bliżej przedszkola by Aneta machal

Kraków, 10-12 kwietnia 2013 r. www.forum.blizejprzedszkola.pl

festiwal inspiracji dla nauczycieli przedszkoli

BLIŻEJ PRZEDSZKOLA

8.FORUM

czy zapisałaś się już na

Centrum Edukacyjne Bliżej Przedszkola:  miesięcznik Bliżej Przedszkola  portal internetowy blizejprzedszkola.pl  strony internetowe dlaPrzedszkoli.eu  Niepubliczna Placówka Doskonalenia Nauczycieli

pod prąd 4

Niewiedza dyrektorów przedszkoli i szkół Bogusław Śliwerski

bliżej dziecka 8

Skąd się wziąłem? (Nie)trudne pytania przedszkolaków Anna Jankowska

bliżej nauczyciela 12 Jak

sobie radzić z niepożądanymi zachowaniami u małych dzieci?

Ewa Zielińska

Nagroda jubileuszowa nauczycieli Dariusz Skrzyński

edukacja matematyczna 20

Wiosenne zabawy z liczbami Edyta Kaczanowska

edukacja wieloobszarowa 24

Zdążyć przed... dysleksją Propozycje ćwiczeń doskonalących dużą i małą motorykę

w numerze

3.138 marzec 2013

Marta Bogdanowicz

Wiosenna wycieczka – zabawy dla przedszkolaków Beata Bielska

Będą święta i pisanki, i kurczęta, i baranki! Małgorzata Barańska, Ewa Jakacka

Koszyczek wielkanocny Elżbieta M. Minczakiewicz 42 Niezapominajki to są kwiatki z bajki! 40

Zabawy z wierszami Marii Konopnickiej Gabriela Fejkiel

44 48

Tęczowa muzyka: O tym, jak kurka uciekła z podwórka Maluszki śpiewają: ● Wkrótce Wielkanoc ● Moje rączki zniknęły Maria Tomaszewska

edukacja ekologiczna

Jak dbać o Ziemię Scenariusz zajęć o tematyce ekologicznej Karolina Gawlik

Co się kryje w kokonie? Scenariusz zajęć dla dzieci pięcio-, sześcioletnich Natalia Łasocha

Ziemia oczekuje pomocy. Scenariusz uroczystości na Święto Ziemi Urszula Nadolna, Barbara Stącel-Winiarska

edukacja plastyczna 74

Pomysły dla artysty: ● Ule ● Kartka wielkanocna ● Ozdoby wielkanocne ● Zamek Katarzyna Michalec

STALI AUTORZY:

prof. Edyta Gruszczyk-Kolczyńska, prof. Bogusław Śliwerski, prof. Marta Bogdanowicz, Ewa Zielińska, Beata Bielska, Joanna Maghen

WSPÓŁPRACA:

prof. Maria Mendel, dr Elżbieta Minczakiewicz, dr Lidia Wollman, dr Barbara Kurowska, dr Agnieszka Olczak, Anna Sowińska, Aneta Maciągiewicz, Barbara Szeląg, Agnieszka Pasternak, Monika Urbańska-Bulas, Agnieszka Janiec, Violetta Kruczkowska, Maria Zofia Tomaszewska, Edyta Kaczanowska, Dorota Kamińska, Ewa Stadmüller , Małgorzata Maćkowiak.

ZESPÓŁ DORADCZY:

Ewa Lelo, Bożena Michalska, Małgorzata Wajda

FOTO NA OKŁADCE: Stock Photo © Cherry-Merry | Tatyana ZDJĘCIA: depositphotos.com, www.sxc.hu GRAFIKA I SKŁAD: Wojciech Wolak PATRONATY MEDIALNE: Katarzyna Halik (katarzyna.halik@blizejprzedszkola.pl) MARKETING i REKLAMA: Jarosław Wypych (j.wypych@blizejprzedszkola.pl); Katarzyna Kiljańska (k.kiljanska@blizejprzedszkola.pl) PRENUMERATA: Aneta Machał (a.machal@ blizejprzedszkola.pl)

PRENUMERATA REDAKCYJNA:

Plątaninka literowa

Monika Wyrwa-Kluza, Elżbieta Kaczmarska, Mateusz Kluza

Robert Halik – redaktor naczelny (r.halik@blizejprzedszkola.pl) Marta Stasińska – sekretarz redakcji (m.stasinska@blizejprzedszkola.pl) Maria Broda-Bajak (m.bajak@blizejprzedszkola.pl) Agnieszka Czeglik (a.czeglik@blizejprzedszkola.pl)

Monika Majewska

edukacja muzyczna

ZESPÓŁ REDAKCYJNY:

ISSN: 1642-8668 INDEKS: 248428 DRUK: drukarnia Bimart NAKŁAD: 7000

Elżbieta M. Minczakiewicz

ul. J. Kostrzewskiego 17, 30-437 Kraków redakcja@blizejprzedszkola.pl 12 631 04 10 12 262 50 34

Koło przyjaźni – zabawy uczą najlepiej

– czyli o tym, jak poznawane literki mogą bezpiecznie i efektywnie odbywać bliskie i dalekie podróże po zakamarkach niezwykłego świata pisma

REDAKCJA, WYDAWCA:

Edukacja przez sztukę: Okno na świat

Prenumeratę redakcyjną można zamówić w dowolnym momencie na dowolny okres. Cena brutto prenumeraty za 12 miesięcy: 268 zł, za 6 miesięcy: 136,58 zł prenumerata@blizejprzedszkola.pl 12 631 04 10 wew. 102 www.blizejprzedszkola.pl/prenumerata

PRENUMERATA ZAGRANICZNA: 12 631 04 10 wew. 102 prenumerata@blizejprzedszkola.pl

Prenumerata instytucjonalna: Kolporter S.A.: prenumeratę można zamawiać w oddziałach firmy na terenie całego kraju. Informacje pod numerem infolinii 0801 205 555 lub poprzez stronę internetową dp.kolporter.com.pl RUCH S.A.: Prenumeratę można zamówić na stronie www.prenumerata.ruch.com.pl Pytania prosimy kierować na adres: prenumerata@ruch.com.pl lub kontaktując się z Telefonicznym Biurem Obsługi Klienta pod numerem: 801 800 803 lub 22 717 59 59 – czynne w godzinach 700 - 1800. Koszt połączenia wg taryfy operatora. Przedruk materiałów zamieszczonych w miesięczniku w jakiekolwiek formie oraz ich publikacja w Internecie bez wcześniejszej zgody Wydawcy są zabronione. Redakcja zastrzega sobie prawo do zmian i skrótów w nadesłanych materiałach oraz do nadawania tytułów. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść ogłoszeń i reklam. Wydawca ma prawo odmówić publikacji reklamy bez podania przyczyny.

Małgorzata Maćkowiak, Ewa Stadtmüller

A ponadto: ● Pomoce dydaktyczne marzec 2013 – str. 6 ● Zabawy FundaMentalne dla przedszkoli – str. 19 ● Poczytaj mi, proszę – str. 72 ● Pod patronatem BLIŻEJ PRZEDSZKOLA – str. 78 ● Ogłoszenia – str. 80

Gdybym miała na wszystko czas...

Po prostu bądź przy mnie. Miej dla mnie czas.

Nowe dziecko w rodzinie BLIŻEJ PRZEDSZKOLA

Bogusław Śliwerski

Niewiedza dyrektorów przedszkoli i szkół

J pod prąd...

ak zapowiedziałem w poprzednim felietonie (BLIŻEJ PRZEDSZKOLA nr 2.137/2013), w tym miesiącu przedstawię za pomocą modelu „okna Johari” obszar niewiedzy dyrektorów przedszkoli i szkół, która odsłania w wirtualnym świecie tzw. fasadę ich kompetencji. Jest to bowiem ten obszar dyrektorskiej czy nauczycielskiej samoświadomości, który dotychczas skrywany był przed innymi, także ich zwierzchnikami, zgodnie z zasadą: „Ja wiem o sobie to, czego inni o mnie nie wiedzą i byłoby dobrze, gdyby się nie zorientowali”. Oznacza to obszar problemów, dylematów, wątpliwości, często związanej z tym bezradności lub niepewności, który przed ujawnieniem w Internecie był dostępny jedynie im samym, a niewidoczny dla otoczenia. Narzekamy na Internet i zagrożenia, jakie niesie dla rozwoju i funkcjonowania człowieka (bez względu na jego wiek, płeć, wykształcenie i pełnione role społeczne), a tymczasem nic bardziej nie uwalnia naszych działań komunikacyjnych od możliwych doznań ośmieszenia, kompromitacji czy poczucia bycia rozpoznanym jako ignorant, jak właśnie wirtualna przestrzeń, do której możemy „wrzucić” dowolny problem, pytanie czy wątpliwość, by szukać na nie odpowiedzi. Nauczyciele, dyrektorzy nareszcie mogą napisać, że czegoś nie wiedzą i nie obawiać się żadnych konsekwencji, jeśli ukrywają swoją tożsamość. To ciekawe, bo sami przecież na co dzień wielokrotnie oceniają innych, głównie swoich uczniów, podopiecznych z pełną świadomością skutków, jakie powinny z tego tytułu wynikać dla osób, których niewiedzę czy brak pożądanych umiejętności mają dekonspirować. Sami zatem korzystają z przywileju, którego odmawiają swoim uczniom. Kiedy ich przepytują, odpytują, stawiają mniej lub bardziej frontalnie przed koniecznością ujawnienia posiadanej wiedzy, to w psychice niektórych pedagogów, podświadomie, tkwi ochota, by przyłapać podopiecznych na niewiedzy, na ignorancji i ukarać ich za to, wyciągając konsekwencje: „Podaj dzienniczek!”, „Poproś rodziców, by przyszli do mnie na rozmowę”, „Wpisuję ci pałę”, „Co ty robiłaś wczoraj, że dzisiaj tak milczysz?”, itp. Uczniowie, tak jak ich nauczyciele i dyrektorzy, także mają swoje wirtualne fora, na których ujawniają własne braki, niewiedzę, wątpliwości. Jedne fora są zamknięte, dostępne tylko po uzyskaniu prawa dostępu do nich po uprzednim zarejestrowaniu osobistych, a dających się zweryfikować danych osobowych, które będą konieczne do zalogowania się na nim. Inne są otwarte – częściowo lub całkowicie, z koniecznością rejestrowania się lub bez niej, ale z możliwością ukrycia własnej tożsamości.

Jedną z wirtualnych przestrzeni anonimowego odsłaniania przez dyrektorów przedszkoli i szkół własnych dylematów jest strona Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Kadry Kierowniczej Oświaty. To w tym środowisku można odczytać to, czego pedagodzy nie wiedzą, do czego pewnie woleliby się nie przyznać w bezpośrednich relacjach, albo to, że nie znajdują w swoim przedszkolu czy szkole kompetentnej osoby, mogącej zaspokoić ich potrzebę wiedzy.

Skonstatowałem natomiast, że niezwykle rzadko dyrektorzy pytają koleżanki, kolegów w Internecie o to, jak rozwiązywać problemy natury pedagogicznej. Tych okazało się niewiele, chociaż pojawiły się takie, jak: przyjmowanie postawy wobec prowokacji homoseksualnych, zwalczanie agresji uczniów, adresaci wychowania w szkole, stworzenie miłej atmosfery w toku edukacji, rola edukacji w edukacji wczesnoszkolnej, funkcje i prawa rad rodziców, sytuacja dziecka w rozgrywkach między rodzicami, pierwszak z problemem a beztroska matka, prowadzenie zebrań z rodzicami, itp. Oznaczałoby to, że albo sami są dobrze przygotowani do swojej roli i nie potrzebują dodatkowej wiedzy w tym zakresie, albo nie wypada im o nie pytać, mimo możliwości ukrycia własnej tożsamości. Muszą uważać, bo administrator portalu posiada dostęp do ich danych osobowych i kto wie, komu mógłby je udostępnić. Tym bardziej ich niepokój może być większy, że OSKKO okazało się trampoliną do władzy, np. do pracy w ORE lub MEN, albo najpierw tam, a potem tu. ▪

Prof. dr hab. Bogusław Śliwerski – profesor zwyczajny Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie i Akademii Pedagogiki Specjalnej w Warszawie; wiceprzewodniczący Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN oraz Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego. Jego zainteresowania naukowe koncentrują się na pedagogice ogólnej, teorii wychowania, współczesnych kierunkach pedagogiki i pedagogice wczesnoszkolnej oraz problemach kształcenia pedagogów.

M A L K E R

Niezwykle rzadko dyrektorzy pytają koleżanki, kolegów w Internecie o to, jak rozwiązywać problemy natury pedagogicznej. Tych okazało się niewiele, chociaż pojawiły się takie, jak: przyjmowanie postawy wobec prowokacji homoseksualnych, zwalczanie agresji uczniów, adresaci wychowania w szkole...

Zapoznałem się z problemami, jakie zgłaszali od początku tego roku szkolnego – w poszukiwaniu pomocy – zarejestrowani anonimowo nauczyciele, którzy pełnią kierownicze role w swoich placówkach. Czego zatem nie wiedzieli, z czym mieli najwięcej problemów? W 90% są to problemy natury administracyjno-prawnej, takie jak: staż pracy, odmowa podpisania przez nauczyciela odpowiedzialności za sprzęt i salę, dodatek motywacyjny czy wiejski, wypowiedzenie pracownikowi umowy, zatrudnienie nauczyciela po stanie nieczynnym, zwolnienia z lekcji wychowania fizycznego, przedłużenie etapu kształcenia 18-latkowi, konieczność wykorzystania przez nauczycielkę urlopu macierzyńskiego, trzynasta pensja, pensum nauczyciela przedmiotów praktycznych, nowe w SIO, przeniesienie pomocy kuchennej bez wymaganego wykształcenia, czyszczenie sprzętu sportowego, rezygnacja ze stanowiska dyrektora, problem z inwentaryzacją, stale nieobecna nauczycielka „ważnego” przedmiotu, roczne przygotowanie przedszkolne, akta osobowe a numeracja, ograniczenie zatrudnienia, SIO a sprawozdania GUS, nabycie prawa do nagrody jubileuszowej, ewidencja czasu pracy, podawanie leków w szkole, skreślenie ucznia z listy uczniów, godziny karciane w przypadku nadgodzin, palenie papierosów w szkole, ochrona danych a ocena pracy, opiekunowie stażu, itp. Tę listę mógłbym rozwijać w kilku felietonach. Dyrektor musi być omnibusem w zakresie prawa administracyjnego, prawa pracy, ustaw oświatowych, o przeciwdziałaniu i profilaktyce..., itp.

marzec 2013



pomoce dydaktyczne

IEM

Iê!

Nie marnujÊ papieru! UJÊ SEGREG ŒMIECI!

SadzÊ drzewa!

ZakrÊcam kran!

Wy£¥czam urz¥dzenia!

GaszÊ Œwiat£o!

DUDEK

szpak

kraska

strzyżyk

pliszka siwa

rudzik

Pomoce dydaktyczne marzec 2013

 ROZWÓJ MOTYLA Plakat dekoracyjno-edukacyjny – stanowi pomoc dydaktyczną do scenariusza Natalii Łasochy „Co się kryje w kokonie?”, opublikowanego na stronie 65.  ZWIERZĘTA WIEJSKIE I ICH DZIECI 8 obrazków tematycznych do wycięcia i zalaminowania. Przydadzą się podczas wiosennych zajęć o zwierzętach z wiejskiej zagrody.  WIOSENNE PTAKI 6 obrazków tematycznych do wycięcia i zalaminowania. Dudek, strzyżyk, szpak, pliszka, kraska i rudzik… – jeśli wypatrzyłeś je podczas spaceru, możesz być pewny, że wiosna jest już blisko!  DBAM O ZIEMIĘ Plakat dekoracyjno-edukacyjny tematycznie związany z Dniem Ziemi. Przypomni dzieciom, jak w prosty sposób można na co dzień zatroszczyć się o naszą planetę.

Zmieniamy się dla Was! Już od numeru marcowego w każdym wydaniu BLIŻEJ PRZEDSZKOLA: ● wartościowe i praktyczne artykuły oraz przemyślane scenariusze zajęć; ● 6 gotowych, wydrukowanych zestawów pomocy dydaktycznych skorelowanych z opisywanymi zajęciami bądź wydarzeniami z życia przedszkola; ● 15 kodów darmowego pobierania ze strony www.blizejprzedszkola.pl, gdzie znajdziesz podkłady muzyczne do piosenek Kody darmowego pobierania prezentowanych w scenariuszach, pomopomocy dydaktycznych i scenariuszy ze strony www.blizejprzedszkola.pl ce dydaktyczne do zajęć w formacie A4 03-jeFNED 03-xx42aq 03-jGEdqF 03-kQRUNr 03-xmoc64 03-CWSSXM przeznaczone do samodzielnego wydru03-6w7gId 03-t3pr9Q 03-LgF2yF ku, prezentacje multimedialne, filmy, karty 03-6FEJ61 03-u6wXGs 03-RRCcF9 03-8NNPkQ 03-PE7uki 03-jeFNED pracy, materiały dla rodziców, archiwalne AKTYWNYCH KODÓW SZUKAJ NA OKŁADCE MIESIĘCZNIKA! scenariusze zajęć i artykuły metodyczne. Zamów INDYWIDUALNIE dla SIEBIE miesięcznik z pomocami dydaktycznymi w cenie 25 zł! W celu złożenia zamówienia wyślij e-maila zawierającego Twoje dane z tytułem: ZAMAWIAM MARZEC 2013. Zamówienie wyślij na adres: a.machal@blizejprzedszkola.pl Zamawiając egzemplarz, otrzymasz dodatkowo gratis 5 plakatów lub 5 dodatkowych kodów darmowego pobierania. Oferta ważna do 29 marca 2013.

 DZIEŃ ZIEMI Plakat dekoracyjny na Dzień Ziemi przypominający dzieciom i rodzicom, że o Ziemię każdy powinien dbać!

Zajrzyj koniecznie na stronę www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl i zobacz jak zmieniamy się dla Was – już od dziś możesz zamówić pomoce dydaktyczne w wersji drukowanej!

 BRZYDKIE KACZĄTKO 6 obrazków stanowiących historyjkę obrazkową, ilustrującą treść baśni H.Ch. Andersena „Brzydkie kaczątko”. Przyda się podczas zajęć zorganizowanych z okazji Międzynarodowego Dnia Książki dla Dzieci.  DZIEŃ KSIĄŻKI DLA DZIECI Plakat dekoracyjny związany z obchodami Międzynarodowego Dnia Książki dla Dzieci, przypadającego na 2 kwietnia.  ZACHOWANIA PROEKOLOGICZNE 16 obrazków do wycięcia i zalaminowania – pary obrazujące zachowania proekologiczne i ich przeciwieństwa. Stanowi pomoc dydaktyczną do scenariusza Karoliny Gawlik „Jak dbać o Ziemię”, opublikowanego na stronie 62.  WIOSNA W OGRODZIE

A w kwietniowym wydaniu m.in.:

Wniezwykłym domu

scenariusz zajęć rozwijających wyobraźnię dla dzieci cztero-, pięcioletnich oparty o wiersze Jerzego Ficowskiego „Dom, w którym śmieszy” oraz Anny Kamieńskiej „Pan Dymek”

● Wspieranie dzieci w rozwijaniu czynności intelektualnych ● Kształtowanie nieszablonowości myślenia ● Wspomaganie dziecięcej wyobraźni ● Ćwiczenia wyobraźni, opracowane w formie zabawowej ● Ćwiczenia twórcze

Tematyczne elementy dekoracyjne do wycięcia – wprowadzą klimat zbliżającej się wiosny w przestrzeń przedszkola i zachęcą dzieci do rozpoczęcia wiosennych prac w przedszkolnym ogrodzie.

Do scenariusza zostaną dołączone gotowe pomoce dydaktyczne, niezbędne do jego realizacji: ● plakat przedstawiający FANTAZYJNE DOMY I ICH MIESZKAŃCÓW; ● nuty i podkład muzyczny do piosenki ilustrowanej ruchem i gestem; ● podkład muzyczny do zabawy dramowej opisanej w scenariuszu.

potrzebujesz więcej pomocy dydaktycznych i kodów darmowego pobierania? zamów prenumeratę miesięcznika dla KAŻDEJ grupy przedszkolnej

A także obrazki w formacie A4 (do pobrania z naszej strony internetowej i przeznaczone do samodzielnego wydruku) przedstawiające sylwety przedmiotów gospodarstwa domowego.

bliżej dziecka Bardzo nie chciałabym, aby ten artykuł został zaliczony do tekstów z cyklu „Trudne rozmowy”. Seksualność dziecka to bardzo szeroki i wbrew pozorom wdzięczny temat. Szeroki, bo nie chodzi w nim jedynie o seks, nawet jeśli dziecko pyta: Jak powstaje człowiek? Jeśli będziemy o tym pytaniu myśleć w kategoriach trudności, to faktycznie odpowiedź na nie stanie się męką. O wiele lepiej ująć temat w ramy „poznawania świata” – wtedy może to być dobra zabawa.

Anna Jankowska

Skądsię wziąłem? (Nie)trudne pytania przedszkolaków

iedy przedszkolaki myślą o sferze seksualnej, niekoniecznie chcą znać szczegóły pożycia rodziców. Dla dziecka w przedszkolu ważne jest zrozumienie, czym różnią się chłopcy od dziewczynek, dlaczego inaczej robią siusiu, dlaczego bawią się innymi zabawkami, inaczej się ubierają lub chociażby dlaczego mama ma inne obowiązki w domu niż tata. To są pierwsze oznaki odkrywania seksualności. Ale nie mają wiele wspólnego z samym seksem. Nie powinny być zatem większym powodem do stresu niż np. pytania o spadające z nieba meteory, tęczę po deszczu czy liście zmieniające kolory jesienią. Dziecku chodzi o to, by zrozumieć: dlaczego?, a nie drążyć temat tabu. Bo dla dziecka nie ma tematów tabu.

Dziecko musi wiedzieć! Oczywiście, z ust starszych przedszkolaków padają często konkretne pytania o to, skąd się biorą dzieci, jak to możliwe, że dziecko znalazło się w brzuchu mamy, którędy wyszło na świat, itd. Ale nawet te dosyć szczegółowe pytania niewiele mają wspólnego z „brudnymi myślami”, których tak obawiają się rodzice. Dlaczego więc nie przepadamy za tymi rozmowami? Ano dlatego, że myślenie o seksie osoby dorosłej zasadniczo różni się od myślenia o seksualności (bo nie seksie) przez dziecko. I bardzo trudno pogodzić się z tym, że naszą pociechę mogą interesować „takie” sprawy! Dlatego podochodzimy do tematu w sposób emocjonalny, nerwowy. A przecież, kiedy tak naprawdę się nad tym zastanowimy, szybko dojdziemy do wniosku, że ta kwestia naprawdę może być bardzo wdzięczna i ciekawa. Daje okazję do obserwowania drugiego człowieka, odkrywania różnic i rozmawiania, a co za tym idzie – budowania więzi i zaufania między dzie-

bliżej dziecka

ckiem a dorosłym (czy to rodzicem, czy nauczycielem). Jest to też często sprawdzian dla dorosłego, na ile stereotypowo myśli on o rolach społecznych, płci i seksie. Nie da się ukryć, że wstyd, zakłopotanie i nabuzowanie emocjami czasem prowadzą do dziwnych odpowiedzi, mieszania się w zeznaniach i wreszcie ucieczki od tematu przez pozostawienie malucha z informacją, że to jednak sprawka bociana. Kiedy rodzice uciekają od odpowiedzi, dziecko zaczyna szukać na własną rękę, wyobraża sobie, nie dopytuje, bo widzi, że to dorosłego denerwuje. Zaczyna też uważać, że pytanie może być czymś złym... i mamy gotowy przepis na galimatias w głowie przedszkolaka oraz zaburzone relacje. Oczywiście, najlepiej by było, gdyby rodzice stawali na wysokości zadania i od urodzenia dziecka przygotowywali się do tego rodzaju rozmów. Rzeczywistość jednak nie zawsze jest taka różowa. I w tym wypadku, jak w wielu innych, właśnie nauczyciel w przedszkolu może przyjść z pomocą. Nie twierdzę, że trzeba zrzucać na nauczyciela obowiązek edukacji seksualnej, jednak nie ulega wątpliwości, że fachowa pomoc w przeprowadzeniu takiej rozmowy z pewnością się rodzicom przyda. Dlaczego nauczyciel może wspomóc (nie mylić z wyręczaniem) opiekunów? Przede wszystkim dlatego, że jest profesjonalistą i często lepiej niż rodzic umie przeprowadzić rozmowę z dzieckiem. Po drugie, wie, jakie informacje dla dziecka w danym wieku są odpowiednie. Po trzecie, nie podchodzi do tych pytań w aż tak emocjonalny sposób, bo z pewnością słyszał je już nie raz. I to nie jego dziecko pyta. Pyta dziecko „z pracy” i tak też należałoby odpowiadać na tego rodzaju pytania... może nie „oficjalnie”, ale z pewnością „fachowo”. Niewątpliwie każdy dorosły (czy to rodzic, czy nauczyciel) musi się do takiej rozmowy przygotować i „odrobić lekcje”, zanim zacznie informować dziecko o cudzie powstania. Mądre poradniki lub kolorowe czasopisma grzmią: Mówcie, rozmawiajcie, gadajcie, dziecko musi wiedzieć! I w tym jednym z nielicznych wypadków należy ich posłuchać.

Bocian do lamusa Warto uświadomić sobie, że przedszkolak prędzej czy później zapyta. Jednak kiedy pyta: Skąd się biorą dzieci?, to tak naprawdę nie interesuje go techniczna strona poczęcia, tylko chce wiedzieć, w jaki sposób znalazł się na świecie. Nie warto więc bez zastanowienia podawać instrukcji i garści suchych faktów, np.: Mężczyzna wkłada penis do pochwy kobiety. Lepiej na początek dopytać, co konkretnie interesuje malucha. Młodszym dzieciom wystarczy odpowiedź typu: Tata przekazuje/daje mamie nasionko, z którego rośnie dzidziuś w jej brzuchu. Czasem taka odpowiedź w zupełności wystarczy, a czasem malec drąży dalej: Jak jej to nasionko przekazuje? I tu też wszystko zależy od wieku małego dociekliwca. Jeśli jest to trzylatek, można powiedzieć, że kiedy rodzice bardzo się kochają, mocno się przytulają i tak sobie nasionko przekazują.

nr 3.138

Kiedy dziecko jest starsze i zaczyna szukać logicznych rozwiązań najróżniejszych zjawisk, warto powiedzieć, jak to naprawdę jest. W zależności od wcześniejszej wiedzy dziecka i przygotowania do tego rodzaju rozmów, będzie ono bardziej lub mniej zszokowane tym, że to nasionko wychodzi przez siusiaka taty, którego on wkłada do pisi mamie. Niektóre maluchy reagują obrzydzeniem, inne oburzeniem albo nawet śmiechem. Nie trzeba się tego bać, nie należy się temu dziwić. Dobrym sposobem jest sięgnięcie po atlas anatomiczny dla dzieci i objaśnienie, jak działa „cała ta machina” lub pokazanie części ciała, nazwanie ich w sposób fachowy (penis, pochwa) i omówienie rozdziału o tym, jak malec rośnie w brzuchu mamy. Trzeba pamiętać, że dla dziecka nie jest to temat wstydliwy, to normalne zjawisko, część poznawania świata. Świadomi rodzice i nauczyciele chętnie korzystają też z dostępnych dzisiaj na rynku zabawek. Choćby szmacianych lalek, które zostały zaprojektowane tak, by dziecko mogło zobaczyć, jak rodzi się bobas. Tzw. zabawki poprawne anatomicznie wzbudzają kontrowersje, jednak sporo rodziców i nauczycieli uważa, że nie ma czego przed dzieckiem ukrywać i zachęca do zabawy nimi. Jeśli się nad tym zastanowimy, faktycznie to tylko poród – coś, czego ludzkość doświadcza od tysięcy lat, nie ma co z tego robić tajemnicy. Zwłaszcza że przedszkolak po prostu chce wiedzieć, w jaki sposób dziecko przychodzi na świat i nic więcej. Ma jeszcze czas nad zastanawianiem się, czym jest dla dorosłego decyzja o świadomym sprowadzeniu na świat drugiego człowieka. Jeśli będzie miał szansę pobawić się lalkami, nie będzie musiał wyobrażać sobie niestworzonych rzeczy, które często odbiegają Jak rozmawiać od tego, co rodzice z dziećmi o seksie? chcieli przekazać instrukcja podczas roz● nie ignoruj, kiedy dziecko pyta – w ten sposób dasz mowy.

sygnał, że nie jest to wstydliwy ani zakazany temat; ● nie podejmuj rozmowy, kiedy nie jesteś do niej przygotowana; w takim wypadku poinformuj dziecko, kiedy do niej wrócicie (konkretny termin) i dlaczego w tej chwili nie możecie porozmawiać; ● nie irytuj się, kiedy dziecko piąty raz pyta o to samo – może chce się upewnić albo czegoś nie rozumie; ● nie opowiadaj o bocianach i kapuście, bo dziecko w końcu zrozumie, że nie znasz odpowiedzi lub nie chcesz jej udzielić i nie będzie przychodziło do ciebie z kolejnymi tematami; ● sięgnij po ciekawą i odpowiednią do wieku literaturę, zabawkę; ● mów o seksie w połączeniu z uczuciami, bo to dla młodszego przedszkolaka jest ważniejsze niż techniczna strona zagadnienia; ● nazywaj części intymne „fachowo”, ale miejcie też ustalony własny (domowy/przedszkolny) słownik, np. siusiak, pisia, itd.; ● uświadom dziecku, że różnice płci to coś więcej niż tylko wygląd części ciała; to też zachowanie i sposób rozumienia świata; ● upewnij się, że malec dobrze zrozumiał twoje tłumaczenie, bo zdarza się, że pociechy nie wiedząc, skąd się wzięło dziecko w brzuchu mamy, wyobrażają sobie np. że je połknęła; ● nie śmiej się z dziwnych stwierdzeń i pytań, bo zniechęcisz dziecko do dalszych rozmów; ● zachęcaj do zabaw oraz żartów; ● wyjaśnij, co jest normalne, naturalne, a co wulgarne (tak samo niegrzeczne jak plucie przy stole).

marzec 2013

bliżej dziecka

Znam pedagogów, którzy przekształcili tego rodzaju rozmowy w zabawę. Wymyślali i rysowali na kartce wspólnie z dzieckiem, jak można „nasionko” (plemnik) przetransportować, tak żeby dziecko zrozumiało, na czym polega zapłodnienie. Najprostszym i pierwszym pomysłem okazało się „staromodne” zapylenie kwiatka przez motylka. Jednak już potem, kiedy dzieci się rozkręciły, powstał nawet obrazek, na którym armata strzelała do małego okna w zamku księżniczki. I nie ma w tym nic zdrożnego, wręcz przeciwnie – jest dużo śmiechu i zabawy. Bo nie ma nic gorszego niż sprawienie, by dziecko czuło się niepotrzebnie zażenowane – jak dorosły. A przecież poczęcie jest takim samym elementem życia jak narodziny, śmierć, dorastanie, itd. Po prostu trzeba to dziecku wyjaśnić beż żadnego tabu. Dlatego ja też grzmię: Mówcie, mówcie, gadajcie! A jeśli jeszcze nie jesteście gotowi na rozrysowanie machiny i żarty, to może dobrym sposobem będzie przykład z życia zwierząt. Przecież ssaki rozmnażają się tak jak ludzie. Małe kotki rosną w brzuchu swojej mamy. Bywa, że dorosłym łatwiej jest uświadomić dziecko na przykładzie zwierzątek i dopiero potem zgrabnie wyjaśnić, że my jako ludzie też jesteśmy częścią natury (ssakami), więc rozmnażamy się podobnie. Wspólne oglądanie filmów przyrodniczych może zdziałać cuda, choć oczywiście nie można wychowania seksualnego sprowadzać tylko do nich. 10

Chłopaki z chłopakami, dziewczynki z dziewczynkami Rozmowa o seksualności w sporej mierze powinna dotyczyć samoświadomości, różnic w zachowaniach przedstawicieli płci i przede wszystkim emocji. Dla dziecka w przedszkolu ważniejsze od tego, jak zostało poczęte, jest to, czy było chciane i czy jest kochane. Takie wsparcie i wiedza pozwolą mu na śmiałe dalsze odkrywanie tajników seksualności, która w tym wieku głównie sprowadza się do określania (i podkreślania z dumą) różnic. Kiedy dziecko idzie do przedszkola, na początku bawi się zarówno z chłopcami, jak i z dziewczynkami. U trzylatków nie ma wyraźnego podziału na płeć w zabawie. Im starsze dzieci, tym chętniej przebywają w towarzystwie rówieśników tej samej płci. Bo to wiąże się z odkrywaniem tożsamości płciowej – jestem dziewczynką, więc bawię się z dziewczynkami. Bardzo często wtedy też pojawiają się konflikty między płciami, które czasem przez dorosłych (pewnie nieświadomie) bywają zaogniane. Da się wtedy słyszeć: Dziewczynki są grzeczne, a chłopaki to zawsze coś narozrabiają. Takie komentarze wypowiadane przez dorosłych i powtarzane przez dzieci naprawdę nie są nikomu potrzebne. Warto raczej próbować wytłumaczyć dzieciom, dlaczego chłopcy i dziewczynki zachowują się w tak różny sposób (np. Chłopcy nie psują zabawek złośliwie, tylko bardzo pragną zobaczyć, z jakich elementów się one składają, dlatego je rozkręcają).

nr 3.138

Ciekawe książki dotyczące rozmów o płci i seksualności oraz emocjach: ● „Bocian czy kapusta? Jak rozmawiać z dziećmi o seksie”, Lauri Berkenkamp, Steven C. Atkins, Charlie Woglom, Gliwice 2008. ● „Trudne tematy dla mamy i taty”, Anna Jankowska, Kraków 2010. ● „Skąd się biorą dzieci?”, Marcin Brykczyński, Łódź 2012. ● „Mama zniosła jajko!”, Babette Cole, Warszawa 2004. ● „Czy Kasia to chłopak?”, Lenain Thierry, Warszawa 1999. ● „Bajka o kochaniu”, Dorota Hartwich, Wrocław 2007. ● „Natalka będzie miała rodzeństwo”, Christine Merz, Betina Gotzen-Beek, Kielce 2006. ● „Kocha, lubi, szanuje... czyli jeszcze o uczuciach”, Grzegorz Kasdepke, Warszawa 2009. ● „Gdybym był dziewczynką /Gdybym była chłopcem”, Anna Onichimowska, Grzegorz Kasdepke, Łódź 2011.

Rozumienie odmienności w dużej mierze wpływa na pojmowanie własnej roli płciowej i seksualności. Dziecko podkreśla, że jest chłopcem lub dziewczynką, bo to daje mu poczucie przynależności, bezpieczeństwa i akceptacji. Każdemu maluchowi potrzebne jest określenie jego roli w rodzinie, dlatego tak bardzo interesuje się obowiązkami, wyglądem i sposobem zachowania mamy (w przypadku dziewczynki) lub taty (w przypadku chłopca). I od dojrzałości dorosłych bardzo wiele zależy. Wiele jest jeszcze wspomnianych wcześniej stereotypów, które wkradają się do naszej codzienności i np. osadzają kobiety głównie w kuchni, a mężczyzn przy naprawie samochodu czy – nie daj Boże – z gazetą przed telewizorem. Do walki z tym sposobem myślenia stanęli autorzy współczesnych książek dla dzieci, którzy przekonują, że chłopcy bawiący się lalkami nie są „inni”. Tego typu zachowanie stanowi też naturalny element poznawania świata, własnej tożsamości. W naszym patriarchalnym społeczeństwie zwłaszcza tatusiom trudno jest przełknąć gorzką ich zdaniem pigułkę tolerancji i szacunku dla małego człowieka. Rzadko widujemy tatę, który pozwala synkowi bawić się lalkami. Często też nauczyciele w przedszkolu są lekko skonsternowani, kiedy chłopcy sięgają po lalki. To właśnie im można zadedykować fragment książki, którą bardzo polecam w ramach uświadamiania przedszkolaków – „Lalka Williama” autorstwa Charlotte Zolotow: – Przecież on jest chłopcem! – powiedział tata – Po co mu lalka? – William potrzebuje lalki – powiedziała babcia – Po to, żeby ją przytulać i kołysać do snu, i brać na spacer do parku. Potrzebuje jej dlatego, że kiedyś będzie tatą, tak jak ty, i dzięki niej będzie umiał się opiekować swoim dzieckiem, karmić je, kochać i dawać mu to, czego potrzebuje, na przykład lalki, żeby mogło się nauczyć, jak być tatą. ▪

Anna Jankowska – pedagog mediów i animacji kulturalnej. Prowadzi szkolenia z zakresu szeroko pojętej komunikacji w edukacji. W działaniach zawodowych skupia się na przekazywaniu wiedzy praktycznej i budowaniu wizerunku placówek edukacyjnych na miarę XXI wieku.

marzec 2013

bliżej nauczyciela Zapraszamy dziecko do stołu i słyszymy: nie będę jadł... lub: nie chcę... Zachęcamy do sprzątania zabawek, a odpowiedź jest natychmiastowa: nie będę... Nakłaniamy do mycia i pada odpowiedź: nie będę się mył..., itd. Jak się zachować w tego typu sytuacjach?

Ewa Zielińska

Jak sobie radzić z niepożądanymi zachowaniami u małych dzieci?

materiały dla nauczycielek wychowania przedszkolnego pomocne w prowadzeniu rozmów z rodzicami młodszych przedszkolaków

Jak sobie radzić z negacją i buntem u małych dzieci? 12

Bunt pojawia się około 18 miesiąca życia i jest naturalnym okresem w rozwoju dziecka. To czas odkrywania własnego ja, moment poznawania siebie, własnych emocji i woli, a także pierwszych prób decydowania o sobie. Dziecko jest jeszcze za małe, aby panowało nad własnymi reakcjami i emocjami. Tylko mądrość dorosłych może wpłynąć na skrócenie okresu negacji. Jeżeli dorośli uznają prawo do dziecięcego buntu, będą konsekwentnie postępować z dzieckiem, panować nad swoimi emocjami i zachowają spokój, to łatwiej będzie im znieść to uciążliwe zachowanie. Niestety, nie jest to łatwe. Oto przykłady trudnych sytuacji z życia małych dzieci wraz z propozycjami załagodzenia lub zapobiegania:

Kasia zaraz po przyjściu z przedszkola zaczęła przygotowywać posiłek dla lalek. Zdążyła zgromadzić potrzebne rzeczy, gdy usłyszała głos mamy: sprzątaj zabawki, idziemy do sklepu... Dziewczynka zaczęła płakać, rozrzucać zabawki po pokoju, tupać i krzyczeć: nie chcę... Niestety, mama pozostała nieugięta...

Dziecko ma prawo do zabawy i nie wolno mu jej przerywać. Przeciwnie – trzeba zadbać, aby każdą rozpoczętą czynność (zabawę) doprowadziło do końca. (Dorosły żyje według planu i potrafi przewidywać, co będzie robił za godzinę, dwie lub trzy). Skoro tak się nie stało, a dziecko już rozpoczęło zabawę, wystarczyło powiedzieć: jak ugotujesz obiad i nakarmisz lalkę, to pójdziemy do sklepu po zakupy. Zapewniam, że dziewczynka po skończonej zabawie nie będzie się broniła przed wspólnym wyjściem.

W domu małej Hani podczas nakładania odzieży niemal codziennie rano jest krzyk i płacz. Dziewczynka chce iść do przedszkola w bluzce, na której są kolorowe motylki. Mama uważa jednak, że córeczka powinna założyć bluzkę w groszki lub w kwiatki. Dziewczynka protestuje, a mama nie bardzo wie, jak ma się zachować.

Nawet małe dzieci należy przyzwyczajać do dokonywania prostych wyborów. Dlatego dobrze jest powiedzieć dziecku spokojnym głosem: bluzka w motylki jest brudna i trzeba ją uprać.

Tata wybiera się z Kacperkiem do lekarza. Dziecko boi się spotkania z lekarzem, a tata głośnych protestów synka.

Protestom Kacperka można zapobiec, gdy zawczasu powie się dziecku, gdzie idzie, po co i dlaczego. Poinformowanie dziecka o tym, co je czeka, daje mu poczucie bezpieczeństwa, a tacie zapewnia spokój.

nr 3.138

marzec 2013

bliżej nauczyciela Mama Zosi uskarża się, że jej córeczka wszystko robi „na odwrót”. Gdy mama mówi: zjedz marchewkę – Zosia jej nie je, a gdy powie: nie jedz marchewki – to właśnie wtedy dziewczynka ją zjada. Podobna sytuacja następuje podczas zakładania bucików. Gdy dziecko słyszy: załóż buciki – nie zakłada ich, a kiedy pada polecenie: nie zakładaj – zakłada je.

Małe dzieci często reagują „na odwrót”. W jednych poradnikach czytamy, że nie należy nadużywać słowa „nie”, gdyż małe dziecko zamiast: „nie wolno” słyszy słowo: „wolno”. W innych takie zachowanie tłumaczy się przewrotnością, którą dziecko traktuje jak zabawę. Gdy małemu dziecku czegoś zabraniamy, to ono na przekór właśnie to robi. Dlatego proponuje się dorosłym stosowanie podobnych sztuczek w postępowaniu z dzieckiem przy zachowaniu szczególnej ostrożności. Nie wolno stosować tej metody, gdy dorosły nie ma pewności, że dziecko wie, o co naprawdę chodzi i że to przekomarzanie jest zabawą. Takich sztuczek nie można stosować, gdy w grę wchodzi zdrowie lub bezpieczeństwo dziecka (np. przechodzenie przez jezdnię, wsiadanie do samochodu). Do małego dziecka należy mówić prostym językiem, krótkimi zdaniami i zdecydowanym tonem. Precyzyjne tłumaczenie, długie wyjaśnianie sprawia, że ono nas nie słucha. Nie dlatego, że nie chce, ale dlatego, że nie potrafi się skupić na słuchaniu dłuższej wypowiedzi.

Jak sobie radzić z histerią i atakami złości u małych dzieci? Dziecięca histeria to niezwykle trudny problem nie tylko dla rodziców, ale i dla nauczycieli przedszkola. W przypadku jej łagodnego przebiegu, wystarczy wziąć dziecko na kolana i spokojnym głosem poprosić, żeby się uspokoiło. Dobrze jest też zapewnić je, że problem zaraz zostanie rozwiązany. Zwykle to wystarcza. W razie skrajnej histerii, gdy dziecko nie chce współpracować z dorosłym, nie należy malucha uspokajać na siłę. Lepiej nie przytulać, nie głaskać, nie całować, nie pocieszać, lecz zignorować i cierpliwie poczekać aż przestanie krzyczeć, tupać nogami, rzucać przedmiotami, itp. Po uspokojeniu się warto powiedzieć: dobrze, że się uspokoiłeś, czy chcesz się teraz pobawić?

Mama Basi z wielkim przejęciem opowiada, że boi się wychodzić ze swoją dwuletnią córeczką do sklepu. Każde wspólne zakupy to horror i krzyk: kuuup mi, a także kopanie, bicie i szarpanie się, a nawet rzucanie się na ziemię. W ten sposób mała domaga się cukierków, zabawek, itp. Nie reaguje na żadne wyjaśnienia, tłumaczenia. Awantury przed wystawami sklepowymi są tak gwałtowne, że przechodzący ludzie się zatrzymują, komentują zachowanie dziecka i patrząc na mamę ze zdziwieniem, kręcą głowami. Mama wie, że źle robi, ale dla świętego spokoju kupuje dziecku to, czego chce, bo wstydzi się ludzi.

Sklepowe awantury i krzyk: kuuup mi..., często są wywołane zmęczeniem, nudą, a nie chęcią posiadania. Ostre światła, głośna muzyka, przemieszczający się tłum ludzi – wszystko to wpływa na zmęczenie dziecka. Jeżeli dorosły nie musi zabierać ze sobą dziecka do sklepu, to niech pozostanie ono w domu. Gdy podczas wspólnych zakupów zauważymy, że dziecko zaczyna marudzić, to lepiej wrócić z nim do domu. W ten sposób uchronimy je przed wybuchem awantury. Zawsze lepiej zapobiec awanturze, niż uspokajać wrzeszczące dziecko. Gdyby jednak sytuacja wymknęła się spod kontroli, to nie należy na dziecko krzyczeć, tylko trzeba mówić szeptem. Kiedy ściszamy głos, nasz rozmówca zwykle robi to samo. Można też odwrócić uwagę dziecka, opowiadając mu o tym, co będzie robiło popołudniu lub np. zaproponować coś do picia lub jedzenia, albo przytulić mocno do siebie i pozwolić się wypłakać. Kiedy emocje dziecka opadną, należy spokojnie, ale stanowczo powiedzieć: nie lubię krzyku. Małemu dziecku nie należy tłumaczyć, że się źle zachowało, bo ono samo nie wie, co się przed chwilą wydarzyło.

Dwuletnia Karolinka dość często miewa napady złości: krzyczy, kopie lub tupie nogami, podnosi rękę na dorosłego, bije starszą siostrę... Rodzice są zatroskani zachowaniem dziewczynki.

Prawie wszystkim dzieciom zdarzają się napady złości. Najczęściej wtedy, gdy już zdają sobie sprawę ze swojej odrębności i gdy dorośli czegoś zabraniają. Dwulatki najgwałtowniej protestują: biją, kopią, gryzą, ciągną za włosy, drapią, rzucają się na ziemię. Manifestują w ten sposób bunt przeciwko temu, że coś trzeba zrobić lub czegoś nie wolno robić. Każde dziecko ma prawo do złości, bo jest to jeden ze sposobów rozładowania emocji, ale nie ma prawa do agresji. Psychologowie podkreślają, że małe dzieci zachowują się tak jak dorośli. Jeżeli rodzice krzyczą do siebie lub mówią podniesionym głosem, to dziecko w podobny sposób komunikuje się z innymi. Gdy w domu rodzinnym dziecka zdarzają się

nr 3.138

marzec 2013

bliżej nauczyciela

sytuacje agresywne (np. bicie), to dziecko również będzie naśladowało takie zachowania. Dwulatek nie rozumie tłumaczenia, wyjaśniania, dlatego najlepiej jest odwrócić jego uwagę od tego, co robi i skierować ją na coś innego. Jeżeli wspina się na regał, to należy powiedzieć: zejdź z regału i zbuduj z klocków ulicę, po której będą jeździły samochody. Dzieciom trzyletnim można już wiele rzeczy wytłumaczyć: że wolno się złościć, wolno krzyczeć, ale w specjalnie do tego wyznaczonym miejscu, np. w ich pokoju.

Jak sobie radzić z brakiem uprzejmości u małych dzieci?

Matka dwuletniej dziewczynki uskarża się, że jej córeczka, gdy bawi się z innymi dziećmi w piaskownicy, jest nieuprzejma.

Nie należy się wcale tym martwić. Typowy nieuczęszczający do żłobka lub przedszkola dwulatek, a nawet trzylatek, jest przede wszystkim skupiony na sobie, własnych potrzebach i z trudem znosi towarzystwo innych dzieci. Nie potrafi jeszcze zaspokajać własnych potrzeb, gdyż dorośli się tym zajmują. Potrzeby innych więc go nie obchodzą. Ponieważ sam dla siebie nic jeszcze nie zrobi, to i dla innych robić nie będzie. Małe dzieci przebywające z innymi dziećmi w żłobku lub przedszkolu są bardziej dojrzałe społecznie i mają więcej doświadczeń w byciu razem. Dlatego potrafią wczuć się w sytuacje innego dziecka, pocieszyć je, współczuć mu. Uczenie dziecka uprzejmego zachowania się w stosunku do innych jest procesem długotrwałym i odbywa się przez dawanie przykładu, a więc przez naśladowanie dorosłych. Jeżeli dorosły jest uprzejmy dla innych, to i dziecko, gdy wyrośnie ze swego egocentryzmu, też będzie uprzejme.

! 14

Marcinek w piaskownicy zabiera innym dzieciom zabawki. Mama zwraca mu uwagę, poucza, tłumaczy: oddaj, to nie twoje. Niestety, Marcinek nie reaguje.

Tłumaczenie nie przemawia do dziecka, gdyż ono uważa, że wszystko jest jego. Nie trzeba też na nie krzyczeć, wystarczy powiedzieć: jeśli zabierzesz koledze wiaderko, to będzie mu smutno lub: pamiętasz, jak byłeś smutny, gdy Bartuś zabrał ci samochód?

Podczas wspólnej zabawy na boisku Wojtuś uderzył Karolinkę. Rodzice chłopca są zaniepokojeni agresywnym zachowaniem chłopca.

Moje doświadczenie wskazuje na to, że nie wystarczy pogrozić dziecku, mówiąc: „nie wolno bić”. Lepiej powiedzieć: gdy bijesz Karolinkę, to ją bardzo boli. Zapewniam, że powinno to odnieść pożądany skutek.

Zuzia niechętnie dzieli się zabawkami z innymi dziećmi. Nakłaniana przez mamę ze łzami w oczach oddaje zabawkę Maksiowi...

W takiej sytuacji dobrze jest powiedzieć: popatrz, jaki Maksio jest zadowolony, że dzielisz się z nim zabawkami lub: bardzo ładnie się zachowałaś. Dzieci uczą się uprzejmości poprzez obserwowanie i naśladowanie dorosłych. Maluch widząc, że rodzice szanują jego uczucia oraz rozmawiają o nich, zaczyna przedkładać czyjeś uczucia nad swoje, a to jest duży krok w rozwoju empatii.

Aby zapobiec dziecięcemu marudzeniu, należy: ● Dostrzegać dobry humor dziecka. Grzeczne zachowanie powinno być nagradzane, dlatego należy dziecku mówić: „bardzo lubię z tobą przebywać, gdy jesteś wesoły”, „chętnie pobawię się z tobą, gdy jesteś uśmiechnięty”. Obdarzanie uwagą dziecka i mówienie o własnych uczuciach sprawi, że dowie się ono, iż warto się dobrze zachowywać, bo dobre zachowanie jest nagradzane. ● Wytłumaczyć dziecku, że marudzenie jest mało skuteczne. Dużo lepiej jest grzecznie poprosić o to, czego się chce, np.: „mamusiu, poproszę o kanapkę z serem”, „tatusiu, pomóż mi założyć buty”, a dorosły chętnie spełni prośbę dziecka. W ten sposób młodszy przedszkolak dowie się, że grzeczne proszenie przynosi korzyści.

Możemy zapobiec atakom złości i publicznym awanturom, gdy: ● Ustalimy jasne dla dziecka i stałe zasady. Dzięki ich przestrzeganiu dowie się, że zdanie rodzica jest niezmienne (co daje poczucie bezpieczeństwa) i nauczy się radzenia sobie z odmowami. ● Będziemy konsekwentni w postępowaniu. Jeżeli powiedzieliśmy, że nie kupimy samochodu, to nawet pod wpływem krzyku, płaczu, tupania nogami nie możemy ustąpić. Należy pamiętać, że odmawianie jest dla dobra dziecka. Maluchy, które dostają rzadziej i mniej, bardziej cenią to, co posiadają. Przed wejściem do sklepu przypomnijmy dziecku ustalone wcześniej zasady: nie biegasz i nie krzyczysz. ● Damy prawo do złości, mówiąc: wiem, co czujesz, ja też czasami się złoszczę. Kiedy dziecko czuje, że jest przez rodzica rozumiane, łatwiej da się namówić do zmiany zachowania. Jeżeli jednak tłumaczenie nie pomaga, lepiej wyjść ze sklepu. ● Nie będziemy na dziecko krzyczeć, bo krzyk nie przynosi oczekiwanego skutku. Lepiej tłumaczyć, a jeżeli dziecko się nie uspokoi, to po prostu wyjść ze sklepu. ● Nie będziemy się przejmowali świadkami awantur dziecka. Wielu rodziców jest zawstydzonych, w momencie gdy nie potrafi zapanować nad zachowaniem dziecka. Najważniejsze jest zapanowanie nad złością dziecka i zabranie go w ustronne miejsce, a także bycie przy nim, dopóki się nie uspokoi. nr 3.138

marzec 2013

bliżej nauczyciela

Jak sobie radzić z marudzeniem u małych dzieci? Mama Wiktorii opowiada: Moja trzyletnia córeczka czasami bez żadnej przyczyny nie wie, czego chce: marudzi, grymasi, jest drażliwa. Czy to możliwe, aby tak małe dziecko miało zły nastrój, kiepski humor?

Foto M.Wróbel

Ewa Zielińska – nauczycielka wychowania przedszkolnego, współautorka programów edukacyjnych, publikacji dla nauczycieli i rodziców. Wspólnie z prof. Edytą Gruszczyk-Kolczyńską prowadzi badania nad metodami lepszej efektywności procesu wychowania i kształcenia dzieci w warunkach przedszkola.

Informacja o stanie przygotowania dziecka do podjęcia nauki w szkole opracowując informacje o swojej grupie skorzystaj ze wskazówek Ewy Zielińskiej gotowy wzór do bezpośredniego wykorzystania przy tworzeniu dokumentu informacji o gotowości szkolnej znajdziesz na stronie

www.blizejprzedszkola.pl/gotowosc

pobierz „DRUK nr 70” nr 3.138

M A L K E R

Dzieci tak samo jak dorośli wpadają w zły nastrój. Takie zachowanie ma najczęściej na celu zwrócenie na siebie uwagi lub dążenie do osiągnięcia zamierzonego celu. Dorośli z trudem znoszą marudzenie maluchów, dlatego starajmy się je po prostu zignorować. Z czasem dziecko zrozumie, że grzecznością osiągnie więcej niż grymaszeniem. Jeżeli towarzyszący dziecku zły nastrój (bez żadnej przyczyny), grymaszenie, marudzenie nie ustępują, dobrze jest stworzyć specjalne miejsce do marudzenia. Wystarczy powiedzieć: nie chcę przebywać razem z marudą, która sama nie wie, czego chce. Tu (pokazuje na specjalnie przeznaczone do tego celu miejsce) możesz marudzić tak długo, jak chcesz. Gdy dziecko się uspokoi, należy je pochwalić, mówiąc: teraz jesteś taki miły, chodź pójdziemy pograć w piłkę lub: cieszę się, że jesteś już wesoły. Jeszcze jeden problem, którego nie można pominąć. Dorośli nie powinni narzekać na dzieci w ich obecności. Często jest to przez nie odbierane jako marudzenie dorosłych, a skoro dorosłym wolno, to im również. Z powodu grymaszenia nie należy także złościć się na dziecko. Gniew jest odbierany jako wyraz zainteresowania lub panowania nad dorosłym – marudzenie tylko po to, aby pokazać, kto tu jest ważny. Należy pamiętać jeszcze o jednym. Karanie dziecka za to, że jest w złym humorze, marudzi lub grymasi nie jest dobrym rozwiązaniem. Po pierwsze, wywołuje konflikt między dzieckiem a dorosłym, a po drugie – wpędza dziecko w poczucie winy z powodu np. złego nastroju. Dzieci, podobnie jak dorośli, nie miewają humoru lub są bardziej drażliwe. Należy ten okres przeczekać i pamiętać, że on minie, a nastrój dziecka zawsze można poprawić chwaleniem. ▪

A J C O M O R P

2w1

Przy zakupie dwóch egzemplarzy ksi¹¿ki „Nauczycielska diagnoza gotowoœci do podjêcia nauki szkolnej” za drugi egzemplarz zap³acisz PO£OWÊ ceny!

PODAJ KOD PROMOCYJNY: BP 2/13/diagnoza Oferta wa¿na do 31.03.2013 ZAMÓW: e-mail: wydawnictwo@blizejprzedszkola.pl tel. 12 631 04 10 wew.101 www.blizejprzedszkola.pl/wydawnictwo marzec 2013

bliżej nauczyciela

Dariusz Skrzyński

Nagroda jubileuszowa nauczycieli

Komu przysługuje prawo do nagrody jubileuszowej? Jakie dokumenty należy dostarczyć, ubiegając się o nią? Kwoty w jakiej wysokości można się spodziewać? Kiedy roszczenie o wypłatę nagrody ulega przedawnieniu? W tym miesiącu odpowiadamy na te i wiele innych pytań.

Nagroda jubileuszowa nie jest zaliczana do 16

składników wynagrodzenia za pracę nauczyciela. Jest to odrębne świadczenie pieniężne z tytułu pozostawania w stosunku pracy przez określony czas.

Prawo do nagrody jubileuszowej Prawo do nagrody jubileuszowej wynika z art. 47 Karty Nauczyciela. Szczegółowe zasady ustalania i wypłaty nagrody określa zaś rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie szczegółowych zasad ustalania okresów pracy i innych okresów uprawniających nauczyciela do nagrody jubileuszowej oraz szczegółowych zasad jej obliczania i wypłacania.

Nauczyciele uprawnieni do nagrody Nagrody jubileuszowe przysługują wszystkim nauczycielom objętym pełnym zakresem przepisów Karty Nauczyciela, bez względu na wymiar ich zatrudnienia. Jeśli nauczyciel zatrudniony jest w przedszkolu innym niż publiczne prowadzone przez jednostkę samorządu terytorialnego, to w zakresie prawa do nagrody jubileuszowej nie podlega przepisom KN (art. 1 ust. 2 pkt 2 w związku z art. 91b ust. 2 KN). Do nauczycieli zatrudnionych w przedszkolach publicznych prowadzonych przez osoby fizyczne oraz osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego lub w przedszkolach niepublicznych – przepisy KN stosuje się w ograniczonym zakresie, wynikającym z przepisów KN. Do wskazanej grupy nauczycieli nie ma zastosowania m.in. art. 47

nr 3.138

KN, dotyczący nabycia prawa do nagrody jubileuszowej. W przypadku nauczycieli, do których nie stosuje się art. 47 KN – prawo do nagrody jubileuszowej i jej wysokość, wynikać powinny z przepisów o wynagrodzeniach obowiązujących u danego pracodawcy (np. regulamin pracy, układ zbiorowy pracy). Dodać też należy, że nagroda jubileuszowa nie jest świadczeniem powszechnie przysługującym pracownikom. Prawo do nagrody jubileuszowej ustanowione zostaje w przepisach prawa regulujących stosunki pracy danej grupy zawodowej (ustawy, rozporządzenia) lub w aktach obowiązujących u danego pracodawcy (regulaminy, układy zbiorowe).

Okresy pracy uprawniające do nagrody jubileuszowej Do okresu pracy uprawniającego nauczyciela do nagrody jubileuszowej zalicza się wszystkie zakończone okresy zatrudnienia oraz inne okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one zaliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Przez zatrudnienie należy rozumieć wykonywanie pracy na podstawie stosunku pracy. Nie ma więc znaczenia rodzaj pracy wykonywanej wcześniej przez nauczyciela, ani nawet sposób zakończenia stosunku pracy (zaliczyć więc do okresów pracy należy także te stosunki pracy, które zakończyły się bez wypowiedzenia z winy pracownika – na skutek tzw. zwolnienia dyscyplinarnego). Ważne jest tylko, aby był to zakończony stosunek pracy. Nie powinno się więc zaliczać okresów pracy na podstawach innych niż stosunek pracy np. zlecenia, umów o dzieło lub innych – podobnych – umów cywilnoprawnych. Nie zalicza się też do tych okresów prowadzenia działalności gospodarczej. Inne okresy niż okresy za-

marzec 2013

bliżej nauczyciela

trudnienia mogą być wliczane do pracowniczego stażu pracy tylko wtedy, gdy przepisy prawa tak stanowią. Na podstawie odrębnych przepisów do stażu pracy, od Nagrodę oblicza się którego zależą uprawnienia pracownicze, wliczewedług zasad obowiązujących niu podlegają m.in. następujące okresy: przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego ● czynnej służby wojskowej; za urlop wypoczynkowy. ● pobierania zasiłku dla bezrobotnych; Zatem w wynagrodzeniu tym uwzględnia się: ● pracy w gospodarstwie rolnym lub ● wynagrodzenie zasadnicze; prowadzenia takiego gospodarstwa.

● dodatkowe wynagrodzenie za pracę w porze nocnej;

M A L A K

● wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw;

Dokumentowanie stażu pracy do nagrody

KONTROLA ZARZĄDCZA W TWOIM PRZEDSZKOLU

● dodatki: za wysługę lat, motywacyjny, funkcyjny oraz za warunki pracy;

Dariusz Skrzyński poleca:

Z prawem do nagrody wiąże się koniecz● odrębne wynagrodzenie za zajęcia dydaktyczne, wychowawcze ność udokumentowania okresów zatrudi opiekuńcze wykonywane w dniu wolnym od pracy; nienia lub innych okresów. To nauczyciel jest ● wynagrodzenie za pracę w święto; obowiązany udokumentować swoje prawo ● dodatek za uciążliwość pracy; do nagrody, jeżeli w jego aktach osobowych ● jednorazowy dodatek uzupełniający. brak odpowiedniej dokumentacji. Nagroda staje się świadczeniem należnym nauczycielowi dopiero z chwilą przedłożenia stosownych dokumentów. Oznacza to, że w razie braku dostarczenia stosownych dowodów na zatrudnienie – przedszkole nie ma prawa nabycia prawa do nagrody, a jeżeli jest to dla nauczyciela wypłaty nagrody. korzystniejsze – wynagrodzenie przysługujące mu w dniu jej wypłaty. W przypadku zmiany wymiaru etatowego, W praktyce często zdarzają się sytuacje, w których w akgdy nauczyciel nabył prawo do nagrody jubileuszowej, tach osobowych nauczyciela brak takiej dokumentacji, będąc zatrudniony w innym tygodniowym obowiązkoa nauczyciel przedstawia ją w późniejszym czasie, częwym wymiarze godzin niż w dniu jej wypłaty, podstawę sto przy okazji wypłaty nagrody jubileuszowej, co może obliczenia nagrody stanowi wynagrodzenie przysługujące niekiedy prowadzić do wypłaty dwóch nagród. Należy nauczycielowi w dniu nabycia prawa do nagrody. rozróżnić trzy przypadki związane z późniejszym udokumentowaniem prawa do nagrody: ● nauczyciel jednocześnie udokumentował prawo do dwóch lub więcej nagród jubileuszowych – wypłaca się mu tylko jedną nagrodę, najwyższą; ● nauczyciel udokumentował prawo do nagrody jubileuszowej, a w ciągu 12 miesięcy od tego dnia nabył prawo do nagrody wyższego stopnia – wypłaca się mu nagrodę niższą w pełnej wysokości, a w dniu nabycia prawa do nagrody wyższej – różnicę między kwotą nagrody wyższej a kwotą nagrody niższej; ● nauczyciel udokumentował prawo do wyższej nagrody jubileuszowej, do której prawo nabył po upływie 12 miesięcy od wypłaty poprzedniej nagrody – wypłaca się mu kolejną nagrodę w pełnej wysokości z dniem, w którym nabył prawo do tej nagrody. Podstawę obliczenia nagrody jubileuszowej stanowi wynagrodzenie miesięczne przysługujące nauczycielowi w dniu

Wysokość nagrody jubileuszowej Nauczycielowi przysługuje nagroda w kwocie: ● za 20 lat pracy – 75% wynagrodzenia miesięcznego; ● za 25 lat pracy – 100% wynagrodzenia miesięcznego; ● za 30 lat pracy – 150% wynagrodzenia miesięcznego; ● za 35 lat pracy – 200% wynagrodzenia miesięcznego; ● za 40 lat pracy – 250% wynagrodzenia miesięcznego

nr 3.138

Przy obliczaniu nagrody nie uwzględnia się: ● wynagrodzenia za czas gotowości do pracy oraz za czas niezawinionego przez pracownika przestoju; ● wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego oraz wynagrodzenia za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy; ● wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną.

Co do zasady nauczyciel powinien mieć wypłaconą nagrodę jubileuszową w dniu nabycia do niej prawa, z reguły z dniem 31 sierpnia (po upływie odpowiednio 20, 25, 30, 35 i 40 lat pracy). Wypłacenie nagrody jubileuszowej w dniu np. 1 września może spowodować to, że podstawę nagrody jubileuszowej stanowi już wynagrodzenie z miesiąca września jako korzystniejsze (np. po podwyżce, jak to miało miejsce w ubiegłych latach). Wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe i doraźne zastępstwa oblicza się, mnożąc przeciętną miesięczną liczbę godzin z okresu miesięcy danego roku szkolnego poprzedzających miesiąc, w którym nauczyciel nabył prawo do nagrody jubileuszowej przez godzinową stawkę wynagrodzenia przysługującą w miesiącu, w którym nauczyciel nabył prawo do nagrody. Jeżeli zaś okres zatrudnienia jest krótszy od roku szkolnego – mnoży się przeciętną liczbę godzin ponadwymiarowych z tego okresu

marzec 2013

zamów wzory gotowych dokumentów tel. 12 631 04 10 wew. 101 www.blizejprzedszkola.pl/ kontrolazarzadcza

bliżej nauczyciela

przez godzinową stawkę wynagrodzenia przysługującą w miesiącu, w którym nauczyciel nabył prawo do nagrody jubileuszowej. Należy uwzględnić tylko te godziny ponadwymiarowe, które realizowane były w danym roku szkolnym, tj. w roku szkolnym, w którym nauczyciel nabył prawo do nagrody jubileuszowej. Rok szkolny trwa od 1 września danego roku do 31 sierpnia roku następnego.

Wypłata nagrody jubileuszowej dla nauczyciela Nauczyciel nabywa prawo do nagrody jubileuszowej w dniu, w którym upływa okres uprawniający do nagrody. Oznacza to, że nauczyciel nabywa prawo do nagrody jubileuszowej w dniu, w którym osiągnął określony staż pracy, uprawniający do nagrody danego stopnia. W związku z tym wypłata nagrody jubileuszowej powinna nastąpić w tym dniu, czyli w dniu, w którym nabył prawo do tej nagrody. W dniu tym stało się wymagalne roszczenie nauczyciela o wypłacenie nagrody jubileuszowej.

Prawo wewnętrzne w przedszkolu szkolenie prowadzi Dariusz

Skrzyński

szczegóły na www.AkademiaEdukacji.eu 18

Zgodnie z uchwałą składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 1990 r. (III PZP 57/89, OSNC 1990, nr 10-11, poz. 125), pracownik nabywa prawo do nagrody jubileuszowej w ostatnim dniu okresu pracy uprawniającego do tej nagrody. Z kolei w uchwale z dnia 21 maja 1991 r. (I PZP 16/91, OSNC 1992, nr 1, poz. 10) Sąd Najwyższy sprecyzował, ze pracownik nabywa prawo do nagrody jubileuszowej w dniu bezpośrednio poprzedzającym dzień, który nazwą lub datą odpowiada dniowi, w którym pracownik podjął zatrudnienie. W przypadku rozwiązania stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy, nauczycielowi, któremu do nabycia prawa do nagrody jubileuszowej brakuje mniej niż 12 miesięcy, licząc od dnia rozwiązania stosunku pracy, nagrodę tę wypłaca się w dniu rozwiązania stosunku pracy. Niewypłacenie nauczycielowi nagrody jubileuszowej w dniu

jej wymagalności spowoduje opóźnienie, za które nauczyciel może żądać odsetek (art. 481 k.c).

Nagroda jubileuszowa przy zatrudnieniu w kilku placówkach Zasadą jest, że jeśli nauczyciel pozostaje jednocześnie w kilku stosunkach pracy, prawo do nagrody jubileuszowej ustala się odrębnie dla każdego stosunku pracy – nagroda przysługuje u każdego pracodawcy. W przypadku równoczesnego pozostawania w więcej niż jednym stosunku pracy, do okresu pracy uprawniającego do nagrody w danym przedszkolu zalicza się jeden z tych okresów. Przy czym okresy te muszą być zakończone. Wobec tego nie wlicza się okresów zatrudnienia, w których nauczyciel nadal pozostaje.

Przedawnienie roszczenia o wypłatę nagrody Roszczenie o wypłatę nagrody jubileuszowej ulega przedawnieniu z upływem trzech lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne (art. 291 w ust. 1. Kodeksu pracy). Roszczenie jest wymagalne od dnia, w którym upłynął okres uprawniający do nagrody. A zatem, jeśli nie upłynął jeszcze trzyletni okres od dnia wymagalności roszczenia, roszczenia tego można skutecznie dochodzić przed sądem nawet po ustaniu stosunku pracy. Przedawnienie nie powoduje wygaśnięcia roszczenia, a jedynie możliwość uchylenia się przez dyrektora od wypłaty nagrody. Przedawnienie roszczenia oznacza, że chociaż roszczenie nadal istnieje, to nauczyciel nie będzie mógł skutecznie dochodzić tego roszczenia na drodze sądowej. W razie skierowania pozwu o zapłatę nagrody jubileuszowej po upływie np. czterech lat od dnia wymagalności zapłaty, dyrektor, odpowiadając na pozew, może podnieść zarzut przedawnienia. Wówczas sąd oddali powództwo. ▪

Dariusz Skrzyński – prawnik, specjalista z zakresu prawa oświatowego, prawa pracy i prawa autorskiego, project manager projektów oświatowych realizowanych z UE, właściciel serwisu www.eduprawnik.pl.

Podstawa prawna:

gotowe wzory dokumentów na www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl

● ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674, z późn. zm.); ● rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 30 października 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania okresów pracy i innych okresów uprawniających nauczyciela do nagrody jubileuszowej oraz szczegółowych zasad jej obliczania i wypłacania (Dz. U. z 2001 r. Nr 128, poz. 1418); ● rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 czerwca 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania wynagrodzenia oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy nauczycieli (Dz. U. z 2001 r. Nr 71, poz. 737 z późn. zm.); ● ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

nr 3.138

marzec 2013

Katarzyna Lotkowska

Zbiór zabaw, który przygotowaliśmy, ma na celu przede wszystkim danie Wam możliwości wspólnej zabawy bez większego nakładu finansowego oraz angażowania osób trzecich. Czas, jaki poświęcacie Waszym pociechom, jest inwestycją w ich przyszłość. Niniejsza książka pozwala na wykorzystanie potencjału dziecka, udowadnianie mu, że wiele potrafi, a jednocześnie na zdobywanie nowych doświadczeń, wiedzy i umiejętności, mających bezpośredni wpływ na sukcesy szkolne i życiowe. By efektywniej wykorzystać ten czas rozwojowy małego człowieka, proponujemy współpracę z wychowawcami przedszkola – w celu ujednolicenia sposobów oddziaływania na dzieci. Dzięki temu dziecko szybciej opanuje ogólnie akceptowane normy zachowań, będzie potrafiło łatwiej odnaleźć się w środowisku. Dzieci będą miały wspólne tematy, będą mogły opowiadać w przedszkolu, w co się bawiły z rodzicami w domu i odwrotnie. Rodzice natomiast będą mieć poczucie kontroli nad rozwojem dziecka i jednocześnie zdobędą większą wiedzę na ten temat. Wychowawcy będą mogli zaplanować współpracę z domem, zaproponują zabawy korzystne dla dziecka w celu rozwijania określonych umiejętności. Książka stanowi kompendium zabaw, mających bezpośredni wpływ na sukces Waszego dziecka w dalszym życiu i poczucie spełnienia każdego Rodzica. Książka z zabawami jest podzielona na kilka umiejętności, które można rozwijać w wieku przedszkolnym. Obok opisu każdej z zabaw zamieściliśmy kartkę do prowadzenia zapisów z obserwacji w zabawie. Po przeprowadzeniu danej zabawy wielokrotnie widać, w jakim stopniu rozwinęła się określona umiejętność. Notatnik daje również szansę na spisywanie ciekawych odkryć przez dziecko, do których w późniejszym czasie chętnie się wraca. Życzymy miłej zabawy! ▪

M A L K E R

ażde dziecko ma inne talenty, rodzi się z innym potencjałem, innymi zdolnościami. My, rodzice, powinniśmy umożliwić mu ich odkrywanie. Często jest tak, że wiemy najlepiej, co jest dla dziecka dobre, kim powinno zostać w przyszłości, jak ukierunkować jego edukację: na przedmioty ścisłe czy humanistyczne. I nagle… wszystko zaczyna się burzyć. Nasza wizja przestaje być realna. Pozwólmy dziecku próbować pod naszą kontrolą, co jest dla niego najlepsze – mimo że my zdecydowalibyśmy inaczej. Pamiętajmy, że mały człowiek ma swoje życie, a my swoje. To los „wypożycza” nam te inteligentne osóbki na dwadzieścia lat, a naszym obowiązkiem jest przygotować je do tego, by w przyszłości potrafiły same podejmować decyzje, ponosić konsekwencje, radzić sobie w trudnych sytuacjach, współpracować w zespole, nawiązywać relacje, itp. To są najważniejsze umiejętności, które decydują o sukcesie młodego człowieka w jego życiu.

Zabawy FundaMentalne dla przedszkoli

edukacja matematyczna

Edyta Kaczanowska

ematyka wiosenna dostarcza mnóstwa inspiracji do rozwijania umiejętności posługiwania się liczebnikami. Zaprezentowane wiosenne zabawy liczbowe angażują dzieci do przeliczania, używania liczebników porządkowych i porównywania liczebności zbiorów. Przedszkolaki z chęcią wykonają ujęte w formę ciekawych zabaw dydaktycznych zadania. Zastosowane przeze mnie elementy metod pedagogiki zabawy oraz metody kształtowania pojęć matematycznych według Edyty Gruszczyk-Kolczyńskiej mają walor aktywizujący. Opisując sytuacje edukacyjne, posłużyłam się formą zadaniową nakierowaną na dzieci w starszym wieku przedszkolnym.

Wiosenne zabawy z liczbami 20

■ Cele ogólne: ● rozwijanie umiejętności posługiwania się liczebnikami głównymi i porządkowymi; ● doskonalenie umiejętności porównywania liczebności zbiorów; ● stwarzanie okazji do aktywności ruchowej i posługiwania się wyobraźnią. ■ Umiejętności dzieci: ● określanie i wyodrębnianie miejsca w szeregu za pomocą liczebnika porządkowego; ● liczenie od określonego miejsca w przód i tył; ● szacowanie ilości elementów zbioru; ● przeliczanie zasłyszanych dźwięków; ● przeliczanie elementów zbioru; ● tworzenie zbioru o określonej liczbie elementów poprzez doliczanie lub odliczanie; ● wyodrębnianie zbioru o większej lub mniejszej liczbie elementów; ● porównywanie liczebności dwóch zbiorów; ● rozróżnianie kierunków od prawej i lewej strony; ● rozróżnianie wybranych odgłosów leśnej przyrody i zapamiętywanie ich kolejności; ● śpiewanie piosenki „Krążył komar”; ● posługiwanie się w działaniu wyobraźnią; ● współdziałanie i współpraca. ■ Interakcje: N→DZ (1-n), (1-3) DZ→DZ (4-n), (1-2) DZ↔DZ (3-4), N→DZ→DZ (2-n) (praca z całą grupą, zespół trzyosobowy, pary, każde dziecko po kolei). ■ Metoda wiodąca: czynna – zadaniowa. ■ Pomoce i przybory: sylweta Pani Wiosny, ilustracje (wilga, komar, świerszcz, strumień, pszczoła, drzewa, dzięcioł, kukułka, bąk, żaba, szyszka, gałązka), piosenka „Krążył komar” (sł. K. Gawlik, muz. M. Broda-Bajak), nagrania muzyczne do zabaw z ruchem (melodie o wesołym nastroju dopasowane do tematyki zabaw), obrazki: 9 komarów, 7 świerszczy, 6 żuczków, 8 mrówek, 10 biedronek, sylwety kwiatów, trzy opaski z czułkami, kartoniki (żółty i zielony), zestaw tekstylnych kwiatków, plastelina, niebieskie dywaniki imitujące leśne jeziorko, sylwety żabek, sylwety kępek trawy, zielone i żółte okręgi, różdżka Pani Wiosny.

nr 3.138

marzec 2013

edukacja matematyczna

■ Przebieg zajęć: ● Odgłosy wiosennego lasu. Pani Wiosna zaczarowała naszą salę w wiosenny las. Posłuchajcie uważnie odgłosów, z którymi można się zetknąć w wiosennym lesie. Nauczycielka wydaje dźwięki: sofio, bzzzz, ccccy, plusk, szzzzzu, trrrrrr, ku-ku, brzrzrz, kum-kum. Dzieci powtarzają każdy kolejny odgłos. Kto potrafi wymienić odgłosy, które pojawiły się w lesie? Dopasujmy odgłosy do obrazków. Co tu widzicie? (wilga, komar, świerszcz, strumień, drzewa, dzięcioł, kukułka, bąk, żaba). Za chwilkę usłyszycie kilka leśnych odgłosów. Zapamiętajcie, który z kolei odezwał się świerszcz. Zamknijcie oczy i posłuchajcie. Nauczycielka naśladuje kilka odgłosów, np.: „ku-ku”, „bzzz-bzzzz”, „cccy-cccy”, „kum-kum”. Przedszkolaki odpowiadają, że świerszcz odezwał się jako trzeci. Następnym razem dzieci mają zapamiętać, która z kolei odezwała się żaba, potem pszczoła i kukułka. Nieco trudniejsze będzie zadanie polegające na zapamiętaniu kolejności odgłosów (na przykład: „cccy-cccy”, „szzzu-szzzu”, „trrrrrrrr”, „brzrzrz”). Wtedy nauczycielka pyta, który z kolei odezwał się dzięcioł, świerszcz, bąk i drzewa.

wszystkie pomoce dydaktyczne do zabawy możesz pobrać ze strony www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl

Krążył komar (sł. Karolina Gawlik, muz. Maria Broda-Bajak)

Krążył komar nad łąką, skrzydła grzało mu słonko. Spotkał przyjaciół pod lasem i latali sobie razem.

Bzyk, bzyk, bzyk i ty też lataj z nimi jeśli chcesz. Bzyk, bzyk, bzyk, bzyk, bzyk, bzyk: komar cię zrozumie w mig!

podkład do pobrania na stronie internetowej

nr 3.138

marzec 2013

edukacja matematyczna ● Komar. Poruszajcie się jako komary i przyśpiewujcie sobie w taki sposób: „Krążył komar nad łąką, skrzydła grzało mu słonko. Spotkał przyjaciół pod lasem i latali sobie razem”. Nauczycielka prezentuje zwrotkę piosenki „Krążył komar”. Dzieci śpiewają, naśladując komary. Podczas pauzy w muzyce zatrzymują się i siadają. Pani pokazuje obrazek, na którym widać komary, i szybko go chowa. Zadanie dla dzieci będzie polegało na oszacowaniu, ile jest tam komarów. Obrazek zostaje ponownie pokazany i komary zostają policzone. Dzieci znów poruszają się i śpiewają. Następnie przedszkolaki szacują ilość świerszczy, żuczków, mrówek, biedronek.

wszystkie pomoce dydaktyczne do zabawy możesz pobrać ze strony www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl

● Pszczółki liczą do przodu i do tyłu. Nauczycielka rozdaje dzieciom sylwety kwiatów. Na naszej leśnej polance pojawią się wiosenne kwiatki, a zaraz potem obudzą się pszczółki. Za chwilę pszczółki wykonają zadanie z liczeniem. Najpierw jednak „wyrosną” kwiatki. Musimy ułożyć kwiatki w trzech rządkach. Nauczycielka koordynuje układanie kwiatów. Potem dokłada jeszcze kilka dodatkowych sylwet w każdym rządku. Proponuję, by w jednym rządku było piętnaście kwiatów, w drugim – dwanaście, a w trzecim – czternaście. Nauczycielka wykonuje pokaz zadania dla pszczółek. Staje na czwartym kwiatku od lewej strony w wybranych przez siebie rządku. Liczy kwiatki do przodu od tego miejsca, czyli: cztery, pięć, sześć, siedem, osiem, itd. Potem staje na siódmym kwiatku od lewej strony i liczy do tyłu od tego miejsca, czyli: siedem, sześć, pięć, cztery, trzy, dwa, jeden. Licząc, należy przechodzić na kolejne kwiatki albo poruszając się do przodu, albo do tyłu. Po tym pokazie troje chętnych dzieci zakłada na głowę opaskę z czułkami. Wybrane „pszczółki” zajmują piąty kwiatek od lewej strony. Oczywiście, każda w swoim rządku. Jedna z nich losuje kartonik. Jeśli wylosuje żółty – liczy od miejsca, w którym stoi do przodu, czyli: pięć, sześć, siedem, itd. Jeśli wylosuje kartonik zielony – liczy od danego miejsca w tył, czyli: pięć, cztery, trzy, dwa, jeden. Potem podobne zadanie wykonują pozostałe pszczółki. Kolejna trójka ustawia się na siódmym kwiatku od lewej. Losują kartoniki i liczą od danego miejsca w przód bądź w tył. ● Skoczne świerszcze. Pszczółki już sobie odleciały, a teraz na naszej leśnej polance zjawią się świerszcze. Dobierzcie się w pary i ułóżcie przed sobą szereg kwiatków (każda para wybiera sobie garść tekstylnych kwiatów). Świerszcze będą skakały na co drugi kwiatek od lewej strony. Zaznaczcie kuleczkami z plasteliny co drugi kwiatek od lewej strony. Nauczycielka sprawdza, czy zadanie zostało wykonane prawidłowo. Następnie zadaniem dzieci będzie ułożyć kuleczki na co trzecim kwiatku od prawej strony, co czwartym kwiatku od lewej strony oraz na co piątym od prawej. ● Żabki i kukułka. Nauczycielka umieszcza na środku dywaniki lub tkaninę imitujące jeziorko oraz sylwety żabek. Poruszajcie się, skacząc jak żabki wokół leśnego jeziorka. Podczas przerwy w muzyce usiądźcie nad „jeziorkiem” i posłuchajcie „kukułki”. Każdy po cichu policzy, ile razy zakukała. (Nauczycielka wydaje odgłosy. Dzieci podają ich liczbę). Do jeziorka wskoczy właśnie tyle „żabek”, a reszta zostanie „na brzegu”. Potem dzieci znów poruszają się jako żabki, a w czasie pauzy liczą, ile razy odezwała się „kukułka”. Ustalają, ile żabek musi „wskoczyć” lub „wyskoczyć” z jeziorka, by ich liczba zgadzała się z ilością odgłosów kukułki.

nr 3.138

marzec 2013

edukacja matematyczna

M A L K E R

● Więcej lub mniej kwiatów. Pani Wiosna zamieni was w leśne skrzaty, które pomogą jej ozdobić las wiosennymi kwiatkami. Poruszajcie się przy muzyce, a podczas pauzy każdy zajmie miejsce przy jednym „krzaczku” (zielone i żółte okręgi rozłożone przy brzegach dywanu). Przy strumyku Pani Wiosna wyczaruje sześć kwiatów. Przy użyciu wiosennej różdżki wyczarujcie kolejno kwiatki, które będą rosły obok waszego krzaczka. Jeśli wasz „krzaczek” jest zielony, to kwiatów ma być mniej niż sześć. Jeśli „krzaczek” jest żółty – kwiatów ma być więcej niż sześć. Potem przy strumyku będzie osiem kwiatów. Dzieci ponownie sugerują ilość wyczarowanych kwiatów, która będzie zależna od koloru okręgu. Należy zachęcać dzieci, by starały się nie powtarzać liczb: A może wyczarujesz inną liczbę, która też jest mniejsza od liczby osiem?

● Gdzie jest więcej zawilców? Pani Wiosna spacerując po lesie, ozdabiała trawę leśnymi zawilcami. Zapamiętajcie, ile jest teraz kwiatów w każdym zbiorze. Nauczycielka umieszcza na dywanie cztery „kępki trawy” ze zbiorami kwiatów. Razem z dziećmi przelicza elementy każdego zbioru. Następnie dwa zbiory kwiatów zostają zakryte. Dzieci odgadują, w którym z zakrytych zbiorów było więcej zawilców. Zbiory zostają odkryte i okazuje się, czy dzieci miały rację. Ważne, by padło stwierdzenie, że dana liczba jest większa od tej drugiej. Nauczycielka mówi: Tak, w tym zbiorze jest więcej kwiatów, ponieważ liczba osiem jest większa od liczby sześć o dwa elementy. Potem zostają zakryte dwa inne zbiory i zabawa trwa dalej. Można też utrudnić sytuację i zmienić ilość elementów w poszczególnych zbiorach.

*** Liczba wykorzystanych sytuacji edukacyjnych podczas danego zajęcia zależeć będzie od możliwości i potrzeb dzieci. Sytuacje te można realizować podczas kilku zajęć. Niektóre zabawy, w zmodyfikowanej formie, można przeprowadzić też wśród dzieci młodszych. ▪

Edyta Kaczanowska – nauczyciel dyplomowany, pracuje w Przedszkolu Miejskim nr 20 w Łodzi. Ukończyła studia podyplomowe z zakresu edukacji elementarnej. Współpracuje z wydawnictwem AMEET jako konsultant merytoryczny książek edukacyjnych dla dzieci.

Bibliografia: Domań R., Metody pedagogiki zabawy w pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym, Lublin 2003. Gruszczyk-Kolczyńska E., Dziecięca matematyka: książka dla rodziców i nauczycieli, Warszawa 1997.

Za miesiąc: Dni tygodnia – pomysły, które można wykorzystać na zajęciach dotyczących rytmicznej organizacji czasu.

nr 3.138

marzec 2013

edukacja wieloobszarowa

Zdążyć przed... dysleksją

propozycje ćwiczeń doskonalących dużą i małą motorykę

Marta Bogdanowicz

Pierwsze symptomy zapowiadające dysleksję zaczynają się objawiać już we wczesnym dzieciństwie. Jeśli dziecko późno zaczęło mówić, a mając trzy lata, porozumiewa się za pomocą pojedynczych wyrazów i bardzo prostych zdań, może to być już istotny symptom ryzyka dysleksji. Niestety, często lekceważony przez rodziców. Tymczasem właśnie wtedy mogliby zrobić bardzo wiele dla rozwoju swojego dziecka.

iezwykle ważny dla rozwoju dziecka jest okres przedszkolny. Wskazane jest, by na tym etapie pracę nauczycieli przedszkola i rodziców wspierali specjaliści terapii pedagogicznej. Zgodnie z rozporządzeniem Ministerstwa Edukacji Narodowej o pomocy psychologiczno-pedagogicznej, w przedszkolu mogą się odbywać zajęcia korekcyjno-kompensacyjne. W okresie uczęszczania dziecka do przedszkola można uczynić bardzo wiele, by w przyszłości nie dopuścić do pojawienia się trudności szkolnych. Należy pamietać, że nie każde dziecko ryzyka dysleksji musi stać się uczniem z dysleksją. Niedostrzeżenie wczesnych symptomów ryzyka dysleksji, których opis znalazł się w artykule w numerze 1.136/2013, może spowodować, że na początku nauki szkolnej pojawią się nasilone trudności nie tylko w czytaniu, ale i w pisaniu. Dziecko zauważy, że jest gorsze od rówieśników, przeżyje więc pierwsze niepowodzenia szkolne. Już w klasie pierwszej spotykamy dzieci, które nie chcą chodzić do szkoły. Pojawiają się zaburzenia emocjonalne i motywacyjne – lęk przed szkołą, utrata wiary w siebie i brak chęci do nauki. Jeśli szybko nie pomożemy dziecku, objawy będą się rozszerzać, a niepowodzenia pogłębiać. Jeden z moich pacjentów pod koniec pierwszej klasy wkładał palce do kontaktu – nie chciał żyć. To jest wstrząsający przykład reakcji na niepowodzenia szkolne już po pierwszym roku nauki. Najważniejsze są pierwsze trzy lata życia dla stworzenia dobrych podstaw biologicznych i psychologicznych rozwoju dziecka oraz dalsze dwa lata wszechstronnego wspomagania rozwoju psychoruchowego w wieku przedszkolnym. Szczególnie ważne dla zapewnienia dziecku gotowości szkolnej jest roczne przygotowanie przedszkolne i wyeliminowanie lub zmniejszenie objawów ryzyka dysleksji. W tym i w kolejnych artykułach przedstawię propozycje specjalistycznych ćwiczeń, które można wykonać zarówno w przedszkolu, jak i w domu, aby doskonalić u dziecka sprawność motoryki dużej i małej, funkcje wzrokowe, funkcje słuchowo-językowe oraz orientację w schemacie ciała i przestrzeni. Pracując na co dzień z dzieckiem ryzyka dysleksji, należy przede wszystkim zadbać o jego zdrowie psychiczne i w odpowiedni sposób wspomagać rozwój jego osobowości poprzez budowanie poczucia własnej wartości dziecka, wzbudzanie jego ciekawości poznawczej, motywacji do pracy, rozwijanie zainteresowań i wyrabianie odporności emocjonalnej na trudności. Poniżej przedstawiam czynności, które pozwalają doskonalić u dziecka motorykę małą i dużą. Zostały one pogrupowane ze względu na sprawności ćwiczone podczas ich wykonywania.

nr 3.138

marzec 2013

edukacja wieloobszarowa Ćwiczenie ogólnej sprawności ruchowej: ● ćwiczenia równoważne (gra w klasy, chodzenie po krawężniku, stanie i skakanie na jednej nodze, chodzenie po linii „tip-topkami” – czyli stopa za stopą, skoki na trampolinie, jazda na rowerze, hulajnodze); ● podskoki; ● skakanie na skakance; ● gimnastyka; ● chód ze zmianą kierunku: po zygzakach, „ślimaku” i „ósemce”; ● pływanie.

Ćwiczenia rozwijające zręczność: ● zabawy dużą piłką, balonikami, kulami ugniecionymi z gazet; ● zabawy woreczkiem wypełnionym grochem lub ryżem; ● budowanie konstrukcji z klocków; ● rzucanie do celu; ● rzucanie piłki w parach; ● zabawy stolikowe typu pchełki, bierki, bilard stołowy; ● wdrażanie do samodzielności podczas samoobsługi (mycie, ubieranie, zapinanie guzików, zamków błyskawicznych, sznurowanie i zawiązywanie sznurowadeł, wstążek); ● zabawy manipulacyjne klockami, koralikami i innym materiałem; ● włączanie dziecka w wykonywanie zajęć domowych typu ugniatanie ciasta, odrywanie szypułek owoców, wykrawanie ciastek.

Ćwiczenia usprawniające staw nadgarstkowy i palce rąk: ● ćwiczenia z wykorzystaniem różnych technik plastycznych; ● rysowanie na tablicy jedną ręką lub obiema; ● zamalowywanie dużych płaszczyzn farbą; ● lepienie z gliny lub plasteliny; oklejanie kartki lub wyklejanie obrazków plasteliną; ● marsz palców po stole w określonych kierunkach, bębnienie palcami; ● stukanie palcami w stół; ● przewlekanie nitek przez dziurki w tekturze; ● ugniatanie jedną ręką kul z gazety, bibuły; ● składanie papieru (np. samolotów, okręcików); ● ugniatanie miękkiego drutu; ● naśladowanie ruchów gry na pianinie, skrzypcach, flecie; ● kalkowanie różnej wielkości wzorów o kształcie geometrycznym i literopodobnych; ● pisanie na klawiaturze komputera; ● wycinanie, wydzieranie z papieru; ● nawlekanie korali, makaronu na sznurek; ● malowanie szlaczków grubym pędzlem na dużej powierzchni; ● stemplowanie pieczątkami z ziemniaka (gumowymi, drewnianymi); ● malowanie palcami, pędzlem, watą, gąbką: linii pionowych, poziomych, falujących, łamanych, spiralnych, form kolistych, kwadratowych, trójkątnych; ● obrysowywanie kształtów i pisanie wyrazów bez odrywania ręki od papieru, np. wzorów z zestawu ćwiczeń grafomotorycznych według Hany Tymichovej.

Ćwiczenia usprawniające ruchy rąk i koordynację wzrokowo-ruchową (współpraca ręka – oko): ● wycinanie nożyczkami kształtów ażurowych serwetek; ● wycinanie elementów z papieru i wyklejanie z nich kompozycji (kolaże); ● dorysowywanie brakujących elementów; ● rysowanie linii przez łączenie punktów lub kolejno cyfr (gra w „kartofla”); ● rysowanie pod dyktando, np. dyktanda graficzne Zofii Handzel; ● rysowanie linii wewnątrz labiryntów;

nr 3.138

marzec 2013

Wskazówki dla nauczycieli i rodziców pomocne w kształtowaniu poczucia własnej wartości u dzieci z ryzykiem dysleksji i uczniów z dysleksją: ● nie porównuj dziecka ryzyka dysleksji/dyslektycznego z jego rodzeństwem ani rówieśnikami; ● nie komentuj głośno jego trudności; ● dostosuj wymagania do możliwości dziecka; ● nie stwarzaj sytuacji rywalizacji; ● określ cele nauczania tak, by dziecko mogło odnieść sukces na miarę możliwości; ● poznaj umiejętności, zdolności dziecka i pomóż mu je wykorzystać i prezentować przed innymi; ● nie pomagaj dziecku, robiąc coś za nie, ani nie podsuwaj mu bezustannie gotowych rozwiązań i podpowiedzi; ● okazuj mu zainteresowanie i troskę, pokaż, że je akceptujesz; ● chwal dziecko, nagradzaj je słownie, nie mów: „dobrze zrobiłeś, ale...”; ● w rozmowach podkreślaj rzeczy dobre, pozytywne, nawet drobne osiągnięcia; ● dziel się z innymi (np. nauczycielami, członkami rodziny) pozytywnymi uwagami o dziecku; ● dyskretnie pomagaj dziecku w osiąganiu celów – tylko na tyle, na ile jest to niezbędne, popchnij je do przodu tylko o „pół kroku”, resztę kroków niech zrobi samo; ● daj dziecku możliwość wykonania pewnych zadań, pełnienia ról i przeżywania z tego powodu satysfakcji; ● informuj dziecko o sprawach, które go dotyczą; jeśli musi wykonywać w domu ćwiczenia logopedyczne, ruchowe, korekcyjno-kompensacyjne i inne, powiedz mu o tym, wyjaśnij powody, zachęć, ustal nagrodę.

edukacja wieloobszarowa Co robić, gdy dziecko nieprawidłowo trzyma w palcach narzędzie do pisania?

Przyczyną niechęci dzieci do rysowania, malowania i pisania jest często niewłaściwy sposób trzymania narzędzia. Właściwego chwytu narzędzia należy uczyć dziecko już od pierwszych prób związanych z zabawami graficznymi. Okazuje się bowiem, że nawet trzylatki mogą przyswoić sobie tę umiejętność. Właściwe trzymanie narzędzia do rysowania i pisania polega na objęciu go, w odległości około 1,5–2 centymetrów od czubka ołówka, trzema palcami: kciukiem i środkowym, palec wskazujący jest nałożony od góry. Pędzel należy trzymać w odległości 5–7 centymetrów od końca. Dla dzieci, które nieprawidłowo trzymają przybory w palcach, zalecane są plastikowe nasadki. Stosowanie ich podczas rysowania czy pisania umożliwia skorygowanie chwytu narzędzia (kredki, ołówka, długopisu lub pióra). Nasadka jest również pomocna, gdy dziecko nie potrafi swobodnie kontrolować siły chwytu i nacisku na narzędzie podczas rysowania lub pisania. Może ona korygować uchwyt, powodując ustąpienie zbyt silnego naciskania narzędzia lub nadmiernego nacisku na papier. Nasadka do pisania jest też użyteczna, gdy dziecko trzyma palce zbyt blisko kartki, na której pisze lub rysuje, zasłaniając sobie pole widzenia i uniemożliwiając kontrolowanie pisanego tekstu. Dziecko używa nasadki do czasu, kiedy utrwali właściwy chwyt narzędzia. Nasadki plastikowe występują w kilku odmianach: w kształcie graniastosłupa, o przekroju trójkątnym, okrągłe lub podłużne z wymodelowanymi wgłębieniami na palce – te dwa rodzaje są najlepsze dla młodszych dzieci, w wieku przedszkolnym. Można je nasuwać na narzędzia różnej grubości, ponieważ mają otwory różnej wielkości. Nasadki te są przydatne zarówno dla praworęcznych, jak i leworęcznych dzieci. Nasadki w kształcie kulki należy proponować uczniom dopiero w drugiej, trzeciej klasie.

● zamalowywanie małych przestrzeni, np. figur na obrazku lub różnych kształtów na płaskich figurach z gipsu; ● rysowanie linii pionowych, poziomych, ukośnych, falistych, pętelkowych, półkolistych, kolistych; ● kreślenie w powietrzu, na tackach z piaskiem (techniki niegraficzne) i rysowanie różnymi przyborami, jak: kreda, węgiel kreślarski, mazaki, kredki, ołówki, długopis (techniki graficzne) linii pionowych, poziomych, ukośnych, łamanych, krzywych oraz figur geometrycznych (koło, elipsa, kwadrat, trójkąt), według programów Metody Dobrego Startu Marty Bogdanowicz (tematyce tej poświęcony został cykl 11 artykułów w miesięczniku BLIŻEJ PRZEDSZKOLA w roku szkolnym 2010/2011). Ćwiczenie rozpoczynamy od dużych, zamaszystych ruchów w powietrzu lub nad kartką, następnie przechodzimy do rysowania na dużych powierzchniach papieru, dopiero potem na coraz mniejszych, np. na tabliczkach i kartkach. Należy pamietać, że rysowanie w liniaturze to ostatni etap ćwiczeń poprzedzających pisanie.

Ćwiczenie płynnych ruchów pisarskich: ● tworzenie szlaczków przez łączenie kropek na papierze gładkim oraz w liniach i kratkach; ● pogrubianie słabo zaznaczonego konturu; ● uzupełnianie elementów obrazka według wzoru; ● obrysowywanie szablonów; ● obrysowywanie przez kalkę lub folię rysunków i liter; ● kreślenie szlaczków.

Ćwiczenia i zabawy zwalniające napięcie stawowo-mięśniowe: ● poruszanie rękami uniesionymi nad głową; ● zabawa w pranie i prasowanie; ● zabawa w rąbanie i piłowanie drzewa; ● zabawa w „kosiarzy”; ● zabawy z użyciem skakanki: przesuwanie sznurka w palcach, kręcenie, owijanie wokół własnej dłoni; ● naśladowanie lotu ptaka; ● naśladowanie dyrygenta; ● naśladowanie pływania; ● naśladowanie ruchu drzew na wietrze.

Ćwiczenia ułatwiające opanowanie prawidłowego chwytu i sposobu trzymania ołówka: ● lepienie kulek z plasteliny, zgniatanie palcami kulek z papieru; ● wydzieranie drobnych papierków, wyskubywanie nitek; ● „solenie”, czyli kruszenie i rozsypywanie soli, kaszy lub piasku po tacy drobnymi ruchami palców; ● rysowanie w płaszczyźnie pionowej: na papierze rozpiętym na ścianie lub na tablicy, gdy dziecko stoi przed nim, unosząc rękę na wysokość dolnej części twarzy – arkusz papieru powinien znajdować się na wysokości ust i nosa, nieco na lewo od osi ciała – wówczas ręka przyjmuje prawidłową pozycję (do tego ćwiczenia warto wykorzystać wzory z zestawu „Przygotowanie do nauki pisania według Hany Tymichovej”).

Ćwiczenie zdolności do kontrolowania siły nacisku ręki dziecka w trakcie pisania: ● kreślenie linii, figur, liter, cyfr na tackach z kaszą; ● malowanie farbą palcami na dużych arkuszach papieru; ● malowanie farbą przy użyciu pędzla do golenia; ● wykonywanie ćwiczeń graficznych przy użyciu rozmaitych narzędzi wymagających zróżnicowania siły nacisku: lekkiego (kreda, węgiel rysunkowy, pędzelki, cienkie mazaki, pióro) i silnego (kredki woskowe, gruby mazak, ołówek, długopis);

nr 3.138

marzec 2013

edukacja wieloobszarowa

● dla zmniejszenia napięcia mięśniowego H. Tymichova zaleca wykonywanie ćwiczeń w czterech różnych pozycjach: 1) w postawie stojącej z rysunkiem zawieszonym na ścianie (opisane wcześniej) lub 2) z rysunkiem leżącym na stole – zmniejsza napięcie w stawie barkowym; 3) w postawie siedzącej z uniesionym łokciem, gdzie wzór leży na ławce – zmniejsza napięcie w stawie łokciowym; 4) w postawie siedzącej z podpartym przedramieniem – zmniejsza napięcie w nadgarstku (takie ćwiczenia zalecane są w przypadku stwierdzenia dużych usztywnień ręki w czasie rysowania i pisania).

Ćwiczenia relaksacyjne rąk – w przerwach pomiędzy ćwiczeniami graficznymi: ● na zmianę: zaciskanie i rozwieranie pięści, napinanie mięśni ręki i otrzepywanie, tupanie nogą i lekkie uderzanie stopą o podłogę – wraz z uświadomieniem sobie stanów napięcia mięśniowego i rozluźnienia; ● zabawy naśladujące ruchy takie jak pryskanie wodą, otrzepywanie rąk z wody, wytrzepywanie wody z rękawa, otrząsanie się z wody, strzepywanie nitki z rękawa, podnoszenie rąk i luźne opuszczanie wraz ze skłonem głowy i tułowia.

Opracowała Aneta Wojnarowska Bibliografia: Bogdanowicz M., Adryjanek A., Rożyńska M., Uczeń z dysleksją w domu. Poradnik nie tylko dla rodziców, Gdynia 2011.

Aneta Wojnarowska – asystent w Instytucie Pedagogiki Przedszkolnej i Szkolnej Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. W pracy z dziećmi wykorzystuje alternatywne metody nauczania, które pozwalają rozwijać potencjał twórczy każdego z nich.

Prof. dr hab. Marta Bogdanowicz – dziecięcy psycholog kliniczny, dyrektor Instytutu Psychologii Uniwersytetu Gdańskiego, założycielka i wieloletnia wiceprzewodnicząca Polskiego Towarzystwa Dysleksji.

Marta Bogdanowicz poleca:

nr 3.138

marzec 2013

M A L K E R

● kreślenie linii z zachowaniem kierunku ruchu: linie pionowe – od góry ku dołowi, linie poziome – od lewej do prawej; ● rysowanie kół przeciwnie do ruchu wskazówek zegara (podobnie jak zapisujemy literę „C”); ● zachowanie kierunku ruchu od lewej do prawej strony podczas rysowania szlaczków, pisania wyrazów; ● zaznaczanie kolorowego marginesu z lewej strony w zeszycie lub w lewym górnym rogu kartki – rysowanie słoneczka, które wskazuje drogę („zaczynamy od słoneczka, czyli od lewej strony”); ● wykorzystywanie gier i zabaw rysunkowych wymagających zachowania określonego kierunku, które znajdują się w bogatej ofercie ćwiczeń grafomotorycznych gdańskiego wydawnictwa Harmonia (m.in.: Przygotowanie do nauki pisania – ćwiczenia grafomotoryczne według Hany Tymichovej; Magiczne linie – ćwiczenia grafomotorczne dla chłopców i nie tylko...; Owoce, warzywa i szlaczki – ćwiczenia grofomotoryczne usprawniające rękę piszącą; Skrzatoland – Akademia rysowania, czyli zaczarowane szlaczki, kropki, kreski, i zygzaczki, Dyktanda graficzne, 311 szlaczków i zygzaczków – ćwiczenia grafomotoryczne usprawniające rękę piszącą); ● podczas zajęć prowadzonych Metodą Dobrego Startu mogą być realizowane niemal wszystkie ćwiczenia tego rodzaju. ▪

Wytwarzanie nawyków ruchowych związanych z kierunkiem pisania (automatyzacja ruchów):

edukacja wieloobszarowa Umysł ciekawy jest stale w ruchu, bada i szuka materiału dla myśli, tak jak silne i zdrowe ciało jest w ciągłym poszukiwaniu pożywienia.

Beata Bielska

J. Dewey

Wiosenna wycieczka

– zabawy dla przedszkolaków

Wiosenne pozdrowienia

Kochane Przedszkolaki! Właśnie pożegnałam się z Panią Zimą. Zaczynam wiosenne porządki!!! Pomaluję wszystko na zielono, seledynowo i... będzie kolorowo! Z kieszeni wypuściłam już ostatniego skowronka, który zaprasza was na pierwszy koncert. Utkałam także dywan z przylaszczek i zawilców. Rozłożę go w lesie. Na moim kapeluszu zakwitły już tulipany, konwalie i bez. Czujecie ten słodkokolorowy zapach? Tęsknię za wami! Wasza Radosna Wiosna

Wiosenna bajka relaksacyjna 28

Wyobraź sobie spotkanie z zieloną i słoneczną wiosną – znajomą i pachnącą porą roku. Chociaż dotyka cię jeszcze powiew zimy, a pod stopami miękki śnieżek, zapach kwitnących roślin tak przyjemnie i ciepło wypełnia twój nosek. Przechodzisz przez zieloną maleńką furtkę... Spójrz na biało-liliowy dywan pomalowany w zawilce i przylaszczki. Pierwszy skowronek nuci właśnie twoją ulubioną melodię. Wśród drzew słychać radosne rozmowy ptaków. To skowronki i bociany. Pomachaj rączkami do przelatujących gości. Przywitaj szpaki siedzące w swoich budkach. Dotknij miękkiej trawki, przypominającej seledynową kołderkę. Wiosna namalowała na niej bajeczne fiołki i sasanki. Czujesz wokół ten cudowny zapach bzu? Białe i liliowe kwiaty krzewu rozchylają cudownie swoje gałązki i zapraszają do środka. Zakwitły już jabłonie i grusze. Kwiaty wiśni oraz czereśni gubią płatki, których szepty rozlegają się po całym sadzie... A pszczółki zaglądają do kwiatów i popijają słodki nektar. Maleńka wiewiórka wesoło bawi się ze swoimi maluchami. Ty też skaczesz radośnie. Słoneczko cieszy się razem z tobą. I już wiesz, że często będziesz tu zaglądał.

Zabawy z bajką relaksacyjną ● Kolorowe sznurki. Każde dziecko otrzymuje różne sznurki (nauczyciel prosi wcześniej dzieci, by przyniosły je do przedszkola). Dzieci wspólnie na twardym podłożu układają z nich wiosenny sad – kwiaty, drzewa, krzewy. ● Witamy wiosnę. Dzieci razem wykonują kukłę symbolizującą odchodzącą zimę – marzannę. Praca poprzedzona jest pogadanką o obrzędach i zwyczajach ludowych oraz nauką rymowanki: Marzanno, nasza zimowa panno! Do wody cię wrzucimy i zimę przegonimy! Powitamy wiosnę – radośnie! ● Wiosenne kwiaty. Dzieci maszerują rytmicznie. Przerwa w muzyce jest sygnałem do zatrzymania się oraz wspinania się na palcach z wysoko unoszonymi do góry ramionami. ● Śpiew ptaków. Dzieci otrzymują bębenki i dzwonki. Wystukują rytmicznie odgłosy kojarzone z odgłosami ptaków. ● Zabawy na łące. Dzieci, po wysłuchaniu bajki, przedstawiają jej treść pantomimicznie.

nr 3.138

marzec 2013

edukacja wieloobszarowa

● Trawka. Dzieci ugniatają zieloną plastelinę, formują z niej kule. Następnie przecierają ulepione kule przez sitko lub wyciskarkę. ● Wiosenne obrazki. Nauczyciel pokazuje dzieciom różne ilustracje, przedstawiające wiosnę. Dzieci omawiając je, zwracają uwagę na zmiany zachodzące wiosną w przyrodzie. Próbują także odpowiedzieć na pytanie: Jakie odgłosy mogłyby wydobywać się z tych ilustracji?

wszystkie pomoce dydaktyczne do zabawy możesz pobrać ze strony www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl

● Seledynowa kołderka. Przedszkolaki malują farbami plakatowymi swoje wyobrażenia o trawie – seledynowej kołderce. ● Kapelusz Pani Wiosny. Dzieci projektują kapelusz dla Pani Wiosny. Można wykorzystać kolorowy papier lub kawałki tkanin. ● Odgłosy ptaków. Na polecenie wychowawcy dzieci wydają różne odgłosy ptaków, ale bez użycia strun głosowych.

Dziecko w wieku przedszkolnym odkrywa otoczenie poprzez zabawę, wykorzystując wszystkie zmysły: wzroku, dotyku, powonienia, smaku, słuchu. Idealnym sposobem nabywania wiedzy przez dziecko jest uczenie się przez działanie. T. Parczewska 29 Stymulatorem wzbudzania ciekawości jest niewątpliwie kontakt z przyrodą i otaczającym środowiskiem. Z pewnością dużej ilości informacji dostarczają zabawy i gry terenowe, krótkie wyjścia oraz wycieczki. Dlatego warto wykorzystywać naturalną potrzebę ruchu i ciekawości u najmłodszych, aranżując zajęcia właśnie w ten sposób. Dziecko już od pierwszych lat swojego życia przejawia postawę eksploracyjną. Stymulacja ze strony opiekunów sprzyja i ułatwia zbliżenie się do środowiska. Właśnie w przedszkolu istnieje wiele możliwości poznawania przyrody, rozwijania postaw ekologicznych i tym samym wszechstronnego kształcenia. Nie bez znaczenia pozostają odpowiednio dobrane metody i środki dydaktyczne. Gry edukacyjne, obserwacja czy burza mózgów to metody, z którymi najlepiej współgrają takie pomoce, jak: sprzęt optyczny, narzędzia pomiarowe, naturalne okazy roślin, filmy i kolorowe zdjęcia. Ciekawą inicjatywą jest także współpraca z instytucjami wspierającymi proces dydaktyczno-wychowawczy. W czasie wycieczek dzieci mogą słuchać, rozróżniać, mierzyć, badać, rysować, fotografować czy porównywać oraz spotykać się z ciekawymi ludźmi. Różnorodność wyjść zależy także od środowiska, w którym znajduje się przedszkole czy szkoła. Najważniejsze są oczywiście zainteresowania i predyspozycje wychowanków. Edukacja bierze swój początek w domu rodzinnym i z czasem wpływa wszechstronnie na człowieka. Mam nadzieję, że proponowane ćwiczenia pozwolą nauczycielom w jeszcze pełniejszym stopniu wzbogacić proces dydaktyczno-wychowawczy.

Obserwujemy drzewa ● Drzewo w różnych porach roku. Wspólnie z dziećmi wybieramy drzewo rosnące blisko przedszkola (szkoły). Na ozdobnych kartonikach rysujemy gałązkę tego drzewa – w różnych porach roku. Możemy zacząć od wiosny. ● Kolorowe bukiety. Przedszkolaki rysują pastelami barwne bukiety liści zaobserwowane podczas wycieczki. Rozpoznają ich nazwy i przyporządkowują do określonych drzew i krzewów. Oczywiście liście możemy także wspólnie suszyć. ● Kora drzew. Dzieci odrysowują korę danego drzewa poprzez przykładanie kartki do pnia i rysowanie na niej kredką świecową.

nr 3.138

marzec 2013

edukacja wieloobszarowa

● Owoce drzew. Z wiosennej wycieczki dzieci przynoszą gałązkę, np. drzewa owocowego. Ustawiają w wazonie i obserwują wygląd pąków przez lupę. ● Drzewa iglaste i liściaste. Na wycieczce w parku lub lesie przedszkolaki obserwują i nazywają drzewa liściaste oraz iglaste. Zwracają uwagę na ich gałęzie i liście. ● Drzewa – domy zwierząt i ptaków. Podczas wspólnej obserwacji parku lub lasu dzieci starają się wsłuchać w odgłosy przyrody oraz zaobserwować mieszkańców drzew. Można wykonać zdjęcia. ● Spotkanie z leśniczym – zaaranżowane wcześniej przez nauczyciela. ● Szkiełko i oko. Obserwowanie drzew za pomocą lornetki i szkła powiększającego.

Obserwujemy pogodę ● Kalendarz pogody. Przedszkolaki w ciągu tygodnia prowadzą obserwacje pogody, rysują (lub uzupełniają) za pomocą określonych znaków cechy charakterystyczne dla pogody w danym dniu.

wszystkie pomoce dydaktyczne do zabawy możesz pobrać ze strony www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl

● Kolorowe parasolki. Dzieci rysują kolorowe parasolki, które ich zdaniem pasują do wiosennego deszczu. ● Woda deszczowa. Obserwacja wody deszczowej w dwóch słoikach. Porównywanie wody i stopnia jej przezroczystości.

● Chmury i deszcz. Dzieci na podstawie obserwacji zastanawiają się nad wpływem wyglądu chmur na rodzaj pogody oraz na deszcz i wiosenną burzę. Swoje obserwacje mogą utrwalić w formie rysunków. ● Zanieczyszczone powietrze. Pod kierunkiem nauczyciela wychowankowie próbują odpowiedzieć na pytania, gdzie jest najwięcej zanieczyszczeń powietrza, a gdzie najmniej. Po powrocie do sali dzieci projektują makietę nowoczesnego osiedla, na którym mieszkańcy nie są narażeni na zanieczyszczenia.

Obserwujemy wodę

prezentację multimedialną do zabawy możesz pobrać ze strony www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl

● Zbiorniki wodne w naszej okolicy. Celem zabawy jest poznanie rzeki lub jeziora płynącego przez najbliższą okolicę. Nauczyciel rozmawia z dziećmi na temat znaczenia danego zbiornika wodnego dla żeglugi lub względów rekreacyjnych. Po powrocie możemy wykorzystać prezentację multimedialną, aby zapoznać się z rodzajami roślin czy zwierząt wodnych. Przedszkolaki następnie malują wodę rękami. Po wycieczce dzieci wykonują collage przedstawiający świat podwodny. Praca artystyczna może być poprzedzona projekcją filmu lub prezentacją kolorowych zdjęć.

Podczas prowadzenia zajęć pamiętajmy o: ● zachęcaniu do twórczego myślenia, stwarzaniu odpowiedniej atmosfery sprzyjającej pomysłowości i nieskrępowaniu; ● realizacji twórczej inicjatywy podejmowanej przez wychowanków; ● zachęcaniu do eksploracji, badania, manipulowania, obserwacji; ● wdrażaniu do samodzielnego, metodą prób i błędów, rozwiązywania problemów; ● stworzeniu wszystkim dzieciom możliwości do działania i wypowiedzi; ● rozwijaniu zdolności i zainteresowań przedszkolaków z uwzględnieniem ich potencjału; ● uwolnieniu się od schematyzmu.

nr 3.138

● Rysunek w plenerze. Podczas wycieczki dzieci rysują np. rzekę lub jezioro, na podstawie bezpośredniej obserwacji. ● Woda i jej właściwości. Sprawdzamy rozpuszczalność piasku i gliny w pojemniczkach z wodą. Dzieci obserwują rozpuszczalność tych substancji w wodzie. ● Sposoby oszczędzania wody. Uczestnicy zabawy pracują w zespołach. Zadanie polega na wymyśleniu trzech sposobów oszczędzania wody, które można zastosować w domu lub w przedszkolu.

marzec 2013

edukacja wieloobszarowa

W pracy z dziećmi wykorzystujmy techniki twórczego myślenia, które przyczyniają się do rozwoju wyobraźni i kształtowania kreatywnej postawy. Repertuar i tematyka zabaw proponowanych przeze mnie sprawiają, że dzieci doskonalą zdolność obserwacji, kojarzą fakty, zwiększa się ich zainteresowanie otaczającym światem. Rozwijają także inwencję twórczą i kreatywność. Właśnie kształtowanie szacunku do otaczającej przyrody przyczynia się do postrzegania otaczającego świata w sposób wyjątkowy.

Twórcze pomysły ● Lista atrybutów. Dzieci siedzą w kręgu. Każde stara się dokończyć zdanie: Wiosna jest (jaka?)... ● Co by było, gdyby...? Przedszkolaki starają się odpowiedzieć na pytanie nauczyciela: Co by było, gdyby nie było wiosny? ● Gdy czytam... Wychowankowie tworzą skojarzenia do słowa „wiosna”, np.: Gdy czytam wyraz „WIOSNA”, to myślę o... ● Gdyby... Nauczyciel pyta: Do czego, poza ochroną przed deszczem, możemy wykorzystać parasol? ● Przygoda i wiosna. Nauczyciel rozmawia z dziećmi o wrażeniach z odbytego spaceru. Następnie poleca narysowanie tego, co mogło się przydarzyć spotkanej mrówce lub skowronkowi czy żabce.

● Łańcuch skojarzeniowy. Do wyrazu „wycieczka” dzieci podają skojarzenia, np. podróż, spacer, wyjście, wyjazd. ● Wiosenny deszcz. Pogadanka z dziećmi na temat: Jakim byłbyś deszczem? ● Nasza sala. Osoba prowadząca odwołuje się do giełdy pomysłów i prosi dzieci o propozycje odpowiedzi na pytanie: Jak możemy zamienić naszą salę w wiosenny park? Następnie wszyscy wykonują wspólne dekoracje. ● Ekspresja plastyczna. Nauczycielka prosi dzieci, aby namalowały siebie w postaci wiosny (pyta, jak chciałyby wyglądać i jak czułyby się w tej roli). ● Przyloty ptaków. Dzieci porządkują miejsce zabaw lub ogród przedszkolny. Na wysprzątanym terenie naśladują powracające do nas zadowolone ptaki. Podobnie mogą także naśladować owady lub zwierzęta budzące się z zimowego snu. Bank pomysłów: Kiedy zwierzęta są zadowolone? ● Zwierzęta i ptaki wiosną. Lepienie z modeliny, plasteliny, masy solnej ptaków i zwierząt zaobserwowanych na wycieczce. Do pracy dzieci mogą także wykorzystać przyniesione materiały przyrodnicze: kamyki, patyczki, muszle, piasek. ● Twórcza wizualizacja. Pod wpływem muzyki relaksacyjnej uczestnicy zamykają oczy i wyobrażają sobie, że są drzewami. Pracę dzieci stymulujemy, zadając pytania: Jakim jesteś drzewem? Czy masz liście? Jak wyglądają twoje gałęzie?, itd. Następnie prosimy dzieci, aby otworzyły oczy i namalowały swoje drzewo rękami. ● Uzupełniamy krajobrazy. Przedszkolaki otrzymują kartki z naszkicowanymi ołówkiem fragmentami parku, lasu, ogrodu. Za-

nr 3.138

marzec 2013

● Symbole i kalendarz pogody. Prosimy dzieci o zaprojektowanie oryginalnych symboli związanych z pogodą, które moglibyśmy wykorzystać w kalendarzu pogody.

● Tworzenie analogii. Przedszkolaki siedzą w kręgu, kolejno tworząc analogie: Wiosna jest radosna, bo... 31

edukacja wieloobszarowa

danie polega na uzupełnieniu i wzbogaceniu treści obrazka tak, aby powstał wiosenny krajobraz. ● Świat w płatkach tulipana. Uczestnicy zabawy rysują swoje wyobrażenia na temat: Jak wyglądałby świat w płatkach tulipana? ● List do Wiosny. Malowanie pastelami listu do Wiosny. ● Naturalny obrazek. Dzieci układają wspólny obraz z materiałów przyrodniczych – z wycieczki. ● Przekształcanie rysunków. Dzieci otrzymują różne rysunki, np. słońca, parasola, drzewa. Zadanie polega na przekształceniu rysunku w dowolny użyteczny przedmiot albo realną postać.

wszystkie pomoce dydaktyczne do zabawy możesz pobrać ze strony www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl

● Przyroda i dotyk. Na wycieczce dzieci dobierają się parami. Jedna osoba ma zawiązane oczy i opisuje to, czego dotyka. Druga weryfikuje ten opis. Następnie dzieci zmieniają się rolami. ● Brakujące kwiatki. Dzieci pracują w grupach. Otrzymują duże arkusze papieru, na których nauczyciel wcześniej rysuje tylko gałązki. Uczestnicy zabawy malują palcami jak największą ilość kwiatuszków. 32

● Wiosenny album. Przedszkolaki dobierają się parami. Każda para otrzymuje blok A4. Na każdej kartce uczestnicy przedstawiają inny wiosenny kwiat. Wybór techniki – dowolny (rysunek kredkami lub flamastrami, malowanie farbami). Dzieci mogą także tworzyć albumy z ptakami. ● Opowiadanie z obrazków. Dzieci losują zestawy różnych obrazków związanych z wiosną. Następnie układają krótką historyjkę – na podstawie wylosowanych obrazków.

wszystkie pomoce dydaktyczne do zabawy możesz pobrać ze strony www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl

● Wiosenna pocztówka. Uczestnicy wykonują kartkę okolicznościową z wycinanek. Następnie naklejają ją na kolorowy brystol, który stanowi ramkę dla pracy. Widokówka można być upominkiem z okazji Dnia Matki lub Dnia Kobiet. ● Co opisuję? Osoba prowadząca opowiada dzieciom kolejno o różnych ptakach wiosennych. Zadaniem dzieci jest rozpoznanie nazwy ptaka na podstawie opisu. ● Wiosenny wiatr. Po powrocie z wycieczki nauczyciel pyta dzieci: Jakie miny stroił wiosenny wiatr na spacerze? Dzieci w odpowiedzi robią różne miny przed lustrem. ● Odgłosy wiatru. Dzieci naśladują wiosenny wiatr (wykorzystują do tego gazety).

nr 3.138

marzec 2013

edukacja wieloobszarowa

Wiosenna kraina

scenariusz zajęć

■ Cele – dziecko: ● potrafi współdziałać w grupie podczas zabawy z rówieśnikami; ● wypowiada się swobodnie na podany temat; ● rytmicznie porusza się przy muzyce; ● potrafi skoncentrować się na wskazanym problemie; ● rozwija zainteresowania otaczającą przyrodą. ■ Przebieg zajęć: ● W wiosennym kręgu. Dzieci siedzą w kręgu i przymykają oczy. Przy dźwiękach muzyki relaksacyjnej oddychają głęboko. Następnie opowiadają o swoich wyobrażeniach związanych z wiosenną porą roku oraz wysłuchaną muzyką. ● Wiosenne zagadki. Rozwiązywanie zagadek prezentowanych przez nauczyciela: • Gdy śnieg zginie, kwiaty rosną. A tę porę zwiemy...? (wiosną) • Gdy ciepły marzec powróci z wiosną, białe, puchate na wierzbach rosną... (bazie) • Niedługo zima już stąd pryśnie. Śnieg już przebiłem. Jestem... (przebiśnieg) • Jak ten kwiatek się nazywa, co słowo „pan” w nazwie ukrywa? (tulipan)* ● Domki dla szpaków. Praca w zespołach. Dzieci otrzymują kartki, na których projektują domki dla szpaków lub innych ptaków. Następnie artyści prezentują swoje prace. ● Taniec z wiosną. Osoba prowadząca rozdaje zielone apaszki lub inne rekwizyty. Uczestnicy zabawy poruszają się rytmicznie przy wesołej muzyce. ● Wiosenny nastrój. Dzieci malują rękami na dużych arkuszach swoje wrażenia z zajęć rytmicznych. Następnie opowiadają, jakie zapachy kojarzą im się z wiosną. ● Co robi wiosna w lesie? – zabawa pantomimiczna przy muzyce. ● Spotkanie z Panią Wiosną. Nauczyciel pyta: Gdybyś był Wiosną tylko przez jeden dzień, co chciałbyś zrobić? ● Wiosenny kapelusz. Działalność artystyczna dzieci przy muzyce relaksacyjnej. Uczestnicy rysują pastelami obrazek przedstawiający projekt kapelusza dla Pani Wiosny. Prezentują swoje prace na wystawie. ● Wystawa książek. Nauczyciel z dziećmi wykonuje wystawkę książek z bajkami i wierszami o wiosennej przyrodzie. Mogą znaleźć się w niej także książki przyniesione przez rodziców. ● Witaj, wiosenna bajko! Nauczycielka przebrana za wróżkę zapala świecę i prosi dzieci o zajęcie wygodnych pozycji. Kto chce, może zamknąć oczy. Po wysłuchaniu bajki relaksacyjnej dzieci prezentują pantomimicznie emocje: radość, zachwyt, zdziwienie, itp.

Wiosenny obraz Zapraszam cię na wiosenne spotkanie. Przymruż oczy i oddychaj spokojnie. Zajmij wygodną pozycję. Wędrując leśną dróżką, posłuchaj ćwierkania ptaków ukrytych wśród gałązek świerku... Las budzi się z zimowego snu... Drzewa stoją na zielonych, puchowych poduszeczkach, ozdobionych białymi zawilcami i niebieskimi przylaszczkami... Niedźwiadek przeciąga się radośnie, rozbudzony wiosenną kołysanką. Między konarami przemykają zwinne wiewiórki. Są wesołe i jadą na rolkach. Wokół ciebie jest tak jasno i słonecznie... Dotykasz seledynowych, maleńkich listeczków... Wszystkie mienią się kropelkami deszczu... W każdej ukrywa się inne wiosenne marzenie. Spróbuj odnaleźć chociaż jedno... Uśmiechnij się i zatańcz z wiatrem... Jest coraz cieplej... To wiosenna poduszeczka właśnie otuliła cały leśny świat... Czujesz jej miękkość na szyi i plecach. Świergot ptaków przypomina dźwięki dzwoneczków... Zachwycasz się ogromną ilością odcieni barw różowych, błękitnych, żółtych, fioletowych i zielonych... Czujesz się tu cudownie radosny i wypoczęty. Oddychasz głęboko i powoli... Policzę do trzech, a ty otworzysz oczy i pomachasz wesoło wiosennym marzeniom. Jeden, dwa, trzy... ● Iskierka przyjaźni – zabawa na zakończenie. Dzieci stoją w kręgu i trzymają się za ręce. Na znak przyjaźni lekko ściskają dłoń swojego sąsiada.

nr 3.138

marzec 2013

edukacja wieloobszarowa

Wiosenna bajka

scenariusz zajęć

■ Cele – dziecko: ● rozwija zainteresowania małą formą teatralną; ● chętnie współpracuje w grupie; ● aktywnie słucha muzyki i tworzy własne melodie; ● wypowiada się wielozdaniowo. ■ Przebieg zajęć: ● Spotkanie z pacynką. Dzieci siedzą w kręgu. Pacynka wita dzieci. Nauczyciel, trzymając pacynkę mówi: Witajcie dzieci! Dziś będziemy bawić się razem w układanie fantastycznych historii i bajek. Zacznę opowiadać bajkę, a wy pomożecie mi ją dokończyć: „Zima zaczęła już wielkie pakowanie. Poukładała ogromne kufry ze śniegiem i lodem na olbrzymie sanie. Zaparzyła herbatę w swoim lodowym pałacu i czekała na młodszą siostrę Wiosnę, która telefonicznie zapowiedziała już swoją wizytę...”. Dzieci dopowiadając zdania, tworzą baśniową historię. ● Zabawa z instrumentami. Uczestnicy zabawy otrzymują instrumenty perkusyjne i próbują ułożyć melodię do wspólnie wymyślonej bajki. Następnie chętne osoby prezentują swoje utwory. ● Wiosna – postać z bajki. Nauczyciel prosi, aby dzieci zamknęły oczy i spokojnie oddychając, wyobraziły sobie Wiosnę z ułożonej bajki. Uczestnicy opowiadają o swoich postaciach i rysują je kredkami na wspólnym dużym arkuszu papieru. ● Wspólny taniec. Uczestnicy zabawy poruszają się rytmicznie przy muzyce, z apaszkami, improwizując taniec Zimy i Wiosny. ● Wiosenne skojarzenia. Dzieci, w parach, układają jak najwięcej wyrazów – skojarzeń ze słowem „wiosna” . Nauczyciel może zorganizować konkurs na wymyślenie jak największej liczby skojarzeń w określonym czasie.

● Barwy – moje wrażenia. Osoba prowadząca prosi dzieci o przedstawienie swoich wrażeń z dzisiejszych zajęć, tylko za pomocą barw. Dzieci rysują pastelami lub malują rękami przy muzyce relaksacyjnej. Następnie tworzą wspólną wystawę prac. ● Wyciszenie – bajka relaksacyjna. Nauczyciel wprowadza dzieci w stan wyciszenia i relaksacji. Przedszkolaki zajmują dowolne wygodne miejsca i słuchają krótkiej bajki relaksacyjnej, wyobrażając sobie jej treść. Po relaksacji nauczyciel pyta: Jakie kolory towarzyszyły waszej podróży?

Na zaczarowanym dywanie Wyobraźcie sobie, że razem z Wiosną lecicie na zaczarowanym dywanie... Mijacie lasy, parki, pola i łąki... Witacie radośnie pierwsze przylatujące ptaki – zwiastuny wiosny... Staracie się zapamiętać jak najwięcej kolorów spotkanych na zaczarowanej drodze... Bo przecież to barwna zaczarowana przestrzeń. Tu lubicie słuchać, tańczyć i malować... Bawicie się razem w bajkę. Dlatego nawet malutkie smuteczki odfruwają wraz z zimą. I wszystko pachnie słonecznym ciepłem... Czujecie łagodny, cichutki powiew powietrza... Cóż za piękne przeżycie... Jesteście przepełnieni spokojem i ciszą... Zróbcie głęboki wdech, wydech i przeciągnijcie się swobodnie... Gdy policzę do czterech, otworzycie oczy... Raz, dwa, trzy, cztery...

● Turniej przedszkolny. Na zakończenie – wspólne rozwiązywanie zagadek: • Jak się nazywa ta pora roku, co rozkłada zielony dywan wokół? (wiosna) • Szarzeje i niknie w jesieni, a wiosną na łące znów się zieleni. (trawa) • Czarno-biały fraczek, buciki czerwone. Umykają żaby, gdy idzie w ich stronę. (bocian) • Myszek nie łowią, ptaszków nie jedzą te szare kotki, co na drzewach siedzą. (bazie) • Gniazdko z błota lepi, pod dachu okapem. Przylatuje z wiosną, by uciec wraz z latem. (jaskółka) • Kiedy wiosna z wonnych kwiatów płaszcz na drzewa kładzie, one znoszą kwietny pyłek do swych domków w sadzie. (pszczoły)

nr 3.138

marzec 2013

edukacja wieloobszarowa

Wkrótce Święto Konstytucji 3 maja

• Jak się te białe kwiatki nazywają, które spod śniegu główki wychylają? (przebiśniegi) • On pierwszy do nas z ciepłych krajów wrócił i nad polami teraz piosnkę nuci. (skowronek) • Nie chodzą, lecz skaczą. Nad stawem mieszkają. Gdy wieczór zapadnie, na głosy śpiewają. (żaby) • Kolejno po sobie, przychodzą co dzień. Bardzo się wydłużają, kiedy wiosnę powitają. (dni)* ▪

W czerwcowym numerze Beata Bielska przedstawi:

Letnia podróż balonem

– podgrzewane wiosenno-letnim słońcem scenariusze zabaw m.in. z zakresu emisji głosu dla pięcio- i sześciolatków

M E

Bibliografia: Bielska B., Bajki terapeutyczne. Razem w przedszkolu trzylatka. Przewodnik metodyczny, Warszawa 2011. Bielska B., W krainie bajkowych pór roku. Przewodnik metodyczny, Warszawa 2011. Dzionek E., Gmosińska M., Kształtowanie twórczych postaw dzieci pięcio-, sześcioletnich. Scenariusze zajęć, Kraków 2003. Erkert A., Zabawy rozwijające zmysły, Kielce 2002. Flemming I., Gry i zabawy na wycieczkę szkolną dla dzieci od 6 do 10 lat, Kielce 1998. Giacone E., Schiavetta M., Zabawa na każdy dzień. 183 zabawy grupowe, Kielce 1998. Gruszczyk-Kolczyńska E., Zielińska E., Zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze dla dzieci, które rozpoczną naukę w szkole, Warszawa 2009. Kamińska K., Stadnik U. (oprac.), Świat pięciolatka. Zabawy na każdy dzień, część 2. Materiały metodyczne do rocznego przygotowania przedszkolnego, Warszawa 2009. Kitlińska-Pięta H., Środowisko społeczno-przyrodnicze. Klasy 1-3. Ekoludek proponuje. Ćwiczenia i obserwacje ekologiczne, Warszawa 1997. Krupa D., Pszczółka J., Zabawy logopedyczne na cztery pory roku. Scenariusze do zajęć grupowych dla dzieci w wieku przedszkolnym, Kraków 2010. Mitros K., Pomysłowiec i Przyroda, część I. Mrówki, Warszawa 2005. Nęcka E., Orzechowski J., Słabosz A., Szymura B., Trening twórczości, Gdańsk 2005. Parczewska T., Edukacja ekologiczna w przedszkolu, Lublin 2009. Płóciennik E., Dobrakowska A., Zabawy z wyobraźnią. Scenariusze obrazki o charakterze dynamicznym rozwijające wyobraźnię i myślenie twórcze dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, Łódź 2009. Płóciennik E., Just M., Dobrakowska A., Woźniak J., Metoda i wyobraźnia. Podręcznik dla nauczyciela. Lekcje twórczości w klasie 1, Warszawa 2009. Portmann R., Zabawy rozwijające inteligencję, Kielce 2003. *Stec J., Zagadki dla najmłodszych, materiały metodyczne, Kielce 1992. Vom Wege B., Wessel M., Zabawy aktywizujące w przedszkolu, tom 1, Kielce 2005.

Beata Bielska – nauczycielka nauczania zintegrowanego, terapeuta dziecięcy, tyflopedagog. Opracowała i wdrożyła szereg programów edukacyjnych, form i metod prezentujących integralne i nowatorskie podejście do wychowania.

Niezbędny dla każdego nauczyciela zbiór scenariuszy do edukacji patriotycznej wraz z podkładami muzycznymi na CD

Zamów! tel. 12 631 04 10 wew. 101 faks 12 262 50 34

nr 3.138

www.blizejprzedszkola.pl/wydawnictwo

marzec 2013

edukacja wieloobszarowa

Małgorzata Barańska, Ewa Jakacka

Będą święta i pisanki, i kurczęta, i baranki! Scenariusz zawiera zabawy kształcące funkcje percepcyjno-motoryczne i językowe: uwagę i pamięć słuchową, umiejętność dokonywania analizy i syntezy sylabowej, percepcję wzrokową, koordynację ruchową i ruchowo-słuchową.

■ Środki dydaktyczne: ● dowolne nagranie muzyki do zabawy ruchowej; ● tablica do umieszczania obrazków i wyrazów; ● ilustracje wyrazów, które się rymują: baranek, poranek, chmurki, kurki, pisanki, sanki, koszyki, wierszyki (książka), godzina (zegar), rodzina; ● znaczki (np. kółeczka) w kilku kolorach do oznaczenia kurek; ● szarfy w tych samych kolorach, co znaczki dla kurek, do zaznaczenia miejsca karmienia kur; ● wyrazy do czytania globalnego: baranek, poranek, kurka, kurki, kurtka, kurtki, pisanka, pisanki, sanki, sasanki oraz ilustracje do tych wyrazów.

■ Przebieg zajęć: ● Chodźcie do koła! Przywitanie piosenką (kształcenie uwagi i pamięci słuchowej oraz koordynacji ruchowo-słuchowej). Przedszkolaki stoją na obwodzie koła. Śpiewając pierwszą zwrotkę, w rytm piosenki wykonują obiema rękami na przemian gest, którym przywołuje się kogoś do siebie. Śpiewając drugą zwrotkę, trzymają się za ręce i tańczą dokoła.

Chodźcie do koła! (muz. i sł. Małgorzata Barańska)

Chodźcie, wszyscy tu, do koła i podajcie ręce, i niech będzie w tym kółeczku dzieci jak najwięcej! A kto przyszedł tu, do koła i kto podał ręce, temu miło czas upływa przy ładnej piosence!

podkład do pobrania na stronie internetowej

nr 3.138

marzec 2013

edukacja wieloobszarowa ● Wielkanocne zagadki słuchowe (ćwiczenie uwagi słuchowej oraz umiejętności tworzenia rymów). Dzieci siedzą skrzyżnie w rozsypce, przodem do nauczycielki i słuchają zagadek. Nauczyciel zawiesza głos przed ostatnim słowem każdej zagadki, a zadaniem przedszkolaków jest dopowiedzenie brakującego słowa. Następnie przedszkolaki mogą powtórzyć z pamięci całą zagadkę. Po każdej nocy nadchodzi ranek. Po łące biega biały... baranek. Deszczyk wiosenny popadał z chmurki. Te jajka dla nas znosiły... kurki. Zimą po śniegu pędziły sanki. W koszyku leżą barwne... pisanki. Rymy mieszkają zwykle w wierszykach. Śliczne pisanki leżą w... koszykach. Tata powiedział: „Ważna godzina! Do stołu siada cała... rodzina”. ● Kiedy zagra muzyka – wyjdą kurki z kurnika. Zabawa ruchowa (kształcenie motoryki dużej i małej, rozwijanie umiejętności szybkiego reagowania na sygnał). Nauczyciel dzieli dzieci-kurki na kilka równolicznych grup i każdej grupie wręcza znaczki (kółeczka) w innym kolorze. Na podłodze rozkłada różnokolorowe szarfy, oznaczając w ten sposób miejsca, gdzie kurki będą dostawać ziarno. Kurki kucają w kurniku, czyli w określonym miejscu sali. Jeden przedszkolak jest gospodarzem, który będzie karmić kurki. Słysząc muzykę, dzieci wychodzą z kurnika i biegają na palcach w poszukiwaniu ziarenek. Gospodyni woła np.: „Zielone!” i sypie ziarno (skrawki papieru) do zielonej szarfy. Dzieci z zielonymi znaczkami kucają i zbierają ziarno dzióbkami ułożonymi z kciuka i palca wskazującego. Pozostałe kurki w tym czasie biegają po podwórku. Na hasło np.: „Żółte!”, „zielone” kurki zaczynają biegać z pozostałymi, a „żółte” dziobią ziarno z żółtej szarfy. Zmiany powinny następować szybko. Gdy muzyka ucichnie, to znaczy, że zapadł zmrok i kurki muszą wrócić do kurnika. Zabawę można powtórzyć, zmieniając gospodynię i kolory kurek.

● Hej, koledzy, koleżanki! Grajmy w memo-rymowanki! (kształcenie percepcji i pamięci wzrokowej oraz percepcji i pamięci słuchowej). Dzieci siedzą tak, aby móc dobrze obserwować to, co zmienia się na tablicy. Nauczyciel umieszcza w dowolnych miejscach tablicy 10 obrazków: baranek, poranek, chmurki, kurki, pisanki, sanki, koszyki, wierszyki, godzina, rodzina (jeśli uzna, że to potrzebne, może przedtem oznaczyć po jednym obrazku z każdej rymującej się pary, np. kolorową kropką w lewym górnym rogu).

wszystkie pomoce dydaktyczne do zabawy możesz pobrać ze strony www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl

Dzieci nazywają to, co jest na obrazkach. Następnie zestawiają pary obrazków, których nazwy się rymują i wymawiają te nazwy parami. Potem nauczyciel odwraca kartki obrazkami w stronę tablicy, układając je w dwóch rzędach. Dwoje dzieci (mogą to być przedstawiciele drużyn) gra w memo-rymowanki. Zadaniem każdego zawodnika jest odsłonięcie dwóch kart i sprawdzenie, czy nazwy obrazków się rymują, czyli tworzą parę. Jeśli tak – dziecko zabiera obrazki, jeśli nie – wiesza na tablicy dokładnie w tych miejscach, w których były.

nr 3.138

marzec 2013

edukacja wieloobszarowa ● Pisanka. Zabawa ruchowo-słuchowa (kształcenie koncentracji uwagi i koordynacji ruchowo-słuchowej; „Pisanka” wzorowana jest na znanej zabawie „Talarek”). Przed rozpoczęciem właściwej zabawy dzieci powinny przećwiczyć potrzebny do niej ruch. W tym celu siadają w kole. Układają z lewej dłoni „miseczkę” i opierają ją na lewym kolanie. Prawą dłoń wkładają do swojej „miseczki”, udając, że coś z niej biorą, a następnie przekładają dłoń do „miseczki” osoby siedzącej z prawej strony. Te ruchy należy powtórzyć wielokrotnie, początkowo w wolnym tempie, aby wszystkie dzieci wykonywały je równocześnie. W nauce gestów pomoże powtarzanie słowa biorę podczas wkładania prawej dłoni do „miseczki” i daję podczas wkładania jej do „miseczki” kolegi. Gdy dzieci opanują rytmiczne powtarzanie gestów, można przystąpić do zabawy „Pisanka”. Jak to miło i wesoło, gdy pisanka krąży wkoło. Była tu, już jest tam, teraz ja pisankę mam! Dzieci z nauczycielem śpiewają tekst na melodię „Talarek” (lub mówią rytmicznie). Jednocześnie rytmicznie przekazują z „miseczki” do „miseczki” plastikową lub drewnianą pisankę, albo inny mały przedmiot. Dziecko, które ma w ręku pisankę w chwili, gdy tekst się kończy, podnosi ją do góry. Zabawę należy powtórzyć kilkakrotnie. ● Czytamy o poranku o kurce i baranku (kształcenie percepcji i pamięci wzrokowej, rozwijanie umiejętności czytania globalnego). Nauczyciel umieszcza na tablicy obrazki: baranek, poranek, kurka, kurki, kurtka, kurtki, pisanka, pisanki, sanki, sasanki. Dzieci nazywają te obrazki. Następnie nauczyciel prezentuje dzieciom po dwa wyrazy podobne graficznie, np. kurka – kurtka i odczytuje je. Przedszkolaki powtarzają wyrazy (czytają globalnie), a potem porównują je: liczą litery (od strony lewej do prawej), wskazują, czym wyrazy się różnią, a w czym są podobne itp. (nie muszą nazywać liter). Podobnie postępują z kolejnymi parami wyrazów, np. kurki – kurtki lub kurtka – kurtki. Dopiero po dokonaniu analizy wszystkich wyrazów dzieci dobierają je do obrazków i głośno, globalnie odczytują. Następnie nauczyciel zdejmuje z tablicy obrazki, a wyrazy rozmieszcza w innej kolejności. Zadaniem dzieci jest wykonanie odwrotnej czynności niż w poprzednim zadaniu, to znaczy dobranie obrazków do wyrazów. Zestaw wyrazów może posłużyć również do budowania i czytania zdań typu: To jest... To są... (podobnie jak w poprzednich scenariuszach). Zestaw wyrazów i obrazków użytych w tym ćwiczeniu może być wykorzystany do gry w memo, w której parę będą stanowić obrazek i wyraz.

wszystkie pomoce dydaktyczne do zabawy możesz pobrać ze strony www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl

● Na podwórku. Zabawa relaksująca (rozwijanie wyobraźni). Przedszkolaki siedzą w kole, jeden za drugim. Nauczyciel opowiada, a dzieci rysują ruchami obu dłoni to, co zaznaczono grubszym drukiem, na plecach kolegów siedzących przed nimi: Pewnego dnia pięknie świeciło słońce. Wszystkie kurki wybiegły na podwórko i szukały ziarenek i robaczków. Dziób, dziób, dziób, dziób – dziobały to tu, to tam. Nadszedł wieczór i kurki weszły do kurnika. Przez okienko obserwowały, jak gospodyni dokładnie zamiata podwórko. Potem na niebo wyszedł okrągły księżyc, zaświeciło dużo gwiazdek, kurki przytuliły się do siebie wzajemnie (dzieci opierają się o plecy kolegi przed sobą) i zasnęły... ▪

więcej scenariuszy zajęć tych autorek możesz pobrać ze strony www.scenariusze.blizejprzedszkola.pl

Małgorzata Barańska – nauczyciel, absolwentka Uniwersytetu Gdańskiego. Uczy w klasach integracyjnych w Szkole Podstawowej nr 44 w Gdańsku. Jest gorącą zwolenniczką mądrze prowadzonej integracji w nauczaniu i wychowaniu.

nr 3.138

marzec 2013

Ewa Jakacka – nauczyciel dyplomowany, absolwentka Uniwersytetu Gdańskiego. Jest dyrektorem Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Pruszczu Gdańskim. Społecznie pełni funkcję przewodniczącej Polskiego Towarzystwa Dysleksji.

edukacja wieloobszarowa

nr 3.138

marzec 2013

edukacja wieloobszarowa

Elżbieta M. Minczakiewicz

Koszyczek wielkanocny ■ Cel ogólny: usprawnianie małej motoryki (motoryka manualna). ■ Cele szczegółowe – dzieci: ● dowiadują się, jak się robi koszyki; ● wykonują ćwiczenia uwagi i pamięci oraz ćwiczenia usprawniające funkcje nadgarstków, dłoni i palców; ● poznają, identyfikują i rozróżniają kolory; ● rozwijają poczucie estetyki. ■ Opis materiału: kolorowa wstążka, bibuła (krepina – cienka, gładka), sznurek parciany, jajka ze styropianu i/lub wydmuszki, tuba papierowa (z recyklingu), klej typu „Wikol” i pędzelek, nożyczki, flamastry, kredki, papier, karton, tektura, preszpan*, ozdobny sznurek (wstążki „z odzysku”, rafia**, sizal***), włóczka, kokarda. ■ Kontrola błędu: staranność wykonania, estetyka pracy. ■ Na co zwrócić uwagę dzieci: na równe, mocne zaplatanie warkocza, precyzyjne nakładanie i rozprowadzanie kleju, dokładne składanie elementów i ich sklejanie, używanie przez dzieci podkładek oraz wilgotnych ściereczek do wycierania rąk (ręce powinny być zawsze czyste, by nie brudzić nimi wykonywanych prac).

■ Wykonanie: Można zaproponować dzieciom narysowanie i ozdobienie koszyczka według własnego pomysłu lub jego wykonanie z dowolnych, dostępnych w domu, materiałów. ● Z tuby (materiał z recyklingu) wycinamy pierścień o wysokości ok. 8-10 cm. ● Na kawałku tektury (preszpanu, grubego kartonu) rysujemy (odrysowujemy) kółko, które będzie denkiem koszyczka.

*Preszpan – wielowarstwowa tektura o gładkiej powierzchni i dużej wytrzymałości mechanicznej. **Rafia – rodzaj sznurka otrzymywanego z liści różnych palm. ***Sizal – włókno charakteryzujące się dużą wytrzymałością.

Maluj jajka

Malowanie pisanek Najprostszą wielkanocną pisankę można wykonać z wydmuszki jajka kurzego (kaczego lub gęsiego): ● Wydmuszkę smarujemy klejem i oklejamy bibułą lub sznureczkiem ukręconym z bibuły. Następnie ją malujemy. ● Możemy też dokładnie zawinąć wydmuszkę w bibułę bądź miękki papier, tak by powstała powierzchnia zupełnie gładka (jest to dodatkowe zabezpieczenie przed zniszczeniem kruchej skorupki). Następnie ozdabiamy wielkanocne cacko maleńkimi błyszczącymi koralikami lub cekinami. ● Możemy również wzmocnioną powierzchnię jajka pokryć jednolicie farbą, by potem flamastrem bądź specjalnymi farbami (wodoodpornymi) namalować różnego rodzaju wzorki, chociażby takie, jak sugerują słowa wiersza „Malowanie pisanek”.

nr 3.138

Elżbieta M. Minczakiewicz

Maluj jajka, maluj farbą. Te na żółto, te na czerwono. Te we wzorek, te w krateczkę... Maluj każdą pisaneczkę. Maluj kropki, maluj kreski, tutaj złote, tam niebieskie. Tu zielone, tam brązowe, maluj wzory pisankowe.

marzec 2013

edukacja wieloobszarowa ● Wycinamy denko (dokładnie i starannie). ● Przyklejamy je do spodu pierścienia (dodatkowo wzmacniając). ● Przygotowujemy sznurek (taki jak do snopowiązałki, parciany, konopny – dostępny w sklepach z artykułami rolniczymi). ● Starannie pleciemy warkocz o takiej długości, aby zrobić z niego pałąk (ucho). ● Przyklejamy pałąk (ucho) – wzmocniony drutem – do koszyczka. ● Starannie pleciemy długi warkocz, którym okleimy ścianki (pierścień) koszyczka. ● Po uprzednim posmarowaniu klejem ścianek koszyczka (pierścienia) przyklejamy warkocz. ● Warkocz ciasno i mocno przyklejamy (zwój przy zwoju, by nie było szpar). ● Gotowy koszyczek odkładamy do wyschnięcia.

Niezwykły zajączek (sł. Elżbieta M. Minczakiewicz, muz. Maria Broda-Bajak)

Ten niezwykły zajączek ma pilnować pisanki, wszak dzisiaj w przedszkolu same niespodzianki... Zosia wykłada z kosza leciutkie wydmuszki, Wojtek układa pisanki na łączce z rzeżuszki. Tola zwija serwetki, Franio trawkę nacina. Zajączek też nie próżnuje, ozdoby wycina.

nuty oraz podkład do piosenki na www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl

Chciał malować – jak dzieci – pisanki wspaniałe. Ozdabiać je we wzorki piękne, okazałe... Chciał malować je farbą, wiązać im sznureczki... Chciał, by wszyscy podziwiali jego pisaneczki.

● Po wyschnięciu dekorujemy koszyczek: do środka wkładamy nieco rafii (lub sizalu) – w koszyczku umieszczamy pisankę (może to być jajko plastikowe bądź oklejona bibułą wydmuszka, pięknie ozdobiona). Wyrazy, które mogą się przydać podczas opisywania koszyczka: mały, szeroki, lekki, okrągły, twardy, pleść, przyklejać, malować, wycinać. Wyrazy, które mogą się przydać podczas opisywania właściwości materiału: ● sznurek: twardy, ostry. ● jajko: małe, duże, plastikowe, ze styropianu. ● pierścień: wysoki, niski, okrągły. ● włóczka: miękka, kolorowa. ● wstążka: szeroka, wąska, kolorowa.

● Na koniec na pałąku (uchu, rączce) koszyczka zawiązujemy kokardę, upiętą ze wstążki bądź szyfonu lub wykonaną z krepiny bądź ozdobnego, specjalnego materiału lub papieru. Do dekoracji koszyczka możemy użyć naturalnych gałązek bazi, wyciętych kwiatów z kolorowego papieru do wycinanek lub też gotowych kwiatów sztucznych, które można nabyć w domach handlowych. Tak wykonany koszyczek z pewnością będzie ozdobą wielkanocnego stołu i powodem do dumy dla wykonawcy. ▪

Bibliografia: Bojrakowska-Przeniosło A., Pisanki i święconki, Warszawa 2010. Brown R.M., Pisanki, Warszawa 2006. Minczakiewicz E.M. Rysowane wierszyki i zagadki w rozwijaniu sprawności mówienia, czytania i pisania, Kraków 1997. Pabis M., Kraszanki, pisanki, Szczecinek 2005. Schneebeli-Morrell D., Pisanki. Techniki zdobienia i wiosenne stroiki, Warszawa 2008. Wielkanoc, oprac. I. Niewiadomska-Labiak, Szczecinek 2000. R

Elżbieta M. Minczakiewicz– doktor nauk humanistycznych, długoletni nauczyciel akademicki, pedagog specjalny, neurologopeda, muzyk. Autorka wielu książek, artykułów, esejów i rozprawek w różnych językach. E

Czy jesteś gotowa na dni otwarte Twojego przedszkola? PROMOCJA! Zamów 50 sztuk – dostaniesz gratis 5 sztuk + plakat Zamów 100 sztuk – dostaniesz gratis 10 sztuk + plakat Wydawnictwo BLIŻEJ PRZEDSZKOLA tel. 12 631 04 10 wew. 101 faks 12 262 50 34 www.blizejprzedszkola.pl/wydawnictwo

Promocja ważna do wyczerpania zapasów!

Doskonała pomoc dla rodziców we wsparciu przedszkola nr 3.138 programu adaptacyjnego marzec 2013

edukacja wieloobszarowa

Niezapominajki to są kwiatki z bajki!

Gabriela Fejkiel

zabawy z wierszami Marii Konopnickiej

Tęcza – A kto ciebie, śliczna tęczo, Siedmiobarwny pasie, Wymalował na tej chmurce Jakby na atłasie? – Słoneczko mnie malowało Po deszczu, po burzy; Pożyczyło sobie farby Od tej polnej róży. Pożyczyło sobie farby Od kwiatów z ogroda; Malowało tęczę na znak, Że będzie pogoda! 42

ajęcia z wykorzystaniem wiersza nie muszą się ograniczać do odczytania i omówienia go z dziećmi przy pomocy tradycyjnych pytań: o czym był wiersz?; co się wydarzyło?; jak skończyła się ta przygoda?; jaką masz propozycję na zakończenie? Wiersz stanowi idealny wstęp do zajęć. Warto postarać się, aby zachęcał dzieci do pracy oraz wzbudzał ich zainteresowanie. W tym miesiącu przedstawię kilka propozycji zabaw zainspirowanych utworami Marii Konopnickiej.

Ponieważ Maria Konopnicka w obrazowy sposób przedstawia dzieciom tęczę, wiersz ten jest idealnym wprowadzeniem do zajęć poświęconych zjawiskom atmosferycznym. Warto spróbować wspólnie z przedszkolakami stworzyć własną tęczę za pomocą światła i płyty CD. W starszej grupie wiekowej można zapoznać dzieci z prostą metodą mnemotechniczną, ułatwiającą zapamiętywanie kolejności kolorów tęczy. Pierwsze litery w wierszyku wskazują na kolory: Czemu Patrzysz Żabo Zielona Na Głupiego Fanfarona Czerwony, Pomarańczowy, Żółty, Zielony, Niebieski, Granatowy, Fioletowy*

Można również wprowadzić zabawę ruchową, dzieląc dzieci na grupy zgodnie z kolorami tęczy. W tle słychać muzykę relaksacyjną – deszcz, który ucicha (w tym momencie dzieci łączą się w małe tęcze). Muzykę można zastąpić grą na tamburynie, symbolizującą kropelki deszczu. Na koniec proponuję pracę plastyczną, wykonaną dowolną techniką – utrwalanie w odpowiedniej kolejności kolorów tęczy oraz aury pogodowej, która wpływa na powstanie tego zjawiska.

O czym ptaszek śpiewa A wiecie wy, dzieci, O czym ptaszek śpiewa, Kiedy wiosną leci Między nasze drzewa? Oj, śpiewa on wtedy Piosenkę radosną: „Przeminęły biedy, Gaj się okrył wiosną!” Oj, śpiewa on sobie Z tej wielkiej uciechy, Że do gniazda wraca, Do swej miłej strzechy. Latał on za góry, Latał on za morza... Za nim ciężkie chmury, Przed nim złota zorza.

Teraz się zmieniła Kiedy nadchodzi wiosna, omawia się z dziećmi zmiany zaPogoda na świecie; chodzące w przyrodzie. Przy tej okazji rozmawia się takNasza wiosna miła że o ptakach, które przylatują do Polski z ciepłych krajów. Odziała się w kwiecie... Wiersz ten jest bardzo dobrym wstępem do zajęć o właśnie Tak i dola nasza, takiej tematyce. Można zaproponować przedszkolakom Choć nam się zasmuci, budowanie gniazda dla ptaków. Utwór można wprowadzić Wróci nam z piosenką, kilka dni wcześniej. Puste gniazda w oczekiwaniu na ptaZ słoneczkiem nam wróci!... ki mogą stać kilka dni w sali. Codziennie możemy do nich nawiązywać, pytając np.: Czy dziś przyleciały do nas ptaki zwiastujące nadejście wiosny? Do wykonania gniazda będą potrzebne małe gałęzie oraz mocny sznurek lub gruba nić. Gałęzie zaplatamy na kształt świątecznego stroika. Starsze dzieci będą potrzebowały pomocy nauczyciela. Dla młodszych proponuję wykonać element przypominający stelaż, do którego same będą dokładać gałązki. Można również zdecydować się na zrobienie jednego „grupowego” gniazdka. *Taraszkiewicz M., Metody aktywizujące procesy uczenia się w szkole, „Trendy uczenie w XXI wieku. Internetowy magazyn CODN” nr 1/2005)

nr 3.138

marzec 2013

edukacja wieloobszarowa

Niezapominajki Niezapominajki to są kwiatki z bajki! Rosną nad potoczkiem, patrzą rybim oczkiem. Gdy się płynie łódką, Śmieją się cichutko I szepcą mi skromnie: „Nie zapomnij o mnie”.

Wiersz ten można wykorzystać podczas zajęć, łącząc tematy przyrodnicze z zajęciami plastyczno-technicznymi. W starszej grupie wiekowej dzieci mogą samodzielnie wykonać niezapominajki z bibuły. Do zabawy będzie potrzebna także łódka, którą przedszkolaki mogą zrobić z papieru (przy wykorzystaniu wskazówek nauczyciela). W pracy z młodszymi dziećmi można przygotować półśrodki do stworzenia bibułowych niezapominajek oraz łódki wykonane przez nauczyciela, które maluchy kolorują lub ozdabiają różnymi akcesoriami. Następnie wszystkie niezapominajki przyklejamy na arkusz niebieskiego papieru, tworząc tunel-labirynt dla łódki. Zadaniem dzieci jest pokonanie tego tunelu poprzez wprawienie łódki w ruch za pomocą dmuchania. Zabawę można urozmaicić, próbując wyłonić osobę, której łódka najszybciej pokona trasę. Podczas przygotowań niezapominajek należy zwrócić szczególną uwagę na ich wygląd oraz miejsce, w którym rosną. Dzięki tej zabawie dzieci zapamiętają, że jest to kwiatek, który lubi okolice potoków oraz rośnie w kępach.

Jabłonka Jabłoneczka biała Kwieciem się odziała; Obiecuje nam jabłuszka, Jak je będzie miała. Mój wietrzyku miły, Nie wiej z całej siły, Nie otrącaj tego kwiecia, Żeby jabłka były.

DUDEK

Zarówno utwór „Jabłonka”, jak i „Pszczółki” przedstawia zjawiska zachodzące w przyrodzie. Są to idealne wiersze do wytłumaczenia dzieciom, dlaczego tak ważne jest dbanie o naturę. W jednym i drugim przypadku pod koniec omawiania utworu warto wykonać proste prace plastyczne dla utrwalenia tematu. Jednak najważniejsze jest omówienie wiersza przy wykorzystaniu licznych plansz edukacyjnych czy pokazu zdjęć. Jeśli istnieje taka możliwość, można przedstawić Pszczółki dzieciom film przyrodniczy poruszający jedBrzęczą pszczółki nad lipiną no lub drugie zagadnienie oraz porozmawiać Pod błękitnym niebem, na tematy: dlaczego nie można łamać gałązek Znoszą w ule miodek złoty, ozdobionych na wiosnę kwiatkami i zabierać ich Będziem go jeść z chlebem. do domu, jak powstaje miód, jaka jest rola owadów w przyrodzie. Wiersze te są na tyle krótA wy, pszczółki pracowite, kie, a zarazem ciekawe i wartościowe, że dzieci Robotniczki boże! mogą nauczyć się ich na pamięć. Zbieracie wy miody z kwiatów

strzyżyk

szpak

pliszka siwa

kraska

rudzik

Zdjęcia do wykorzystania podczas zajęć zostały dołączone do miesięcznika!!!

Ledwo błysną zorze.

A wy, pszczółki, robotniczki Chciałbym ja wam sprostać, Rano wstawać i pracować, Byle miodu dostać! Bibliografia: Konopnicka M., Wiersze i wierszyki, wyd. Papilon 2012. Książki dla małych i dużych, Maria Konopnicka, Wiersze cz. 1, wyd. DeAGOSTINI 2011. Taraszkiewicz M., Metody aktywizujące procesy uczenia się w szkole, „Trendy uczenie w XXI wieku. Internetowy magazyn CODN” nr 1/2005. Wiersze i rymowanki Polskie, wyd. Mak Verlag 2012.

nr 3.138

Gabriela Fejkiel – absolwentka Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, doktorantka w Dolnośląskiej Szkole Wyższej we Wrocławiu. Pracuje w Szkole Podstawowej nr 95 w Krakowie. Obszar jej zainteresowań zawodowych obejmuje m.in. rolę środowiska rodzinnego w wychowaniu dziecka.

marzec 2013

edukacja wieloobszarowa

Monika Majewska

Koło przyjaźni - zabawy uczą najlepiej

N 44

abywanie umiejętności społecznych przez dzieci w wieku przedszkolnym jest niezwykle ważnym osiągnięciem rozwojowym, a przedszkole jest dogodnym miejscem dla dziecka, gdzie w sposób naturalny może kształtować i doskonalić te umiejętności. Na drodze społecznego uczenia się, oprócz sprzyjającego środowiska, dziecku potrzebny jest również życzliwy dorosły, który posiada kompetencje w zakresie stymulowania aktywności społecznej dzieci. Wychowawcy powinni być świadomi, że utrwalone we wczesnym dzieciństwie zachowania i postawy rzutują na przyszłość przedszkolaka, dlatego też już od najmłodszych lat powinni wspierać rozwój aktywności społecznej dzieci. W przedszkolu dziecko ma większą możliwość nawiązywania kontaktów z rówieśnikami. Zakres i jakość wchodzenia w interakcje z innymi stale się zwiększają. Poprzez zróżnicowane sytuacje przedszkolne dziecko jest stopniowo wdrażane do respektowania zasad współżycia w grupie i ma możliwość uczenia się różnych form zachowań w trakcie pełnienia określonych ról społecznych. Przedszkole stwarza sprzyjające warunki dla rozwoju złożonych form zachowań i uczuć społecznych. Zachowania społeczne dzieci zróżnicowane są ze względu na ich wiek, płeć, cechy osobowe czy doświadczenia wyniesione z domu. Najlepszym terenem obserwowania ich rozwoju społecznego jest zabawa. Podczas zabawy możemy ocenić poziom rozwoju dziecka, jego samodzielność, zaradność, kreatywność oraz kompetencje społeczne.

nr 3.138

■ Koło przyjaźni – zabawa rozwijająca umiejętność współpracy i poczucie odpowiedzialności grupowej. Dzieci stojąc w dużym kręgu, trzymają się za ręce. Prowadzący przerywa na chwilę krąg i umieszcza w nim „koło przyjaźni” (duże koło hula-hoop). Zadaniem dzieci jest przechodzenie przez koło w taki sposób, aby nie puścić rąk kolegów stojących obok. Zabawa kończy się, kiedy koło znajdzie się przy dziecku, które rozpoczynało zabawę. ■ Latający dywan – zabawa rozwijająca umiejętność współpracy i poczucie odpowiedzialności grupowej, wymaga dużego zaufania do członków grupy. Ochotnik układa się na plecach na środku dużego koca. Pozostali uczestnicy chwytają brzegi koca i delikatnie podnoszą go na bezpieczną wysokość (ok. 20–30 cm od podłogi), a następnie wprawiają „latający dywan” w ruch. Nauczyciel powinien podpowiadać dzieciom, aby spróbowały powoli kręcić się w prawą stronę, następnie w lewą stronę, a na koniec delikatnie opuścić koc na podłogę. ■ Dyrygent – zabawa rozwijająca umiejętność przewodzenia w grupie, wymaga od uczestników dyskrecji i współpracy. Wszyscy uczestnicy stoją w dużym kole. Nauczyciel prosi ochotnika, aby odszedł na chwilę i odwrócił się plecami do grupy. W tym czasie wybiera „dyrygenta”, który porusza się w rytmie muzyki w wybrany przez siebie sposób, a pozostali uczestnicy naśladują jego ruchy. Kiedy „dyrygent” jest wybrany, wraca ochotnik i przygląda się wszystkim dzieciom w kole, próbując odgadnąć, kto jest „dyrygentem”. Warto podpowiedzieć dzieciom, że „dyrygent” powinien zmieniać ruchy w momencie, kiedy ochotnik nie patrzy w jego stronę, a pozostali uczestnicy nie powinni cały czas patrzeć na „dyrygenta”, aby nie zdradzić, kto nim jest.

marzec 2013

edukacja wieloobszarowa

■ Ratownik – zabawa rozwijająca poczucie odpowiedzialności i troski o kolegów, wymaga od uczestników ostrożności i delikatności, stwarza możliwość doskonalenia umiejętności przestrzegania zasad. Dzieci siedzą w kole na dywanie z wyprostowanymi nogami, ukrytymi pod chustą animacyjną. Na środku koła (pod chustą) poluje „rekin”, chwytając dzieci za kostki i delikatnie wciągając „do wody”. Na zewnątrz koła znajduje się jeden (lub dwóch) „ratownik”, który stara się uchronić kolegów przed porwaniem przez „rekina”, chwytając wciągane dziecko pod pachy i delikatnie wyciągając „z wody”. Bardzo ważne jest ustalenie z dziećmi zasad bezpieczeństwa w trakcie zabawy! Ważne jest np., aby „rekin” wciągał dziecko bardzo delikatne, a kiedy tylko poczuje, że „ratownik” je przytrzymuje, musi puścić „zdobycz”. Również „ratownicy” muszą być bardzo delikatni i nie mogą wyciągać dziecka, które już jest „pod wodą”.

■ Węzeł gordyjski – zabawa sprzyja integracji grupy, wymaga współpracy od uczestników, rozwija umiejętność komunikacji i pomagania sobie w pokonywaniu trudności. Wszyscy uczestnicy stoją w kole, na znak prowadzącego zamykają oczy i wyciągają przed siebie ręce, a następnie chwytają wolne dłonie kolegów. Kiedy dzieci mają zajęte obie dłonie, mogą otworzyć oczy, a ich zadaniem jest wyplątanie się z uścisku bez rozłączania rąk. Jeśli dzieciom to się uda, znowu powstaje koło (czasem dwa lub więcej).

M A L K E R

■ Kogo brakuje? – zabawa rozwijająca poczucie wspólnoty i zdolność dostrzegania poszczególnych dzieci w grupie. Dzieci siedzą w kręgu i przez chwilę dokładnie przyglądają się swoim kolegom. Nauczyciel prosi ochotnika, aby odszedł na chwilę i odwrócił się plecami do grupy. W tym czasie pozostałe dzieci zamieniają się miejscami, a jedno zostaje ukryte pod kocem. Ochotnik po powrocie do koła musi odgadnąć, kogo brakuje.

Kiedy wprowadzamy tę zabawę, najlepiej jest tworzyć węzły w małych grupach (np. 8 osób), stopniowo zwiększając liczbę uczestników, kiedy dzieci zrozumieją zasady zabawy.

Jeśli dziecko ma problem z odgadnięciem, można podpowiedzieć mu dwa sposoby: a) młodsze dzieci – odsłaniamy wybrane części ciała dziecka ukrytego pod kocem (np. pokazujemy kawałek nogi); b) starsze dzieci – koledzy udzielają ochotnikowi wskazówek dotyczących ukrytej osoby (np.: „jest to dziewczynka, ma dzisiaj na sobie żółtą spódnicę, jej imię rozpoczyna się na literę A”).

■ Serce dzwonu – zabawa rozwija poczucie odpowiedzialności grupowej, buduje poczucie bezpieczeństwa i zaufanie do grupy. Dzieci stają w kręgu, blisko siebie. W środku stoi ochotnik, który chce sprawdzić, czy czuje się bezpiecznie w grupie. Krzyżuje ręce na klatce piersiowej, zamyka oczy i opiera się plecami na rękach kolegów, którzy przekazują kolegę z rąk do rąk dbając o to, aby nie upadł. Zabawę należy przerwać, kiedy poprosi o to ochotnik, lub gdy zauważymy, że pozostałe dzieci nie są skupione.

■ Nić przyjaźni – zabawa sprzyja zacieśnianiu więzi w grupie, przyczynia się do poprawy relacji koleżeńskich, pozwala wzmacniać poczucie wartości u dzieci. Dzieci stoją w kręgu, jedna osoba trzyma w lewej ręce koniec wełny, a prawą ręką podaje kłębek wybranemu dziecku z grupy i w tym samym czasie mówi np. „Lubię cię za to, że... jesteś zawsze uśmiechnięta”. Dziecko, które otrzymało kłębek, lewą ręką podtrzymuje nić, a prawą podaje kłębek kolejnej osobie, mówiąc jej coś miłe-

nr 3.138

marzec 2013

edukacja wieloobszarowa

Zabawa jest bardzo ważną formą aktywności dzieci, podczas której najchętniej nawiązują one kontakty społeczne z rówieśnikami, ponadto dzięki niej mogą podejmować różne role, wykazywać się inicjatywą, nawiązywać i podtrzymywać bliskie więzi z rówieśnikami (Lubowiecka J., 2008). Zabawy dla dzieci w wieku przedszkolnym są najlepszą szkołą społecznego uczenia się. Niezwykle ważne są zabawy w role, które pozwalają dzieciom odkryć istotę danej roli. Zdaniem Lwa Wygotskiego, to co dla dziecka może być niezauważalne w życiu, w zabawie staje się regułą zachowania. Twierdzi on, że: (...) w zabawie dziecko zawsze jest wyżej od swojego średniego poziomu, wyżej od swojego zwykłego codziennego zachowania; jest jak gdyby o głowę wyższe od samego siebie (Wygotski L., 2002, s. 160). Ważnym źródłem zbierania informacji o sobie przez dziecko w wieku przedszkolnym są rodzice, nauczyciele oraz rówieśnicy. Mają oni decydujący wpływ na rozwój samooceny dziecka we wczesnym dzieciństwie. Rówieśnicy, głównie w trakcie zabaw, dostrzegając pewne zachowania dziecka, nazywają je i oceniają jako pozytywne lub negatywne, akceptują je bądź nie. To sprawia, że dziecko uczy się oceniać swoje schematy zachowania. Ponadto rówieśnicy często dostarczają mu różnych wzorów zachowań w określonych sytuacjach społecznych. Dzięki nim uczy się współdziałania w grupie, stara się spełniać oczekiwania kolegów, pragnąc akceptacji z ich strony (Uszyńska J., 2001). Mając na uwadze powyższe rozważania, warto tak organizować aktywność dzieci w ciągu dnia, aby miały jak najwięcej czasu na zabawy swobodne, ponieważ właśnie w trakcie tych zabaw nabywają umiejętności, które są im w danym momencie niezbędne. Zabawy dzieci mogą inspirować nauczyciela do organizowania zajęć zgodnie z zainteresowaniami i aktualnymi potrzebami. Pamiętajmy o tym, że zajęcia wychowawczo-dydaktyczne to jedynie krótki wycinek rzeczywistości przedszkolnej. Warto w miarę możliwości w ciągu dnia, np. w oczekiwaniu na posiłek, proponować dzieciom wartościowe zabawy ruchowe czy integracyjne, które przyniosą same korzyści rozwojowe.

nr 3.138

go. Zabawa trwa do momentu, w którym wszyscy otrzymają „nić przyjaźni”, a w środku powstaje „siatka”. Warto przedłużyć zabawę, pozwalając, aby „nić” się rozplątała. W tym celu ostatnia osoba odrzuca kłębek do kolegi, od którego go otrzymała, i również mówi mu coś miłego. Zabawa kończy się, kiedy rozpoczynający zabawę otrzyma kłębek wełny.

■ Spacer ślepca – zabawa buduje poczucie bezpieczeństwa i zaufanie do partnera. Dzieci dobierają się parami. Jedna osoba zamyka oczy, a druga podaje rękę koledze i prowadzi go między przeszkodami, troszcząc się o jego bezpieczeństwo. Następnie dzieci zamieniają się rolami. Warto omówić z dziećmi przebieg zabawy: „Czy łatwo było zaufać koledze? Kiedy czuliście się lepiej – będąc »przewodnikiem« czy »ślepcem«”?

■ Kalambury – zabawa rozwija umiejętność przekazywania informacji innym, umożliwia doskonalenie umiejętności radzenia sobie z przegraną, pozwala przełamywać nieśmiałość u dzieci, rozwija umiejętność podejmowania wspólnych decyzji i współpracy w grupie. ● Wersja 1: Grupa podzielona jest na dwie drużyny i po kolei reprezentanci danej grupy za pomocą gestów próbują przekazać swoim kolegom hasło podane przez nauczyciela. Za każde odgadnięte hasło drużyny otrzymują 1 punkt i wygrywa ta, która zdobędzie ich więcej. ● Wersja 2: Dzieci zostają podzielone na małe grupki (34-osobowe) i każda otrzymuje scenkę do przedstawienia (może to być obrazek lub hasło zapisane na kartce, jeśli dzieci potrafią czytać). Każda grupa ma chwilę na omówienie i przygotowanie scenki, a kiedy grupy są już gotowe, prezentują je na forum. ■ Wesoła kostka – zabawa rozwija umiejętność współpracy i podejmowania wspólnych decyzji. Dzieci poruszają się po sali w rytmie wesołej muzyki, w przerwie prowadzący wyrzuca kostkę (dzieci dobierają się w grupki po tyle osób, ile oczek wypadnie na kostce), a następnie nauczyciel wydaje polecenia, np.: „Naśladujemy spacer pod wspólnym parasolem, zepsuty samochód, kocie zabawy, wózek z zakupami w supermarkecie, wizytę u fryzjera”.

KSI¥¯KA + 5 TECZEK z pomocami dydaktycznymi

50 zabaw

stymuluj¹cych uwagê oraz wspomagaj¹cych pamiêæ R

■ Wieża z klocków – zabawa rozwija umiejętność współpracy i efektywnej komunikacji w grupie. Dzielimy dzieci na kilka grup (4– 5-osobowych). Zadaniem każdej grupy jest zbudowanie jak najwyższej wieży z dostępnych klocków. Każda grupa otrzymuje takie same klocki i ma tyle samo czasu na wykonanie zadania. Budowla po zakończeniu zadania musi utrzymać się przez co najmniej 10 sekund. Wygrywa grupa, która zbudowała najwyższą wieżę. Zabawę można powtórzyć, zmieniając kryteria oceny, np. budujemy najszerszy i najwyższy mur; jak najwyższy i najciekawszy zamek.

marzec 2013

edukacja wieloobszarowa

■ Biuro rzeczy znalezionych – zabawa wymaga od uczestników dobrej znajomości kolegów, skłania do obserwacji poszczególnych dzieci w grupie. Przed rozpoczęciem zabawy nauczyciel zbiera przedmioty od wszystkich dzieci w grupie (można zebrać po kilka rzeczy od jednej osoby). Dzieci siadają na dywanie w kole, a na środku znajduje się koc ze znalezionymi rzeczami. Zadaniem dzieci jest odgadnięcie, do kogo należy dany przedmiot i zwrócenie go właścicielowi. Właściciel nie przyznaje się od razu do tego, że znaleziony przedmiot to jego własność. Potwierdza to dopiero, kiedy ktoś inny odgadnie, do kogo należy dana rzecz.

■ Wstańmy razem – zabawa rozwija umiejętność współpracy w parze i w większej grupie. Dzieci dobierają się w pary, stykają się plecami i chwytają pod ramiona, następnie powoli siadają na podłodze i wyciągają nogi przed siebie. Zadanie polega na tym, aby dzieci podniosły się do góry bez odrywania ramion.

Dotychczas przedstawiałam propozycje scenariuszy zajęć, w trakcie których dzieci mogą nabywać i doskonalić umiejętności społeczne. Na zakończenie cyklu proponuję kilka zabaw, które moim zdaniem mają jeszcze bardziej praktyczne zastosowanie, ponieważ można je wykorzystać w dowolnej chwili (również w trakcie zajęć w odpowiedniej oprawie), zapewniając dzieciom aktywność ruchową, pozytywne emocje, a przy okazji – możliwość doskonalenia kompetencji społecznych.

zestaw gotowych pomocy dydaktycznych dla ca³ych grup przedszkolnych w formie kart z ilustracjami

Stopniowo zwiększamy liczbę uczestników zabawy, dzięki czemu staje się ona znacznie trudniejsza i jednocześnie bardziej atrakcyjna dla dzieci.

■ Współpracujące kciuki – zabawa rozwija umiejętność współpracy i efektywnej komunikacji z partnerem. Dzieci dobierają się w pary, za pomocą prawych kciuków utrzymują niezastrugany ołówek (lub pisak) i wykonują polecenia nauczyciela, tak aby ołówek nie upadł. Przykładowe polecenia: „Zróbcie wspólnie jeden przysiad; podnieście prawe ręce do góry; stańcie na jednej nodze; obróćcie się w koło; podskoczcie jeden raz”.

■ Tratwa ratunkowa – zabawa rozwija umiejętność współpracy i odpowiedzialności grupowej, sprzyja przełamywaniu barier w kontaktach z rówieśnikami. Dzieci spacerują po dywanie, a w tle słychać spokojną muzykę. W pewnym momencie prowadzący wycisza muzykę i wypowiada hasło: „powódź”, a zadaniem dzieci jest znalezienie miejsca na „tratwie” (kilka małych kocyków rozłożonych na dywanie, gdyż na podłodze dzieci mogłyby się poślizgnąć). Na początku zabawy kocyków jest na tyle dużo, że dzieci spokojnie się na nich mieszczą. Jednak w trakcie zabawy prowadzący zabiera kocyki, sprawiając, że dzieci muszą bardziej ze sobą współpracować, aby zmieścić się na „tratwach” i utrzymać na nich równowagę. ▪

Monika Majewska – nauczycielka w Przedszkolu Niepublicznym „Pod Gwiazdkami” w Krakowie. Jej zainteresowania pedagogiczne skupiają się na procesie socjalizacji dziecka w rodzinie, rozwoju społecznym i możliwości jego wspierania przez nauczyciela.

12 631 04 10 wew. 101 ZAMÓW: tel. www.blizejprzedszkola.pl/wydawnictwo R

Podsumowując cykl artykułów na temat wspierania aktywności społecznej dzieci, pragnę jeszcze raz podkreślić, że rozwój człowieka najbardziej intensywnie przebiega w okresie dzieciństwa. Jest to wyjątkowy czas, w którym dziecko ze względu na swoją bezradność w obliczu nowych wyzwań rozwojowych podlega zabiegom osób dorosłych. Zazwyczaj dorośli intuicyjnie podejmują działania, mające na celu wspieranie rozwoju dziecka w sferze fizycznej i umysłowej. Czasem w mniejszym stopniu zwracają uwagę na aktywność dziecka w sferze społecznej, bagatelizując tym samym fakt, iż wspieranie rozwoju społecznego ma szczególne znaczenie właśnie w okresie dzieciństwa. Od tego, w jakim stopniu dziecko opanuje umiejętności społeczne, w dużej mierze zależy jego powodzenie w nawiązywaniu pozytywnych relacji społecznych przez całe życie. ▪

Bibliografia: Bogdanowicz M., W co się bawić z dziećmi?, Gdańsk 2010. Flemming I., Fritz J., Zabawy na współpracę. W domu, przedszkolu i szkole, Kielce 1999. Lubowiecka J., Więzi emocjonalno-społeczne dziecka z przedszkolem, [w:] Guz S., Andrzejewska J. (red.), Edukacja wobec zagrożeń rozwoju i bezpieczeństwa dzieci, Lublin 2008. Malkiewicz M., Chodźmy się bawić. 150 zabaw dla dzieci, Gdańsk 2009. Uszyńska J., Obraz własnej osoby a kompetencje poznawcze i funkcjonowanie społeczne dzieci kończących edukację przedszkolną, [w:] S. Guz (red.), Edukacja przedszkolna na przełomie tysiącleci. Wybrane zagadnienia, Warszawa 2001. Wygotski L.S., Zabawa i jej rola w rozwoju psychicznym dziecka, [w:] Brzezińska A., Marchew M. (red.), Wybrane prace psychologiczne II: dzieciństwo i dorastanie, Poznań 2002.

nr 3.138

marzec 2013

edukacja wieloobszarowa [...] Tylko to może uszczęśliwić, czego z nadzieją oczekujemy i co kochamy, bo właśnie nadzieja i miłość rządzą szczęściem [...]

Elżbieta M. Minczakiewicz

Epikur

Plątaninka literowa

– czyli o tym, jak poznawane literki mogą bezpiecznie i efektywnie odbywać bliskie i dalekie podróże po zakamarkach niezwykłego świata pisma

aproponowaną dzieciom „zabawkę” nazwałam plątaninką literową. Przygotowałam ją intencjonalnie z myślą o dzieciach (a także młodzieży oraz osobach dorosłych), które w wyniku opóźnienia rozwoju funkcji w zakresie percepcji wzrokowej i/lub słuchowej, niedokształcenia bądź ewidentnych wad i zaburzeń rozwoju (np. fizycznego), uszkodzeń okołoporodowych, chorób przebytych we wczesnym dzieciństwie (np. zapalenie mózgu lub opon mózgowych), zaburzeń ze strony ośrodkowego układu nerwowego (OUN) (np. w wyniku wcześniactwa, mózgowego porażenia dziecięcego, choroby Parkinsona czy Alzheimera), a nawet nieszczęśliwego wypadku – utraciły wiele funkcji (np. zdolność do zapamiętywania czy utrzymania uwagi dowolnej, manipulowania). Również z myślą o dzieciach, u których czasem obniżeniu uległa funkcja pamięci wzrokowej i słuchowej, a także wyobraźni i umiejętności przewidywania. U których pojawiły się trudności w zakresie funkcji myślenia, mówienia i rozumienia – stąd też obniżeniu ulec mogły zdolności w zakresie uczenia się, rysowania, malowania, czytania i pisania. U których niekiedy w wieku szkolnym lub nawet w dorosłości obserwujemy trudności w zakresie samodzielnego funkcjonowania społecznego (funkcjonowania w środowisku rodzinnym, rówieśniczym czy szkolnym).

Plątaninką literową można się bawić w różny sposób. Można wybrać jedną z przykładowo zaproponowanych wersji zabawy. Trudno określić, która z wersji jest łatwiejsza. Zależy to bowiem od wielu czynników (np. od stanu i możliwości percepcyjno-motorycznych osób biorących udział w zabawie). Dlatego warto korzystać z zamieszczonej przy każdej z wersji instrukcji „Jak się bawić?”. Należy mieć świadomość, że zabawa przy pomocy plątaninki literowej nie jest zwyczajną zabawą, ale pewnego rodzaju programem stymulującym rozwój funkcji percepcyjno-motorycznych u uczestników biorących udział w zaproponowanej im zabawie. ■ Opis materiału: W zestawie przygotowanym na potrzeby zabawy jest 14 plansz zalaminowanych (pozwala to dzieciom pisać lub malować pisakiem suchościeralnym bezpośrednio na planszach) z wyraźnie zaznaczonymi wierszami (górnym i dolnym) podzielonymi na pola. Na polach górnego wiersza wpisane są drukowane litery. Pola wiersza dolnego pozostają puste. U

A O R I W D

R O

O K E S Ł T

wszystkie pomoce dydaktyczne do zabawy możesz pobrać ze strony www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl Plansza 11

Plansza 6

nr 3.138

Plansza 13

marzec 2013

Plansza 9

edukacja wieloobszarowa

■ W zestawie znajduje się: ● 5 plansz dwudzielnych z czteroliterowymi zestawami podstawowymi; ● 9 plansz pojedynczych z pięcio- lub sześcioliterowymi zestawami podstawowymi; ● komplet wierszyków-zagadek pomocniczych, tzw. podpowiedzi (ułatwiające dochodzenie do rozwiązania poszczególnych zadań); każdy z wierszyków winien być zalaminowany; ● do każdej planszy przygotowany jest w kopercie komplet kartoników z wpisanymi na nich wielkimi literami drukowanymi (wielkość liter odpowiada wielkości liter na stałe wpisanych w pola górnego wiersza planszy); każdy kartonik z literą jest zalaminowany; ● komplet kilku kredek lub mazaków suchościeralnych; kartki rysunkowe; zeszyt z kompletem kartek papieru kolorowego do wycinanek; nożyczki, klej, linijka z podziałką; podkładka na stół; ściereczka, wilgotna gąbka, itp. ■ Cel główny: rozpoznawanie liter, ich nazywanie, identyfikowanie i swobodne operowanie nimi, składanie liter, budowanie sylab i wyrazów. ■ Cele szczegółowe: ● zainteresowanie uczestnika zabawy światem liter; ● wzmacnianie zainteresowania otoczeniem; ● rozwijanie motywacji do aktywności i samodzielności w działaniu; ● poszukiwanie okazji do działania, rozwiązywania różnego rodzaju zadań wynikających z zabawy (z programu wspomagania rozwoju danej osoby, którą zapraszamy do udziału w rozwijającej i pożytecznej zabawie); ● zachęcanie bawiących się do czytania i rozumienia czytanego tekstu; ● rozwijanie koordynacji wzrokowo-ruchowej i słuchowo-ruchowej; ● identyfikacja znaków graficznych liter z brzmieniem głoski, którą wymawiamy, itp. Stawiane cele aktualizujemy zgodnie z potrzebami osób rehabilitowanych, dlatego istotną rolę przypisuje się osobie nauczyciela, wychowawcy, opiekuna, terapeuty lub rehabilitanta, która w zależności od sytuacji potrafi kierować przebiegiem zabawy (aktywności czy też terapii) osoby wymagającej wsparcia i pomocy.

■ Przebieg zająć: ● Zapraszamy dziecko (lub osobę dorosłą) do wspólnej zabawy. ● Pokazujemy uczestnikowi zawartość przygotowanych pomocy, wyjaśniamy, co do czego służy (do czego są potrzebne plansze i jak można z nich korzystać). ● Przedstawiamy instrukcję dotyczącą zabawy (postępowania terapeutycznego). ● W razie pojawienia się trudności w zakresie rozumienia polecenia lub zadania, instrukcję powtarzamy (często nawet wielokrotnie). ● Każde zadanie utrwalamy za pomocą ćwiczeń (np. wymowy, pisania i czytania, rysowania i malowania, wycinania i naklejania – w zależności od potrzeby). ■ Na co zwrócić uwagę: ● Każde zadanie wykonujemy bez pośpiechu. ● Na wykonanie każdego zadania dajemy uczestnikom tyle czasu, ile potrzebują. ● Podkreślamy znaczenie wkładu pracy chcącego się bawić dziecka (osoby rehabilitowanej) na rzecz własnego rozwoju. ■ Przykłady ćwiczeń: ● Litery można wykorzystywać do układania nowych wyrazów (nawet o trudnej strukturze – różnosylabowych, których zapis nie musi odpowiadać wymowie fonetycznej). ● Uczestnicy zabawy mogą układać wyrazy narzucone przez nauczyciela lub współuczestnika zabawy, bądź inną osobę zainteresowaną aktywnością poznawczą dziecka (programem stymulacji funkcji percepcyjno-motorycznych czy percepcyjno-poznawczych – opiekuna, rehabilitanta, czy innego terapeutę). Uwaga: Nigdy nie rezygnujemy z ćwiczeń, które trzeba utrwalać w domu! OK SMY ARB

RK AUOU A T

Co to jest?

Fala jedna, fala druga, głowa, ogon i... chyba płetwy też ma dwie. Żyje w wodach mórz i rzek, pływając zwinnie, wesoło, bryzga wodą wokoło.

U stóp Wawelu żył przed wiekami. Często wychodził z jamy na smaczne śniadanie. Zjadał tłuste jagnięta, ogniem zionął piekielnym, wokół paląc wszystko... Od kiedy tu tylko zamieszkał nad Wisłą.

Zaczyna się na R

Zaczyna się na S

Plansza 3

Co to jest?

Ma podwozie, cztery kółka, kierownicę i hamulec. Czasem też bagażnik spory ma... Z górki pędzi jak szalone, aż je trudno zatrzymać!

Domowy to ptak, choć mieszka w kurniku. Znosi smaczne jajka, żywi się ziarnami, pracowite to stworzenie, grzebie sobie w ziemi. Gdy zachodzi słonko, zasypia na grzędzie, gdy zaś zniesie jajko, rozpowiada wszędzie.

Zaczyna się na A

Zaczyna się na K

SMOK

Plansza 3

RYBA

Plansza 4 Plansza 4a

Plansza 3a

nr 3.138

marzec 2013

KURA

Plansza 4

AUTO

wszystkie pomoce dydaktyczne do zabawy możesz pobrać ze strony www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl

edukacja wieloobszarowa

■ Wskazówki dotyczące pracy z dziećmi wykazującymi szczególne trudności: ● Zawsze uwzględniamy rodzaj trudności dziecka, wynikający z różnych przyczyn (np. rodzaj i stopień nasilenia objawów niepełnosprawności). ● Szukamy ułatwień, które mają istotne znaczenie dla budowania tożsamości i własnego obrazu osoby uczestniczącej w zabawie (w programie usprawniania funkcji percepcyjno-motorycznych). ● W sytuacji dzieci z diagnozą fizycznej bądź intelektualnej niepełnosprawności zadaniową formę zabawy możemy zastąpić zabawową. ● Mając do dyspozycji podstawowy, zaproponowany użytkownikom (beneficjentom), zestaw omawianych pomocy, możemy go modyfikować na różne sposoby (w zależności od potrzeb i inwencji twórczej samych dzieci bądź nauczycieli, czy opiekunów), co wydatnie wzbogaca pomysły i możliwości przebiegu samej zabawy.

Jak się bawić? ■ Wersja I Zwracam się do dziecka: Proszę spojrzeć na jedną z plansz. Znajdują się na niej dwa szlaczki: górny i dolny (pokazujemy to dziecku). Każdy ze szlaczków dzieli się na małe pola (kratki). Na górnym szlaczku – w kolejnych polach (kratkach) wpisane są na stałe jakieś litery. Na szlaczku dolnym również znajduje się taka sama liczba pól (kratek), lecz te są jeszcze puste (Widzisz to? Popatrz!). Te puste pola to domki, które czekają na lokatorów. Ich lokatorami będą litery poszukujące domku. Pomiędzy górnym a dolnym szlaczkiem planszy znajduje się obszar wypełniony plątaniną krętych linii, które dla potrzeb zabawy zostały nazwane dróżkami komunikacyjnymi liter. To dzięki tym dróżkom komunikacyjnym można bezpiecznie przeprowadzić litery znajdujące się w polach (kratkach) górnego szlaczka do odpowiednich pustych pól-domków, znajdujących się na szlaczku dolnym.

Proszę popatrzeć, jak można przeprowadzać litery do domków znajdujących się na dolnym szlaczku planszy! (pokazujemy dziecku, jak należy to robić i komentujemy). Widzisz, jeżeli jednej z liter umieszczonych na szlaczku górnym udało się znaleźć właściwą dróżkę komunikacyjną, która doprowadziła ją do domku, czyli do pustej kratki zlokalizowanej na dolnym szlaczku planszy, to na tej podstawie można sądzić, że i pozostałym literom uda się do nich trafić.

Plansza 10

Największą trudnością dla bawiących się jest wyszukanie odpowiedniej dróżki komunikacyjnej dla każdej z liter. Dlatego kierujemy do dziecka pytanie, w jaki sposób ją znaleźć. Nie mamy wszak żadnego przewodnika! Nie pozostaje nam nic innego, jak tylko szukać dróżki komunikacyjnej do skutku! Kiedy dziecko nie widzi tego, że od każdej litery zapisanej na górnym szlaczku wychodzi dróżka komunikacyjna, trzeba je naprowadzić, by zrozumiało sens zabawy. Prawidłowo wykonane zadanie, polegające na przeprowadzeniu liter z górnego szlaczka na szlaczek dolny, pozwoli ułożyć sensowny wyraz, który może być np. imieniem dziewczynki lub chłopca, nazwą produktu, nazwą przedmiotu codziennego użytku, nazwą zabawki lub zjawiska atmosferycznego, itp. Trzeba dziecku powiedzieć, że w literach umieszczonych na górnym szlaczku planszy ukryły się różne wyrazy. Chcąc je poznać, trzeba pomyśleć nad tym, jak bezpiecznie przeprowadzić każdą z liter do jej domku, bo tylko wtedy zagadka zostanie rozwiązana.

K M

Zabawa polega więc na poszukaniu odpowiedniej dróżki komunikacyjnej i przeprowadzeniu każdej z liter tymczasowo zamieszkałych w polach (kratkach) górnego szlaczka, do jej domku znajdującego się w obszarze szlaczka dolnego, zapisaniu jej mazakiem suchościeralnym (stąd proponuję zafoliowanie planszy, by dopuścić różne sposoby i możliwości operowania materiałem graficznym, a więc rysowania na planszy, manipulowania pojedynczymi kartonikami z zapisanymi na nich literami, które wyjściowo – jest to rodzaj powtórki ze znajomości liter – bawiący się nakłada na pola z zapisanymi literami szlaczka górnego) i nazwaniu jej. Następnie uczestnik próbuje odczytać cały wyraz ułożony z przeprowadzonych liter. Przy okazji możemy zorientować się, czy dziecko wie, co oznacza ułożony wyraz. W ramach ćwiczeń dziecko może układać inne wyrazy (jedno-, dwu-, trzy- i wielosylabowe), pokonując strach przed niepowodzeniem.

nr 3.138

marzec 2013

edukacja wieloobszarowa

Proponuję dziecku wspólną zabawę – zwracając się do niego słowami: Spróbujmy się pobawić literami i poszukajmy dla nich wygodnego domku. Proszę spojrzeć na planszę nr 10. Zobacz, szlaczek górny liczy 5 kratek. W każdej kratce-domku mieszka tymczasowo jakaś litera. Spójrzmy i odczytajmy nazwy tych liter. Są to: E O K M L. W kopercie oznaczonej liczbą 10 znajdują się takie same litery. Proszę nakryć litery znajdujące się na planszy kartonikami oznaczonymi takim samym znakiem, czyli tą samą literą. Teraz odszukaj dróżkę komunikacyjną pierwszej z liter [E]. Jak nazywa się ta litera? Spróbuj tę literę przeprowadzić do jej domku, zostawiając kartonik z jej wizytówką w odpowiednim polu (kratce) dolnego wiersza. Podobnie przeprowadź pozostałe litery. Proszę to robić bardzo dokładnie, gdyż litery muszą czasem pokonać bardzo zawiłą drogę. Drogi liter – jak widać na naszej planszy – mogą być faktycznie bardzo poplątane. Sprawdź, czy przeprowadzone litery znalazły się na pewno w swoich domkach! Zapamiętaj, że każda litera musi dokładnie przemierzyć swoją dróżkę od początku do końca. Jeśli udało ci się bezpiecznie przeprowadzić wszystkie litery do ich domków, to zapisz i przeczytaj nazwę osiedla przez nie zamieszkałego. Jak więc nazywa się osiedle zamieszkałe przez litery zamieszczone na planszy nr 10? Ile liter tam zamieszkało? Czy potrafisz odczytać ich wizytówki? Jeśli wizytówki zostały odczytane, można przejść do zapisu adresu poznanych liter: M L E K O.

M A L K E R

Zwracam się do dziecka: W zestawie plątaninka literowa znajduje się kilkanaście plansz, które możesz sobie obejrzeć. Jedne plansze zawierają poplątane szlaczki, inne tego nie mają. Ich doposażeniem są zafoliowane teksty wierszyków-zagadek, które mogą cię naprowadzić na trop rozwiązania zadania. Na każdej z plansz – jak pamiętasz – jest szlaczek górny i szlaczek dolny. Na górnym szlaczku znajdują się pola z zapisanymi literami, na dolnym szlaczku każdej z plansz widać puste pola (kratki). Twoim zadaniem jest przeprowadzić litery na odpowiednie pola dolnego szlaczka, uporządkować adresy liter, a więc ułożyć je lub zapisać na pustych polach tak, by powstał sensowny wyraz. W rozwiązaniu zadania może ci pomóc wierszyk-zagadka (tego typu wierszyki zapisane są czytelną czcionką; są dobrane do treści każdej z plansz i zafoliowane). Przeczytaj tekst wierszykazagadki, załączonego do danej planszy (przy okazji badaE A Y Z R G my technikę czytania, a także umiejętność czytania ze zrozumieniem) i pomyśl nad rozwiązaniem stojącego przed tobą zadania. Rozwiązanie zagadki raczej nie powinno ci sprawiać trudności. Na początek spróbujmy razem się pobawić. Bawiący się mogą wybierać każdą z wersji zabawy, realizując wybrane przez siebie zadanie. Czasem uczestnicy zabaw (prowadzonego programu wsparcia) proponują własne wersje korzystania z zestawu przygotowanych pomocy, na co oczywiście dajemy przyzwolenie, ujmując to i wyrażając w formie czytelnego komunikatu, np.: Może i ty chciałabyś/chciałbyś zaproponować mi swoją wersję zabawy? Chętnie z niej skorzystam. ▪

■ Wersja II

Plansza 8a

Elżbieta M. Minczakiewicz – doktor nauk humanistycznych, długoletni nauczyciel akademicki, pedagog specjalny, neurologopeda, muzyk. Autorka wielu książek, artykułów, esejów i rozprawek w różnych językach.

nr 3.138

marzec 2013

nr 3.138

marzec 2013

nr 3.138

marzec 2013

edukacja muzyczna

Monika Wyrwa-Kluza, Elżbieta Kaczmarska, Mateusz Kluza

O tym, jak kurka uciekła z podwórka

Nadchodzi Wielkanoc. W przedszkolach goszczą już kurczaczki, baranki i zajączki. Została zasiana rzeżucha. Pora na przygotowania do występów przy świątecznym stole. W Kąciku Tęczowej Muzyki znajdziecie nowe propozycje na tę szczególną okazję. Na początek trochę tradycji, czyli przyśpiewka bardzo lubiana Na początek proponujemy zabawę „w kogucika”. Kogucika można wykonać przez dzieci, chociaż powspólnie z dziećmi z różnych materiałów, gazet, masy papierowej lub siawoli zapominana. na i bibuły. Następnie trzeba go przystroić kolorowymi piórkami i czerwonym grzebieniem. Gotowego koguta stawiamy na sito, sito umieszczamy na wózku i w tak przygotowanym orszaku wędrują chłopcy od chałupy do chałupy (od gospodyni do gospodyni, czyli od dziewczynki do dziewczynki) i zbierają od nich jajka (kolorowe pisanki, kraszanki) dla kogucika. Kogut od najdawniejszych czasów był symbolem nowego życia, nadchodzącej wiosny i dlatego dawniej w każdej chacie chętnie przyjmowano koguci orszak. Szczególnie kolorowo prezentuje się on jeszcze dziś w okolicach Łowicza. Chłopcy, ubrani w odświętne, barwne stroje, zatrzymują się przed każdym domem i śpiewają.

Kogucik

(melodia ludowa; podkład muzyczny Mateusz Kluza)

Wieziemy tu kogucika, Dajcie jajek do koszyka. Dajcie aby choć ze cztery, A do tego ze trzy sery Dla kogucika!

Do was tutaj wstępujemy, Zdrowia, szczęścia winszujemy, Dajcie też, co macie dodać, Zdrowia, szczęścia nie żałować Dla kogucika!

Oj, zieleni się, zieleni Młoda trawka tuż przy ziemi. Kukuryku, kukuryku, Już i pełno jest w koszyku Dla kogucika!

Po każdej zwrotce chłopcy pieją: – Kukuryku!

podkład do pobrania na stronie internetowej

nr 3.138

marzec 2013

edukacja muzyczna

WIELKANOC (Elżbieta Kaczmarska)

 wyposażenie szkół i przedszkoli   sklep z instrumentami i akcesoriami do tańca dla dzieci   koncerty edukacyjne zespołu „Tęczowa muzyka”   wypożyczalnia nagłośnienia oraz oświetlenia wraz z obsługą na imprezy szkolne i przedszkolne   organizacja i prowadzenie imprez   edycja nut, nagrywanie podkładów muzycznych   komponowanie muzyki do przedstawień 

Hejże, słonko, wstawaj wreszcie, co z ciebie za śpioch?! Przecież wiosna dawno przyszła, prześpisz cały rok! A Wielkanoc już się zbliża i porządków nadszedł czas, musisz pomóc umyć okna, chyba nie zawiedziesz nas? My weźmiemy się do pracy, trzeba pomóc mamie, żeby smakowite było nasze świąteczne śniadanie.

kontakt: sklep@teczowamuzyka.pl info@teczowamuzyka.pl tel. 601 485 685

M K

Przypilnować będzie trzeba, jak rosną baby drożdżowe, gdy się zrobią bardzo, bardzo grube, to będą gotowe.

Chociaż z oczu wszystkim płyną łzy, my się nie poddamy, bo zadanie bardzo ważne do spełnienia dzisiaj mamy.

Trzeba ugotować jajka, zetrzeć chrzan i zrobić sos, grzecznie stać przy kuchni, chociaż szczypie w nos.

Mama włoży je do pieca na caluśką godzinę, my przy piekarniku odpoczniemy sobie chwilę. Posypiemy potem baby pudrem lub zrobimy lukier, upieczemy też mazurki słodziutkie jak cukier. Z rodzynkami, z migdałami, dodamy orzechów, będą pyszne, smakowite, wszystkie warte grzechu. Potem jeszcze wykonamy pełen kosz pisanek, przecież nie ma Wielkanocy bez jaj malowanych!

www.muzylekmoni.pl

Wspólnie poświęcić jedzenie w sobotę pójdziemy, a potem z całą rodzinką do stołu siądziemy.

 warsztaty doskonalące dla nauczycieli szkół i przedszkoli 

Spędzimy czas bardzo miło wśród naszej rodziny i tak nam upłyną radośnie świąteczne godziny.

 lekcje muzyczno-tetralne dla dzieci 

 rytmika, zajęcia umuzykalniające dla przedszkolaków   koncerty edukacyjne zespołu „Tęczowa muzyka” 

W spokoju i w ciszy aż do tego poniedziałku, gdy z samego rana wstanie kilku śmiałków. I lać będą wodą z sikawek i garnków, bo śmigus-dyngus od dawna jest już taką modą, że dorośli oraz dzieci lać się muszą wodą.

 sklep z instrumentami i akcesoriami do tańca   fotografia dziecięca   prowadzenie integracyjnych spotkań dla pracowników firm  kontakt: monika@muzylekmoni.pl; warsztaty@muzylekmoni.pl tel. 507 949 736

Wielkanoc to są bardzo, bardzo radosne święta, niechaj każdy o tradycji co roku pamięta!

nr 3.138

marzec 2013

edukacja muzyczna

O tym, jak kurka uciekła z podwórka Elżbieta Kaczmarska

scenariusz przedstawienia

Wiosną nie tylko przyroda budzi się do życia. Również na wiejskich podwórkach panuje ożywienie. Przedstawienie przeplatane jest muzycznymi przerywnikami i skocznymi zabawami rytmicznymi.

■ Przyszła wiosna – piosenka Kurka I: Cóż za hałas na podwórku, że wytrzymać trudno wprost? Wszyscy wiedzą – przyszła wiosna, ale żeby krzyczeć w głos? Kurka II: Lepiej pójdę, gdzie pieprz rośnie, byle z dala od hałasu. Jajka muszę szybko znosić, robić gniazdka nie mam czasu. Tam za płotem będzie spokój. Znajdę gniazdko dla mych dzieci. Wśród wysokiej siądę trawy, niechaj tylko słonko świeci!

Przyszła Wiosna

(sł. i muz. Monika Kluza, Mateusz Kluza) Przerywnik do poleczki w parach: fragment szkockiej melodii ludowej.

Przyszła Wiosna piękna i radosna. Przyszła Wiosna, kwiaty nam przyniosła. Ptaki ćwierkają, gniazda szukają. Wiosna, Wiosna już!

podkład do pobrania na stronie internetowej

nr 3.138

marzec 2013

edukacja muzyczna

Kaczka z kaczętami: Poszła sobie? No i dobrze! Dawno mogła jajka znieść. Ja siedziałam dwa tygodnie. Teraz z dziećmi bawię się. (klaszcze) No kaczuszki, moje drogie, trzeba mamy słuchać się. Poczłapiemy dziś nad stawek, żeby wiosną cieszyć się! ■ Taniec kaczki i kacząt Leo Delibes „Notturno z baletu Coppelia” (oprac. Monika Kluza)

Ustawienie: mama kaczka prowadzi kaczęta jedno za drugim Wstęp: wołanie dzieci: kwa, kwa, kwa A: • 4 kacze kroki + kręcenie kuperkiem na boki • 4 kacze kroki + machanie skrzydłami • 4 kacze kroki + bieg na paluszkach • 4 kacze kroki + strzepywanie wody ze skrzydeł B: przedzieranie się przez trawę + otrzepanie z wody / 2x C: wołanie dzieci: kwa, kwa, kwa A: • 4 kacze kroki + kręcenie kuperkiem na boki • 4 kacze kroki + machanie skrzydłami + bieg na paluszkach + strzepywanie wody ze skrzydeł Kot-malarz: Czy ktoś z was wie, kim ja jestem? Bardzo proszę, kto odgadnie?

Kurka III: Farby, pędzle, kubek wody? Wiem! Malarzem podwórkowym!

Kot-malarz: Dziś zrobiłem portret Burka, choć nie chciał pozować wcale. Wyszedł piękny, bardzo piękny! A naprawdę się nie chwalę! Mam tu kolorowe farby, pójdę w plener poza płotek. Muszę wiosnę namalować, póki świeci słońce złote. Kurka II: Trudno siedzieć tak samotnie, chociaż ptaszki koncert dają... Problem mój jest jednak gorszy, bo mi kiszki marsza grają. Coś przekąsić muszę chyba, choćby owsa ziaren kilka, Lecz czy z lasu, nie daj Boże, nie przyniesie licho wilka? Czy zostawić moje jajka? Czy ich nikt mi nie zabierze? Mam spokojnie coś przekąsić? Bardzo wątpię, powiem szczerze. Ale trudno, nie wytrzymam! Przecież bardzo szybko wrócę. Kilka ziaren, łyczek wody... gniazdka przecież nie porzucam. (wychodzi) Kot-malarz: Co by teraz namalować? Może kwiaty? Może drzewa? Mam nadzieję, że nie zasnę, bo od rana mi się ziewa... Chyba jednak zdrzemnę się tu w trawie minut kilka, krótką chwilę. Gdy się prześpię, to na pewno spędzę czas o wiele milej. Ale co to? Tyle jajek? Kto je tutaj poukładał? Ktoś miał bardzo dobry pomysł! Tyle trudu sobie zadał... Pięknie się tu prezentują, chociaż smutne te kolory. Lepsze byłyby na pewno, gdyby miały jakieś wzory. A od czego ja mam pędzle? A od czego farby piękne? Pomaluję zaraz jajka, lecz ostrożnie, by nie pękły. (maluje jajka i śpiewa) Kurka I: Hej tam! Kocie! Co tu robisz? Wybrałeś się na przechadzkę? Kogut mówił, że od rana miałeś namalować kaczkę.

nr 3.138

marzec 2013

edukacja muzyczna

Kot-malarz: Jaką kaczkę? Rzeczywiście! Pewnie czeka tam biedaczka. Muszę pędzić, bo inaczej gotowa się obrazić na mnie kaczka. Kurka II: No, podjadłam sobie nieco, wody też wypiłam troszkę. A dzień dobry! Kogo widzę?! Miło powitać kokoszkę. Kurka I: A sąsiadka co tu robi? Na przechadzkę się wybrałaś? Kurka II: Ależ skąd, mam gniazdko tu wśród trawy (rozgląda się) Moich jajek nie widziałaś? Kurka I: Twoich jajek? Co tu robią? Czyżbyś gniazdko w trawie miała? Moja droga, to niedobrze. Ja bym tutaj ich nie dała. To nie miejsce jest dla piskląt. W kurniku z nimi siedzieć miałaś. Gdybyś starszych kur słuchała, dawno byś dzieciaki miała. (szukają jajek) Hej, patrz tutaj! To nie twoje? Jakieś dziwne, przyznam szczerze, oczom swoim wprost nie wierzę! Kurka II: Kurza stopa! Cóż to znaczy? Kto mi jajka pomalował? Niby ładne, kolorowe, ale chyba ktoś zwariował! Kurka I: Moja droga, co ty zrobisz? Jak wysiedzisz jajka teraz? 58

Kurka II: Nie wiem, nie wiem nic, kokoszko. Teraz mi się na płacz zbiera. Kurka I: No już trudno, nie poradzisz, musisz jajka swe wysiedzieć. Kurka II: Choćby nie wiem co się działo, to wytrzymam, ale nikt nie może o tym wiedzieć. Kot-malarz: Na dziś koniec mojej pracy. Namęczyłem się nie lada. Lecz Wielkanoc jest już blisko, więc posprzątać mi wypada. Gospodyni już od rana okna myje, kurze ściera. A Małgosia ze święconym do kościoła się wybiera. (wchodzi Kurka z pisklętami) ■ Taniec kolorowych piskląt „Musette” Jan Sebastian Bach (oprac. Monika Kluza)

Ustawienie: w kołach; ręce ugięte – „skrzydełka” A: wystawianie raz prawej, a raz lewej stopy + obrót / 4x B: machanie skrzydełkami, marsz po kole C: „dziobanie ziarenek” – pukanie palcem o podłogę A: wystawianie raz prawej, a raz lewej stopy + obrót / 2x B: machanie skrzydełkami, marsz po kole C: „dziobanie ziarenek” – pukanie palcem o podłogę A: wystawianie raz prawej, a raz lewej stopy + obrót / 2x Kaczka: Na kaczy dziób! Co to ma znaczyć? Kwoka zwyczaje wprowadza nowe? Biedne kurczęta, takie pstrokate! Kwoka upadła chyba na głowę!

nr 3.138

marzec 2013

edukacja muzyczna

Kot-malarz: Kwoczko! Przepięknie dzieci ubrałaś! Cóż to za widok! Cudowne piórka! Twoje pisklęta tak kolorowe będą ozdobą naszego podwórka. Kurka II: Cóż mam powiedzieć? Sama się waham. To nie jest zwyczaj pisklątek kwoczych. Wolę te żółte proste ubranka, bo kolorowe aż biją w oczy! Kurka I: Ale co mówisz, kwoczko, sąsiadko?! Twoje maleństwa są takie piękne! A kacze dzieci i mama kaczka z zazdrości pewnie mało nie pękły. Kot-malarz: No a poza tym przecież mamy już Wielkanoc, wiosnę i słonko świeci. U gospodyni na stole leżą pisanki, a na podwórku bawią się kolorowe kurze dzieci. Wszyscy: Niechaj i u nas będzie świątecznie! Zamiast pisanek – barwne kurczaki. Dobrze by było, żeby w Wielkanoc na naszym podwórku był zwyczaj taki. ■ Święta już są tuż, tuż – piosenka

Święta już są tuż, tuż – piosenka (sł. Elżbieta Kaczmarska, muz. Mateusz Kluza)

Święta już są tuż, tuż. Wszystko się zieleni. Rozkwitają w koło kwiaty. Świat się cały zmienił.

Święta już są tuż, tuż, Pieką się ciasteczka, A na stole czeka na nas Lukrowa owieczka

Święta już są tuż, tuż Śmigus-dyndus będzie Radość, żarty i życzenia Słychać będzie wszędzie

Ref.: Pac, pac, pac, farby mam. Chlap, chlap, chlap, wodę mam, Zrobię dziś pisanki piękne. Mówię wam!

podkład do pobrania na stronie internetowej

Dlaczego nuty mają kolorowe główki? W Kąciku Tęczowej Muzyki wykorzystujemy amerykański system notacji muzycznej

System polega na tym, że do każdego z 12 dźwięków w obrębie oktawy został przypisany konkretny kolor. Dzięki temu muzykę można kodować poprzez barwy. Umożliwiło to stworzenie tęczowych instrumentów oraz nut z kolorowymi główkami, z których potrafią grać nawet trzyletnie dzieci! Więcej o systemie Chroma Notes™ i Tęczowych Instrumentach pisaliśmy w numerze 9.132 wrzesień 2012 BLIŻEJ PRZEDSZKOLA

nr 3.138

Monika Wyrwa-Kluza – absolwentka Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie i Studium Wychowania Muzycznego przy Akademii Muzycznej w Warszawie. Instruktorka zajęć muzyczno-teatralnych dla dzieci i nauczycieli. Więcej informacji na: www.muzylekmoni.pl

Elżbieta Kaczmarska – absolwentka Wyższej Szkoły Pedagogicznej Związku Nauczycielstwa Polskiego w Warszawie. Nauczyciel dyplomowany z dodatkowymi kwalifikacjami Organizacji i Zarządzania Oświatą. Z zamiłowania do literatury i teatru pisze bajki, opowiadania i scenariusze przedstawień dla dzieci.

Mateusz Kluza – muzyk multiinstrumentalista, kompozytor, producent muzyczny, akompaniator. Studiował w Akademii Muzycznej w Krakowie. Autor piosenek dla dużych i małych dzieci. Więcej informacji na: www.mateuszkluza.pl

marzec 2013

edukacja muzyczna

Maria Tomaszewska

Maluszki śpiewają

Wkrótce Wielkanoc

Umiarkowanie

& c ee Q Q q e e q q q ee q q q ee q q e e Q Q q e e q q q q G

Ła-dne ja-je-czka dzie-ci zro-bi-ły, by wiel-ka no-cny stół o-zdo-bi-ły. Staś barwił żół-to, Ma-nia zie-lo-no, Antoś miał czarne z plamką czerwoną.

Jajeczka

● Pomoce: akompaniament. ● Przebieg: dzieci „zmieniają się” w jajeczka, w których ukryte są pisklęta – zwijają się w kłębuszki na podłodze. W rytm spokojnej muzyki „jaja” zaczynają się delikatnie kołysać na boki. Na słowa: puk, puk dzieci stukają o podłogę, po czym powolutku „pisklaki” zaczynają „wykluwać się z jajek” – najpierw podnoszą główkę, potem jedną rękę, drugą rękę, plecki, jedną nogę, drugą nogę i prostują się z głośnym: piii, piii, piii. Można zaproponować zabawę w wykluwanie się różnymi częściami ciała – np. zaczynamy od kuperka albo nóżek. Można wykluwać się na określony sygnał muzyczny.

Jajeczka wielkanocne (autorzy nieznani)

Ładne jajeczka dzieci zrobiły, by wielkanocny stół ozdobiły. Staś barwił żółto, Mania zielono, Antoś miał czarne z plamką czerwoną. Na jajkach Zosi gwiazdeczka złota. Rozbił już jedno Tadzik – niecnota. A najpiękniejsze jajeczka Hanki, zdobne w przecudne te wycinanki.

Lisek w kurniku ● Pomoce: akompaniament, pomarańczowa chustka – ogon liska. ● Przebieg: „dzieci-kury” przy cichym akompaniamencie siadają w kole na podłodze, zamykają oczka i śpią. Do kurnika podkrada się „lis” (jedno dziecko z założonym za spodenki ogonem), który przemyka między „kurami”. Nagle muzyka robi się głośna – „kury” budzą się i próbują złapać uciekającego „liska” za ogon. W następnej rundzie inne dziecko zostaje „liskiem”.

Turlanie jajek ● Pomoce: akompaniament, plastikowe lub styropianowe jajko dla każdego dziecka, łopatka do piasku (łyżka lub drewniany patyczek), przedmioty do utworzenia toru dla jajka (np. dwa kije od miotły, gruby sznur). ● Przebieg: przygotowujemy tor, po którym będzie toczyło się jajko. Zadaniem dziecka jest przeturlanie jajka przez tor za pomocą łopatki (łyżki, patyczka). Dziecko może poruszać się tylko wtedy, gdy słyszy muzykę. Po dojściu do końca toru następuje zmiana zawodników.

Kurze tańce ● Pomoce: akompaniament, jajka wycięte z papieru, opaski z kurczaczkiem na głowę. ● Przebieg: na podłodze rozkładamy powycinane z papieru sylwety jaj. „Dzieci-kurczaki” tańcząc po sali w rytm akompaniamentu, starają się nie podeptać jajek.

Psotne kurczaki ● Pomoce: kolorowe chusty (jedna na troje dzieci). ● Przebieg: dzielimy dzieci na trójki, każdą oznaczamy innym kolorem. W skład trójki wchodzą „mama-kura” i kucające obok niej dwa „jajka”. „Mama-kura” śpi, a „jajeczka” delikatnie kołyszą się na boki w rytm spokojnej melodii. Gdy zabrzmi żywa, skoczna melodia – z „jajek” wykluwają się „kurczaki”, które tańczą wokół swoich chust. Gdy zabrzmi spokojna melodia, każda „mama-kura” łapie swoje dzieci za rękę i razem idą spać. ■ Zabawy opracowała Magda Wygnańska

nr 3.138

marzec 2013

edukacja muzyczna

Moje raczki znikneły ’ ’

Spokojnie

4 bb Î Î & 4 b b ee q e q q . e -q -q h q -q q q -q Es

Mo-je

rą-

b &b b bq q q q Des

Wła- śnie się zna-

czki

gdzieś zni-

knę- ły,

czy ktoś za- u- wa-żył

je?

q Q Q q ee e e q q h q Des

la-

zły

rą- czki,

bardzo z te-go cie- szę

się.

Gdzie jest mama/dziecko?

Piosenka-wyliczanka, w sam raz nie tylko dla dwulatków, lecz także dla młodszych i nieco starszych dzieci, ułatwia utrwalanie nazw części ciała. Podczas zabawy „znikają” rączki, włosy, brzuszki, itp. Można także zamiast części ciała wymieniać imiona dzieci – wówczas wywołane dziecko się chowa. Piosenka nadaje się do śpiewania „zawsze i wszędzie”, na stojąco, na siedząco, a nawet podczas pluskania się w wannie.

zabawa ruchowa

● Pomoce: chusta, kocyk. ● Przebieg: dorosły chowa się pod kocykiem i prosi dziecko, żeby go odnalazło. Gdy maluch wykona zadanie, należy go pochwalić. Następnie dziecko chowa się pod chustą, dorosły odkrywa kolejno jego części ciała, mówiąc: Tu jest chyba główka, a tu chyba rączka, a tu nóżka... O, znalazłam cię!

Moje rączki zniknęły

Oto ja zabawa dydaktyczna

(muz. i sł. M. Tomaszewska)

Moje rączki gdzieś zniknęły, (trzymamy ręce za plecami) czy ktoś zauważył je? Właśnie się znalazły rączki, (machamy rączkami, wyciągając je do przodu) bardzo z tego cieszę się, (klaszczemy) hej! (wymach rąk do góry) Moje uszy gdzieś zniknęły, (zasłaniamy rączkami uszy) czy ktoś zauważył je? Właśnie się znalazły uszy, (chwytamy paluszkami swoje uszy) bardzo z tego cieszę się, (klaszczemy) hej! (wymachy rąk w górę) Moje oczy gdzieś zniknęły, (zasłaniamy rączkami oczy) czy ktoś zauważył je? Właśnie się znalazły oczy, (stukamy paluszkami w skronie) bardzo z tego cieszę się, (klaszczemy) hej! (wymachy rąk w górę) Moje nogi gdzieś zniknęły, (stopy obejmujemy rączkami) czy ktoś zauważył je? Właśnie się znalazły nogi (tupiemy nóżkami) bardzo z tego cieszę się, (klaszczemy) hej! (wymachy rąk w górę)

Hej!

● Pomoce: maskotka, lalka. ● Przebieg: dorosły wymieniając części ciała (oczy, nos, uszy, nogi, itd.) w dowolnej kolejności, prosi dziecko, by wskazywało na sobie lub zabawce tę część ciała, której nazwę usłyszało. Następująca zamiana ról sprawia dzieciom najwięcej radości. W zabawie tej można użyć także poleceń: Dotknij swoją rączkę, głowę, itd.

Lampa – nos Dzieci stoją w rozsypce na dywanie twarzą do prowadzącego, który pokazuje i nazywa poszczególne części ciała. Nazywa i wskazuje również lampę. Dzieci naśladują gesty. Po kilkakrotnym prawidłowym wskazaniu prowadzący zaczyna się mylić – pokazuje nos, a mówi: lampa. ■ Zabawy opracowała Krystyna Bednarczyk

„Kącik muzyczny” opracowała Maria Tomaszewska. Zabawy przygotowała Magdalena Wygnańska z Niepublicznego Przedszkola w Karpaczu oraz Krystyna Bednarczyk ze Żłobka Miejskiego „Kubuś Puchatek” w Świnoujściu, laureatka nagrody Marii Weryho-Radziwiłłowicz. Logo„Maluszki śpiewają” wykonała Katarzyna Turowska-Zakrzewicz.

nr 3.138

Maria Tomaszewska – nauczycielka rytmiki, absolwentka dwóch wydziałów Akademii Muzycznej w Gdańsku. Prowadzi zajęcia w Przedszkolu nr 48 w Gdyni oraz„Ptysiowym Przedszkolu” w Redzie. Autorka 18 książek do muzyki, laureatka nagrody im. Marii Weryho-Radziwiłłowicz. Prowadzi stronę www.edumuz.pl.

marzec 2013

edukacja ekologiczna

Karolina Gawlik

Jak dbać o Ziemię scenariusz zajęć o tematyce ekologicznej

■ Cel główny: zapoznanie dzieci ze sposobami ochrony środowiska. ■ Cele szczegółowe – dziecko: ● zna działania mające na celu ochronę środowiska naturalnego; ● rozwiązuje rebus; ● słucha wiersza; ● współdziała z kolegami i koleżankami; ● odpowiada na pytania; ● posługuje się nożyczkami; ● ilustruje ruchem czynności przedstawione na ilustracjach; ● wspólnie z rówieśnikami wykleja sylwety; ● gra w grę planszową; ● potrafi przestrzegać reguł. 62

■ Metody pracy: ● praktyczne; ● słowne; ● oglądowe. ■ Formy pracy: ● zbiorowa; ● grupowa jednolita; ● indywidualna. ■ Środki dydaktyczne: wiersz „Jak dbać o Ziemię” (K. Gawlik), ilustracje kosza, jabłka i lodów – do rebusu, ilustracje czynności związanych z dbaniem o naturę, rozcięte na fragmenty obrazki związane z ochroną środowiska, emblematy z ilustracjami butelki PET, książki i puszki w ilości odpowiadającej liczbie dzieci – do podziału na grupy, wielkoformatowe sylwety kontenerów do segregacji śmieci, klej, zakrętki, gazety, folia aluminiowa, pionki, kostka, po trzy kubeczki plastikowe na osobę, stare gazety, słomki, nożyczki, słomki, kolorowe gazety, klej, zszywacz, plastelina. ■ Przebieg zajęć: ● Rozdanie emblematów/wizytówek. ● Ekologiczny rebus. Wprowadzenie w tematykę zajęć – dzieci starsze rozwiązują rebus z pomocą nauczyciela (hasło EKOLOGIA).

rebus w skali 1:1 możesz pobrać razem z innymi pomocami ze strony www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl

G szyk

nr 3.138

gł

marzec 2013

edukacja ekologiczna ● Jak dbać o ziemię. Wysłuchanie wiersza o tematyce ekologicznej. ● Jak dbać o środowisko. Rozmowa kierowana dotycząca treści wiersza – próba odpowiedzi na pytania, jakie są sposoby dbania o środowisko. ● Kalambury. Zabawa ruchowa – losowanie ilustracji przedstawiających działania proekologiczne i dewastujące środowisko, a następnie obrazowanie ich ruchem, np. jazda tramwajem zamiast jazdy samochodem, sadzenie drzew zamiast wycinania ich, segregowanie śmieci, zakręcanie wody podczas mycia zębów, kąpiel pod prysznicem zamiast w wannie itd.

Jak dbać o Ziemię Karolina Gawlik

Zdjęcia do wykorzystania podczas zabawy zostały dołączone do miesięcznika!!!

Chcesz o Ziemię dbać praktycznie? Rób to więc ekologicznie. Zawsze kran dokręcaj szczelnie, niech nie kapie – to oszczędniej. Gdy wychodzisz, to gaś światło, zapamiętać bardzo łatwo. Przestań jeździć samochodem, gdy chcesz zadbać o przyrodę. I pamiętaj – sortuj śmieci, bo to mogą nawet dzieci. Metal, plastik, szkło i papier, niech dorosły też rozdziela do każdego kontenera. Gdy ktoś zada ci pytanie, co mu głowę ciągle łamie: „Jak o Ziemię dbać praktycznie?” Powiedz wprost: „EKOLOGICZNIE!”.

● Nauka piosenki „Ekologia”.

Ekologia (muz. i sł. E. Zakrzewska)

Ekologia – słowo znane, w całym świecie powtarzane. Znaczy, by nie było śmieci i świat czysty miały dzieci. Kto chce chronić środowisko, musi o nim wiedzieć wszystko. Więc dlatego dziś się uczmy, jak najlepiej chronić je.

Mrówka, ptak czy jakieś zwierzę czysty domek chce mieć przecież. A gdy tylko patrzy wokół, to co widzi? Wszędzie śmieci! Więc z przyrodą żyjmy w zgodzie i od święta, i na co dzień. Każdy śmieć do kosza włóż – wtedy czysto będzie już!

podkład do pobrania na stronie internetowej

nr 3.138

marzec 2013

edukacja ekologiczna ● Ekologiczne puzzle. Praca w grupach – układanie rozciętych na kawałki obrazków związanych z ochroną środowiska. Dzieci zostają podzielone na grupy czteroosobowe według przyklejonych emblematów. Każda z grup przy swoim stole układa wyjęty z koperty obrazek i przykleja go na kartce. Wygrywa drużyna, która zrobi to najszybciej. Prezentowanie ułożonych ilustracji, omawianie ich treści.

wszystkie pomoce dydaktyczne do zabawy możesz pobrać ze strony www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl

● Kwiaty – propozycja pracy plastycznej dla dzieci starszych. Praca indywidualna mająca za zadanie uzmysłowić dzieciom konieczność dbania o przyrodę i znaczenie roślin dla życia na Ziemi. Każde z dzieci otrzymuje trzy kubeczki plastikowe, które rozcina wzdłuż boku tak, by powstało „słoneczko”. Następnie układa je płasko jeden na drugim i łączy (klej/zszywacz). Z kolorowej makulatury wycina listki i przykleja je do słomki, a także mnie kartkę, tworząc kulę i umieszcza ją w środku kwiatu (przykleja na dnie górnego kubeczka). Na koniec z plasteliny tworzy dwie kulki i przykleja je z obu końców słomki – większą jako podstawę umożliwiającą „stanie” kwiatu oraz mniejszą, pozwalającą na połączenie słomki i kubeczków (zamiast słomek można użyć patyczków do szaszłyków). ● Ekologiczna gra planszowa. Gra została stworzona z myślą o dzieciach w wieku 4-6 lat, by poznały i wyrobiły nawyki stosowania zachowań proekologicznych. Do gry potrzebne będą: kostka sześcienna oraz pionki (zamiast pionków można użyć plastikowych zakrętek z butelek PET w różnych kolorach). Grę rozpoczyna osoba, która wyrzuci najmniejszą liczbę oczek. Wygrywa gracz, który jako pierwszy dotrze do mety.

Plansza do gry ekologicznej została dołączona do miesięcznika!!!

Tylko 13,25 z³ miesiêcznie! B¹dŸ bli¿ej rodziców. Oni tego potrzebuj¹...

www.DlaPrzedszkoli.eu

R E K L A M A

● Kosze na śmieci – propozycja pracy plastycznej dla dzieci młodszych. Dzieci zostają podzielone na grupy czteroosobowe według przyklejonych emblematów. Każda z grup przy swoim stole wykleja surowcami wtórnymi narysowaną przez nauczyciela sylwetę kontenera do segregacji śmieci: dzieci z emblematem książki (makulatura), puszki i butelki plastikowej. Kilka grup może wykonywać to samo zadanie, lecz np. zamiast używać starych gazet może wykorzystać swoje rysunki; grupa „plastikowa” może użyć pociętych uprzednio przez nauczyciela kawałków kolorowych butelek PET; można też wykorzystać kartony po so* kach i mleku. ▪ Karolina Gawlik – nauczycielka w grupie dzieci 5-letnich w Samorządowym Przedszkolu nr 175 w Krakowie. Absolwentka Wydziału Pedagogicznego Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie. Multiinstrumentalistka zarażająca dzieci swoją muzyczną pasją.

*dla prenumeratorów miesiêcznika BLI¯EJ PRZEDSZKOLA

nr 3.138

marzec 2013

edukacja ekologiczna

Natalia Łasocha

Co się kryje w kokonie?

scenariusz zajęć dla dzieci pięcio-, sześcioletnich

■ Cele ogólne: ● kształtowanie umiejętności społecznych dzieci poprzez zgodne funkcjonowanie w sytuacjach zadaniowych; ● wspomaganie rozwoju mowy dzieci; ● wychowanie przez sztukę – muzyka, pląsy, różne formy plastyczne; ● wychowanie dla poszanowania roślin i zwierząt; ● wspomaganie rozwoju intelektualnego dzieci wraz z edukacją matematyczną. ■ Cele szczegółowe – dziecko: ● kończy rozpoczęte zdanie; ● reaguje na przerwę w muzyce; ● ogląda ilustracje przez lupę, próbuje nazwać to, co widzi; ● uważnie słucha; ● opowiada o rozwoju motyla na podstawie ilustracji; ● rozpoznaje i nazywa motyle na ilustracjach; ● przelicza kropki i określa ich liczbę; ● porusza się do muzyki; ● za pomocą pędzla rozprowadza farbę; ● sprawnie posługuje się nożyczkami i klejem.

Plansza do wykorzystania podczas zajęć została dołączona do miesięcznika!!!

■ Metody: ● słowna; ● czynnościowa; ● oglądowa. ■ Formy: ● zbiorowa; ● grupowa; ● indywidualna.

nr 3.138

marzec 2013

edukacja ekologiczna

■ Przebieg zajęć: ● Gdybym był(a) motylem, to... Twórcza rozgrzewka na rozpoczęcie zajęć – dzieci kończą zdanie według własnego pomysłu. Ważne jest, aby zdania się nie powtarzały – każdy pomysł jest dobry. Po skończonej zabawie nauczyciel wprowadza dzieci w temat zajęć:

Świat motyli jest niezwykły. Dziś odkryjemy kilka tajemnic tych pięknych owadów... Niektóre motyle latają tylko nocą. Takie motyle to ćmy. Latanie w ciemnościach nie jest łatwe, dlatego ćmy korzystają ze światła księżyca i gwiazd, by odnaleźć drogę. Często też lecą do światła w żarówce i gromadzą się wokół lamp. ● Ćmy do lamp. Zabawa orientacyjno-porządkowa: dzieci „zamieniają się” w ćmy – swobodnie „latają” do muzyki i trzepoczą „skrzydłami”. Na przerwę w muzyce skupiają się wokół lampkrążków. • Pomoce: cztery żółte krążki (obręcze, szarfy), wesoła muzyka. Uwaga: Są cztery krążki. Nauczyciel przed rozpoczęciem zabawy zwraca uwagę, że przy każdej lampie musi się zgromadzić ta sama liczba osób (w zależności od liczby uczestników).

● Mali entomolodzy. Zabawa badawcza w grupach – dzieci zgromadzone wokół „lamp” zostały podzielone na cztery grupy. Każda grupa dostaje jedną ilustrację. Dzieci oglądają ilustracje za pomocą lupy, w grupach dyskutują o tym, co widać na ilustracji, wymieniają się spostrzeżeniami. • Pomoce: krążki z poprzedniej zabawy, cztery ilustracje obrazujące kolejne stadium rozwoju motyla, lupa dla każdej grupy.

wszystkie pomoce dydaktyczne do zabawy możesz pobrać ze strony www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl

● Tajemnicza przemiana. Zabawa dydaktyczna – nauczyciel opowiada dzieciom, w jaki sposób powstaje dorosła postać motyla i wyjaśnia każde kolejne stadium rozwoju. Dzieci uważnie słuchają – jeśli grupa uzna, że nauczyciel opisuje jej ilustrację, zgłasza się i prezentuje ją reszcie. Kiedy wszystkie ilustracje zostaną przypięte na tablicę, ochotnicy opowiadają, jak przebiega cykl rozwoju motyla i wspomagają się zdjęciami. Nauczyciel prezentuje dzieciom także plakat ukazujący szczegółowo przepoczwarzanie się gąsienicy w motyla.• Pomoce: ilustracje z poprzedniej zabawy oraz plakat „Rozwój motyla” ze szczegółowymi ilustracjami obrazującymi przepoczwarzanie (ta pomoc dydaktyczna została dołączona do miesięcznika).

Składanie jaj Zanim na łące zobaczymy motyla, musi dokonać się cudowna przemiana. Najpierw motyl składa jaja na roślinie. Tych jaj może być bardzo dużo. Gąsienica Z jaj wylęgają się gąsienice, które żywią się roślinami. Gąsienice jedzą łapczywie i rosną bardzo szybko. Kilka razy zmieniają skórę. Poczwarka Następnie gąsienica przyczepia się cienką nicią do wybranego miejsca – np. do łodygi rośliny i robi sobie twardy pancerz, nazywany kokonem. Wewnątrz kokonu następuje przemiana. Motyl Gruby i twardy kokon w końcu pęka i wydostaje się z niego motyl. Ma wilgotne i miękkie skrzydła. Motyl rozkłada je i czeka aż wyschną na słońcu i stwardnieją. Dorosłe motyle żywią się nektarem kwiatów. Na zdjęciu widać motyla, który nosi nazwę rusałka pawik. Skrzydła tego motyla zdobią pawie oczy, stąd wzięła się jego nazwa – pawik.

nr 3.138

marzec 2013

edukacja ekologiczna ● Od jajeczka do motyla. Zabawa ruchowa – dzieci dostają ilustracje (każde dziecko jedną z czterech). Następnie przedszkolaki rozbiegają się po sali i spacerują do rytmu wygrywanego na tamburynie. Na przerwę łączą się w grupy tak, aby w każdej znalazło się jajko, gąsienica, kokon i motyl (w każdej grupie inny). Nauczyciel sprawdza poprawność wykonania zadania i za każdym razem pyta grupy, w jakiego motyla się przeistoczyły (przed zabawą nauczyciel pokazuje grupie ilustracje motyli i wspólnie z dziećmi nazywa je). • Pomoce: ilustracje (obrazki wykorzystane w zabawie „Mali entomolodzy” oraz motyle: rusałka pawik, bielinek kapustnik, cytrynek listkowiec, paź królowej, polowiec szachownica), tamburyn. Uwaga: Jeśli liczba uczestników jest niepodzielna przez cztery, ustalamy, że w jednej grupie może się znaleźć więcej niż jedno jajko.

wszystkie pomoce dydaktyczne do zabawy możesz pobrać ze strony www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl

● Gąsienice szybko rosną. Zabawa matematyczna – dzieci układają gąsienice na dywanie – zaczynają od głowy, a następnie dokładają kolejne segmenty – od najmniejszej do największej liczby oczek. Zadanie wykonują zgodnie z poleceniem nauczyciela, np. gąsienica idzie w lewą stronę (układamy od lewej do prawej). • Pomoce: koperta dla każdego dziecka z zawartością – głowa gąsienicy, dziesięć oddzielnych segmentów z kropkami od 1 do 10. Uwaga: Dzieciom pracującym szybciej można zaproponować dodatkowe polecenie – układanie segmentów od największej do najmniejszej liczby oczek.

Na świecie istnieją motyle, które są większe od tych, które znamy. Największy z nich – motyl królowej Aleksandry jest tak duży, jak ta kartka i mieszka w lasach tropikalnych, gdzie jest bardzo ciepło przez cały rok. Teraz my spróbujemy przenieść się do takiego lasu... ● Motyle lasów tropikalnych. Zabawa rozwijająca wyobraźnię – dzieci dostają rolki – lunety, przez które będą obserwować motyle. Muzyka wprowadza je w świat lasów tropikalnych – dzieci poruszają się tak, jakby wdrapywały się na wysokie drzewo. Na przerwę w muzyce kładą się na rozłożystej gałęzi – podłodze, a nauczyciel porusza gazetą, której szelest jest znakiem, że w powietrzu latają wielkie motyle. Dzieci za pomocą lunet starają się wypatrzyć owady. Zabawę powtarzamy. • Pomoce: kartka A4 do zobrazowania wielkości motyla, ilustracja motyla królowej Aleksandry (znajdziesz na www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl), rolka po ręczniku papierowym dla każdego dziecka, podkład muzyczny, gazeta, motyle (różnej wielkości, powycinane np. z arkuszy kolorowych gazet) rozwieszone i przyczepione wysoko.

Teraz wy spróbujecie stworzyć motyle... Wasze motyle będą równie duże jak motyl królowej Aleksandry, ale mogą mieć kolory i wzory, jakie tylko chcecie... ● Fantastyczne motyle. Praca plastyczna – dzieci malują farbami skrzydła motyla w następujący sposób: najpierw jedno skrzydło, a potem za każdym razem (ważne, żeby farba była mokra) odbijają farbę na drugim skrzydle, mocno dociskając połowy kartki do siebie. W ten sposób powstają identyczne skrzydła. Podczas malowania farbami dzieci mogą wychodzić poza kontury skrzydeł i mieszać kolory. • Pomoce: kartki A4 z narysowanymi konturami skrzydeł, zgięte na pół w miejscu zetknięcia skrzydeł, farby, pędzle, rolki po ręcznikach papierowych, klej, druciki kreatywne. • Wersja łatwiejsza: Dzieci naklejają na pomalowaną kartkę (po wyschnięciu) drugą kartkę (niebieską) z wyciętymi otworami – skrzydłami. W ten sposób powstają skrzydła motyla na tle nieba. Dzieci dorysowują czułki i tułów. Natalia Łasocha – nauczyciel kontraktowy, absol• Wersja trudniejsza: Po wyschnięciu dzieci wycinają skrzydła i za powentka Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. mocą kleju przymocowują do rolki (można ją pomalować lub oklePracuje w Przedszkolu Samorządowym nr 136 w Krakowie. Szczególnie dba o rozwój zainteresowań dzieci ić bibułą). Na jej czubku nauczyciel wykonuje otwory, przez które oraz wychowanie przez ruch i zabawę. dzieci przekładają druciki kreatywne – czułki i wyginają je. ▪

nr 3.138

marzec 2013

edukacja ekologiczna

Urszula Nadolna Barbara Stącel-Winiarska

Ziemia oczekuje pomocy

scenariusz uroczystoœci na Œwiêto Ziemi

■ Cele: ● zachęcanie i wdrażanie do ochrony środowiska; ● poznanie ludzi, którzy zawodowo zajmują się ochroną środowiska; ● poszerzanie wiedzy na temat ochrony i poszanowania środowiska. ● wdrażanie do zachowań ekologicznych. ■ Adresat: dzieci ze wszystkich grup wiekowych; grupa prowadząca – sześciolatki. ■ Miejsce: sala gimnastyczna. ■ Przebieg: ● Powitanie. W udekorowanej sali w kwiaty, liście, drzewa, ptaki, motyle i symboliczne kosze na śmieci dzieci ze wszystkich grup wiekowych zajmują swoje miejsca. Dama Ziemia i Pszczoła Gucio (przebrane nauczycielki) – zapraszają do wspólnej zabawy: Jestem Dama Ziemia, przybyłam z Zielonej Planety. Wspólnie z moim przyjacielem Guciem chcemy zmienić środowisko, w którym żyjemy. Chcemy was zachęcić do tego, abyście żyli w zgodzie z przyrodą. Co to znaczy? (pytanie do dzieci). Bo wiecie, ja jestem bardzo chora, mam często katar przez to zatrute środowisko, boli mnie głowa od hałasu. Dlatego musimy to zmienić, po to byśmy żyli zdrowiej i lepiej na tej Ziemi. ● Ratujmy ziemię. Dama Ziemia kontynuuje swoją opowieść: W dawnych, bardzo dawnych czasach, wciąż się uśmiechałam. Żadnych trosk i kłopotów na głowie swej nie miałam. Wszystkie drzewa i kwiaty w przyjaźni wielkiej żyły, świeżymi, pięknymi kolorami moje oczy cieszyły.

Praprzodkowie wasi z przyrodą w zgodzie żyli, świeżym powietrzem i czystą wodą codziennie się cieszyli. O porządek i czystość na swej planecie dbali. Odpadki i śmieci w dołki zakopywali. Przeminęły lata, przybyło więcej trosk, przybyło więcej ludzi, miast i wiosek. Wycinano lasy, by budować domy, aby ludzie w nich mogli przed zimnem się schronić.

nr 3.138

marzec 2013

edukacja ekologiczna

Budowano fabryki z wysokimi kominami, z których nieczystości wylewano do rzek kanałami. Zatruto mój świat podwodny tymi brudami, a pozostałe w nich życie patrzy smutnymi oczami. Z wysokich kominów dym szary kłębami wylatuje, aż biedny ptak zbłąkany ucieczką się ratuje. Jednak są ludzie, którzy w tym świecie niezbyt dobrze się czują, gdy po ulicach wśród spalin i hałasu spacerują. Gdy zabraknie powietrza, wody, roślin na ziemi, kula ziemska w jedną pustynię się zamieni. Ratujmy więc Ziemię, póki jeszcze możemy, bo gdy ją zniszczymy – to sami zginiemy! ● Wiersz „Ziemio moja droga”. Gucio recytuje wiersz lub śpiewa go na melodię „Bliska moim myślom” z repertuaru A. Tenarda: Ziemio moja droga – jak ja kocham ciebie. Jesteś mym marzeniem wymarzonym w niebie. Kocham cię mym sercem, moją duszą całą. Ale w tej miłości ludzie przeszkadzają. Jeżdżą wciąż autami, palą papierosy. W lasach zostawiająśmieci duże stosy. ● Czystą Ziemię mamy. Dama Ziemia i Pszczoła Gucio wraz z dziećmi z grupy prowadzącej przedstawiają krótki teatrzyk o tematyce ekologicznej (B. Stącel-Winiarska): Dama: Popatrz, wiosna już na świecie, a w ogrodzie pełno śmieci. Czas porządek zrobić. Gucio: Ojej, ale tu brudno! W naszym ogródeczku zrobimy porządki. Dama: Popatrz, Guciu, jak ładnie wyglądają teraz nasze grządki. Nawet kwiatki są szczęśliwsze i uśmiechają się do nas. Ale co zrobimy z tą górą śmieci? Gucio: Niech zostaną tutaj, teraz nie są już groźne. Kwiaty: Damo Ziemio, Guciu, wiatr zawieje i zaraz śmieci rozwieje. Śmieci: Cha, cha, cha wiatr zawieje i nas rozwieje, rozwieje, rozwieje. Gucio: Kwiaty mają rację i co my teraz zrobimy?

Prezentowany scenariusz jest zaledwie próbką gotowych rozwiązań dydaktycznych, jakie można znaleźć w wydanej przez Centrum Edukacyjne BLIŻEJ PRZEDSZKOLA książce „Barwy pór roku” 46 scenariuszy na każdą okazję, pogrupowanych według pór roku, pomysłowe inscenizacje, inspirujące zabawy, niebanalne zagadki, okolicznościowe wierszyki oraz zapisy nutowe – to wszystko zawiera licząca 388 stron publikacja.

SCENARIUSZE UROCZYSTOŚCI W PRZEDSZKOLU NA CAŁY ROK

Wiosna w przedszkolu

• Nadchodzi wiosna • Wielkanoc • Wyspa śmieci tel. 12 631 04 10 wew. 101; www.blizejprzedszkola.pl/wydawnictwo

nr 3.138

marzec 2013

R E K L A M A

edukacja ekologiczna

Dama: Nie martw się, mam pomysł. Popatrz, tutaj są odpowiednie pojemniki: MAKULATURA, SZKŁO, METALE, PLASTIK Teraz możemy iść do domu. Kwiaty: Dama Ziemia z Guciem poszli. Ale skąd ta wesoła mina? Śmieci: My jesteśmy wstrętne śmieci, wszędzie nas pełno, wszędzie nas pełno, ale czas wracać na swoje miejsce (wskakują do oznaczonych pojemników). Kwiaty: Brawo, brawo – mamy znowu czystą Ziemię! nuty oraz podkład muzyczny do piosenki na stronie www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl

● Piosenka „Kocham świat” (sł. i muz. A. Drogowska) – śpiewają dzieci z grupy prowadzącej spotkanie: Pojedziemy dziś do lasu. Zaśpiewamy kwiatom, drzewom, że kochamy je nad życie, nie zabraknie im niczego. Ref. Bo choć mamy mało lat, kochamy tak bardzo świat I jeśli ma pięknie być, to musimy o to dbać! To musimy o to dbać! To musimy dobrzy być! Posprzątamy dookoła, pozbieramy wszystkie śmieci, posadzimy więcej drzewek, niech im słońce mocno świeci.

Ref. Bo choć mamy mało lat...

nuty oraz podkład muzyczny do piosenki na stronie www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl

● Bal zielonych. Quiz ekologiczny – udział biorą dzieci z grup III, IV, V: • Jakie rośliny i zwierzęta spotykamy w naszym otoczeniu? • Co roślinom potrzebne jest do życia? • Jakie znacie owoce i warzywa? • Kto potrafi pokazać sposób poruszania się zająca wiewiórki wróbelka itp.? • Jaka powinna być woda potrzebna do życia ludziom zwierzętom i roślinom? • Jakie znacie przyczyny zanieczyszczania wody i powietrza? • Dlaczego powietrze musi być czyste? • Dlaczego należy oddychać nosem? • Czy można niszczyć rośliny mieszkające na Ziemi? • Dlaczego gleba musi być czysta? • Jak można zapobiegać zanieczyszczeniom środowiska? • Kto może być lekarzem chorej Ziemi? • A czy wiecie, kto może być lekarzem dla chorych ludzi? (lekarzem może być Ziemia, która daje: czyste powietrze, czystą wodę, rośliny, owoce, warzywa i kwiaty; jako poczęstunek dzieci dostają do zjedzenia marchewkę i jabłko). ● Piosenka „Rozśpiewany las” (sł. J. Kulmowa, muz. A. Skorupka) – śpiewają dzieci z grupy prowadzącej spotkanie: Tam nad lasem zieleni się śpiew. To piosenki paproci i drzew. Świerki mają piosenki cieniste. Wierzby – drżące jak wierzbowy listek. Brzozy – srebrne jak kora brzozowa. Dęby – szumne jak trawy w dąbrowach. Paproć nuci pierzastą piosenkę i mech mruczy kołysanki miękkie. A najgłośniej, najradośniej śpiewa sosna sośnie, sosna sośnie, sosna sośnie, od polany do polany i dlatego las jest taki rozśpiewany. (bis)

nr 3.138

marzec 2013

edukacja ekologiczna ● W służbie przyrody. Spotkanie z przedstawicielem urzędu do spraw ochrony środowiska – krótka pogawędka na temat „Jak dbać o środowisko?”. Pytania dzieci do gościa. nuty oraz podkład muzyczny do piosenki na stronie www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl

● Piosenka „Ekologia” (sł. i muz. E. Zakrzewska): Ekologia – słowo znane, w całym świecie powtarzane. Znaczy, by nie było śmieci i świat czysty miały dzieci. Kto chce chronić środowisko, musi o nim wiedzieć wszystko. Więc dlatego dziś się uczmy jak najlepiej chronić je. Mrówka, ptak czy jakieś zwierzę, czysty domek chce mieć przecież. A gdy tylko patrzy w koło, to co widzi? Wszędzie śmieci. Więc z przyrodą żyjmy w zgodzie i od święta, i na co dzień. Każdy śmieć do kosza włóż i wtedy czysto będzie już! ● lub piosenka „Ziemia – zielona wyspa” (sł. H.A. Cenarska, muz. A. Nowak) – śpiewają dzieci z grupy prowadzącej spotkanie: Nie warto mieszkać na Marsie, nie warto mieszkać na Wenus. Na Ziemi jest życie ciekawsze – powtarzam to każdemu.

nuty oraz podkład muzyczny do piosenki na stronie www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl

Ref. Bo Ziemia to wyspa, to wyspa zielona wśród innych dalekich planet. To dom jest dla ludzi, dla ludzi i zwierząt więc musi być bardzo wspaniały. (bis)

Chcę poznać życie delfinów i wiedzieć co piszczy w trawie. Zachwycać się lotem motyla i z kotem móc się bawić. Ref. Bo Ziemia to wyspa, to wyspa zielona... Posadźmy kwiatów tysiące, posadźmy krzewy i drzewa. Niech z nieba uśmiecha się słońce, pozwólmy ptakom śpiewać. ● Zakończenie. Dzieci otrzymują zadanie do wykonania w swoich grupach – „Ratujmy las”, praca plastyczna w formie plakatów. Wywieszenie prac w holu przedszkola. ▪

Bożena Stącel-Winiarska – absolwentka Studium Nauczycielskiego we Wrocławiu i Uniwersytetu Wrocławskiego. Wieloletni nauczyciel wychowania przedszkolnego i nauczania początkowego, oligofrenopedagog i tyflopedagog. Pracuje w Miejskim Przedszkolu Specjalnym dla Dzieci z Zezem i Niedowidzeniem nr 6 w Legnicy.

Urszula Nadolna – absolwentka Studium Nauczycielskiego w Głogowie, Uniwersytetu Opolskiego i Akademii Pedagogiki Specjalnej w Warszawie. Wieloletni nauczyciel przedszkola i tyflopedagog. Pracuje w Miejskim Przedszkolu Specjalnym dla Dzieci z Zezem i Niedowidzeniem nr 6 w Legnicy. R

nr 3.138

marzec 2013

polecają nauczyciele wychowania przedszkolnego Pan Jaromir na tropie klejnotów Heinz Janisch Lord Huber, emerytowany detektyw, i Pan Jaromir, lubiący poranną prasę, dobre jedzenie, a w stanach irytacji używający angielszczyzny... jamnik, doskonale uzupełniają się w odgadywaniu najtrudniejszych zagadek kryminalnych. W jaki sposób rozwiązali sprawę zaginionych klejnotów, dlaczego Pan Jaromir boi się UFO i co wspólnego z kradzieżą ma słynna piękność, pudliczka Miss Snowflake? Na te pytania odpowie ta trzymająca w napięciu powieść detektywistyczna podlana powściągliwym angielskim humorem.

● Wydawnictwo Bona ● Twarda oprawa ● Liczba stron: 96 ● Cena: 24 zł

Cecylka Knedelek i ulica Naleśnikowa Joanna Krzyżanek To naprawdę przepyszna książeczka! Najsmaczniejsza ulica w Starym Knedelkowie, ulica Naleśnikowa, obchodzi swoje urodziny – z tej okazji każdy z mieszkańców smaży naleśniki na konkurs. Powstają pyszności polewane syropem malinowo-klonowym, nadziewane serkiem i wanilią, a także – ze szpinakiem czy szparagami. Cecylka przygotowuje naleśniki z truskawkami, nawet mała gąska zrobiła przysmaki na ząbek lub dzióbek – tylko że mrówki wyniosły je do mrowiska... Książkę dopełniają przeróżne przepisy na naleśniki – aż unosi się ich zapach!

poczytaj mi, proszę...

● Wydawnictwo Jedność ● Twarda oprawa ● Liczba stron: 60 ● Cena: 22,90 zł

Lamelia Szczęśliwa i porwanie krewetki Joanna Krzyżanek Lamelia Szczęśliwa zna się na ortografii i zdrowej kuchni. Jako mała dziewczynka bardzo chciała mieć zwierzątko: psa, kota, słonia lub smoka, albo chociaż muchę... Ale, ale... Rodzice zawsze mieli jakieś „ale”. Temat zakończyli, decydując się na wielką porcję kluch. Podczas jedzenia w restauracji pojawia się dziwna sprawa do wyjaśnienia przez detektywa – ukochana krewetka pana Kluchy, panna Flu, zostaje porwana! Zagadkę rozwiąże sama Lamelia, a przy okazji... w końcu będzie miała własne zwierzątko.

● Wydawnictwo Święty Wojciech ● Twarda oprawa ● Liczba stron: 64 ● Cena: 25 zł

Moje serce skacze z radości Rose Lagercrantz, Eva Eriksson Piękna opowieść o uczuciach widzianych oczami dziecka. Dunia i Frida to najlepsze przyjaciółki. Ale od jakiegoś czasu miejsce w ławce obok Duni jest puste i dziewczynka nie pozwala nikomu go zająć... Jej przyjaciółka przeprowadziła się do innego miasta. Historia o dziecięcym przywiązaniu, tęsknocie, oczekiwaniu, ale także o szkolnych problemach – Duni dokuczają koleżanki... Jednak dziewczynka nigdy nie traci nadziei, a kiedy przychodzą chwile, gdy znowu spotyka się z przyjaciółką – jej serce skacze z radości.

● Wydawnictwo Zakamarki ● Oprawa twarda ● Liczba stron: 124 ● Cena: 24,90 zł

A dlaczego? Anna-Clara Tidholm Najmłodsi otwierają rano oczka i chcą wiedzieć: a dlaczego, po co to? A dlaczego ptak lata, pan jedzie na rowerze, pies szczeka, Jaś płacze, pada deszcz? A dlaczego muszę jeść? Kartonowa książeczka z prostym, rytmicznym tekstem i barwnymi ilustracjami zaprasza najmniejszych czytelników na przygodę, którą przeżywają na co dzień. Niejednemu z nich pojawi się w głowie jeszcze więcej pytań i odpowiedzi... W serii dostępne również tytuły: „Gdzie idziemy?”, „Jest tam kto?”, „Wymyśl coś!”.

● Wydawnictwo Zakamarki ● Twarda oprawa ● Liczba stron: 28 ● Cena: 19,90 zł

Bajdulki dla dzieci Alina Gierun Zbiór piętnastu opowiadań, do napisania których zainspirowały autorkę spotkane na przestrzeni lat dzieci – Alina Gierun od 30 lat pracuje w przedszkolu i łączy pracę z pasją, czytając dzieciom bajdulki, w których nierzadko mogą odnaleźć siebie. Realność bohaterów idealnie łączy się z bajkowymi czarami – historie doprawione są szczyptą magii, co sprawia, że czytelnicy przenoszą się jakby do innego, przeszłego świata... Bo magię można znaleźć w każdej chwili naszej codzienności.

● Warszawska Firma Wydawnicza ● Miękka oprawa ● Liczba stron: 176 ● Cena: 29,90 zł

Pięciopsiaczki Wanda Chotomska Zabawna i przeurocza historia mistrzowsko przeczytana przez samą autorkę Wandę Chotomską (i jej prawnuczkę Zuzię Golbę)! Balbina urodziła pięć szczeniaczków – kudłatego, piegowatego, czekoladkowego, niedźwiadkowego i szarego. Z Pięciopsiaczkami rodzinka ma mnóstwo radości, ale i pracy. Trzeba więc znaleźć im nowy dom, bo przecież sześć czworonogów pod jednym dachem to trochę za dużo... Podczas szalonych przygód pieski jednak znajdą dobre ręce, które się nimi zaopiekują. Wspaniały audiobook z serii „Poczytasz mi...?”.

● Wydawnictwo Tere Fere ● Audiobook – płyta CD ● Cena: 17 zł

Nowe patyki i patyczki Ks. Jan Twardowski Audiobook obejmuje wiersze i opowiadania ks. Jana Twardowskiego zebrane w tomie „Nowe patyki i patyczki” (Poznań 2008) w ciepłej i niezwykle kojącej interpretacji Aleksandra Machalicy. To wspaniałe słuchowisko i mądra lekcja nie tylko dla najmłodszych – na jednym krążku znalazło się ponad sto utworów, na których wychowują się pokolenia czytelników. Audiobook stanowi doskonałe dopełnienie papierowego pierwowzoru. Do posłuchania m.in. utwory: „O czuwaniu”, „O ptakach niebieskich”, „Czternaście przystanków smutnych przed jednym wesołym”.

● Wydawnictwo Święty Wojciech ● Audioobok mp3 ● Cena: 25 zł

nr 3.138

marzec 2013

edukacja plastyczna

Katarzyna Michalec

Ule Wszyscy uwielbiamy słodki miód pszczeli. Smarujemy nim kanapki, słodzimy herbatę lub jemy z innymi produktami. Miód jest nie tylko smaczny, ale również bardzo zdrowy. Dlatego dbajmy o pszczoły, które dostarczają nam tego cennego smakołyku. ● Materiały: tekturka, papiloty, kolorowy blok techniczny, czarny flamaster, klej introligatorski, nożyczki. ● Wykonanie: Do tekturki przyklejamy kolorowe papiloty. Z papieru wycinamy koła, nacinamy je do połowy, a następnie zwijamy na kształt stożków i sklejamy. Gotowe stożki doklejamy do papilotów, tworząc dachy uli. Do uli doklejamy wycięte z papieru kółka. Z papieru wycinamy trawy z kwiatami oraz drzewa. Zaginamy ich dolną część, smarujemy klejem i doklejamy do tekturki. Na kartce rysujemy pszczoły, wycinamy, a następnie doklejamy do makiety.

Kartka wielkanocna Z okazji Wielkanocy wykonamy kartkę, którą będziemy mogli podarować bliskiej osobie. ● Materiały: kolorowy blok techniczny, flamaster, klej do papieru, tektura falista, nożyczki. ● Wykonanie: Kartkę z bloku składamy na połowę. Następnie doklejamy do niej wyciętego z papieru zajączka oraz pisanki. Pisanki ozdabiamy według własnego uznania. Pyszczek zajączka rysujemy flamastrem, a oczy i zęby możemy wykleić z papieru. Kartkę ozdabiamy roślinami wyciętymi z tektury falistej. W środku piszemy życzenia. 74

Ozdoby wielkanocne

pomysły dla artysty

Z patyczków po lodach oraz płatków higienicznych wykonamy wesołe ozdoby, które będziemy mogli umieścić w doniczce z kwiatkiem lub rzeżuchą i postawić na stole wielkanocnym. ● Materiały: patyczki po lodach, płatki higieniczne, flamastry, klej introligatorski, nożyczki. ● Wykonanie: Dwa płatki doklejamy do patyczka, a następnie malujemy flamastrami, tworząc kurczaczka. W podobny sposób wykonujemy zajączka. Z połowy płatka robimy głowę, do której doklejamy uszy wycięte z płatków.

Zamek Na 18 kwietnia przypada Międzynarodowy Dzień Ochrony Zabytków. Postarajmy się odszukać w miejscu naszego zamieszkania zabytkowe budowle lub przedmioty, a następnie wykonajmy je. ● Materiały: tekturowe pudełko, plastikowa butelka po napoju, bibuła, kolorowy papier, flamaster, klej do papieru, nożyczki. ● Wykonanie: Z butelki odcinamy czubek. Pudełko oraz odciętą część butelki oklejamy bibułą. Na papierze rysujemy wrota i okna zamku, a następnie wycinamy je. Do pudełka doklejamy wieżyczkę z butelki oraz okna i wrota. ▪

Więcej ciekawych pomysłów na zabawy plastyczne autorstwa Katarzyny Michalec znajdziesz na stronie

www.pomysly.blizejprzedszkola.pl

nr 3.138

Katarzyna Michalec – autorka książek „Podnieś z ziemi i zrób”, „Malujemy palcami” oraz współautorka m.in. publikacji „Przedszkolaki robią zwierzaki” oraz „Technika taka dla przedszkolaka”. Zajmuje się twórczością plastyczną.

marzec 2013

edukacja plastyczna

Małgorzata Maćkowiak Ewa Stadtmüller

Okno na świat W XIX wieku współistniały i rozwijały się niemal jednocześnie różne kierunki w literaturze i sztuce – symbolizm, impresjonizm, ekspresjonizm. Symbolizm bezpośrednio wynikał z romantycznego sposobu myślenia i kładł szczególny nacisk na rolę wyobraźni, opierając się XIX-wiecznemu pędowi do techniki. Zakładając, że jedynie symbol może opisać świat, artyści odwoływali się do religii i mitów. By wprowadzić dzieci w symbolizm, przeczytajmy (opowiedzmy) im wybrany mit grecki. Pokazanie dzieciom tego bajkowego i odmiennego od rzeczywistego świata pobudzi ich wyobraźnię. Potem spróbujmy pomalować skrzydlate konie, fauny i pobawmy się, rysując labirynty i skomplikowane drogi dla smoków.

W świecie mitów greckich

 Materiały: pastele lub farby, pędzle, karton A4, pasta do zębów lub biała farba.  Wykonanie: Malujemy kartkę papieru na niebiesko (różne odcienie) i nanosimy białe chmury o różnych kształtach. Chmury mogą być powycinane lub pomalowane białą farbą albo pastą do zębów. Starsze dzieci prosimy o namalowanie skrzydlatego konia. Młodszym proponujemy narysowanie na innej kartce konia (lub przygotowujemy ksero rysunku przedstawiającego to zwierzę). Do wyciętego konia doklejamy skrzydła. Na obrazku może być więcej niż jeden koń.

Labirynt  Materiały: papier pakowy, kredki, kartki papieru.  Wykonanie: Na wielkich kartkach wspólnie z dziećmi rysujemy labirynty poplątanych dróg. Następnie każde z dzieci wymyśla i rysuje własną postać, wycina ją i przeprowadza przez labirynt, zaznaczając drogę kolorową kredką.

Kolorowe smoki

 Materiały: kredki lub farby, pędzle, papier.

Pieczątki  Materiały: kartki A4 i A5, kredki lub farby, pieczątki, kolorowe tusze do pieczątek, klej, dowolny obraz Gustawa Klimta – jako inspiracja.  Wykonanie: Kartki papieru formatu A5 pokrywamy różnymi kolorami i ozdabiamy pieczątkami. Pieczątki można wyciąć z ziemniaków (można też odbijać korki z butelek czy guziki o różnych kształtach). Następnie ubieramy papierową laleczkę w suknie wycięte z naszych ozdobionych papierów. Kartkę A4 pokrywamy kolażem z fakturowanego przez nas papieru. Na tak przygotowaną kartkę przyklejamy ubrane postacie. ▪

 Materiały: brystol, nożyczki, kredki.  Wykonanie: Ze złożonego papieru niewielkich rozmiarów wycinamy smoki, tak by ich grzbiety były na zgięciu papieru. Kolorujemy je i doklejamy skrzydła. Smoki będą pionkami do wspólnie opracowanej gry planszowej. Korzystamy z kostki do gry z innych gier planszowych. Gra może polegać na doprowadzeniu smoka do jaskini. Po drodze spotykają smoka różne przygody. Dzieci samodzielnie je wymyślają.

nr 3.138

 Wykonanie: Opowiadamy lub czytamy dowolny mit grecki. Prosimy, by dzieci namalowały postacie, które zapamiętały.

Małgorzata Maćkowiak – artysta plastyk, absolwentka krakowskiej ASP, nauczyciel. Prowadzi autorskie warsztaty plastyczne dla nauczycieli. Zajmuje się malarstwem monumentalnym oraz malarstwem sztalugowym, rzeźbą, rysunkiem, grafiką i grafiką komputerową oraz ilustracją dla dzieci.

Więcej zabaw plastycznych znajdziesz na warsztatach Małgorzaty Maćkowiak – www.AkademiaEdukacji.pl

marzec 2013

edukacja przez sztukę

Skrzydlate konie

pomoce dydaktyczne do zajęć możesz pobrać ze strony www.dopobrania.blizejprzedszkola.pl

edukacja plastyczna

Zachwycający biały smok, będący symbolem natchnienia pegaz, wizyta w XIX-wiecznym zakładzie fotograficznym, spotkanie z ekscentrycznym artystą Odilonem Redonem – w najnowszym odcinku Adaś i Ewcia przyjrzą się początkom symbolizmu, którego jednym z założeń było ukazanie obrazów widzianych oczyma duszy.

Wehikuł czasu żeglując spokojnie, mijał białe pióropusze chmur. – Spójrz! – zawołała nagle Ewcia i wskazała Adasiowi cudnego białego smoka, który ułożył się z obłoków. Kiedy powiał wiatr, smokowi wyrosła biała postrzępiona grzywa i po chwili przypominał pędzącego po niebie pegaza, czyli skrzydlatego konia, którego poeci uważają za znak natchnienia i w ogóle tego wszystkiego, co człowieka „uskrzydla” i „unosi” w świat ducha.

 Zadanie nr 1

edukacja przez sztukę

Na granatowym kartonie malujemy białą farbą lub pastą do zębów kompozycje chmur, przypominające tajemnicze bajkowe postacie (okręty, ptaki, zwierzęta...).

– Szkoda, że nie zabrałem aparatu – zmartwił się Adaś – to dopiero byłoby zdjęcie! A tak swoją drogą, ciekaw jestem, kto wpadł na pomysł utrwalania tego, co się widzi na fotograficznej kliszy. Wehikuł drgnął i natychmiast zaczął obniżać swój lot. Czyżby chciał pokazać Adasiowi początki sztuki fotografowania? Jeszcze chwila i latający zegar wylądował łagodnie przed XIX-wiecznym zakładem fotograficznym. – Proszę patrzeć tutaj – usłyszeli głos fotografa. Panna młoda w białej ślicznej sukni uśmiechnęła się uroczo, a jej mąż podkręcił wąsa. – Jeszcze chwila cierpliwości – rozległ się ten sam głos. – Nie widzę fotografa – zdziwiła się Ewcia. – Bo schował głowę pod płachtą – wyjaśnił jej szeptem Adaś. – To ciemne sukno jest potrzebne po to, aby się zdjęcie nie prześwietliło. – Puf! – usłyszeli nagle, jak coś błysnęło gwałtownie i spod zasłony wyłoniła się uśmiechnięta od ucha do ucha twarz fotografa. – I już po strachu! – oznajmił wesoło właściciel dziwacznego aparatu. – Kiedy zdjęcia będą gotowe, dam państwu znać – zwrócił się do młodej pary.

 Zadanie nr 2 Robimy zdjęcia przedszkolnym aparatem. Każdy wykonuje portret kolegi lub koleżanki. Następnie zgrywamy zdjęcia na płytkę i zanosimy do punktu, gdzie zostaną wywołane. Oprawiamy portreciki, naklejając je na kolorowy kartonik. Z tyłu doklejamy tekturową podpórkę i przygotowujemy wystawę fotograficzną pt. „Przedszkolaka portret własny”. Po wernisażu wręczamy portreciki tym, którzy zostali na nich uwiecznieni.

nr 3.138

marzec 2013

edukacja plastyczna

 Zadanie nr 3 Z kilku zdjęć wyciągniętych z domowego archiwum i naklejonych na kartki z kolorowego bloku technicznego robimy mały album o określonym temacie, np.: „Moja rodzina”, „Moje zwierzaki”, „Moje ulubione zabawy”...

– Niezwykły wynalazek, nieprawdaż? – stwierdził z zadowoleniem fotograf, gdy zauważył, z jakim zainteresowaniem dzieci przyglądają się tajemniczemu urządzeniu. – Teraz przede mną trudna praca. Muszę wywołać zdjęcia. Przypuszczam, że zajmie mi to kilka dni, ale efekt powinien być znakomity. Żaden malarz nie namalowałby im takiego portretu. Myślę, że wkrótce fotografie zastąpią obrazy... – Nie tak prędko – uśmiechnął się Adaś. – I ja tak uważam – odezwał się niespodziewanie ktoś, kto niepostrzeżenie wszedł do zakładu i stojąc skromnie z boku, przysłuchiwał się rozmowie. – Jeśli chodzi o to, że zdjęcia nie są kolorowe... – domyślił się fotograf – zapewniam panów, że przy obecnym rozwoju techniki, tylko patrzeć, a i takie się pojawią. – Oczywiście – kiwnął głową Adaś. – I to szybciej, niż się panu wydaje, ale to wcale nie oznacza końca malarstwa jako sztuki. – Właśnie! – poparł go gorliwie przybysz. – Malując obraz, nie muszę przecież odwzorowywać rzeczywistości. Mogę przelać na płótno coś, co podsuwa mi moja własna wyobraźnia.

 Zadanie nr 4 Za pomocą farb lub kredek „wyczarowujemy” zwierzęta, które żyją tylko w naszej wyobraźni – może to być słoń z szyją żyrafy, rogaty kogut, skrzydlata krowa...

nr 3.138

marzec 2013

edukacja przez sztukę

– Tylko... komu to potrzebne? – pokręcił głową fotograf. – Są tacy, którzy to doceniają – odparł z godnością nieznajomy. – Jeśli chcecie, to pokażę wam mój najnowszy obraz – zwrócił się do Adasia i Ewci. – Jestem malarzem i mieszkam dosłownie dwa kroki stąd. Przyjmiecie zaproszenie? – Z przyjemnością – odparł Adaś i dzieci, pożegnawszy się z fotografem, ruszyły do pracowni artysty. – Nazywam się Odilon Redon – przedstawił się ich nowy znajomy, otwierając drzwi do swego królestwa. – A to moje ulubione okno, przez które obserwuję świat. O, zobaczcie, jak pięknie układają się dziś chmury! – My także to zauważyliśmy – uśmiechnęła się Ewcia. – Żałowałem nawet, że nie wziąłem aparatu – dodał Adaś i... ugryzł się w język. – Ja żałowałbym braku pędzla i płótna – roześmiał się malarz. – Na szczęście dziś rano jedno i drugie było na swoim miejscu. Zobaczcie – wskazał na stojący na sztalugach mokry jeszcze obraz. – Nasz pegaz! – wykrzyknęła zdumiona Ewcia. Na obrazie śnieżnobiały skrzydlaty koń stał dęba na szczycie góry, zupełnie jakby chciał wyskoczyć w niebo i puścić się galopem pomiędzy chmurami. Gdzieś u stóp wzniesienia wił się szarozielony wąż. – Skrzydlaty koń jest symbolem, czyli takim... znakiem tego, co w nas wzniosłe, piękne i pełne polotu – tłumaczył artysta – zaś wąż oznacza to, co złe, ponure i przyziemne. Adaś zamyślił się. – Faktycznie, tego nie pokaże żadna fotografia – przyznał. – Czyli... aby utrwalić to, co widzimy oczyma duszy, potrzebne są pędzel i płótno... – podsumowała Ewa Stadtmüller – absolwentka filologii polskiej oraz fakultetu dziennikarstwa na Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie. AuEwcia. torka ponad stu książeczek dla dzieci. W 2003 r. została wyróżniona – Pędzel, płótno i... odrobina talentu – uzupełnił Honorową Wstęgą Przyjaciel Przedszkolaka. Adaś. ▪

pod patronatem Romeo i Julia

Tadeusz Rybicki Katarzyna Gardzina-Kubała Liczba stron: 64 Wydawnictwo Studio Blok www.studioblok.pl

Misia Marysia Romeo i Julia to IV tom serii Bajki Baletowe. Przedstawia czytelnikom przepełnioną emocjami szekspirowską opowieść: prawdziwa miłość wznosi się w niej ponad waśnie i nienawiść. Fabułę baletu przybliża baśń Tadeusza Rybickiego napisana na kanwie libretta. Katarzyna Gardzina-Kubała w eseju-gawędzie omawia dzieło Siergieja Prokofiewa i Jurija Grigorowicza, wprowadza w baletowe niuanse, objaśnia specyficzne pojęcia, a tablice edukacyjne pokazują, na czym polega pantomima w klasycznych przedstawieniach. Seria Bajki Baletowe jest przygotowana dla dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym. Ma na celu kształtowanie wrażliwości na język tańca i zagadnienia związane z baletem. Ułatwia przygotowanie do oglądania prawdziwych przedstawień na scenie. Dotychczas ukazały się tytuły: Jezioro łabędzie, Dziadek do orzechów i Kopciuszek. Serii patronuje Teatr Wielki – Opera Narodowa Polski Balet Narodowy.

Drzewko za butelkę

www.drzewkozabutelke.pl

Chcąc promować nurt edukacji ekologicznej, firmy skupione w programie „Odpowiedzialność i Troska”® już po raz jedenasty przystępują do przeprowadzenia ogólnopolskiej akcji edukacji ekologicznej „Drzewko za butelkę”®. W tegorocznej edycji akcji „Drzewko za butelkę”®, która potrwa od marca do końca maja, uczestniczyć będzie wielu młodych ekologów z siedmiu miejscowości (lista koordynatorów akcji dostępna na stronie www.drzewkozabutelke.pl). Idea akcji „Drzewko za butelkę”® od lat jest niezmienna i polega na tym, że najmłodsi zbierają niepotrzebne i zaśmiecające otoczenie plastikowe butelki PET. W zamian za zebrane butelki, które trafiają do recyklingu, uczestnicy otrzymują sadzonki drzew i krzewów, które sadzą w wybranych przez siebie miejscach. Zwycięzcy dostają nagrody, dyplomy oraz upominki. Wszystkich sympatyków akcji zachęcamy do aktywnego uczestnictwa w zabawie.

Akademia MamaPyta.pl

www.mamapyta.pl

Jesteś w ciąży lub rozpoczynasz przygodę z macierzyństwem, a wciąż nurtuje cię wiele pytań dotyczących rozwoju dziecka? Weź udział w bezpłatnych konferencjach Akademii MamaPyta.pl! Tegoroczną edycję rozpoczęło spotkanie w Lublinie. Kolejne konferencje odbędą się w następujących miastach: Poznań – 21 marca, Katowice – 25 kwietnia, Biłgoraj – 9 maja, Toruń – 23 maja, Wrocław – 13 czerwca, Warszawa – 26 września, Gdańsk – 24 października, Kraków – 28 listopada, Poznań – 5 grudnia. Podczas tegorocznych spotkań Akademii MamaPyta.pl zostanie poruszona tematyka przygotowań do porodu, pobierania komórek macierzystych z krwi pępowinowej oraz szczepień noworodków i niemowląt, odżywiania podczas ciąży i w czasie karmienia piersią, postępowania z noworodkiem po powrocie ze szpitala do domu, wyboru położnej środowiskowej, a także badania słuchu u noworodków. Na spotkania zapraszani są eksperci z danego miasta.

Nadia Berkane Liczba stron: 20 Oprawa miękka Wydawnictwo Debit www.wydawnictwo-debit.pl

Misia Marysia idzie do przedszkola i musi pożegnać pieluszkę, urządza urodziny, boi się ciemności, nie może się doczekać przyjścia na świat braciszka, złości się z byle powodu... Oczywiście, każda historyjka kończy się dobrze, problemy zostają rozwiązane, a pomysły misi Marysi i jej rodziców sprawdzają się w praktyce. Pełna humoru opowieść z miejsca podbija serca dzieci i czytających na głos dorosłych. Misia wygląda tak słodko, że chciałoby się ją przytulić, a przy tym przeprowadza małego czytelnika przez naprawdę trudne chwile, takie jak nauka korzystania z nocnika czy radzenie sobie z napadem złości. Maluchy razem z bohaterką przeżywają wielkie radości i wzruszenia, uczą się nowych słówek i wyrażania własnych myśli. Dorośli zaś, podpatrując mamę i tatę Koala, dowiadują się, jak można mądrze pomóc maluchowi. Misia Marysia to przyjaciółka na całe wczesne dzieciństwo!

Małe Ogródki

www.maleogrodki.umtychy.pl

Po obfitującym w liczne wydarzenia i działania promujące zdrowe odżywianie roku prowadzenia „Małych Ogródków” przy tyskich przedszkolach, nadeszła pora na rozwinięcie skrzydeł. Zarówno ogródki warzywno-owocowe, jak i książka kucharska, wydana w ubiegłym roku, spotkały się z niezwykle pozytywnym odbiorem nauczycieli, rodziców i dzieci. Już jesienią 2013 ukaże się nowa publikacja w ramach projektu. W tym roku organizatorzy kampanii kontynuują współpracę z ogólnopolską kampanią Zdrowy Przedszkolak.org, by poprawić jakość przedszkolnych jadłospisów oraz z ogrodnikami – wolontariuszami Centrum Integracji Społecznej w Tychach. Wprowadzono także kilka nowości. Jedną z nich jest podjęcie współpracy z gospodarstwem Wega24 z Gliwic m.in. w zakresie podniesienia standardów upraw przedszkolnych do poziomu ekologicznego. Trwają również prace nad ofertą warsztatów dla dzieci, kadry przedszkolnej i tyskich rodzin.

Bez książeczki ani kroku!

www.blizejprzedszkola.pl/odczwartegoroku

Gminna Biblioteka Publiczna w Pałecznicy już od ośmiu lat prowadzi akcję czytelniczą „Od czwartego roku bez książeczki ani kroku”, polegającą na podarowaniu książeczki każdemu czterolatkowi z gminy. Co roku na specjalnie zorganizowanym spotkaniu wójt gminy wręcza dzieciom ufundowane przez siebie książki, które mają u najmłodszych zaszczepić miłość do czytania, a u rodziców wyrobić nawyk codziennego głośnego czytania swojemu dziecku. Inicjatywa Biblioteki z Pałecznicy stała się wzorem dla innych gmin w Polsce. Akcja cieszy się dużym zainteresowaniem i uznaniem nie tylko wśród lokalnego społeczeństwa, ale i w całym kraju. Za zainicjowanie akcji, pozyskanie do współpracy władz lokalnych i wpisanie jej w kalendarium imprez gminnych, biblioteka i wójt gminy otrzymali wiele nagród. Krystyna Błaut, kierownik Gminnej Biblioteki Publicznej w Pałecznicy dostała Nagrodę im. Marii Weryho-Radziwiłłowicz, przyznawaną przez miesięcznik BLIŻEJ PRZEDSZKOLA.

zobacz więcej na www.blizejprzedszkola.pl/polecamy

ogłoszenia

Przedszkole Niepubliczne „Donald” w Nakle nad Notecią zaprasza do udziału w ogólnopolskim konkursie

Mali Einsteini na start, czyli eksperymenty przedszkolaków Konkurs przeznaczony jest dla nauczycieli przedszkolnych, którzy prześlą scenariusz zajęć, podczas których wykorzystano doświadczenia lub eksperymenty w pracy z dziećmi.

Termin nadsyłania prac: 29 marca 2013. więcej informacji www.blizejprzedszkola.pl/konkursy

Seminarium z sędzią Anną Marią Wesołowską Wykład sędzi Anny Marii Wesołowskiej będzie dotyczył szybkiej i skutecznej reakcji placówek oświatowych na współczesne zagrożenia (child grooming, zbyt wczesna inicjacja seksualna, cyberprzemoc, eurosieroctwo, wykorzystywanie dziecka w konflikcie rozwodowym, przemoc w rodzinie) w świetle procedury „Niebieskie Karty”.

Przedszkolaka rady na odpady

Przedszkole Miejskie nr 9 im. „Baśniowej Krainy” w Mielcu zaprasza do udziału w ogólnopolskim konkursie plastycznym

to ogólnopolski konkurs plastyczny organizowany przez Przedszkole Miejskie nr 29 w Gorzowie Wielkopolskim.

Żyję zdrowo

Zostaną poruszone również kwestie ochrony danych osobowych, dostępu do informacji publicznej oraz nowego systemu informacji oświatowej.

Konkurs przeznaczony jest dla dzieci w wieku 3-6 lat oraz uczniów klas pierwszych.

Konkurs adresowany jest do dzieci w wieku przedszkolnym.

Katowice, 27 marca 2013. Szczecin, 22 kwietnia 2013.

Termin nadsyłania prac: 29 marca 2013.

Zobacz więcej na www.oficynamm.pl

więcej informacji www.blizejprzedszkola.pl/konkursy

więcej ogłoszeń o konkursach na www.blizejprzedszkola.pl/konkursy  Przedszkole Miejskie nr 40 Sosnowiec „Bal na wiosennej łące”  Przedszkole nr 10 im. Misia Uszatka Koszalin „Wszyscy chcemy być bezpieczni”  Przedszkole Samorządowe nr 1 im. „Tęczowego Misia” Szydłowiec „Pisanka – symbol Świąt Wielkanocnych”  Przedszkole Klub Kubusia Puchatka II Częstochowa „Kartka wielkanocna”  Gminne Przedszkole Michałowo „Pisanki, kraszanki, jajka malowane”  Przedszkole Miejskie nr 97 w Łodzi „Dziecięcy Sad” XIII Ogólnopolski Festiwal Sztuki Małego Dziecka  Przedszkole nr 12 Koszalin „Zabytki w moim mieście”  Samorządowe Przedszkole nr 110 Kraków „Bohaterowie bajek Marii Kownackiej – kukiełka, pacynka, marionetka”  Miejskie Przedszkole Integracyjne Włodawa „Najpiękniejsza kartka wielkanocna”  Przedszkole Miejskie nr 11 Chełm „Portret Pani Wiosny”  Niepubliczne Przedszkole „Pod Magnolią” Kraków „Wielkanocna pisanka”  Klub Kultury „Zastów” Warszawa XVII Konkurs Plastyczny „Marzanna i Wawerskie Święto Wiosny”  Niepubliczne Przedszkole w Witeradowie Olkusz „Wielkanocne pisanki”  Przedszkole Miejskie nr 118 Łódź „Europejska pisanka”  Przedszkole Miejskie nr 7 Łuków „Podróże lokomotywą Pana Tuwima”  Samorządowe Przedszkole nr 10 Kraków VII edycja ogólnopolskiego konkursu „Ocalić od zapomnienia – Mój region”  Przedszkole 6 Tychy „Wielkanoc w moim regionie”  Przedszkole Samorządowe nr 12 Kraków „Prawa dziecka w przedszkolu”  Przedszkole Miejskie nr 97 „Dziecięcy Sad” Łódź „Inaczej” – konkurs plastyczny w ramach XIII Festiwalu Sztuki Małego Dziecka  Przedszkole Publiczne nr 19 Radom „Maluchy, średniaki i starszaki to bezpieczne przedszkolaki”  Miejskie Przedszkole Publiczne Szczawnica „Razem z muzyką i tańcem”  Przedszkole nr 10 Malbork „Zamki, zameczki nie tylko z bajeczki”  Przedszkole nr 7 im. M. Konopnickiej Żary II Międzynarodowy Konkurs Plastyczny „Super Wiewiórka”  Przedszkole nr 66 Lublin „Bajeczka dla Małego Niejadka”  Przedszkole Publiczne Czermin „Mieszkańcy lasu”  Przedszkole Samorządowe nr 76 Białystok „Bezpieczne zabawy”  Przedszkole Miejskie Łęknica „Najważniejsze jest zdrowie – każdy Ci to powie!”

www.arteterapiakatowice.pl

nr 3.138

marzec 2013