Blizej Przedszkola

Muzyczne zabawy z wiosną w tle • Niespodzianki wielkanocne magazyn o wychowaniu i edukacji dzieci

nr 3.126 marzec 2012 indeks: 248428

Samoocena nauczyciela – jak to zrobić?

Lubię słuchać opowiadań, wierszy i bajek.

Interesuję się książką Wiosna w ogródku – zajęcia przygotowujące do nauki czytania Zabawy w łączenie i rozdzielanie Zabawy muzyczne, plastyczne, ruchowe Scenariusze na różne okazje CENA 20,48 ZŁ w tym VAT 5%

ISSN 1642-8668

• Metoda KLANZY • Metoda Ruchu Rozwijającego W. Sherborn • Metoda 101 kroków • Pedagogika Montessori

7 FORUM WYCHOWANIA PRZEDSZKOLNEGO – Kraków, 18-20 kwietnia 2012

bliżej przedszkola  3.126 marzec 2012

Fundator:

Partnerzy:

Centrum Edukacyjne BLIŻEJ PRZEDSZKOLA

nr 3.126 marzec 2012

Miesięcznik Bliżej Przedszkola Sklep BliżejEdukacji.pl Portal blizejprzedszkola.pl Strony internetowe dlaPrzedszkoli.eu

w numerze:

Niepubliczna Placówka Doskonalenia Nauczycieli

Scenariusze na różne okazje

Pod prąd...

4 Warto dostrzec tę zmianę Bogusław Śliwerski

Krótkie wykłady o dobrym wychowaniu

8 Jak wspomagać starsze przedszkolaki

w rozwijaniu zdolności do zapamiętywania – na przykładzie nauki wierszy Edyta Gruszczyk-Kolczyńska

Metoda Ruchu Rozwijającego

15 ćwiczeNIA kształtującE świadomość

schematu ciała i przestrzeni Marta Bogdanowicz, Dariusz Okrzesik

Jak przygotować przedszkolaka do szkoły?

18 Znakomita pamięć i koncentracja Marta Łykowska, Katarzyna Rojkowska 21 Lubię słuchać opowiadań, wierszy i bajek.

Interesuję się książką Beata Bielska

26 Wiosna w ogródku – zajęcia przygotowujące do nauki czytania Edyta Kaczanowska

Bliżej przedszkola

30 KIEdy do szkoŁy? – czy badania mózgu dają odpowiedź na to pytanie?

Marzena Żylińska

32 Mali Indianie Patrycja Fater 34 Ważna relacja: nauczyciel – rodzic Violetta Kruczkowska 36 Mamo, chcę grać na pianinie! Katarzyna Lotkowska 38 Przestrzenie pedagogiki współbycia a edukacja Bronisława Dymara

43 Zabawy w łączenie i rozdzielanie – czyli synteza i analiza słuchowa – część II

Maria Roesler

46 Udział rodziców w procesie diagnostycznym małego dziecka Anna Saramowicz, Anna Wójcik-Zdyb

48 Cechy dobrego nauczyciela Joanna Łukasik 52 Zastosowanie kart dialogowych w przedszkolu Robert Domań

54 Zanim dziecko zacznie pisać Danuta Chwastniewska 57 Uczyć się przez aktywne działanie Dorota Rotowska 60 Do siebie i innych – zajęcia z szacunku Iwona Piotrowska 64 Połączyć tradycję z nowoczesnością – postcrossing w przedszkolu Justyna Dulemba

65 Moduł wizualno-przestrzenny Ida Winiarek 68 Bawimy się w sklep – ćwiczymy funkcje językowe Anna Lesińska-Gazicka

bliżej przedszkola  3.126 marzec 2012

72 Niespodzianki wielkanocne Urszula Nadolna, Bożena Stącel-Winiarska 74 Wiosenne zabawy Jolanta Lipiec 75 Zadania Sowy Mądrej Głowy Mirosława Matczak 76 Kolorowe pisanki Agnieszka Sęczek 77 Wiosenne tworzenie z masami FIMO air

Wasi sojusznicy

78 Chmurkowa rewolucja, czyli nowy e-dziennik w polskich przedszkolach 79 Bliżej NIEMIECKIEGO przedszkola 80 Ogólnopolski projekt P21 – twórcze przedszkole XXI wieku 81 System i-przedszkole

Zarządzanie przedszkolem

82 Wspólne grono – od intrygi do porozumienia Anna Torbicka 86 Nie warczę! część II Anna Jankowska 90 Samoocena czy ,,samochwałka”? Agnieszka Czeglik

Kącik muzyczny

94 Przyleciały ptaki • Papaya Maria Tomaszewska

Spotkania ze sztuką

96 Pod osłoną średniowiecza Małgorzata Maćkowiak, Ewa Stadtmüller

Pomysły dla artysty

99 Zegar • WESOŁE ŻABKI Katarzyna Michalec

Przedszkole otwarte na zmiany

100 Muzyczne zabawy z wiosną w tle Maria Broda-Bajak

U progu kariery...

104 Zrób to za mnie Natalia Petrynka-Szymańska

Wychować dziecko, wychować siebie

110 „Poczytaj mi, mamo” ks. Mieczysław Maliński

A ponadto:  Producenci polecają – str. 6  Poczytaj mi, proszę – str. 14  Dla nauczycieli przedszkoli – str. 70  Pod patronatem BLIŻEJ PRZEDSZKOLA – str. 71  Ogłoszenia – str. 109  Prawa małych i dużych – str. 112

szukaj gotowych narzędzi na błękitnych stronach

 Już nie musisz szukać!

Wszystko dla nauczyciela przedszkola w jednym miejscu! Kilkaset scenariuszy zajęć, piosenek, wierszy, pomysłów, zabaw plastycznych, czytelniczych, muzycznych, przedstawień teatralnych, bajek – czyli to, co z całą pewnością przyda się nauczycielowi przedszkola do przygotowania zajęć!  Kształtowanie gotowości do nauki czytania i pisania.  Gotowość szkolna.  Budzenie zainteresowań technicznych i zabawy konstrukcyjne.  Edukacja regionalna i międzykulturowa.  Kształtowanie czynności samoobsługowych, nawyków higienicznych i kulturalnych.  Kształtowanie umiejętności społecznych.  Obserwacja i diagnoza.  Problemy nauczycieli.  Rozwój moralny i wychowanie.  Wdrażanie dzieci do dbałości o bezpieczeństwo.  Wspieranie dzieci w rozwijaniu czynności intelektualnych.  Wspomaganie rozwoju intelektualnego dzieci wraz z edukacją matematyczną.  Wspomaganie rozwoju mowy.  Współpraca z rodzicami i pedagogizacja.  Współpraca ze środowiskiem lokalnym.  Wychowanie dla poszanowania roślin i zwierząt.  Wychowanie przez sztukę – dziecko widzem i aktorem.  Wychowanie przez sztukę – muzyka i śpiew, pląsy i taniec.  Wychowanie przez sztukę – różne formy plastyczne.  Wychowanie rodzinne, obywatelskie i patriotyczne.  Wychowanie zdrowotne i kształtowanie sprawności fizycznej.

Z nami łatwo przygotujesz się do zajęć do pobrania na: www.blizejprzedszkola.pl/miesiecznik

magazyn o wychowaniu i edukacji dzieci ADRES REDAKCJI:

ul. J. Kostrzewskiego 17, 30-437 Kraków redakcja@blizejprzedszkola.pl 12 631 04 10, 12 262 50 34

ZESPÓŁ REDAKCYJNY:

Robert Halik – redaktor naczelny (r.halik@blizejprzedszkola.pl) Marta Stasińska – sekretarz redakcji (m.stasinska@blizejprzedszkola.pl) Maria Broda-Bajak (m.bajak@blizejprzedszkola.pl) Kinga Kurczek (k.kurczek@blizejprzedszkola.pl) Aneta Wojnarowska (a.wojnarowska@blizejprzedszkola.pl) Agnieszka Czeglik (a.czeglik@blizejprzedszkola.pl)

STALI AUTORZY:

prof. Edyta Gruszczyk-Kolczyńska, prof. Marta Bogdanowicz, prof. Bogusław Śliwerski, Ewa Zielińska, Beata Bielska, Joanna Maghen, ks. Mieczysław Maliński.

WSPÓŁPRACA:

prof. Danuta Waloszek, dr Bronisława Dymara, dr Lidia Wollman, dr Barbara Kurowska, dr Agnieszka Olczak, Anna Sowińska, Aneta Maciągiewicz, Barbara Szeląg, Agnieszka Pasternak, Monika Urbańska-Bulas, Agnieszka Janiec, Joanna JuszczakGuca, Jerzy Binkowski, Ida Winiarek, Violetta Kruczkowska, Maria Zofia Tomaszewska, Edyta Kaczanowska.

ZESPÓŁ DORADCZY:

Ewa Lelo, Bożena Michalska, Małgorzata Wajda

FOTO NA OKŁADCE: © Stephen Denness | Dreamstime.com FOTO: sxc.hu, morguefile.com, dreamstime.com GRAFIKA I SKŁAD: Wojciech Wolak PATRONATY MEDIALNE: Katarzyna Halik (katarzyna.halik@blizejprzedszkola.pl) MARKETING i REKLAMA: Jarosław Wypych (j.wypych@blizejprzedszkola.pl); Katarzyna Kiljańska (k.kiljanska@blizejprzedszkola.pl) PRENUMERATA: Aneta Machał (a.machal@blizejprzedszkola.pl) WYDAWCA: Centrum Edukacyjne BLIŻEJ PRZEDSZKOLA NAKŁAD: 8000 ISSN: 1642-8668 INDEKS: 248428 DRUK: drukarnia Bimart

PRENUMERATA REDAKCYJNA:

Prenumeratę redakcyjną można zamówić w dowolnym momencie na dowolny okres.

Cena brutto prenumeraty za 12 miesięcy: 268 zł, za 6 miesięcy: 136,58 zł Konto: Centrum Edukacyjne BLIŻEJ PRZEDSZKOLA Numer rachunku: 32 1020 2892 0000 5602 0420 7833 Zamówienia prenumeraty: prenumerata@blizejprzedszkola.pl 12 631 04 10 w. 101, 12 262 50 34 www.blizejprzedszkola.pl/formularz

Prenumerata instytucjonalna:

Kolporter S.A.: prenumeratę można zamawiać w oddziałach firmy na terenie całego kraju. Informacje pod numerem infolinii 0801 205 555 lub poprzez stronę internetową http://sa.kolporter.com.pl RUCH S.A.: Wpłaty na prenumeratę przyjmują jednostki kolportażowe RUCH S.A. właściwe dla miejsca zamieszkania. Termin przyjmowania wpłat na prenumeratę krajową do 5. dnia każdego miesiąca poprzedzającego okres rozpoczęcia prenumeraty.

Infolinia 0 804 200 600, www.ruch.com.pl; tel. 22 532 88 19, fax. 22 532 87 34 Przedruk materiałów zamieszczonych w miesięczniku w jakiekolwiek formie oraz ich publikacja w Internecie bez wcześniejszej zgody Wydawcy są zabronione.

Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść ogłoszeń i reklam.

Wydawca ma prawo odmówić publikacji reklamy bez podania przyczyny.

Redakcja zastrzega sobie prawo do zmian i skrótów w nadesłanych materiałach oraz do nadawania tytułów.

bliżej przedszkola  3.126 marzec 2012

Pod prąd...

Bogusław Śliwerski

Warto dostrzec tę zmianę

P

owoli oswajamy się z nowymi formami komunikowania się nauczycieli przedszkoli z rodzicami.

Zmiany zachodzą tu w sposób niezauważalny dla tych, którzy posyłają swoją pociechę po raz pierwszy do takiej placówki. Wówczas zastają w niej coś, co wydaje im się oczywiste, naturalne, a może i nawet przesadzone czy zbyteczne, bo wykraczające poza ich indywidualne oczekiwania. Warto jednak dostrzec i docenić trud wielogodzinnej pracy przedszkolnych pedagogów-pedagożek (jest to jednak najbardziej sfeminizowana grupa zawodowa wśród wszystkich nauczycieli), którzy autentycznie chcą być z rodzicami i dla rodziców. To, że są razem z ich dziećmi i dla nich, jest truizmem, ale fakt szczególnego ich otwarcia się na współpracę z rodzicami przedszkolaków jest niesłychanie ważny i godny dostrzeżenia.

Często obserwuję, jak rodzice i ich rodzice – bo właśnie odbywają się w większości, jak nie we wszystkich przedszkolach, występy dzieci dla ich babć i dziadków – spontanicznie dzielą się z wychowawczyniami swoimi opiniami. Nawet gdyby tego wprost po przedstawieniu z okazji np. Dnia Babci i Dziadka nie czynili, to mimo wszystko, przychodząc codziennie po swoją pociechę, wyrażają podziw czy fascynację jej pracami (a pod czyim powstawały one kierunkiem?), zachwycają się patchworkową dekoracją m.in. z dziecięcych wytworów – na ścianach, w salach zajęć, grup czy na korytarzach.

Komu potrzebne są straty czasu i zmarnowanego papieru na rejestrowanie czegoś, czego nie da się uchwycić w rubrykach i tabelach?

Czyż nie byłoby lepiej, gdyby nauczyciele poświęcali je tym, z którymi są na co dzień?

Zastanawiam się nad tym, po co żądać od nauczycielek dziesiątek (jeśli nie setek) stron wypełnianych w ciągu roku formularzy, różnego rodzaju dzienników zajęć, sprawozdań,

bliżej przedszkola  3.126 marzec 2012

diagnostycznych i ewaluacyjnych arkuszy, skoro wystarczy przekroczyć próg placówki, by dostrzec, poczuć i niejako dotknąć atmosfery pracy nauczycieli, dzieci i rodziców, zarządzających placówką – dyrektorki i ewentualnie jej zastępców czy pracowników administracji i służb opiekuńczych, przekonując się naocznie o walorach i być może też jakichś niedociągnięciach? Komu potrzebne są straty czasu i zmarnowanego papieru na rejestrowanie czegoś, czego nie da się uchwycić w rubrykach i tabelach? Czyż nie byłoby lepiej, gdyby nauczyciele poświęcali je tym, z którymi są na co dzień?

Jak bowiem oddać w tych bezdusznych formach wspomnianej sprawozdawczości doznania radującego się serca matki, cisnących się w kącikach jej oczu łez wzruszenia po przedstawieniu, w którym uczestniczyło jej dziecko, bicia serca dziadka odbierającego właśnie wnuczka czy stremowanego ojca, który po raz pierwszy miał zadane odebranie dziecka po obiedzie, a ono z radości rzuca mu się na szyję, by pochwalić się swoją pracą? Kogo z pedagogicznego nadzoru (poza dyrekcją placówki) obchodzi tak naprawdę to, w jakim klimacie wspólnej radości i także różnych niepokojów bycia z sobą i dla siebie podejmowane są działania przez wszystkich pracowników? Te są przecież podyktowane nie tylko ich profesjonalizmem, wykształceniem, ale i własnymi obawami, czy aby zostały dobrze dobrane treści, formy, metody i techniki pracy, jak zareagują na nie dzieci, a jak ich rodzice, czy istotnie ma sens eksponowanie różnych wytworów z zajęć, skoro niektórzy przechodzą obok nich i nawet na nie nie spojrzą (może spieszą się, nie mają czasu)?

Nie szkodzi. Obserwujmy i dzielmy się swoimi refleksjami na ten temat. Jak uczyła nas Zofia Nałkowska – TU ZASZŁA ZMIANA. Warto być uczestniczącym świadkiem zmian, które naprawdę mają miejsce w przedszkolach, a za każdą z nich kryje się, nie dająca się ująć w żadnym formularzu, aktywność konkretnych osób, m.in. nauczycieli i dzieci, zapewne także ich naturalnych opiekunów w domach. Oni przecież rozmawiają z nimi nie tylko o tym, czy i co dzisiaj zjadły, ale także dociekając, jaka w istocie była ich „karma duchowa”, to znaczy – co nowego poznały tego dnia, czego doświadczyły, jak poradziły sobie z takim czy innym problemem? Przeżycia dzieci mają często bardzo skrajny charakter, ambiwalentny, kiedy mówią: „Nikt mnie nie lubi”, „Nikt nie chce się ze mną bawić”, „Nie lubię przedszkola”, „A Emma

Producenci polecają Myślanki

Ewidencja dzieci

Książka dla dzieci, rodziców i nauczycieli. Myślanki to dużo więcej niż kolorowanki. Pomagają dzieciom rozwijać sprawność myślenia i używać wyobraźni w zabawie. Są wspaniałą podstawą do rozmów z dziećmi, tworzenia sytuacji edukacyjnych, budowania ich wiedzy o świecie, zachęcania do odkryć i eksperymentów. Twórczo pomyślane pod względem graficznym, zawierają też naklejki, inne od tych które znacie! Serię wydawniczą Myślanki tworzą autorzy, którzy korzystają ze swojego wieloletniego doświadczenia w uczeniu dzieci kreatywności oraz inspiracji pochodzących z bycia rodzicami prywatnie.

RejestrOk jest kompleksowym narzędziem przeznaczonym do ewidencji obecności dzieci w placówkach przedszkolnych. System rejestracji dzieci został zaprojektowany na podstawie konsultacji z dyrektorami przedszkoli, przez specjalistów posiadających wieloletnie doświadczenie w przygotowywaniu programów dedykowanych. System RejestrOK całkowicie podporządkowano specyficznym potrzebom tego typu placówek, ze szczególnym uwzględnieniem łatwej obsługi, ergonomii oraz niezbędnych raportów.

Zamówienia: kontakt@myslanki.pl Cena: 25 zł www.myslanki.pl

Zamówienia: 12 269 19 22 Cena: od 150 zł www.rejestrok.pl

SCENARIUSZE UROCZYSTOŚCI „Barwy pór roku” to praktyczny poradnik metodyczny zawierający 46 scenariuszy uroczystości przedszkolnych na wszystkie okazje, 160 piosenek wraz z zapisem nutowym oraz prawie 120 wierszy. Czytelnik znajdzie tu także 17 scenariuszy inscenizacji teatralnych. Tematyka uroczystości usystematyzowana jest zgodnie z biegiem pór roku, a całość jest doskonałym urozmaiceniem typowych działań dydaktycznych.

Zamówienia: 12 257 43 35 Cena: 65 zł www.BlizejEdukacji.pl

Będę przedszkolakiem Książka stanowi doskonałą pomoc dydaktyczną dla rodziców, wprowadzających swoje dzieci w świat przedszkola, jest doskonałym uzupełnieniem programu adaptacyjnego każdego przedszkola. Kolorowe ilustracje oraz teksty ukazują przedszkole jako miejsce przyjazne dziecku, w którym napotka ono życzliwych przyjaciół i opiekunów, a także odnajdzie miejsce ciekawych i beztroskich zabaw.

Centrum Edukacyjne BLIŻEJ PRZEDSZKOLA, tel: 12 257 43 35, e-mail: sklep@blizejedukacji.pl Cena: 6,90 zł www.BlizejEdukacji.pl

Książka prof. Edyty Gruszczyk-Kolczyńskiej i Ewy Zielińskiej „Nauczycielska diagnoza gotowości do podjęcia nauki szkolnej. Jak prowadzić obserwację dzieci, interpretować wyniki i formułować wnioski” udostępnia nauczycielowi profesjonalne, gotowe narzędzia diagnostyczne. Odpowiada na pytania dlaczego i jak w ramach diagnozy gotowości dzieci do nauki szkolnej trzeba fachowo prowadzić obserwację i analizować dziecięce zachowania w trakcie zabaw i zajęć przedszkolnych.

Zamówienia: 12 257 43 35 www.BlizejEdukacji.pl Cena: 29 zł

O Ziemi rodzinnej treści

Skorzystaj z okazji!

Książka zawiera scenariusze uroczystości i inscenizacji z zakresu tematyki patriotycznej i narodowej, które są przeznaczone do realizacji w przedszkolu oraz klasach początkowych szkoły podstawowej. Zawarte są tu teksty oraz zapisy nutowe piosenek i pieśni o charakterze patriotycznym, re-gionalnym czy historycznym, a także dodatkowe wiersze o tematyce patriotycznej i narodowej przeznaczone dla dzieci.

Przy zakupie pakietu trzech książek otrzymasz 40% rabatu w sklepie BlizejEdukacji.pl na zakup następujących pozycji: „Edukacja przedszkolna i wczesnoszkolna”, „Przestrzeń i czas dialogu w edukacji”, „Wybrane zagadnienia edukacji człowieka w dzieciństwie”. Dodatkowo nie doliczamy kosztów wysyłki.

Zamówienia: 12 257 43 35 Cena: 24 zł www.BlizejEdukacji.pl

DIAGNOZA W PRZEDSZKOLU

bliżej przedszkola  3.126 marzec 2012

Zamówienia: 12 257 43 35 www.BlizejEdukacji.pl

40% rabatu na książki!

Krótkie wykłady o dobrym wychowaniu Czy dzieci w wieku przedszkolnym i na początku nauki szkolnej wykazują się słabą pamięcią?

Co wiadomo o funkcjonowaniu dziecięcej pamięci w sytuacjach życiowych?

Dlaczego przedszkolaki mają problemy z pamięciowym opanowaniem wierszy?

W poniższym wykładzie można znaleźć odpowiedzi m.in. na te pytania.

prof. dr hab. Edyta Gruszczyk-Kolczyńska

Jak wspomagać starsze przedszkolaki w rozwijaniu zdolności do zapamiętywania – na przykładzie nauki wierszy1

W

iedza o kształtowaniu się dziecięcej pamięci jest pełna paradoksów i sprzecznych ustaleń. Z badań realizowanych w warunkach laboratoryjnych, a więc w sytuacjach typu słuchaj – zapamiętaj – powtórz wynika2, że: o przedszkolaki są bierne i nie podejmują obserwowanych czynności świadczących o tym, że starają się cokolwiek zapamiętać; o uczniowie klas początkowych funkcjonują już nieco lepiej i usiłują coś sensownego zrobić, aby spełnić oczekiwania: nazywają oglądane obrazki, powtarzają słowa, a nawet starają się łączyć razem to, co podobne; o dopiero dziesięciolatki, a więc nieco starsi uczniowie, potrafią stosować powtarzanie i organizowanie informacji

bliżej przedszkola  3.126 marzec 2012

dla ich trwalszego zapamiętywania – dlatego uzyskują wyższe wskaźniki w zapamiętywaniu dowolnym niż w mimowolnym.

Intensywny rozwój prostych strategii pamięciowych u dzieci ma więc miejsce w pierwszych latach nauczania szkolnego. Bardziej złożonymi strategiami zaczynają posługiwać się uczniowie starszych klas szkoły podstawowej. Jest to późno, zważywszy na wymagania szkolne, gdyż już na poziomie edukacji wczesnoszkolnej. Uważa się, że uczniowie nie mają większych kłopotów z zapamiętywaniem wierszy, rozmaitych definicji, a także treści omawianych na lekcji i znajdujących się w ich pakietach edukacyjnych (podczas lektury artykułu warto korzystać z przypisów zawierających więcej informacji o opisywanym

problemie). O tym, jak oczekiwania te rozmijają się z możliwościami dzieci, świadczą wyniki badań przytaczane przez M. Jagodzińską3. Okazuje się, że w grupie pięciolatków zaledwie 10% dzieci potrafi stosować powtarzanie, wśród siedmiolatków takich dzieci jest już 60%, a pięć lat później, strategię tę stosuje 85% dwunastolatków.

Na dodatek wiele przedszkolnych sytuacji edukacyjnych formułowanych jest w typie zadań pamięciowych, trzeba: zapamiętać to, co jest na obrazku..., słuchać uważnie, zapamiętać i powtórzyć. Z chwilą rozpoczęcia nauki szkolnej dochodzą jeszcze zadania pamięciowe typu: przeczytaj i naucz się na pamięć wiersza lub definicji. Wymienione zadania mają wiele wspólnego z sytuacjami organizowanymi w badaniach testowych typu

FORUM WYCHOWANIA PRZEDSZKOLNEGO

Kraków,18-20 kwietnia 2012

ZapisZ się!

Specjalna cena dla prenumeratorów miesięcznika BLIŻEJ PRZEDSZKOLA i uczestników poprzednich edycji Forum!

Jak?

FESTIWAL INSPIRACJI Serwis 7. Forum – www.forum.blizejprzedszkola.pl WYKŁADOWCY  AKTUALNOŚCI  SZCZEGÓŁY  NIESPODZIANKI

12

Fundator Nagrody:

bliżej przedszkola  3.126 marzec 2012

Partnerzy:

Poczytaj mi, proszę

Pan Brumm jedzie pociągiem

Bajka o Mozarcie

Daniel Napp

Joanna Wiśnios

polecają nauczyciele wychowania przedszkolnego

Pan Brumm, jak co wtorek, bawił się kolejką elektryczną, ale jego zdolności maszynisty nie ograniczały się tylko do zabawy... Pojechał ze swoim przyjacielem rybką Kaszalotem do starego tunelu, gdzie stała lokomotywa.

Przekonany, że maszyna od dawna już nie działa, wcisnął czerwony guzik... i kolejka ruszyła. Po drodze wydarzyło się kilka zabawnych przygód, nie zabrakło też chwil grozy, gdy lokomotywa pędziła prosto na stary most. Na szczęście Pan Brumm wyszedł zwycięsko ze wszystkich tarapatów. Nawet gdy skończyły się one w kurniku Ryjka.

Wydawnictwo Bona. Twarda oprawa. Cena: 24,90 zł

Historia pewnego chłopca, który żył w Salzburgu, a nazywał się Wolfgang Amadeusz Mozart. Napisana w przystępny, żartobliwy sposób wierszowana opowieść, przybliżająca najmłodszym biografię twórcy wraz z pomocniczym słowniczkiem, który ułatwia dzieciom zrozumienie epoki, w której dorastał artysta. Rozdział drugi to historia pewnego menueta, którego sześcioletni Wolfi stworzył, zakradając się do gabinetu taty. Ilustrowana książka z dołączonym audiobookiem wraz z opracowaniem muzycznym to magiczna lekcja wprowadzająca najmłodszych w świat muzyki.

Polskie Wydawnictwo Muzyczne.

Twarda oprawa. Cena: 33 zł

Plusk!

Jak oszczędzać wodę

Opowieści nutą malowane

Núria & Empar Jiménez, Rosa M. Curto

Dorota Skwark

Książka z serii „Dbamy o naszą planetę. Nie sami – z rodzicami!” porusza problem braku dostępu do wody pitnej w niektórych miejscach na Ziemi, tłumaczy najmłodszym, dlaczego woda jest tak ważna oraz dlaczego nie wolno jej zanieczyszczać. Przedstawia proste do zrealizowania pomysły, jak oszczędnie z niej korzystać. Uzmysławia również, że woda jest dobrym podróżnikiem, trzymającym się wytyczonej trasy, czasem jednak cykl zostaje zakłócony przez obfity deszcz. Dołączony podręcznik rodzica pomaga wytłumaczyć trudne zagadnienia.

To wspaniały zbiór, przybliżający najmłodszym największe widowiska muzyczne, m.in. operę Mozarta „Czarodziejski flet”, balety Czajkowskiego „Dziadek do orzechów” i „Jezioro łabędzie”, operę Moniuszki „Halka”, balet Pawłowskiego „Królewna Śnieżka”, operę „Madame Butterfly” Pucciniego i wiele innych. Bajki oparte na słynnych librettach odsłonią przed dziećmi magiczny świat, poszerzą muzyczną wiedzę, wzbogacą wyobraźnię, a nie jedna pociecha śnić będzie o zaczarowanych opowieściach oraz zapragnie zobaczyć i usłyszeć widowisko muzyczne w operze.

Wydawnictwo Biobooks.

Twarda oprawa. Cena: 25 zł

Polskie Wydawnictwo Muzyczne.

Twarda oprawa. Cena: 39 zł

Pstryk!

Jak oszczędzać energię

Frycek opowiada

Núria & Empar Jiménez, Rosa M. Curto

Lidia Kućmierz

Książka przedstawia krótką historię korzystania z energii, a także obecny problem błyskawicznego zużywania jej zasobów, co jest katastrofalne w skutkach dla środowiska. Zapoznaje również najmłodszych z odnawialnymi źródłami energii, tłumacząc, czym są baterie słoneczne czy elektrownie wiatrowe. Uświadamia, dlaczego energia stanowi tak istotny element w życiu człowieka i co by się stało, gdyby jej zabrakło. Przedstawia też sposoby jej oszczędnego zużywania oraz kilka pomysłów z serii „Zrób to sam!”. Na końcu znajduje się „Podręcznik rodzica”.

Kilka faktów z życia Fryderyka Chopina w przystępny sposób przedstawionych najmłodszym. Mały Frycek sam opowiada dzieciom o swojej rodzinie, nauczycielu, przyjaciołach i wakacjach, nawiązując dialog z czytelnikami i słuchaczami poprzez zadawanie pytań (książka z audiobookiem wraz z opracowaniem muzycznym). Ponadto pozostawione są miejsca na pracę samodzielną dzieci, np. projektowanie zaproszenia na koncert czy kolorowanie rysunków do „Kuriera Szafarskiego”. Książeczka odpowie także na pytania, co było inspiracją do stworzenia mazurka czy poloneza?

Wydawnictwo Biobooks.

Twarda oprawa. Cena: 25 zł

Polskie Wydawnictwo Muzyczne.

Twarda oprawa. Cena: 32 zł

książki kupisz w sklepie BlizejEdukacji.pl 14

bliżej przedszkola  3.126 marzec 2012

blizejprzedszkola.pl W metodzie Weroniki Sherborne można wyróżnić kilka kategorii ćwiczeń. Ćwiczenia kształtujące świadomość schematu ciała i przestrzeni pomagają dziecku w poznaniu własnego ciała oraz zdobywaniu pewności siebie i budowaniu poczucia bezpieczeństwa w swoim otoczeniu.

Marta Bogdanowicz, Dariusz Okrzesik

Metoda Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne ćwiczeNIA kształtującE świadomość schematu ciała i przestrzeni

Ć

wiczenia kształtujące świadomość schematu ciała i przestrzeni to ćwiczenia, podczas których dziecko uczy się rozróżniania poszczególnych części ciała i utrwala ich nazwy. Poznaje przestrzeń oraz sprawnie i bezpiecznie się po niej porusza – samo bądź z innymi. Podczas tych ćwiczeń prowadzący nazywa części ciała, wypowiada je dobitnie, a dzieci mogą powtarzać je głośno w celu ich utrwalenia. Dobór nazw zależy od możliwości intelektualnych dzieci w danej grupie. Warto wprowadzać często mylone nazwy, takie jak: brwi – rzęsy lub rzadziej spotykane, jak nadgarstek, łydka, bark, a także nazwy palców.

Formy aktywności charakterystyczne dla ćwiczeń kształtujących świadomość osoby, schematu ciała i przestrzeni to: kołysanie/kołysanie się, przechodzenie przez „domki”, „tunele”, przewracanie się, przetaczanie się, pełzanie i czołganie się, poklepywanie, wzajemne uściski, przechodzenie pod i nad osobami (przedmiotami), obejmowanie, wskazywanie części ciała, naśladowanie partnera, czworakowanie, spacerowanie, masowanie (opukiwanie, głaskanie, uciskanie, klepanie itp.).

ćwiczeNIA kształtujące świadomość schematu ciała  LUSTRO Wszyscy siedzą w parach naprzeciwko siebie. Partnerzy na przemian robią do siebie różne miny i naśladują się nawzajem, wykonując polecenia, np.: „zrób groźną minę”; „zrób śmieszną minę”; „zrób wielkie oczy”; „dotknij językiem nosa/brody”; „zwiń język w trąbkę”.

 MOJE – TWOJE Wszyscy siedzą w parach naprzeciwko siebie i wykonują kolejno poszczególne czynności, najpierw na sobie, a potem na osobie partnera: • kładą rękę na głowie, potem na głowie partnera; • wskazują palcem swoje czoło, a potem czoło partnera; • mrugają jednym okiem, pokazują, którym okiem ma mrugać partner; • dotykają swojego nosa, a potem nosa partnera; • chwytają się za ucho, a potem chwytają za ucho partnera; • poklepują swoje kolano, a potem kolano partnera; • masują łydki, głaszczą uda swoje, a potem partnera; • klepią się po swoim brzuchu, a potem po brzuchu partnera; • poprawiają swoją fryzurę, a potem partnera.

Wszyscy mogą również usiąść w jednym kręgu i wykonywać polecenia prowadzącego, np. uderzać stopami o podłogę, poklepywać brzuch, nadmuchiwać policzki i poklepywać się po nich, nacierać skronie itp.

 WYSTUKIWANIE RYTMU Wszyscy leżą „w rozsypce” na podłodze. Prowadzący wystukuje dowolny rytm wybraną przez siebie częścią ciała (może to być np. klaskanie, uderzanie piętą o podłogę, pstrykanie palcami, uderzanie dłońmi o uda), a pozostali go naśladują.

 PLAŻOWANIE Wszyscy leżą na brzuchach w kręgu tak, aby dobrze się widzieli i powtarzają czynności proponowane przez prowadzącego: machanie nogami (góra – dół), na przemian uginabliżej przedszkola  3.126 marzec 2012

15

Jak przygotować przedszkolaka do szkoły?

Najważniejszą kompetencją, która stanowi podstawę przyswajania wiedzy, jest umiejętność koncentrowania uwagi i zapamiętywania informacji. Kształcenie tych umiejętności w młodym wieku powinno się odbywać poprzez zabawę, która dostarcza dziecku wiele radości i w której aktywnie uczestniczy zarówno przedszkolak, jak i dorosły.

Marta Łykowska Katarzyna Rojkowska

Znakomita pamięć i koncentracja zestaw ćwiczeń

G

eniusz matematyczny, wykonujący skrupulatne obliczenia matematyczne szybciej niż komputer z dobrym procesorem Shakuntala Devi – przekonuje: „Każde dziecko rodzi się jako potencjalny geniusz”. Shakuntala urodziła się w Indiach i nie uzyskała żadnego formalnego wykształcenia, ale – jak sama mówi – bawiła się liczbami, od kiedy skończyła trzy lata. O zadatku na geniusz w każdym z nas pisze także brytyjski specjalista Tony Buzan. Każdy posiada naturalne uzdolnienia, jednak ten cudowny dar u większości z nas nie został wydobyty, ukształtowany czy należycie wykorzystany w okresie najlepiej do tego przeznaczonym, czyli w dzieciństwie.

Podziwiając wyczyny „cudownych” dzieci grających na instrumentach, wykazujących ponadprzeciętne uzdolnienia matematyczne lub literackie, małych malarzy czy rzeźbiarzy, zbyt rzadko zastanawiamy się, jaką rolę w rozbudzeniu geniuszu odegrało środowisko – rodzice i opiekunowie. Oczywiście, w procesie tworzenia uzdolnień istotny jest również fakt dziedziczenia biologicznego. Każde dziecko dziedziczy po swoich przodkach geny szczególnych uzdolnień, lecz aby faktycznie zostać geniuszem, musi wzrastać wśród ludzi, którzy wiedzą, jak jego umysł stymulować. Oto przykładowy zestaw ćwiczeń kształcący umiejętność koncentrowania uwagi i zapamiętywani informacji.

 Ćwiczenie 1: Zapamiętywanie słów Dzieci podają dziesięć wyrazów. Słowa należy zapisać i narysować na tablicy. Do każdego wyrazu należy zrobić rysunek tak, aby powstała historyjka obrazkowa. Następnie układamy historyjkę z zapisanych wyrazów. Zadaniem dzieci jest ją zapamiętać. Należy pamiętać, że im bardziej absurdalna wydaje się historyjka, tym dzieci lepiej ją zapamiętają.

18

bliżej przedszkola  3.126 marzec 2012

 Ćwiczenie 2: Kulisty rysunek Dzieci gniotą kawałek papieru tak, aby otrzymać kształt kulki. Trzymają go na wyciągniętej przed siebie dłoni (ręka powinna być oparta na łokciu na blacie stołu lub biurka).

Drugą ręką rysują nieregularny kształt kulki z papieru, nie patrząc jednak na kartkę, na której rysują. Ważne jest, aby dzieci rysowały kształt bardzo wolno, skupione i skoncentrowane na kuli.

 Ćwiczenie 3: Rysowanie z pamięci Dzieci maksymalnie przez 20 sekund wpatrują się w nieskomplikowany obrazek. Po upływie wyznaczonego czasu obrazek należy zasłonić, a zadaniem dzieci jest go odwzorować z pamięci na kartce. Liczba przedmiotów na obrazku do odwzorowania zależna jest od wieku dzieci, wśród których przeprowadzamy ćwiczenie. W młodszej grupie wiekowej mogą to być jedynie proste kształty typu: strzałki, okręgi, trójkąty i kwadraty. W starszej grupie wiekowej – domy, drzewa, wazon z kwiatami.

 Ćwiczenie 4: Koncentracja Zadaniem dzieci jest początkowo jedynie przez 1 minutę (później kolejno przez 2, 3, 4, 5, aż do 10 minut) wpatrywać się w wyznaczony punkt (może to być kropka narysowana na tablicy), arkusz Moleya (jest to biała kartka papieru A4 lub A3, na środku której znajduje się czarna kropka o regularnym kształcie), płomień świecy. Dzieci będą miały trudności ze skoncentrowaniem wzroku na jednym punkcie. Ważne jest, aby nauczyciel kontrolował wzrok uczniów, chwalił za wytrwanie przez wyznaczony czas z oczami utkwionymi w jednym punkcie, zwracał uwagę

blizejprzedszkola.pl Beata Bielska

Lubię słuchać opowiadań, wierszy i bajek.

Interesuję się książką

rozwijanie zainteresowań czytelniczych

Siódme spotkanie z motylem Ikarem: Drogie Dzieci! Witajcie w świecie bajek. Motyl Ikar zaprasza Was na relaksacyjne spotkania.

Wiosenne nutki Posłuchajmy wiosennej muzyki... Dziś zaśpiewa ciepły wiatr, zielona trawa i przebiśniegi. Wiosna rozdaje coraz więcej i więcej radosnych nutek... Czujesz ich dotyk na twarzy? Szum rozbrzmiewa w parku, lesie, ogrodzie... Na polnej dróżce podskakują wesoło zielone dźwięki. A maleńkie listki kołyszą się wesoło i rytmicznie... Zamknij oczy i posłuchaj tej muzyki... Oddychaj głęboko, spokojnie... Stań pod drzewem i wsłuchaj się w odgłosy oraz zapachy gałązek, ubranych w pąki. Są puszyste, łagodne, wiosenne... Zdobią je błyszczące krople deszczu... Gdy dotkniesz jedną, usłyszysz zaczarowaną piosenkę. Spróbuj... Może obudzisz skowronka i przebiśniegi? Zatańcz z wiatrem w powietrzu... Poruszaj się lekko i rytmicznie... Spójrz, razem z Tobą cieszy się cała przyroda... Jest Ci dobrze, spokojnie i bezpiecznie. Dotykasz palcami pachnącej melodii... Rysujesz do niej obraz... Wyciągasz ramiona w górę i... dłuuugim wydechem wypuszczasz wszystkie zmartwienia. Odlatują na skrzydłach ptaków, wysoko, wysoko do chmur... Za nimi lecą kropelki deszczu... Jesteś teraz wypełniony po brzegi wiosennym zapachem. Czujesz się tak lekko i radośnie, jak rośliny i zwierzęta. Za chwilę otworzysz oczy i poczujesz melodię wierzbowych listków... Cudowne wrażenia głaszczą Twoją skórę. Namalowałeś kolejny, pachnący obrazek, z którego wydobywa się wiosenna muzyka. Teraz powoli otwórz oczy... Oddychaj spokojnie... Uśmiechnij się do zielonej pory roku. Policzę do pięciu, a Ty zaczniesz się przeciągać.

W marcu gotuje się wiosna w garncu.

Miesza się.

Bulgocze.

Burzy.

Słońcem wzbiera w każdej przydrożnej kałuży.

J. Kulmowa, „W marcu jak w garncu”

T Wiosenne nutki

Przykłady zabaw rozwijających do relaksacji

Dzieci wypowiadają się na temat swoich wrażeń z wysłuchanej bajki relaksacyjnej. Nauczyciel rozmawia z dziećmi.  Pierwsze znaki wiosny. Dzieci słuchają bajki relaksacyjnej opowiadanej przez motylka Ikara. Następnie wypowiadają się na temat pierwszych oznak wiosny, które występują w bajce. Przedszkolaki odwołują się także do własnych doświadczeń. Nauczyciel ilustruje wypowiedzi poprzez przywieszanie obrazków na tablicy.

 Wiosna w lesie, parku i w ogrodzie. Dzieci malują farbami lub pastelami wczesną wiosnę, z uwzględnieniem pierwszych zwiastunów tej pory roku.  Zaczarowana muzyka. Uczestnicy słuchają muzyki relaksacyjnej nawiązującej do wiosny i rysują pastelami swoje wyobrażenia. Uzupełniają prace kolorową wydzieranką (fot. 1).  Wiosenne zapachy. Próba odpowiedzi na pytanie: „Z jakimi zapachami kojarzy ci się wiosna?”  Melodia wierzbowych listków. Przedszkolaki grają na instrumentach perkusyjnych, odzwierciedlając wyobrażenia o melodii listków. Drzewa mogą być również przedstawione plastycznie (fot. 2).  Wiosenne zagadki motylka Ikara: o Gdy ciepły marzec powróci z wiosną, białe, puszyste na wierzbach rosną (bazie); o On pierwszy do nas z ciepłych krajów wrócił i nad polami teraz piosnkę nuci (skowronek); o Choć kuleczka jest brązowa, liść zielony w niej się chowa (pąk). bliżej przedszkola  3.126 marzec 2012

21

Jak przygotować przedszkolaka do szkoły?

Kolejny artykuł z cyklu „Jak przygotować przedszkolaka do szkoły” został przygotowany w oparciu o tematykę, którą najlepiej wprowadzać wiosną. Zawiera pomysły na zabawy rozwijające i utrwalające umiejętności potrzebne do podjęcia nauki czytania. W tekście znajdują się także odwołania do aktywizujących metod nawiązujących do pedagogiki zabawy oraz Odimiennej Metody Nauki Czytania Ireny Majchrzak.

Edyta Kaczanowska

Wiosna w ogródku zajęcia przygotowujące do nauki czytania

O

pisując sytuacje edukacyjne, posłużyłam się formą zadaniową nakierowaną na dzieci w starszym wieku przedszkolnym. Sytuacje edukacyjne realizowałam z uwzględnieniem stopniowego przyrostu umiejętności przedszkolaków. Dodatkowe uwagi odnoszące się do realizacji zadań oznaczyłam kursywą.

Temat bazowy: „Wiosna w ogródku”  Cele ogólne: o wyrabianie gotowości do czytania poprzez rozwijanie i utrwalanie umiejętności podziału zdania na wyrazy, analizy i syntezy słuchowej wyrazów oraz czytania globalnego; o stwarzanie warunków do aktywności ruchowej i plastycznej oraz posługiwania się wyobraźnią; o utrwalanie umiejętności rozróżniania wiosennych kwiatów i atrybutów ogrodniczych.  Umiejętności dzieci: o rozpoznawanie i nazywanie wybranych wiosennych kwiatów oraz atrybutów związanych z ogrodem; o dokonywanie analizy zdania – wyodrębnianie wyrazów i układanie modelu wyrazowego zdania; o budowanie zdania z podanych wyrazów; o dokonywanie analizy i syntezy sylabowej wyrazu; o przeliczanie sylab w wyrazach i wyrazów w zdaniu; o porównywanie liczby sylab z liczbą wybranych elementów; o wyodrębnianie nagłosu wyrazów o prostej budowie fonetycznej; o dobieranie wyrazów z taką samą sylabą w nagłosie;

26

bliżej przedszkola  3.126 marzec 2012

o wyodrębnianie nazwy na podstawie liczby sylab; o dobieranie wyrazów z taką samą głoską w nagłosie; o czytanie globalne nazw wybranych wiosennych kwiatów (głównie dobieranka wyrazowo-obrazkowa); o rozróżnianie i porównywanie liter (drukowanych); o naśladowanie ruchem i głosem wybranych zwierząt, postaci i zjawisk; o malowanie farbami obrazka z wiosennym kwiatem; o posługiwanie się w działaniu wyobraźnią; o współdziałanie i współpraca.  Interakcje: NDZ (1-n), (n/2) DZ DZ (n/2), DZ DZ, NDZDZ (2-n) (praca z całą grupą, podział dzieci na dwie grupy, każde dziecko indywidualnie, każde dziecko po kolei).  Pomoce i przybory: Pacynka bądź sylweta krasnala Hałabały, nagrania muzyczne do zabaw z ruchem (melodia o wesołym nastroju, muzyka relaksacyjna), kilka kartonów A-4, kilka flamastrów w różnych kolorach, klocki jako sztachety płotka, kwiaty tekstylne (bądź z papieru), ilustracje (wiosenny ogródek, drzewo, drabina, listek, dom, latawiec, kot, samochody, konewka, łopatka, grabki, wiaderko, konwalie, krokus, kot, ptak, kura, korek, korale, pasek, pasta, tory, torebka, zegarek, żaba, buty, ul), ilustracje wybranych wiosennych kwiatów (krokus, przebiśnieg, żonkil, zawilec, tulipan, konwalia, pierwiosnek), konewka, łopatka, wiaderko, etykietki z nazwami wybranych wiosennych kwiatów (kilka zestawów), sylwety chmur z napisanymi nazwami wybranych wiosennych kwiatów, wazon, kartoniki z literami alfabetu (litery wielkie drukowane), mały dywanik, karty pracy („Sylaby do pary”, „Portret wiosennego kwiatu”, „Kwiaty z napisami” – własne opracowanie), kredki, farby, pędzelki, pojemniczki na wodę.

Bliżej przedszkola W wieku sześciu lat w płacie czołowym

Marzena Żylińska

mózgu występuje największa ilość połączeń neuronalnych. Jednak utrzymane zostają jedynie te, których dziecko używa.

Mózg konsekwentnie kieruje się bowiem zasadą: „Używaj lub wyrzuć!”.

Stabilizuje się tylko część połączeń, a im jesteśmy starsi, tym mamy ich mniej.

Kiedy do szkoły?

Te struktury, które są wykorzystywane, mózg dalej rozbudowuje, nieużywane uznaje za niepotrzebne i usuwa.

czy badania mózgu dają odpowiedź na to pytanie?

D

yskutując o tym, w jakim wieku dzieci powinny iść do szkoły, warto spojrzeć na problem z punktu widzenia neurobiologii i zapytać, jakie środowisko lepiej wspiera ich rozwój, co sprzyja wykorzystaniu potencjału, jaki sześciolatkom dała natura, w jakich warunkach ilość stabilizujących się połączeń jest większa, a w jakich giną. Choć droga do pełnego zrozumienia procesów uczenia się jest jeszcze długa, to wiedza, jaką dziś dysponujemy, pozwala na sformułowanie pewnych tez. Otóż bez znaczenia jest fakt, czy sześciolatki będą chodzić do przedszkola, czy szkoły; z punktu widzenia rozwoju mózgu liczy się jedynie, co będą tam robić.

Neuroplastyczność Struktura mózgu zależy od tego, co i jak długo robimy. Można powiedzieć, że nasza aktywność rzeźbi mózg, który rozbudowuje potrzebne struktury. Wszyst-

30

bliżej przedszkola  3.126 marzec 2012

Bliżej przedszkola Praca metodą projektów dostarcza dzieciom wiele okazji do prawdziwych dyskusji, podejmowania decyzji, wyborów, współpracy, inicjatywy, podejmowania wspólnych wysiłków, negocjowania, kompromisu i ewaluacji wyników własnych działań. W ten sposób poczucie własnej wartości u dzieci może być budowane w oparciu o ich wkład w pracę grupy, jakość tej pracy i rezultaty.

L. Katz Patrycja Fater

Mali Indianie P

rojekt edukacyjny jest okazją do dostarczenia dzieciom przedszkolnym niesamowitych przeżyć i wrażeń, gdyż daje szansę rozwoju własnej osobowości i odkrycia, jakie maluch ma predyspozycje. Tak było w przypadku zorganizowanego w Akademii Dwujęzycznej „Little Krasnoludki” w Pabianicach projektu edukacyjnego pod nazwą „Mali Indianie”, którego zasadniczym celem było poznanie zwyczajów i obyczajów Indian oraz uwrażliwienie na kontakt z przyrodą i zwierzętami (konie). Projekt miał twórczy i aktywny charakter. Zajęcia wprowadzały również słownictwo z zakresu języka angielskiego, używanego na co dzień w prostych sytuacjach życia przedszkolnego.

Etap pierwszy projektu to rozmowa z dziećmi o tym, co wiedzą na temat Indian. Zasób wiedzy dzieci zostaje ujęty w postaci siatki tematycznej, np.:

o Co by było, gdybyś zmienił się w Indianina? o Dlaczego Indianie malują twarze? o Gdzie mieszkają Indianie? o Jak wygląda indiański pióropusz? o Dlaczego Indianie noszą pióropusze? o Jak wygląda domek Indianina? Co się w nim znajduje? o Jakie są ulubione zajęcia Indian?

Etap drugi to indiańskie gry i zabawy.  Houk – zabawa wprowadzająca: poprzedza zaplanowaną wycieczkę do wioski indiańskiej. Nauczycielka przebrana za głównego wodza wioski Taka Tuka Pe-ce śpiewa powitalną pieśń: Witam Was, moi mili. I cieszę się, żeście dziś przybyli. Houk.  Indiański okrzyk – zabawa integrująca: każdy uczestnik wypowiada swoje imię przez szybkie przysłanianie i odsłanianie ust ręką w trakcie wydawania dźwięku – naśladując indiański okrzyk.  Winettou – pląsy przy piosence: śpiewanie i naśladowanie ruchem treści: Wódz plemienia woła Stańmy w radzie koła Winettou – ha, ha /x 3

To, czego dzieci chciałyby się dowiedzieć na temat Indian, zostaje zapisane w postaci następujących pytań: o Czym się zajmuje Indianin? o Jak wygląda Indianin? o Co lubią robić indiańskie dzieci?

32

bliżej przedszkola  3.126 marzec 2012

 Zabawa „Gili-gili” Ta-ram-tam-tam. Ta-ram-tam-tam (uderzanie dłońmi w uda) O-gili-gili-gili-gili (łaskoczemy partnerów) ta-ram-tam-tam. (całość powtarzamy) Ojej! Ojej! (unosimy ręce w górę) O-gili-gili-gili-gili ta-ram-tam-tam. (całość powtarzamy)

 Taniec indiański do muzyki z wykorzystaniem tomahawków (marsz w kole, taniec w parach z tomahawkiem, przykucanie w parach na zmianę, ukłon).  Taka-Tuka – słuchanie w kręgu bajki o plemieniu „Taka-Tuka” z równoczesnym naśladowaniem: Dawno, dawno temu na rozległej równinie była sobie indiańska wioska, w której żyło plemię Taka-Tuka – wasi przodkowie. Mieszkali w tipi, opodal wielkiej rzeki. Nasza opowieść zaczyna się w chwili, gdy wioskę i wszystkie tipi, nawet tipi szamana, okrył mrok. Indianie spali, w oddali słychać było wycie kojotów (dzieci leżą), kiedy nagle obudził ich ryk i tętent kopyt (wstają, przeciągają się, ziewają). Wielki Wódz zwołał naradę plemienną (siadają w kręgu, rozpoczyna się narada plemienna) i powiedział: – Bracia, zbliża się zima, a nasze zapasy się kończą. Dziś o świcie słyszałem bizony nad rzeką, są blisko. Wyruszmy na polowanie. Co radzicie?

I Indianie zaczęli się naradzać (poklepywanie prawą ręką sąsiada z prawej strony).

– Czy się boicie? (okazywanie strachu).

Czy się cieszycie? (okazywanie radości, zmiana kierunku, poklepywanie sąsiada z lewej strony). Zapalmy fajkę pokoju (podawanie w kręgu fajki pokoju). Wyruszamy na polowanie. Wsiadamy na konie (uczestnicy zgodnie ze wskazówkami wodza naśladują jazdę na koniu – uderzają o podłogę rękami, pokonują rzekę na koniu – uderzają rękami o uda, zeskakują z koni – prychają, przechodzą po kładce – uderzają pięścią o klatkę piersiową, przechodzą przez szuwary – rozgarniają je rękami, gdzie znajdują się bizony, strzelają z łuku – naprężają

Bliżej przedszkola Rodzice, którzy oddają dziecko do przedszkola, najczęściej przeżywają to wydarzenie równie mocno jak ich pociechy. Często poszukując placówki, przeprowadzają „wywiad” z innymi rodzicami, zadają wiele pytań w samej placówce, sprawdzają informacje – chcą mieć pewność, że dokonają dobrego wyboru.

Violetta Kruczkowska

Ważna relacja: nauczyciel – rodzic

P

odczas tych poszukiwań nie zawsze wiedzą, w jaki sposób pytać o nauczycieli. Pocztą pantoflową dowiadują się o... dobrej, miłej pani, lubianej przez dzieci, która ma doświadczenie, bo pracuje już jakiś czas w zawodzie, jest wykształcona, miła, ciepła, cierpliwa itp.

Oczami nauczyciela Nauczyciele z kolei interesują się tym, co się dzieje w domu ich wychowanka. Jest to w pełni uzasadnione. Chcą lepiej poznać dziecko, pomóc mu w razie konieczności, zrozumieć jego zachowania itd.

Chcą dowiedzieć się między innymi: o Co się dzieje, kiedy dziecko wraca do domu z przedszkola? o Jakie ma warunki? o Czy jest jedynakiem? o Czy wychowuje się z dwojgiem, czy z jednym rodzicem? o Jak rodzice je dyscyplinują? o Jak się zachowuje w domu?

Oczami rodzica W oczach rodziców nauczyciel wychowania przedszkolnego jest ważną osobą w życiu ich dziecka. Dlatego nikogo nie może dziwić ich zainteresowanie tym, co nauczyciele robią z ich pociechami.

Taka postawa jest w pełni uzasadniona.

Z tego względu w głowach rodziców pojawia się zwykle wiele pytań: o Czy nauczyciel będzie wywierać dobry czy zły wpływ na moje dziecko?

34

bliżej przedszkola  3.126 marzec 2012

o Czy pomoże mu nauczyć się nowych rzeczy? o Czy nauczy je odpowiednich zachowań? o Czy nauczy tego, co powinno umieć zanim pójdzie do szkoły? o Czy będzie odpowiednio je traktował? o Czy polubi moje dziecko? o Czy wszystkiego dopilnuje i zadba o nie? o Czy będzie cierpliwy, wyrozumiały, miły, konsekwentny?

Rodzic i nauczyciel Mimo wzajemnego zainteresowania zachowaniem drugiej strony, pomiędzy rodzicami a nauczycielami rzadko istnieje ścisły kontakt i dobra komunikacja. Mają oni bardzo ograniczony czas na rozmowę. Rodzice mają zatem niewielki wpływ na nauczyciela, by doprowadził do pewnych zmian, podobnie jak nauczyciel bywa bezsilny, gdy próbuje wpłynąć na zmianę postawy czy zachowania rodzica. Rodzice i nauczyciele w rzeczywistości działają raczej niezależnie i w odrębny sposób. Choć każda strona jest silnie związana z dzieckiem, niejednokrotnie nie ma między nimi dobrych relacji i częstych kontaktów. Rodzice często cierpią, kiedy relacja dziecko – nauczyciel jest nie najlepsza, a nauczyciele ubolewają, kiedy obserwują, że dzieje się coś złego w relacji rodzic – dziecko. Niemniej jednak rodzice i nauczyciele nigdy nie powinni zapominać o tym, że kształtują stosunek dziecka do dorosłych.

Rozmowa Większość rodziców i nauczycieli odczuwa niepokój, kiedy ma porozmawiać z drugą stroną inaczej niż w zdawkowy czy powierzchowny sposób. Nawet jeżeli ustalonym celem spotkania rodzic – nauczyciel jest omówienie zachowania dziecka, każdy nauczyciel wie, jak dalece dyskusja może odejść od tematu.

Dla wielu z nich może być to frustrujące oraz kłopotliwe, bo nie są przygotowani na poradzenie sobie z pojawiającymi się w trakcie rozmowy uczuciami rodziców. Rodzice kochają dzieci i chcą je chronić. Chcą, aby nauczyciele je usłyszeli, zrozumieli i zaakceptowali. Kiedy dzieci sprawiają kłopoty w przedszkolu, rodzice często są zawiedzeni sami sobą. Zatem niejednokrotnie to rodzic ma problem.

Widać więc, jak ważne są umiejętności komunikacyjne. Nauczyciele po kursie Treningu Skutecznego Nauczyciela potrafią rozpoznać dokładniej, kiedy słuchać, a kiedy mówić, co znacznie ułatwia proces komunikacji interpersonalnej. Mając określone narzędzia, mimo wcześniej opisanych obaw, mogą za pomocą aktywnego słuchania, komunikatów „ja” i metody bez przegranych wywierać pozytywny wpływ na rodziców.

Poniżej dwie hipotetyczne rozmowy nauczyciela z rodzicem. W pierwszym i drugim przykładzie nauczyciel początkowo używa typowych barier w komunikacji interpersonalnej. Następnie nauczyciel używa aktywnego słuchania i komunikatów „ja”.

Bliżej przedszkola Każde dziecko ma wiele talentów, na które warto zwrócić uwagę.

Talent jest niczym roślina: jeśli dbamy o niego od samego początku, podlewamy, dajemy światło, są wielkie szanse, że pięknie się rozwinie i będzie budził ogólny podziw. Jednak wystarczy przestać podlewać roślinę, a liście powoli usychają i roślina stopniowo zamiera.

Katarzyna Lotkowska

Mamo, chcę grać na pianinie!

P

Jak rozwijać wrażliwość artystyczną dzieci w wieku przedszkolnym?

ierwszym krokiem w kierunku rozwoju spontanicznej twórczości dzieci jest danie im możliwości działania i obserwowania, co sprawia maluchom ogromną przyjemność. Dlatego też należy zachęcać dziecko do zabaw plastycznych, artystycznych.

Początkowo jego prace będą sprawiały wrażenie nieudolnych. Jednak im częściej będzie miało kontakt z różnorodnymi materiałami, tym lepiej rozwijać się będzie jego inteligencja wizualno-przestrzenna oraz sprawność manualna.

Warto zauważyć, że dziecko odczuwa spontaniczną potrzebę ekspresji graficznej, a poziom jego ogólnego rozwoju wyznacza, co i w jaki sposób przedstawia za pomocą narzędzi artystycznych. Kluczowymi zadaniami rodziców i nauczycieli jest podsuwanie dziecku pomysłów oraz wzbogacanie jego przeżyć, które następnie maluch przenosi na działalność artystyczną. Dzieci szczególnie łatwo uczą się poprzez naśladowanie. Warto zatem otaczać je estetycznymi przedmiotami użytkowymi, a podczas spacerów zwracać uwagę na elementy architektury.

Zabawy muzyczne mają także olbrzymi wpływ na rozwój małego człowieka. To właśnie dzięki percepcji słuchowej rozwija się mowa, możliwe staje się opanowanie języków obcych, czytania, pisania czy gry na instrumencie. Słuch u dziecka, związany z poczuciem rytmu, melodii i harmonii, rozwija się bardzo intensywnie już od samego początku. Na

36

bliżej przedszkola  3.126 marzec 2012

początku pojawia się poczucie rytmu – dzieci zaczynają klaskać i przytupywać przy dźwiękach muzyki. Następnie da się zauważyć zainteresowanie melodią.

Słuch muzyczny warto ćwiczyć systematycznie Bawmy się zatem we wspólne śpiewanie, odtwarzanie melodii ze słuchu, powtarzanie wyklaskiwanych rytmów itp. Muzyka sprzyja rozwijaniu estetyki ruchów w czasie tańca, eliminacji napięć emocjonalnych, wyzwala ekspresję twórczą w malowaniu, śpiewie, odgrywaniu scenek czy deklamowaniu wierszyków. Nastrój, jaki pojawia się wraz z melodią, rozwija emocje, pobudza do działania i aktywności. Dziecko staje się pogodne, spokojne i spełnione, jak również zmotywowane do dalszych aktywności.

Dzieciństwo jest okresem uwrażliwiania na sztukę. To czas wspaniałych zachowań, podczas których realizujemy siebie.

Fundamentalne znaczenie dla rozwoju powyższych czynności ma codzienna zabawa z dzieckiem. Poprzez działanie we wszystkich dziedzinach sztuki uczy się ono wyrażać emocje i wyobrażenia.

Wiedząc, jak się z nim bawić, pomagamy mu stać się człowiekiem usatysfakcjonowanym ze swoich codziennych sukcesów. Dziecko potrafiące swobodnie wyrażać emocje poprzez sztukę, łatwiej i szybciej uczy się kontrolować swoje emocje, wykazuje większą wrażliwość na potrzeby drugiego człowieka i lepiej wykorzystuje swoją intuicję.

Dzieciństwo to najlepszy czas na przyzwyczajanie dziecka do obcowania ze sztuką. Radosne przeżycia, jakie towarzyszą przejawom artystycznej twórczości małego dziecka, kształtują jego stosunek do samego siebie i otoczenia.

Marzeniem wielu dzieci jest nauka gry na instrumencie, najczęściej na pianinie.

Pamiętajmy, że warto „pójść za ciosem”, ale nie za wszelką cenę. To znaczy, że dobrze byłoby, gdyby dziecko, jeśli wyrazi taką chęć, miało możliwość doświadczenia takiej nauki. Czy to na lekcjach indywidualnych, czy w ognisku muzycznym. Pamiętajmy jednak, że w tym wieku możemy mówić o umuzykalnieniu i zachęceniu go do odkrywania muzyki.

Nie róbmy niczego na siłę. Zachęcajmy malucha do zabawy, improwizacji i komponowania na swój sposób.

Niestety, często dzieje się tak, iż dziecko wykazuje chęć do gry na instrumencie, a „profesjonalne” podejście dorosłego powoduje szybkie zniechęcenie. Większość dzieci chce się bawić muzyką, a nie zostać wirtuozem. Gdyby jednak tak się stało, samo wykaże większe zainteresowanie nauką gry niż inne dzieci.

Zmuszanie dziecka do pewnych działań powoduje zupełnie odwrotny skutek. Zachęcajmy więc, bawmy się muzyką, improwizujmy. To najważniejsze elementy osiągania sukcesu życiowego dzieci. Obok przedstawiam propozycje zabaw z dziećmi, mające wpływ na umuzykalnienie. 

Bliżej przedszkola Czym jest ład i nieład, brak i nadmiar w życiu codziennym, pedagogice i edukacji?

Co kryje się za słowami: poznać, pokochać, chronić – wyrażającymi zasadę nauczycielskiego działania?

O istocie pedagogiki współbycia pisze Bronisława Dymara.

Bronisława Dymara

Przestrzenie pedagogiki współbycia a edukacja Realne przestrzenie współbycia ludzi w domu, szkole, przedszkolu i gdzie indziej Pisząc o ludziach i ich interpersonalnym współbyciu, piszemy równocześnie o zdarzeniach. Używając słowa: zdarzenie, mam na myśli nie tylko konkrety, a więc książki i artykuły dokumentujące różnorodne przejawy kultury i pedagogiki współbycia, nie tylko liczne odbyte dyskusje, spotkania, lecz także mniej uchwytne wątki wewnętrzne, towarzyszące procesom tworzenia, elementy rozmów niedokończonych, trudne do słownego utrwalenia fenomeny ludzkiego ducha, umysłu i wyobraźni. Warto nadmienić, że według twórcy polskiej fenomenologii Romana Ingardena nie ma ostrej granicy pomiędzy autorami jako twórcami dzieła a jego czytelnikami, którzy je niejako współtworzą poprzez indywidualny, swoisty „odbiór” jego treści, idei, formy i zawartych w nim pojęć.

Wspólne pisanie jakiegoś dzieła, wszelkie zespołowe działania w zakresie nauki i sztuki wymagają ostrożności. Te same pojęcia, idee, kategorie wiedzy, różnorodne wytwory ludzkiego umysłu, serca i ducha są rozmaicie rozumiane i interpretowane. Świadomość tego faktu oraz przewidywanie mogących się pojawiać kontrowersji, nawet w kwestii podstawowych założeń serii, spowodowały, że zanim ujrzała ona światło dzienne, poprzedziły ją wieloletnie badania i żarliwe dyskusje nad konkretnymi rodzajami jej koncepcji. Zatem nasza współpraca w pewnych roboczych grupach trwa już około dwudziestu lat.

38

bliżej przedszkola  3.126 marzec 2012

Wspólne trwanie, wytrwanie i innowacyjne działania na ogół „pod prąd”, wymagały wzajemnego wzmacniania się i cieszenia z myślowych odkryć. Szczególne fascynacje wiązały się z kluczowymi dla pedagogiki współbycia pojęciami czasu i przestrzeni. Przestrzeń została niejako oswojona i dość wnikliwie scharakteryzowana, szczególnie w dwóch książkach o dziecku w świecie edukacji (B. Dymara, Dziecko w świecie edukacji. Podstawy uczenia się kompleksowego. Nowe kształty i wymiary edukacji, cz. I, Kraków 2009 oraz B. Dymara, Dziecko w świecie edukacji. Bliżej integracji osoby i pedagogiki współbycia, cz. II, Kraków 2009).

Recentywistyczna koncepcja czasu, reprezentowana przez Profesora Śląskiego Uniwersytetu Józefa Bańkę, wymagała wymiany myśli, dalszych poszukiwań, porównań lektur.

Stwierdzenie recentywistów, że czas istnienia człowieka jest chwilą, punktem na skali, zawiera się w słowie: teraz, a przeszłość istnieje tylko dzięki pamięci, natomiast przyszłość dzięki wyobraźni – wywołało liczne polemiki, wskazując m.in. na ulotność i nietrwałość chwili obecnej, a zarazem jej „pojemność”, właśnie dzięki pamięci i wyobraźni, pozwalającej „zanurzyć człowieka” w czasie przeszłym, teraźniejszym i przyszłym. Porozumienie się z autorami tekstów książek serii Nauczyciele – Nauczycielom (i z sobą samą) w kwestii słów kluczowych dla pedagogiki współbycia, stało się warunkiem niezbędnym dla jej rozwoju i odróżnienia od innych nurtów pedagogiki. Pisałam o tym w pierwszym artykule cyklu (BLIŻEJ PRZEDSZKOLA nr 12.123 grudzień 2011), tu wszakże chcę podkreślić, iż najbardziej zróżnicowane, konkretne i realne są przestrzenie współby-

blizejprzedszkola.pl Dobra bierna znajomość liter oraz zdolność do dokonywania syntezy fonemowej wyrazów są podstawą nabycia przez dziecko umiejętności czytania – zgodnie z metodą wczesnej nauki czytania i pisania autorstwa prof. B. Rocławskiego.

Maria Roesler

Zabaw y w łączenie i rozdzielanie

– czyli synteza i analiza słuchowa – część II

W

lutowym numerze BLIŻEJ PRZEDSZKOLA (12.125 luty 2012) przybliżyliśmy trzy pierwsze etapy kształtowania u dzieci syntezy i analizy fonemowej: zabawy z zakresu syntezy i analizy sylabowej (pierwszy etap), zabawy z utrudnieniami (drugi etap), syntezę morfemową (trzeci etap). Poniżej opisujemy ostatnie etapy – syntezy logotomowej, logotomowo-fonemowej i fonemowo-logotomowej (czwarty etap) oraz syntezy i analizy fonemowej (piąty etap). Należy pamiętać, że wszystkie etapy następują w ściśle określonej kolejności i żadnego z nich nie można pominąć. Zgodnie z założeniami glottodydaktyki prof. B. Rocławskiego, zanim przejdzie się do następnego etapu, trzeba się upewnić, że dziecko opanowało wszystkie założenia poprzedniego.



IV etap: syntezy logotomowej, logotomowo-fonemowej i fonemowo-logotomowej

Kolejny etap na drodze do syntezy i analizy fonemowej to synteza logotomowa, gdzie podział wyrazu następuje po spółgłosce, a przed samogłoską, np. pom-id-or-ek, kap-el-usz, poń-edź-ał-ek, kr-asn-ol-ud-ek. W tym czasie dzieci doskonalą umiejętność dokonywania analizy sylabowej z utrudnie-

niami. Gdy dziecko opanowało już ten etap, przechodzimy do syntezy logotomowo-fonemowej, a następnie fonemowo-logotomowej. Tu podczas zabaw dzieci dokonują syntezy wyrazów, a następnie wybierają adekwatne do nich przedmioty, sylwety czy obrazki. Efektem zabawy może być kosz, w którym znajdą się owoce: jabłuszk-o, gruszk-a, ślifk-a, winogron-a, morel-a... albo wesoły bałwanek z oczkami z w-ęgla, noskiem z m-archefki, czapką ze starej miski i ogromną mjotł-ą. Swobodne dokonywanie syntezy wyrazów z oderwanym ostatnim lub pierwszym fonemem (głoską) to ostatni krok przed osiągnięciem celu, do którego dążyliśmy, realizując wszystkie wcześniejsze etapy syntezy, a którym jest gotowość do dokonywania syntezy fonemowej. Do czasu opanowania przez dzieci syntezy fonemowej w dalszym ciągu doskonalimy analizę sylabową z utrudnieniami coraz dłuższych i mniej znanych dzieciom wyrazów.  Jesienna ciuchcia – na małych kartonikach przedszkolaki wykonują ilustracje związane z jesienią (kasztany, żołędzie, liście, grzyby, szyszki, jarzębina, orzechy, owoce...).

Każde dziecko ma po dwa, trzy takie obrazki. Na tablicy zawieszony jest pociąg z wagonikami (również wcześniej przygotowany przez dzieci). Przedszkolaki ustawione jebliżej przedszkola  3.126 marzec 2012

43

Bliżej przedszkola Zdarza się, iż trudne zachowania dziecka w młodszym wieku, uznawane jako uciążliwe, dziwaczne, wzbudzają niepokój osób z najbliższego otoczenia.

Może to stanowić bodziec do podjęcia decyzji dotyczącej konsultacji specjalistycznych w celu rozpoznania zachowania jako normy rozwojowej.

Anna Saramowicz, Anna Wójcik-Zdyb

Udział rodziców w procesie diagnostycznym małego dziecka

P

oczątkowo, kiedy pojawia się jakiś kłopot dotyczący zachowania dziecka, rodzice dają sobie zwykle czas na samodzielne zrozumienie oraz podjęcie próby poradzenia sobie z zaistniałą sytuacją.

Ważne jest jednak, aby wyznaczyć niezbyt długi okres próby podejmowanych działań zmierzających do rozwiązania problemu (od 3 tygodni do 3 miesięcy).

Zachowanie traktujemy jako problemowe, jeśli jego natężenie, częstotliwość, czas utrzymywania się i następstwa znacząco różnią się od zachowań innych dzieci w podobnym wieku. Zwykle nie podlega ono zmianie w czasie, a raczej nasila się i nie znika. Jeśli nie ma obserwowanej poprawy, a narastają bezradność i inne trudne uczucia, takie jak złość, gniew, wówczas niezbędna wydaje się pomoc profesjonalisty – podkreślają A. Kołakowski i A. Pisula. Wspólne poszukiwanie rozwiązania problemu może przebiegać w taki sposób, iż rodzice przypisują trudnym zachowaniom dziecka inne znaczenie niż specjaliści, nie podejmując działań

46

bliżej przedszkola  3.126 marzec 2012

zmierzających do dokonania właściwego rozpoznania, bądź nie stosują się do wskazówek i zaleceń odnoszących się do pracy z dzieckiem.

W procesie diagnostycznym, oprócz badań specjalistycznych zarezerwowanych dla nauk medycznych (np. badanie EEG), psychologicznych (ocena poziomu intelektualnego, badanie osobowości, itd.), istotny jest udział rodziców, stanowiący elementy systemu rodzinnego, w jakim funkcjonuje dziecko. Opiekunowie, bowiem, są podstawowym źródłem informacji na temat swego dziecka. Ponadto, dzięki uzyskanym od rodziców informacjom oraz obserwacji ich zachowań (np. podczas spotkań), diagnosta uzyskuje cenne wskazówki na temat dominujących w rodzinie wzorców zachowań. Perspektywa ta jest konsekwencją przyjęcia systemowego paradygmatu, gdzie objaw zawsze jest „postrzegany w kontekście (rodzinnym, środowiskowym, kulturowym, etnicznym, itd.) oraz w systemie wzajemnych (cyrkularnych) oddziaływań” – zauważa J. Bomba.

Bliżej przedszkola

cechy

dobrego

nauczyciela

Wymagający Naturalną cechą każdego dorosłego człowieka jest wymaganie od siebie, a w przypadku niektórych zawodów oraz funkcji zawodowych czy społecznych – także od innych.

Moim zdaniem nauczyciel jest osobą, która wymaga najpierw przede wszystkim od siebie, później od innych. W pewnym zakresie działaniowym wymaganie od siebie łączy się ściśle ze stanowczością i byciem konsekwentnym, a także odpowiedzialnością za siebie i swoje decyzje, działania. Wymagać od siebie to inaczej poznać siebie (wejść w siebie), zrozumieć i stale rozwijać, to znaczy wciąż pracować nad własną doskonałością, udoskonalaniem siebie (poszerzanie horyzontów, możliwości, talentów, pokonywanie własnych słabości, wzrastanie ku doskonałości).

Czy jest to zadanie łatwe? Niestety nie, gdyż wymaga motywacji wewnętrznej, świadomości siebie i celów życiowych, orientacji na rozwój, systematyczności w realizowaniu założonych celów, konsekwencji w podejmowaniu działań i stanowczości w ich wykonywaniu. Z palety wymienionych cech wyłania się obraz osoby aktywnej, otwartej na zmiany, świadomej siebie, zdecydowanej (czyli nieosiadającej na laurach po uzyskaniu stopnia nauczyciela dyplomowanego), która odnosi sukcesy (między innymi dlatego, że rozwija siebie, ale i poświęca czas na podnoszenie swych profesjonalnych kwalifikacji oraz na merytoryczne przygotowywanie się do lekcji – chcesz wymagać od ucznia, żeby się uczył, prowadź lekcję tak, żeby go do tego zmotywować, czyli przygotowuj się do pracy).

Wymagać od uczniów to inspirować ich do systematycznej i ciężkiej pracy nad sobą i własną doskonałością.

Nauczyciel wymagający jest pożądany przez uczniów.

Nauczyciel wymagający od siebie to również ten, który wymaga od innych. Wie, jakie warunki należy spełnić, by być (stać się) osobą wymagającą, dzięki czemu rozumie, zna i wie, jak uaktywnić tę cechę w pracy z uczniami, jak ich nauczyć wymagać od siebie.

Często mówi się, że istnieją tacy nauczyciele, na których lekcje uczniowie zawsze są przygotowani, a oni potrafią świetnie panować nad klasą, utrzymać ład, porządek i dyscyplinę. Czy to jest równoważne z autokratycznym stylem prowadzenia lekcji? Nie, ponieważ nauczyciel wymagający to nie ten, który narzuca, bezwzględnie egzekwuje wiedzę, dyscyplinę. To byłoby sprzeczne z niniejszym rozumieniem bycia wymagającym, zaprzeczeniem bycia świadomym siebie, rozumienia istoty rozwoju siebie, systematyczności, celowości działań z uwzględnieniem własnych możliwości i potrzeb.

Wymagać to nie terroryzować (szczególnie wiedzą to osoby, które wymagają od siebie),

48

bliżej przedszkola  3.126 marzec 2012

Bliżej przedszkola

Zastosowanie kart dialogowych w przedszkolu Robert Domań

K

arty dialogowe to małe kolorowe obrazki z postaciami ludzi, portretami, krajobrazami, roślinami, zwierzętami, przedmiotami codziennego użytku, budowlami czy zjawiskami atmosferycznymi.

Mają one bardzo szerokie zastosowanie w pracy z każdą grupą i mogą być wykorzystywane do działań rozwijających wyobraźnię i kreatywność. Służą do porozumiewania się i wywoływania skojarzeń. Aby te możliwości odkryć i przenieść do praktyki, warto spędzić z tymi kolorowymi obrazkami trochę czasu i pokazać je dzieciom. Wiele zależy tutaj od inwencji twórczej nauczyciela i spontanicznych reakcji uczestników zajęć, którzy bardzo często mają ciekawe pomysły na zastosowanie kart w działaniu.

Zabawa kartami stymuluje rozwój umysłowy dzieci, ośmiela do wypowiedzi w grupie, integruje społecznie, rozluźnia psychicznie i fizycznie, daje przyjemność i pobudza do radości. Poniżej przedstawiam kilka sposobów zastosowania kart dialogowych w pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym. Działania te łączą kilka talii kart, co ułatwia wykorzystanie kart w dużych grupach dzieci oraz sprzyja wywoływaniu niezliczonej ilości skojarzeń i tworzenia wielu ciekawych opowieści.

52

bliżej przedszkola  3.126 marzec 2012

Historia, która może się wydarzyć  Materiały: kolorowe karty z obrazkami przedstawiające zwierzęta, rośliny, krajobrazy, zjawiska atmosferyczne, różne budowle, twarze, postacie, osoby różnych zawodów, wykonywane czynności, przedmioty. Karty mogą wybrać same dzieci z kilku talii (OH, SAGA, MYTHOS, ECCO, 1001, HABITAT, PERSONA, PERSONITA, MORENÁ), by obrazki przedstawiały to, co one znają, rozumieją i potrafią zinterpretować.  Przebieg: Działanie dla starszych dzieci przedszkolnych odbywa się w parach.

Jedna osoba losuje trzy karty i na ich podstawie opowiada partnerowi historyjkę, która może się wydarzyć w niedalekiej przyszłości. Od niej zależy, co pojawi się w opowieści. Zabawa może być przeprowadzona jako zadanie w konkretnej sytuacji edukacyjnej lub w dowolnych działaniach. Dzieci rozwijają swoją wyobraźnię, wzbogacają słownictwo, dokonują interpretacji, poszukują zależności przyczynowo-skutkowych, mają możliwość budowania pełnych zdań. Zabawa uczy cierpliwości, spostrzegawczości, koncentracji uwagi.

Ulica Sezamkowa  Materiały: m.in. karty MYTHOS, SAGA, 1001, HABITAT, PERSONA i PERSONITA, kartoniki formatu kart, kredki i flamastry.  Przebieg: Z obrazków dzieci tworzą swoją Ulicę Sezamkową. Mając do dyspozycji ponad 400 kart układają różne historyjki i zdarzenia. Gdy zabraknie odpowiednich kart, dorysowują nowe obrazki z postaciami i zwierzakami, by przedstawić wymarzoną historię o mieszkańcach tej niezwykłej ulicy. Tę wersję zabawy można kontynuować przez kilka dni, dopóki jest zainteresowanie tematem u dzieci. Opowieści, które będą powstawać, z pewnością będą bardzo barwne i fantastyczne. W takim działaniu dzieci rozwijają wyobraźnię, umiejętności manualne, współdziałanie w zespole, wypowiadają się i tworzą historyjki w oparciu o zależności przyczynowo-skutkowe, wzbogacają słownictwo.

Dynastia  Materiały: karty SAGA, MYTHOS, ECCO, HABITAT, PERSONA, PERSONITA i 1001.

Bliżej przedszkola Powszechnie uważa się, że kształcenie umiejętności pisania powinno odbywać się razem z nauką czytania. Ale tak jest tylko w przypadku liter pisanych. Litery drukowane pojawiają się w różnych wytworach dziecka dużo wcześniej. Jeśli umiejętnie wykorzystamy tę naturalną potrzebę pisania u małych dzieci, może stać się ona wielkim sojusznikiem w podejmowaniu prób czytania. Wówczas obie te czynności wzajemnie się wspierają i uzupełniają.

Danuta Chwastniewska

Zanim dziecko zacznie pisać

pierwsze próby pisania i eksperymenty związane z pisaniem kreatywnym w powiązaniu z metodą 101 kroków

N

ie wszyscy zdają sobie sprawę z tego, że pisanie jest czynnością, którą dzieci inicjują wcześniej niż czytanie. Kiedy dziecko wykonuje swoje rysunki, bardzo często chce je podpisać. Pojawiają się próby zapisania takich wyrazów, jak mama, tata czy imion osób na rysunku oraz własnego imienia.

Dzieci potrzebują wielu okazji do pisania. Najistotniejsze jest, by ich do tego nie zniechęcać. Dlatego w każdym przedszkolu i w każdej grupie należy przeznaczyć część sali na specjalny kącik do pisania. Warto też zadbać o to, by również w innych miejscach sali – w których maluchy spędzają czas – znajdowały się przybory do pisania. Natomiast w specjalnym miejscu do pisania, które możemy dowolnie nazwać, np. Kącik Pisania, powinien stać stabilny stół, powinno być bardzo dobre oświetlenie, dużo kartek, przyborów do pisania i rysowania. Przydadzą się też różne ciekawe, inspirujące dzieci plakaty, ilustracje z podpisami, postaci z bajek i książek – także podpisane. Moje „zerówkowe” dzieci bardzo chętnie przystępowały do pisania, kiedy dostałam od kilku firm stare maszyny do pisania. Klawiatura komputera to zupełnie co innego. Maszyna wymaga wysiłku i każdy zapisany – sensowny czy bezsensowny – tekst, jest niesłychanym osiągnięciem, własnym wytworem. Dzieci bardzo chętnie ilustrują swoje prace pisemne i z radością o nich opowiadają.

Co powinno się znajdować w Kąciku Pisania? Różne ołówki (twarde, miękkie, grube, chude, itp.); kredki świecowe, pastele, ołówkowe, pisaki, mazaki itp.; papier do pisania i rysowania (gładki, w linię, w kratkę); nożyczki i klej – do wycinania i wklejania liter i wyrazów z różnych kolorowych czasopism; czasopisma dla dzieci z dużą czcionką i kolorowymi ilustracjami; zszywacz do łączenia kartek (jeśli dziecko zechce zrobić sobie książeczkę); koperty (może dziecko będzie chciało narysować lub/i napisać do kogoś list); tablica i kolorowa kreda; inne przedmioty – w zależności od potrzeb maluchów i inwencji własnej nauczyciela.

54

bliżej przedszkola  3.126 marzec 2012

Jakie ćwiczenia w kreatywnym pisaniu możemy zaproponować dzieciom?

Poniżej propozycje nadające się do zastosowania w każdej grupie wiekowej. o Mój słowniczek. Prosimy, by każde dziecko przyniosło notatnik lub wykonało go w oparciu o przedmioty znajdujące się w Kąciku Pisania. Maluchy mogą ozdobić okładkę swojego słownika rysunkami lub wyrazami wyciętymi z czasopism albo samodzielnie zapisanymi. Każdą stronę poświęcamy innej literce (niekoniecznie w kolejności alfabetycznej), kodem mogą być litery imienia swojego bądź mamy, taty, koleżanki, itp. Za każdym razem, gdy dziecko poznaje nowe słowo, może je wpisać na odpowiedniej stronie i wykonać do niego ilustrację lub szlaczek. Przykłady

Dlaczego warto zachęcać dzieci do wczesnego pisania?

Ponieważ pisanie:  pomaga zrozumieć, że litery, wyrazy, zdania to język mówiony przeniesiony na papier;  pomaga rozwijać orientację przestrzenną i orientować się w niej (lewa – prawa strona, góra – dół);  wyzwala kreatywność, twórczość i ciekawość;  rozszerza zakres słownictwa czynnego i biernego;  pomaga rozwijać zdolność porządkowania elementów na płaszczyźnie;  daje upust emocjom, przez co rozładowuje też napięcia;  zachęca do poznawania dźwięków języka;  umożliwia tworzenie i uwiecznianie własnych pomysłów;  pozwala rozwijać i przyspiesza umiejętność czytania;  uświadamia, że język pisany różni się od mówionego, czyli że nie wszystko, co dziecko mówi, może dosłownie zapisać.

blizejprzedszkola.pl

Czasami tak bywa, że już wcześnie wiemy o tym, co chcemy robić w życiu.

Zresztą polecam wszystkim młodym ludziom, by taki pomysł na życie znaleźli sobie dosyć wcześnie – i nie tylko o tym marzyli, tylko starali się już to praktykować.

Piotr Adamczyk (w wywiadzie dla Szkoły Podstawowej Montessori)

Dorota Rotowska

edukacja montessori

Uczyć się przez aktywne działanie C

zterdzieści lat temu bardzo chciałam być nauczycielem, trzydzieści lat temu marzyłam, by zostać matką, dwadzieścia lat temu czułam mocną potrzebę, by znaleźć swoją drogę i robić coś ważnego dla innych, najlepiej dla dzieci. Udało mi się połączyć te wszystkie marzenia. Jako matka czterech wspaniałych synów, jestem od szesnastu lat Nauczycielem Montessori i od jedenastu – dyrektorem czterech placówek Montessori w Warszawskim Ursusie.

Bardzo często wybór tego, co okaże się w przyszłości naszą drogą życiową zaczyna się bardzo wcześnie. Wiemy o tym z własnego doświadczenia, a także – jako rodzice czy nauczyciele – śledząc losy naszych podopiecznych.

Wcześnie wspierane mocne strony, talenty, pasje i zainteresowania, umacnianie poczucia własnej wartości, wpajanie, że można i warto dążyć do realizacji marzeń – okazują się szansą na pracę dającą satysfakcję i poczucie, że robimy coś ważnego. Pracując z dziećmi – niezależnie od ich wieku – jeżeli tylko jesteśmy pedagogami z powołania, czujemy odpowiedzialność nie tylko za to,

w jakie umiejętności je wyposażymy, ale również za to, czy na miarę i możliwości danego wieku pomogliśmy im wzrastać jako ludziom, we wszystkich życiowych aspektach. Taki sposób patrzenia na rolę dorosłego prezentuje coraz bardziej znana w Polsce pedagogika Marii Montessori.

Zetknęłam się z nią już na studiach, ale odkryłam i doceniłam dopiero jako młoda matka – widząc, jak doskonale wspomaga rozwój najstarszego syna, który w 1995 roku rozpoczął edukację w Przedszkolu Montessori. Ja też zaczęłam tam swoją pracę jako nauczyciel Montessori. Fascynacja tą pedagogiką oraz zdobyte doświadczenie poskutkowały złożeniem w marcu 2000 roku pierwszej w Polsce grupy Montessori dla Maluchów (dla dzieci w wieku od piętnastu miesięcy do trzech lat). I wszystko działo się właściwie samo – jedne decyzje pociągały za sobą kolejne. Zostać początkującym Nauczycielem Montessori było stosunkowo łatwo. Jak się okazało, być nim potem z rosnącą świadomością szczególnej roli i odpowiedzialności – z biegiem czasu coraz trudniej...

Po pierwsze wolność wyboru Dziecko w szkole podstawowej osiągnęło nowy poziom rozwoju. (...) Teraz interesuje się przede wszystkim, w jaki sposób i dlaczego... Istnieje problem przyczyny i skutku.

M. Montessori Dosyć szybko – bo po dwóch latach – grupa Maluchów „urosła” w Przedszkole Montessori. Przełomem jednak było utworzenie Szkoły Podstawowej Montessori. Pojawiło się bowiem pytanie: Na ile jest możliwe realizowanie jej założeń na poziomie edukacji początkowej i w dalszych latach szkolnych? Zadałam sobie to pytanie osiem lat temu, a teraz co roku zadają je rodzice sześcio-, siedmiolatków, podejmując decyzję o dalszym sposobie edukacji swoich dzieci. Często widzę, że nawet mając w placówce Montessori dzieci od drugiego roku życia, właśnie w tym momencie zastanawiają się, co właściwie uważają za ważne dla swojego dziecka, w jakim środowisku, wartościach i priorytetach chcą je wychowywać i edukować. „Montessori” bliżej przedszkola  3.126 marzec 2012

57

Bliżej przedszkola Szacunek to kluczowa wartość w dzisiejszych czasach.

Kiedy brakuje nam poczucia własnej wartości, nie potrafimy nauczyć dzieci szacunku do siebie i innych, co skutkuje problemami w relacjach społecznych.

Do siebie i innych

– zajęcia z szacunku Program Edukacyjny Wartości Życia

Iwona Piotrowska

W

zajęciach z szacunku pierwszym celem jest uświadomienie dzieciom, jak bardzo każde z nich jest inne, unikalne, jedyne w swoim rodzaju, a dzięki temu wartościowe.

Wartościowy jest każdy, bo każdy ma jakieś zalety, a także wiele potrafi. Każdy w związku z tym jest godny szacunku i zasługuje na miłość. Uświadomienie dzieciom ich wartości ma służyć rozwinięciu szacunku do siebie. Drugim celem zajęć jest rozwinięcie w dzieciach szacunku do innych.

Szacunek według programu Wartości Życia:  Szacunek oznacza, że dobrze się czuję z samym sobą.  Szacunek to wiedzieć, że jestem kimś niepowtarzalnym i wartościowym.  Szacunek to docenianie samego siebie.  Szacunek to wiedza, że jestem zdolny i zasługuję na miłość.  Szacunek to podobanie się sobie.  Szacunek to słuchanie innych.  Szacunek to uznawanie, że inni też są wartościowi.  Szacunek to miłe traktowanie innych. „Wychowanie w duchu wartości. Program Edukacyjny.

Wchodzenie w świat, 3-7 lat” Diane Tillman i Diane Hsu.

60

bliżej przedszkola  3.126 marzec 2012

Część pierwsza

szacunek do siebie  Lustereczko, lustereczko. W tych zajęciach odwołujemy się do bajki o Królewnie Śnieżce: „Lustereczko, lustereczko, powiedz przecie, kto jest najpiękniejszy w świecie...?”. Umieszczamy lustro za zasłonką. Dzieci po kolei wchodzą za zasłonkę. Mówimy im, że zobaczą tam kogoś niezwykłego, kochanego i wartościowego. Prosimy, by nie zdradzały sobie nawzajem, kogo zobaczyły za zasłoną. Potem dzieci opowiadają o swoich doświadczeniach. Podkreślamy, że każdy jest unikalny, wartościowy i zasługuje na miłość. Na koniec dzieci wykonują gwiazdki, które podpisują swoim imieniem (przy pomocy nauczyciela) i ozdabiają je np. brokatem. Gwiazdki zawieszamy na korkowej tablicy, by dzieci mogły codziennie je oglądać.  Moje ręce. Zajęcia zaczynamy od rozmowy z dziećmi na temat: „Szacunek oznacza, że dobrze się czuję z samym sobą”. Pytamy dzieci, kiedy dobrze się czują. Dzieci mówią o tym, że mają dobre samopoczucie, gdy wykonują jakieś dobre czyny. Potem proponujemy, by każde dziecko odrysowywało swoje ręce, podpisało je (pomagamy w tym dzieciom) i pomalowało, a potem wycięte ręce naklejamy w kole na dużym kartonie. W środku

zapisujemy wypowiedzi dzieci na temat, co dobrego potrafią robić ich ręce. (Można też wykorzystać specjalne farby do ciała – pomalować nimi ręce dzieci i pozwolić im odcisnąć dłonie na plakacie; jest to prostsze rozwiązanie):

Zajęciom tym towarzyszy też refleksja, że ręce mogą służyć do wykonywania dobrych i złych czynów. Kiedy wykonujemy dobre rzeczy, jesteśmy zadowoleni z siebie, mamy dobre samopoczucie, a także wzrasta nasz szacunek do siebie.  Moja sylwetka. Na dużych kawałkach papieru (najlepiej nadaje się do tego szary papier pakowy) dzieci odrysowują siebie nawzajem (ewentualnie może pomóc w tym nauczyciel). Dzieci malują na swoich odrysowanych sylwetkach włosy, twarze, ubranie. Kolejny etap zajęć polega na przygotowaniu specjalnych naszyjników nakładanych na wycięte sylwetki. Na osobnych małych karteczkach dzieci malują to, co lubią robić, w co się lubią bawić, co lubią jeść itd.

Bliżej przedszkola Postcrossing, polegający na wymianie kartek w języku angielskim i niemieckim pomiędzy ludźmi z całego świata, ma zwolenników w różnym wieku. Jak dopasować tę akcję do realiów przedszkola?

Justyna Dulemba

Połączyć tradycję z nowoczesnością

– postcrossing w przedszkolu

P

odczas planowania poszczególnych obszarów tematycznych są ujmowane tematy związane z wiedzą o Unii Europejskiej, o różnorodności kultur całego świata.

Często są to zajęcia trochę sztuczne, bez realnego odniesienia do wiedzy dziecka z małej miejscowości, bez jego specjalnego włączenia się w tok zajęć. O wiele lepiej i łatwiej rozmawiałoby się z dziećmi o kulturze Niemiec po otrzymaniu na adres przedszkola, ba na adres zaangażowanej grupy dzieci (np. Przedszkole Publiczne „Biedronki”), kilku kartek pocztowych z tego kraju. Wówczas wychowankowie nie myśleliby o danym kraju jako o jednym z wielu, wiedząc, że właśnie tam mieszkają Peter i Christina, z którymi już wcześniej „pisali”, którzy już wcześniej krótko opowiedzieli o swoich miejscowościach, zainteresowaniach, pogodzie i to jeszcze w obcym języku (wzrost motywacji do uczenia się języków obcych). Dlatego właśnie akcję postcrossing można potraktować

Postcrossing – korzyści dla dzieci:  uczą się, jak pracować z komputerem/Internetem;  przekonują się, że nie do wszystkich można pisać w tym samym języku;  uczą się podstaw języka angielskiego i niemieckiego;  poznają mapę świata w sposób mimowolny;  poznają flagi innych państw;  uczą się właściwego adresowania widokówek, naklejania znaczków;  poznają zabytki, krajobrazy charakterystyczne dla poszczególnych krajów.

64

bliżej przedszkola  3.126 marzec 2012

jako wyjątkowo trafiony pomysł na cykl zajęć o różnorodności krajów, języków i kultur, do wykorzystania nie tylko w przedszkolu, ale i na każdym innym szczeblu edukacji.

Jak to zrobić?  Zarejestrować grupę na stronie internetowej www.postcrossing.com.  Wybrać pięć adresatów, do których zostaną wysłane kartki pocztowe.  Kupić kartki (na początku najlepiej z okolicy i razem z dziećmi pomyśleć nad treścią każdej z nich).  Po wysłaniu pięciu pocztówek czekać na kartki z różnych stron świata.  Kartki zbierać w albumie, a na mapie świata, która zdobi ścianę przedszkolnej sali, doklejać kolejne flagi krajów, z którymi dzieci miały kontakt, czy to przez wysłanie, czy też przez otrzymanie kartki z tego kraju.

Stosowana forma zajęć może być różna i zależy od zakładanych celów. Wśród dzieci przedszkolnych duże zainteresowanie budzi pobieranie adresu ze strony internetowej. Ekscytują się, gdzie też tym razem przyjdzie im wysłać kartkę, chcą wiedzieć, co wylosowana osoba napisała o sobie, gdzie mieszka, jakim językiem się posługuje na co dzień, jak nazywa się kraj, w którym mieszka, czy znajduje się on nad morzem, czy w górach, co można w okolicy robić.

Wszystkie te informacje można znaleźć na stronie postcrossingu. Na przedszkolnej mapie świata nauczyciel wyróżnia nazwę kraju i przytwierdza

małą flagę na znak, że z tym państwem dzieci miały już kontakt.

Kolejny pasjonujący moment to dostarczenie poczty na adres przedszkolaków.

Oczywiście, koniecznie trzeba im przeczytać, co zostało napisane, skąd przyszła kartka, kto ją podpisał, ile lat ma nadawca (jeżeli nie ma tych informacji na kartce, można znowu podglądnąć na stronie postcrossingu). Dzieci bardzo dokładnie oglądają pocztówki z każdej strony, pytają o budynki, podziwiają krajobrazy, czasami bardzo egzotyczne (np. z Chin), zastanawiają się nad ubiorem ludzi na pocztówkach. Jest to doskonała okazja do naturalnych rozmów o kulturze, jej mnogości, językach, historii. *** Od kiedy prowadzę akcję postcrossingu, o wiele łatwiej jest mi przygotować interesujące zajęcia kulturoznawcze, podczas których dzieci są zaangażowane. Zgromadzone widokówki ułatwią mi pewnie również w przyszłości omawianie kolejnych krajów europejskich i innych krajów świata. Ponadto pocztówki są doskonałym bodźcem poznawczym dla dzieci. 

Justyna Dulemba – nauczycielka kontraktowa w Przedszkolu Publicznym w Radostowicach; absolwentka Uniwersytetu Śląskiego na kierunku zintegrowana edukacja wczesnoszkolna z propedeutyką nauczania języka niemieckiego oraz wychowanie przedszkolne (studia podyplomowe).

blizejprzedszkola.pl

Rozwijanie świadomości przestrzennej oraz umiejętności „odczytywania” map umożliwia moduł wizualno-przestrzenny.

Dzieci patrzą na przedmioty w przestrzeni i używają symboli, by poprzez modele (mapy, schematy, plany) przedstawić to, co widzą one same oraz pozostali.

Ida Winiarek

Dwanaście modułów – jedna praktyka Moduł wizualno-przestrzenny

M

oduł wizualno-przestrzenny wspomaga dziecko w rozwijaniu zdolności postrzegania i wizualizowania połączeń istniejących pomiędzy przedmiotami. Dziecko przy wykorzystaniu symboli uczy się budować modele wizualne (mapy, schematy i plany), które reprezentują perspektywę twórcy oraz umożliwiają przekazywanie tej informacji innym. Moduł wyposaża też dziecko w kluczową dla rozwoju umiejętność myślenia o tym, co potrafią zobaczyć inni.

Dlaczego rozwój umiejętności wizualno-przestrzennych jest tak ważny?

Zadanie polegające na dotarciu przy pomocy mapy w nieznane miejsce onieśmieliłoby wielu na co dzień pewnych siebie dorosłych. Może uznaliby je nawet za niewykonalne.

Niektórym trudno jest sporządzić plan swojego mieszkania, nie mówiąc już o nieznanym domu lub budynku wielokondygnacyjnym czy też własnym sąsiedztwie. Umiejętności wizualno-przestrzenne tych osób są nierozwinięte. Gdy umiejętność orientowania się w przestrzeni jest niewystarczająco rozwinięta, trudno jest odczytywać i tworzyć mapy, schematy i plany. Jednak konsekwencje takiego braku umiejętności są znacznie szersze. Dzieci, które mają problemy z wizualizacją, często mają trudności w uczeniu się geografii, rysunku technicznego, nauk ścisłych i matematyki. Z drugiej strony, rozwinięte umiejętności wizualno-przestrzenne pomagają poczuć się pewnie w środowisku i wspomagają praktyczne rozwiązywanie problemów. Ponadto wraz z rozwojem świadomości wzrokowo-przestrzennej uczymy się widzieć, jak wyglądają rzeczy z pespektywy innych osób oraz rozumieć, że mogą się one różnić od naszego sposobu

postrzegania. Ma to głębokie implikacje dla rozwoju percepcji, ale także rozwoju społecznego i emocjonalnego. Rozwijanie świadomości wizualno-przestrzennej jest zatem ważną częścią osiągania pełnego potencjału człowieka. Jednakże większość programów nauczania początkowego lekceważy tę problematykę.

W module wizualno-przestrzennym dziecko uczy się orientować w przestrzeni, poznaje słownictwo niezbędne do zrozumienia i opisywania lokalizacji w przestrzeni (przed/ za, z lewej strony/z prawej strony). Dziecko otrzymuje możliwość odczytywania i tworzenia planów różnych przestrzeni (części pokoju, całego pomieszczenia, domu, szkoły, placu zabaw czy sąsiedztwa). Wykorzystuje w tym celu figury zastępcze, a następnie symbole konwencjonalne. Uczy się o funkcjach modeli wizualnych jako narzędzi do zapisywania dokładnych informacji oraz przekazywania ich innym osobom. Nabywa umiejętność oznaczania swojej pozycji na takich modelach wizualnych. Zaczyna rozumieć, że to, co widzi, zależy od miejsca, w którym się znajduje, oraz kierunku, w którym patrzy. Uczy się, że ta sama zasada ma zastosowanie dla tego, co widzą inne osoby.

Podobnie jak pozostałe moduły Klucza do uczenia się, program wizualno-przestrzenny w sposób zamierzony i systematyczny pomaga dzieciom opanować kluczowe procesy poznawcze, zwłaszcza w dość zaniedbanym aspekcie rozwoju umiejętności wizualno-przestrzennych. Program kładzie też nacisk na możliwość używania figur zastępczych oraz symboli do oznaczania tego, co widzimy. Dzieci mają również możliwość badania, w jaki sposób można zestawiać figury zastępcze, znaki i symbole, aby zapisywać rzeczywiste relacje przestrzenne w formie map i planów. Moduł jest zatem nieocenioną pomocą dla rozwoju funkcji symbolizacji i modelowania wizualnego.

Poniżej przedstawiam przykładowe scenariusze zajęć. bliżej przedszkola  3.126 marzec 2012

65

Bliżej przedszkola Dzieci chętnie uczą się pojedynczych angielskich słówek, potrafią wyrecytować z pamięci rymowanki albo zaśpiewać krótką piosenkę. Ale musimy pamiętać, by lekcje nie składały się wyłącznie z takich elementów i starać się stwarzać sytuacje, w których dzieci bawią się i funkcjonują w języku angielskim.

Przykładem takiego kontekstu językowego jest zabawa w sklep.

Anna Lesińska-Gazicka

Bawimy się w sklep metoda Leo English

 Materiały: o plastikowe zabawki lub prawdziwe owoce, warzywa, np. a banana, an apple, an orange, a lemon, a carrot, a cucumber, a tomato, etc.; o alternatywnie – zabawki, np. a train, a car, a doll, blocks, a ball, a book; o FLASHCARDS: FOOD & TOYS (dostępne na www.leonardoschool.pl); o małe karteczki z rysunkami wybranych owoców i warzyw; o pieniążki zabawkowe, torebki na zakupy (mogą być z supermarketu).  Przebieg zajęć:  Przygotowania. Dzieci będą chętnie uczestniczyć w zabawie, jeśli będą dobrze znały potrzebne słowa i zwroty, dlatego staramy się je przećwiczyć, zanim przystąpimy do odgrywania scenki kupowania. o Zdecyduj, jakie przedmioty/produkty dzieci będą kupować. Jeśli w przedszkolu znajdują się gotowe plastikowe owoce i warzywa, to teraz jest okazja, by je wykorzystać do lekcji angielskiego. Można je uzupełnić prawdziwymi owocami i warzywami, ale przy pomocy owoców-

68

bliżej przedszkola  3.126 marzec 2012

– ćwiczymy funkcje językowe

zabawek będziemy mogli powtarzać zabawę przy innych okazjach. Jeśli nie ma owoców, można wykorzystać zabawki, np. a train, a car, a doll, a ball, blocks, a book, etc. o Narysuj na małych karteczkach po jednym produkcie. Musi być dużo karteczek, tak byś mogła dać przynajmniej po dwie karteczki dzieciom, które kupują, i by można było wyposażyć w karteczki-produkty sklepiki. o Przygotuj torebki na zakupy – przynajmniej tyle, co połowa dzieci w grupie. Mogą to być torebki z supermarketu. Narysuj lub kup gotowe zabawkowe pieniądze. o Upewnij się, że masz do dyspozycji przestrzeń, na której możesz rozstawić krzesełka – „sklepiki”.  Ćwiczenia z dziećmi – zwroty i słówka. Zakładamy, że dzieci poznały słówka na poprzednich lekcjach, ale zawsze trzeba je powtórzyć przed samą zabawą. o Vocabulary snake. Rozłóż na dywanie przedmioty/produkty lub rysunki (lub FLASHCARDS, patrz: www.blizejprzedszkola.pl/food: FLASHCARDS: FOOD

& TOYS) w formie długiego węża. Dzieci w parach przechodzą obok obrazków (obrazki/rzeczy są w środku) i nazywają rzeczy. o An apple, please. Usiądź z dziećmi w kółku i rozkładaj produkty/rzeczy na środku, jednocześnie nazywając je.

Zachęcaj dzieci, by ci pomagały. Daj każdemu dziecku karteczkę z rysunkiem owocu lub warzywa. Po kolei dzieci wstają i proszą o produkt z karteczki: A banana, please. Podaj owoc, mówiąc wyraźnie: Here you are. Dzieci mogą również wskazywać osobę, która ma podać owoc, np.: Tomek, an apple, please. Podpowiadaj dziecku lub, jeśli trzeba, poproś, by dziecko powtórzyło po tobie. o Postaw dzieci w dwóch rzędach naprzeciw siebie – rząd A i rząd B. Daj każdemu dziecku z rzędu A dwie takie same karteczki, np. a banana i an orange. Dzieci z rzędu B dostają po jednym pieniążku (np. zabawkowe 10 złotych) i torebki na zakupy. Głośno powtarzają po tobie i proszą o dany owoc: An orange, please! Dzieci z rzędu A podają karteczkę i powtarzają po tobie: Here you

Dla nauczycieli przedszkoli Książka dla malucha Książka jako skarbnica wiedzy, źródło nieskończonej wyobraźni, kopalnia inspirujących pomysłów – jest zaledwie symbolem przedmiotu sprawiającego radość maluchom. Pomaga najmłodszym w przekroczeniu bram zarówno fantastycznego świata bajek, baśni, legend, jak i tak bliskiej im przedszkolno-domowej codzienności. Niekiedy pozwala choć na chwilę zapomnieć o małych smutkach czy chorobie. Z myślą o ułatwieniu – a w niektórych przypadkach umożliwieniu – przedszkolakom kontaktu z książką powstała inicjatywa Książka dla malucha. Jest ona rozszerzeniem cieszącej się dużą popularnością akcji Książka dla szpitala. Realizowany przez Centrum Edukacyjne BLIŻEJ PRZEDSZKOLA projekt Książka dla malucha obejmuje akcje: Książka dla szpitala, Książka dla przedszkolaka, Książka zamiast kwiatów.

Akcja Książka dla szpitala ma na celu wspieranie pacjentów szpitali poprzez organizację zbiórek książeczek, gier, maskotek, materiałów plastycznych, które są przekazywane oddziałom dziecięcym w całym kraju. Już ponad 140 placówek pomaga małym pacjentom szpitali. Akcja wchodzi w skład inicjatywy Książka dla malucha i objęta jest patronatem fundacji ABCXXI Cała Polska czyta dzieciom. Aby wziąć udział w projekcie, wystarczy zgłosić chęć udziału, wypełniając formularz online na stronie www.blizejprzedszkola.pl/ksiazkadla-szpitala, nawiązać kontakt z dowolnym znajdującym się w okolicy szpitalem (skontaktować się z odpowiednią osobą i zapytać, czy szpital jest zainteresowany tego typu pomocą) i rozpocząć zbiórkę darów. Po zakończeniu akcji (dostarczeniu darów do szpitala) należy zamieścić relację lub zdjęcia dokumentujące przebieg akcji w dziale www.blizejprzedszkola. pl/wydarzenia.

Projekt Książka dla przedszkolaka polega na tworzeniu Przedszkolnych punktów wymiany książek, w których dzieci mogą dzielić się swoimi książkami z innymi przedszkolakami.

Rodzice wraz z dziećmi, którzy uznają, że w ich domowej biblioteczce są książki, z których dziecko już nie korzysta, mogą przynieść je do przedszkola, skąd inne dziecko (np. młodsze) może je wziąć do swojego domu. Dzięki akcji przedszkole staje się miejscem przyjaznym maluchowi, pełnym interesujących książek, miejscem, gdzie najmłodsi wymieniają się ciekawymi pozycjami czytelniczymi i w którym schronienie

znajdują zapomniane książki z domowej biblioteczki. By przyłączyć się do akcji, należy zorganizować Przedszkolny punkt wymiany książek, zarejestrować się na stronie internetowej www.blizejprzedszkola.pl/ksiazkadlaprzedszkolaka i podzielić się swoimi pomysłami, doświadczeniami, refleksjami oraz zdjęciami z innymi nauczycielami. Należy pamiętać, by nie tylko dziecko szanowało książkę. Ona sama też musi szanować dziecko: książki, którymi dzieci będą się wymieniać, powinny być zdatne do użytku (ze wszystkimi kartkami, czyste), czyli muszą być w stanie nadającym się do użytkowania. Muszą być również ciekawe. Te, które będą zalegać zbyt długo, trzeba będzie niestety oddać na makulaturę. Oprócz rodziców dzieci przedszkolnych można zachęcić do przyniesienia książek do przedszkola dzieci szkolne (np. absolwenci placówki), można także włączyć do akcji lokalne środowisko (np. parafia, lokalne firmy). 

Bliżej Pieska Akcja jest kontynuacją cieszącego się dużą popularnością projektu Podpisz Pieska. Wolność od głodu i pragnienia, wolność od niewygód, wolność od bólu, ran i chorób, wolność naturalnego zachowania się, wolność od strachu – to Pięć Swobód Zwierząt, z którymi warto zapoznawać dzieci już od najmłodszych lat. Zwierzę nie jest rzeczą – to pierwsze słowa polskiej ustawy o ochronie zwierząt. Czasem jednak trzeba przypomnieć, że zwierzę to istota, która odczuwa ból i cierpienie, tak samo jak człowiek. W tę wiedzę należy wyposażać społeczeństwo – a najlepiej zacząć właśnie od dzieci, od ich fascynacji światem, przyrodą i zwierzętami, która w prosty sposób może być przekształcona w wiedzę praktyczną: jak właściwie traktować zwierzęta, dbać o nie, porozumiewać się z nimi. Aby przyłączyć się do akcji, należy wypełnić formularz online na stronie www.blizejprzedszkola. pl/blizejpieska, przeprowadzić zajęcia przygotowujące dzieci do wzięcia udziału w projekcie (np. w oparciu o autorskie lub zamieszczone stronie internetowej scenariusze), nawiązać kontakt ze znajdującym się w okolicy schroniskiem (można zorganizować zbiórkę koców, jedzenia, pieniędzy dla zwierząt), przeprowadzić akcję w przedszkolu, zamieścić relację lub zdjęcia dokumentujące przebieg akcji w dziale www.blizejprzedszkola.pl/wydarzenia.  R

E

K

L

A

M

Przedszkolaki listy piszą Inicjatywa polega na nawiązaniu listownych kontaktów przez przedszkola w różnych zakątkach kraju, w celu wzajemnego poznania małych ojczyzn, wymiany doświadczeń, polecenia dobrych książek, a przede wszystkim doświadczania przyjemności z... pisania i otrzymywania listów. Dzięki akcji dzieci, zanim zaczną komunikować się przy pomocy poczty elektronicznej, poznają urok i zalety tradycyjnej korespondencji. Każdy zalogowany na portalu www.blizejprzedszkola.pl użytkownik może zamieścić zaproszenie w imieniu swojej placówki dla wszystkich, którzy są gotowi na czerpanie radości z pisania listów www.blizejprzedszkola.pl/przedszkolaki-listy-pisza. Artykuł „Połączyć tradycję z nowoczesnością – postcrossing w przedszkolu” autorstwa Justyny Dulemby o tematyce związanej z akcją znajdziesz na stronie 64. 

Kartonowa zabawa Czy w dzisiejszych czasach karton może jeszcze kogoś zachwycać swą surowością i szarością? Niektórych pewnie tak, bo jest to materia, która mimo ascetycznego wyglądu i prostoty, jednocześnie daje poczucie ciepła, naturalności i spokoju. Czy wykorzystując niepotrzebne już nikomu pudła i pudełka, możemy mieć pewność, że osiągnie się satysfakcję z nadania im nowej funkcjonalności, czy można z nich stworzyć niepowtarzalny i niekonwencjonalny świat, w którym różnorodność materiałów i swobodne możliwości działań będą sprzyjać rozwojowi i kreatywności? TAK! Kartony, pudła i pudełka mogą być doskonałym przebraniem i świetną okazją do zabawy – np. z okazji pierwszego dnia wiosny. Dzieci wraz z rodzicami mogą wykonać fantastyczne stroje, w których powitają wiosnę i wezmą udział w barwnym kartonowym pochodzie. Można też wykonać z pudełek wiosenną dekorację, którą przedszkolaki ozdobią kolorami. Wrażeniami i zdjęciami z imprez można podzielić się w dziale www.blizejprzedszkola.pl/wydarzenia. Partnerem zabawy jest firma Nowa Szkoła. 

A

Skrzynia pełna pomysłów dla nauczyciela przedszkola  scenariusze  piosenki  wiersze  zabawy  bajki 70

bliżej przedszkola  3.126 marzec 2012

www.blizejprzedszkola.pl/3plus1

Pod patronatem bliżej przedszkola

Zabawy Tutusia

X edycja akcji „Drzewko za butelkę”

„Zabawy Tutusia” to wyjątkowy zestaw edukacyjny wspomagający rozwój mowy, przeznaczony dla dzieci w wieku 1-3 lat. W pudełku znajdują się książeczki i karty do zabaw z maluchem. Całość została opracowana przez specjalistów w dziedzinie psychologii i logopedii. Starannie dobrane, proste teksty oraz barwne ilustracje młodych grafików zapewniają atrakcyjną i wartościową publikację dla najmłodszych. „Zabawy Tutusia” są częścią programu „Zaczynamy od zabawy” (www.od-zabawy.pl), którego celem jest wspomaganie rozwoju dziecka i pogłębianie jego relacji z osobą dorosłą poprzez wspólną, radosną zabawę. Książeczki budują radosny obraz świata, kształtują poczucie humoru dziecka oraz wzmacniają pozytywne wartości.

Przedstawione na kartach propozycje zabaw pozwalają Autor: Elżbieta Ławczys, Faustyna Mounis na naturalne – wesołe i przyjemne wprowadzenie dzieci Wydawnictwo WiR w świat języka i nauki. Patroni medialni: CzasDziecka.pl, BlizejPrzedszkola.pl, EgoDziecka.pl, Edula.pl www.od-zabawy.pl

Tajemnice średniowiecznego zamku

Autor: Twist Clint Liczba stron: 16 Oprawa: twarda www.wydawnictwo-debit.pl

Dzielni rycerze, nadobne panny i tajemnice średniowiecznego zamku – te tematy rozpalają wyobraźnię wielu młodych ludzi. Dzięki książce „Rycerze” czytelnik ma niepowtarzalną okazję poznać z bliska reguły życia rycerskiego i dworskie obyczaje, zwiedzić zamek, uczestniczyć w turnieju i bitwie, poznać poszczególne elementy uzbrojenia i maszyny oblężnicze.

Bogaty w informacje i ciekawostki tekst wiernie ilustrują trójwymiarowe panoramiczne sceny. Przewracaniu kolejnych kart książki towarzyszy realistyczny podkład dźwiękowy prezentujący kolejno: zgiełk bitwy, pracowitą krzątaninę panującą na zamkowym dziedzińcu, wesoły nastrój dworskiej uczty, uroczyste fanfary turnieju rycerskiego i grozę oblężenia.

Taka nowatorska forma prezentacji pomaga uruchomić wyobraźnię i wzbudzić u młodych czytelników głębsze zainteresowanie tematem. „Rycerze” to rzetelna wiedza zaprezentowana w bardzo atrakcyjnej formie.

Twardy orzech do zgryzienia

Autor: Renata Piątkowska Oprawa: twarda Liczba stron: 56 www.wydawnictwo-debit.pl

Najnowsza książka znanej pisarki dziecięcej Renaty Piątkowskiej „Twardy orzech do zgryzienia” jest zbiorem dziesięciu zabawnych i pouczających opowiadań. Bohaterami poszczególnych historii są kilkuletnie dzieciaki, stające przed wyzwaniami i trudnymi sytuacjami, z jakimi każdy młody człowiek może się zetknąć na co dzień.

Sympatyczni bohaterowie pokonują trudności i odkrywają drzemiące w nich talenty. Przekonują się, że opieka nad upragnionym zwierzątkiem to wcale nie taka prosta sprawa, oswajają nocne straszydła, a nawet dochodzą do wniosku, że można polubić szczepionki... Zdarza im się zgubić w wielkim mieście i bywa, że nie mogą się zdecydować, jak chcieliby mieć na imię. Ale najważniejsze, że udaje im się rozgryźć wszystkie twarde orzechy i wybrnąć nawet z najgorszych tarapatów.

Atutem tej pozycji jest charakterystyczny dla Renaty Piątkowskiej lekki i pełen humoru styl, doskonale uzupełniony szatą graficzną autorstwa Artura Nowickiego.

Przebieg X edycji akcji można śledzić na stronie www.drzewkozabutelke.pl, a także na Facebooku.

Gdyby wszyscy mieli tyle motywacji i świadomości ekologicznej, co dzieci i młodzież biorąca udział w akcji, to nie tylko ziemia nie tonęłaby w morzu zużytych butelek, ale też odzyskiwalibyśmy część surowców. Najmłodsi już wiedzą, że opakowania PET podlegają w całości procesowi recyklingu! To właśnie z nich produkowane są m.in. ciepłe bluzy polarowe czy czapeczki z daszkiem. Szkoda zatem, żeby w dalszym ciągu 70% odpadów plastikowych kończyło swoje życie na składowiskach! Chcąc chociaż trochę przyczynić się do poprawy tych statystyk, firmy skupione w programie „Odpowiedzialność i Troska”®, już po raz dziesiąty biorą udział w ogólnopolskiej akcji edukacji ekologicznej „Drzewko za butelkę”®.

Co roku w ramach akcji pobijane są kolejne rekordy!

W ubiegłym roku blisko 32 tys. młodych ekologów z całego kraju zgromadziło ponad 3,1 mln plastikowych butelek PET i posadzono ponad 3,7 tysiąca drzew i krzewów!

Idea akcji została zainicjowana w 2003 roku. Jej celem jest aktywne dbanie o środowisko naturalne poprzez zbieranie przez dzieci niepotrzebnych i zaśmiecających otoczenie plastikowych butelek PET. Ma ona formę ekologicznej zabawy, w którą włączane są placówki oświatowe w miejscowościach, gdzie swoją aktywność gospodarczą prowadzą sygnatariusze programu „Odpowiedzialność i Troska”®. W zamian za zebrane butelki, które trafiają do recyklingu, przedszkolaki i uczniowie biorący udział w akcji otrzymują od Biura Nasiennictwa Leśnego – patrona akcji – sadzonki drzew i krzewów.

Posadzone w najbliższym otoczeniu upiększają tereny placówek oświatowych, które brały udział w akcji.

Zwycięzcy otrzymują również nagrody, dyplomy oraz upominki.

Tegoroczna dziesiąta edycja akcji „Drzewko za butelkę”®, która potrwa od lutego do maja, realizowana będzie w 10 miejscowościach: Bydgoszczy, Miszewie k. Gdańska, Włocławku, Tarnowie, Nowej Sarzynie, Puławach, Brzegu Dolnym, Koninie, Kołbaskowie i Warszawie.

Jak co roku, patronat honorowy nad akcją objęło Ministerstwo Środowiska, a dokładniej Główny Konserwator Przyrody, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Środowiska.

Kochany tatuś

Autor: Agnieszka Frączek Format: 250 x 200 mm Oprawa: twarda puchowa www.wydawnictwo-debit.pl

Rozmowa z dzieckiem o emocjach i więziach z bliskimi to wielkie wyzwanie dla każdego rodzica i wychowawcy. Wszyscy potrzebujemy bliskości i ciepła, a szczególnie ci najmłodsi, ale czy umiemy o tym mówić?

Ta niewielka książeczka może być w takiej rozmowie niezwykle pomocna. W uroczy, zabawny, a zarazem zaskakująco trafny sposób opowiada o najważniejszym dla każdego dziecka mężczyźnie – tatusiu. Dowcipny, a przy tym leciutki jak piórko, wiersz autorstwa znanej poetki dziecięcej Agnieszki Frączek i piękne pastelowe ilustracje tworzą niepowtarzalny klimat książki i pozwalają spojrzeć z perspektywy dziecka na to, co najważniejsze i najpiękniejsze w relacjach z tatą.

Pozycja polecana dla wszystkich ojców i kochających dzieci w każdym wieku. Tematykę uczuć rozwijają pozostałe książki z serii: „Kochana mamusia”, „Kocham cię!”, „Całuski i buziaczki”.

bliżej przedszkola  3.126 marzec 2012

71

Scenariusze na różne okazje Urszula Nadolna Bożena Stącel-Winiarska

Niespodzianki wielkanocne gotowe narzędzia

scenariusz uroczystości dla wszystkich grup przedszkolnych

 Cele: o przybliżenie tradycji Świąt Wielkanocnych w różnych regionach kraju; o stwarzanie radosnego nastroju; o kształtowanie sprawności motorycznej.  Adresaci: dzieci ze wszystkich grup, personel przedszkola; grupa prowadząca – sześciolatki.  Miejsce: sala gimnastyczna.  Środki dydaktyczne: gaik, rekwizyty: wianuszki, spodnie kolorowe, opaski z emblematami kurcząt, strój dla Koguta i Kurki (przebrane nauczycielki), kosz wielkanocny, jajka ugotowane na twardo, chochelki, łyżki, sita, miski, kubki, wiaderka, scenografia świąteczna sali.  Przebieg: o Powitanie. Nauczycielka prowadząca spotkanie zaprasza dzieci z wszystkich grup do sali gimnastycznej. Przedszkolaki z grupy IV wchodzą do sali niosąc ze sobą kolorowy gaik, towarzyszą im zwierzątka – Kurka oraz Kogucik, dzieci śpiewają piosenkę „Palemka zielona” (melodia ludowa, opracowanie własne na podstawie tekstu F. Leszczyńskiej): Palemka zielona, Pięknie przystrojona W czerwone wstążeczki Przez śliczne dzieweczki.

A ta palemka z lasu idzie, dziwują się wszyscy ludzie.

Idzie po lipowym moście, Przypatrują jej się goście.

A ta zima ciężka była, Co nam ziółka wymroziła, Ale my się tak starały, Żeśmy ziółek nazbierały.

72 72

bliżej bliżejprzedszkola przedszkola3.126 3.126marzec marzec2012 2012

Na podwórzu gołębica, Na polu śliczna pszenica, Zieleni się, kwitnąć będzie, Pan gospodarz chodzi wszędzie.

Niechże chodzi, niech obchodzi, Patrzy, jak pszeniczka wschodzi, Niech weźmie za nią talary, By, aż po ziemi taczały.

Do tego domu wstępujemy, Zdrowia, szczęścia winszujemy, Zdrowia, szczęścia i wszystkiego, Od Jezusa, od samego. o Piosenka „Wieziemy tu kogucika” (melodia ludowa) – śpiewają dzieci z grupy prowadzącej spotkanie. Kogucik zbiera datki – dzieci z grupy prowadzącej tworzą trzy koła, w każdym kole dzieci mają przygotowane dla Kogucika datki takie jak są wymienione w piosence. Kogucik chodzi między tymi kołami z koszykiem, a dzieci na słowa piosenki wkładają do niego rekwizyty: Wieziemy tu kogucika, dajcie jajek do koszyka, dajcie jajek choć ze cztery, a do tego ze dwa sery dla kogucika.

Kukuryku!

Do was tutaj wstępujemy, zdrowia, szczęścia winszujemy, dajcie też, co macie dodać, zdrowia, szczęścia nie żałować dla kogucika!

Kukuryku!

Oj zieleni się, zieleni młoda trawka tuż przy ziemi, kukuryku, kukuryku już i pełno jest w koszyku dla kogucika!

Kukuryku!

Scenariusze na różne okazje Jolanta Lipiec

Wiosenne zabawy

Zabawy z zestawem Logico  Pomoce: zestawy Logico.

Świstaki  Pomoce: gwizdek, domki aktywności, łezka relaksacyjna, spadochron, ilustracje przedstawiające świstaki.

gotowe narzędzia

kom znać gwizdnięciem, a te jak najprędzej muszą ukryć się w kryjówce (domki aktywności). Wilki nie mogą wchodzić do domków świstaków, łapią je poza kryjówkami. Potem następuje zamiana ról.

 Przebieg: Dzieci siadają w kręgu i oglądają ilustracje przedstawiające świstaki, które przygotował nauczyciel. W sali na środku umieszczone są domki aktywności oraz łezka relaksacyjna, a po przeciwległej stronie – spadochron. Nauczyciel prosi dzieci o ułożenie się w wygodnej pozycji i opowiada krótko o zwyczajach świstaków: Świstaki żyją w wysokich górach. Kopią nory głębokie na około jednego metra i osiągające długość do 10 m. Służą im one jako komora lęgowa, do ucieczki w razie zagrożenia, a w zimie zapadają w nich w sen zimowy. Świstaki prowadzą stadny tryb życia. Są bardzo ostrożne i płochliwe. W czasie żerowania stada zawsze jakiś osobnik stoi na czatach. Zwykle zajmuje wtedy pozycję, z której ma dobrą widoczność i staje „na słupka”. W razie zagrożenia wydaje głośny świst, od którego pochodzi właśnie nazwa świstaków. Tak zaalarmowane stado błyskawicznie kryje się w doskonale sobie znanych wejściach do nor. Głównym wrogiem świstaka jest orzeł, ale również lis i wilk. Świstaki żerują wyłącznie w dzień, szczególnie przy pięknej słonecznej pogodzie. Żywią się wyłącznie roślinami. Szczególnie intensywnie żerują jesienią, przed zapadnięciem w sen zimowy, aby zgromadzić zapasy tłuszczu, niezbędne do przetrwania zimy. Na zimę całe stadko świstaków kryje się głęboko w norach, zatykając wylot nory trawą i korzeniami. Sen zimowy trwa długo – od września do kwietnia. Świstaki to bardzo ruchliwe i sympatyczne zwierzątka. Z tego właśnie powodu górale wymyślili maskotkę świstaka, którą chętnie kupują turyści.

Nauczyciel wyjaśnia reguły zabawy. Chętne dziecko zostaje świstakiem-strażnikiem, siada na łezce relaksacyjnej. Ma przy sobie gwizdek. Czworo kolejnych dzieci to wilki ukryte pod spadochronem. Pozostałe – to sympatyczne świstaki spacerujące po hali w górach. Strażnik-świstak obserwuje teren. Jeśli zauważy wychodzące spod spadochronu wilki, daje śwista-

 Przebieg: Zestaw Logico to tabliczka wykonana z bardzo trwałego materiału z kolorowymi suwakami oraz książeczki do wyboru o różnorodnej bogatej tematyce. Logico pozwala na kształtowanie wielu rodzajów inteligencji, szczególnie matematycznej, językowej, przyrodniczej, komunikacyjnej, a także wyzwala zdolności w sferze przedsiębiorczości w zakresie samodzielnego podejmowania decyzji i szukania prawidłowego rozwiązania.

Praca z zestawem Logico dodatkowo stymuluje bodźce sensoryczne, zaspokaja potrzebę samodzielności, pozwala uczyć się w ciekawy i efektywny sposób. Dziecko dąży do finalizowania zadań, które samo potem sprawdza. Dzieci uczące się z Logico odnoszą indywidualne sukcesy. Do pracy z Logico każde dziecko potrzebuje własnej tabliczki, a wybiera sobie dowolną książeczkę o interesującej je tematyce. W zależności od rodzaju zajęć nauczyciel może polecić uczniom odszukanie książeczek związanych z omawianym zagadnieniem.

To działanie pobudza dzieci do aktywności oraz uczy dokonywania trafnego wyboru. Najczęściej jednak nauczyciel, organizując zajęcia, proponuje zabawę z odpowiednią tematycznie książeczką. Bardzo często nauczyciele wykorzystują zestawy Logico podczas zajęć obowiązkowych jako element ich uatrakcyjnienia oraz jako dodatkowe zadanie dla uczniów zdolnych, mających bardzo szybkie tempo pracy.

Organizując zajęcia z zestawem Logico, uczeń ma na ławce swój zestaw: tabliczkę i książeczkę, którą otwiera na realizowanym zadaniu i wkłada do tabliczki. Rozwiązuje zadanie, przesuwając kolorowe suwaki, zaznaczając nimi poprawne odpowiedzi. Po skończonym zadaniu wyjmuje książeczkę z tabliczki, otwiera następną stronę, znów wkłada do tabliczki i sprawdza samodzielnie poprawność rozwiązania zadania (kolory suwaków muszą się zgadzać z rozwiązaniem).

To zapewnia dziecku radość z samodzielnej pracy oraz samokontroli. Dodatkowo zestawy Logico zapewniają uczniom pracę w indywidualnym tempie.  zestaw Logico

łezka relaksacyjna

Systemy Edukacyjne Sp. z o.o. ul. Jagiellońska 74, 25-734 Kielce www.eleo.edu.pl e-mail: poczta@eleo.edu.pl

74 74

bliżej bliżejprzedszkola przedszkola3.126 3.126marzec marzec2012 2012

spadochron

domki aktywności

Jolanta Lipiec – ukończyła studia dzienne na Wyższej Szkole Pedagogicznej w Kielcach na kierunku pedagogika ze specjalnością wychowanie przedszkolne. W późniejszym czasie podjęła studia podyplomowe z kształcenia zintegrowanego z terapią pedagogiczną.

Jest nauczycielem z 15-letnim stażem pracy w zawodzie. Rozpoczynała pracę w Przedszkolu Samorządowym w Kielcach, obecnie uczy dzieci z klas I-III w SP nr 25 w Kielcach. Jej pasją jest teatr.

blizejprzedszkola.pl Mirosława Matczak

Zadania Sowy Mądrej Głowy

scenariusz zabawy edukacyjnej z kształtami Numicon część III

 Grupa docelowa: dzieci pięcio-, sześcioletnie.  Cele ogólne: o kształcenie umiejętności liczenia; o doskonalenie percepcji słuchowej; o przygotowanie do dodawania; o kształcenie umiejętności dokonywania analizy słuchowej wyrazów; o doskonalenie umiejętności porównywania liczebności zbiorów.

 Formy pracy: o zbiorowa, w grupach, w parach, indywidualna.  Metody: czynna (zadań stawianych do wykonania); słowna (objaśnianie); oglądowa (pokaz); elementy pedagogiki zabawy.  Pomoce: sylweta sowy, odznaki Sowy Mądrej Głowy dla każdego dziecka, kształty Numicon, parawan, bębenek, pałeczka, obręcze, dużo różnych obrazków pogrupowanych po trzy w kopertach, oś liczbowa Numicon, kartoniki z sylwetami kotów (rude, szare, czarne i białe), kolorowe kołeczki, sznureczek dla każdego dziecka.  Przebieg zajęć: o Wstęp – nauczycielka przedstawia dzieciom sowę, która jest bardzo mądra, dużo wie i potrafi. Proponuje przedszkolakom rozwiązanie kilku zadań, które sowa dla nich przygotowała. Wszystkie dzieci po wykonaniu zadań będą mogły zdobyć odznakę Sowy Mądrej Głowy.

o Słuchamy i liczymy – nauczycielka odczytuje zapowiadającą kolejne zadanie rymowankę od Sowy Mądrej Głowy: Raz, dwa, trzy, raz, dwa, trzy, Ten widzi, kto patrzy.

Ten słyszy, kto słucha, Ile razy sowa puka?

o Odpowiadamy na pytania – dzieci udzielają odpowiedzi na pytania, wybierając kształt klocka Numicon z odpowiednią liczbą otworów: Ile słońc na niebie świeci? Ile w parze stoi dzieci?

Ile ma samochód kół? Ile nóg ma duży wół?

Ile rogów koza ma? Ile to jest dwa i dwa?

Ile dni w tygodniu jest? Ile ma ogonów pies?

Ile palców ręka ma? Ile to jest cztery i dwa?

o Segregujemy obrazki – każde dziecko otrzymuje kopertę

z trzema obrazkami. W sali rozłożone są obręcze oznaczone kształtami od 1 do 5. Zadanie polega na podziale nazw obrazków na sylaby i położeniu obrazka z odpowiednią liczbą sylab do obręczy oznaczonej kształtem Numicon. Następnie dzieci ustawiają się w kole i odliczają od jednego do pięciu; „jedynki” idą do obręczy z wyrazami jednosylabowymi, „dwójki” – do wyrazów dwusylabowych itd. Każda grupa liczy, ile obrazków znalazło się w ich obręczy i wybiera z koszyka odpowiedni kształt Numicon.

o Matematyczny centymetr – nauczycielka zawiesza na

tablicy oś liczbową, na której każda grupa umieszcza w odpowiednim miejscu swój kształt Numicon, odpowiadający liczbie obrazków w ich obręczy. Następnie dzieci ustalają, których obrazków było najwięcej, których mniej, a których najmniej (czy jedno-, dwu-, trój-, cztero-, czy pięciosylabowych). 

gotowe narzędzia

 Cele szczegółowe – dziecko: o odpowiada na pytania dotyczące liczebności elementów – wybierając kształt Numicon z odpowiednią liczbą otworów; o określa ze słuchu liczbę odgłosów i przedstawia za pomocą kształtu Numicon; o ustala sumę dwóch składników poprzez łączenie kształtów Numicon; o dzieli wyraz na sylaby i określa ich liczbę; o przelicza elementy zbioru w zakresie dziesięciu; o określa liczebność zbiorów – gdzie jest więcej, gdzie jest mniej; o tworzy rytmiczne sekwencje według podanego kodu.

Nauczycielka za parawanem stuka w bębenek pałeczką – za pierwszym razem kilka razy, robi dłuższą przerwę (dzieci liczą, ile usłyszały odgłosów, wybierają kształt Numicon z tyloma otworami, ile usłyszały odgłosów) i znów puka kilka razy (dzieci ponownie liczą odgłosy i wybierają klocek).

Nauczycielka pyta: ile razy sowa zapukała za pierwszym razem? Ile za drugim? Ile było wszystkich odgłosów razem?

Dzieci dosuwają do siebie oba klocki i sprawdzają, ile to jest razem poprzez nałożenie na nie odpowiedniego kształtu, np.: kształt 2 i 3 nakrywają kształtem 5. Odpowiadają, że razem sowa zapukała pięć razy.

Numicon: o szczegóły zapytaj konsultanta Moje bambino  www.mojebambino.pl  www.numicon.edu.pl Bibliografia: Barańska M., Wchodzi, wchodzi Stach na dach, Gdańsk 2012.

Gruszczyk-Kolczyńska E., Zielińska E., Dziecięca matematyka, Warszawa 2000.

Numicon – pierwsze kroki. Zestaw indywidualny, Moje Bambino, Łódź 2011.

Zestaw „Numicon Firm Foundations” – publikacja współfinansowana przez Unię Europejską w ramach EFS, Wielka Brytania.

Mirosława Matczak – konsultant Wojewódzkiego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli w Łodzi. Posiada certyfikat edukatora w zakresie metody Numicon.

Nauczyciel dyplomowany, edukator – moderator WDN, ekspert MEN ds. awansu zawodowego, wojewódzki ekspert przedmiotowy ds. podstawy programowej wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego. Prowadzi różnorodne formy doskonalenia zawodowego nauczycieli.

bliżej przedszkola  3.126 marzec 2012

75

Scenariusze na różne okazje

Kolorowe pisanki

Agnieszka Sęczek

scenariusz zajęć plastycznych

gotowe narzędzia

 Cele ogólne: o rozwijanie sprawności manualnej; o rozwijanie koncentracji uwagi.  Cele szczegółowe – dziecko: o wymienia kolory podstawowe; o poprawnie wykonuje pracę plastyczną; o paluszkami ozdabia pisankę (forma płaska); o doświadcza i utrwala określone wrażenia dotykowe.

Dzieci ozdabiają przygotowane kształty pisanek własnymi kompozycjami nakładając farbę bezpośrednio palcami (wrażenia dotykowe związane z konsystencją farby, jej temperaturą oraz fakturą papieru – wypowiedzi dzieci).

 Formy pracy: indywidualna.  Pomoce: o kartki A3 z przygotowanymi konturami pisanek; o farby do malowania palcami 1000 ml PRIMO; o fartuszki dla dzieci.  Przebieg zajęć: o Czynności organizacyjno-porządkowe: nauczycielka razem z dziećmi rozkłada na stolikach obrusy foliowe, arkusze papieru i farby do malowania palcami. Dzieci zakładają fartuszki ochronne.

• Mali artyści domalowują wokół pisanki tło.  Zakończenie pracy: • po wyschnięciu prac nauczyciel wiesza je, tworząc wystawę wielkanocnych pisanek; • mycie rąk, sprzątanie stanowisk pracy. 

DYNAMIC Sp. z o.o.; tel. 22 7831919; poniedziałek-piątek 8-16

www.dynamic-pigna.pl Nauczycielka wprowadza dzieci w działania plastyczne poprzez rozmowę na temat tradycji świąt wielkanocnych.

Dzieci oglądają przyniesione przez nauczycielkę kolorowe pisanki. o Działania plastyczne: • Nauczycielka zaprasza dzieci do stolików. Omawia sposób wykonywania pracy, używa nazw kolorów farb, pokazuje, w jaki sposób należy nakładać farby na palce, następnie rozmazywać je na kartce (wykonuje ruchy ciągłe, faliste, koliste itp).

76 76

bliżej bliżejprzedszkola przedszkola3.126 3.126marzec marzec2012 2012

Agnieszka Sęczek – nauczyciel dyplomowany plastyki z wieloletnim stażem. Pracuje z dziećmi edukacji wczesnoszkolnej, szkoły podstawowej i gimnazjum.

Absolwentka Uniwersytetu Marii Skłodowskiej-Curie w Lublinie – Instytut Kształcenia Artystycznego, kierunek – wychowanie plastyczne.

blizejprzedszkola.pl

Wiosenne tworzenie z masami FIMO air

J

uż dwuletnie maluchy uwielbiają zabawy manualne. Lepienie z mas to świetna rozrywka i okazja do doskonalenia sprawności rąk. Takie zabawy przyczyniają się również do rozwoju twórczego myślenia i wyobraźni oraz rozwijania wrażliwości zmysłowej.

Kontakt z gliną lub glinopodobnymi materiałami jest dodatkowo dla dziecka możliwością obcowania z naturalnym tworzywem. Takimi masami są Fimo Air – dobrze znane na świecie masy modelarskie używane od ponad 30 lat.

Produkowane w fabryce w Neumarkt są gwarancją wysokiej jakość i bezpieczeństwa.

Wiosna to doskonały czas na wykonywanie z Fimo Basic ozdób wielkanocnych. Już kilkuletnie dzieci mogą zrobić kurkę i pisanki.

Dzięki temu, że delikatna konsystencja Fimo air Basic umożliwia uzyskanie precyzyjnych detali można wykonać oryginalne pisanki ze wzorami i strukturami odciśniętymi np. z kawałków koronki, końcówek pisaków, plecionych koszyczków. Po wyschnięciu gotowe przedmioty mogą być malowane farbami temperowymi lub pozostawione w pięknym naturalnym glinianym kolorze.

Do wykonania wiosennych dekoracji świetnie nadaje się kolorowa lekka masa Fimo air Light. Występuje w sześciu kolorach, które można łączyć ze sobą. Jest tak miękka, że mogą jej używać nawet najmłodsze dzieci. Czysta w użyciu, nie brudzi rąk. Jest idealna do odciskania w foremkach. Doskonała do tworzenia przedmiotów, gdzie ważna jest waga – podwieszanych elementów, kwiatów, dekoracji ściennych. Dzięki tej masie dzieci łatwo wykonają cudowne wiosenne dekoracje – wiszące motyle, kwiaty, ptaszki czy lekkie ozdoby ścienne, bezpieczne i oryginalne.

gotowe narzędzia

Fimo air Basic to gotowa do użycia glinopodobna masa plastyczna (w trzech kolorach), która wysycha na powietrzu, bez konieczności wypalania. Jest idealna dla dzieci, ponieważ zawiera 97% substancji naturalnych. Po całkowitym wysuszeniu gotowe przedmioty można szlifować, naklejać, malować. Masa Fimo air Basic kurczy się w bardzo niewielkim stopniu, więc przy tworzeniu większych przedmiotów, aby zaoszczędzić ilość masy i przyśpieszyć czas schnięcia, można wykorzystywać jako wypełniacze zwiniętą folię aluminiową lub styropianowy rdzeń. Jako podbudowę dla waz i dzbanków można używać szklanek i butelek.

kulkę masy, z której ukształtuj głowę. Z płaskiego kawałka zrób ogon i skrzydełka. Aby przykleić te elementy, zwilż wodą miejsca, do których będą doczepiane. Powierzchnię można bardzo łatwo wygładzić mokrymi placami. Na koniec wystarczy patyczkami zrobić piórka i oczy. Po wyschnięciu kurkę można pomalować.

Można ugnieść Fimo air light na cienki plaster lub rozwałkować (najlepiej włożyć masę pomiędzy dwa kawałki folii) butelką, grubym pisakiem, itp., a następnie wycinać przy pomocy foremki lub szablonu, obrysowując kształt wykałaczką. Z grubszych plastrów można wycinać stojące baranki czy ptaszki na patyczkach. 

O szczegóły zapytaj: Katarzyna Kasinowicz Business Development Manager Hobby & Education tel. 602 392 954, e-mail: k.kasinowicz@gdd.pl Weź styropianowy owal lub kawałek folii aluminiowej i zwiń go w kulę. Plaster Fimo air Basic owiń dookoła kuli i ukształtuj w formę owala (korpus kurki). Doklej mniejszą

www.fimofan.pl www.gdd.pl bliżej przedszkola  3.126 marzec 2012

77

Wasi sojusznicy Masz dość stert dokumentacji związanej z prowadzeniem przedszkola i nadzorem pedagogicznym?

Czy wiesz, że istnieje rozwiązanie wielu Twoich problemów?

Chmurkowo.pl to nie tylko e-dziennik, ale także cała platforma przyspieszająca zarządzanie przedszkolem i pomagająca w jego promocji w Internecie!

Chmurkowa rewolucja,

czyli nowy e-dziennik w polskich przedszkolach

Szybsze zarządzanie placówką Dzięki zgodności z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej e-dziennik Chmurkowo.pl umożliwia przeniesienie części dokumentacji i procesów związanych z administracją i Nadzorem Pedagogicznym do Internetu. Znacznie ułatwia to przebrnięcie przez codzienną biurokrację, pozwala na szybkie gromadzenie i wyszukiwanie informacji czy dokumentów. Ponadto całość jest dostępna online przez bezpieczne połączenie szyfrowane. Bardzo pomocne w pracy dydaktyka są również automatyczne generatory raportów zbiorczych, pozwalające na tworzenie zestawień obecności dzieci w przedszkolu, porównanie ich poziomu umiejętności i wiadomości oraz podsumowanie informacji z ankiet.

Łatwiejsza praca nauczycieli Oprócz podstawowej funkcji, jaką jest e-dziennik, nauczyciele zyskują możliwość prezentowania na platformie artykułów, scenariuszy zajęć dydaktycznych i uroczystości przedszkolnych, a także zapoznawania się z terminami hospitacji.

Ponadto każdy z nich może opublikować informacje na temat innowacji pedagogicznych oraz programów autorskich. Stwarza to szansę zaprezentowania własnych dokonań, osiągnięć i tym samym ułatwia zdobywanie kolejnych stopni awansu zawodowego. Takie rozwiązanie sprzyja rozpowszechnianiu informacji nie tylko wśród rodziców, ale również wśród nauczycieli z innych placówek przedszkolnych.

Lepszy kontakt z rodzicami Chmurkowo nie tylko przyspieszy pracę nauczycielom i administracji przedszkola, ale także wzmocni relację na linii rodzic-nauczyciel. Autorką pomysłu jest nauczycielka wychowania przedszkolnego, która zauważyła, że rodzice – mimo częstych wizyt – nie zawsze są na bieżąco z tym, co się dzieje w przedszkolu. Przykładowo: nauczyciele dwa razy w roku wypełniają arkusze rozwoju dzieci, ale ilu rodziców kiedykolwiek widziało te zestawienia?

Dzięki e-dziennikowi rodzice mają dostęp on-line do systemu aktualnych arkuszy, które dają możliwość śledzenia na bieżąco rozwoju własnego dziecka. Mogą także uczestniczyć

78

bliżej przedszkola  3.126 marzec 2012

w codziennym życiu przedszkola dzięki udostępnianym galeriom zdjęć, systemowi wiadomości mailowych oraz ankiet on-line pozwalających na wyrażenie opinii o funkcjonowaniu przedszkola. Szybka reakcja na ich potrzeby pozwoli podnieść jakość kształcenia, zadowolenie rodziców i dzieci oraz wykreuje pozytywny wizerunek na rynku.

Promocja przedszkola w Internecie Wciąż wiele polskich przedszkoli nie ma strony internetowej lub nie wykorzystuje w pełni jej możliwości. Chmurkowo.pl umożliwia stworzenie indywidualnej strony www przedszkola oraz łatwe zarządzanie stroną bez potrzeby zatrudniania specjalisty. Serwis posiada również wyszukiwarkę przedszkoli przedszkolawokolicy.pl, dzięki której rodzice mogą w szybki sposób odnaleźć najbliższe placówki, a przedszkola mogą dotrzeć do nowych klientów.

Platforma została wykorzystana już przez kilkadziesiąt placówek i cieszy się dobrą opinią wśród nauczycieli i dyrektorów przedszkoli: Rodzice zareagowali bardzo spontanicznie na pomysł wprowadzenia Chmurkowa. Platforma pozwoliła nam na budowanie głębszych relacji ze światem rodziców i zaangażowanie ich w życie przedszkola. Usprawniło to też przepływ informacji między nauczycielem i dyrektorem. Dodatkowo ułatwiło realizację priorytetów i spełnienie wymagań nadzoru pedagogicznego – tłumaczy Joanna Wasielewska, dyrektor Przedszkola Miejskiego nr 28 w Łodzi.

Więcej informacji na stronie: www. chmurkowo.pl 

Bliżej NIEMIECKIEGO przedszkola Firma Wehrfritz wraz ze stowarzyszeniem Volksolidarität Elbtalkreis pragnie przybliżyć Państwu międzynarodowe standardy kształcenia przedszkolnego i wczesnoszkolnego. Specjalnie dla Państwa 25 kwietnia 2012 r. podczas III Konferencji odbywającej się pod hasłem „Kształcenie od wczesnego dzieciństwa – międzynarodowa konferencja dla pedagogów przedszkolnych i wczesnoszkolnych” w miejscowości Weinböhla w pobliżu Drezna organizujemy „polski dzień” dla wychowawców z naszego kraju. Cel, który chcemy osiągnąć, to szeroko pojęta wymiana doświadczeń pomiędzy pedagogami z Polski i Niemiec. Oferujemy Państwu specjalistyczne wykłady znakomitych referentów, takich jak doktor Inga Bodenburg, psycholg, pedagog, twórca „Bildungswerkstatt Stellau” (instytutu doskonalenia zawodowego dla wychowawców ze specjalnością „pedagogika małego dziecka”), doktor Dieter Breithecker, specjalista w dziedzinie wspierania aktywności fizycznej u dzieci, kierownik „Bundesarbeitsgemeinschaft für Haltungs – und Bewegungsförderung e.V.”, doktor Beata Williams, psycholog, wykładowca na Uniwersytecie w Heidelbergu, Manheim oraz Alabama University Mobile AL w USA, specjalista w zakresie badań nad mózgiem i zachowaniami w odniesieniu do praktyki pedagogicznej.

Wyjątkowym gościem z Polski będzie Pani Profesor Marta Bogdanowicz, twórczyni Metody Dobrego Startu.

Szczególnie cenny jest fakt, że pedagodzy z placówek stowarzyszenia Volkssolidarität poprowadzą warsztaty praktyczne o tematyce dotyczącej m.in. wychowania prozdrowotnego, pracy w formie projektów z dziećmi w żłobku czy wczesnej edukacji muzycznej. Podczas Konferencji będzie także możliwość odwiedzenia niemieckich placówek oświatowych w celu poznania pracy pedagogicznej naszych sąsiadów w praktyce.

Udział w Konferencji jest BEZPŁATNY. Zapewniamy również bezpłatny transport autokarami z Wrocławia i Poznania. Jeśli są Państwo zainteresowani uczestnictwem w Konferencji oraz chcą Państwo poznać jej szczegółowy program, prosimy o kontakt z naszym biurem we Wrocławiu pod bezpłatnym numerem telefonu 0 800 200 221 lub adresem e-mailowym bok@wehrfritz.pl.

Serdecznie zapraszamy!

Patronat medialny:

bliżej przedszkola  3.126 marzec 2012

79

Wasi sojusznicy

Ogólnopolski projekt P21

– twórcze przedszkole XXI wieku

P

omysł na projekt P21 powstał jako inicjatywa oddolna nauczycieli uczestniczących w Ogólnopolskim Programie „Twórczy Nauczyciel – Twórcza Edukacja”. Podstawowym celem projektu P21 jest tworzenie partnerstwa różnych sektorów, podmiotów i środowisk na rzecz edukacji małego dziecka i upowszechniania wychowania przedszkolnego.

Cele projektu „P21 – Twórcze Przedszkole XXI wieku”:  Tworzenie partnerstwa różnych sektorów i podmiotów na rzecz edukacji małego dziecka i upowszechniania wychowania przedszkolnego.  Integracja środowiska pedagogicznego i pracowników systemu doskonalenia zawodowego w zakresie promocji wartości wychowania przedszkolnego w różnych jego formach.  Propagowanie twórczych działań edukacyjnych i nowatorskich rozwiązań programowych, metodycznych i organizacyjnych w przedszkolach oraz inicjatyw i akcji (w tym szczególnie oddolnych) na rzecz podnoszenia jakości i atrakcyjności wychowania przedszkolnego (dobre praktyki).  Uświadamianie rodzicom roli wychowania przedszkolnego w stymulacji harmonijnego rozwoju małego dziecka i potrzeby upowszechnienia edukacji przedszkolnej w Polsce.  Ukazywanie nauczycielom wychowania przedszkolnego możliwości stosowania technologii informacyjno-komunikacyjnych w ich pracy.  Upowszechnianie wiedzy z zakresu prawa autorskiego i praw pokrewnych dotyczących pracy zawodowej nauczyciela.  Wsparcie metodyczno-dydaktyczne przedszkoli, punktów przedszkolnych i innych form wychowania przedszkolnego działających na terenach wiejskich i małych miast.  Podniesienie prestiżu zawodowego nauczycieli wychowania przedszkolnego.  Opracowanie i konsultacje środowiskowe materiałów edukacyjnych dla dzieci, rodziców i nauczycieli.  Prezentacja i upowszechnienie pakietu edukacyjnego P21 (dzieci, rodzice, nauczyciele).  Ustanowienie marki P21 dla wysokiej jakości produktów i usług dedykowanych przedszkolom.  Ustanowienie wyróżnienia „Przedszkole XXI wieku” dla placówek przedszkolnych spełniających opracowane w ramach projektu Standardy jakości pracy.

80

bliżej przedszkola  3.126 marzec 2012

Projekt ma charakter otwarty, a udział placówek jest bezpłatny. Organizatorem projektu jest Centrum Szkoleniowe eduskrypt.pl oraz Stowarzyszenie Klub Twórczego Nauczyciela. Szczegółowe informacje o projekcie zamieszczone są na www.p21.edu.pl. Pierwszym etapem projektu jest realizacja w 20 wybranych miastach Polski cyklu regionalnych seminariów pt. Czy przedszkola są przygotowane na zmiany związane z potrzebami dzieci urodzonych w XXI wieku? dla dyrektorów przedszkoli, dyrektorów zespołów szkolno-przedszkolnych, kadry zarządzającej oraz nauczycieli wychowania przedszkolnego. Serdecznie zapraszamy. w imieniu organizatorów projektu Piotr Kaja, Iwona Ochocka, Andrzej Peć, Elżbieta Rzepecka-Roszak, Katarzyna Wróbel.

Zgłoszenia odbywają się w formie elektronicznej poprzez formularz online zamieszczony na stronie Projektu www.p21.edu.pl Udział jest bezpłatny, liczba miejsc ograniczona, decyduje kolejność zgłoszeń.

Program seminarium: • Kompetencje człowieka XXI wieku a wczesna edukacja dziecka (Andrzej Peć).

• W poszukiwaniu nowej jakości, czyli PROJEKT EDUKACYJNY – Przedszkole 21 – twórcze przedszkole XXI wieku (Piotr Kaja).

• Nie odrywajmy się od korzeni – O korzeniach, tradycji i tożsamości w edukacji XXI wieku (ks. Arkadiusz Hornik).

• Edukacja realna – edukacja wirtualna. Multimedia w wychowaniu przedszkolnym (Michał Sawicki).

• Dydaktyka P21 – nowe propozycje dla dzieci, nauczycieli i rodziców (Piotr Kaja i Andrzej Peć.)

• Czy przedszkola w Polsce są przygotowane na zmiany związane z potrzebami dzieci urodzonych w XXI wieku? – dyskusja.

Terminy spotkań: Marzec: • 12.03.2012 – Nowy Sącz • 13.03.2012 – Tarnów • 14.03.2012 – Rzeszów

• 15.03.2012 – Kraków • 16.03.2012 – Katowice • 19.03.2012 – Radom • 20.03.2012 – Lublin • 21.03.2012 – Białystok • 22.03.2012 – Łomża • 23.03.2012 – Warszawa

Kwiecień: • 16.04.2012 – Łódź • 17.04.2012 – Kalisz • 18.04.2012 – Wrocław

• 19.04.2012 – Zielona Góra • 20.04.2012 – Poznań • 23.04.2012 – Szczecin • 24.04.2012 – Koszalin • 25.04.2012 – Gdańsk • 26.04.2012 – Olsztyn • 27.04.2012 – Bydgoszcz

Zarządzanie przedszkolem Grono pedagogiczne jest grupą. Aby wiedzieć, jak funkcjonują grupy, trzeba znać mechanizmy działania ludzkich uczuć i zachowań. Artykuł koncentruje się na procesie, jaki może zachodzić – czy też często zachodzi – w społeczności nauczycielskiej. Mogą w nim pojawić się m.in. intryga i porozumienie. Ale na nich występujące w gronie pedagogicznym zjawiska się nie zamykają ani nie kończą.

Anna Torbicka

Wspólne grono

– od intrygi do porozumienia

Od intrygi...

Według Słownika języka polskiego, intryga jest podstępnym działaniem, które ma polegać na wzajemnym skłóceniu jakichś osób1. Zatem, odnosząc intrygę do treści tematu, w gronie nauczycielskim musi być osoba (lub osoby), która podejmuje jakieś działania zmierzające do wprowadzenia nieporozumień między innymi osobami z tej grupy. Podejmowane działania są podstępne, a więc osoba, która się na nie decyduje, ma w swym założeniu nieuczciwe zamiary, chce oszukać i/lub zmylić współpracownika/ów, jest nieszczera. Można by zadać pytania: W jakim celu? Dlaczego?

Po co? Co powoduje takie zachowanie? Co dla niej samej wynika z takich działań? Na te pytania odpowiadają kolejne treści przedstawiane w artykule. Niektóre pytania pozostają bez odpowiedzi, aby skłonić czytelnika do refleksji.

Wydawałoby się, że takich działań, jak intryga czy podstęp można by się spodziewać w różnych środowiskach (np. politycy, dziennikarze, kibice), ale niekoniecznie wśród nauczycieli, którzy mają uczyć, wychowywać, kształcić.

A jednak intryga jest obecna także w kadrach pedagogicznych. „Czasami bywa, że nieufność, zawistne stronienie od innych, wrogie odgradzanie się od reszty współpracowników są tak wyraźne, że wszelkie próby zorganizowania efektywnej współpracy tłumione są już w samym zarodku” – zauważa K. Schaefer. Pojawiają się pytania: Kto na tym zyskuje? Kto na tym cierpi? Kto na tym traci?

1) Słownik języka polskiego PWN, opracowanie zbiorowe, Warszawa 2007, s. 280.

82

bliżej przedszkola  3.126 marzec 2012

Jeżeli zespół nauczycielski nie jest zintegrowany wokół realizacji zadań związanych z wychowaniem podopiecznych, co więcej, jeżeli jest skłócony, wówczas proces wychowania zostaje zahamowany, a to wpływa ujemnie na wyniki pracy szkoły jako instytucji – podkreśla S. Krawcewicz. Zarówno indywidualne postawy nauczycieli w relacjach z podopiecznymi, jak też postawy całego zespołu, decydują o tym, czy nauczanie i wychowanie, jakie podejmują, wpływają pozytywnie lub negatywnie na rozwój dziecka. W postawie nauczyciela zawiera się jego zachowanie wobec swoich współpracowników. Nawet jeżeli jest ono skrzętnie ukrywane, np. w pokoju nauczycielskim, wydawałoby się, że dzieci nie będą miały styczności z nim, trzeba pamiętać, że nauczyciel „pracuje sobą”. Czy jest możliwe, aby nauczył, jak dzieci mają współpracować w grupach przedszkolnych, jeżeli on sam nie będzie potrafił współpracować w zespole nauczycielskim?

Zespół nauczycielski nie jest pozbawiony narażenia na występowanie zjawiska agresji oraz jej skutków, które można zaobserwować szczególnie w atmosferze pokoju nauczycielskiego – pisze J. Mastalski. Przejawia się ona w indywidualnym dokuczaniu, kpinie, odsuwaniu się od osoby, nosząc znamiona mobbingu. Mobbing może wywoływać głębokie podziały pomiędzy nauczycielami, prowadzić do wzajemnej nieufności oraz braku chęci utrzymywania kontaktów, ponadto redukuje poczucie bezpieczeństwa, przyczynia się do poczucia wzrostu zagrożenia ze strony otoczenia oraz do pomniejszenia samooceny. Antidotum na te zjawiska jest przede wszystkim chęć do poprawy wzajemnych stosunków, życzliwość oraz szacunek. Należy przejść od monologu do

Zarządzanie przedszkolem Okazuje się, że bez kalendarza nie da się panować nad własnym czasem.

Nawet osoby z fenomenalną pamięcią nie są w stanie zapamiętać wszystkich spotkań i ważnych dat z miesięcznym wyprzedzeniem. Nie ma się co szczycić tym, że pamiętasz wszystkie daty urodzin dzieci w swojej grupie, skoro zapominasz o terminie szczepienia własnej córki.

Kalendarz nie jest oznaką słabości, ale zdecydowania i zorganizowania.

Anna Jankowska

Nie warczę! część druga

Kalendarz – twój najlepszy przyjaciel Wybierz kalendarz odpowiedni do własnych potrzeb. Obecnie w sklepach jest dostępnych mnóstwo różnych kalendarzy. Są też specjalne kalendarze elektroniczne dla nauczycieli. Jeśli jesteś nowoczesnym nauczycielem, z komórką i stałym dostępem do Internetu, nic nie stoi na przeszkodzie, by właśnie z takiego elektronicznego cuda korzystać. Jest przecież dostępne zupełnie za darmo i ma wiele pomocnych funkcji. Oczywiście, można też korzystać ze zwykłego kalendarza – notatnika.

Wybór powinien być jednak naprawdę bardzo dobrze przemyślany. Jedni będą potrzebowali całej strony każdego dnia na robienie notatek, innym wystarczy

86

bliżej przedszkola  3.126 marzec 2012

kalendarz, gdzie na jednej stronie mieszczą się trzy dni. Wielkość kalendarza też ma znaczenie, zwłaszcza dla kobiet.

Jeśli kupisz sobie coś, co nie zmieści się do każdej torebki, jest niemal pewne, że nie będziesz go targać w osobnej reklamówce. Zostawianie kalendarza (bo się nie mieści) jest prostą drogą, by przestać korzystać z niego na co dzień. Nie może więc być zbyt wielki i zbyt ciężki.

W sprzedaży są kalendarze drukowane specjalnie pod kątem nauczycieli, zaczynające się od września, czyli wraz z początkiem roku szkolnego. Zawierają dodatkowe strony na notatki związane z planem pracy, danymi podopiecznych i ich rodziców, wycieczkami itd. Istotny jest też wygląd kalendarza. Zwłaszcza kobiety zwracają na to uwagę, a przynajmniej częściej się do tego przyznają.

I dobrze, bo jeśli sama wybierzesz pięk-

ny kalendarz w ulubionym kolorze, to jest większa szansa, że będziesz po niego systematycznie sięgać.

Jak już kupisz ten nowy kalendarz, to używaj go codziennie, np. rano. Niech stanie się ważnym narzędziem pracy.

Nie chodzi o to, by zapisywać w nim każdą minutę w ciągu dnia, ale istotne wydarzenia rozłożone w czasie. Zapisywanie w nim nieważnych drobiazgów oznacza marnowanie czasu. Często też jest tak, że wypełniamy nowy kalendarz datami na początku, czyli zaraz kiedy go dostaniemy, a potem już coraz rzadziej po niego sięgamy. Tutaj też jest potrzebna siła charakteru i konsekwencja. Wypełnienie bez zaglądania nic nie daje. To jasne, że w wakacje będzie w nim mniej zapisane niż w trakcie roku szkolnego. Ale przecież nie jest twoim obowiązkiem codziennie zapełnić drob-

Zarządzanie przedszkolem Twoje życie staje się lepsze, tylko kiedy Ty stajesz sie lepszym.

Brian Tracy

Samooceny są dość popularne. Ale czy potrzebne?

Nauczyciele nazywają je „samochwałkami”, no i nie da sie ukryć, że takowe przypominają.

Problem jest jednak innej natury – czemu one służą?

Agnieszka Czeglik

Samoocena czy ,,samochwałka”?

S

amoocena nauczyciela to refleksja nad posiadanymi właściwościami indywidualnymi, takimi jak cechy osobowości, zasób wiedzy, możliwości oddziaływania wychowawczego na dzieci (łącznie z nauczaniem), a także nad tym, jak widzą go wychowankowie i jaki mają do niego stosunek. Przez samoocenę możemy rozumieć w szczególności próbę określenia własnych wartości pod kątem wykonywanej działalności pedagogicznej.

Po co tak naprawdę powinniśmy stosować samoocenę?

Samooceny dokonujemy, aby wyeliminować z własnej dydaktyki nieefektywne metody nauczania, ciągle doskonalić proces kształcenia, podejmować skuteczne działania zapobiegające niepowodzeniom dzieci. Prawidłowa samoocena polega na bieżącej obserwacji efektów pracy i dokonywaniu korekty lub modyfikacji. Rozumiana jest jako sposób gromadzenia i opracowania informacji o własnej praktyce zawodowej w celu wykorzystania ich do rozwijania profesjonalnych umiejętności. Chodzi o celowe pogłębianie wiedzy o sobie samym i wykorzystanie jej do planowania własnego rozwoju i ulepszania zachowań związanych z wykonywaniem zawodu nauczycielskiego. Samoocenę pojmować należy jako prowadzony dla samego siebie indywidualny monitoring, rodzaj zawodowej autorefleksji nad wymiernymi efektami swojej pracy. Złożona rzeczywistość oświatowa wymaga od nauczyciela jej obiektywnej oceny. Oczekuje się od niego, że będzie nie tylko przekazywał wiedzę, wychowywał, ale też potrafił dokonać bieżącej ewaluacji własnych działań oraz, co jest szczególnie trudne, obiektywnie oceniał samego siebie.

90

bliżej przedszkola  3.126 marzec 2012

Trafna autoanaliza pedagoga jest podstawą wszelkich zmian i stałego doskonalenia. Samoocena pracy własnej powinna odnosić się nie tylko do kwalifikacji potwierdzonych dokumentami, ale do wszystkich pożądanych od nauczyciela kompetencji. Można bowiem mieć stosowny tytuł czy stopień naukowy („wiem”, „posiadam wiadomości”), i tak naprawdę nie być dobrym specjalistą w swojej dziedzinie.

W bardzo wielu placówkach oświatowych praktykowane są różnego typu arkusze samooceny. Jako początkujący dyrektor sama wpadłam w pułapkę stosowania takich narzędzi.

Dlaczego to robiłam? Ponieważ wszyscy tak robili. Ja sama jako nauczyciel przez wiele lat, dwa razy do roku, wypełniałam takie arkusze. Jednak po pierwszym roku pracy na stanowisku dyrektora przedszkola przekonałam się, że tak naprawdę w niczym mi nie pomagają, do niczego nie służą i obecnie ich nie stosuję!

Praktycznie wszystkie znane mi arkusze zawierają podobne do siebie, banalne pytania typu: 1. Czego nie udało/co udało ci się osiągnąć w dziedzinie dydaktycznej, wychowawczej, opiekuńczej?

2. Jakie sukcesy osiągnęły twoje dzieci?

3. Jak oceniasz swoją współpracę z rodzicami?

Dlaczego są one bardzo niedobre? Po pierwsze, uważam, że nauczyciel ma problem moralny. Napisać prawdę o swoich niedociągnięciach i błędach czy też ją ukryć, skoro dyrektor jej nie zna? Najczęściej pedagodzy nie ujawniają wszystkich rzeczywistych niedociągnięć swojej pracy. Po drugie, koniec czerwca (bo najczęściej w tym czasie dyrektor prosi o dokonanie samooceny) to bardzo zła pora na refleksje na temat swojej pracy. Pojawia się wiele spraw organizacyjnych związanych z promocją i zakończeniem roku szkolnego. Po

Kącik muzyczny

Przyleciały ptaki Zabawy MUZYCZNO-RUCHOWE

Jaskółki wiosną (muz. i sł. Maria Tomaszewska)

Zimowała zagrzebana w mule.

Teraz wiosnę i pogodę wszystkim nam zwiastuje.

Ref.: Kto pierwszy z ludzi na wiosnę jaskółkę zobaczy, będzie miał cały rok szczęście w domu, w szkole, w pracy.

gotowe narzędzia

Zniszczenie jej gniazda to grzech wielki.

Kubie, który to zrobił, całą twarz pokryły piegi.

Zabawy muzyczno-ruchowe  Jaskółki I o Pomoce: akompaniament w rejestrach górnym i dolnym, chusty/szarfy dla każdego dziecka.

Zabawy plastyczne  Jaskółka z kresek-łuków o Pomoce: duże arkusze szarego papieru, czarna farba, grube pędzle, woda, plastelina. o Przebieg: zadaniem dzieci jest namalowanie jaskółek w locie. Dwie kreski złączone z jednej strony tworzą jakby otwarte nożyce – to brzuszek i ogonek jaskółki. Przecinamy je łukiem – to skrzydełka jaskółki. Malujemy kilka jaskółek na kartonie. Gdy praca wyschnie, przyklejamy do kartonu kuleczki z plasteliny – to będą muszki, za którymi gonią jaskółki.

 Jaskółka o Pomoce: karton biały i niebieski, sylwety jaskółki, ołówki, nożyczki, klej, czarny papier. o Przebieg: na białym kartonie dzieci odrysowują sylwetę jaskółki od szablonu, wycinają ją. Z czarnego papieru wydzierają kawałeczki papieru i naklejają na sylwetę jaskółki. Gotową jaskółkę przyklejają na niebieski karton.

94 94

bliżej bliżejprzedszkola przedszkola3.126 3.126marzec marzec2012 2012

o Przebieg: dzieci stoją w rozsypce, trzymając chusty/szarfy rozłożonymi w bok rękami (chusta za plecami). Poruszają się po sali w rytm akompaniamentu – w rejestrze górnym unoszą lekko ramiona i szybują, w rejestrze dolnym – zniżają lot jak jaskółki przed deszczem.

 Posadź jaskółkę na drucie o Pomoce: pięciolinia dla każdego dziecka, papierowe symbole jaskółek – można wykorzystać gotowe lub zrobić samemu; dość gruby kawałek czarnego papieru (jaskółka) rozdarty z jednej strony na pół (ogonek); akompaniament (rytm podskoków, rosnąco i malejąco). o Przebieg: dzieci siadają w kręgu, każde układa przed sobą przygotowaną przez nauczyciela pięciolinię (druty dla jaskółki) i papierowe jaskółki. Słuchają uważnie akompaniamentu, po czym usadzają swoje jaskółki na drutach, tak jak usłyszały (rosnąco lub malejąco). Zabawę można przeplatać poruszaniem się po sali jak jaskółki.

Spotkania ze sztuką Małgorzata Maćkowiak, Ewa Stadtmüller

Pod osłoną średniowiecza Ś

redniowiecze bywa często kojarzone z mrocznymi, pełnymi przerażających tajemnic i sekretów czasami. Nie należy jednak zapominać, że epokę tę cechowała barwność i różnorodność zwyczajów i strojów, na podstawie których możemy przygotować wiele zabaw parateatralnych i inscenizacji. Zwyczaje rycerskie, typu pasowanie na rycerza czy uczestnictwo w różnego rodzaju turniejach, pojedynkach i polowaniach, zdjęcia zamków i ręcznie szytych kostiumów po dziś dzień stanowią źródło licznych inspiracji.

gotowe narzędzia

Średniowieczny zamek Wspólne budowanie zamku z wielkich kartonowych pudełek z pomocą nauczyciela pobudzi wyobraźnię dzieci oraz pomoże umocnić relacje między dzieciakami. Każde okienko w wieży czy decyzja o miejscu wycięcia otworów strzelniczych powinna być wspólną decyzją bawiących się przedszkolaków.

Pejzaż Zamki, damy dworu, rycerze, fantastyczne smoki, sceny z polowań – z pewnością pobudzą wyobraźnię dzieci. Pokażmy im reprodukcje przedstawiające średniowieczne pejzaże i zachęćmy do samodzielnego wykonania prac plastycznych za pomocą taniej wersji techniki klajstrowej.  Materiały: folia do zabezpieczenia stołów, papier lub tektura, klajster z mąki pszennej (do zimnej wody dodajemy mąkę pszenną; ciągle mieszając, doprowadzamy do zagotowania i przez chwilę utrzymujemy na ogniu; klajster powinien być gęstości budyniu), resztki zaschniętych twardych farb rozkruszonych na proszek (kawałki farb wsadzamy do woreczka foliowego i młotkiem staramy się rozkruszyć farby na proszek).  Wykonanie: szerokim pędzlem rozprowadzamy ostudzony klajster na całej kartce papieru. Następnie posypujemy ją niedużą ilością kolorowych proszków i malujemy całość. Przygotowujemy barwny pejzaż (góry, łąki, lasy itp.), rozprowadzając kolorowy klajster na całej kartce. Oczywiście, na tym etapie możemy także namalować słońce, chmury, używając jako malarskiego medium klajstra. Później trzonkiem pędzla lub patyczkiem do szaszłyków (tępa końcówka) rysujemy w klajstrowej mazi zamki, ludzi, sceny z polowań. Po wyschnięciu możemy jeszcze dodatkowo pokolorować obrazek farbami.

Uwaga: Pozwólmy dzieciom na samodzielność!

96 96

bliżej bliżejprzedszkola przedszkola3.126 3.126marzec marzec2012 2012

Damy dworu i giermkowie  Materiały: lalki wycięte z tektury lub papieru, kredki, farby lub papier kolorowy (ścinki kolorowego papieru, szmatek lub włóczek).  Wykonanie: wycinamy z cienkiej tektury lub papieru sylwetki postaci, rysujemy buzię, nosek i oczka. Potem ubieramy lalkę, przyklejamy włosy, robimy czapeczki i sukienki średniowiecznych dam, giermków czy rycerzy.

Sakiewka dla rycerza Każdy średniowieczny rycerz miał wybrankę serca, której ślubował wierność i przynosił kwiaty. Wybranka dbała o swego rycerza i kiedy ten wyruszał na wojnę, wręczała mu upominek w postaci sakiewki na drogocenne drobiazgi – symbol sympatii i pamięci.  Materiały: kanwa, juta lub inny materiał, sznurek, kawałek drucika, klej „Magic”.  Wykonanie: prostokątny kawałek płótna lub juty składamy na pół i sklejamy brzegi tak, by powstał woreczek. Sklejony worek wywracamy na drugą stronę w taki sposób, aby sklejone brzegi znalazły się w środku materiału. Kawałek drucika zakręcamy na końcu sznurka, by utworzyć igłę, która ułatwi przewlekanie sznurka. Tak usztywniony sznurek przewlekamy przez dziurki w materiale w górnej części woreczka. Ściągamy woreczek i wkładamy do środka kamyk lub inny podarunek dla rycerza. Możemy także wykonać kwiaty dla wybranki (potrzebne będą nam do tego: filc lub resztki wełnianych materiałów, patyki do szaszłyków, klej).

Pomysły dla artysty Katarzyna Michalec

Zegar 1

W

marcu zmieniamy czas z zimowego na letni.

Dlatego, aby nie spóźnić się do przedszkola, wykonamy zegar, który przypomni nam o przestawieniu wskazówek w naszych domowych zegarach.

2

 Materiały: plastikowa tacka po czekoladkach (np. po ptasim mleczku), sznurek, kartka z bloku technicznego, guzik, patyczek po lodzie, flamaster, cekiny, brokat w kleju, klej introligatorski, nożyczki.  Wykonanie: 1. Krawędzie tacki smarujemy klejem i oklejamy sznurkiem, zostawiając na jednym z boków pętelkę do zawieszenia zegara na ścianie.

3

gotowe narzędzia

2. Z papieru wycinamy tarczę zegara. Musi być ona takiej wielkości, aby można ją było umieścić w tacce. Na tarczy wyklejamy z cekinów punkciki, pod którymi rysujemy brokatem godziny.

Patyczek po lodzie malujemy flamastrem i przełamujemy na dwie nierówne części. Następnie przyklejamy na tarczy w miejsce wskazówek. Na środku naklejamy guzik.

3. Tarczę naklejamy w plastikowej obudowie z tacki. 

WESOŁE ŻABKI 1

W

iosną budzą się do życia zwierzęta. W powietrzu latają kolorowe motyle, a w stawach słychać przyjemny rechot żab. Dzieci często lubią brać do ręki małe żabki. Pamiętajmy, aby tego nie robić. W zamian wykonajmy własne żabki, którymi będziemy się mogli bawić do woli.

2

 Materiały: zielone nakrętki od butelek, guziki, kartka z bloku technicznego, plastelina, klej introligatorski, nożyczki.  Wykonanie: 1. Do nakrętek doklejamy za pomocą plasteliny oczy z guzików. Nos i usta lepimy z plasteliny.

2. Klejem smarujemy brzegi nakrętek i doklejamy do nich wycięte z papieru żabie łapki. 

Katarzyna Michalec – autorka książek „Podnieś z ziemi i zrób”, „Malujemy palcami”. Współautorka książek: „Prace plastyczne rozwijające wyobraźnię dla młodszych przedszkolaków”, „Prace plastyczne rozwijające wyobraźnię dla starszaków”, „Przedszkolaki robią zwierzaki” oraz „Technika taka dla przedszkolaka”. Zajmuje się twórczością plastyczną.

bliżej przedszkola  3.126 marzec 2012

99

Przedszkole otwarte na zmiany Przyjmując, że śpiew sprawia przyjemność dziecku już na dziewięć miesięcy przed urodzeniem – można sformułować tezę, że dziecko nigdy nie jest zbyt małe na kontakty z muzyką.

Stałe obcowanie dziecka z muzyką, zwłaszcza śpiewem, od pierwszych dni życia jest szansą, by nauczyć je kochać muzykę.

A. Górniok-Naglik

Maria Broda-Bajak

gotowe narzędzia

Muzyczne zabawy z wiosną w tle C

zy istnieje radośniejszy i milszy sposób powitania wiosny niż wyjście jej na spotkanie za pomocą śpiewu i tańca? Moim zdanie: nie! Zapraszam zatem do wspólnego śpiewania z dziećmi i interpretowania ruchem i gestem słów wybranych przeze mnie piosenek o wiosennej tematyce. Bo muzyka ma każdemu dziecku tak wiele do zaoferowania! Nie tylko zresztą dzieciom – także i nam.

Piosenki ilustrowane gestem i ruchem  „Świeci słoneczko” (muz.: L. Miklaszewski, sł.: H. Kruk): Świeci słoneczko złote, wieje wiosenny wiatr.

I każdy ma ochotę wędrować sobie w świat. /x2 Grzeje słoneczko jasne, pada wiosenny deszcz.

Urosną śliczne kwiaty, my urośniemy też. /x2 o Przebieg zabawy: podczas słów: „świeci słoneczko złote” – dzieci unoszą do góry ramiona, poruszając jednocześnie paluszkami, a na słowa: „wieje wiosenny wiatr” – robią skłony w bok, wymachując wzniesionymi do góry rączkami. Przy następnym fragmencie piosenki aż do słów: „grzeje słoneczko” – dzieci maszerują po sali, by z kolei znowu naśladować „słoneczko”. Na słowa: „pada wiosenny deszcz” dzieci kucają i stukają paluszkami o podłogę, następnie rozkładają szeroko ręce w bok, symbolizując tym rozkwitanie kwiatów, by na koniec piosenki wstać z przysiadu i wspiąć się na palce (Trawińska H., s. 74).

 „Ptaszek” (muz.: I. Pfeiffer, sł.: H. Kruk): Siadł ptaszek na gałązkach, zielone liście strąca (1).

Jak listek upadnie (2), to zaklaszczę ładnie (3). /x2 Hej, ptaszek na jabłoni złociste piórka roni (1).

Jak piórko upadnie (2), zatańcuję ładnie (4). /x2 Siadł ptaszek na gałązkach, czerwone jabłka strąca (1).

Jak jabłko upadnie (2), to podskoczę ładnie (5). /x2 Hej, ptaszek na jabłoni jak dzwonek srebrny dzwoni (1).

Dzyń, dzyń, dzyń, dzyń, woła do tańca, do koła (6). /x2 o Przebieg zabawy: dzieci stoją na obwodzie koła, (1) ruchem całych rąk naśladują rytmicznie ruch ptasich skrzydeł, (2) dwukrotnie rytmicznie uderzają dłońmi o uda, (3) rytmicznie klaszczą, (4) wysuwają do przodu najpierw prawą, potem lewą nogę, (5) podskakują w miejscu obunóż, (6) chwytają się za ręce, idą małymi kroczkami do środka, a przy drugim powtórzeniu frazy – cofają się i robią ukłon w kierunku środka koła.

 „Na zielonej polanie” (muz. i sł.: autor nieznany): Na zielonej polanie dziś wiosenny bal.

Do tańca grają grube bąki i chrabąszcze dwa: Ref.: Dili, dili, dili, dili, i chrabąszcze dwa.

Oj, dili, dili, dili, dili, dili, dili, da!

Na zielonej polanie dziś wiosenny bal.

Do tańca grają chude świerszcze i komary dwa.

Ref.: Dili, dili, dili, dili, i komary dwa.

Oj, dili, dili, dili, dili, dili, dili, da!

100 100

bliżej bliżejprzedszkola przedszkola3.126 3.126marzec marzec2012 2012

U progu kariery...

Wielu nauczycieli ma świadomość, że początek edukacji przedszkolnej niesie za sobą liczne zmiany w życiu dziecka i jego rodziców.

Podejmuje więc spory wysiłek, aby pierwsze dni w przedszkolu były dla dziecka spokojne.

Jakie zachowania i nawyki dzieci rozpoczynających edukację mogą mieć wpływ na grupę przedszkolną oraz dalszy rozwój dziecka?

Natalia Petrynka-Szymańska

Zrób to za mnie

– czyli niesamodzielne przedszkolaki

S

ukcesem dla dziecka i dla nauczyciela jest moment, kiedy maluch spokojnie przekracza próg sali przedszkolnej. Zaczyna rozumieć i realizować nowy – przedszkolny rytm dnia. Wykazuje zainteresowanie nowymi zasadami (prawami, które obecne są w społeczności przedszkolnej). Niestety, nie zawsze je realizuje, czasem wręcz reaguje na nie złością. Dlaczego?

Otóż albo ich nie rozumie, albo nauczone jest postępować w zupełnie inny sposób. Oczywiście, nauczyciel podejmuje wówczas pracę z dzieckiem. Jednak to nie wystarczy. W takich sytuacjach potrzebna jest także pomoc rodzica.

Rodzic powinien zapoznać się z daną zasadą. Musi otrzymać szczegółową informację, dlaczego powinien wyćwiczyć z dzieckiem pewne nowe zachowania, nawyki, umiejętności.

Nie zawsze rozmowy z opiekunem przynoszą zamierzone efekty. Nauczyciel znajduje się wtedy w trudnym położeniu.

Z jednej strony, musi dążyć do tego, aby niewłaściwe zachowania lub nawyki jednego dziecka nie wpływały na dezorga-

104

bliżej przedszkola  3.126 marzec 2012

nizację grupy. Z drugiej zaś, musi zmierzyć się z niezadowolonym rodzicem – niezadowolonym z nagminnego zachęcania przez nauczyciela do zmiany postawy wobec współdziałania z dzieckiem oraz do częstego zwracania uwagi na niepożądane zachowanie dziecka. Ponadto niekiedy musi stawić czoła pretensjom rodziców innych dzieci, które np. zostały skrzywdzone lub wyniosły z przedszkola niepokojące zachowania.

Jakie zachowania i nawyki dzieci rozpoczynających edukację przedszkolną mogą mieć wpływ na grupę przedszkolną oraz dalszy rozwój dziecka? Oczywiście takie, które związane są z późniejszą nauką czytania, pisania czy rozumieniem otaczającego świata. Także te dotyczące rozmaitych emocji, które wpływają na to, jak dziecko postrzega siebie na tle innych dzieci oraz jak radzi sobie z sytuacjami związanymi z funkcjonowaniem i działaniem w grupie. Osobną grupę stanowią zachowania związane z nawykami lub brakiem pewnych umiejętności. Łączą się one ze środowiskiem rodzinnym. Krótko mówiąc, odnoszą się do samodzielności.

Ogłoszenia Przedszkole 124 w Warszawie zaprasza do udziału w VI edycji ogólnopolskiego konkursu

na wiersz pod tytułem

Mam prawo...

Konkurs przeznaczony jest dla dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym oraz nauczycieli wychowania przedszkolnego i nauczania zintegrowanego Termin nadsyłania prac:

26 marca 2012 r.

Przedszkole Niepubliczne „Pod Gwiazdkami” w Krakowie zaprasza do udziału w ogólnopolskim konkursie plastycznym

Gabinet Pomocy Psychologicznej

Mama w oczach dziecka

Terapia indywidualna dzieci, młodzieży: • terapia specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu • terapia nerwic • terapia zaburzeń okresu adolescencji • terapia zaburzeń zachowania

Prace będą oceniane w dwóch kategoriach wiekowych: 3-4 lata oraz 5-6 lat.

Termin nadsyłania prac: 15 maja 2012 r.

oferuje szeroki wachlarz usług psychologicznych, terapeutycznych oraz mediacyjnych

Diagnostyka i prognostyka psychologiczna: • poradnictwo dla rodziców w zakresie wspomagania rozwoju dziecka • diagnoza poziomu rozwoju umysłowego dzieci i młodzieży • diagnoza dojrzałości szkolnej • diagnoza dysleksji

więcej informacji: www.blizejprzedszkola.pl/konkursy

więcej informacji: www.blizejprzedszkola.pl/konkursy

ul. Semperitowców 13, 31-358 Kraków tel. 600 016 091, 12 784 044 708

Gabinet Terapeutyczny dla Dzieci i Młodzieży

Przedszkole Miejskie nr 1 w Dąbrowie Górniczej zaprasza do udziału w II edycji ogólnopolskiego konkursu

Miejskie Przedszkole nr 7 im. Marii Dąbrowskiej w Żarach zaprasza do udziału w międzynarodowym konkursie plastycznym

Najpiękniejsze ozdoby wielkanocne

Jak dbamy o zdrowie?

– oligofrenopedagog – neurologopeda – terapeuta SI

Konkurs przeznaczony jest dla dzieci od 3 do 6 lat.

Konkurs jest przeznaczony dla dzieci 5-, 6-letnich.

Kraków, ul. Marzanny 4a; tel. 660 425 836

Termin nadsyłania prac: 26 marca 2012 r.

Termin nadsyłania prac: 30 marca 2012 r.

zaprasza

więcej informacji: www.blizejprzedszkola.pl/konkursy

więcej informacji: www.blizejprzedszkola.pl/konkursy

Zamki, zameczki nie tylko z bajeczki

Turnus Terapeutyczny „Dobre Lato – Podaj Dalej” dla dzieci z zaburzeniami rozwojowymi i ich rodziców 8-21 lipca 2012 Roztoczański Park Narodowy

to ogólnopolski konkurs plastyczny organizowany przez Przedszkole nr 10 w Malborku.

Konkurs jest przeznaczony dla dzieci 5-, 6-letnich.

Termin nadsyłania prac: 31 marca

2012 r.

więcej informacji: www.blizejprzedszkola.pl/konkursy

TO JEST MIEJSCE NA

TWOJE OGŁOSZENIE Informacji na temat zamieszczania ogłoszeń udziela Wojciech Wolak, tel. 12 631 04 10, w.107 e-mail: w.wolak@blizejprzedszkola.pl

Proponujemy:  terapię neurologopedyczną z elementami terapii pedagogicznej;  terapię komunikacji dla dzieci mówiących;  terapię neuorstrukturalną odruchów posturalnych i odruchów twarzy;  terapię integracji sensorycznej, zajęcia hipoterapii, zajęcia dogoterapii;  terapię taktylną, indywidualne zajęcia poznawczo-emocjonalne oraz terapię grupową w oparciu o Pedagogikę Cyrku.

Specjalizujemy się w pracy z dziećmi do lat 15 z:  autyzmem, afazją niepełnosprawnością intelektualną;  mózgowym porażeniem dziecięcym, nadpobudliwością;  zaburzeniami rozwoju mowy, nieprawidłowościami procesów,  integracji sensorycznej oraz innymi zaburzeniami rozwojowymi, także o podłożu neurologicznym.

Więcej informacji tel. 692 791 770 www.dobrelato.edu.pl

Zapraszają:

Więcej ogłoszeń o konkursach na www.blizejprzedszkola.pl/konkursy  Mama w oczach dziecka – Przedszkole Niepubliczne„Pod Gwiazdkami”, Kraków Moja ulubiona bajka – Przedszkole Publiczne, Czermin  Tańczyć każdy może – Oddziały Przedszkolne przy Szkole Podstawowej nr 133, Kraków  Wiosenna łąka – Przedszkole Miejskie nr 152, Łódź  Jan Paweł II - Błogosławiony – Przedszkole Zgromadzenia Sióstr Świętej Elżbiety, Otyń  Miasto moje ukochane – Przedszkole Miejskie nr 66, Łódź  Wianki, wianki... – Przedszkole nr 400, Warszawa  Niezapominajka Polska zdobywa serca Europejczyków – Przedszkole nr 12, Koszalin  Afryka w oczach dziecka – Przedszkole Miejskie nr 31, Olsztyn  Bursztynowo 2012 – Szkoła Podstawowa nr 12, Gdańsk  Dbam o swoje zdrowie – Miejskie Przedszkole nr 57, Katowice  Moja wymyślona zagadka – Szkoła Podstawowa w Brniu Osuchowskim, Czermin  Najsłynniejsze budowle Europy – Przedszkole nr 2 ,Wołomin  Z dzieckiem w świat wartości – Samorządowe Przedszkole nr 65, Kraków  Zwiastuny wiosny - kwiaty – Przedszkole 124, Warszawa  Przyroda w oczach dziecka – Przedszkole Samorządowe nr 4, Białystok  Janusz Korczak przyjacielem dzieci – Przedszkole nr 95, Warszawa  Bohaterowie Jana Brzechwy - od twórczości do zabawy i radości – Przedszkole „Pod Stumilowym Lasem” w Pęclinie, Wiązowna  Wesoły przedszkolak to zdrowy przedszkolak – Przedszkole nr 15, Rybnik  Jestem przyjacielem Ziemi – Szkoła Podstawowa nr 314, Warszawa  Ozdoby Świąteczne Wielkanocne – Przedszkole w Zembrowie  Emocje Przedszkolaków – Miejskie Przedszkole, Bukowno  Moje miasto i otaczająca je przyroda – Przedszkole nr 2, Hajnówka  Sztuka ludowa – Małopolskie Centrum Młodzieży, Kraków  Ogólnopolski Konkurs Fotograficzny „Pasja sportu, czar rekreacji” – Przedszkole nr 3, Koszalin  Napisz bajkę! – Przedszkole nr 52, Wrocław.

bliżej przedszkola  3.126 marzec 2012

109

Wychować dziecko, wychować siebie ks. Mieczysław Maliński

„Poczytaj mi, mamo”

T

ak zastanawiam się nad tą tajemnicą wielokrotnego czytania jednej bajki. Przecież to na pewno nie chodzi o zdobywanie nowych informacji. Ale to przeżywanie na nowo przygód bohaterów bajki, w których ja słuchając uczestniczę, tak że stają się również moimi przygodami życiowymi. Tylko tu nie chodzi o przygodę w sensie ścisłym. Chodzi o cały podtekst mądrości i dobra, które ona prezentuje. I to jest powodem, że ta bajka mnie tak fascynuje. I mogę jej słuchać bez końca. Bo chcę brać w siebie jej światło.

Bo bajka jest utworem literackim na wzór przypowieści. Czyli bajka niesie jakąś prawdę egzystencjalną. Tylko jeżeli przypowieść jest skrótowa, bardziej symboliczna, tak bajka jest jej rozbudowaną wersją. Niemniej, przypowieścią.

Tak jak z kolei powieść jest rozbudowaną bajką, która funkcjonuje na tej samej zasadzie – niesie jakąś prawdę egzystencjalną. Tylko przekazuje ją w oprawie akcji, dialogów, wyraźnie narysowanych postaci – wszystkiego tego, czym się posługuje powieść na to, aby ukazać i przekazać nam prawdę życia. Aby ostrzec, zachęcić, uwrażliwić – abyśmy dorośli do godności człowieka. Niemniej, powieść to jest wciąż to samo co przypowieść, co bajka.

Ktoś powiedział: „Przypowieść daje do myślenia”. Owszem, też. Ale nie tylko. To jest coś więcej – rozbudza wyobraźnię, uczucia, „daje do przeżycia”.

Bajka, anegdota, przypowieść, powieść wywołuje przeżycie jakiejś prawdy. Wywołuje, bo ta prawda jest we mnie. Każdy utwór literacki powoduje, że zostanie ona rozbudzona, uruchomiona, pogłębiona. I dlatego słusznie mówi się: „Chcesz mieć mądre dziecko, czytaj mu książki”. Bo książka zaciekawia, intryguje, zmusza do myślenia, stawiania pytań, szukania odpowiedzi, opowiadania się po stronie moralnego dobra. Tak więc książka zmusza do pracy znalezienia w sobie tych treści, które ona niesie. I dlatego tak ważne jest, żeby dziecko przyzwyczaiło się do książki. A więc: „Poczytaj mi, mamo, tato, dziadziu, babciu, starsza siostro, starszy bracie. Poczytaj mi. Bo ja chcę się przestraszyć zła. Bo chcę się uradować razem z bohaterami książki, że jestem po stronie dobra, piękna. Chcę to wszystko przeżyć”.

Tylko żeby nie kończyła się sprawa w chwili, kiedy dziecko zaczyna samo czytać. Tak to bywa, że wtedy rodzice jak gdyby oddają pałeczkę w ręce dziecka, mówiąc: „No, teraz sobie już sam poradzisz”. Nie. Trzeba dziecku podsuwać książki, które powinno przeczytać. Oczywiście, nie na siłę. Z wielkim wyczuciem. Ale i z dogłębną znajomością tematu, jakie książki dziecko powinno wziąć w danym okresie życia do ręki. Rodzice po prostu powinni być świadomi, jak wielką rolę może odegrać książka w budowaniu człowieczeństwa ich dziecka.  Więcej przeczytasz w książce ks. Mieczysława Malińskiego „Wychować dziecko, wychować siebie”.

Specjalnie dla Czytelników BLIŻEJ PRZEDSZKOLA nowa bajka ks. Mieczysława Malińskiego – zajrzyj na www.blizejprzedszkola.pl/malinski_bajki

110

bliżej przedszkola  3.126 marzec 2012

Ks. Mieczysław Maliński – ukończył studia teologiczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, potem filozofię na KUL, obronił doktorat na Angelicum w Rzymie na temat teologii Karla Rahnera. Duszpasterz w Rabce, potem w Krakowie.

Wykładowca w Instytucie Liturgicznym w Krakowie. Obecnie rektor kościoła SS. Wizytek w Krakowie. Autor wielu książek, w tym: rozważania, powieści, bajki, modlitewniki, szkice teologiczne, filozoficzne, etyczne, historyczne. www.malinski.pl

jeszcze bliżej przedszkola...

ATĘ R E M VAT

NU 0 zł w tym VAT E R P 268,0 tym

nt! reze p – W iesięcy: 6,58 zł w ury t Ó k a f m 13 eniu ZAM s 12 esięcy: c e r a k ł i p Na o res 6 m Po o k • o ! a N w zaba i ć ję je za c y z SZE o p U I o r •P NAR AT

Ć Ę J A Z

E ł w tym V VAT C S tym Ę + ,91 z

T sięcy: 216 12,00 zł w A R ME 0 mie jęć): 1

ÓW M A Z

U a okres 1 ariuszy za N E PR rata n 0 scen (44 ume Pren ze zajęć s ariu Scen

CD yta ł P !•

jęć

a zy z rius

cena

s ych w o t o 40 g

W

W W Ę N

•4

RO m VAT T S w ty T Ę+

T 268,00 zł w tym VA A R ME sięcy: ,00 zł

U mie 258 REN okres 12 iesięcy:

W Pnumerata nnaa okres 12 m Ó M Pre ww

ZA

na w

Stro

la

ie d

aln pecj

s rony t S •

cy!

ra mi p a t r z ka

koli z s d prze

a łatn p z e •B

na!

icz chn e t oc

pom

Masz pytania? Zadzwoń!

Prenumerata: Aneta Machał tel. 12 631 04 10 wew. 104; e-mail: a.machal@blizejprzedszkola.pl Strony internetowe: Łukasz Huchla tel. 12 631 04 10 wew. 105; e-mail: admin@blizejprzedszkola.pl bliżej przedszkola  3.126 marzec 2012

111

112

bliżej przedszkola  3.126 marzec 2012

Każdy mały i duży człowiek ma prawo do nauki.

Może słuchać, czytać, pisać, liczyć, rysować, malować, grać, lepić, rzeźbić, konstruować, śpiewać...

Każdy mały i duży człowiek ma prawo do własnego zdania.

Powinien być pytany o to, co myśli na dany temat.

Oczywiście, nie oznacza to, że zawsze ma rację.

Każdy mały i duży człowiek ma prawo do życia bez przemocy.

Nikt – ani dziecko, ani dorosły – nie może innych bić i poniżać, dokuczać im i wyśmiewać się z nich.

Każdy mały i duży człowiek ma prawo do odpoczynku.

Jeżeli chce, może leżeć w łóżku, huśtać się na huśtawce, przyglądać się biedronce na łące, słuchać muzyki czy biegać po parku.

Każdy mały i duży człowiek ma prawo do tajemnic i marzeń.

Jeżeli chce, może przechowywać w swoich szufladach skarby: szklane kulki, kawałki sznurka, kamyki; marzyć o wyprawie na wyspę Turapulra; pisać pamiętnik i mieć kilka lub nawet tysiąc tajemnic.

Każdy mały i duży człowiek ma prawo do imienia i nazwiska.

Jeżeli chce, może mieć również przezwiska, na przykład Kropeczka lub Chudzinka.

www.jednosc.com.pl

Czy wiesz, jak mówić dzieciom o ich prawach? Dzieciaki z ulicy Tulipanowej – to dzieci, które marzą o bezpiecznym świecie, dokładnie takie same jak dzieci z Twojego przedszkola! Potrzebują tej książki dzieci – by wiedziały, jakie mają prawa, by rozumiały, że muszą szanować prawa innych! Potrzebują tej książki dorośli, rodzice i nauczyciele – by wiedzieli, w jaki sposób mówić dzieciom o ich prawach, by potrafili uczyć je odpowiedzialności! Książka wyróżniona przez Komitet Ochrony Praw Dziecka w VII edycji konkursu „Świat przyjazny dziecku”

Każdy mały i duży człowiek ma prawo do jedzenia.

Powinien jeść i pić takie produkty, które zawierają wszystkie potrzebne dla zdrowia składniki.

Każdy mały i duży człowiek ma prawo do opieki lekarskiej.

Jeżeli się skaleczy, należy mu opatrzyć ranę.

Ludzie powinni także zostać zaszczepieni przeciwko chorobom zakaźnym, a kiedy zachorują – zbadani i poinformowani o tym, co mają robić, aby jak najszybciej wyzdrowieć.

Każdy mały i duży człowiek ma prawo do zabawy.

Jeżeli chce, może się bawić, budować zamki z klocków, grać w piłkę, szyć sukienki dla lalek, rysować patykiem dziwolągi na piasku, chodzić na wystawy, koncerty, spektakle teatralne i filmy.

Każdy mały i duży człowiek ma prawo do emocji.

Jeżeli chce, może smucić się, płakać, podskakiwać z radości, martwić się, kochać, przyjaźnić z kimś i troszczyć o drugą osobę.

PRAWA MAŁYCH I DUŻYCH

