អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
សំ ប់មនុស ្រគប់វ័យ
េ
យ
្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
ព.ស.២៥៥៣ គ.ស.២០០៩ www.hoksavann.org ែចកជធមមទន
វណ្ណ
្របវត្តិរ ូបសេងខប ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
EEE×DDD
្របសូ ត ៃថង១០មន ី ១៩៤០ េនឃុំៃ្រពកបបស ្រសុកៃ្រព-
កបបស េខត្ត ហុក
ែកវ ្របេទសកមពុជ, ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត
វណ្ណ ជបុ្រតទ៣ ី កនុងប
្ត បុ្រតទំង៥នក់ បិ
នម ហុក ៃហ ម
នម សុខ យឹម។ ្រពះជនម១៥ឆន ំ
បនបួសជ
លុ ះ្រពះជនម២១ឆន ំ
មេណរ
បនបំេពញឧប-
សមបទជភក ខ កល្រប្រពត ំ ៩៧៥ ្រពះអងគបន ិ ុ។ ឹ ្តករណ៍ឆន១
េភៀសខ្លួនេទ្របេទសៃថ បនទប់មកបនេទរស់េនទ្រី កុងម៉ុងេរល់ ្របេទសក
កលពីកុមរភព
េនៃថង២៣េម
១៩៨១។
្រពះអងគបនសិក អក រ
្រស្តជតច ិ ប់
បឋមសិក ។ េពលចូលកន់ផួ ស ន ្រពះអងគបនសិក ធមមវន័ ិ យ ទំង៣ថនក់្រតីេទឯក បនសិក េនពុទិក ធ សិក បឋមសិក ពុទិក ធ ម
ជប់ពុទិក ធ -
ពុទក ិធ មធយមសិក បឋមភូមន ិ ង ិ ទុតយ ិ ភូមិ
វទយល័ យ្រពះសីហនុ ជ។ េឆ្ល តេទេរៀនអក រ ិ
្រស្តនង ិ មនុស
្រស្តេន
នង ិ
កលវទយល័ យភនេំ ពញ។ េ្រក ិ
ពីសិក គនថធុរៈ ្រពះអងគបន្របតិបត្តិវបស នធុរៈអស់ជេ្រចើន ិ វ ិភគេ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
1
ឆន។ ំ
េនបរេទស
្រពះអងគបនសិក បន្តជប់អនុបណ្ឌិត
(Master’s degree) ទីបំផុត ជប់បណ្ឌិតទស នវជ ិ ជ ែផនក្រពះ ពុទធ
សន (Doctor of Philosophy on Buddhism) េន
កលវទយល័ យញួែដល្លី ៃន្របេទសឥ ិ
្ឌ
េនៃថង២៨កុមៈភ
២០០៤។
េនកនុង្របេទសក៏ដូចជេនេ្រក្របេទស
សងគមែខមរយ៉ងេ្រចន ើ ែផនកបញញ មមគ៌្រពះពុទធ
2
សន។
វ ិភគេ
ម រតី េ
្រពះអងគបនជួយ
យវធ ិ េី ទសនពនយល់
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
មតក ិ អតថបទ ១. ភ
រលត់ជតរិ
យ
១
២. ជុំវ ិញបញ្ហករែកែ្របអក រ ៣. សិលបៈ
្រស្តែខមរ
ចជយនអប់រ ំសីលធម៌
៥ ១១
៤. េករដ ្ត ិ៍ ំែណលបុព្វបុរសែខមរ
២៣
៥.
២៨
មគគធ ី ម៌
៦. សុជីវធម៌ នង ិ សល ី ធម៌
៣៣
៧. នយកធម៌ ធម៌សំ ប់អនកដឹកនំ
៣៧
៨. ្រពះេវស ន្តរជគំរូដល់អនក្របជធិបេតយយសម័យទំេនីប
៤១
៩. ករមន ិ េបៀតេបៀនអនកដៃទេ ១0. ទំេវ ីខ្វះករពច ិ រ
យយកខ្លួនជេ្រគឿងឧបម ៤៥
នំឲយខូច្របេយជន៍
- េរឿងអនកចំករពីរនក់ - េរឿងសត្វេភពីរ
៤៨
១២. មនុស ឆកួត៨ពួក
៥៨
១៤. ្របយ័តនេទសចររួមេភទ
៧១
១១. េទសៃនករេលងែលបងសុីសង
៥៣
១៣. ករឆកួតនង ឹ ្រសី
៦២
១៥. បុណយៃនេសចក្តី្រស
ញ់
៧៨
១៦. ្រស្តីមនក់បន ្ល ប់ទង ំ ទរកកនុងៃផទ ១៧. សនៃន្រស្តក ី មមករេ ច្រកែខមរ េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
៨៣ ៨៨
1
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
១- ភ
រលត់ជតិរ
ពកយែខមរមួយឃ្លេពលថ ពកយថ
ភ
យ រលត់ជតិរ
ែ្របថកំេណើតឬពូជអមបូរជតិ
ជតិ
យ។
សន៍ែដល
េកើតតៗគនមកពីជំនន់មយ ួ េទជំនន់មយ ួ បន្តពីបុពប ្វ ុរសរបស់
ខ្លួន។ ជតន ួ ៗមនលកខណៈពេិ សសរបស់ខួ ន ្ល ដូចជតែិ ខមរ ិ ម ី យ
មនលកខណៈពិេសសជែខមរជេដើម។លកខណៈៃនជតិនីមយ ួ ៗ
សំ គល់នូវរូប ងកយ ពណ៌សមបុរ ចត ្ត ំនត ិ គ ិ ភ អក រសរេសរ
្របៃពណីទំេនៀមទម្លប់ជំេនឿ
សនជេដើម។
ចំេពះជនជតែិ ខមរបនេកត ួ មន ើ ជ្របជជតម ិ យ
ខពងខ ់ ស ព ់ែដលមនភ
្របៃពណីទំេនៀមទម្លប់
ខ្លួន ប់ពន់ឆនម ំ កេហយ ើ
នយ ិ យ
រយធម៌ដ៏ សនរបស់
ែដលអនក្របជញ្របវត្តិ
្រស្តបន
េពលថ ្របេទសកមពុជនិង្របជជតិែខមរបនេកើតជ្របេទស ង ំ ពស ី តវត រទ៍ ១ ី ៃនគ.ស. ជពេិ សសមន
ផុត គឺេនសម័យម
បេតយយ្រគប់្រគងជតេិ
្របកដេន
នគរ មនទឹកដីធំទូលំទូ
រយធម៌រុងេរឿងបំ
យ មនអធិ
យខ្លួនឯង មនមេនគមវជ ិ ជ ជតព ិ ត ិ
សុី ភគអេគនយ៍
េហើយបនជះឥទធិពលរបស់ខួ ន ្ល
េទេលើ្របេទសជត ិ ខងេទៀតផង។ េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
1
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
ពកយថ ភ
រលត់ជតិរ
គល់ជតន ួ ៗ ិ ម ី យ
េ
យ បនេសចក្តីថ េគសំ
យសំ ដឬ ី ភ
នយ ិ យេចញមកដូច
ពកយែខមរមួយឃ្លេទៀតេពលថ សំដីសជតិ មរយទស ពូជ។
េទះបប ី រេទសេរៀនភ
ែខមរ ក៏នយ ិ យេចញមកមន ិ
ដូចែខមរនិយយែខមរែដរ សំ េនៀងមនលកខណៈខុសគន េ
េនជប់សំេនៀងភ បត់បង់េហយ ើ
កំេណើតរបស់ខួ ន។ ្ល
េបភ ើ
សំ ប់ជតិេទ េគពុំ
េទមកបនេឡយ ើ េ្រពះភ កំេណើតរបស់ខួ នជភ ្ល
ដៃទេទៀតចត់ជភ
ង ំ ពេី ដម ើ មក េបើ
ច្រប្រស័យទក់ទងគនេទវញ ិ
ជសំ ដស ី ំ ែដងេចញនូវចត ិ ្តគំនត ិ
េគលបំណងឲយយល់គនេទវញេទមក។ ិ ភ
កំេណើត
ជតេិ នះឯងគមនអ្វជ ី ចំណងមូល ្ឋ នែដល
បញជក់ថ ជជតព ិ នធុមនកំេណើតជមួយគន ពុំមនភ
យ
េគចត់ទុកភ
ទ១ ្ល ឯ ី ែដល្រតូវែតេចះសំ ប់ជតខ ិ ួន ទី២ឬទី៣ដូចជភ
អន្តរជតិ
សំ ប់្រប្រស័យទក់ទងជតដ ិ ៃទេទៀត។ កូនេចជតំណតមក េដើមបឲ ី យពួកេគ្រស
របស់ជតខ ្ល លុ ះ្រ ិ ួន ្របប់និងបន
នយ ិ យនង ិ ភ
2
ញ់ េហើយែថរក ្របៃពណីទំេនៀមទម្លប់ ែតបន
្ត ប់ម
នេសៀវេភជឯក
រ
សរេសរេនះឯង។ ភ េ
បិ
ជដ ី ូនជី
េនះេ
នយ ិ យ
យេចះភ
នយ ិ យេនះសំ ខន់
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
សំ ប់ឲយមនុស យល់េសចក្តីនិងអនុវត្ត
ភ
មនូវអ្វីមយ ួ ។
កយវករែដលសព្វ ៃថងេគពនយល់មនុស ថ្លង់ ពុំ ិ
ឲយអស់េសចក្តីេហើយឲយ្រតឹម្រតូវដូចភ
ចំែណក
ចយល់
និយយេឡើយ។
េទះបអ ន ខ្លះេទេន្របេទសដៃទេហយ ួ េទៀត ី ក ើ យកសញជតម ិ យ
ក៏េនែតមនលកខណៈអត្តសញញណេដើមរបស់ខួ ន ្ល ឲយែតេនេចះ
ភ
កំេណើតរបស់ខួ ន។ ្ល
មករសេងកត ជតិរ
យពុំែមន្រតឹមែតភ
រលត់េទ គឺ
្រតូវមនករបត់បង់ទំេនៀមទម្លប់្របៃពណីរបស់ជតេិ ផ ងៗ េទៀត។
ករបត់បង់ភ
េធ្វឲ ើ យជតរិ
យប៉ុេ
្រគន់ែតទុកជមូល ្ឋ នចំបងែដល
្ណ ះ។
ចំេពះ្របេទសកមពុជែដលបនឆ្លងកត់វបត្ត ិ ិនេយបយដ៏
យូរេនេពលេនះ េដម ើ បឲ ី យអក រ
ឲយឆប់រហ័ស
្រស្តជតល ិ ូត
ស់េឡង ិ ើ វញ
ជរ ្ឋ ភប ន ិ ិ លគួរផ្តល់ថវកឲយបនេ្រច ើ េទ្រក
សួ ងអប់រ ំ េដម ៍ ើ បឲ ី យ្រកសួ ងេនះមនលទធភពផ្តល់េបៀវត រឲយ្រគូ និង
្រស្តចរយឲយបនសមរមយនិងេរៀបចំកមមវធ ិ ីសិក ឲយមន
្របសិទភ ិធ ព។ កូនែខមរទំងអស់្រតូវែតចូល េចះអក រទំងអស់គន
េ
យេ
េរៀន ្រតូវែត
ច្រតូវែតសិក ឲយចប់បឋម
សិក ។ ្រតូវបំបត់អនកខរជន គជ ឺ នែដលមន ិ េចះអក រេ េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
យ
3
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
បេងកើតកមមវធ ិ ីបេ្រង នមនុស ចស់ែដលមន ិ េចះអក រ។ ្រតូវឲយ តៃម្លអក ន នព ិ នធែខមរ
េ
យជ្រមុញេលើកទក ្ត ង ឹ ចត ិ ន ិ ផ្តល់មេធយ
បយងយ្រសួលេផ ងៗផ្តល់ថវកជេដ ិ ើម។ នព ិ នធបនល្អ
និពនធែខមរ។
មលកខណៈជតិ
េដើមបឲ ី យ
ន ៃដ
្រតូវបេងកត ើ ករសិក ខងវជ ិ ជ
្រតូវបេងកើតករសិក សិលបៈ្រគប់ែផនករបស់ជតិឲយ
ខ្លង ំ ែថមេទៀត
េហយ ើ ទប់ទល់វបបធម៌
ស
ភសរបស់
បរេទសកុំឲយេ្រជ តចូលកនុងវបបធម៌ែខមរ។ មួយែផនកេទៀត គបប ី
ព្រងក ី ពុទក ិធ សិក
គក ឺ រសិក ែផនក្រពះសងឃសមណសិស នង ិ
សមណនស ិ ត ិ ឲយបនលូ ត
ស់ែថមេទៀត
ច្រកៃន្របេទសកមពុជឲយេដើរ
្រគប់ដំេ
ះ្រ
យបញ្ហជត។ ិ
ចំេពះជនជតិែខមរេនបរេទស
មផ្លូវធម៌
្រគប់្រគួ
គម ិ ី ឺ គ៌សន្តិវធ
េបើចង់េនលកខណៈជែខមរ
េ្រកពែី ថរក ្របៃពណីទំេនៀមទម្លប់នង ិ ្រពះពុទធ បិ
េដើមបជ ី ួយផ្លូវ
សន គួរម
រជួយែណនំកូនេចឲយនយ ិ យែខមរកនុង្រគួ
រ េហយ ើ នំពួកេគមកវត្តេដើមបស ី ុំ ្រពះសងឃឲយជួយអប់រ ំសីល
ធម៌្រពះពុទធ
សននង ិ បេ្រង នអក រែខមរ។ EEEEE
4
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
២- ជុំវិញបញ ្ហ ករែកែ្របអក រ ្រគប់ជតិ
នយ ិ យនង ិ ភ
សន៍កុ ងេ ន
កែតងមនអក រ យ៉ង
មញ ិ
្របេទសកមពុជក៏
្រស្តរបស់ខួ នដ៏ ្ល រុងេរឿងជេ្រចន ៍ ើ សតវត រមក
េហើយ។ បចចុបបននេនះ េ
យ
កនុងជេ្រចន ើ ទសវត រ ៍ ពុំ េរនលូ ត ើ
្រស្ត គភ ឺ
សរេសរសំ ប់ទក់ទងគនេទវញេទមកន ង ិ ិ
សំ ប់ផុ កមុ ទ ខវជ ិ ជ េផ ងៗ។ មនអក រ
្រស្តែខមរ
រែត្របេទសកមពុជមនវបត្ត ិ ិៃផទ
ចេរៀបចំអក រ
ស់េឡើយ។ មន ិ ែតប៉ុេ
្រស្តរបស់ខួ នឲយចំ ្ល
្ណ ះ េនេពលែដល្របេទស
កមពុជមនសន្តភ ិ មនែខមរមួយ្រកុមតូចបនលួ ចែក ិ ពេឡង ើ វញ
ែ្របអក រ
្រស្តែខមរែផនកអក រសរេសរជេ្រចើនពកយេ
េលើមូល ្ឋ នពុំសមេហតុផល។
ធមម
យែផនក
អក រជតិ
ក៏ដូច
ដៃទមកេ្របប ើ ែនថម។ ដូចភ
ប ង ំ
ជតិ
ពុំ
ចមនពកយ្រគប់្រគន់សំ ប់េ្របើករេឡើយ ែតង
និងភ
អង់េគ្លសមនខចីពកយៃនភ
ែតមនខចព ី ព ី កយៃនភ
្រកិកនិងភ
ង ំ
ជេ្រចន ំ េនះ េគរក ទុករូប ងេដម ើ ្រគន់ែត ើ ។ ពកយកមចទ ី ង
ស្រមួលសេម្លងឲយ្រសប េ
មភ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
ខ្លួនប៉ុេ
្ណ ះ។
ដូចគនេនះ
5
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
ែដរ ពកយែខមរមនខចីពកយពីភ
បែង្វសេម្លងឲយ្រសប ែខមរចបស់
សំ ្រសកឹតនិងបលីជេ្រចើន ប៉ែុ ន្ត
មសេម្លងភ
ែខមរ។
ស់ េគ្រតូវែតសិក ភ
េដើមបេី ចះភ
សំ ្រសកឹតនិងភ
ផង េ្រពះមនពកយខ្លះមនឫសគល់េចញមកពភ ី និងភ
បលី។
សំ ្រសកឹត
្រពះសងឃជសមណសិស និងសមណ
នស ិ ត ិ សិក ភ
បលី
ែផនកបរញ ិ ញ ប័្រត។
ប៉ុែន្តគួរឲយ
សំ ្រសកឹត
បលី
ង ំ ពព ី ុទក ិធ បឋមសិក
នង ិ សិក ភ
ង ំ ពីពុទិក ធ មធយមសិក រហូតពុទិក ធ ឧត្តមសិក
មនចំេណះេ្រចើនខងផ្លូវេ
្ត យ
មនបញញ វន្ត័ ែខមរខ្លះែដល
កពុំបនដឹងជេ្រមៃនភ
ែខមរ
៊ នែកែ្របពកយែខមរខ្លះែដលែខមរធ្លប់េ្របជ ើ យូរមកេហយ ើ ។
កលមុនឆន១ ំ ៩៧០ េ
មនបញញ វន្ត័ ែខមរែដលមនចំេណះខងផ្លូវ
្រស្តែខមរ បញញ វន្ត័ ែខមរេនះ
កមនក់មនបំណងែកែ្របអក រ
េឈមះេ ជជួន
កេកង ៉ ន់ ត្របជុំអក រ
ក់។
េនេពលែដលសេម្តច្រពះសងឃ
្រស្ត
េហយ ើ េគយកមកចក់ផ យ
កនុងវទយ ន ែដលចង់ ិ ុជតិ សេម្តច្រពះសងឃ ជបនេចទេទេលើអក ែកែ្របអក រ
្រស្តថ
ជេម្រកមអ ី ករ
សេម្តច្រពះសងឃ ជេចទេនះ េ្រពះេ
6
កេកង ៉ ន់
គឺេ
្រស្ត។
អនកែដល
កេកង ៉ ន់
ក់េនះឯង
ក់េនះធ្លប់បនពនយល់្រពះសងឃ េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
សមណនិស ត ិ
េហើយេពលអំពីបំណងរបស់គត់កុ ងករែក ន
ែ្របេនះ េហយ ើ បនសរេសរពកយខ្លះែដលគត់ចង់ែកែ្រប្របប់ សមណនិស ត ិ េហយ ើ សមណនិស ត ិ យកមកទូលសេម្តច្រពះ ជជួន
ត។ ដូេចនះ េម្រកមអ ី ករ
្រស្ត គេឺ
ក់េនះឯង។ មនពកយែខមរខ្លះ សរេសរ កេកង ៉ ន់
េ
ត។ អក រ
កេកង ៉ ន់
មករពនយល់របស់
ក់ែដលផទុយអំពវី ចននុ្រកមសេម្តចជួន
្រស្តែដលមនករអភវិ ឌ ន៍េនះ គេឺ គរក ទុក
នូវពកយែដលមនេហយ ើ ពកយថមៗ ី ើ េគពុំែកែ្របេទ ប៉ុែន្តេគបេងកត
េទៀតែដលពុំទន់មនឲយ្រសប
មករចំេរនលូ ត ើ
្រស្តបេចចកេទសនិងវជ ិ ជ េផ ងៗេទៀត។
ស់ៃនវទយ ិ
ពកយែខមរែដលធ្លប់
សរេសរមកេហយ បនយល់នយ ័ រួចេហយ មន ើ ើ ិ ្រតូវែកែ្របេទ។ ពកយែខមរែដលខចីមកពីភ ្រគន់េនកនុងពកយេនះ ែវងេទើប
សំ ្រសកឹតនិងបលីមនន័យ្រគប់
េបស ើ រេសរជែខមរសុ ទ្រធ តូវេ្របេើ សចក្តី
្ត ប់េសចក្តីបន។
មនកំហុសធំ
ស់ែដលេគ្រព
េហន ើ កត់ពកយខ្លះែដលេចញពីបលីនង ិ សំ ្រសកឹត េហយ ើ េគសរ
េសរអក រេផ ងឲយមនសេម្លងដូចគន។ ករសរេសរែបបេនះ ជ
ករបំបត់ឫសគល់របស់ពកយ េហើយមនន័យេផ ងពព ី កយមុន។
ៃថងេ្រកយ េបេើ គ្រ េ
វ្រជវ ពុំដង ឹ ថ ពកយេនះេចញមកពី
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
7
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
ជពកយែខមរសុ ទឬ ធ េចញមកពីភ
េទ។
េគពុំ្រតូវគិតថ
ករសរេសរពកយែខមរសុ ទធ េទប ើ ជអនកជតន ិ យ ិ មេនះេទ េ្រពះ ពកយែខមរខ្លះ
ែដលេចញពីបលីនិងសំ ្រសកឹតក្លយជភ
រួចេទេហើយ។ មនអនកខ្លះ ែវកែញកអក រ
នេយបយ
ពុំែវកែញកេទ
មករពិត
្រស្តេទ។ ករបេងកត ើ ពកយថមី េបេើ ្របភ ើ
េទើបេគ្រកេឡកេមល ើ ភ
បលីនិងសំ ្រសកឹត
ែតមនន័យ្រគប់្រគន់ មសេម្លងភ សម័យ ពុំ
ចេធ្វើេទបន
ែខមរប៉ុេ
េ
ែខមរ
្រស្តមនន័យេទរក
មលកខណៈវទយ ិ ែខមរសុ ទែធ វងេពក ចមនពកយខ្លី
យ្រគន់ែតបែង្វរសេម្លងឲយ្រសប
្ណ ះ។
នគ ំ ចង់ែកែ្របតួអក រែខមរ ប៉ុែន្ត ិ មនយ ិ មប ង េ
សងឃែខមរ។ សូ មយល់្រសប
យមនករ្របឆំងយ៉ងខ្លង ំ ក្លពី្រពះ
មេសចក្តី្របកសរបស់្រកសួ ងអប់រ ំ
ែដលទុកវចននុ្រកមែខមរទំងពីរភគរបស់សេម្តចជួន
តកនុង
ករេ្រប្រើ បស់ពកយែខមរ នង ិ ទុកជមូល ្ឋ នកនុងករបេងកើតពកយ
ថមីៗេទៀត។ មួយេទៀត ពកយែខមរខ្លះែដលបនែកែ្របេនះ ្រតូវ ែត្រតឡប់សរេសរដូចេដើមវញ ិ សម័យសេម្តចសងឃ ជជួន
តគង់េន។
«ឬ»នង ិ ពកយ ិ «ឮ»េពញតួវញ
8
គដ ំ ៩៧០ ឺ ូចសម័យមុនឆន១ ្រតូវសរេសរពកយ
ែដល្រតូវសរេសរអក រ«ឡ»្រតូវ េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
សរេសរ«ឡ»វញ ពកយ ិ
ែដល្រតូវសរេសរជមួយអក រ«ណ»
្រតូវសរេសរជមួយ«ណ»វញជេដ ិ ើម។
េនះនយ ិ យអំពក ី រពុំ
យល់្រសបឲយែកែ្របពកយខ្លះរបស់ពកយែខមរ ែដលធ្លប់សរេសរ មកេហយ ើ ។
ជបណិ្ឌ តសភកមពុជគបបព ់ ត់ ី ិនិតយឲយម៉តច
ែដលធ្លប់េ្របម ើ កេហយ ើ ពុំគួរែកែ្របេទ
ពកយ
ដូចពេី ដម ើ សរេសរ«ឬ»
េពញតួ មន ិ ិ គួរែ្របមក«រ»ឺ ដូេចនះវញេឡ ើយ។ ឯពកយបេងកើតថមី
ក៏គួរេ្រជស ល ធ ដំបូង េបគ ើ េរសេម ើ ើ ពកយែខមរសុ ទជ ើ ម នេទគួរខចព ី ប ី
លីនិងសំ ្រសកឹត េដើមបប ់ កយេ្របើ គួរេ្រជើសេរសបុ គល គ ិ កេធ្វើ ី ្រងគបព ើ
ករខ្លះ ែដលេចះភ
បលីនង ិ សំ ្រសកឹតផង។ ពកយែខមរែដល
េចញពីបលីនិងសំ ្រសកឹត ្រតូវរក ទុកពកយេដើម ដូចជពកយ សំ ្រសកឹតថ«្របេយជនំ» ទណ្ឌឃត«◌៍»
ែខមរថ«្របេយជន៍» េ
បដិេសធេលើ«ន»មន ិ ឲយ
នង ិ អង់េគ្លសមនពកយេ្រចន ើ
ស់
ន។
នថ«សូ េឡ ៉ »េទ
រក ទុក«H»េនះ
េ
ភ
ប ង ំ
ែដលយកមកព្រី កក ិ នង ិ
ង ំ ដូចពកយប ង ំ ថ Cholérat េគ
េគមន ិ
យសរេសរ
អក រ«H»េគមន ិ
នថ «កូេឡ ៉ » នេទ
ប៉ុែន្តេគ
មពកយេដើម។
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
9
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
សព្វៃថងេនះ
ករ
នក៏មនករេឃ្ល ងឃ្លតពកយខ្លះ
ដូច
ពកយថ«អត្តសញញណប័ណ្ណ»្រតូវ
ន «អត្តៈសញញ៉ណៈប័ណ្ណ»
េ្រពះអក រ«ញ» េទជ«ញ៉» េ
យមនអក រ«ស» សេម្លង
្រ «
លេនពម ី ុខ។ ដូចពកយថ«ទស ន»« » មន ិ ្រតូវ
អនកខ្លះ
សន» ្រតូវមន
នថ«ន»េទ។ ពកយថ«េ្រកមអធិបតីភព»
នថ«េ្រកមអធប ឹ ថ«យ»មកពី ិ តយ ី ភព» ពុំដង
េទ។ ពកយ«ឯក ជយ» សរេសរមនេជើង«យ»េនពេី ្រកម«ជ»
គឺជនមមន«ភព»េនកនុងេនះេហយ ើ
នយ ិ យថ«ឯក ជយភព»េទ
មន ិ ្រតូវសរេសរឬ
េទជ«ភព»ពរី ដង។
េនះឮែត្រសីៗនិយយ«ច៎»េនខងចុងពកយ
សព្វៃថង
ដូចពកយថ
អេញជ ើ ញអងគុយច៎ ខញុំសុខសបបយេទច៎ េនះជវបបធម៌ៃថចូល មកេ្រជ តែ្រជកវបបធម៌ែខមរេ
យពុំដឹងខ្លួន។
EEEEE
10
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
៣- សិលបៈ
ចជយនអប់រ ំសីលធម៌
មេធយបយអប់រ ំមនុស ឲយមនសីលធម៌មនវធ ិ ជ ី េ្រចន ើ
យ៉ង
កនុងវធ ិ ីេនះ
វស័ ិ យសិលបៈក៏ជយនមួយយ៉ងសំ ខន់
កនុងករបងកបអ ់ តថនយ ័ កនុងករអប់រ ំ។ យ៉ង ដូចជចេ្រម ងចបុីចេ្រម ង
សម័យទំេនើបជេដើម
ៃយ៉កុនេ
មញ សិលបៈែខមរ ិ
ខ នរហូតចេ្រម ង
ចេធ្វជ ើ យនសំ ប់ផ យវបបធម៌
នរហូតនេយបយ។ េនសម័យពុទក ធ ល មនដំ
ស
លថ
េពលែដល្រពះេពធស ធ ៈថ េធ្វទ ៉ង ិ ត្វ្រពះឥសីសិទត ើ ុករក ករិ យយ ិ
តឹងរុងេដ ើមបរី កធម៌្រ ឹ េ្រច ងជ្រប
នថ
ស់ដឹង េពលេនះ ្រពះឥនទមកេដញពិណ ពិណកល
រ ឹតែខ តឹងេពក
ច
ច់ែខ េដញពុំឮ រ ឹតធូរេពកក៏េដញពុឮ ំ េបើរ ឹតកុឲ ំ យតឹង េពកកុំធូរេពកេទើបេដញឮេហើយពីេ ះ។ សេម្លងេនះបន
ឮដល់្រពះេពធស ិ ត្វ្រពះអងគបនយកជគតិ េហយ ើ លះបង់ករ
ពយយមដ៏តឹងរុងផ្ល ឹ ូ វខុសេនះ ្រ
ពយយមផ្លូវក
ស់ដឹង។ ប៉ុែន្តកុ ងេសៀវេភពន្ល ន ឺ
្ត លវញ ិ
េទើប
សុី ទប ពុំនយ ិ ី្វ វញ ិ យថ
្រពះឥនទេដញពិណដូចកនុងពុទ្រធ បវត្តិេទ គឺនិយយពីអក ន េភ្លងធមម
េដើរកត់ មផ្លូវែដល្រពះេពធស េហយ ិ ត្វេធ្វទ ើ ុករក ករិ យ ិ ើ នរ ី
មនក់ជសមជិក្រកុមេភ្លងេនះ េ្រច ងេទកន់អក ន រតព ឹ ិណមន េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
11
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
ន័យដូចេពលមកេហើយ។ ដូេចនះបញជក់ថ ្រពះេពធិសត្វ
្រពះសិទធតប ថ នយកពកយរបស់អនកចេ្រមៀងមកពិចរ បនរកេឃើញផ្លវ្រ ូ
ឹ ស់ដង
សម័យពុទធកល។
ែដលេកត ើ មន
ង ំ ពី
ដូចគនេនះែដរ េន្របេទសកមពុជ ្របជពលរដ្ឋែខមរបននិ
យយថ
េសម នឈន ិ ចំេរៀង
ៃយ៉បនេ្រច ងធម៌
េ្រច ងេរឿងពុទ្រធ បវត្តជ ើ កលពម ិ េដម ី ុន។
ថ៌មន
បចចុបបននេនះេទៀត
្របជញឈួនអនកចំេរៀងចបុីេ្រច ងេរឿងពុទ្រធ បវត្តិ េ្រច ងេរឿងនគរ
កយគតេិ
ក េ្រប បគតធ ិ ម៌ េ្រច ងចបប់្រកមង៉ុយ ចបប់េករ ្តិ៍
កលជេដើម។ សីល៨
្រពះពុទប ធ ន
មមន ធ រស័ ិ ឲយពុទប ិ ទអនករក
្ត ប់ចំេរៀងកនុងយប់មយ ួ ៃថងមយ ួ េនះ េ
យ
រចំេរៀង
ទំងេនះែតងេ្រច ងទក់ទងនឹងផ្លូវកមគុណ រូបសេម្លងក្លិនរស
សមផស ែដលនំឲយចត ិ េ្ត
ហមង
ែដលពុំែមនជចំេរៀងអប់រ ំឲយ
ចត ្ត ងបប ់ រសុ ធ ចំែណក ចេ្រម ងបូ ណក្តី ចេ្រម ងសម័យក្តី ិ ស ិ ទ។ មនេ្រចន ើ ្របេភទ គច ឺ េ្រម ងេសន
ចេ្រម ងមេនសេញច តន
ជតិ ចេ្រម ង្របវត្តិ
្រស្ត
ចេ្រម ងបណុ ្ត ះឲយមនគុណធម៌មន
សីលគុណជេដើម។ ប៉ុែន្តចេ្រម ងែខមរសព្វៃថងេនះ េ្រចន ើ នព ិ នធនង ិ
េ្រច ងចំេរៀងមេនសេញច តនរ ងបុរសនិង្រស្តី ពុំសូវមនែតង
12
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
និពនធឲយមនុស មនគុណសមបត្តិេឆពះេទរកករេគរពសិទគ ិធ ន
ករមនសីលធម៌េឡយ ើ ។ មនកុនែខមរនង ិ ចេ្រម ងែខមរខ្លះ ែតង និពនធនិងេ្រច ងមនលកខណៈេ្របើអំេពើហឹង ករេ្របល ើ បច ិ បំផ្លញគន េសន និងយុវនរែខម ី រេមល ើ និង េ
កររ ំេ
ភសិទគ ិធ ន
កបត់ចត ្ត ន ជេដម ើ ។ េបយ ិ គ ើ ុវជន
្ត ប់ ចយកត្រមប់
ម
េ្រពះកុន
ខ នចេ្រម ងមនឥទធព ំ ិ លខ្លង
ស់េទេលើយុវជនកនុងបឋម
សីលធម៌មនក់នយ ិ យថ
មនចេ្រម ងមួយបទរបស់
័ ័ វយែដលជវ យេនទន់ េខ យខង្របជញ េសន សុិ នសុី
ចិតក ្ត បត់។
ម រត។ ី
មនអនក
មុតេ្រច ងសម្លប់្របពនធេនេពលែដល្របពនធមន គត់មន្រប
សន៍ថ
ចេ្រម ងែបបេនះមន ិ ្រតូវ
យកមកេចៀងេទ េ្រពះជករបេ្រង នមនុស ឲយកបត់ចត ្ត ន នង ិ គ ិ
ឲយេ្របើធម៌ហឹង ។ គត់មន្រប
សន៍េទៀតថ មនចេ្រម ង
នថ «
ំ យ កផ្តឲ
មួយបទេទៀតរបស់សុិនសុី េំ អើយ្រសី
មុតែដលទក់ទងនង ឹ ពុទធ
ំ ្រពះពុទេធ
ែមនជពកយេលើកតេមកង ើ ្រពះពុទធ ្រពះពុទធ
សនេទ
គ ំ ូនឹងបង» េនះពុំ
គជ ឺ ពកយបង្អប់
សន។ េយបល់គត់េនះជេយបល់្រតូវ េ្រពះ្រពះ
ពុទជ ធ បុគល គ បរសុ ធ ុតចកេ្រគ ងកង្វល់ទង ំ អស់ ិ ទផ េលើកយក្រពះពុទជ ធ បុគល គ បរសុ ធ ក ិ ទម េ
ស
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
មន ិ ្រតូវ
យឡំជមួយមនុស
13
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
បុថុជន ជ ែដល្រប្រពឹត្តកមគុណដូេចនះេឡើយ។
្រតូវែត
្រកសួ ងវបបធម៌
មកុំឲយេចញផ យនូវចំេរៀងែបបេនះ
បេនថកតៃម្ល្រពះពុទធ
េ្រពះជពកយ
ឲយចុះទបឲយេនេសមើនឹងមនុស ធមម
េហយ ធ ងគ ើ ជករខុសករពត ិ ផង េ្រពះពុំែមន្រពះពុទអ ំ ុរស្រស្តី ផ្តប អនកនព ិ នធបុេ៉
ែដល
ឲយជួបគនេឡើយ េនះ្រគន់ែតជករ្របឌិតរបស់
្ណ ះ។
មួយេទៀត មនបទចេ្រម ងខ្លះ កល
មនវបត្ត ិ េិ សន
េគេពលបេនទសថ មកអំព្រី ពះ្រពហមលិខត ិ ែដលមនន័យថ
ខ្លួនមនទុកេខ ទស្រពត់្របសគនេនះ
ចរ
េ
មកអំព្រី ពះ្រពហមេ
កសរេសរមកឲយខ្លួនរងេ្រគះដូេចនះ។
សន្រពហមណ៍
េបើ
មន័យរបស់្រពះពុទធ
្រតូវេ្របើពកយថកមមលិខិតវញ េដើមបឲ ិ ី យ្រសប ពុទធ
សន េ្រពះវបត្ត ិ េិ សន
ក
េនះជគំនិត
សនវញ ិ
មែខមរជអនក្រពះ
េនះជួនកលេកត ្ល ើរ ើ ពខ ី ួ នឯងេដ
ផ្លូវខុសេជឿេគខុស គឺកមមកុ ងបចច ន ុ បបននេនះែតម្តង។ ចេ្រម ងខ្លះ
ែណនំមនុស ឲយ្រប្រពត ្ត ុស ដូចបទថ េបេើ ធ្វ្រើ បពនធចុងេគក៏ ឹ ខ
សុ ខចិតែ្ត ដរឲយែតបនប្តេី ធ្វើធំ ្រតង់េនះពុំែមនជករពិតេឡយ ើ ។
ចេ្រម ងរេបៀបេនះ គួរែត្រកសួ ងវបបធម៌នង ិ ្រកសួ ងពត៌មនបទ ិ កុំឲយេចញផ យ េ្រពះនំឲយខូចតៃម្លវបបធម៌ែខមរ។ េបើនិយយពី
14
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
អនកកំែប្លងែខមរវញ ិ ពកយៃថ្លថូ រេឡ ន យ ើ
ក៏និយយ
ស
ភសខ្លង ំ
ស់
គមន
គន ឺ យ ិ យេនែតកនុងន័យេភទ្របុសេភទ្រសី
ហនឹងឯង។ េបើកំែប្លង្រគន់ែតឲយេគេសើចសបបយ ប៉ុែន្តគមនន័យ សំ ប់ ស់ ៃថ្លថូ រេទ ន
ម រតម ី នុស ឲយេចះគត ិ េចះពច ិ រ
េដម ើ បរី កភព
េតើករកំែប្លងេនះមន្របេយជន៍អីដ ្វ ល់សងគមែខមរ?
គួរែត្រកសួ ងវបបធម៌អប់រ ំអនកកំែប្លងទំងេនះឲយេ្របព ើ កយៃថ្លថូ រន
និងេស្ល កសំ េលៀកបំពក់ឲយបនសមរមយផង។ េន្របេទសេជឿន
េលឿន ករកំែប្លងេគេ្របព ើ កយៃថ្លថូ រន
ស់ េហយ ើ េរឿងេសន
េគេសទើរែតឈប់និយយេទេហយ េ្រពះេគយល់ថេរឿងធមម ើ
េគនយ ិ យកំែប្លងអ្វេី ផ ងពេី នះ េហយ ើ សំ េលៀកបំពក់េគេស្ល ក ពក់សមរមយធមម
។
អនកកំែប្លងែខមរគបបែី កស្រមួលនូវករ
កំែប្លងរបស់ខួ នឲយមនតៃម្ល ្ល េទេលើករអប់រ ំវញ ិ
ចស់ដែដលៗេនែតជុំវញេភទ្របុ សនិងេភទ្រសី។ ិ េគសេងកតេឃញ ើ ថ អនកចេ្រម ង
សីលធម៌ជងអនកចេ្រម ងចស់ៗ។ ពកយ្រពះពុទធ
េ្រគះជមួយេ
កុំេ្របទ ើ ម្លប់ មួយេទៀត
ៃយ៉េកមងៗដូចជេ្រច ងមន សុ ភសិតបូ ណែខមរឬ
មួយមុននង ឹ យកមកេ្រច ង
គួរយកេទពី
កអនកេចះដឹងឲយជួយបំភប ្លឺ ែនថម េដើមបក ី ុំឲយអនក
ចេ្រម ងយល់្រចឡំ យកមកេ្រច ងខុស។ េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
15
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
មនតួអងគភពយន្ត(កុន)និងចេ្រម ងខ្លះេទៀតនិយយេន
េពលែដលេធ្វប ើ ុណយកុសល
មួយ ដូចជ
ក់ប្រត្រពះសងឃ
ែហកឋន ិ ជេដើមថ េធ្វប ើ ុណយេនះេដើមបទ ី ទួលផលជតិេ្រកយ។
ពកយេនះ្រតូវបនមួយភគ ប៉ុែន្តពុំ្រតូវសព្វេទ េ សលែដលេធ្វើបនផល
ង ំ ពីជតិេនះេទ
យបុណយកុ
េ្រពះអនកេធ្វើបណ ុ យ
កុសលែតងមនចត ិ រ្ត ក ី យ្រជះថ្លមនេគ្រស
ញ់ ប់
នជ
េ
សនគួរេទ
េដើម ពុំែមនចំែតជតេិ ្រកយេទ។ ដូេចនះ អនកែដលែតងកុន ខ ននង ិ បទចំេរៀងែដលទក់ទងនង ឹ ្រពះពុទធ
ពេិ ្រគះ
កសួ រអនកេចះដឹង្រពះពុទធ
ែបបេនះ។ េគ
សន
ចេពលថ េធ្វើបុណយេដើមបេី សចក្តីសុខ គឺសុខ
កនុងជតេិ នះនង ិ ជតខ ិ ងមុខ េ
យសំ
នស ន ំ ូវបុណយនំមកនូវេសចក្តីសុខកនុងេ
េនះនង ិ េ
កខងមុខ។ កនុង
េធ្វើទនជេដើមមន
្រស
16
ញ់ េគ ប់
កទំងពីរ គឺេ
ក
នស ិ ង ៃនករេធ្វប ើ ុណយមនករ
មនែត១េទសំ ប់ឲយផលកនុងេ
ខងមុខ បនទប់ពីទទួលមរណភពេទ។ ទិ៍ថ
ងពុទភ ធ សិតថ ករ
និសង ៥យ៉ង។ កនុង៥យ៉ងេនះ មន៤
យ៉ងឲយផលកនុងបចចុបបនន
មនជ
កុំឲយភ្លង ំ ភ្លត់
ក
និសង ៤យ៉ងេនះ
អនកេធ្វប ើ រែមងមនេគ ើ ុណយមនេធ្វទ ើ នជេដម នេ្រចើន េករេឈ ្តិ៍ ម ះល្អផ យេទ េ េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
កអនក វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
សបបុរសែតងគប់រក េទទី
មុខចុះ េ
នមន ិ សំ យុង
យខ្លួនមនគុណធម៌ មន ិ មនកំហុស។ ឯ
សំ ប់េ េទេ
មនេសចក្តីក្ល
កខងមុខមនែតមួយ គឺបនទប់ពីែចក
នស ិ ង
ថ នេទ នង ឹ
យសុ ខកនុងសុ គតភ ិ ព គប ឺ នេកត ើ ជមនុស ឬេទវ
ចំេពះចេ្រម ងចបុី េគសរេសើរេ
គត់េ្រច ងចប់ចុងជួនល្អ
ក
េ្របព ើ កយៃថងថូ រន
្របជញឈួន េ្រពះ សេម្លងធងនព ់ េី ះ
គត់េ្រច ងចេ្រម ងជេ្រចន ើ ទក់ទងនង ឹ ្រពះពុទធ
ចបប់បូ ណទូនមនកូនេចេផ ងៗ។ ឈួ នេធ្វជ ន ើ ្រគូបង្ហត់កុ ង
។
គួរយកេ
សននង ិ ក
្របជញ
កលវទយល័ យវច ិ ិ ្រិ តសិលបៈចំេពះ
វជ ិ ជ ចេ្រម ងចបុីេនះ ដល់និស ត ិ ជករល្អ
ចេ្រម ងចបុដ ី ៃទេទៀត អនក
ស់។ ចំែណក្រគូ
្ត ប់នយ ំ ូ វពេី ះ េ្រច ង ិ យថ ពុស
េ្រចើនែ្រសក េ្របព ើ កយពុំៃថ្លថូ រន កំែប្លងខុសករពត ិ ដូចកូនសិស េ
ក
េ
ក
ពូេថៃដជេដើម។
ចំេរៀងចបុគ ី ួរយក
្របជញឈួន េ្រពះដំេណើរេ្រច ងមនេលើក
មដំេណើរ
ក់ មន
សេម្លងថមម េហយ ើ េ្របព ើ កយល្អទន់សម័យ ទន់ករលូ ត
ខងអក រ
្រស្ត
ែដល
ចឲយយុវជនសម័យថមី
ស់
្ត ប់បន
េហយ ើ គត់េ្រចន ើ េ្រច ងចំេពះ្របធបទែដលទក់ទងេទនង ឹ ករ
អប់រ ំផង។ េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
17
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
តួនទីចេ្រម ងក៏
ចជយនសំ ប់អប់រ ំមនុស េឆពះេទរក
េសចក្តស ថូ ររុ ន ងេរឿង ី ុ ខចំេរនភពៃថ្ល ើ
ជតិ េសន
រ ងម
សនជេដម ើ ។
បិ
េ្រពះមនចេ្រម ងេសន
និងបុ្រត េសន
សីលធម៌ េសន
ចេ្រម ងែខមរភគេ្រចើន ឮែតអូនបងៗ េ
ចេ្រម ងមនន័យឲយែខមរេចះ្រស ទម្លប់របស់្របេទស
ញ់ ប់
នគន
ែថរក ទក ឹ ដីៃ្រព្រពក ឹ
េគរពចស់្រពទ ឹ ធ ចរយម
បិ
ពួកែខមរ្រកហមេនះេឡើយ។
ពុំគត ិ អំពអ ី ំេព្រើ គប់យ៉ង
កនុងបទចេ្រម ង
ចេ្រម ងែបបេនះ េគ
ឲយខ្លចបប ជតដ ិ ូចចេ្រម ង
ប៉ុែន្តករែតងចេ្រម ង្រគន់ែតឲយ
មនុស អែណ្តតអណូ ្ត ងវេង្វងកនុងកមគុណ
ភពៃថ្លថូ រេទ ន
េគរពចបប់
ជេដម ើ ។ កនុងន័យេនះ ពុំែមន
បនេសចក្តថ ឲយអនកនព ី ិ នធែតងែតេរឿងេសន
ឈននស ិ គន
យពុស ំ ូ វមនបទ
ចបញចូ លេសន
ឬឲយមនុស ្រចែណន
ែដល្រតូវែតេធ្វើឲយមន
ជពិសពុលរបស់សងគម។ ខ្លះេដម ើ បឲ ី យ្រសប
មចំ
ណង់ចំណូលចិតរ្ត បស់មនុស បុថុជន ជ ែដលពុំែមនជ្រពះអរហន្ត ប៉ុែន្តេគបញចូ លកនុងភពៃថ្លថូ រន េរឿងេសន
ករ្រគួ
18
ម្របៃពណីជតិ
េគពុំបញចូ ល
េនះរហូតេធ្វើឲយមនុស ងប់កុ ងកមគុ ន ណ រហូតេភ្លចកិចច
រនង ច រសងគមេឡយ ិ កច ិ ក ើ ។ ឧទហរណ៍ េគ េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
បសករ វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
ំ ីង េនជុំវញថ នល ្វ មួយ្រគប់ ិ
េដើមបប ី េញឆតឲយេកមងេលប
េគលបំណងេដម ើ បឲ ី យជេ គេ
យ
រថនេំ នះមនជតល ្វ ិ ីង
ឯសករ្រគន់ែតជមេធយបយឲយេកមងសុ ខចិតេ្ត លបប៉ុេ ែមន
យ៉ង
ក់សរក េ្រចន ើ េពក មញ ិ
កនុង
្ណ ះ
ពុំ
រហូតដល់េកមងឈេឺ ពះេនះេឡយ ើ ។
សករេ្រប បដូចជេគបញចូ លេសន
េនកនុងបទ
ំ េឺ គបងកបន ចេ្រម ង ឯថនគ ់ យ ័ ទូនមនេនកនុងបទេនះ ឲយមនុស ្រប្រពត ្ត ែ្អ បប ឹ ល
មួយ។ ដូេចនះ អនកែតងបទចេ្រម ងគួរែតអប់រ ំ
ឲយមនចំេណះបែនថម ្របេសើរេឡង ើ ។
េដម ើ បឲ ិ ជ ជវី ៈេនះ ី យក្រមត ិ វជ
កន់ែតល្អ
េរឿងអក រសិលប៍េបះពុមជ ភ េសៀវេភ យកមកេលងជេ
ខន
ក្តី ជភពយន្តកី្ត ជយនមួយដ៏សំខន់មយ ួ េទៀត កនុងករដឹក
នំអក ន ទស ន
នឲយចប់ រមមណ៍កនុង
េបអ ន នព ិ ្រី សប ើ ក ិ នធ្របសប់េ្របស ើ ិ លបវធ សងគម។
ម្របេយជន៍របស់
អនកសិក បន្រជបេហើយថ
មនបួនែផនក
ន ៃដរបស់ខួ ន ្ល ្របសិន ចលនអក រសិលប៍
គច ធ យ ឺ លនអក រសិលប៍ពុទន ិ ម
សិលប៍្រពហមញញនិយម
ចលនអក រ
ចលនអក រសិលប៍េខមរនិយម
ចលនអក រសិលប៍បរេទសនយ ិ ម។
ចំេពះអក រសិលប៍ែខមរ
េទះបីអក ន នព ិ នធែតងេរឿងអក រសិលប៍ែបបេខមរនិយមក៏េ េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
និង
យ
19
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
ក៏េនែតមនទំនក់ទំនងនឹងពុទធ
សនែដរ
ទម្លប់ែខមរេសទើរែត្រគប់ែផនកទក់ទងនង ឹ ពុទធ េនះ
េពលចប់ដងប៉ក្តេឡើងសរេសរ
េ្រពះទំេនៀម សន។ បចចុបបនន
អនកនិពនធគបបស ី ម្លង ឹ
េមល ើ នូវេសចក្ត្រី តូវកររបស់សងគមែខមរសព្វៃថងេនះ
គ្រឺ តូវករចំ
េណះេចះដឹង ្រតូវករអភវិ ឌ ន៍សីលធម៌ឲយខពស់េឡើងវញ ្រតូវ ិ ករសន្តភ ត ិ ព ្រតូវករចំេរនលូ ើ
ស់ខងសងគមកច ច អក រ ិ ។
សិលប៍បំេរសងគ ម គអ ័ បង្ហញចំេណះេចះ ើ ឺ ក រសិលប៍មនអតថនយ
ដង ឹ បង្ហញអំពេី ទសនង ិ ិ គុណ បង្ហញអំពក ី រចំេរនន ើ ង ិ វនស ែដលជលទធផលេកើតេចញមកអំពីអំេពើល្អនិង
ដល់អក ន ទស ន
ន។
្រកក់កុ នងៃផទេរឿង
អនកនព ិ នធខះ្ល ចូលចត ិ ែ្ត តងេរឿង្របពនធ
ចុង្របពនធេដើម្រចែណនឈននិសេបៀតេបៀនគន ពុំសូវមនែតង
ប្ត្រី បពនធមនចត ិ េ្ត
ណីែខមរេឡយ ើ ។
ម ះ្រតង់នង ឹ គនមួយនង ឹ មួយ ្រសប
ជួនកលអនកនិពនធខះ្ល ែតង
ម្របៃព
មមេនសេញច ត
នផទល់ខួ ន ្ល ខ្លះែតងេរឬទំេនរេទរកវបបធម៌បរេទស េ
យពុំ
បនគិតអំពីមេនគមវជ ្ល យ ិ ជ ជតិរបស់ខួ នេឡ ើ ។ សម័យសកលភវូបនយ ី កមមេនះ
របស់
ែខមរក៏្រតូវ្របុង្របយ័តន
ែដលែខមរគួរទទួលយកនិងមន ិ គួរទទួលយក។
បេចចកេទស្រគប់ែផនកដូចជវជ ិ ជ េពទយជេដម ើ
20
េ
វជ ិ ជ
គួរទទួលយក
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
េ
យសិក េនកនុង្របេទសនិងបញចូ ននិស ត ិ េទសិក េន
េ្រក្របេទស។ ចំេពះវបបធម៌បរេទសែដលមន ិ ្រសប
ម្របៃព
ណីដ៏ឧត្តុងឧត្តមរបស់ែខមរ មន ិ គួរទទួលយកេទ ដូចជៃថងបុណយ ៃនេសចក្ត្រី ស
ញ់ ែដលយុវជននិងយុវនរែខម ី រយកមក្រកៃឡ
ថបុណយសង រ (St. Valentine day) េ្រពះេធ្វើឲយខូចទំេនៀម
ទម្លប់ែខមរ។
្រតូវបទ ិ ទស នវដ្តី
េសៀវេភនង ី ិ វេដអូ
ស
ភស កុំឲយចូលមក្របេទសកមពុជ ក៏ដូចជទូរទស ន៍ែខ កប ែដលមនេរឿង
ស
័ យុវវយេម ល ើ នំឲយខូចសតិ
ភស ក៏គួរពច ិ រ
បទ ិ ែដរ េ្រពះ
ម រតរី េវរើ យកនុងផ្លូវកមគុណ ខូច
ករសិក ខូចតៃម្លយុវជនែដលជធនធនមនុស របស់្របេទស។
មធមម
ករេបើកឲយមនសកលភវូបនីយកមម
ស់ទង ំ ល្អទង ំ ខង លូ ត េបើេ
្រកក់
ចលូ ត
្រតូវេធ្វច ើ បប់បទ ិ ករលូ ត
្រកក់។ េ្រប បដូចេភ្ល ងធ្លក់េលើែផនដី េធ្វើឲយេ ស់ល្អ សនទូងរបស់អក ន ែ្រសក៏េផ្តម ើ លូ ត
្រតូវកត់េ
ម េចលេដម ើ បឲ ី យសនទូងលូ ត
ស់ល។ ្អ
ម ក៏ដុះ
ស់ែដរ ប៉ុែន្ត
ម ដុះរុ ំព័ទស ធ នទូង េធ្វើឲយសនទូង្រកិនមន ិ សូ វលូ ត
មញ ិ
ស់ែផនក
ស់ល្អ េគ យ៉ង
្រតូវបិទវបបធម៌បរេទសែដលមន ិ មនតៃម្លសំ ប់ែខមរ
េហយ ៏ នតៃម្លរបស់ែខមរ ជអត្តសញញណ ើ រក ករពរវបបធម៌ដម េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
21
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
ជតិ។ េ
ម េ្រប បដូចជវបបធម៌មន ិ ល្អសំ ប់ែខមររបស់បរេទស
សនទូងេ្រប បដូចជវបបធម៌ដល ៏ រ្អ បស់ែខមរជេបត្តក ិ ភណ្ឌជតិ ្រតូវែថរក ឲយគង់វង់។
EEEEE
22
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
៤- េករដ ្តិ៍ ំែណលបុព្វបុរសែខមរ បុពប ្វ ុរសែខមរបនបន ល់ទុកនូវេករដ្តិ៍ ំែណលជេ្រចន ើ ឲយ
កុលបុ្រតកុលធី
ែខមរ ប៉ុែន្តេករដ្តិ៍ ំែណលខ្លះបនបត់បង់េ
យករ្របុង្របយ័ត។ ន េករដ្តិ៍ ំែណលទំង
រកង្វះករែថររក េ
េនះមនជ
យ
ទិ៍ គឺទឹកដី។ ដូន
ែខមរបនកន់កប់ទឹកដីមយ ួ
កែន្លងគ្រឺ បេទសកមពជ ជទក ី នជរី ជតិ មនធតុ ឹ ដម ុ កសលមមមន ិ េក្តេពកមន ិ ្រតជក់េពក។
ជទក ី ែន្លងដ៏ល្អ
ពុំ
ំ ុ ះជេដ ទ ម ែដលមនេ្រគះធមមជតិ ដូចជរញជួ យែផនដី េភ្លង ើ ។ ើ ភនផ សម័យម ជម
អំ
នគរចប់ពស ី តវត រទ៍ ៩ ី ដល់ទី១៣ ្របេទសកមពុជ ចេន
សុី ភគអេគនយ៍ មនទឹកដីធំទូលំទូ
យ
មនអរយធម៌ ដរ៏ ុងេរឿង េហយ ្ល ិ ើ បនជះឥទព ិធ លរបស់ខួ នេទេល ើ ្របេទសជិតខងេទៀតផង។ បចចុបបននេនះ ទឹកដីែដលបុព្វបុរស
ែខមរបន្របគល់ឲយកូនេចែខមរបនរួមតូច បង់តេទេទៀតេ
យ្របេទសជិតខងរ ំេ
ែតែខមរខ្លួនឯងែបកបក់
េទៀត
មគគគ ី ន។
ភយក
េ
យ
រ
េករដ្តិ៍ ំែណលធមមជតម ួ ិ យ
គឺៃ្រពេឈែើ ដល្រគបដណ្តប់ពសេពញ្របេទសកមពុជចំ
នួនជង៧០ភគរយបន្រតូវកប់បំផ្លញ។ េ
េហយ ើ កំពុងែតបត់
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
ករពុប ំ នែថរក
23
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
េករដ្តិ៍ ំែណលេនះឲយេនគង់វង់ដូចេដើម នន់នង ិ េភ្ល ងពុំធ្លក់ ដូន
ប
ម្រប្រកត។ ី
្ត លឲយមនទឹកជំ
ែខមរបនេ្រជើសេរសឲយែខម រេគរព្រពះពុទធ ើ
ទ ទុកជមគ៌សំ ប់ជវី ត្របចំ ៃថង េ្រពះ្រពះពុទធ ិ ទជមគ៌មនសចចភព
សនេថរ សនេថរ
ែដលបនចង្អុលបង្ហញផ្លូវេទកន់
េសចក្តស ខ េ្រក ី ុ ខចំេរនកន ើ ុ ងសងគមនង ិ ផ្លូវេទកន់កររ ំលត់ទុក។
ពព ី កយេ្រប ន្របេ
របស់្រពះពុទធ
ពនធជចបប់ទូនមនេផ ងៗ
ចស់បូ ណែខមរបនែតងនិ
សំ ប់ឲយកូនេចែខមរ្របតប ិ ត្តិ
ម
ដូចជចបប់្របុស ចបប់្រសី ចបប់្រកម ចបប់េករកលជេដ ្តិ៍ ើម
ែដលចបប់ទង ំ េនះេ្រចើនែផនកេទេលើមូល ្ឋ ន្រពះពុទធ ន។
ស
សមបត្តស ិ ិ លបៈវបបធម៌របស់ែខមរដ៏មនតៃម្លជេ្រចន ើ េទៀត
ែដលែខមរេលើកយកមកសិក និងអនុវត្តសព្វៃថងេនះ ដូចជអក រ
សិលប៍ សិលបៈរបំ ចេ្រម ងដូរយដ្រន្តី េ
ខ ន ភពយន្ត គំនូរ
ចម្លក់ សំ ណង់ ករសូ នយរូបជេដើម។ ្របៃពណីទំេនៀមទម្លប់ េផ ងៗ
ដូចជ្របៃពណីបុណយទន
្របៃពណីេពលេរៀប
្របៃពណីេពលកូនេកត ើ
ពហ៍ពិពហ៍ ្របៃពណីេពល
រេបៀបគួរសមនង ើ ។ ឹ គនេពលជួបគនជេដម មនលកខណៈពិេសសមួយេទៀត គឺភ
24
េ
្ល ប់ នង ិ
េករដ្តិ៍ ំែណលែដល
និងអក រ។ ែខមរមន
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
ឯកភពខងភ េទសនយ ិ យ
និយយ
្ត ប់គនបនេ
គឺែខមរ្រគប់េខត្តទង ំ អស់ទូទង ំ ្រប
យេ្របភ ើ
ែតមួយ គឺ ភ
ែខមរ។ បុពប ្វ ុរសែខមរបនេរៀបចំរចនអក រសំ ប់សរេសរែដល មន ងេ នង ិ ន័យរបស់ពកយ្រពមទំងសេម្លង ភ
្រសបេទ
ម
និយយជលកខណៈពិេសសរបស់ខួ ន។ ្ល
វបបធម៌ែខមរ មនតៃម្លដខ ៏ ង ព ខ ់ ស ព ់ ែដលជវបបធម៌មនមូល ្ឋ នព្រី ពះពុទធ
្រកក់្រគប់យ៉ង េ្រពះចត ិ ្ត
សន ែដលបេ្រង នមនុស ឲយលះបង់អំេពើ ងេសចក្តល ្ត យ ី ្អ ដុះខត់ជំរះចត ិ ឲ
្រកក់នឲ ំ យ
ង
្រកក់។ េ
យ
្អ តបរសុ ិ ទធ
រវបបធម៌ល្អ ករ
យកមកអប់រ ំកូនេចក៏បនល្អ។ ទំេនៀមទម្លប់ែខមរ ករអប់រ ំកូន េចែតងសថិតេនេលើមនុស ប្រី កុម គឪ ឺ ពុកម្តយ ្រគូបេ្រងៀន និង្រពះសងឃ្រពះពុទធ
សន។
ឪពុកម្តយែខមរជពុទធ
សនក ិ ជន ដូេចនះ ករអប់រ ំកូនេចក៏យកេគលគំនត ិ របស់
្រពះពុទធ
សនមកពនយល់ឲយកូនេចអនុវត្ត
ម។
េគរពចស់្រពទ ឹ ធ ចរយ េគរពអនកមនសីល ឲយ្រស នបងប្អូន ឲយេគរពសិទិអ ធ ក ន ដៃទ
អំេពប ើ បជេដើម។ ្រពះពុទធ
ដូចជឲយ ញ់ ប់
មកូនេចមន ិ ឲយេធ្វើនូវ
សនបនេពលថ មនុស កនុង
សងគម ែដលមនអនកធំអក ន តូច អនកមនអនក្រក ្រគូនិងសិស េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
25
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
ឪពុកម្តយនិងកូន
្វ មន ើម ្រតូវមនធម៌េរៀងៗ ី ិងភរយជេដ ិ
ខ្លួន។ ធម៌កុ ងទ ន េី នះសំ េ មមុខងររបស់ខួ នេ ្ល
យកករេគរពសិទគ ិ ិធ ន េទវញេទមក
យមន ិ េបៀតេបៀនគន េទើបសងគម្រគួ
រ
នង ជំនន់េដម ើ កូនេច្របុសជំទង់ ិ សងគមជតប ិ នសុ ខចំេរន។ ើ ែខមរភគេ្រចើន្រតូវម្តយឪពុកឲយេទេនវត្ត េដើមបប ី នសិក េរៀន សូ ្រតអក រ
្រស្តជតន ្ល ិ ង ិ សុំ ្រពះសងឃឲយជួយអប់រ ំកូនរបស់ខួ ន
ឲយមនចរយល្អ ិ
រហូតឲយបួសជ
មេណរជភក ខ ិ ុ េទៀតផង
អនុវត្តមកដល់សព្វៃថងេនះ។ ចំែណក កូន្រសីេទះបម ី ន ិ បនរស់
េនកនុងវត្តមន ិ បនបួសដូចជកូន្របុស ប៉ុែន្តបនអប់រ ំចរយធម៌ ិ ពីឪពុកម្តយនិងពី អប់រ ំល្អេនះេហយ ើ កចនឹងគន
េរៀនែដរ។ េ
្រស គុណ
យ
ញ់ ប់
របនទទួលករ
បនជកូនេចែខមរជំនន់េដើមមន ិ ែដលខូច
គឺមន ្ត ន្លង្របៃពណីកនុងផ្លូវកមគុណ ិ ែដល្រប្រពឹតក
អំពេី ភទ្របុសេភទ្រសីេឡយ ើ ។ េ
យ
រឥទធិពល្រពះពុទធ នេ
គ ល់េទស
សន បនេធ្វឲ ើ យជនជតិែខមរ
ម ះ្រតង់នង ឹ គន េជឿបុណយេជឿបប
គ ល់
បនដិតជប់កុ ងច ន ិតជ ្ត អត្តសញញណរបស់
ខ ុរៈគនេទវញេទមក ដូចជួយគន ខ្លួន។ ជនជតែិ ខមរែតងជួយទុកធ ិ កនុងេពលសង់ផះទ េរៀប
26
ពហ៍ពិពហ៍កូនេច េពលមនមនុស េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
្ល ប់ េពល្រចូត្រសូវជេដើម។ េពលខ្លះ េបើមនករទស់ែទង
ែខ្វងគំនត ិ គន
ជនជតែិ ខមរនំគនេទវត្តឲយ្រពះសងឃជួយកត់
េសចក្តី។ ្រពះសងឃក៏ជួយស្រមុះស្រមួល ខ្លួនក៏ជននង ិ ឹ គនវញេទ។
មធម៌
ថ៌
ដូចបនេពលមកេហយ ើ
មី
េករដ្តិ៍ ំ
ែណលទំងេនះ ែដលបុពប ្វ ុរសែខមរបនបន ល់ទុក ្រតូវជនជតិ ែខមរ្រគប់គនរក ករពរឲយបនគង់វង់។ EEEEE
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
27
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
៥ពកយថ
មគគីធម៌
មគគី ជភ
បលី ែខមរក៏េ្របព ើ កយ
មគគេី នះ
ែដរ ែ្របថ ករ្រពមេ្រព គន ដំេណើរ្រសុះ្រសួលគន។ ឯពកយថ
មគគីធម៌ ែ្របថ ធម៌្រពមេ្រព ង វធ ិ ឬ ី រេបៀបែបបបទៃនករ
្រពមេ្រព ងគន។ ចំែណក ពកយថ មគគី ចរយឬស ិ
របស់សបបុរស
្ត ប់ឆនប់ៃន
មគគីភព ែ្របថ ភពៃន
មគគ។ ី
មគគេី នះ ជធម៌
េហើយទុកជគុណសមបត្តិចប ំ ច់របស់មនុស
មនក់ៗកនុងសងគម។
ពុទភ ធ សិតមួយបទេពលថ
មគគី
សមគគនំ តេប សុេខ ែ្របថ ករ្រពមេ្រព ងគនរបស់ អក ន
្រពមេ្រព ងគនទំង
យ
មនុស រស់េនកនុងសងគម
េយជន៍ខួ នន ្ល ង ិ ្រគួ
ំ យបនេសចក្តស ជតបធម៌នឲ ី ុ ខ។ េ្រកពីកិចក ច រែដល្រតូវបំេពញ្រប
រខ្លួន មនភរកច ច ប ំ ច់មយ ួ េទៀតែដល ិ ច
្រតូវបំេពញេដើមបជ ី តិ គក ឺ រករពរជតន ិ ង ិ ក កម្លង ំ នង ិ
ងជតិ ្រតូវករ
មពល្រគប់ែផនកនង ើ បជ ិ ្រគប់គនេដម ី តិ
េនេ្រកម
ចបប់ទម្លប់ៃន្រសុកេទសរបស់ខួ ន។ ្ល មន ្ល ិ ្រតម ឹ ែតជតរិ បស់ខួ ន
េទ
េម ្ត ករុ
28
មពកយេ្រប ន្របេ ឲយទូ
របស់្រពះពុទធ
យជួយេ
ះ្រ េ
មនុស ្រតូវមនចិត្ត
យបញ្ហ
កលេ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
ក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
ផង ែដលកនុងបលីថ អបបមញ ញ ្រពហមវិ
េ
រ េដើមបឲ ី យពភ ិ ព
កបនសុ ខសន្តភ ិ ព េ្រពះថ េនេលើែផនដែី ដលមនុស
រស់េនេនះ េបម ើ នកែន្លង
ផលវបក ិ
មួយមនអសន្តិសុខ
្រកក់ដល់កែន្លងដៃទេទៀត។
្រពះសមពុទធជមួយនឹងេសចក្តីករុ
មនុស កនុងេ
កឲយ្រពួតៃដគន
េដើមបស ី ន្តភ ិ ពពភ ិ ពេ
ក
ចមន
ដូេចនះេហយ ើ បនជ
របស់្រពះអងគ ងសន្តភ ិ ព
បនបបួល
កលេ
ក។
្រតូវមនសន្តភ ិ ពផ្លូវចត ិ ៃ្ត នមនុស
មនក់ៗ េ្រពះមនុស មនក់ៗជសមជក ិ របស់សងគម។ ដូចជ
ពលរដ្ឋែខមរ្រគប់
នៈ្រតូវេធ្វក ើ រ
មមុខងរេរៀងខ្លួនេដើមបរី ក
ករពរទឹកដី ករពរឯក ជយ ករពរអធិបេតយយរបស់ជតិខួ ន ្ល កុំលក់ខួ នឲយបរេទសសម ្ល ្ល ប់ជតឯ ិ ង។ ពកយថ
មគគីនឲ ំ យបនសុ ខេនះ គឺ
ល្អ អំេពជ ើ កុសល េបើ
្រសប ែតជ
មគគីបំេពញអំេពើ
មគគប ន ិ ី ំេពញអំេពជ ើ អកុសលវញម ិ
មពុទភ ធ សិតេនះ ែដលថ
មគគីនឲ ំ យបនសុ ខេឡើយ
មគគីនឲ ំ យមនទុកខេទវញ កនុងន័យថ រួមគនបំេពញអំេពើ ិ
បបនង ឹ ទទួលផលបបរួមគន។ េនកនុង ែ្របថ ធម៌ជទី
ណីយធម៌ែដល
ង ំ ៃនកររលឹកដល់មន៦យ៉ងេនះ មនធម៌
២្របករយ៉ងសំ ខន់ែដលជមូល ្ឋ ន្រទ្រទង់នូវ េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
មគគធ ី ម៌
29
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
ឬជធម៌នឲ ំ យេកើត
មគគី គទ ឺ ិដ្ឋិឬទស នៈ ករយល់្រតូវគន
ឬដូចគន១ នង ឹ ្រ្ត តូវគនឬដូចគន១។ េបម ើ នុស ិ សីលៈ ករ្រប្រពត
មនករយល់្រតូវគន េហើយករ្រប្រពឹតល ្ត ដ ្អ ូចគនេទៀត នឹងរត់រក គនពុខ ំ នេឡយ ្ត េ៏ ផ ងគន ើ ។ េបក ើ រយល់េផ ងគន ករ្រប្រពត ឹ ក េទៀត េបើេទះបីកំពុងរួមគនក៏េ
ខន។ េ្រកពេី នះ ធម៌ឲយេកត ើ
យ ៃថង
មួយគង់ែបកគនពុំ
មគគី គក ឺ របនទទួលផលដូច
គន េ្រប បដូច្របេទសកមពុជបនសុ ខសន្តភ ិ ព ពលរដ្ឋែខមរ្រគប់ នៈក៏បនទទួលសុ ខសន្តភ ិ ពដូចគន។
ពកយថ
មគគី
ែដលរួមគនបំេពញេសចក្តល ម ី េ្អ នះ កុំ្រចឡំកររួមគន ដូចកុមុ យ
និស្តែខមរ្រកហមរួមគនបំេពញករងរជសមូហភព
សិទឯ ិធ កជន រហូតបរេភគ ិ មលកខណៈឯកជន
្រសប
ផ្តច់កមម
ររួមគនេនះេឡយ គរឺ ស់េទ ើ
ប៉ុែន្តមនក់ៗ្រតូវបំេពញកិចេច ដើមបជ ្ល ី តិខួ ន
មចបប់របស់្របេទស។
ពកយែខមរនិយយថ ចេងកើះែតមួយេគកច់បក់ ចេងកើះមួយ
បច់េគកច់ពុំបក់េឡយ ើ ។ ពកយមួយេទៀតថ ែខ េន យគន
េគទញ
ច់ ែតេបើេវញជធ្លុងែតមួយ េគទញពុំ
កនុង្រសីហេិ
បេទសក៏មននយ ិ យថ
ច់េឡើយ។
ករេវញចងបច់វតថុអ្វី
មួយសូ មបត បន។ ដូចេគ្របមូល ី ូចឆមរឲយរួមគនរែមងជប់រងមំ ឹ
30
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
ម េវញជទន្លីងយកេទធ្លីងដំរចុ ី ះេ្របងឲយជប់េបលេទ
េ
ពុំរច ួ ។ មួយេទៀត េពលថ ្រពនបក េី ឃញ ើ ហ្វូងបក ្រី សុះគន
ទទះ
្ត យ
្ល បេហើររេបើកលប់រត់រច ួ េចញពីលប់របស់ខួ នអស់ ្ល ក៏នឹក
ស់ រត់បេណ្តើរគត ិ បេណ្តើរថ ហ្វូងបក េី នះ ្រសុះចត ិ ្ត
ចងគនជបច់សុ ះេហ ទ ួ េទអស់រលីង ែតេបើ ចុះ ើររេបើកលប់រត់រច
ដេី ន យគនដ ប
នង ឹ េនកនុងក
ដ បេនះពុខ ំ នេឡយ ើ ។ ដូេចនះ
្ត ប់ៃដៃន
មគគជ ំ មួយដ៏ខ្លង ំ ក្ល ី កម្លង
ចញ ួ ឲយសេ្រមចបន ុ ំង្របេយជន៍មយ
ទំហំធំនង ិ ពប ិ កយ៉ង ៃន្រពះដ៏មន្រពះភគ បង់នូវកេិ លសត េ
ក៏េ
េ
ម អញ
យ។
េទះបក ី រងរមន
្រពះអរយសងឃជ ិ
ក្របតិបត្តិេ
យ្របៃពេដើមបក ី ំចត់
្ហ អស់េហយ ងេនះ េទះ ើ ្រពះអរយសងឃទំ ិ
កគង់េនឆងយពីគន ក៏ទុកដូចជេនជិតគនែដរ េ្រពះេ
មនសមមទដ ិ្ឋ រយល់្រតូវគន មនករ្របតប ិ ក ិ ត្តិ
ធិបញញដូចគន
គឺេ
កមន
មគគីេភទ គឺករែបកបក់
មគគីវញ នឹងមន ិ
កទំងពរី េលើក េកត ើ ពក ី រែបក
េ
មសីលសម
យ្រពះទ័យនិង្រពះ
េសចក្តអ ី ន្ត យដល់សងគមមនុស ធងន់
េ
ក
មគគីធម៌េ
ទ័យជប់ជនច ច ិ ។ ចំែណក
វក
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
ស់
ដូចជស្រងគម
មគគែី ចកជបក ពួកចបំង
31
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
យកជ័យជំនះេរៀងខ្លួន។ ដូចជ្របេទសកមពុជចបំងកប់សម្លប់ គន ក៏េកត ើ អំពក ី រែបក ខ្លួនេ
យសន្តិវធ ិ ី
មគគគ ី ន មន ិ េ
ះ្រ
យបញ្ហ្របេទស
មរបប្របជធិបេតយយ។
មនេរឿងបូ ណ
មួយនយ ិ យថ ហង មួយមនកបលពរី េ ញុងពខ ី ងេ្រក មន ិ បន
យទទួលករញុះ
កសួ រគនឲយដង ឹ េរឿងពត ិ ជមុន ក៏
បេងកើតជជេម្លះនឹងគន េកើតអំេពើហឹង ខំគនរហូតដល់
ដូចបនអធប ិ បយមកេហយ ើ
្រពមេ្រព ងគនជេគលធម៌សំខន់
្ល ប់េទ។
មគគធ ី ម៌ែដលែ្របថ ធម៌
ស់ សំ ប់េសចក្តស ី ុ ខចំ
េរនកន ើ ុ ងសងគមតូចសងគមធំរហូតសហគមន៍ពិភពេ
ក។
កនុង
ន័យេនះ េបន ើ យ ិ យមក្របេទសកមពុជ េប្រើ បេទសេនះរួបរួមគន េនេ្រកមចបប់របស់្របេទសនង ិ ចបប់អងគករសហ្របជជតិ
្របេទសេនះនឹងមនេសថរភពខងនេយបយ េហើយនឹងេធ្វើឲយ
វបបធម៌នង ច ូត ិ េសដ្ឋកច ិ ល
មនឯកភពជតិ
ដំេ
ស់ចំេរន។ ើ
ះ្រ
ព្រងឹងជំហរៃផទកុ ងឲយ ន
យ្រគប់យ៉ងកនុងបញ្ហជត្រិ តូវ
សថិតេនកនុង្រគបខណ្ឌចបប់
មន ិ េ្របើហឹង មនករសម្លប់គន
ជេដើម។ េនះជក ្ត សំ ខន់
ចករពរឯក ជយអធប ិ េតយយ
ជតន ្ល ិ ង ិ បូរណភពទក ឹ ដរី បស់ខួ នបន
េហយ ើ បរេទសក៏មន ិ
ចលូ កៃដចូលមកេ្រជ តែ្រជកកនុងកិចក ច រៃផទកុ ងរបស់ ន ែខមរបន
េឡយ ើ ។
32
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
៦- សុជីវធម៌ និងសីលធម៌ ី ធម៌ ១. សុជវ ពកយថ សុជីវធម៌ ែ្របថ ធម៌ឬរេបៀបរស់េនសមរមយ។ បនេសចក្តថ កររស់េនដឹងលកខណៈៃនសងគម េហយ ី ើ អនុវត្ត មរេបៀបែបបបទៃនសងគមេនះ។ សុ ជវី ធម៌ៃនជនជតន ួ ៗ ិ ី មយ
មនលកខណៈែប្លកៗគន ្រសប
មវបបធម៌ទំេនៀមទម្លប់ៃនជតិ
របស់ខួ ន។ ្ល ប៉ុែន្ត មនេគលមួយដូចគន គក ឺ រគួរសមនង ឹ គនេទ វញេទមកេនេពល្រប្រស័ យទក់ទងគន។ ិ ដល់ជន
មនក់េ
េពលេធ្វើខុសឆគង
យអេចតន កនុងរេបៀបសុ ជវី ធម៌របស់ែខមរ
ក៏ដូចជសុ ជីវធម៌របស់ជនជតប ិ រេទស េគេពលពកយថ ខញុំសុំ
េទស។ ឯអនកែដល្រតូវេគសុំ េទស ែតងមនសុ ជវី ធម៌តបវញ ិ ថ មន ិ អេី ទ។ ឧទហរណ៍េនះបញជក់ថ េគមនសុ ជីវធម៌ គឺ កររស់េនមនសភពសមរមយេចះអត់ឱនឲយដល់គនេទវញេទ ិ
មក។ ករគួរសមនង ឹ គនេនះ ជ្របៃពណីដ៏លរ្អ បស់មនុស ជតិ
ែដលមន
រយធម៌ខស ព ់ជងសត្វតិរចឆន។
ែតងមនករគួរសមនង ឹ គន
ដូចជជនជតិែខមរ
េនេពលជួបគនេលើកៃដសំ ពះសួ រ
េហើយេពលថ ខញុំសុំជំ បសួ រ។ ឯអនកែដលេគេលើកៃដសំ ពះ
ក៏សំពះតបវញ េហយ ិ ើ េពលថេលើកៃដថ្វយ្រពះ។ លកខណៈ េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
33
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
េនះ ពុំែមនជអំេពើេថកទបឬមន ិ េជឿនេលឿនេនះេទ ែតជអំ
េពរើ បស់ជនជតម ន ងខ ់ ស ព ់េជឿនេលឿនែដល ិ នពូជអមបូរៃថ្លថូ រខព
ផទុយគនអំពីករឥតពូជសមបូរវញេទ។ កូនេច្របុស្រសីែខមរែតង ិ េគរពឪពុកម្តយរបស់ខួ ន ្ល េគរពចស់្រពទ ឹ ធ ចរយ េគរព្រពះ សងឃ្រពះពុទធ
សន។ ករេគរពេនះ គឺករសំ ែដងករេកត
ែ្រកងនង ិ មនភក្តភ ី ព។ េនកែន្លងជេ្រចន ើ ែដល្រតូវមនសុ ជវី
ធម៌ ដូចជសុ ជីវធម៌កុ ងេពល ន
កនុងេពលេធ្វើពធ ន ិ ក ី មមកុ ង
្ត ប់សននស ួ សុ ជីវធម៌ ិ ី ទអ្វម ី យ
សនជេដម ័ េ ើ ។ េនះជអតថនយ
យ
សេងខបៃនពកយថ សុ ជីវធម៌។ ២. សីលធម៌ ពកយថ សីលធម៌ ែ្របថ ចបប់ែដលមន្រប្រកតីខងល្អ
បនដល់ចបប់សំ ប់េរៀបចំចរយមរយទឲយខព ងខ ់ ស ព ់ៃថ្លថូ រន គឺ ិ ករពុំ្រប្រពឹតេ្ត ធ្វើអំេពើ សីលធម៌េនះ
សីលធម៌គជ ិ ឺ វទយ េជៀស ងអំេពើ
្រកក់េ
េបើ
យកយនិង ច។
ពកយថ
មអតថនយ ័ ពួកបសចឹម្របេទសឲយន័យថ
្រស្តែដលបេ្រង នរេបៀបអនុវត្តេ
យ
្រកក់។ សីលធម៌មនន័យជេ្រមជងសុ ជវី ធម៌
គស ្ល ង ឺ ី លធម៌មនន័យអនុវត្តផូ វកយន ិ ចរបស់មនុស ឲយបន ល្អ េជៀស ងករេបៀតេបៀនអនកដៃទ។ សីលធម៌របស់
34
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
សន វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
ៃនសងគមខ្លះ
មមន ិ ឲយេបៀតេបៀននិងសម្លប់មនុស ជតិទូ
េទ ែតសត្វតរិ ចឆនពុំ
ពុទធ
សន
មេឡយ ើ ។ ចំែណកសងគមអនកកន់្រពះ
មទំងមនុស ទំងសត្វមន ិ ឲយសម្លប់ ដូចមន
នយ ិ យេនកនុងសិកខបទទ១ ី ៃនសីល៥ គជ ឺ សីលធម៌មនន័យ ទូ
យនិងមនក្រមត ំ យមនុស ឹ ខពស់។ ករពុំមនសីលធម៌នឲ
េបៀតេបៀនគន នង ិ បង្ហូរឈមគន។ ករមនសីលធម៌ គក ឺ រ
េគរពសិទម ័ សេងខបៃនពកយថ ិធ នុស េនះឯង។ េនះជអតថនយ
សីលធម៌។
៣. ទំនក់ទំនងរ
ងសុជីវធម៌នង ិ សីលធម៌
េដម ព ខ ់ ស ព ់ៃថ្លថូ រ្រតូ ន វមន ើ បេី ធ្វឲ ើ យមនុស មនគុណសមបត្តខ ិ ង
ធម៌ទង ំ ពីរេនះ គឺ្រតូវមនសុ ជីវធម៌ផងសីលធម៌ផង។ េបើមន
ែតសីលធម៌ខះ្វ សុ ជវី ធម៌ មនុស េនះពុំេបៀតេបៀនអនកដៃទ ប៉ុែន្ត
ខ្វះករគួរសមេទរកអនកដៃទេនេពលែដលជួប្រប្រស័យទក់ ទងគន ែដលជនទរី បស់សុជវី ធម៌។ ករពុំមនករគួរសម
ម
្របៃពណីទំេនៀមទម្លប់
េគឲយគុណវបត្ត ិ ថ ិ ជមនុស េឈ្លយ ើ
បត្តធ ង ់ ិ ន
ករៈខងេ្រកប៉ុែន្ត្រប្រពត ឹ ្ត
សងគម។ េបម េនះមនគុណវ ិ ិ ើ នែតសុ ជវី ធម៌ខះ្វ សីលធម៌វញ ស់
គល ឺ ែ្អ ត
ដូចជេចរជអនកលួ ច្រទពយសមបត្តិអក ន ដៃទ េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
្រកក់។
ប៉ុែន្តមនសំ ដីទន់
35
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
ភ្លន់
មនកយវករ ក់ទក់អក ន ដៃទ។ ិ
េគចត់ទុកថជមនុស ស្រតូវរបស់សងគម េហតុេធ្វើឲយេគវនសកន ិ ុ ងេពល
មនុស គមនសីលធម៌ េ្រពះនង ឹ បងកេរឿង
មួយ។ មួយេទៀត ខ្លះឲយន័យ
ថ សុ ជវី ធម៌ ក៏មនន័យ្របែហលគននង ឹ សីលធម៌ែដរ េ្រពះ សុ ជីវធម៌ែដលមនន័យថរស់េនសមរមយ ស្រមួលជមួយសងគម ្រសប
គឺរស់េនស្រមប
ម្របៃពណីទំេនៀមទម្លប់ គក ឺ រ
មន ិ េបៀតេបៀនសងគមហនង ឹ ឯង។ សីលធម៌នង ិ សុ ជីវធម៌េនះ ជ
ែផនកគុណសមបត្តខ ិ ងចរយ។ ិ
បែនថមេទេលើធម៌ទង ំ ពរី េនះ
្រតូវមនគុណធម៌មយ ួ េទៀតគវឺ ជ ិ ជ សមបត្ត។ ិ ករមនចំេណះេចះ ដឹងនិងមនចរយល្អ ិ
មនុស ។
េនះជគុណសមបត្តិដខ ៏ ស ព ់ខស ព ់របស់
ជនជតក ិ មពុជ្រគប់
ចទំង្របជពលរដ្ឋ
នៈ្រគប់េភទទំងអនកកន់អំ
េបើនគ ំ ន បណុ ្ត ះឲយមនគុណធម៌ទង ំ
េនះ េនះ្របេទសកមពុជនង ឹ មនសន្តភ ិ ពនង ិ វឌ នភព េ្រពះ
ករក
ងធនធនមនុស ជក ្ត សំ ខន់បំផុតកនុងករក
សងគមមនុស ឲយបនចំេរនលូ ត ើ
ង
ស់។
EEEEE
36
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
៧- នយកធម៌ ធម៌ស ំ ប់អនកដឹកន ំ ្របេភទៃនធម៌ែដលសំ ប់េធ្វើជេមេគ
ឬជនយកេលើេគ
មនជេ្រចន ើ យ៉ង ែតកនុងេពលេនះ សូ មអធប ិ បយចំេពះធម៌
ែដលសំ ប់េធ្វើជេមឬេធ្វើជនយកេគមួយ្របេភទ ែដលដឹកនំ សំ ប់កររស់េនកនុង្រកុមឬសងគមមួយ ឲយមនករឈ្លសៃវនង ិ
បុិន្របសប់កុ ងករដ ន អនកែដល ឹកនំ េដើមបេី សចក្តីសុខចំេរនដល់ ើ េនេ្រកមបងគប់។ ធម៌េនះេ
ថ នយកធម៌ ែ្របថធម៌សំ
ប់អក ន ដឹកនំយកេទ្របតិបត្តិ មន៦យ៉ងគឺ៖
១. ខម ែ្របថ មនេសចក្តអ ី ត់ធន់ គេឺ ធ្វជ ើ នយកេលើេគ
្រតូវមនេសចក្តីអត់ធន់ចំេពះករលំ បក្រគប់យ៉ង
នង ិ ផ្លូវចត ិ ្ត
ជពេិ សសចំេពះកររះគន់ ពអ ន ដៃទ ិ ី ក
មផ្លូវកយ
ពុំមនករ
េ្រកវេ្រកធរហូតមនគំនិតពយបទចំេពះអនករះគន់ េដើមប ី ិ
ថប
នេនះេឡយ ើ ។
២. ជគរ ិយ ែ្របថ មនេសចក្តីភញក់រលឹកេរឿយៗ គឺេធ្វើ
ជនយកេលើេគ្រតូវមនករឈ្លសៃវ
មន
ម រតរី ស់រេវកជ ើ
និចច មនគំនិតផ្តួចេផ្តើមបេងកើតែផនករ រះរកមេធយបយេធ្វ ិ ើយ៉ង េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
37
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
ឲយ្រកុមឬសងគមរបស់ខួ នបនលូ ្ល ត
ស់ចំេរន ើ គឺមន ិ
្ល ប់
្ល ៃថង គំនត ិ ដូចមនុស េដកលក់ ្រតូវដឹងមុខងរនទរី បស់ខួ នថ េនះ្រតូវេធ្វើអីេ្វ ហើយៃថងែស្អក្រតូវេធ្វើអីេ្វ ទៀតជេដើម។
អនកដឹកនំ
ករពរឯក ជយអធិបេតយយនិងបូរណភពទឹកដី។
េបើមន
ជតក ៏ ូចគន ្រតូវមន ិ ដ
ម រតរី ស់រេវកន ើ ង ិ ឈ្លសៃវបំផុតកនុងករ
ជេម្លះៃផទកុ ង្រតូ ន វេ
យេ
ះ្រ
យសន្តវិ ធ ិ ី
ឲយមនឯកភព
ជតិ ករពរកុំឲយមនករេ្រជ តែ្រជកពខ ី ងេ្រក។
៣. ឧ ្ឋ នៈ ែ្របថ មនេសចក្តឧ ី ស ហ៍ពយយម គេឺ ធ្វើ
ជនយកដឹកនំ្រតូវមនេសចក្តព ំ ក្លឲយជគំរូ ី យយមយ៉ងខ្លង
ដល់អក ន ដៃទេទៀត ជពិេសសឲយជគំរូដល់សហកររបស់ ខួ ន។ ្ល ី
៤. សំវភ ិ គៈ ែ្របថ ករែចករ ំែលក អនកេធ្វជ ើ េមដឹកនំ
្រតូវេចះែចករ ំែលកេ្រគ ងចិញចឹមជីវត ិ ្របស់ ចំណី
ដូចជ្រប
ប់្រប
េ្របើ
របរេភគជេដ ន េធ្វក ើម ដល់អក ិ ើ រជមួយឲយ
សមរមយលមមរស់េនបនផង។ មួយេទៀត ្រតូវចត់ែចងករងរ ឲយសមជិកេធ្វឲ ើ យ្រសបេទ
មកម្លង ំ កយនង ំ សមតថ ិ កម្លង
ភព។ េបើនយ ិ ្រតូវផ្តល់្របក់ែខឲយកមមករឲយ ិ យពី្រកុមហ៊ុនវញ
បនសមរមយ
38
េបប ើ នចំេណញេ្រចើន្រតូវដំេឡង ើ ្របក់េបៀវត រ ៍
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
បែនថមេទៀតដល់កមមករ។ ្រតូវេចះេលើកទឹកចិត្តកមមករេ
្របក់បំ
យផ្តល់
ច់ឲយកមមករម្តងមកលផង។
៥. ទយ ែ្របថ មនចិត្ត
ឬេម្រកុមហ៊ុនមនចត ិ ្ត
ណិត
ណិត
សូ រ គន ឺ យកដឹកនំ
សូ រដល់សហករឬកមម ករ ី
ែដលេធ្វើករ ឲយដូចជឪពុកម្តយ្រស
ញ់ កូន។ េបើកមមករមន
ជមង្រឺ តូវឲយស្រមកេហយ ើ បញជូ នេទមនទរី េពទយ
កុំេ្របទ ំ ឈ។ ើ ង ឺ
េបក ្ល ិត្ត ្រតូវជួយែណនំនយ ិ ផ ើ មមករមនវបត្ត ិ ូ វច ិ យពនយល់េហតុ ផលឲយមនកម្លង ំ ផ្លូវចិតេ្ត ឡើងវញ។ ិ
៦. ឥកខន ែ្របថ ករពន ច រែដលបនេធ្វើ ិ ត ិ យេមល ើ កច ិ ក
េដើមបែី កលំ អឲយបន្របេសើរេឡើងេទៀត។
ករបនចំេរនលូ ត ើ
ស់ៃនសងគមមួយឬ្រកុមហ៊ុនមួយ ពុំែមន្រតឹមែតែផនករែដល
ក់េចញឲយអនុវត្តបុេ៉
្ណ ះេទ
គឺេនេលើអក ន អនុវត្តែដលជ
សមជិកឬកមមករេពញចត ្ត នុវត្តផង។ េដើមបឲ ិ អ ី យសមជិកឬកមម ករេធ្វើសហករេ
យកររក ី យផង
ករងរបនល្អ ពុំរ ំេ
ខ្លួនបនទទួលកៃ្រមបែនថម
េ
ែតមនលកខខណ្ឌ
ភេលើសិទស ិធ មជិកឬកមមករ។ កល
សមជិកឬកមមករេធ្វើសហករេ បនលូ ត
លុ ះ្រ
យេពញចិត្តនិងេ
យ
រែត
េនេពលែដលលទធផលៃនករងរ
ស់ េទើប្រកុមហ៊ុនជេដើមេនះ កន់ែតមនវឌ ន
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
39
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
ភពនិងេសថរភព។ បញ្ហជតិកដ ៏ ូចគន លុ ះ្រ
ែត្របជពលរដ្ឋ
េធ្វស ើ ហករជមួយរ ្ឋ ភប ិ ល េទប ើ េធ្វឲ ើ យ្របេទសមនសន្តភ ិ ព
វឌ នភពនិងេសថរភព។
នយកធម៌ទង ំ ៦េនះ ជធម៌សំ ប់ករដក ំ ែផនក ឹ នំតូចធំទង
សងគមកិចវច បបធម៌ទង ំ ែផនកនេយបយ្រតូវអនុវត្ត។
ទសពធ ិ ជធម៌១០យ៉ងេនះ
ចំែណក
សំ ប់ករដក ឹ នំនេយបយ
ជន់ខស ព ់។
EEEEE
40
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
៨- ្រពះេវស ន្តរជគំរ ូ ដល់អនក្របជធិបេតយយសម័យទំេនើប ្រពះេវស ន្តរ ជេរឿងជតកទ១ ី ០ៃនករក
ៃន្រពះេពធិសត្វ
េដើមបឲ ី យបន្រ
ងទនបរមី
ស់ជ្រពះពុទធគ្រឺ ពះសមណ
េគតម។កនុងវគគមយ ួ ៃនៃផទេរឿងនិយយថ ្រពះេវស ន្តរបន្រតូវ
្របជ ្រស្តេដញេចញពី្រពះនគរ
េ
យ្របឆំងនង ឹ ្រពះអងគអំពក ី រ
មរយៈករេធ្វើបតុកមមមយ ួ
ក់ទនដំរែដល្របជ ្រស្ត ី
យល់ថជដំរមងគ ី លរបស់្របេទសឲយដល់ពួក្រពហមណ៍។ េពលេនះ ្រពះេវស ន្តរបនេធ្វើ
កនុង
មសំ ណូមពររបស់្របជ ្រស្ត
្រពះអងគ។ ករស្រមច្រពះទ័យែបបេនះ ចត់ទុកថ ្រពះេវស ន្តរ េពធស ព ខ ់ ស ព ់ ិ ត្វមនឧត្តមគតខ ិ ង របស់្របជ ្រស្ត េ
ស់កុ ងករេគរព ន
មឆនទៈ
យពុំ្របឆំងនឹងមតិរបស់្របជ ្រស្ត សុ ខចិត្ត
េទរស់េនកនុងៃ្រពគរិ វងគ ី ត ដូចពកយែដល្រពះអងគបនេពលកនុង កណ្ឌេហមពន្តសុំអនុញ ញ តពី្របជ ្រស្តថ េយង ើ នឹងេទ
ផ្លូវរបស់ក ្រតែដលេធ្វខ ើ ុស សូ មអនកទំង
ម
យអត់េទសបង្អង់
ឲយេយង ួ ៃថងសិន ទំ េំ យង ើ មួយយប់មយ ើ ឲយទនេ្រសច។ កនុង្រពះ
សកមមភពដ៏អ
ច រយេនះ េយង េហតុអី្វ ិ ើ គួរេលើកេឡង ើ វភគថ
បនជេពលេនះ េ
្រពះអងគពុំេ្របើកម្លង ំ ទ័ពេដើមបប ី ្រងកប្របជ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
41
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
្រស្តែដលេធ្វើបតុកមមេដញ្រពះអងគេចញពី្រពះនគរ េ្រពះេពល
េនះ
្រពះអងគមនអំ
ញជ យ ័ ជ្រពះបិ
ែតក
យ៉ង េ
។
ច្រគប់្រគន់ជមួយ្រពះបទ្រសីស-
មករសេងកត ធមម
្រពះេពធស ិ ត្វែតង
ងអំេពជ ច ើ កុសល ែតងេជៀស ងករេបៀតេបៀនជនច ិ ។ មញ ិ
្រពះេពធស ិ ត្វេវស ន្តរេ
ះ្រ
យវបត្ត ិ ិេនះ
យសន្តវ ិ ិធី េ្រពះ្រពះអងគយល់ថ ករប្រងកបេ
យ
ធម៌ហង ឹ ពុំបនេជគជ័យេឡើយ ផទយេទវិ ញ នឹងរ ឹត ុ
ែតបែនថមកំហង ឹ របស់្របជ ្រស្តឲយេកើតមនកន់ែត
ខ្ល ំងេឡើងែថមេទៀត េហើយជអំេពើពលខុសពីលកខណៈ របស់គតិបណ្ឌិតផង។ម៉យងេទៀត ្រពះអងគពុំចង់ឲយ្របជ ្រស្ត
មនទុក្រខ ពួយេ
យ
រែត្រពះអងគ។ ដូេចនះេឃញ ើ ថ ្រពះេវ-
ស ន្តរបនេគរពឆនទៈរបស់្របជ ្រស្ត បនេគរពសិទិម ធ នុស
នង ិ លទធ្រិ បជធប ិ េតយយពត ិ ្របកដ ជភ័សុ ្ត
ង្រពះអងគបនេធ្វើ
មឆនទៈរបស់្របជ ្រស្ត ្រពមទំងបនសុំ េទស្របជ ្រស្តជ ធរណៈេទៀតផង។ ដំេ
េ
ះ្រ
យរបស់្រពះេវស ន្តរ
គជ ឺ ដំេ
ះ្រ
យ
យសន្តិវធ ិ ជ ឹ នំែខមរបចចុបបនន ី មួយ្របជ ្រស្ត្រពះអងគ។ អនកដក
និងេទអនគត
42
គួរ
ត់េរៀនសិក េ
មឧត្តមគតិរបស់្រពះេវ-
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
ស ន្តរេនះ គឺ្រពះអងគពុំបនេធ្វើឲយ្របជ ្រស្តចបំងគនេ
ែតផល្របេយជន៍ឬកំហង ្ល េឡយ ឹ ផទល់ខួ ន្រពះអងគ ើ ។
បនែចក
យ
រ
្រពះអងគ
ច់ពីគនរ ង្របេយជន៍ផទល់ខួ នន ្ល ិង្របេយជន៍ជតិ
េហយ ើ បនទទួលកំហុសរបស់្រពះអងគជផ្លូវករផង។
េរឿង្រពះេវស ន្តរេពធស ូ ក ន ដឹកនំែដលមនឧត្តម ិ ត្វ ជគំរអ
គតខ ព ់មន ិ ស ិ េធ្វឲ ើ យ្របជ ្រស្តនង ិ ្របជ ្រស្តបង្ហូរឈមគន។ បុព្វ
េហតុែដលនំឲយ្របជ ្រស្តេកត ខ ន ្ត នេធ្វប ើ ទុកម ិ សុ ខចត ិ ប ើ តុកមម
្របឆំងនង ឹ ្រពះអងគ
េ
យ
រ្រពះអងគ
ក់ទនដំរមងគ ី លដល់
ពួក្រពហមរណ៍។ ដូេចនះ េដើមបរី ំងប់កំហង ឹ របស់្របជ ្រស្ត ្រពះ អងគបនយកទឹកេទលត់ គឺសុខចត ិ េ្ត ធ្វើ
មសំ ណូមពររបស់្រប
ជ ្រស្ត េទរស់េនកនុងៃ្រពគរិ វងគ ី ត្រទំលំបកេវទនេនកនុងៃ្រព េដើមប្រី បជ ្រស្តសងបផ ់ ូ វច ្ល ិតន ្ត ិងេធ្វើឲយ្របេទស្រពះអងគសិ ត ថ េនជ
្រប្រកតេី ឡង ្រពះវចរណញ ញ ណដ៏ខង ព ខ ់ ស ព ់របស់្រពះអងគ ិ ិ ើ វញ។ េនះ កនុងទីបំផុតេរឿង ្រពះអងគ្រតូវ្របជ ្រស្តនគ ំ ន េទែហ្រពះ
អងគឲយ្រតឡប់មកនគរវញ ិ ែដលេ
ថ នគរកណ្ឌ ែដលនំ
ឲយ្រពះអងគបេំ ពញទនបរមជ ី បន្តេទៀត។ ទំនស់មន ិ េ្របើហឹង
េនះបនទទួលេជគជ័យទំងខ្លួន្រពះអងគផទល់ទង ំ ្របជ ្រស្ត
េហើយ្របេទសរបស់្រពះអងគេនែតមន្រគឹះរងមំ កុ ងសុ ន ខសន្តិ ឹ េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
43
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
ភព។ ដូេចនះ ្រពះេវស ន្តរជគំរ ូៃនអនក្របជធិបេតយយ សម័យទំេនើប
េ្រពះ្រពះអងគេធ្វើ
មមតិរបស់្របជ
្រស្ត។
EEEEE
44
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
៩- ករមិនេបៀតេបៀនអនកដៃទ េ
យយកខ្លនជេ្រគឿងឧបម ួ
គថ១បទេនកនុងគមពរី ្រពះពុទធ
សនេពលថ
សេព្វ
តសន្តិ ទណ្ឌស សេព្វស ំ ជីវិតំ បិយ ំ អ ្ត នំ ឧបមំ ក ្វ ន ហេនយយ ន ឃតេយ ែ្របថ សត្វទង ំ
យសុ ទែធ តតក់
ស្លុតចំេពះ
យសុ ទែធ ត្រស
ជញ្រគប់ៗគនទំងអស់ សត្វទង ំ
ញ់ ជីវត្រគប់ ៗគនទំងអស់ ដូេចនះបុគល គ គបបេី ធ្វខ ្ល ង ិ ើ ួ នជេ្រគ
ឧបម េហយ ើ មន ិ គួរ យ្រប
ដៃទឲយ យ្រប
រេ
យខ្លួនឯង មន ន ិ គួរេ្របើអក
រនូវសត្វដៃទេឡយ ើ ។
ពកយថ សត្វទង ំ
យសុ ទែធ តតក់សុ តចំ ្ល េពះ
ជញ្រគប់ៗ
គនទំងអស់ បនេសចក្តថ ទំងមនុស ទំងសត្វតរិ ចឆនែដល ី មនជីវត ិ សុ ទែធ តមនករភ័យខ្លចចំេពះ ដំបង ចក់េ
យកំបត ិ បញ់ េ
ពកយថ សត្វទង ំ មន
ញ់ ជីវត្រគប់ ៗគន បន ិ
យសុ ទែធ តចង់រស់េនពុំចង់
្ល ប់ ចង់
យុែវង មន ិ ិ ចង់មនេ គពយធិ េទះបជ ី ីវតសថ ិ តេនកនុង
័ វយជ នង ិ ពក ិ រ េ
យ
យកំេភ្លង ើ ជេដើម្រគប់ៗគន។
យ សុ ទែធ ត្រស
េសចក្តថ សត្វទង ំ ី
ជញ ករ យេ
ក៏សុទែធ តចង់រស់មន ិ ចង់
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
្ល ប់
គម ឺ នចត ិ ្ត
45
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
ជប់នឹងជីវតរបស់ ខួ នជន ្ល ច ពកយថ ដូេចនះ បុគល គ គបបេី ធ្វើ ិ ិច។
ខ្លួនឲយជេ្រគ ងឧបម
េហយ ើ មន ិ គួរ យ្រប
មន ិ គួរេ្របើអនកដៃទឲយ យ្រប
រេ
យខ្លួនឯង
រនូវសត្វដៃទេឡើយ។ បនេសចក្តី
ថ មុននង ឹ េបៀតេបៀនមនុស សត្វដៃទ ្រតូវេ្រប បេធៀបមកខ្លួន
ថ ខ្លួន្រស
ញ់ ជីវតខ្ល ិ ួ ន មន ិ ចង់ឲយអនកដៃទ យ្រប
ចង់ឲយអនកដៃទសម្លប់ជេដម ំ ើ មនុស សត្វទង
យដៃទេទៀត
ក៏មនបំណងេនះដូចគន ដូេចនះពុំគរួ េបៀតេបៀនគនេ បយ
មួយេឡយ ើ ។
េកើតមកមន
យុខីឆ ្ល ប់
្រពះពុទធ
រ មន ិ
យមេធយ
សនសំ ែដងថ
្ល ប់េទវញ ិ
មនុស
េ្រពះកលពជ ី តិមុន
បនសម្លប់សត្វបំបត់ជវី តេគ, េកត ិ ើ មកមនេ គេ្រចន ើ មនជមងឺ
្របចំកយ
េ្រពះកលពីជតិមុនេបៀតេបៀនសត្វឬេបៀតេបៀន
មនុស េធ្វឲ ើ យេគរងទុកេខ វទន
មផ្លូវកយឬ
មផ្លូវចត ិ ,្ត ្រកុម្រគួ
រម្តយឪពុកប្តី្របពនធកូេចឆប់្រពត់្របសបក់ែបកគន មក
ពជ ី តម ិ ុនេនះព្រងត់ព្រងះសត្វ
េធ្វឲ ើ យេមបកូនេចេគែបក
បក់គន។
្របេ
េបព ើ ុ ទធ
សនក ិ ជនែខមរ្រគប់
នៈេគរព
របស់្រពះពុទដ ធ ូចេពលមកេនះ
មពកយេ្រប ន
េនះករេបៀតេបៀនគន
ពុំមនេឡយ ើ ។ សងគមមួយឬ្របេទសមួយែដលពុំមនករេបៀត
46
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
េបៀនគន
សងគមេនះនឹងមនសុ ខសងប។ ់
មនុស សត្វេបៀតេបៀនគនេនះេហយ ើ ករេគរពសិទិម ធ នុស ។
្រតង់្រពះពុទម ធ ន ិ ឲយ
ែដលទុកជមូល ្ឋ នៃន
្របជពលរដ្ឋែខមរមនភ័ពស ្វ ំ
ង
ស់ែដលបនទទួលកន់យក្រពះធម៌របស់្រពះពុទធ ែដលជ
ធម៌ដប ៏ រសុ ធ ំ ប់ញ ំ អនក្របតិបត្តិ ិ ទស ុ ង
ម ទទួលេសចក្តីសុខចំ
េរនកន ្រពះធម៌ជចបប់្រពះ ិ ើ ុ ងជវី ភព្របចំៃថងនង ិ ជវី តអនគត។
ពុទធ
សនេនះ ជជំនួយសំ ខន់
ស់សំ ប់ផូ វ្ល
ច្រក
របស់្របេទសកមពុជ បនជមនពកយែខមរថ ផ្លូវពុទច ធ ្រកនង ិ
ច្រក្រតូវេដើរេទជមួយគន េទប ើ េធ្វឲ ើ យ្របេទសកមពុជបន
សុ ខសន្តិភព។
EEEEE
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
47
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
១០- ទំេវើខ្វះករពិចរ
ន ំឲយខូច្របេយជន៍
- េរឿងអនកចំករពីរនក់ - េរឿងសត្វេភពីរ ពកយេ្រប ន្របេ េ្រប ន្របេ
របស់្រពះពុទធ
ខ្វះករពច ិ រ
រក៏ដូចជបញ្ហសងគម្របេទសជតិ
ឲយបនល្អិតល្អនឲ ់ យយល់ចបស់ជមុនសិន។ ទំេវ ើ ចអនុវត្តខុស នំខូច្របេយជន៍េហយ ើ េ
េ
ជេ្រកយ។
េ
កសុ តន ្ត ្រ្ត បីជឥនទ េទះបី
េ
ក៏ដូចជពកយ
របស់ចស់បូ ណែខមរ បនរ ំលឹកថ មុននង ឹ សេ្រមច
ចិតេ្ត ធ្វើអីម ្វ យ ួ កនុងបញ្ហ្រគួ
្រតូវពច ិ រ
សន
កនុងន័យេនះ
មនេរឿងកនុងគតេិ
ក
ករបស់
ក់ចំណងេជើងេសៀវេភថ គតិ
ក ក៏មនទក់ទងនង ឹ គតធ ិ ម៌ែដរ។ េរឿងទំងេនះ េទះបី
េរឿងខ្លះយកសត្វេធ្វើជតួអងគកេ៏
យ
ក៏បនជគតិ្របេសើរ
ស់ សំ ប់អប់រ ំសងគមមនុស ពេិ សសសងគមែខមរឲយឈ្លសៃវ
កនុងកររស់េន
េ្រពះសត្វជតួអងគទង ំ េនះ
មនុស នង ិ សងគមមនុស ហនង ឹ ឯង។ េ
ដូចេរឿងអនកចំករពីរនក់បី្រ្ត បពនធមនចិតេ្ត
យបនសម្លប់សត្វ
48
ក
េ
េ
ជតំ ក
ងៃន
្ត យ
យយល់ខុសថ សត្វ
ក េនះ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
បនខំសម្លប់កូនរបស់ខួ ន ្ល មកពីមនកំហង ឹ ខ្វះករពច ិ រ ដំេណើរេរឿងេ
យសេងខបថ
។
បុរសនង ិ នរព ី រី នក់ប្រី្ត បពនធជ
ួ ពីរនក់បី្រ្ត បពនធបន ក មួយ។ ៃថងមយ
អនកចំករបនចិញចឹមសត្វ
េចញេទេធ្វក ើ រខងេ្រក
ទុកកូនតូចខចេី នកនុងអ្រងង ឹ និងសត្វ
ក េនះឲយចំផះទ ។ េពលែដលេចញផុតេទ មនពស់មនពិស
មួយេ
យធុំកន ិ្ល ទក ឹ េ
ះកនុងមត់ទរក
អ្រងឹងចក ឹ ទរកេនះ
បនលូ នចូលេទកនុង
្ល ប់េទ។ េពលឮសូ រទរកេនះយំ សត្វ
ក បនេបលយ៉ងេលឿនត្រមង់េទអ្រងង ឹ
ទរកេនះ
្ល ប់
រហូតខំពស់េនះ េ្រកមេជើងម៉។
ក៏េធ្វក ធ ៉ ងអង់ ើ រ្របយុទយ ្ល ប់េទ
េហើយខំអូសទញយកមកទុក
សត្វ
្ល ប់េ
មចស់ផះទ ប្ត្រី បពនធេឃញ ើ ឈម
យមន
ម មជ្រំ តង់េភ្លកូន ក៏សនិន
ក បនខំកូនរបស់ខួ ន ្ល
ក រហូតដល់
ែតេឃើញពស់ែដល េ
ក
្ត េកើតមនេសចក្តីសង យ ័ ក៏រត់េទេមល ើ កូនកនុង
អ្រងឹង េឃញ ើ កូន ដំបង យសត្វ
សត្វ
ក់ដូចជចង់ែថ្លង្របប់មចស់អំពី្រពឹតិ្ត
ករណ៍េពលែដលខ្លួនចំផះទ ។
្ឋ នខុសថ
ចជមួយនង ឹ ពស់
េពលបុរសប្ត្រី បពនធ្រតឡប់មកវញ ិ
បនរត់េឆ្លឆ្លចុះេឡើង
េននឹងមត់
េឃញ ើ ពស់ចក ឹ
្ល ប់េទ។ ងកចុះងកេឡង ើ ្រ
្ល ប់េនេ្រកមេជង ើ ម៉
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
ក៏េកើតកំហឹងយក
វណ្ណ
ប់
ក៏េកត ័ ើ ករសង យ
49
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
ក៏សុ ះេទព ទ ន ិ ិតយេមល ើ ចបស់ថ ជ
ំ ង ម មេភ្លកូនែដលជម ្ត េទៀត
ម មពស់ចក ឹ ពុំែមនជ
រនធតក ់ ុ ងច ន ិត្ត យំ
ណិតកូនផង េ
សម្លប់ខះ្វ ករពច ិ រ
មម ក
េទើបដឹង
ក ខំេឡយ ក៏េកត ើ ើ
្ត យសត្វ
ក ែដលខ្លួន
ឲយបនម៉តច ់ ត់ ែដលជសត្វឥតេទស
ជសត្វមនគុណករពរកូនខ្លួនផង។ េរឿងេនះ បនឲយេមេរៀន ថ
អំេព្រើ គប់យ៉ងែដលេគេធ្វទ ំ កំហង ើ ង ឹ មន ិ បនពច ិ រ
បនចបស់
ស់ជមុន
េហយ ើ មនករេ
ក
ែតងមនករភ្លត់ខុសខូច្របេយជន៍
្ត យជេ្រកយ។
េរឿងេនះ បនឲយេមេរៀនៃថ្លថ្ល
កនុងបចចុបបនននិងេទអនគតេទៀត
ពច ិ រ
េ្រពះ
ឲយ
ស់ សំ ប់ជនជតែិ ខមរ
កុំឲយសម្លប់គនេ
ង ំ ពេី ្រកយសម័យម
ទស់ែទងែខ្វងគំនិតគនជញឹកញប់
យខ្វះករ
នគរ ែខមរមនករ
េហើយមខងៗពឹងបរេទស
ឲយជួយបង្ហូរឈមែខមរគនឯង។ ទប ី ំផុត ទក ឹ ដីែខមរបនរួញតូច ដូចសព្វៃថងេនះ។ អនគត េបើមន ិ ្របុង្របយ័តេន ទ ទឹកដីនឹងរួញ
តូចតេទេទៀត។
មនេរឿងមួយេទៀតនិទនថ មនសត្វេភពីរ េភមួយរកសុី
កនុងទក ន ក ួ េភទំងពរី ឹ េ្រជ េភមួយេទៀតរកសុី កុ ងទ ឹ ក់។ ៃថងមយ ចប់បន្រតីរស់ ៉ មយ ួ ែចកគនឯងពុំ
50
េ
ច់េ្រសច ក៏េកើតជជេម្លះ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
េហើយសេ្រមចនំគនេទប្តឹងសត្វចចកឲយេធ្វើជេច្រកមកត់
េសចក្តឲ ី យខ្លួន។
ែឆកចចកក៏កត់េសចក្តេី
យកត់្រតរី ស់ ៉ េនះ
ជបភ ី គ ខងកបលឲយេទេភែដលមុជទឹកេ្រជ ខងកនទុយឲយ េទេភែដលមុជទក ឹ ក់ ចំែណកភគក
េភទំងពីរនឹកតូចចិត្ត ក
ស់
្ត លែដលសុ ទែធ ត
េ
្ត លចចកសុី ខួ នឯង។ ្ល
យេឃញ ើ ចចកសុី ្រតង់ភគ
ច់។ ឯេភែដលបន្រតង់កនទុយនក ឹ តូច
ចិត្តជងេគ មន ិ ដឹងេធ្វើអ្វីនឹងចចកបន ែបរមក្រចែណនេភគនឯង
ែដលបន្រតង់កបល។ េកត ំ ន េទ ើ ទុកខពុំសុខចត ិ ្ត េភទំងពរី ក៏នគ
ប្តង ឹ ខ្ល្រតីឲយកត់េសចក្តី។ ខ្ល្រតីកត់េសចក្តេី
យយកជញជ ី ង្រ
ជូមកថ្លឹង កបល្រតីធងនជ ់ ង ខ្ល្រតីឱនសុី
្ល ម្តង ច់អមក ដល់ថឹង
េទៀតខងកនទុយធងនជ ់ ង ខ្ល្រតឱ ី នសុី
ច់គល់កនទុយ ខ្ល្រតី
ែក្លងថ្លឹងមន ិ ឲយេសមើ សុី េទសុី មកទល់ែតអស់ ែតឆ្អង ឹ ទំងសងខង
េទប ឹ េ្រកយឲយេសមើគន ើ ថ្លង
េពលេទេភទំងពីរថ ហននគ ំ ន យកេទ យក
ច់េរចេនសល់
េហយ ើ ខ្ល្រតី មួយក៏បន
ខញុំថង ឹ្ល ឲយេសមើគនេហយ ើ គមនេលើសខ្វះេទ យុតធ ិ្ត ម៌េហយ ើ ។ េភទំង
ពីរេឃើញខ្ល្រតីែក្លងថ្លឹងសុី ែថមេទៀត នក ឹ េ
ច់អស់ដូេចនះ ក៏នឹកតូចចិតេ្ត ទ្វេឡើង
្ត យ្រតរី ស់ ៉ េ
យគត ិ ខុសែបក
ភយកែតឯងរហូតដល់ខនសុី ទង ំ អស់គន
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
មគគគ ី ន ចង់
េហើយក៏េដើរ
51
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
េចញេរៀងខ្លួនេទ។ ពកយកពយថ «េភេអើយេភពីរ េខខឹងមមី ែបកក្តី
មគគី េ្រពះេ
ចចកឲយែចក។ ចំែណក ក បនេភេទ្វ
ខ្លថ្លឹង្រ
ភែតឯង មន ិ ែបងែចកគន េទប្តឹងដល់
ធមមជតច ិ ចក
្ត ល
ជសត្វៃលលក
យយក
ច់េ្រចន ចំេរនអន ើ ើ កែចក ចុងេដើមបំែបក
។ េ្រកយមកេភខឹង ពំ្រតីេទប្តឹង ខ្ល្រតីេទៀត
ជូ សុី
ច់ផង
ទំ េំ សមើគន េនសល់ែតឆ្អង ឹ »។
េរឿងេនះ មនឧត្តមគតព ួ េច្រកមកត់េសច ិ រី យ៉ងគឺ ទម ី យ
ក្តអ ី យុតធ ិ្ត ម៌សុីសំណូកពុករលួ យ
ែដលេធ្វក ំ សងខង ើ ូនក្តទ ី ង
ខតបង់ទង ំ អស់គន ឯ្របេយជន៍ទង ំ អស់បនេទេលើេច្រកម គេឺ ឈ្លះគនបនចំេណញេទេលើេច្រកម។ ដូេចនះ េរឿងេនះ េច
្រកមែខមរក្តី
អនកមនជេម្លះគនក្តី
គបបយ ី កេរឿងេនះេទពច ិ រ
។ ទព ិ ែខមរនង ី រី េបន ើ យ ិ យដល់ថនក់ជតវិ ញ ិ ែខមរទស់គន
ចំេណញេទបរេទសជិតខងែដលចង់បនទឹកដីែខមរ។ EEEEE
52
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
១១- េទសៃនករេលងែលបងសុស ី ង ករេលងែលបងែដលមនេទស គស ឺ ំេ
ក់្របក់កសឬ េលងកី
ក់វតថុេផ ងៗ។
យកែលបងសុី សង
េបើេលងកី
ត់្របណ
ជមត ្ត ពពុំមនេទសេទ។ ែលបងែដលមនេទស ិ ភ
ដូចជែលបងេបៀ
េប៉ងែលបងកសុី ណូជេដម ើ ។
សងមនេទស៦យ៉ង៖
ែលបងសុី
១. កលឈនះរែមងបងកឲយេកើតេពៀរ េសចក្តីថ េបើអក ន
េលងបនទទួលជ័យជំនះមួយ្រគ ចញ់ េ ឈនះ។
យអនកចញ់ មន ិ សបបយចិត្ត
២. កលចញ់រែមងេ
ក
េដកេកត ខ ើ ទុក។ ៣.
រែមងមនេពៀរជមួយអនក ចរកេរឿងជមួយអនក
្ត យ្រទពយ គឺអក ន ចញ់ ែតង
្រទពយសមបត្តិែតងវិនស
េគក្រមេឃញ ើ អនកេលង
ែលបងមនកំេណើតមន្រទពយសមបត្តេិ
យករេលងែលបង
សែមបង
យ
េឡយ ើ
េ
េបេើ ន្របេទសកមពុជឮែតលក់េគលក់្រកបល ី ក់ផះទ
េឈ្លះទស់ែទងប្តី្របពនធេ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
រករអស់្រទពយគឺ
53
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
ខតទំងចុងខតទំងេដើម មនអនកចញ់ ខះ្ល េធ្វើជេចរលួ ចប្លន់
មនអនក ជករខ្លះ្រប្រពត ្ត ំេពព ឹ អ ើ ុករលួ យ។ ៤.
មិនមនអនក
មួយេជឿពកយ
គឺេគពុំេជឿពកយ
សំ ដអ ន េលងែលបងេឡយ េ្រពះេគខ្លចេបកេគយក្របក់េទ ី ក ើ េលងែលបង។
៥. ជទីេមើលងយៃនមិត្តភ្រក្ត មត ្ត ំ ិ ស
ញ់ មន ិ ឲយតៃម្ល
និងេពលរះគន់ និងមន ិ ិ េជឿទុកចិត្តមត ិ ្តែដលេលងែលបងេឡើយ។ ៦.
មិនមនសបបរសចងជមិ ្រត ុ
សបបុរសពុំេសពគប់មនុស
ធមម
េ
កអនក
្រកក់មនមនុស េលងែលបងជ
េដម ើ េឡយ ើ ។
េទសទំង៦េនះ េឃញ ើ កនុងបចចុបបននទន់ែភនក។ ពកយែខមរ
ក៏េពលថ
េលងែលបងែតងវនស។ ិ
គមពរី របស់ពុទធ េ
េនកនុងប ភវសូ្រត
សននិយយអំពីែលបងបី្របករនំឲយវនស ិ
កថឆកួតបី ឆកួតមួយនង ឹ ្រសី ឆកួតមួយនង ឹ ្រ
ែលបង អំេពើព
ឆកួតេនះេ
ម
ឆកួតមួយនង ឹ
ឆកួតៃ្រកកន្លង។ ្រពះពុទជ ធ
មចស់បេ្រង នឲយមនុស ខំ្របង ឹ ែ្របងេធ្វក ើ រងរដ៏្របៃព ជីេ
54
) ករងរែដល្របកបេ
េ
(សមម
យធម៌សុចរត ិ េជៀស ងករ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
ងរទុចរច តន ិ ិងករងររេបៀបផ ងេ្រពងមនករេលងែលបងជ
េដម ើ ។
េនភនេំ ពញ ្របេទសកមពុជ េនៃថង២៥កុមៈភ ២០០៩
ភប ិ លែខមរបន្របកសបទ ិ
ជវី កមមែលបងកំ
និកនិងេមកនិក្រគប់្របេភទ(ស្លុតម៉សុី ន)
ជរ ្ឋ
ន្តេអឡច ិ ្រតូ
និងែលបងភនល់កី
្រគប់្របេភទ(Cambosix) ្រពមទំងែលបងសុី សងដៃទេទៀត
េឆនត កនទុយេលខ េបៀ
េប៉ង ជល់មន់ ែលបងភនល់បល់ ក៏
្រតូវបទ ិ ទំងអស់ឲយែតែលបងសុី សង។ ករ្របកសបទ ិ េនះមន ករអបអរ
ទរ្រគប់មជឈ ្ឋ ន
ជពេិ សស្រសប
្របថនរបស់្របជពលរដ្ឋែខមរទូទង ំ ្របេទស។
មបំណង
ែលបងសុី សង
ទំងេនះ េធ្វឲ ់ ល់សីលធម៌រស់េនរបស់្រប ើ យប៉ះពល់យ៉ងធងនដ ជពលរដ្ឋទូទង ំ ្របេទស បងកឲយមនអំេពើហង ឹ កនុង្រគួ េធ្វឲ ើ យមនអសន្តស ិ ុខ ស
្របេ
ប៉ះពល់ដល់សុវតថភ ិ ពនង ិ េសថរភព
្ត ប់ធនប់កុ ងសងគ ន ម។ ករបិទេនះ ក៏្រសប របស់្រពះពុទធ
រ និង
ែដល្រពះអងគ
មពកយេ្រប ន
មកុំឲយពុទប ធ រស័ ិ ទរបស់
្រពះអងគ្រប្រពឹត្ត េ្រពះែលបងែតងវនស។ ិ
គួររ ំលឹកេឡើងវញ ្របេទសកមពុជមនេធ្វវើ ន ិ ិ េី យគទុនេបក ើ
បនែលបងកសុី ណូជេ្រចើនកែន្លងេនទី្រកុងភនេំ ពញនិងេន េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
ម
55
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
្រពំែដនែខមរៃថនិងេន
ម្រពំែដនែខមរេវៀត
របស់ ជរ ្ឋ ភប ិ លែខមរថ
ម។
កសុី ណូទំងេនះអនុញញតឲយ
បេងកើតសំ ប់ែតជនបរេទសេលងេទ
ប៉ុែន្តេគសេងកតេឃើញថ
ែខមរក៏មនេទេលងជមួយជនបរេទសែដរ។ េទៀត
មន
មគេ្រមង
គួរឲយ
្ត យមួយ
គរកសុី ណូមួយេនទី្រកុងភនេំ ពញខពស់សឹ ម ក ៃសក
ំ ែដលជ ជង្រពះបរម ជ ង េ្រកពេី នះេទៀត
ម
ថ ប័នកំពូលរបស់ែខមរេទេទៀត។
រពត៌មនរសមីកមពុជែដលជ
រពត៌
មនដ៏ធំ បនផ យេនៃថង៩សី
២០០៤នយ ិ យថ ្របេទស
្រកុមហ៊ុនបរេទសេលងេឆនត៦
េចញេឆនតទំងយប់ទង ំ ៃថង
កមពុជជពភ ិ ពែលបងេឆនតធំជងេគេនេលើពភ ិ ពេ
មនេលខ២ខទងេ់ លខ៣ខទងក ់ ុ ង១ៃថង ន េចញ១៣ដង។
ក។ មន ្រកុមហ៊ុន
ទំង៦េនះបនចំេណញេកើបយក្របក់ពី្របជពលរដ្ឋែខមរ កនុង
១ឆនប ំ នជេ្រចន ើ
នដុ
្ល សហរដ្ឋ
េមរក។ ិ
ជញប័ណ្ណអនុ
ញញតចបប់ឲយ្រកុមហ៊ុនបរេទសទំង៦េបើកេលងេឆនតេនះ
គឺ
េចញពរី ដ្ឋម្រន្ត្រី កសួ ងហរិ ញញ វតថុនង ទ ល័យនយករដ្ឋម្រន្ត។ ិ ខុទក ី
េបើពិចរ
េឃើញេទសៃនករេលងែលបង
ជញប័ណ្ណ ្របែហលមន ិ ពប ិ កបទ ិ េទ។
56
េ
ង ំ ពីមុនអនុញញត
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
េ
យ្របេទសកមពុជជ្របេទសេគរព្រពះពុទធ
េហយ ើ ពកយេ្រប ន្របេ
របស់្រពះពុទម ធ នខ្លម ឹ
សន
រ សំ ប់អប់រ ំ
ឲយមនុស មនតៃម្លៃថ្លថូ រន មនឲយេវៀរចកអំេពើអបយមុខ ែដល
ជ្របធនៃនេសចក្តវី នសទំ ងបី គែឺ លបង្រសី ែលបង្រ ិ
ែលបងសុី សងជេដើម ពច ិ រ
គួរអនកទទួលខុស្រតូវ សនជតិែខមរ
េមល ើ េតគ ើ ួរបិទែលបង
ករវន ិ េិ យគទុនេផ ងពេី នះវញ ិ
ឲយបនចំេរនលូ ត ើ
នង ិ
េទៀត
េហយ ើ សម្លង ឹ េមល ើ
េដើមបអ ី ភវិ ឌ ន៍្របេទសកមពុជ
ស់បន្តេទេទៀត។ EEEEE
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
57
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
១២- មនុស ឆកត៨ពួ ក ួ មនុស ឆកួត៨ពួក ែដលមននយ ្ត ប ្ត ដ ិ យកនុងសុ តន ិ ក ែផនក
ពួកកងធម៌េនះគ៖ ឺ
១. កមុមត ម ្តេក ឆកួតេ្រពះកម ពកយថកមេនះ ែ្របថ
ចិតស ្ត ុ ះេទ ទ គស ទ រូបសេម្លងក្លិនរសនិងសមផស ឺ ុ ះេទកន់
ជប់នង ឹ វតថុកមទំង៥េនះ។ េហតុអប ី្វ នជេ
ចិត្ត
កេពលថ េទ
ជឆកួត បនជេទជឆកួតេ្រពះអនកែដលជប់ចិតខ ្ត ្ល ង ំ ឬងប់ខ្លង ំ
នំឲយវេង្វង ែលងដង ំ អស់ ឹ ខុស្រតូវបុណយបបគុណេទសអ្វទ ី ង ដូចជករជប់ចិត្តកុ ងរូ ន ប
សូ មប្រី បពនធកូនេគក៏ ៊ នរ ំេ
ពកយែខមរក៏បនេពលថ េ មួយនឹង្រ
ភែដរ។
កថឆកួតបី ឆកួតមួយនង ឹ ្រសី ឆកួត
ឆកួតមួយនិងែលបង អំេពើព
ឆកួតេនះេ
ម
ឆកួតៃ្រកកន្លង។ ពកយថកមមនរូបជេដម ើ េនះ ពុំែមនសំ េ យកែតេភទ្របុសេភទ្រសីេទ គស ឺ ំេ
ជប់េ
ថកមទំងអស់ គច ្ត ប់េ ឺ ត ិ ជ
ែដលចិតជ ្ត ប់េ
ថ កិេលសកម វតថុ
។ កមគុណទំង៥េនះ េធ្វើឲយ ថ វតថកម ុ
អនកធំអក ន តូចវេង្វងខ្លង ំ
58
យកអ្វីទង ំ អស់ ឲយែតចិត្ត
ស់
រហូតដល់េធ្វឲ ើ យខូច្របេយជន៍
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
ដល់សងគមេទៀត។ ករជួញដូរមនុស កររ ំេ ែតេកត ើ េឡង ើ ពក ី មគុណេនះឯង។ ២.
ភផ្លូវេភទ សុ ទធ
ឆកួតេ្រពះេសចក្តីេ្រកធ ធមម
េកធុមមត្តេក
េ្រកធខង ឹ ែតងេភ្លចខ្លួនវេង្វងមន ិ ដឹងខុស្រតូវ
្រប្រពត ឹ េ្ត ធ្វអ ើ ំេពើ
មកំហឹងរបស់ខួ ្លន ប៉ះពល់ដល់សិទធិអនកដៃទនិងរ ំេ
ករ្រប្រពត ្ត ្រកដ ្ឋ មម ឹ ឧ ិ ក
ភចបប់។
មនករេធ្វឃ ើ ើ តអនកដៃទជេដម
េឡើងពីេសចក្តីេ្រកធខឹងេនះឯង បនជេ េ្រពះេសចក្តេី ្រកធ។
អនក
េកត ើ
កេពលថ ឆកួត
៣. ទិដ្ឋិមត ម ្តេក ឆកួតេ្រពះយល់ខុស ករយល់ខុសេនះជ
ឫសគល់ៃនអកុសលទំងពួង បបជេដើម។ េ
ដូចជយល់ថេធ្វប ើ បមន ិ បន
កលេបើយល់ដូេចនះ
យគមនញេញើតៃដ
មនុស នឹងេធ្វើអំេពើបប
េ្រពះយល់ថអំេពប ើ បគមនឲយផលជ
ទុកខ បនជចត់ថជឆកួត។
៤. េមហុមមត្តេក ឆកួតេ្រពះេសចក្តវី េង្វង េមហៈេនះេកត ើ
ខ្លួនឯងផងេទជំនួយេគផង។ េកើតខ្លួនឯង គឺចិតស ្ត ង យ ័ និង
ចត ិ ្ត យមយ។ ជំនួយេគគឺ េបេើ
ជលួ ច្រទពយសមបត្តិអក ន ដៃទ
ភៈនង ិ េទសៈេកត ើ េឡង ើ ដូច
លួ ច្រទពយសមបត្តិជតិ
លួ ចេធ្វើ
ឃតអនកដៃទជេដម ើ េមហៈេនះេទជំនួយបទ ិ បំងមន ិ ឲយគត ិ េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
59
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
េឃើញថ អំេពើេនះខុសនំឲយមនេទសេឡយ បនជចត់ជ ើ ឆកួត េ្រពះអនកឆកួតវេង្វង
ម រតម ឹ ខុស្រតូវេឡយ ី ន ិ ដង ើ ។
៥. យកខមម ន ុ ត្តេក ឆកួតេ្រពះយកខចូលេបៀតេបៀន។ យកខកុ ង
ទេី នះ
បនដល់ពួកអសុ រកយេខមច្រពយបិ
េបៀតេបៀនមនុស េធ្វឲ ើ យមនុស វេង្វង
ចមកយយី
ម រតី។ ពកយសំ ដក ី យ
វកររបស់ មនុស េនះ មនលកខណៈរេវរើ យ គជ ិ ឺ ប
្ត លេឡើងេ
យ
ករៈែដល
រពួកអសុ រកយេនះ រេបៀបមនុស ឆកួត។
៦. បិតមម ្តុ តេ្ត ក ឆកួតេ្រពះ្របមត់កំេរក ើ ្របមត់ជអងគធតុ
មួយមនមុខងរបេញច ញទឹករបស់
េបើទឹក្របមត់េនះកំេរក ើ េធ្វើ
ំ ែភនកវលមុ ឲយមនុស ្រស ង ខ េភ្លចមុខេភ្លចេ្រកយ។ ពកយេនះ ិ ចនិយយរហូតដល់ខូចសរៃស្រប
ឲយមនុស វេង្វង
ម រតេី ទជឆកួតែដរ។
៧. សុរ ុមមត្តេក ឆកួតេ្រពះសុ
មនធតុេក្ត
ទ ខូចខួរកបល ក៏នំ
សុ ជេភសជជៈមួយ្របេភទ
ែដលេធ្វឲ ង ឹ េ្រចន ឹ ើ យអនកផក ើ ្រសវងវេង្វ
ម រតី
និ
យយេ្រចើនគមនដឹងខុស្រតូវ េ្រពះេក្តខ្លង ំ ដល់សរៃសវញ ិ ញ ណ េទជឆកួតវេង្វង។
៨. ពយសនុមមត្តេក ឆកួតេ្រពះជួប្របទះនឹងេសចក្តីវនស ិ
េទជ្រកឡកចត ្ត ខូចចត ្ត ិ ឬ ិ ។
60
បនដល់មនុស ែដលមនវបត្ត ិ ិ
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
ធងនៗ ់ ដូចជវនស្រទពយសមបត្ត ិ ិ
សមជក ិ ្រគួ
្រពត់្របស
រជទេី គរពនង ិ ជទ្រី ស
ខ្លង ំ េទជឆកួតវេង្វង
្ល ប់បត់បង់
ញ់
ក៏េ
ក
្ត យ
ម រតី។
ករបំបត់ឆតទ ំង៨ពួកេនះ ួក
េដើមបប ី នថយឬរ ំលត់នូវករេ្រតកអរកនុងកមគុណ ្រតូវពច ិ រ នូវភពមន ិ
្អ តៃនរូបកយ។
គបបផ ី យេម ្ត ករុ
កររ ំលត់នូវេសចក្តេី ្រកធ
បេងកើតករ ប់
ននិងករ
ណិត
សូ រ។ េដម ើ បក ី ុំឲយមនករយល់ខុស ្រតូវចូលេទេសពគប់េ សបបុរសេហើយ
្ត ប់ធម៌ែដលេ
ពិេសសពិចរ
នូវេទសរបស់អកុសល។ េដើមបក ី ុំឲយេខមចបិ
េដើមបរី ំលត់នូវេមហៈ ចេបៀតេបៀន
កសំ ែដងេ
ក
្រតូវឧស ហ៍
្រតូវពច ិ រ
យេសចក្តីេគរព។
្ត ប់នង ិ ពច ិ រ
ធម៌ជ
កមមផលនង ្ត ិ ផ យេម ្ត ចត ិ ។
េដើមបេី ជៀស ងជមង្រឺ បមត់និងខូចសរៃស្រប
ទ ្រតូវមនអន
ម័យរក ទឹកចត ្ត យល្អ េបអ ិ ឲ ើ ងគធតុេនះឈឺ ្រតូវពយបលេនមនទរី
េពទយ។ េដើមបេី ជៀស ងឆកួតេ្រពះ្រ
្រតូវឈប់ផឹក្រ
ឆកួតចិតេ្ត ្រពះមនវបត្ត ង ់ ្រតូវពិចរ ិ ិធន
កមមផល ពិចរ
ពច ិ រ
េទសពក ី រផឹក្រ
េបើមនជមង្រឺ តូវឲយេពទយពយបល។
ភពពុំសិ ត ថ េសថរៃនមនុស សត្វនង ិ វតថុទំង េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
្រតូវ
វណ្ណ
នូវ
យ។
61
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
១៣- ករឆកតនឹ ង្រសី ួ េនកនុង្រពះពុទធ
សនមនសំ ែដងអំពក ី រឆកួតនង ឹ ្រសីឬ
ែលបង្រសីេនះជេ្រចើនកែន្លង
ជពិេសសេនកនុងសូ ្រតមួយ
ធ រស័ ថ ប ភវសូ្រត ែដលពុទប ិ ទែខមរែតងសូ ្រតេនកនុង
េ
ឱកសបុណយកន់បិណ្ឌនិងភជុប ំ ិណ្ឌ។
ករឆកួតនឹង្រសីបលីថ
ជែលបងនំឲយវនស (ប ភវេ ិ
ឥតថីធុេ ្ត
្រសីកុ ងទ ន ីេនះ សំ េ
មុខំ)។ ែលបង
យកករមនភរយេហ ិ ើយែបរជេទរក្រសី
ដៃទេទៀតពុំសេន្តសកនុងកមគុណ
គក ឺ រេ
ម ភកនុងកមគុណ
សិកខបទទីបីៃនសីល៥ គក ឺ េមសុ មិចឆច
េវរមណី គឺឲយ
រហូត ៊ នរ ំេ
ភកូន្របពនធអក ន ដៃទែថមេទៀត។
ដូចមនកនុង
េវៀរចកករ្រប្រពត ្ត ុសកនុងកម គេឺ វៀរចកករលួ ច្របពនធកូនប្តី ឹ ខ អនកដៃទេនះឯង។ េទះបីេទ្រប្រពឹតក ្ត ុ ងបន្រស ន ី េពសយ ក៏មន េទសដូចគន គឺ ្រគួ
កនុង្រគួ
ចេកត ើ េ គ អស់្របក់កស បេងកើតជេម្លះកនុង
រ ខូចេករេឈ ្ត៍ ម ះខតករងរជេដើម។ ករបេងកើតជេម្លះ រ
េបន ើ យ ិ យសងគម្រគួ
ប្តីក្រមមន្របពនធចុង
រែខមរកលពជ ើ ី ំនន់េដម
ស់ គឺេ្រចើនមនមួយនឹងមួយ។ ប៉ុែន្ត
បចចុបបននេនះ មនលកខណៈែប្លកពជ ី ំនន់េដើមខ្លះ គម ឺ ន
62
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
្វ មខ ី ះ្ល វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
េទរក្រសីខងេ្រករហូតេកើតេ គេអដ៏មកចម្លងដល់្របពនធកូន
េទៀតផង។ កលេបប ើ រុ សមន្របពនធចុង នំឲយមនជេម្លះកនុង
្រគួ
រអំពី្របពនធចុងនិង្របពនធេដើម
ក់គនជេដម ន រដ្ឋករ ើ ។ េបអ ើ ក
រក្របក់មកចិញចឹម្របពនធចុង។ ែដល
រហូតមនជះទឹក
សុី ដ
ច្រប្រពត ្ត ំេពព ើ បី ឹ អ ើ ុករលួ យេដម
កលពីេដើម
ជនជតិែខមរមន ិ
គ ល់េហយ ើ មន ិ ែដលេកត ើ េ គេអដ៏ឬសុី
ជមងេឺ នះបនឆ្លងមកដល់្របេទសកមពុជេ
េនះេទ
យ
ឥឡូវ
រែលបង្រសី
េនះឯង។ េ គេអដ៍េនះបនឆ្លងមកដល់យុវជនែខមរខ្លះ េ រែតមនបន្រសីពសេពញ្របេទស។ មន ិ ែតប៉ុេ
យ
្ណ ះ មន
ករបេញឆតឬចប់េកមង្រសីយកេទលក់ឲយផទះបននិងលក់េចញ
េទេ្រក្របេទស។ រ ំេ
េគសេងកតេឃញ ើ ថ
អនកែដលចប់្រស្តី
ភ្រសី បេញឆត្រស្តីឬទិញ្រស្តីេនះ ភគេ្រចើនេកើតេចញមក
ពអ ន មនដុ ី ក
ផង។ អំេពើ
ជពលរដ្ឋតូច
្ល េ្រចន ើ
ពអ ី នកមនអំ
ចនង ិ ពួកេទសចរបរេទស
្រកក់ទង ំ អស់េនះ បងកឲយមនេសចក្តីទុកដ ខ ល់្រប ច េហើយនំឲយខូចទំេនៀមទម្លប់ដល ៏ ្អរបស់ែខមរ។
ែលបង្រសីែដលជអំេពអ ើ បយមុខែដល្រពះពុទធ
េកើតេឡើងយ៉ងខ្លង ំ េន្របេទសកមពុជ េ
យ
ករអនុវត្តចបប់េន្របេទសកមពុជពុំបនតង ឹ រុង ឹ េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
មេនះ
រែតចបប់និង
តុ
ករពុក
63
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
រលួ យេហើយអនក្រប្រពឹត្ត ពុករលួ យរបស់តុ ស្រមួលេ
្រកក់េចះែតរួចចកេទសេ
ករ
ឬរួចចកេទសេ
យករស្រមុះ
យឲយ្របក់បន្តិចបន្តួចដល់អក ន រងេ្រគះ។ ជួនកល
ម្តយឪពុក្រក្រី កែដលកូន្រសីរបស់ខួ ន្រតូ ្ល វេគរ ំេ េទប្តឹងតុ
យអំេពើ
ករ
េ្រពះខ្លចអនករ ំេ
ភ មន ៊ ន ិ
ភេនះពយបទេនៃថង
េ្រកយ ឬមន ៊ នេទ្របប់ ជញធរ េ្រពះមនករខមសេអៀន ិ
ែដលជេហតុនឲ ំ យជនឧ្រកដ ិ ្ឋ បន្តេទៀត។
អំេពរើ ំេ
ទស នវដ្តន ី ង ី ិ វេដអូ
េចះែត ៊ ន្រប្រពត ្ត ំេពេើ នះជ ឹ អ
ភ្រស្តីមយ ួ េទៀត
ស
េកត ើ េឡង ើ េ
យ
ភសចូលមក្របេទសកមពុជេ
គមនករ្រតួតពិនិតយពីរដ្ឋឲយបនមុង ឺ ម៉ត់។
រ
យ
ជីវភព្រកី្រករបស់
្របជពលរដ្ឋ ខ្វះករអប់រ ំខងសីលធម៌ នង ិ ភពទន់េខ យៃន
ចំេណះេចះដឹង ្រពមទំងខ្វះពត៌មន នំឲយកុមរែខម ី រឆប់ចញ់ េបកជនទុចរច ត ិ
លកខណៈេ្រចើនស
ស់។
កុមរែខម ី រ្រតូវទទួលរងេ្រគះមន
្ឋ ន។
លប ិចេបកបេញ ឆ តរបស់ចិនៃត ៉ ន់
ចិនៃត ៉ ន់ែដលេគដឹងថ េ្រចើនជអនកមនេហើយេ
ម ភខង
កមគុណ បនេ្របល ើ បច ិ េបកបេញឆតកុមរេកម ី ងៗេន្របេទស ្រកី្រកដូច្របេទសកមពុជជេដើម
64
េ
ែដលជ្របេទស្រកី្រកផង
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
េហើយចបប់ទម្លប់ធូរផង បនេបកបេញឆតម
បិ
ៃនកុមរ ី
ែខមរ េ្រកមរូបភពសុំ កូន្រសីេរៀបករយកេធ្វជ ើ ្របពនធ។ ប៉ុែន្ត
បនទប់ពីេរៀបករបេញឆតរួចមក
េគនំេទ្របេទសេគ្រប្រពឹត្ត
កមគុណអស់ចត ិ េ្ត ហយ ើ េគលក់ឲយផទះ្រសីបនជបន្តេទេទៀត។
មនកុមរែខម ញ ំេរេគេ ី រខ្លះ េគលក់ឲយេទេធ្វខ ើ ុ ំប ើ
យ
ច់ៃថ្ល ្រតូវេគ
បងខំឲយេធ្វក ើ រមនរហូតដល់ យដំេទៀតផង។ មនកុមរែខម ី រតច ិ ស់
ែដលេគយកេទេធ្វជ ើ ្របពនធឬេធ្វជ ើ ្របពនធចុងពិត្រប
កដ េហយ ើ ករយកេទេធ្វជ ើ ្របពនធេនះ ពុំ្របកដយករហូតឬ
យកែតមួយដំេណើរេទ។ មន ិ ្រតម ឹ ែតចន ិ ៃត ៉ ន់េទ ជនជតដ ិ ៃទ
េទៀត ដូចជជនជតិជប៉ុនជេដើម ក៏្រប្រពឹតដ ្ត ូចគនេនះែដរ ែត
មនចំនួនតច ិ ជងចន ិ ៃត ៉ ន់។ ែដលយក្រស្តីែខមរ
ខ្លះពក ិ រ ខ្លះព
មពត៌មនថ ្របុសចន ិ ៃត ៉ ន់
េ្រកមរូបភពករលួ ច
ក់
ជ្របុសចស់
ែស មន ិ េចះអក រ បតផ រ។
មន្រកុមហ៊ុនមួយបនអនុញញតចបប់ពីរ ្ឋ ភប ិ លែខមរ
បនរកករឲយកុមរែខម ី រេធ្វេើ ន្របេទសម៉េឡសុី ែដលជ្របេទស
ភគេ្រចើនកន់
សនឥ
្ល ម។
មដំណឹង
ម្រស្តីែខមរ
ែដលរត់ព្រី បេទសម៉េឡសុី ែដល្រតូវេគេធ្វើបបបនឲយករណ៍
ថ រូបនងបន្រតូវេគឲយេទេធ្វក ើ របំេរេគកន ើ ុ ង្រគួ េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
រមួយ បន
65
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
្រតូវេគបងខំឲយេធ្វើករទំងយប់ទង ំ ៃថងេសទើរគមនេពលស្រមក
របងខំរូបនងឲយបំេរេគកន ើ ុង
េហយ ើ មនេពលខ្លះ បុរសជេម្រគួ ផ្លូវេភទផង។ នងបនេធ្វើអនុ
សន៍ថ សូ មបងប្អូន្រស្តីែខមរកុំ
ចញ់ េបកឲយ្រកុមហ៊ុនេនះនំយកេទេធ្វក ើ រេនម៉េឡសុី ឲយ េ
ះ
េ្រពះរូបនងមនករពិេ
ស់ គរឺ ប ូ នងដូចេគយកេទលក់េ
ធន៍េហយ ើ មនករពិបក យ
ច់ៃថ្ល គគ ឺ ម នករ
េគរពលកខខណ្ឌករងរដូច្រកុមហ៊ុនេនភនេំ ពញបនសនយ េឡយ ើ ។ េពលេគេធ្វើបប
ថ នទូតែខមរ្របចំេន្របេទសម៉េឡ
សុី គមនបនេធ្វអ ើ ន្ត គមន៍ជួយរ ំេ
ះទុកេខ ទ េ្រពះមនេពលខ្លះ
នង្រតូវមចស់ផះទ យេធ្វើបបផង។ េ
យភព្រក្រី ក ្របជពលរដ្ឋែខមរបនបងខំចត ិ េ្ត ទរកសុី េន
្របេទសៃថ
្រតូវៃថេធ្វើបប
េពលេធ្វើករមនេថែកខ្លះមន ិ ឲយ
្របក់ឈួលឬឲយេហ ន យ ញេ ិ ើ ្រតូវជំរតយកវ ិ េទសេគខុសចបប់។
យេចទថ
មក្រប
្របជពលរដ្ឋែខមរខ្លះបន្របក់ខះ្ល េធ្វើដំ
េណើរ្រតឡប់មកមតុ្របេទសវញ ិ
្រតូវឆមែំ ខមរយម្រពំែដនជំរត ិ
យកអស់េទៀត។ ្របជពលរដ្ឋែខមរខ្លះបន្រតូវត្រមួតៃថបញ់ ្រតូវ
របួសខ្លះ រ ំេ
្ល ប់ខះ្ល
មផ្លូវ។ កុមរន ី ង ិ នរែខម ី រខ្លះ បន្រតូវៃថ
ភផ្លូវេភទែថមេទៀត។
66
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
កុមរែខម ី រខ្លះបន្រតូវេមខយល់លួងេ
មថរកករឲយេធ្វើ ែត
ផទុយេទវញបននំ មកលក់ឲយ្រសីបនេនកនុង្របេទស ិ
មនខ្លះ
លក់េទ្របេទសេ្រកដូចជលក់េទ្របេទសៃថ ្របេទសម៉េឡ សុី ្របេទសចន ើ ។ កូន្រសីែខមរខ្លះ បន្រតូវបងប្អូនរបស់ ិ ជេដម ខ្លួនដូចជបងប្អូនជីដូនមួយឬម្តយមង ី
បេញឆតយកេទលក់
ែដរ។ ពេិ សសេទេទៀត កូន្រសីែខមរខ្លះបន្រតូវអនកធំអក ន មនអំ ចឲយ្របក់ម្តយឪពុកជរេបៀបទញ ិ ដូរេហយ ើ យកមក្រប
្រពត ្ត មគុណេ ឹ ក
យគមនករេអៀនខមសជអំេពអ ើ មនុស ធម៌។
េ្រកពេី នះ មនអនកេទសចរបរេទសខល ិ ខូចេដើររកកុមរេកម ី ងៗ
េដើមបរី ម ួ េភទេ
ផង។
យមនឈមួញទុចចរតែខម រេធ្វើសហករជួយរក ិ
អំេពើអបយមុខែលបង្រសីេន្របេទសកមពុជេនះ មនេ្រគះ
ថនក់ដល់្របេទសធងន់
ស់ េបព ើ ុំកំចត់ឲយទន់េពលេវ
េន្របេទសែដលេជឿនេលឿនខង
រយធម៌ េគមន ិ ែដលឲយេកើត
មន្រសីបនពសេពញ្របេទសដូចកមពុជេទ គរ
េគពុំអនុញញតឲយយក្រសីលួច
កមគុណកនុងស
េ
្ឋ គរេឡយ ើ ។
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
េទ។
សូ មបក ន ី ុ ងស
ក់ែបប
្ឋ
មួយ្រប្រពឹត្ត
េបម ើ នេហតុេនះេកត ើ េឡង ើ
67
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
អនកេធ្វើករកនុងស
្ឋ គរេធ្វើសហករជមួយ
ជញធរ
េទប៉ូលិសឲយមកែឆកភ្លម។ ម
រ
បិ
ឬ
ពយបលៃនបុ្រតីែខមរទំង
ទូរស័ពទ
យ្រតូវពិច
ឲយម៉តច ់ ត់ កុំផ ងេ្រពងឲយបុ្រតរី បស់ខួ ្លនេរៀប
ពហ៍ពិពហ៍
ជមួយបុរសចិនៃត ៉ ន់ឬជនជតិបរេទសដៃទេទៀតែដលពុំបន
ដង ច លរបស់េគ ពកយែខមរេពលថ «េធ្វែើ ្រសឲយេមល ឹ លបច ិ កិចក ើ េ
ម ទុក
ក់កូនេចឲយេមល ្ត រេទស កុំ ើ េផសន្តន» កុំទុកចិតប
ទុកចត ្ត ភេិ ន្រសកមណ៍ កុំទុកចត ្ត ភ្រិ បយ។ ភ័សុ ្ត ិ អ ិ អ
បនឲយដឹងថ បុ្រតីែខមរជេ្រចើនបនទប់ពីេរៀប
ងជេ្រចន ើ
ពហ៍េហយ េគ ើ
យកេទលក់បន្តេទេទៀតឲយេធ្វជ ើ ្រសីេពសយ។ ករសេ្រមចចត ិ ្ត ខុស ទុកដូចជសម្លប់កូនរបស់ខួ ន។ ្ល មួយេទៀត គួរពិចរ
ជញធរែខមរ
េមល ករអនុញញតចបប់ឲយជនបរេទសេរៀប ើ
ពហ៍
ពិពហ៍ជមួយែខមរ េ្រពះករអនុញញតពីមុនមនេ្រគះថនក់ដល់
្រស្តីែខមរ។
ជញធរែខមរ គួរពិនិតយេមល ើ ្រកុមហ៊ុនមួយេនភនេំ ពញែដល
បេងកើតមុខរបរទក់ទញ្រស្តីែខមរឲយេទបំេរកន ើ ុ ងផទះេន្របេទសម៉ េឡសុី ែដល្រតូវមចស់ផះទ េធ្វើបបដូចជទសករ
ច់ៃថ្ល។
ថន
ទូតែខមរ្របចំ្របេទសម៉េឡសុី មន ិ ្រតូវ្រពេងើយកេន្តយ ើ េទ ្រតូវែត
68
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
ជួយេ
ះ្រ
យឲយកូន្រសីទង ំ េនះរួចជអនកជ េហយ ិ ើ វល្រត
ឡប់មក្រសុកកំេណើតវញ ិ េ្រពះករេទបំេរេគ ើ ឲយខូចកិតិយ ្ត ក្របេទសកមពុជ
ែដលធ្លប់មន
ច់ៃថ្លដូេចនះ នំ រយធម៌ខង ព ខ ់ ស ព ់
សម័យបូ ណ។
្របជពលរដ្ឋែខមរេ
យភព្រកី្រកបនេទសុី ឈួលេគេន ន
ៃថ ្រតូវៃថេធ្វប ើ ប្របមថេមល ើ ងយចប់រ ំេ
រហូតដល់បញ់ សម្លប់។ ្រតង់េនះ ្របញល់េ ្រពះពុទធ
ះ្រ
យជមួយ
ភនរែខម ី រ មន
ជញធរែខមរ្រតូវែត្របញប់
ជញធរៃថែដលជ្របេទសកន់
សន ែត្រប្រពត ្ត ំេពើអមនុស ធម៌មកេលើ្របជពល ឹ អ
រដ្ឋែខមរស្លូត្រតង់ែបបេនះ។ ជញធរែខមរ
គបប ី ម
នឲយមុង ឹ ម៉ត់ចំេពះេមបនែដល
ទក់ទញ្រស្តីែខមរឲយបំេរផ្ល ើ ូ វេភទេនកនុងផទះបនកនុង្របេទសនិង
លក់េទបរេទស យកមកផទន្តេទស
មចបប់។ ករលក់ករ
ជួញដូរមនុស េនះ មន ិ ថែតចបប់ផូ វ្ល
ច្រកេទ ែដល
ឃត់ ្រពះពុទធ
សនបន
សត្តវណិជជ
ែ្របថ
មឃត់ជ
ច់ខត េ
ម
យបលីថ
កុំជួញដូរមនុស គក ឺ ុំចប់មនុស លក់
េ្រពះមនុស មនជតិដូចគន កុំបេនថកបនទបតៃម្លរបស់មនុស ។
អនកសេងកតករណ៍ មនករសង យ ័ ថ ករជួញដូរ្រស្តីែខមរមន េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
69
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
បែង្អកយ៉ងមំពីអក ន មនអំ
ច បនជករជួញដូរេនះ្រប្រពឹត្ត
េទយ៉ងងយៗែបបេនះ។ េបក ័ េនះ ជករពត ើ រសង យ ិ ្រតូវ ជញធរថនក់េលើ
ម
នចប់អក ន េនះ មកកត់េទស។
វធនករេ្រកព េី នះ ្រតូវទប់ ិ
ក ត់វបបធម៌
ស
ភសដូច
ជវេដអូ ្រពឹតិប ្ត ្រ័ តកុំឲយចូលមក្របេទសកមពុជ។ អនកនិពនធែខមរ ី ្រគប់្របេភទ
គន ឺ ព ិ នធជេរឿងកុនក្តជ ី បទចេ្រម ងក្តី
ែណនំេទរកសីលធម៌ករេគរពសិទគ ិធ ន មតុ្របេទសរបស់ខួ ន ្ល
េជៀស ងេរឿង
ករ្រស
ស
្រតូវនព ិ នធ ញ់ ទក ឹ ដី
ភសនង ិ អំេពើ
ហង ឹ ។ ជពេិ សស រ ្ឋ ភប ិ លែខមរ្រតូវែតបិទផទះបន្រសីេបសយ ទំងអស់កុ ង្របេទសកមព ន ុ ជទំងមូល
ឲយបុរសេទផទះបន្រប្រពត ្ត មគុណ ឹ ក
េ្រពះករមនផទះបននំ
ជ្របភពនំឲយេកត ើ េ គ
េអដ៏ ជ្របភពនំឲយេកត ើ ករវ ិ ទគន ជ្របភពមួយែផនកៃនអំេពើ
ពុករលួ យនិងនំឲយយុវជនែខមរ
ែដលជអនគតរបស់្របេទស
េទ្រប្រពឹត្ត នំឲយខូចសុ ខភព និងខូចករសិក ។ EEEEE
70
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
១៤- ្របយ័តនេទសចររ ួមេភទ មពត៌មនជបន្តបនទប់ពី្របេទសកមពុជថ
មន្រកុម
័ េទសចរបរេទសខ្លះ បនេដើរទញ ងេន ិ ្រសីែខមរវយេកម និងេន
ម្រសុកែ្រសចំករែខមរយកមករួមរេភទ
សហករជមួយែខមរខ្លះេនកនុង្រសុកជួយផង
ពីដុ
្ល គមនករ
ណិត
្រក្រី កនង ិ ទន់េខ យ្របជញ េទៀត គឺករេរៀប
មនក់ បនេរៀប
េ
េ
មទ្រី កុង
យមន
យេគគត ិ ែត
សូ រដល់ជនរួមជតិរបស់ខួ ន ្ល ែដល ម រតេី
ះេឡយ ួ ិ ម ើ ។ មនេ្របវើ ធ ី យ
ពហ៍ពិពហ៍្រសបចបប់ ដូចករណីជនបរេទស
័ ពហ៍ពព ងមនក់ ិ ហ៍ជមួយនរែខម ី រមនវយេកម
បនែតប៉ុនមនែខេទេរៀបករជមួយ្រសីជំទង់ែខមរមនក់េទៀត យុ១៦ឆន។ ំ ដូេចនះ ្រគន់ែតរយៈេពលប៉ុនមនែខប៉ុេ
្ណ ះ ជនបរ
េទសេនះបនបងខូចអនគតកូន្រសីែខមរអស់ពីរនក់ ្រគន់ែតចំ យពរី បរី យដុ
បំងមុខ េ
្ល ប៉ុេ
្ណ ះេ
យយករូបភព
ពហ៍ពព ិ ហ៍
យម្តយឪពុកយល់្រចឡំថ េគយកកូនខ្លួនេធ្វើជ
្របពនធពត ិ េី បកេនះបនេជគជ័យ ិ ្របកដ។ វធ
ស់ េបយ ើ ក
្របក់ទិញ្រតង់ៗជអំេពើខុសចបប់។ ករណីេនះ មនេកើតេឡើង េនេខត្តេសៀម ប។ េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
71
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
េនេខត្តេសៀម បជិតអងគរវត្តមនជនជតិបរេទសមនក់
ំ ង់ែខមរ េឈមះ Robert មនផទះមួយផទល់ខួ នបនច ្ល ញ ិ ច ឹ ម្រសីជទ បីនក់រម ួ ទំង្រសីែខមរមនក់េទៀតជ្របពនធ្រតូវជបួននក់។ ប
្ត ្រសីែខមរ៣នក់ែដលRobertចញ ិ ច ឹម
ផ្លូវេភទទំងអស់។ មនក់េទៀត
ឥឡូវេនះ
កនុង
្រតូវRobertរ ំេ
ភ
េ្រកយមកRobertបនេបក្រសីជំទង់ែខមរ
យុ៩ឆនយ ំ កមកចិញចឹម
ក៏្រតូវRobertរ ំេ
ភេទៀត។
ប៉ូលិសែខមរសហករជមួយអងគករេ្រករ ្ឋ ភប ិ ល
បនចប់Robertេ
យមនភ័សុ ្ត
ងអនករងេ្រគះ នង ិ ភ័សុ ្ត
ង
វេដអូ ែដលRobertបនថតខ្លួនឯងេពលរួមេភទ និងចប់្រសីេម ី អេណ្តើកែដលេ
ថ្របពនធRobertេនះផង។ តុ
ករែខមរេន
េសៀម បបនកត់េទសRobertឲយជប់គុក២០ឆន។ ំ Robert សុំ ឧទធរណ៍េដម ើ បទ ី ុកឱកសឲយខ្លួនយក្របក់េទសូ កតុ
ករ
ែ្រកងបនរួចខ្លួន។
ពត៌មនទំងពីរបនដក្រសង់ មពត៌មន
ជនជតិជប៉ុនមនក់
យុជង៦០ឆន ំ បនេរៀបករជមួយ្រសីែខមរ
វទយ ំ អន្តរជត។ ចំនួនពរី ឆនម ំ ុនេនះ ិ ុប ង ិ ិ គួររ ំលឹកេឡង ើ វញថ េនេខត្តេសៀម បជង៦០នក់ ្រគន់ែតចំ ពីររយរហូត៥០០ដុ
របស់ខួ ន ្ល
72
្ល ប៉ុេ
្ណ ះ
យ្របក់មយ ួ រយ
ចបំេពញេសចក្តីសបបយ
មផ្លូវកមគុណបន េលើគំនរទុករខ បស់្រសីែខមរ។ គួរ េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
ឲយ
្ត យ
ម្តយឪពុកែខមរេទទុកចិតជ ្ត នបរេទស ៊ ន្របគល់
កូន្រសីរបស់ខួ នឲយជនបរេទស ្ល
រហូតដល់ រ ំេ
េ្រកមរូបភពយកេធ្វជ ើ កូន
ភដូចជជនពលRobertេនះ។
អនកេទសចរ
មួយភគេដរើ រក្រសីេកមងៗេដម ួ េភទ ដូេចនះម្តយឪពុកែខមរមន ើ បរី ម ិ
គួរលងងេ់ ជឿទុកចិតជ ្ត នបរេទស្របគល់កូន្រសីឲយេគ ដូចយកសករ
្របគល់ឲយ្រសេមច។ េនះជេមេរៀនសំ ប់ម្តយឪពុកែខមរដៃទ េទៀតកុំយកត្រមប់
ម។
មន្របុសជតៃិ ត ៉ ន់ជេ្រចន ើ នក់បនេរៀបករលួ ច
ជមួយ្រសី្តែខមរេន ្របពនធ
េពសយេ
ម្រសុកែ្រសចំករែខមរ
ថយកេទេធ្វជ ើ
ប៉ុែន្តេ្រកយមកបនឮដំណឹងថយកេទឲយេធ្វជ ើ ្រសី
យលក់ជបន្តពម ួ េទមួយ។ ្រស្តីែខមរមួយភគ្រតូវ ី យ
េគេធ្វើជលបច ិ េរៀបករ
េ
ក់
ប៉ុែន្តេគយកេទឲយេធ្វើករកនុងេ ងច្រក
យេមខយល់េកង្របវញច ន៍ពេី លើ ភគតច ិ
ស់ែដលយកេទ
េធ្វើ្របពនធពិត្របកដ េហើយ្រស្តីែខមរែដលេគយកេទេធ្វើជ្របពនធ េនះ ្រតូវម្តយេកមកេធ្វើបបបំេរេគ ើ
ករ្រសីែខមរលួ ច
ច់ៃថ្ល។ ្របុសចន ិ ៃត ៉ ន់ែដល
ក់េនះ ជ្របុសចស់មនខ្លះពក ិ រ ខ្លះលងង់
េខ្លមន ិ េចះអក រ ខ្លះមនលកខណៈបតផ រ។ ្រសីែខមរែដលេន ចន ិ ៃត ៉ ន់សព្វៃថងមនចំនួន៥០០០នក់ េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
ភគេ្រចន ើ មន ិ ទន់
73
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
មនចបប់រស់េនចិនៃត ៉ ន់េនេឡើយ។ េបើមនបញ្ហអ្វី ្រស្តីែខមរ ទំងេនះមនករពប ិ ក េ្រពះែខមរពុម ំ ន
ស់
គមនអនកជួយេ
ះ្រ
យ
ថ នទូត។
សព្វៃថង ែខមរេនមនភព្រក្រី ក េហយ ើ េនទន់េខ យបញញ
ម រតីបនជជនបរេទស្របេភទេនះ
ែដលធ្លប់មន
រយធម៌ខង ព ខ ់ ស ព ់ពប ី ូ ណ
្របមថេមល ើ ងយែខមរ
ទញ្រស្តីែខមរឲយធ្លក់
មកេធ្វជ ើ ទសករបំេរផ្ល ើ ូ វេភទយ៉ងេថកទបបំផុត។ មន ិ ្រតម ឹ ែត អនកេទសចរបរេទសេទែដលេមល ើ ងយ្រស្តីែខមរ សូ មបែី តែខមរគន ឯងក៏េមល ន មនអំ ើ ងយ្រសីែខមរែដរ គអ ឺ ក
ចែខមរខ្លះយក្របក់
េទទិញកូន្រសីពម ី ្ត យឪពុក្រកី្រកែខមរយកមករួមេភទែដរ េ្រកមរូបភពេធ្វជ ើ ្រសីកំ
ន់ចត ្ត ្រសីែខមររងេ្រគះភគេ្រចន ិ ។ ើ
មន ្ត ម៌ឲយេឡើយ ិ ្រតូវបនេគរកយុតិធ
េ្រពះតុ
ចបប់។ ្រកសួ ងករបរេទសសហរដ្ឋ
េមរកបន្រពមនជញ ិ ឹក
េចទថពុករលួ យ អនក្រប្រពត ឹ ្ត
ញប់ដល់ ជរ ្ឋ ភប ិ លែខមរ
ករែខមរ្រតូវេគ
្រកក់េចះែតរួចខ្លួនពស ី ំ
ឲយខំ្របង ឹ ែ្របងទប់
ញ់
្ត ត់ករជួញ
ដូរមនុស នង ំ បែនថមេទៀត។ ិ េទសចររួមេភទឲយខ្លង
74
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
េសចក្តអ ី ព ំ វនវ ១.
ម
បិ
ែដលមនកូន្រសី គបប្រី បុង្របយ័តក ន ុំចញ់
េបកអនកេទសចរបរេទសនិងជនជតិែខមរ
្រសីរបស់ខួ នេទរួ ្ល មេភទ
េ
ែដលចង់យកកូន
យវធ ិ េី បក្របសេ្រកមផ្លកេរៀប
ករយកេទេធ្វើជ្របពនធ េ្រកមផ្លកយកេទេធ្វើជកូនចិញចឹមនិង
េ្រកមផ្លកជួយរកករឲយេធ្វន ិ េី បកបេញឆតេផ ងៗេទៀត។ ើ ង ិ វធ សូ មបម ី ្ត យមង ី ឪពុកមឬញតិមត ិ េ្ត ផ ងៗេទៀតក៏កុំេជឿ េមអេណ្តើកែដលជធនក់ េគរកអនក
េ្រពះ
ែដលមនភពជត ិ ដត ិ ជ
មួយម្តយឪពុកកូន្រសីេនះ។ សូ មម្តយឪពុកែដលមនកូន្រសី កុំ្របថុយ កុំ េទេគេ េឈមះ្រគួ
ម ន កុំផ ងេ្រពង កុំេជឿ្រគូទយ្របគល់កូន្រសីឲយ
យខ្វះករពច ិ រ រ
នំឲយខូចអនគតកូន្រសី ខូចេករ ្តិ៍
នង ិ ខូចកត ិ យ ិ្ត កជតែិ ខមរ។
ពកយបូ ណែខមរ
េពលថ កុទ ំ ុកចិតប ្ត រេទស កុំទុកចិតអ ្ត ភេិ ន្រសកមណ៌ កុទ ំ ុកចិត្ត អភ្រិ បយ។
កុំទុកចត ្ត ភ្រិ បយ ិ អ
ករនយ ិ យលួ ងេ
គក ឺ រនយ ិ យបញចុ ះបញចូ ល
មដូចនយ ិ យធនថ េបឲ ើ យកូន្រសីេទបំ
េរផទ ើ ។ ពកយែខមរ ើ ះេគអនកមន េនះនង ឹ បន្របក់ែខេ្រចន ើ ជេដម
មួយឃ្លេទៀតេពលថ េធ្វែើ ្រសខុសមួយឆន្រំ តូវមួយឆន ំ យកប្តី ្របពនធមន ិ ចំ េ
ំខុសមួយជីវត។ ក៏ដូចជពកយថ េធ្វើែ្រសឲយ ិ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
75
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
េមល ើ េ
ម
ទុក
ក់កូនេចឲយេមល ើ េផសន្តនជេដើម។ ពកយ
ែខមរេពលថ សូ វឲយខូច្រទពយសមបត្តម ិ ស្របក់ កុំឲយខូចកត ិ ិ្ត
យស។ សូ វឲយ្រក្រទពយសមបត្តិ កុំឲយខូចអនគតកូន។ ែខមរជំ
នន់េដម ើ ទុក
ភូមជ ិ មួយគន សម័យេនះ
ក់កូនេចឲយមនគូ្រសករេ្រចន ិ ខង ើ អនកេនជត េ្រពះ
គ ល់ចរយមរយទគ ន េទវញេទមក។ ិ ិ
មនករេបក្របស់េ
្រតូវែត្របុង្របយ័ត។ ន ២. សូ ម
្ឋ ន
យេ្របល ើ បច ិ េ្រចន ើ
ជញធរែខមរ្រគប់ជន់ថនក់ ជពេិ សស
ស់
ជញធរមូល
ដូចជេចសងកត់េមភូមជ ិ ំទប់្រគប់ភូម្រិ សុកេខត្ត ជធនី
ទូទង ំ ្របេទសកមពុជទំងមូល េធ្វើសហករគនកំចត់េមអេណ្តើក
ែខមរនង ិ េមអេណ្តើកបរេទសែដលេដើរទក់ទង្រសីេកមងៗ
ឃត់ខួ នេធ្វ ្ល ើសំណុំេរឿងេឡើងតុ ៣.
សូ ម្រពះសងឃ្រពះពុទធ
ចំណុះេជើងវត្តនីមយ ួ ៗ
ករ េធ្វើេទស
េ
យ
មចបប់។
សនជួយពនយល់ពុទប ធ រស័ ិ ទ
កនុង ជ
ច្រកកមពុជទំងមូលឲយ
យល់អំពវី ធ ិ ីេបក្របស់របស់ជនបរេទសខល ិ ខូចទំងេនះនង ិ លបច ន ្រសុកេទឲយជន ិ របស់េមអេណ្តើកកនុងករយកកូន្រសីអក បរេទសនង ន មនអំ ិ ឲយអនកធំអក
76
ចេដើមបដ ី ុ
េ
្ល ។
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
៤. ្របជពលរដ្ឋែខមរទូេទ ក៏្រតូវេធ្វស ើ ហករជមួយ ជរ ្ឋ
ភប ិ លែខមរកនុងករកំចត់ជំនួញផ្លូវេភទេនះ គេឺ បេើ ឃញ ើ ជន
្រប្រពឹតដ ្ត ូចេនះ ្រតូវ្របប់ ជញធរែខមរភ្លម េដម ើ បច ី ត់ករឲយទន់ េពលេវ ផ្លូវ
ពុទធ
។ អំពក ី រជួញដូរមនុស េនះ ពុំែមនមនកំហុសែត
ច្រកែដលកំពុងពិចរ
សនបន
រួមគនកំចត់បុេ៉
មជំនួញេនះជ
្ណ ះេទ ្រពះ
ច់ខត េ្រពះមនុស ជតិ
មនតៃម្លដខ ៏ ង ព ខ ់ ស ព ់មន ិ ្រតូវបេនថកបនទបតៃម្លរបស់មនុស េទ េហយ ្ត មគុណែបបេនះ ើ ករ្រប្រពត ឹ ក វនស។ ិ
ជអំេពអ ើ បយមុខនំឲយ
EEEEE
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
77
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
១៥- បុណយៃនេសចក្តី្រស បុណយៃនេសចក្តី្រស
ញ់
ញ់ េនះ េកើតេឡើងេន្របេទសអឺរុប៉
ពុំែមនជវបបធម៌របស់ែខមរេឡយ េតេើ ហតុអប ើ ី្វ នជកនុង្របតទ ិ ន ិ ែខមរ មនចុះបុណយេនះជកលបរេចឆ ិ ទ្របចំឆន ំ ែដលពុំែមនជ
្របៃពណីរបស់ែខមររហូតដល់
ក់ឃ្លតចកន័យេដើមរបស់េគថ
បុណយសង រៃថង១៤កុមៈភ ែថមេទៀត។ ្រកសួ ងវបបធម៌ែខមរ
ទិ
ែដលជ្រកសួ ងបេងកត ើ េឡង ើ សំ ប់រក ករពរវបបធម៌ែខមរ
បនយកចិត្តទុក
ក់េមល ើ ករខុស្រតូវឲយបនសព្វ្រគប់ បេ
មន ិ
្ត យ
ឲយវបបធម៌រេបៀបេនះចូលមក្របេទសកមពុជ ្រពមទំងបនទទួល
គ ល់ចុះកនុង្របតិទិនរបស់ជតិេទៀតផង ែដលេធ្វើឲយយុវជននិង
យុវនរែខម ី រខ្លះ
ែដលខ្វះករពច ិ រ
ទទួលយកេហយ ើ អនុវត្ត
អបយមុខ ែលបង្រសីខុសពីនយ ័ េដើមរបស់េគែថមេទៀត។ គួរ ែត្រកសួ ងវបបធម៌្របប់អក ន សរេសរ្របតទ ិ ន ិ កុំឲយ េនកនុង្របតិទិនកនុងឆនត ំ ៗមកេទៀត។ មករ្រ
ឯក
វ្រជវ បុពេ្វ ហតុែដលនំឲយេកត ើ ទិ េនះ មន
រនិយយខុសគន ពុំែមនជេរឿងពិត
ជេរឿងេ្រពងនទ ិ ន។ មនឯក
នងេទ
78
ក់ទិ េនះ
ម្របវត្តិ
្រស្តេទ
រខ្លះថ េរឿងេនះមនទំនក់ទំ
សន្រគិស។ ្ត ដំេណើរេរឿង គឺមនបុរសមនក់េឈមះ េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
ំង ៉ ឡង់ែថន(Saint Valentine) ជ្រពះសងឃកតូលិករូម ៉ ុង ំ
្របេទសអុី
លី ្រតូវកត់េទស្រប
នង ឹ អធិ ជក្លូឌយ ី ូស(Claudius)។
មន ិ ឲយបុរសេរៀបករជមួយនឹង្រស្តី ឲយមនភពបរសុ ិ ទធ
រជីវត ិ េ
យកំហុស្របឆំង
អធិ ជេនះបន
ក់បញជ
ទំងអស់ េដើមបទ ី ុកបុរស
សំ ប់យកេទេធ្វជ ើ ទ
ន។្រពះសងឃ
កតូលិកដូចេឈមះខងេលើបន្របឆំងនង ឹ បទបញជរបស់អធិ ជេនះ េ
យលួ ចេរៀបករជសមងត់ ក៏្រតូវកត់េទស្រប
រ
ជីវតេនៃថង ១៤កុមៈភ ឆន២ ំ ៦៩ៃនគ.ស. គជ ិ ឺ ៃថងៃនទិ ៃនេសចក្តី
្រស
ញ់ េនះឯង។ ឯក
របនឲយេហតុផលខុសគនថ ទិ
េនះេធ្វេើ ដើមបរី ំលឹកដល់ខួបៃនករ
្ល ប់របស់្រពះសងឃកតូលិក
េនះ េធ្វើេដម ្ល ក្រគិស្ត ើ បេី ធ្វើខួ នឲយេទជអន
សនិកពិត្របកដ េធ្វើ
េដើមបរី ក ្របៃពណី្រកុមរូម៉ បូ ណថ េនពក់ក
្ត លែខកុមៈភ
ជេពលចប់េផ្តើមរដូវ្រតជក់។ មួយេទៀត េធ្វើពិធីេនះេដើមបន ី ឹក
ដល់
កមម។
ទេិ ទពេឈមះហ្វូនុស(Faunus)
េលើកយកឯក
េធ្វើទិ េនះ
ែដលជ
ទេិ ទពកសិ
រខ្លះមកបញជក់អំពប ី ុពេ្វ ហតុែដលនំឲយេគ
គមនេឃញ ើ មូល ្ឋ នពិត្របកដេទ
េគេធ្វើទិ េនះ
េដម ួ ើ ប្រី បេយជន៍អ។ ី្វ ទិ េនះ្រគន់ែតជទំេនៀមទម្លប់របស់ពក េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
79
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
អឺរុប៉ ពុំែមនជេរឿងទក់ទងជ្របវត្តិ ំង ៉ ឡង់ែថនេនះ
អឺរុប៉ េឡើយ។
មករសេងកត
្រស្តេ
ះេឡើយ េ្រពះ
គមនេឃញ ើ ្របវត្តព ិ ត ិ កនុង្របវត្តិ
្រស្តពួក
ល់ៃថង១៤កុមៈភ ែដលជទិ ៃនេសចក្ត្រី ស
ញ់ េនះ ្របេទសអង់េគ្លស សហរដ្ឋ
េមរក ំ ក ិ ប ង
គមនេឃញ ើ េធ្វព ើ ធ ិ េី នះជធំដុំេទ េឃញ ើ មនខ្លះេ
យជូនវតថុ
ជអនុស វរយ៍ ន ជទេី គរព ី នង ិ សរេសរសំ បុ្រតជូនពរដល់អក នង ិ ជទី ប់
ន ដូចម្តយឪពុកបងប្អូននង ិ មត ិ ្តភក្តិ េបម ើ នជូន
គូសង រក៏មនតច ិ
ស់ េហយ ើ េគមន ិ យកទិ េនះ ជ ៃថងរ ួម
េភទ ដូចជយុវជននិងយុវនរែខម ី រខ្លះេនះេឡយ ើ ។ ទិ េនះមន ិ
្រតូវបនយកមកអនុវត្តជទូេទកនុងចំេ ្រគិស្តេឡើយ េ
យមន្រគិស្ត
ចត ្ត កមកអនុវត្តែដរ។ ិ យ ្រពះពុទធ
សន
សនិកជននិកយខ្លះមន ិ េពញ
សនបនេ្រប ន្របេ
មួយមកអនុវត្ត ្រតូវពច ិ រ
មអនកកន់
េយង ើ ថ
មុននឹងេជឿអ្វី
ឲយបនល្អិតល្អន់ េ្រពះអនុវត្ត
ម
ជំេនឿខ្លះ នំឲយខូច្របេយជន៍ខួ នន ្ល ិង្របេយជន៍សងគម។ យ៉ង មញ ទិ ៃនេសចក្ត្រី ស ិ
ញ់ ែដលែខមរខ្លះយកមក្រកៃឡ
ឲយេលើសពីេគ ឲយខូចពទ ី ិ របស់េគថ បុណយសង រ គជ ឺ ទិ
80
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
ៃនករ្រប្រពឹតអ ្ត ំេពើអបយមុខ
នំឲយខូច្របេយជន៍សងគមធងន់
ស់។ ខូច្របេយជន៍ គេឺ ពលទិ េនះមកដល់យុវជននិងយុវ
ួ គន នរែខម ី រខ្លះ្រជួលេ្រជើម ដូចមមចចូលេភ្លើង។ េដើរកត់ជប
មនខ្លះ ៊ ន្រប្រពត ្ត ំេពក ឹ អ ើ មគុណែថមេទៀត របស់ជតិខួ ន ្ល េគចមន ិ ្រពមេទ ខ្លួនេដម ើ បស ី ិ ក យកចំេណះ ក
កន្លង្របៃពណី
័ េរៀន ែដលជវយសំ
ងខ្លួន ក
ង្រគួ
សងគមរបស់ខួ ន។ ្ល អបយមុខ ែលបង្រសី ែលបង្រ
សង ពត ិ ិ ជេធ្វឲ ើ យអនក្រប្រពត ឹ វ្ត នស្របកដ
រក
ត
ង
ែលបងសុី
ស់ គេឺ កត ើ េចរ
លួ ចេចរប្លន់ េកត ើ អំេពហ ើ ង ឹ ្រគប់យ៉ង។ កុំេ្របព ើ កយថបុណយ
េ្រពះពកយបុណយជករសងបផ ់ ូ វច ្ល ិត្ត ពុំមន គៈេទសៈេមហៈ េប្រើ ប្រពត ្ត បយមុខ េឈមះថទិ ្រប្រពត ិ ឹ អ ឹ េ្ត ធ្វអ ើ ំេពប ើ បេទវញ។ េដើមបឲ ី យេទជយុវជននិងយុវនរល្អ ី
្រតូវែផនកេលើក ្ត ពីរ
យ៉ង គវឺ ជ ិ ជ សមបត្តិ នង ិ ចរយសមបត្ត ិ ិ គ្រឺ តូវសិក ឲយបនេ្រជ
្រជះនិងករ្រប្រពឹតឲ ្ត យបនល្អ្រតឹម្រតូវ ែស្រប្រពត ្ត បយមុខេផ ងៗ ឹ អ គុណ
គ ល់េទសជេដម ើ ។
ក្លយមកជទិ បុណយេសន
មន ិ េដើរេលងព
គ ល់បប
គ ល់បុណយ
ទិ ៃនេសចក្តី្រស
េនះ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
ែដល
្រតូវកុំឲយេកត ើ មនកនុងសងគម
កមពុជ េ្រពះជពស ិ ពុលរបស់សងគមែខមរ។ កុំ េ
ញ់
គ ល់
ក់ទិ េនះកនុង
81
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
្របតិទិន្របចំឆន។ ំ ្រកសួ ងវបបធម៌គបបយ ្ត ុក ី កចិតទ
ក់ឲយខ្លង ំ
ចំេពះវបបធម៌បរេទសហូរចូលមក្របេទសកមពុជ។ EEEEE
82
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
១៦- ្រស្តម ី ន ក់បន
្ល ប់ទ ំងទរកកនងៃផទ ុ
មរបយករណ៍ពត៌មនពី្របេទសកមពុជថ ្រស្តីែខមរមនក់
េឈមះ វ៉មេយៀប
យុ៣៧ឆន ំ បន
្ល ប់ទង ំ ទរកេនកនុងៃផទ
េនកនុងមនទីរេពទយមួយេនេខត្តៃប៉លិន េ្រពះគមន្របក់១០មុន ឺ
េរៀលបង់ឲយេពទយ។ េនកមពុជបចចុបបនន ពលរដ្ឋែខមរជេ្រចន ើ ជ
អនក្រកី្រក េបើគមន្របក់ឲយមនទីរេពទយឬ្រគូេពទយេទ េនះអនកជមងឺ មន ្ត ុក ិ ្រតូវបនយកចត ិ ទ យុ៤៨ឆនជ ំ
ក់ពយបលេឡយ ើ ។ េ
ុ រ ៉ន ក ម៉ត
្វ មអ ន រងេ្រគះ េនភូមអ ី ក ិ ំេពឡិច សងកត់ៃប៉
លិន
្រសុកនង ិ េខត្តៃប៉លិន
ភព
សនន េ
បននំភរយដូ ចេឈមះខងេលើ ិ
ែដលឈេឺ ពះស្រមលកូន េទមនទីរេពទយមួយទី្រកុងៃប៉លិនកនុង
តីបន។
យេពទយ្រសុកមន ិ
ចេធ្វឲ ើ យស្រមល
ម្រប្រក
្វ មន មនទីរេពទយ្រកុងៃប៉លិន ី ង ិ ភរយបនេទដល់ ិ
េម៉ង១១យប់ៃនៃថង១៥កុមៈភ ២០០៩។ េពលេទដល់ អនកយម កនុងមនទីរេពទយមន ិ បនចត់ែចងពិនិតយេមល ើ ឲយទន់េពលេវ
េទ ែបរជនយ ិ យឲយបង់ៃថ្លពយបល១០មុន ឺ សិន េទប ើ ចត់ែចង
ពិនិតយេមល ំ ភរយែដល ើ អនកជមងស ឺ ្រមលកូនេនះ។ ទំងប្តីទង ិ
កំពុងឈេឺ ពះេសទើរែត
ច់ខយល់
អង្វរេពទយឲយជួយសេ្រងគះឲយ
បនឆប់ ខញុំគមន្របក់បង់េស េពទយេទ។ េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
ម
ជញធរភូមថ ិ
83
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
្រគួ
រអនករងេ្រគះ
មនជីវភព្រកី្រកខ្លង ំ
ស់
មនកូន
រហូតដល់៧នក់ េហយ ើ កូនេនកនុងៃផទេនះជកូនទ៨ ី េហយ ើ ផទះ របស់គត់្រតូវខយល់ពយុះេបកបក់េបុើងដំបូលេខទចខទីែថមេទៀត។ េទះបអ ន ជមងែឺ ្រសកឲយជួយសេ្រងគះយ៉ង ី ក
ក៏គមនបនផល
អ្វីេឡើយ ្រកុម្រគូេពទយនំគនចូលបនទបេ់ ដក ទុកអនកជមងឲ ឺ យអងគុយ
េនបរេវណខងេ្រក រងចំរហូតដល់អក ន ជមងក ង ់ ប្តី ិ ឺ ន់ែតឈធ ឺ ន េទេ
េពទយរហូត៣ដង
បនសុំ អង្វរករ្រគូេពទយជបន្តបនទប់
ឲយជួយសេ្រងគះ េទះបីវះកត់កេ៏
យ ឲយែត្រកុម្រគូេពទយជួយ។
្រស្តីអក ន ជមងអ ួ ខញុំផង េបើមន ឺ ង្វរថ ពូជយ ិ វះ ខញុំមន ិ រស់េទ។ េពទយ
គមនចេម្លយ ើ អ្វេី
ះ េដរើ ចុះេដរើ េឡង ន ជមងឺ ើ រហូតដល់អក
្ល ប់េន
េម៉ង៥ភ្លឺ ជមួយកូនកនុងៃផទ ៃនៃថង១៦កុមៈភ ២០០៩។ អនកជមងឺ
ែដល្រតូវសេ្រងគះជបនទន់ ្រគូេពទយបនទុកេចល៦េម៉ង គព ឺ ី
េម៉ង១១យប់ដល់េម៉ង៥ភ្លឺ រហូតដល់អក ន ជមងឺ
ករុ
ធម៌ យក្របក់ជធំ គួរឲយសេង្វគ
្ល ប់ េ
យខ្វះ
ស់។
េ្រកយពីមរណភព ្រតូវរថយន្តមនទីរេពទយដឹកយកេទបូជ
េនវត្តរតនេ
ភណ
េ
វត្តេកងកង
ជប់េជង ំ ៉ត ើ ភនយ
ចមងយ១គ.ម. ពីមនទីរេពទយបែង្អកេខត្តៃប៉លិន។
កសពេនះ
មន ច គរបលេទ្រតួតពន ិ ្រតូវបនសមតថកច ិ ន ិ ត ិ យេឡយ ើ
84
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
ឬក៏ឲយ វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
េវជជបណ្ឌិតឯក ជយេធ្វើេកសល្លវច័ ិ យ មុននឹងយកេទបូជ នង ិ
មន ន ជមងផ ិ បនអនុញញតពប ី រី្ត បស់អក ឺ ង។ េហតុអប ី្វ នជ្រគូេពទយ ្របញប់្របញល់យក
ចំេពះករ
កសពេទបូជ
្ល ប់របស់្រស្តីឆង ្ល ទេន្លេនះ? េ
េតើមន
ក េ
្របធនគណៈ្រគូេពទយ្របចំេខត្តបត់ដំបងមន្រប
ថ៌កំបង ំ អ្វី េសឿន
សន៍ថ
ករណីែបបេនះមនេកត ំ េខត្ត្រកុងៃន្របេទស ើ មនជេ្រចន ើ ទូទង កមពុជ ប៉ុែន្តពត៌មនទំងេនះ ្រតូវបនេគ េ
កបន្តថ ករណីម្តយនង ិ កូន
្ល ប់ គេឺ
ក់មន ិ យករណ៍ យ
រ្រគូេពទយ
គត ិ លុ យជធំ េហយ ើ េបះបង់េចល្រកមសីលធម៌ែដលខ្លួន្រតូវ ្របតិបត្តិ
កំហុសេពទយ
ពុំែមនកំហុសអនកជមងម ឺ ករកេស ពយ
បលេទ េគមន ិ ្រពមពយបល គត ិ គូរែតេរឿងលុ យកក់ ខុស ្រកមសីលធម៌ចបស់
ស់។
េយល
មអនុ្រកិតយស្តីពី្រកម
សីលធម៌្រគូេពទយ ែដលទស ្ត រគណៈរដ្ឋម្រន្តី អនុមត ័ ក ី ីក ិ លពី ឆន២ ំ ០០៣ ្រតង់ម្រ
២ែចងថ ្រគូេពទយ្រតូវែតេគរពជីវត ិ ង
កយនង ន មនុស ។ ដូេចនះ ្រគូេពទយពុំបនបំ ិ េសចក្តៃី ថ្លថូ ររបស់ េពញកតព្វកិចរច បស់ខួ នជ្រគូ ្ល េពទយ
ម្តយនង ិ ទរក
្ល ប់េនកនុងៃផទ។
េទើបប
្ត លឲយ្រស្តីជ
មរបយករណ៍ខ្លះថ មន
្រគូេពទយ៤នក់រម ួ ទំងអនុ្របធន្រគូេពទយផងបនមកជួយ េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
85
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
សេ្រងគះែដរ ែត ហួសេពលេទេហយ េ ើ េ្រចន ើ េពក នងក៏បន
យ
រឈមេចញ
្ល ប់េនេម៉ង៥ភ្លេឺ ទ។
ករឆ្លងទេន្លេន្របេទសេជឿនេលឿនមន ិ ែដលមនេ្រគះ
ថនក់រហូតដល់ េបើមន ិ
្ល ប់េទ។ េគែតងែតស្រមលកូនេនមនទរី េពទយ
ចស្រមល
ម្រប្រកតីេទ
មន ិ ែដលមនេ្រគះថនក់េទ
ម្តយនិងទរកសេ្រងគះរស់ទង ំ ពរី ។
មចបប់េន្របេទសេជឿនេលឿន
សេ្រងគះជបនទន់ ភ្លម
េគចប់វះយកកូនភ្លមៗ ល់អក ន ជមងធ ង ែ់ ដល្រតូវ ឺ ន
្រគូេពទយ្រតូវែត្របញប់្របញល់សេ្រងគះ
េទះបីអក ន ខ្លះមន ិ មនសំ បុ្រតធន
maladie, health care) ក៏េ
(Assurance
យ។ សេ្រងគះរួចេហយ ើ េទប ើ គត ិ
គូរបញ្ហេនះជេ្រកយ។ េបើមន ិ បនជួយសេ្រងគះេទ ទុកឲយ
អនកជមងែឺ ដល្រតូវសេ្រងគះជបនទន់
ចបប់។
សូ មបែី តេឈ្លយ ើ សឹក
្ល ប់ នង ឹ ្រតូវមនេទស
ម
ែដលេគចប់បនកនុងសម័យ
ស្រងគម ក៏្រតូវយកមកសេ្រងគះែដរេបម ើ នជមងឬ ឺ ្រតូវរបួស េទប ើ
េធ្វើ
មចបប់ជេ្រកយ។ ្រពះពុទធ
្រពហមវ ិ
រធម៌េពលថ
សន ្រតង់ករុ
បុគល គ ្រតូវមនករ
ណិត
ធម៌កុ ង ន
សូ រចំ
េពះមនុស សត្វែដលមនទុកខ េហើយគបបជ ី ួយសេ្រងគះ។ ករ ជួយសេ្រងគះអនកមនទុកជ ខ បុណយកុសលខពងខ ់ ស ព ់
86
េ
ស់។ េដើ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
មបក ំ យមន ី រពរកុឲ
្ល ប់េ
យករេធ្វស្របែហសរបស់្រគូេពទយ
ដូចករណីអនក្រសី វ៉មេយៀប កុំឲយេកត ើ មនតេទេទៀត គបប ី ជរ ្ឋ ភប ៉ង ិ ិ លនិង្រកសួ ងសុ ខភប ិ លចត់វធនករយ
ឲយដង ឹ ចបស់ថ អនក្រកពយបលមន ិ យក្របក់ េហយ ើ អប់រ ំ្រកម
សីលធម៌ដល់្រគូេពទយទំងអស់ទូទង ំ ្របេទសកមពុជផង។ មួយ
េទៀត គួរ
ណិត
សូ រដល់្រគូេពទយចំេពះបុគល គ ិ កធមម
្របក់ែខទបបនែត៣៥ដុ
ឲយមនជវី ភពសមរមយផង។
្ល កនុងមួយែខ គួរពច ិ រ
មន
ដេំ ឡង ើ
EEEEE
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
87
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
១៧-
សនៃន្រស្តក ី មមករេ ច្រកែខមរ
បនទប់ពីបញច ប់ស្រងគមកនុង្រសុកមក ្របជពលរដ្ឋែខមរបន
េផ្តើមជីវភពេឡង េ ិ ើ វញ។ វន ិ ិេយគទុន
យ
រករេបក ើ ផ រេសរ ី មនអនក
ក៏មកបេងកើតេ ងច្រក
េលៀកបំពក់។
េ ច្រកទំងេនះ
ជពិេសសេ ច្រកេធ្វើសំ
បនទទួល្រស្តីែខមរចំនួន្រប
ែហល៣ែសននក់ឲយចូលេធ្វើជកមមករ។
ជួយឲយែខមរមនករេធ្វើ ប់ែសននក់។
មនវបត្ត ច ិភពេ ិ ិេសដ្ឋកិចព
ករងរមនេ្រចើនយ៉ង
ជួញេ្រគ ង
យ
រ
េទះបម ី នេបក ើ េ ង
ចំេពះ្រពះពុទធ
ែដលមន ិ ្របកបេ ្រ
េ
យ។ េតើ្រស្តីែខមរែដលអត់ករងរេធ្វើទង ំ
េនះងកេទរកករងរអ្វេី ធ្វ? ើ ករងរ
ឥឡូវេនះ
េ ច្រកបន
ក េ ងច្រកខ្លះបន្រតូវបិទ េធ្វើឲយ
្រសីកមមករែខមរអត់ករងរេធ្វើ ប់មន ុឺ នក់
ច្រកថមីៗខ្លះេទៀតក៏េ
ដូេចនះ
សនបន
ម
យធម៌ ដូចជករជួញដូរមនុស
្ត វុធ ជួញេ្រគ ងេញ ន េ្រគ ង្រសវង ឹ ជួញថនំ
ពស នង ិ ិ ជំនួញខ្លះេទៀត ែដលជមុខរបរចត់ចូលកនុងអបយ
មុខ គឺមុខរបរេធ្វើជ្រសីេពសយចរ។ មុខរបរ្រសីេពសយចរេនះ មផ្លូវ
ភគេ្រចន ើ កនុងេ
88
ច្រក ក៏សងគមមនុស មន ិ ឲយតៃម្លែដរ។ ្របេទស ក មន ិ
ក់មុខរបរេនះឲយ្រសបចបប់េឡយ ើ ។ េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
មធមម ចំ
័ មុខរបរេនះេគ្រតូវករែតវយេកម ង លុ ះដល់េពលមន
ស់បន្តច ិ េគឈប់្រតូវករេហយ ើ ។ ជលទធផល អនក្របកប ំ យបលឲយជ ចេកើតេ គេអដជេ គគមនថនព
មុខរបរេនះ
េឡយ មុខរបរ ិ ើ ។ ដូេចនះ ្រស្តីេនះ្រតូវពក ិ ររហូតបត់បង់ជវី ត។
ែដលមន ិ ្រសបចបប់ ផ្លូវចិតែ្ត តងែតមនភ័យខ្លចជនិចច ជមុខ របរលួ ច
េហយ ើ បប ើ ែតងមនករ្របមថពប ី ុរសេដម ី ងខំេធ្វើ
ក់
មបំណងរបស់ខួ ន។ ្ល
មន ិ ែតប៉ុេ
្ណ ះ
េមបនែដលគមនធម៌
េម ្ត ែតងែតេកង្របវញច ន៍នង ិ េធ្វប ើ ប្រស្តីបំេរផ្ល ើ ូ វេភទផង។ ទំេនៀមទម្លប់ែខមរខងផ្លូវេភទេនះ មនករ
តឹងែតង
ក់េលៀមនង ិ
័ ំទង់ ម្តយឪពុកែតងែត ស់។ កុមរែខម ី រមនវយជ
ករពរមន ិ បេ
្ត យឲយេដើរែតពរី នក់ជមួយបុរស
េពលធំេពញរូប ងជំនន់េដើមែតងែតេធ្វើពិធីមយ ួ
េ
េឡយ ើ ។
ថពធ ិ ី
ចូលម្លប។ ់ ពធ ិ េី នះ មនេគលសំ ខន់គក ឺ រអប់រ ំចត ិ ្ត ពុំែមនបនទុំ ពណ៌សមបុរឲយ ណឆ្លត
ស់
្អ តដូចអនកខ្លះយល់េនះេឡើយ។
េពលកូន្រសី្រគប់ករេហយ ើ ្រតូវែត្របយ័តន
័ េ្រពះវយេនះ េបើមន ្ត យល្អេទ ិ បនអប់រ ំចិតឲ កមគុណកន្លង្របៃពណី។
េនវត្តឲយបួសជ េ
ចស់ពីបូ
ក៏ដូចគននង ឹ កូន្របុសជំទង់ឲយេទ
មេណរជភក ិ ុខ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
ចេភ្លត ើ េភ្លន ើ កនុងផ្លូវ
វណ្ណ
ក៏េដើមបអ ី ប់រ ំចិត្តឲយមន
89
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
ចរយល្អ ដូចកូន្រសីែដរ។ ិ
ចរយកូ ន្របុសកូន្រសីែខមរសម័យ ិ
េដម េបយ ើ មន ិ ែដលខូចកចនង ឹ គនេឡយ ើ ើ ូរៗមនមួយ ម្តយ ឪពុកមនករខមសេគ
ស់ មនខ្លះមន ៊ នេនកនុងភូមេិ នះ ិ
ផង បនផ្លស់េទេនេខត្តដៃទេទៀត។ ែខមរឲយតៃម្លេទេលើកត ិ ិ្ត
យស
េទះបីអស់្រទពយអស់សមបត្តិកេ៏
យសេករេឈ ្តិ៍ ម ះ។ េ
យម្តយទុកឪពុក
យ
កុំឲយែតខូចកិតិ្ត
្វ មភ រែដលបនគនជប្ត្រី បពនធ ី រយែខម ិ
ក់មន ិ សូ វេឃើញែលងលះគនេឡើយ េឃើញ
ែតរស់េនជមួយគនរហូតចស់ជ ។ វបបធម៌ែខមរដ៏លេ្អ នះ បន ្រតូវ្របេទសេនអឺរុប៉ េកតសរេសើយ៉ងខ្លង ំ ។ ចំេពះកូនេច្រសីកមមករែខមរ
ែដលអត់ករងរេធ្វើ
េ
យ
េ ងច្រកបនបិទទ្វរ ្រតូវរកករងរេធ្វើកែន្លងេផ ងេទៀត។ គួរ
រកករងរ
ែដលឥតេទស ករងរែដលសងគមឲយតៃម្ល។ កុំ
ឲយធ្លក់េទេលើករងរ្រសីេពសយ
ឈមួញទុចរច ចន ិ ង ិ ជនខិលខូចឲយេ
មករអូសទញរបស់ ះ។
ដូចបនេពលមក
េហើយ មុខរបរ្រសីេពសយេនះជមុខរបរមន ិ សថិតេសថរ សងគមមន ិ ឲយតៃម្ល
ចខូចសុ ខភពអស់មយ ួ ជវី ត។ ្របេទសកមពុជជ្រប ិ
េទសកសិកមមចំនួនជង៨០ភគរយ ចញ ិ ច ឹ មកូនបួនដប់នក់ឲយរស់បនេ
90
េ
ពីេដើមឪពុកមនក់
ច
យករេធ្វែើ ្រសចំករេនះ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៤
ឯង។ េបើរកករងរេធ្វើដ្រ៏ តឹម្រតូវេនទី្រកុងមន ិ បនេទ កូនេច
គួរ្រតឡប់េទេធ្វក ិ ើ រងរកសិកមមេទភូមក ិ ំេណើតវញ េសើរបំផុត កុំ្របកបមុខរបរ
ខូចកត ិ យ ិ្ត ស្រគួ
្រសីកម ី្ត នតៃម្ល
រ។
ែដលនំឲយខូចកិតិយ ្ត សខ្លួននិង
ករេកត ើ មកជមនុស េទះជបុរសក្តី
ស់ កុំេធ្វើឲយតៃម្លខួ នេថកទប។ ្ល ករេកត ើ មក
ជមនុស េពញលកខណៈជករ្រក។ យ៉ង ទំង
ជករ្រប
យកនុង្របេទសេន
ថមនចរយល្អ េគរព ិ
េឃញ ចត ្ត ី ើ ភរយកបត់ ិ ិ ព
មញ ប ិ
សុី ភគអេគនយ៍ េគសរេសើ្រស្តីែខមរ
្វ មី េគរពម
្វ មី
បិ
េហយ ើ េគក្រម
ស់ មនែតបុរសែខមរេទ ែដល
មនខ្លះកបត់ចិតព ្ត ីភរយរបស់ ខួ នេទរក្រស្ត ្ល ិ ី ដៃទេទៀត។
សេងកតេឃញ ើ េទៀតថ
្ត ្រសី្ត
េគ
្រស្តីែខមរពុំសូវយកបុរសបរេទសជប្តី
របស់ខួ នេឡ ្ល ើយ។ ដូេចនះ កូនេចកមមករ្រសី្តែខមរ េបើបត់បង់ករ
ងរកនុងេ ងច្រកេហយ ើ
្របកបមុខរបរអបយមុខ
កុំេជឿករអូសទញពជ ី នទុចរច តឲយេទ ិ គឺមុខរបរេពសយចរឬេទរកសុី េន
បរេទស គួរ្រតឡប់មកជួបម្តយឪពុកេនភូមក គួរ ិ ិ ំេណើតវញ ករពរកិតិយ ្ត សម
បិ
កុឲ ំ យគត់បក់មុខបក់មត់ េធ្វើខួ ន ្ល
ឲយេទជ្រស្តីរតនៈ ជម
ៃនពភ ិ ពេ
ក។
EEEEE េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
91