at real estate located in Polish mountain resorts, where the tourist season lasts all year around and the demand exceeds the available accommodation base.

The demand for typically holiday homes has been growing together with the increasing society’s affluence. If we additionally decide to rent out the property, we can expect a combination of increase in value and satisfactory profit. The private mountain apartments market has been developing gradually and the number of tourists visiting Polish mountains – which grows on a yearly basis – will only add to its expansion. The standard of the newly commissioned complexes and buildings has also been improving – more and more frequently they would include facilities such as swimming pools, gyms or even SPA centres.

Zakopane holds the unquestionable leading position among mountain locations in Poland. Obviously, it is there that real estate reaches the highest prices, ranging from PLN 10 to 15 thousand per square metre. Zakopane is visited not only by Poles but also by foreigners, of whom the vast majority comes from behind our eastern border. The town has a large number of beds available in hotels, B&Bs and private houses,

inwestycje

GRUDZIEŃ 2008

29

inwestycje

i aktualnego kursu euro. Na szczególną uwagę zasługuje Tatrzańska Łomnica, będąca znanym ośrodkiem narciarskim i najstarszym słowackim uzdrowiskiem. Położona zaledwie 50 km od Zakopanego, stanowi rewelacyjną „bazę wypadową”. W słowackich Beskidach ceny metra kwadratowego mogą być nawet o 1 000 PLN niższe niż w Tatrach Wysokich. Analitycy skupieni wokół Klubu Inwestora dodatkowo szacują, że w najbliższych latach dojdzie tam do wzrostu cen, co stanowi korzystne perspektywy dla inwestorów.

Dużą popularność zyskują na Słowacji tzw. aparthotele, stanowiące połączenie funkcji prywatnych mieszkań i hotelu. W części z nich deweloperzy wprowadzają tzw. gwarancję zysku – zobowiązują się miesięcznie wypłacać właścicielowi określoną kwotę stanowiącą zysk z wynajmu.

W małopolskim największą konkurencję dla Zakopanego stanowi położona w Beskidzie Sądeckim Krynica Górska. Miasteczko przyciąga coraz większą liczbę turystów, między innymi dzięki malowniczym szlakom turystycznym i znakomitej infrastrukturze narciarskiej. Ceny nieruchomości są zdecydowanie niższe niż w Zakopanem i wynoszą, w zależności od standardu wykończenia, 6,5 – 9 000 PLN. Przy zachodniej granicy na szczególną uwagę zasługują Wisła, Karpacz i Szklarska Poręba. Bliskość Niemiec sprawia, że cieszą się one dużym zainteresowaniem naszych zachodnich sąsiadów. Ceny w tym regionie są również konkurencyjne – zaczynają się już od 4 500 PLN. Zyski z ulokowania kapitału w nieruchomości turystyczne są uzależnione przede wszystkim od lokalizacji i standardu wykończenia. Te dwa czynniki w największym stopniu wpływają na obłożenie apartamentu i kwotę, za jaką wynajmujemy mieszkanie, a w efekcie na jego rentowność. Warto sprawdzić również wiarygodność dewelopera u którego planujemy dokonać zakupu, a zarządzanie powierzyć profesjonalnej firmie, dzięki której ominie nas między innymi wyszukiwanie najemców.

EWA PYTKOWSKA

DODATKOWE INFORMACJE: www.klubinwestora.net inwestycje@rednetproperty.com

EWA PYTKOWSKA

Fot. developer

30

yet faced with the constantly increasing demand, the number remains insufficient. The developers’ largest problem is the lack of attractively located land, which influences the relatively low supply on the primary market and scandalously high land prices.

Our southern neighbours are also experiencing a true boom on the mountain apartments market. Real estate in the Slovak High Tatras is relatively cheaper – in new projects prices start from PLN 7.5 – 8 thousand, depending on the property size and the current exchange rate of the euro. Tatranska Lomnica deserves particular attention – it is a well-known ski resort and the oldest Slovak health spa. Located only 50 km from Zakopane, it constitutes an attractive accommodation spot.

In the Slovak Beskidy mountains prices per square metre can be lower by even PLN 1,000 than in the High Tatras. Analysts associated with Klub Inwestora additionally estimate that in the few years to come the real estate prices in the region will increase, which constitutes an advantageous perspective for investors. The so-called “apart-hotels” have been gaining in popularity in Slovakia – they combine in themselves the private apartment and hotel functions. In some of them the developers have been introducing the so-called “profit guarantee”: they commit themselves to pay the owner a defined monthly amount constituting the profit from renting the apartment.

In the Małopolska region, Krynica Górska, located in the Beskid Sądecki area, constitutes Zakopane’s greatest competition. The town has been drawing increasing numbers of tourists, among others thanks to its picturesque walking trails and excellent ski infrastructure. Real estate prices are decidedly lower than in Zakopane and amount to – depending on the standard of finish – PLN 6.5 – 9 thousand. Closer to the western border, Wisła, Karpacz and Szklarska Poręba deserve particular attention. Their proximity to Germany makes them highly popular among our western neighbours. Prices in this region are also very attractive, starting from PLN 4 ,500 already.

The profits from capital investments in tourist real estate depend firstly and foremostly on the location and standard of finish – these two factors to the largest extent contribute to the apartment’s popularity and the amount for which we can rent it out, thus affecting its profitability. It is also worth checking the credibility of the developer from whom we are planning to purchase the apartment and subsequently entrust its management with a professional company, thanks to which we shall avoid inter alia searching for customers.

ADDITIONAL INFORMATION: www.klubinwestora.net inwestycje@rednetproperty.com

GRUDZIEŃ 2008 / STYCZEŃ 2009

dzielnica

GRUDZIEŃ 2008 / STYCZEŃ 2009

31

dzielnica

WILANÓW

- duma Sobieskich i Warszawy Wilanów – the pride of Warsaw and the Sobieski family Żadna dzielnica Warszawy nie budzi wśród mieszkańców stolicy tak jednoznacznych skojarzeń jak Wilanów. Wizytówką i największą ozdobą tego miejsca jest ulubiona rezydencja Jana III Sobieskiego. Ma ono jednak do zaoferowania znacznie więcej atrakcji.

Korzystne położenie, dużo zielonej przestrzeni i pozytywne konotacje sprawiają, że Wilanów jest uważany za najbardziej luksusową dzielnicę Warszawy. Powstaje tu coraz więcej inwestycji mieszkaniowych. Wciąż przybywa zwolenników tego miejsca.

Wyrazem tego jest choćby Miasteczko Wilanów - luksusowe osiedla, w których już dziś mieszka kilka tysięcy osób. Nim jednak przedstawimy współczesne oblicze tej części miasta, chcielibyśmy zaprosić Państwa na wycieczkę do wieku XVII, kiedy to Wilanów stał się własnością Jana III Sobieskiego.

Historia i zabytki Wilanowa Bywały w świecie król, wzorem innych władców europejskich, postanowił wybudować dla siebie podmiejską rezydencję. Ponieważ prawo w ówczesnej Polsce zakazywało królowi nabywać ziemię, w imieniu Jana III Sobieskiego posiadłość, zwaną dotąd Milanowem, zakupił jego zaufany przyjaciel, podskarbi wielki koronny Marek Matczyński. Intencją króla było posiadanie rezydencji na wzór włoskiej willi, która wraz z ogrodem mogłaby być dla niego miejscem wypoczynku. Posiadłość nazwano Villa Nova. Spolszczoną wersją tej nazwy posługujemy się do dziś.

Pierwotny projekt Augustyna Locciego w postaci skromnego parterowego budynku został ukończony w 1679 roku. Nie zaspokoił on jednak ambicji królowej Marysieńki. Kolejne etapy rozbudowy Wilanowa następowały w latach 1681-82 oraz 1684-96.

Umierając w 1696 roku Jan III Sobieski pozostawił po sobie budowlę łączącą cechy francuskiego pałacu, włoskiej willi i polskiego szlacheckiego domu. O charakterze siedziby króla nie stanowi jedynie sam budynek. Tarasowy ogród opadający ku Jeziorku Wilanowskiemu to dzieło ogrodnika Adolfa Boya.

Egzotyczne rośliny (zimą przechowywane w oranżerii) oraz praca wielu sztukatorów, malarzy a także rzeźbiarzy wywierały i wciąż wywierają na zwiedzających ogromne wrażenie.

Sam pałac swój ostateczny kształt zyskał za czasów Elżbiety Sieniawskiej, która została właścicielką Wilanowa w 1720 roku.

Z miejsca przystąpiła ona do rozbudowy rezydencji. To wtedy dobudowano boczne skrzydła pałacu. Wynikiem starań Sieniawskiej,

32

GRUDZIEŃ 2008 / STYCZEŃ 2009

No other district of Warsaw raises obvious associations among the inhabitants of the capital city comparable to that provoked by Wilanów. King Jan III Sobieski’s favourite residence constitutes the area’s flagship building and most gracious decoration. Yet the district has many more attractions to offer.

The favourable location, vast green spaces and positive associations all contribute to the belief that Wilanów is Warsaw’s most luxurious district. More and more residential investment projects are constantly constructed here as the area’s followers grow in numbers. This is evidenced, inter alia, by the Miasteczko Wilanów (Wilanów Town) project – luxury building complexes already inhabited by a few thousand people today. However, before we present the contemporary image of this part of the city, let us take a good look around the historical 17th century Wilanów, newly acquired by king Jan III Sobieski.

Wilanów’s history and monuments The Polish king, well acquainted with the ,,way of the world’’, decided to follow in the steps of other European monarchs and construct a suburban royal residence. Since Polish law of the era forbade the king to purchase land, the king’s devoted friend, the Grand Treasurer of the Crown Marek Matczyński, bought the property, then named Milanów, on behalf of Jan III Sobieski.

The king’s intention was to possess a residence following the Italian villa style, which – together with its garden – could provide him with a place of leisure and relaxation. The property was renamed Villa Nova and the Polish version of the name has been in use until present day.

The original design by Augustyn Locci in the form of a modest, single-floor building was completed in 1679 yet was not to the satisfaction of queen Maria. The subsequent stages of Wilanów’s extension works were performed in 1681-82 and 1684-96.

Dying in 1696, king Jan III Sobieski left a construction combining the properties of a French palace, Italian villa and a

dzielnica

Pałac w Wilanowie. / The Wilanów Palace.

Stajnie wilanowskie - obecnie siedziba Muzeum Plakatu w Wilanowie. / The Wilanów stables – currently the Wilanów Poster Museum seat.

GRUDZIEŃ 2008 / STYCZEŃ 2009

33

dzielnica

Park pałacowy od strony Jeziorka Wilanowskiego. - View of the palace park from the Wilanów Pond.

pod nadzorem wybitnego architekta Giovanniego Spazzio, posiadłość zyskała nowy blask. W ciągu wieków Wilanów jeszcze wielokrotnie przechodził z rąk do rąk kolejnych właścicieli, którzy w mniejszym lub większym stopniu wpływali na jego wygląd.

Nie sposób tu nie wspomnieć o Stanisławie Kostce Potockim, współtwórcy Konstytucji 3 Maja i jednym z najbardziej światłych umysłów swojej epoki, który w 1805 roku udostępnił pałac zwiedzającym, tworząc tym samym jedno z pierwszych muzeów w Polsce. Zgromadzone przez niego kolekcje malarstwa i sztuki antycznej możemy w części podziwiać do dziś.

Dziełem rodziny Potockich były także inne wilanowskie zabytki. Rezydencje w Natolinie, Gucinie i Morysinie powstały jako filie pałacu wilanowskiego. Gucin i Morysin czekają obecnie na rewitalizację i przywrócenie ich pierwotnych funkcji. Morysin za czasów Potockich był romantycznym ogrodem założonym w miejscu dawnego zwierzyńca króla Jana. Po Gucinie dziś w zasadzie nie zachowały się żadne ślady.

Pałac w Natolinie Pierwszym budynkiem na tym terenie był pałacyk projektu Szymona Bogumiła Zuga, wzniesiony w latach 1780-1782 na zlecenie Augusta Czartoryskiego. W 1808 roku nastąpiła pierwsza przebudowa (aut. Chrystian Piotr Aigner). Ostateczną formę pałacyk zyskał w latach 1834-1838. Wtedy to na zlecenie Aleksandra Potockiego architekt Henryk Marconi dokonał ostatecznej przebudowy. Dobudował także w parku pałacowym dorycką świątynię, bramę i most mauretański, rzymski akwedukt, oraz pomnik-sarkofag Natalii Potockiej (dłuta Ludwika Kaufmanna).

Wśród pozostałych ważnych zabytków znajdujących się na terenie Wilanowa warto wymienić dwa kościoły. Pierwszy z nich to świątynia sąsiadująca z Pałacem Wilanowskim. Kościół pod

34

GRUDZIEŃ 2008 / STYCZEŃ 2009

Polish nobleman mansion. Yet the royal residence’s character does not lie solely in the building. The terrace garden descending towards the Wilanów Pond was authored by gardener Adolf Boy. The exotic plants (kept in the conservatory in winter) and the work of a crowd of stucco decorators, painters and sculptors have always made a huge impression on visitors to Wilanów.

The palace itself only took final shape in the times of Elżbieta Sieniawska, who became the owner of Wilanów in 1720 and immediately commenced residence extension works. It was then that the palace’s side wings were constructed. With credit to Sieniawska’s effort and under the supervision of eminent architect Giovanni Spazzio the residence acquired new glamour. Through centuries Wilanów has repeatedly changed proprietors, all of whom have influenced its appearance to various extents.

When discussing the history of the palace, it is virtually impossible to ignore the figure of Stanisław Kostka Potocki, the co-creator of the Constitution of 3 May and one of the most illuminated thinkers of his era, who in 1805 made the palace available to visitors, thus creating one of the first museums in Poland. The painting and antique arts collections gathered by him can be partly admired until present times.

A number of other historical buildings in Wilanów were also erected thanks to the Potocki family. The mansions in Natolin, Gucin and Morysin were all created in affiliation with the Wilanów palace. Gucin and Morysin are currently awaiting renovation and restoration to their original functions. In the times of the Potocki family, Morysin was a romantic garden set up on the former site of king Jan’s animal reserve. The remains of the Gucin mansion are practically non-existent today.

dzielnica

Mauzoleum Stanisława Kostki Potockiego, wielkiego mecenasa kultury i sztuki, twórcy muzeum wilanowskiego funkcjonującego nieprzerwanie od 1805 roku. Wraz z mężem została tu pochowana jego żona Aleksandra. Projekt pomnika wykonał w 1836 roku Henryk Marconi. / Stanisław Kostka-Potocki Mausoleum. Potocki was an eminent patron of culture and arts, the creator of the Wilanów museum, functioning continuously since 1805. His wife, Aleksandra, is buried next to her husband. The monument was designed in 1836 by Henryk Marconi.

Pozostałością romantycznego parku w Morysinie są ruiny neogotyckiej bramy. Powstała ona w roku 1838 a jej projektantem był Henryk Marconi. / The ruins of the neo-gothic gate constitute the remains of the romantic Morysin palace. It was created in 1838 and designed by Henryk Marconi.

GRUDZIEŃ 2008 / STYCZEŃ 2009

35

dzielnica

Pałac w Natolinie. / The Natolin Palace.

Pomnik-sarkofag Natalii Potockiej w Natolinie. / Natalia Potocka’s monument-sarcophagus in Natolin.

Natolin to także bardzo ciekawy rezerwat przyrody. / Natolin is also an interesting nature reserve.

36

GRUDZIEŃ 2008 / STYCZEŃ 2009

ARTYKUŁ PROMOCYJNY

LISTOPAD 2008

5

dzielnica

wezwaniem Świętej Anny został wybudowany w 1772 roku, a jego fundatorem był August Czartoryski. Przebudowa z lat 1857 – 1870, zrealizowana przez Henryka Marconiego na zlecenie Aleksandry i Augusta Potockich, zakładała przekształcenie barokowej budowli w kierunku neoklasycyzmu.

Kościół pw. Świętej Elżbiety.

W 1725 roku Elżbieta z Lubomirskich Sieniawska zdecydowała o budowie murowanego kościoła w majątku powsińskim. Pierwotny projekt Józefa Fontany był jednonawową budowlą, do której w wyniku pierwszej przebudowy (1889 rok) dodano boczne nawy.

Kolejna przebudowa, projektu Józefa Dziekońskiego (1921 rok), nadała kościołowi dzisiejszy kształt. Od ponad 300 lat kościół słynie z cudownego obrazu Matki Bożej Tęskniącej, który jest obiektem licznych pielgrzymek.

Współczesny Wilanów Wilanów pozostaje najmniej zaludnioną dzielnicą Warszawy.

Na jej terenie dominuje zabudowa jednorodzinna. Znaczne obszary zajmują pola uprawne, a także tereny zielone i rezerwaty przyrody.

W dużej mierze to właśnie dzięki temu Warszawa może się cieszyć względnie świeżym, czystym powietrzem. Tędy bowiem przebiega tak zwany korytarz nawietrzający Warszawę.

Miasteczko Wilanów Rozwój budownictwa mieszkaniowego dał o sobie znać również w tej części miasta. W nowopowstającym osiedlu, nieopodal pałacu, ma docelowo zamieszkać 25 tysięcy osób. Oznacza to, że liczba mieszkańców dzielnicy podwoi się. W założeniu Miasteczko Wilanów ma być samodzielnym osiedlem mieszkaniowym o pełnej

The Natolin Palace The first building constructed on this land property was a small palace designed by Szymon Bogumił Zug, erected between 1780 and 1782 and ordered by August Czartoryski.

1808 brought the first remodelling (under Chrystian Piotr Aigner) but the palace only took final shape between 1834 and 1838. It was then that, at the order of Aleksander Potocki, architect Henryk Marconi conducted the final reconstruction.

He also added a Doric temple, a gate and Moorish bridge, a Roman aqueduct and Natalia Potocka monument-sarcophagus (sculpted by Ludwik Kaufmann) to the palace park.

Of other important monuments located in Wilanów two churches certainly deserve a mention. The first of them lies in the very close vicinity of the Wilanów Palace: St Anne’s church was constructed in 1772 and founded by August Czartoryski.

The remodelling conducted in 1857 – 1870 by Henryk Marconi at the order of Aleksandra and August Potocki assumed the transformation of the baroque structure into a more neoclassical building.

St Elisabeth’s Church.

In 1725 Elżbieta Sieniawska (nee Lubomirska) took the decision on constructing a brick church in the Powsin estate.

Józef Fontana’s original design was a single-nave structure, to which two aisles were added as a result of the first reconstruction (1889). Further remodelling, following Józef Dziekoński’s design (1921) gave the church its present shape. For over 300 years the church has been known for its miraculous painting of the Longing Virgin Mary, which has become the focal point of numerous pilgrimages.

Contemporary Wilanów Wilanów remains Warsaw’s least populated district, with the area characterised predominantly by single-family housing.

Considerable space is covered by arable land as well as green spaces and nature reserves. To a large extent, this is the reason for which Warsaw can enjoy relatively fresh, clean air – the socalled ventilating duct for Warsaw runs through the area.

Miasteczko Wilanów

Kościół Świętej Elżbiety w Powsinie. / St Elisabeth’s church in Powsin.

38

GRUDZIEŃ 2008 / STYCZEŃ 2009

The residential construction industry boom has also been manifested in this part of the city. Ultimately, 25 thousand people are to live in the newly constructed complex located close to the palace. Thus the number of the district’s inhabitants will double. It is assumed that Miasteczko Wilanów will become an independent residential complex with full infrastructure.

Unfortunately, its first residents have to face difficulties such as the lack of roads, shops, schools or kindergartens. In the future

dzielnica

infrastrukturze. Pierwsi jego mieszkańcy borykają się jednak z takimi problemami jak brak dróg, sklepów, szkół i przedszkoli.

W przyszłości wspólny wysiłek deweloperów i władz dzielnicy powinien zaowocować powstaniem w pełni funkcjonalnego osiedla, które będzie kolejną ozdobą dzielnicy.

Świątynia Opatrzności Bożej Wśród budynków Miasteczka Wilanów powstaje największy warszawski kościół. Świątynia Opatrzności Bożej czeka na swoją konsekrację już od 217 lat. Uchwała polecająca narodowi polskiemu wybudowanie świątyni została podjęta jako wyraz dziękczynienia za uchwalenie Konstytucji 3 Maja 1791 roku.

Wilanowski meczet Ciekawostką na skalę miasta jest meczet mieszczący się przy ulicy Wiertniczej. W Warszawie żyje ponad 7 tysięcy wyznawców Islamu i na razie jest to ich jedyny dom modlitwy w naszym mieście.

Rezerwaty przyrody na terenie Wilanowa Obok wspomnianych wcześniej parków w Natolinie i Morysinie na terenie Wilanowa znajdują się jeszcze dwa inne rezerwaty.

Pierwszy z nich to Skarpa Ursynowska, której łąki i torfowiska będące pozostałością prarzecza Wisły dają schronienie wielu dzikim gatunkom zwierząt. Z kolei rezerwat Wyspy Zawadowskie to ostoja wielu chronionych i unikalnych gatunków ptactwa.

Warszawski Wilanów, z wielowiekową historią i bogatą tradycją, niewątpliwie wyróżnia się na tle innych dzielnic stolicy.

Rozlegle tereny zielone gwarantują mieszkańcom spokój i ciszę, a sąsiedztwo wspaniałych zabytków decyduje o niepowtarzalnym klimacie tego miejsca. Ten uroczy zakątek jest idealnym miejscem do zamieszkania. tekst i fot. JACEK KUBECKI

the joint effort of the developers and local authorities should result in the creation of a fully functional complex, which will add further splendour to the district.

Temple of Divine Providence Among the Miasteczko Wilanów buildings Warsaw’s largest church is being constructed: the Temple of Divine Providence has been awaiting consecration for 217 years now. A resolution ordering the Polish nation to erect the temple was undertaken as an expression of gratitude for passing the Constitution of 3 May in 1791.

The Wilanów mosque A place of interest on a whole-city scale is the mosque located in Wiertnicza street. Over 7 thousand persons of Islamic faith live in Warsaw and for the time being this remains their sole place of devotion in our city.

Nature reserves in the Wilanów area Along with the previously mentioned Natolin and Morysin parks, the Wilanów area can boast two more nature reserves.

The first one is Skarpa Ursynowska (Ursynów Slope), whose meadows and peat bogs remaining after the Vistula ancient river bed provide refuge to many wild animal species. The Wyspy Zawadowskie (Zawadowskie Islands) reserve, on the other hand, is the home of many protected and unique birds.

The Warsaw district of Wilanów, with its centuries of history and rich tradition, undoubtedly stands out against other parts of the capital city. The extensive green spaces guarantee peace and quiet to its inhabitants and the direct neighbourhood of magnificent monuments decide on the area’s unique atmosphere. This lovely spot is a perfect place to live. tekst i fot. JACEK KUBECKI

Świątynia Opatrzności Bożej powstaje od lutego 2003 roku. / The Temple of Divine Providence has been under construction since February 2003.

40

GRUDZIEŃ 2008 / STYCZEŃ 2009

dzielnica

Miasteczko Wilanów to niebanalna kameralna architektura. Do pełnego szczęścia mieszkańców potrzeba jeszcze funkcjonalnej miejskiej infrastruktury. / Miasteczko Wilanów stands for original, cameral architecture. The residents’ luck could only be completed with functional municipal infrastructure.

Jedyny warszawski meczet to zaadaptowana na cele modlitewne willa. / Warsaw’s only mosque is in fact a villa adapted for devotion purposes.

GRUDZIEŃ 2008 / STYCZEŃ 2009

41

wnętrza

W moim magicznym domu

święta

42

GRUDZIEŃ 2008 / STYCZEŃ 2009

wnętrza

GRUDZIEŃ 2008

43

wnętrza

44

GRUDZIEŃ 2008 / STYCZEŃ 2009

wnętrza

GRUDZIEŃ 2008 / STYCZEŃ 2009

45

wnętrza

46

GRUDZIEŃ 2008 / STYCZEŃ 2009

wnętrza

GRUDZIEŃ 2008 / STYCZEŃ 2009

47

wnętrza

48

GRUDZIEŃ 2008 / STYCZEŃ 2009

wnętrza

Fot. Biuro Kwiatowe Holandia Fot. Stars for Europe/ Biuro Kwiatowe Holandia GRUDZIEŃ 2008 / STYCZEŃ 2009

49

zielono mi

Hipeastrum, zwartnica potocznie amarylis Hipeastrum, inaczej zwartnica, to roślina pochodząca z tropikalnych rejonów Ameryki Południowej, potocznie zwana i sprzedawana jako amarylis.

Posiada piękne, duże kwiaty w różnych kolorach. Przy zakupie warto wybierać takie egzemplarze, których pąki jeszcze się nie rozwinęły.

Wielkość i budowa Hipeastrum jest rośliną cebulową o ciemnozielonych, językowatych, 40-60 centymetrowych liściach. Z boku cebuli wyrastają pędy, na których pojawiają się wielkie, dzwonkowate kwiaty, występujące w kolorach: czerwonym, różowym, białym, pomarańczowym lub dwukolorowe.

Stanowisko Hipeastrum potrzebuje dużo rozproszonego światła. Cebule sadzimy w donicach i umieszczamy w jasnym i ciepłym miejscu, najlepiej w temperaturze około 20-25°C. Po ukazaniu się pąków kwiatowych lub liści obniżamy temperaturę do 18-20°C. Podczas kwitnienia miejsce, w którym hodujemy roślinę, powinno być dobrze oświetlone, ale dość chłodne. Wtedy amarylis dłużej kwitnie. Zbyt ostre słońce szkodzi roślinie. Po przekwitnięciu doniczkę z cebulą trzymamy w pomieszczeniu o temperaturze 10-15 °C.

Podlewanie i wilgotność powietrza Hipeastrum podlewamy bezpośrednio do podłoża, nie zwilżając liści i kwiatostanów. Świeżo posadzone cebule podlewany skąpo letnią wodą.

W okresie wzrostu rozpoczynamy obfitsze podlewanie i systematyczne nawożenie nawozem dla roślin kwitnących. W okresie kwitnienia wilgotność podłoża musi być umiarkowana, ale stała, gdyż od tego zależy właściwy rozwój cebul. Kiedy roślina przekwitnie, podlewamy ją umiarkowanie i stopniowo rezygnujemy z nawożenia.

Okres spoczynku Przekwitłe kwiaty usuwamy. Pęd kwiatowy ucinamy dopiero wtedy, gdy zżółknie. Początek okresu spoczynku poznajemy po usychaniu starych liści i zaprzestaniu wyrastania nowych. Ścinamy suche liście, a następnie doniczkę z cebulą umieszczamy na kilka tygodni w ciemnym, suchym i chłodnym miejscu. Okres zasuszenia trwa od 4 do 6 tygodni. Następnie cebulę wyjmujemy z doniczki, oczyszczamy i po upływie ok. 6 tygodni możemy wznowić uprawę.

Od posadzenia do kwitnienia musi minąć okres 6-8 tygodni. Małe cebule można uprawiać przez dwa kolejne sezony bez spoczynku - wtedy szybciej dorastają do dużych rozmiarów.

Przesadzanie Cebule Hipeastrum sadzimy w doniczkach o 4-5 cm szerszych niż średnica cebuli. Podłoże powinno być próchnicze, z dodatkiem ziemi uprawnej. Na dnie doniczki umieszczamy warstwę keramzytu. Cebule sadzimy tak, aby w połowie wystawały nad powierzchnię ziemi.

RENATA WNUK

50

GRUDZIEŃ 2008 / STYCZEŃ 2009

zielono mi

The Hippeastrum, commonly known as the amaryllis The hippeastrum, known commonly and sold as the amaryllis, originates from the tropical regions of South America. It is renowned for its beautiful, large and variegated flowers. When purchasing an amaryllis, it is best to look for plants with barely sprouting buds.

Size and structure All hippeastrums are perennial bulbs that produce strap-like, dark green leaves 40 to 60 centimetres large and tall stalks which blossom in clusters of big, bell-shaped flowers. The flowers come in a variety of colours: red, pink, white, orange or a combination of two.

Care The hippeastrum requires a great deal of diffused light. Plant the bulbs in pots and sit them in a well-lit, warm place, preferably at a temperature ranging from 18-20°C. Once the bulb begins to flower move the pot to a well-lit but cooler place, to ensure it blooms longer. Remember also that direct sunlight can harm the plant.

When the last of the flowers have died, the potted bulb should be kept at a temperature of 10 to 15 °C.

Watering and humidity Water the plant directly in the pot, without spraying its leaves or flowers. Freshly planted bulbs require moderate amounts of

lukewarm water. Once new shoots appear, increase watering and start feeding. Make sure the soil is moderately moist, but keep watering regularly, as this will allow the bulbs to develop properly.

When the plant stops flowering, reduce watering and slowly stop feeding.

Dormant period Remove all wilted flowers. The stalks should only be cut off after they have turned yellow. You will be able to tell your amaryllis is at rest when its leaves are dry and new leaves stop sprouting.

Trim the dry leaves, and then store the pot with its bulb in a dry and cool place for several weeks. This dormant period typically lasts from 4 to 6 weeks. After 6 weeks, once you have removed it from its pot, clean off the bulb and resume normal care. 6 to 8 weeks should elapse between (re)planting and flowering. Small bulbs can flower two consecutive times without the need for a dormant period – they will also grow much more quickly.

Planting Hippeastrum bulbs should be planted in pots that are 4-5 cm larger than the diametre of the bulb. Use good potted soil (with a little loam at the bottom of the pot) and leave the top third of the bulb above the pot.

RENATA WNUK GRUDZIEŃ 2008 / STYCZEŃ 2009

51

W NASTĘPNYM NUMERZE ROZMOWA WYWIAD MIESIĄCA

MIESIĘCZNIK

PUBLICYSTYKA WARSZAWA DZIŚ

Wydawca: Press Projekt Sp. z o.o.

Warszawa Tel. 022 401 21 50 Fax. 022 20 50 440 Redaktor naczelna Justyna Balcerowiak-Kunio justyna.balcerowiak-kunio@pressprojekt.pl Redaktor wydania Jacek Kubecki jacek.kubecki@pressprojekt.pl Redakcja: Klaudia Torchała Jacek Kubecki

FINANSE ZADBAJ O SWOJE PIENIĄDZE

Współpraca: Ewa Pytkowska Marcin Szymanek Emil Szweda Bernard Waszczyk Zdjęcia AP, JK, pdphoto.org, www.sxc.hu, Biuro Kwiatowe Holandia, Stars for Europe

FINANSE NAD PRZEPAŚCIĄ?

Tłumaczenia: Olga Dowgird Anna Fadlallah Obsługa Prawna: Kancelaria Prawna REGULUS Biuro Reklamy reklama@pressprojekt.pl tel.kom. 667-499-012 fax. 022 20 50 440 Obsługa biura: Marada Renata Zduniak

INWESTYCJE KRAKÓW

Opracowanie graficzne skład i łamanie: Andrzej Przewoźny Druk: mDruk

W MOIM MAGICZNYM DOMU ŁAZIENKA

Niezamówionych materiałów redakcja nie zwraca, a w razie opublikowania zastrzega sobie prawo do ich redagowania i skracania.

Wydawnictwo nie ponosi odpowiedzialności za treść ogłoszeń i reklam i zastrzega sobie prawo odmowy ich publikacji bez podania przyczyny. Wszystkie materiały objęte są prawem autorskim. Przedruk materiałów wymaga zgody Zarządu Wydawcy.