អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
សំ ប់មនុស ្រគប់វ័យ
េ
យ
្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
ព.ស.២៥៥៣ គ.ស.២០០៩ www.hoksavann.org ែចកជធមមទន
វណ្ណ
្របវត្តិរ ូបសេងខប ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
EEE×DDD
្របសូ ត ៃថង១០មន ី ១៩៤០ េនឃុំៃ្រពកបបស ្រសុកៃ្រព-
កបបស េខត្ត ហុក
ែកវ ្របេទសកមពុជ, ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត
វណ្ណ ជបុ្រតទ៣ ី កនុងប
្ត បុ្រតទំង៥នក់ បិ
នម ហុក ៃហ ម
នម សុខ យឹម។ ្រពះជនម១៥ឆន ំ
បនបួសជ
លុ ះ្រពះជនម២១ឆន ំ
មេណរ
បនបំេពញឧប-
សមបទជភក ខ កល្រប្រពត ំ ៩៧៥ ្រពះអងគបន ិ ុ។ ឹ ្តករណ៍ឆន១
េភៀសខ្លួនេទ្របេទសៃថ បនទប់មកបនេទរស់េនទ្រី កុងម៉ុងេរល់ ្របេទសក
កលពីកុមរភព
េនៃថង២៣េម
១៩៨១។
្រពះអងគបនសិក អក រ
្រស្តជតច ិ ប់
បឋមសិក ។ េពលចូលកន់ផួ ស ន ្រពះអងគបនសិក ធមមវន័ ិ យ ទំង៣ថនក់្រតីេទឯក បនសិក េនពុទិក ធ សិក បឋមសិក ពុទិក ធ ម
ជប់ពុទិក ធ -
ពុទក ិធ មធយមសិក បឋមភូមន ិ ង ិ ទុតយ ិ ភូមិ
វទយល័ យ្រពះសីហនុ ជ។ េឆ្ល តេទេរៀនអក រ ិ
្រស្តនង ិ មនុស
្រស្តេន
នង ិ
កលវទយល័ យភនេំ ពញ។ េ្រក ិ
ពីសិក គនថធុរៈ ្រពះអងគបន្របតិបត្តិវបស នធុរៈអស់ជេ្រចើន ិ វ ិភគេ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
1
ឆន។ ំ
េនបរេទស
្រពះអងគបនសិក បន្តជប់អនុបណ្ឌិត
(Master’s degree) ទីបំផុត ជប់បណ្ឌិតទស នវជ ិ ជ ែផនក្រពះ ពុទធ
សន (Doctor of Philosophy on Buddhism) េន
កលវទយល័ យញួែដល្លី ៃន្របេទសឥ ិ
្ឌ
េនៃថង២៨កុមៈភ
២០០៤។
េនកនុង្របេទសក៏ដូចជេនេ្រក្របេទស
សងគមែខមរយ៉ងេ្រចន ើ ែផនកបញញ មមគ៌្រពះពុទធ
2
សន។
វ ិភគេ
ម រតី េ
្រពះអងគបនជួយ
យវធ ិ េី ទសនពនយល់
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
មតក ិ អតថបទ ១. មនុស ជកំេណីត្របេសរី
១
៣. ធម៌ែតងរក អនក្រប្រពត ឹ ្តធម៌
១១
២. ពុទធភសត ិ ថ «ខ្លួនទព ី ឹងខ្លួន»
៦
៤. ពកយែខមរថ ចញ់ បនជ្រពះឈនះបនជមរ
១៥
ភដ៏្របេសរី
៥. ករមន ិ មនេ គ ជ
១៨
៦. ធមមរសឈនះអស់រសទំងពួង
២២
៧. សមភពផ្លូវេ
២៥
៨. វ ិជជផ្លូវេ
កនិងផ្លូវធម៌
កនិងផ្លូវធម៌
៩. កមមផលកនុង្រពះពុទធ
២៩
សន
៣៣
១០. ្រពះពុទដ ធ ឹកនំអនក្របតប ិ ត្តឲ ិ យេចញចកទុកខ
៣៨
១២. ករុ
៤៦
១១. គុណម បិ
េ្របៀបមកគុណ្រពះពុទធ
្រតូវមនបញញ
១៣. សីល៥របស់្រពះពុទធ
សន
៤១ ៥៣
១៤. ចរយ៣យ ៉ ងរបស់្រពះពុទធ ិ
៥៧
១៦. សនបនទប់ពីេសចក្តី
៦៨
១៥. អធប ិ េតយយធម៌៣យ៉ង ១៧. ទី
ង ត់ពុំមនកនុងេ
៦២
្ល ប់
ក
៧៤
១៨. ករចូល្រពះវស របស់ភិកុ ខសងឃ
១៩. បុណយអុទ ំ ូក សំពះ្រពះែខ បែណ្តត្របទប ី េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
៧៨ ៨២
1
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
១- មនុស ជកំេណើត្របេសើរ ពកយថ មនុស មកពវី គគ ិ ហៈថ ករ
ិ (សតវ្ត េសេ
មន ិ គួរ េ សំ េ
មសឮបលីែ្របថ អនកដឹងខុស្រតូវ ករណំ មនតិ ជនតីតិ មនុេស
) ែ្របថ (សត្វពិេសស) អនកដឹងេហតុគួរនិងេហតុ ថ មនុស ។ បនេសចក្តីថ បញញ ត្តិសពទថ មនុស
យកសត្វពេិ សសមួយពួក
ែដលមនកររកចំ ី េរនខងគំ ើ
នត ិ បញញ គម ឺ នធមមសញញ្របេសើរជងសត្វតរិ ចឆន។ សត្វតរិ
ចឆនេទះបរី ស់េនេ្រចន ើ តំណតពេី មប ក៏េ
យ ក៏ពុំ
ចរកចំ ី
េរនខងគំ នត ដូចជសត្វចបសត្វកេណ្ត រ េធ្វស ើ ិ បញញេឡយ ើ ើ ំ
បុកេធ្វើដំបូក
េនះ
េមប េធ្វើយ៉ង
កូនេច ក៏េនែតេធ្វើយ៉ង
ពុម ំ នគំនត គឺ ិ បញញៃចនឲយ្របេសើរជងេនះេទៀតេឡយ ើ
រស់េន
មសភវគតិ។ ចំែណក មនុស
ចរកចំ ត ី េរនលូ ើ
ស់ខងចំេណះេចះដឹង្រគប់យ៉ងនង ៃិ ថ្លថូ រន េបើ ិ ចរយសមបត្ត ិ
េគបនសិក អប់រ ំ មផ្លូវល្អ។ តរិ ចឆនភគេ្រចន ើ
មនុស មន
េហយ ិ ើ មនជីវត្របេស ើរ
ងសុ ភមងគលឲយដល់ខួ ន។ ្ល
មនសក្តនុភព េ
មរូបវទយ ិ
ចបេងកត ើ សតប ិ ញញ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
យុែវងជងសត្វ
េ្រពះមនុស
ច
ខួរកបលមនុស
ម រតប ី នយ៉ងល្អ្រប
1
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
េសើរ។ សងគមមនុស
ង ំ ពីចប់េផ្តើម្របវត្តិ
្រស្តរហូតមកដល់
បចចុបបននេនះ បនរកចំ វស័ ិ យទំងែផនកសមភរៈទំងែផនក ី េរន្រគប់ ើ សតិបញញនង ិ ែផនកសីលធម៌។
្រពះពុទស ធ ំ ែដងថ ករេកត ើ មកជមនុស ជករ្រក េ្រពះេបើ
េ្រប បេធៀបជមួយសត្វតិរចឆន
តច ិ ជងសត្វតរិ ចឆន។ ដូចគន
មន
ចំនួនមនុស េនែតមនចំនួន
ចំេពះមនុស េទះបេី កត ើ មកពីធតុ៤
យតនៈដូចគនក៏េ
កយនង ្ត ំនត ិ ចត ិ គ ិ េផ ងៗគន
េទ
យ
ប៉ុែន្តមនទ្រមង់រូប ង
មឧបនស ័ នង ិ យ ិ ករអប់រ ំ
របស់ខួ ន។ ្ល មនុស ្រគប់ជនជតម ្ត ំនត ិ នចត ិ គ ិ មួយដូចគន គច ឺ ង់
បនេសចក្តីសុខ។ ្រតង់េនះេហើយបនជ្រពះពុទស ធ ំ ែដង កុំឲយ មនុស េបៀតេបៀនគន
េ្រពះមនុស សុ ទែធ ត្រស
ញ់ េសចក្តី
សុ ខដូចគនទំងអស់។ េបើមនុស េបៀតេបៀនេគ នឹង្រតូវទទួល ផលជទុកត ខ បវញ។ ិ
្រពះពុទប ធ នែចកមនុស ជ៤្របេភទេទ
មអំេពើែដលេគបនេធ្វើ
គឺពុំែមនែចកេទ
មរូប ងកយ
្រទពយសមបត្តិ ជត្រិ តកូលយកសក្តេិ ទ។ មនុស ៤្របេភទេនះ គឺ មនុេស
រូប ងកយជមនុស អំេព្រើ ប្រពត ឹ ្ត្របកបេ
របស់មនុស គឺមនុស ធម៌
ពុំេបៀតេបៀនអនកដៃទជពិេសសជ
អនកមនសីល៥។ មនុស េបេ
2
យធម៌
េ
រូប ងកយជមនុស ប៉ែុ ន្ត
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
អំេពើ្រប្រពឹត្តេធ្វើឲយអនកដៃទខតបង់្រទពយសមបត្តិ
កំ
ទនជួយសេ្រងគះអនកដៃទែដល្រក្រី កជងខ្លួនជេដម ើ េកើតជេ្របត។
មនុស េនរយិេក
ញ់ ពុំេធ្វើ ្ល ប់េទ
រូប ងកយជមនុស
ប៉ុែន្តអំេព្រើ ប្រពត ្ត ប់សម្លប់អក ន ដៃទជេដម ើ មនុស ្របេភទេនះ ឹ ក ្ល ប់េទធ្លក់នរក។ មនុស តិរចឆេន រូប ងកយជមនុស
អំេព្រើ ប្រពត ឹ គុណម ឹ ្តពុំដង េ
បិ
ជេដម ើ
្ល ប់េទេកត ើ ជសត្វតរិ ចឆន។ ថមនុស េទេ
មនុស ្របេភទេនះ
មនមនុស មួយ្របេភទេទៀត
ែ្របថ មនុស េទវ
គជ ឺ អនកមន
ហិរ ិ ឱត្តបបៈ េខពម ើ បបខ្លចបបពុំ ៊ ន្រប្រពត ឹ េ្ត ធ្វើ គជ ឺ អនក្រប
្រពឹត្ត
មេទវធម៌។
ពិេសសមនមនុស ដ៏ខស ព ់ខង ព ម ់ យ ួ ្របេភទ
ុ ធិមនុស ឬ វិសទ ុ ធិេទព ែ្របថ មនុស បរ ិ េទៀត គឺ វិសទ
សុ ទឬ ធ េទវ េ្រពះេ
បរសុ ធ នដល់្រពះអរហន្តមន្រពះពុទជ ធ េដើម ិ ទប
កកំចត់បង់បបអស់េហយ ើ ។
្រពះសមពុទធវន ឆ័ មនុស ខពស់ខង ព ន ់ ិងេថកទបេ ិ ិចយ
យ
រ
អំេពរើ បស់េគ។ ៃថងមយ ួ ្រពះសមពុទធបននម ិ ន្តេទបណ ិ ្ឌ ប្រត ្រពះ អងគបនឈប់េនមុខផទះ្រពហមណ៍មនក់ េហយ ើ
នយ ិ យេទកន់្រពះពុទេធ
្រពហមណ៍បនេឃើញ
យពកយពុំសមរមយថ
សមណៈតូចទប ែនសមណៈេថកទប េយង ើ មន ិ េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
ែន
ក់ប្រតេទ
3
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
សូ មនិមន្តេទេទៀតចុះ។
េពលេនះ
្រពះសមពុទធ្រ
ស់ថ
្រពហមណ៍េឆ្លយ ើ តបថ
ខញុំ្រពះ
មនល្រពហមណ៍ អនកឯងដង គ េថកទប នង ឹ បុគល ិ ធម៌ែដលេធ្វឲ ើ យ
បុគល គ េថកទបេហើយឬេន?
អងគពុំទន់ដង ឹ េទ។ ្រពះអងគ្រ
ស់ថ មនល្រពហមណ៍ ទំនប
និងកំពស់របស់មនុស ពុំែមនសថិតេនេលើរូប ងកយជត្រិ ត
កូល្រទពយសមបតយ ិ្ត សស័កេិ្ត ទ ែត្រតូវសថិតេនេលើកមម គអ ឺ ំេពើ គ ែដលេគបន្រប្រពត ្ត បុគល ឹ ។
្រប្រពត ្ត េ្អ ឹ ល
ចត គ េនះជបុគល គ ខពស់ខង ព ។ ់ បុគល គ ិ ្ត បុគល េ
យកយ ចនង ិ ្រប្រពត ឹ ្ត
្រកក់
យកយ ចនង គ េនះជបុគល គ េថកទប។ េពល ិ ចត ិ ្ត បុគល
េនះ ្រពហមណ៍ក៏េកើតចិត្រ្ត ជះថ្លចំេពះ្រពះអងគេ
ពកយពត ិ េនះ។ ពុទធ
អនគតេទជយ៉ង ផង
យបន
្ត ប់
សនេពលថ មនុស នង ឹ មន សន េនះ
្រស័យឧបនិស យ ័ ពីមុនមក
្រស័យកមមផលែដលខ្លួន្រប្រពត ្ត ុ ងបចច ន ឹ ក ុ បបននផង។មនុស
ែតងមនគុណសមបត្តិផងគុណវបត្ត ិ ិផង ចំេពះេរឿងេនះ ្រពះ
ពុទស ធ ំ ែដង
ស់េតឿនថ
េបេើ រៀន
គុណវបត្ត ិ ិឲយថយចុះ ល់ៃថង
ត់លះអំពី
េហើយេរៀន
ែដលជគុណសមបត្តឲ ិ យបនេ្រចន ើ ល់ៃថង
នឹងេកើតមនកន់ែតេ្រចើនេឡើង
4
េ
្រកក់ែដលជ
ត់បណុ ្ត ះអំេពើល្អ
េនះគុណសមបត្តិ
មនុស េនះេ
កេ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
ថ
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
កលយណបុថុជជន រស់េនមន្របេយជន៍ដល់សងគមមនុស
េបើ
្ល ប់េទ េគេនែតេ
ក
្ត យ។
DDDDD
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
5
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
២- ពុទធភសិតថ «ខ្លនទី ពឹងខ្លន» ួ ួ ពុទភ ធ សិតថ អ ្ត ហិ អត្តេន នេថ ែ្របថ ខ្លួនហនង ឹ
ឯងជទីពឹងរបស់ខួ ន។ ្ល ពកយថ ខ្លួនជទីពឹងរបស់ខួ ន ្ល ពុែំ មន
្រពះពុទទ ធ ទួល
គ ល់ថមនអ ្ត
ដូចជ
សន្រពហមណ៍
ែដលយល់ថ េនកនុងខ្លួនមនុស សត្វ មនអ ្ត គឺខួ នឬ្រពល ្ល ឹង
វញ ិ ញ ណពុំេចះរលត់េនះេឡយ ើ ។
្រពះអងគមនញណេឃញ ើ
មេសចក្តព ី ត ិ ថ ខ្លួនមនុស សត្វែដល្របកបេ
យខនធ៥មន
រូបខនធជេដម ើ េនះ ជអន ្ត ពុំែមនខ្លួន េ្រពះជសងខរ្រប្រពត ឹ ្ត េទេ
យខ្លួន
មចបប់ធមមជតម ិ ន ិ
អ ្ត កនុងពុទភ ធ សិេនះ
សំ េ
្ត ប់បងគប់។ ចំែណក
យកខ្លួនែដលេផ ងពីអក ន ដៃទ
េហយ ើ សកមមភពល្អ្រគប់យ៉ង្រតូវេធ្វេើ
យខ្លួនឯង
ដូចពុទភ ធ
សិតមួយបទេទៀតេពលថ េសចក្តីបរសុ ធ ី្ត ពុំបរសុ ធ ី្រ្ត តូវ ិ ទក ិ ទក
េកត ្ល អនកដៃទពុំ ើ េចញមកពខ ី ួ នឯង
ចញ ិ ទធ ុ ំងអនកដៃទឲយបរសុ
ដកេចញពីពុទភ ធ សិតទំងមូលថ
ខ្លួនហនង ឹ ឯងជទព ី ង ឹ របស់
និងមន ធ នេឡើយ។ ពកយថ ខ្លួនជទីពឹងរបស់ខួ នេនះ ្ល ិ បរសុ ិ ទប
ខ្លួន អនកដៃទនឹងជទីពឹងដូចេម្តចបន េបើបុគល គ មនខ្លួនទូនមន
ល្អេហយ ើ រែមងបននូវទព ី ង ឹ ែដលេគបនេ
6
េ
យក្រម។ ្រតង់េនះ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
មនន័យដ៏េ្រជថ
អនកែដលមនខ្លួនទូនមនរហូតបនសេ្រមច
ជ្រពះអរហន្ត ជថនក់ខស ព ់របស់្រពះពុទធ ករ្របតិបត្តិ
សន ក៏េ
ញ េ មធម៌ គឺ សីល សមធិ បញ
យ
រ
យខ្លួនឯង។
ពុទប ធ រស័ ិ ្រពះសងឃ ិ ទែតងសូ ្រតថ យក ្រពះពុទធ ្រពះធម៌ នង ជទព ី ឹងទីរលឹកេសមើេ ដង ឹ របស់្រពះអងគ
យជីវតេនះ មនន័យថ េជឿករ្រ ិ
េជឿ្រពះធម៌ជមគ៌េចញចកទុកខ
សងឃជអនក្របតប ិ ត្តដ ិ ្រ៏ តម ឹ ្រតូវ
មមគគ្របកបេ
បនទប់ពម ី នជំេនឿដូេចនះេហយ ើ
្រពះអងគសំែដង្របប់
សេ្រមចមគគផលថនក់ ធម៌្របតប ិ ត្តិបុេ៉
្រតូវ្របតិបត្តិេ ្រ
និស ត ិ ្ត ប់េ
េជឿ្រពះ
យអងគ៨។
ក៏ខំ្របតប ិ ត្តិ
ម្រពះធម៌ែដល
ពុំែមនពង ធ យ្រពះអងគជួយឲយ ឹ ្រពះពុទឲ
មួយេឡើយ។ ្រពះអងគ្រគន់ែតបង្ហញ
្ណ ះ េបច ើ ង់បនសេ្រមចមគគផលថនក់
យខ្លួនឯង។
មួយេទៀត
មួយ
ដូច្រគូបេ្រង ននិង
្ត ចរយមនភរកច ិ ្រច តម ឹ ែតពនយល់ែណនំសិស នង ិ មមុខវជ ិ ជ បេ្រង ន
្រតូវសិស និងនស ិ ត ិ ខំ្របឹងែ្របង
កពនយល់នង ច រែដលេ ិ េធ្វក ើ ច ិ ក
សិក មនករេចះដឹង
ក
ក់ឲយ
ពុំែមន្រគូជួយឲយេចះេ
ឯងពុំបន្របង ឹ ែ្របងសិក េរៀនសូ ្រតេនះេឡយ ើ ។
េ
ស់
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
េទប ើ អនក
យសិស ខ្លួន
7
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
ពិតែមនែតមនុស កនុងេ
ករស់េនែតងែតពឹងពក់គនេទ
វញេទមក ដូចម្តយឪពុកកូនេចប្ត្រី បពនធ្រគូនង ិ ឹ ិ សិស អនកដក
នំនិង្របជពលរដ្ឋ ្រពះសងឃនិង្រគហស្ត ្របេទសនីមយ ួ ៗនិង
អងគករសហ្របជជតជ ើ ែតងពង ិ េដម ឹ ពក់គនែតងជួយឧបតថមភ គន ប៉ុែន្តជករជួយម្តងម្តល ពុម ំ នជួយជនិចេច ឡើយ ជករ ជួយខងេ្រក
េហយ ើ អនកែដលេគ
លកខណៈគួរេគជួយ ប៉ុេ
ចជួយ
លុ ះ្រ
ែតមន
ឯករជួយេនះ្រគន់ែតជករជួយឧបតថមភ
្ណ ះ ្រតូវែតខ្លួនឯងជួយខ្លួនឯង។ សុ ភសិតរបស់ពួកបសចឹម
្របេទសក៏មននយ ិ យថ
ើ ប ីឲយេទវ េដម
ជួយអនក
្រតូវជួយខ្លនអន កជមុនសិន។ ួ
ពហរិ
និយយថ
សន ្រពះ
គឺ
សនខងេ្រកព្រី ពះពុទធ
ទិេទពមនអំ
អនក
សន
ចឲយសុ ខឲយទុកឲ ខ យេឡើង
ថ នសួ គឲ ៌ យចុះនរកដល់មនុស សត្វ។ េបម ើ នុស សត្វេជឿ្រពះ
អងគេធ្វើឲយ្រពះអងគសព្វ្រពះទ័យ្រពះអងគឲយេកើតកនុង
ថ នសួ គ៌ េបើ
មន ិ េជឿ្រពះអងគេធ្វឲ ើ យ្រពះអងគខញល់្រពះអងគនង ឹ ឲយធ្លក់នរក។ សុ ខទុកច ខ ំេរនវ គេ៌ កើតេចញពី្រពះ ិ ើ នសនរកសួ េកត ើ េឡង ើ ពអ ី ំេពល ើ ្អ
្រកក់របស់មនុស សត្វក
ឯងខ្លួនទីពឹងខ្លួនដូច្រពះពុទធ
8
ទិេទព ងេ
សនេពលេឡើយ។ េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
ពុំែមន
យខ្លួន
ទស នៈ វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
របស់ពហិរ
សនេនះ ពុំែមនភ័សុ ្ត
េឡយ ើ ។ ចំែណក្រពះពុទធ
ង
បញជក់ថជករពិត
សនវញ ិ ដូចបនេពលមកេហយ ើ
អ្វីទង ំ អស់េកើតពីកមមផលឬេហតុផល
មសភពខ្លួន
េឃើញករពត ិ ិ បនកនុងជីវតបចច ុ បបនន។
្រកុមអនក្រ
េហតុផលពិត្រសប
្រស្តែដលខ្លួនបនពិ
លកខណៈជ
កល
្រស្តបនទទួល
េ
មចបប់ធមមជតិ
ែដលេគ
គ ល់តៃម្លរបស់្រពះពុទធ មលកខណៈវទយ ិ
មន
ចពេិ
ធ
វ្រជវវទយ ិ
សនថ
មន
ធេឃញ ើ ដូចមនុស ឈឺ េកត ើ េឡង ើ ពេី ហតុគេឺ មេ គ
េភទរបស់ជមងជ ឺ េដើម។ ដ ប
ដ បេនះ្រពះពុទធ
វទយ ិ
្រស្តេចះែតលូ ត
េនបសចឹម្របេទស គេឺ នេ
្រពះពុទធ
ស់
សនេចះែតបង្ហញករពត ិ កន់ែតចបស់
ស់េឡើង។ េគសេងកតេឃើញថ ចំនួនអនកកន់ពហិរ
ក
ម្រប
កខងលិចដូចជសហរដ្ឋ
សន េមរក ិ
ប ង ំ ជេដម ើ បន្រតូវថយចុះ េហយ ើ ចំនួនអនកកន់
សនកន់ែតចំេរនេឡ ង ើ ើ ។
ដូេចនះេហយ ើ បនជ
អូសទញ្របជជនេន្របេទសៃនទ្វប ី
សុី ែដលកំពុងមនវបត្ត ិ ិ
េបសកជនរបស់ពហិរ
សនបនងកេទបញចុ ះបញចូ ល
ដូចជ្របេទសកមពុជជេដើម េ
នង ិ បេ្រង នភ េ
យមេធយបយែចកអំេ
អង់េគ្លសជនុយបេញជតឲយេជឿ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
យ
សន
9
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
របស់ខួ ន ្ល េ្រពះពុំ
ចផ យេនកនុង្របេទសេ
េគេជឿបនេទៀតេឡយ ើ ។
សម័យប ង ំ េធ្វើ
េទសកមពុជ ប ង ំ ្រគវលកបលេ ី ពុទធ
ស់មន ិ ងយអូសទញឲយេជឿ សនេឡើយ។
កខងលិចឲយ នគ ិ មេលើ្រប
យេពលថ ែខមរកបលរង ឹ
សនដៃទេទៀត េ្រកព្រី ពះ
DDDDD
10
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
៣- ធម៌ែតងរក អនក្រប្រពឹត្តធម៌ ពកយពុទភ ធ សិតថ ធេមម ហេវ រកខតិ ធមមចរ ី ធេមម សុចិេ
្ណ
តិ ែ្របថ ធម៌ហឹង ន ឯង ែតងរក អនក
សុខមវ
្រប្រពត ្ត ម៌ ធម៌ែដលបុគល គ សន ល ំ េ្អ ហយ ែតងនំមកនូវេសច ឹ ធ ើ ក្តីសុខ។ ពកយថ ធម៌កុ ងពុ ន ទភ ធ សិតេនះ សំ េ គអ ឺ ំេពល ើ ែ្អ ដល្រប្រពត ឹ េ្ត ទ ល្អ
យកកុសលធម៌
មកយ ចនង ្ត ិ ចត ិ ។
មផ្លូវកយមនបគ ី ក ឺ រមន ិ សម្លប់មនុស សត្វ
្រទពយសមបត្តអ ន ដៃទ ិ ក
ដៃទ
ករមន ិ រ ំេ
មផ្លូវេភទ។ ករនយ ិ យល្អ
ករ្រប្រពត ឹ ្ត មន ិ លួ ច
ភេលើ្របពនធកូននិងប្តជ ី ន
មផ្លូវ ចមនបួនគក ឺ រមន ិ
និយយកុហក មន ិ េពលពកយញុះញុងបំែបកបំបក់ មន ិ េពល
ពកយតះិ េដៀលេជរ្របេទច មន ិ េពលពកយឥត្របេយជន៍។ គំ និតល្អ
មផ្លូវចិតម ្ត នបីគឺ មន ិ មនគំនិតពយបទ មន ិ មនគំនិត
ចង់បន្រទពយសមបត្តអ ន ដៃទ ិ ក ពិត។ ករ្រប្រពឹតល ្ត េ្អ
មនគំនត ិ យល់្រតូវ
យកយ ចនិងចិតេ្ត នះេ
កមមបថ១០។ អនករស់េន
មសភព
ថ កុសល
មធម៌ជ្រប្រកតី គអ ន ែដល្រប្រពត ឺ ក ឹ ្ត
េធ្វើអំេពើ្រគប់យ៉ងមន ន ដៃទ ិ ឲយប៉ះពល់ដល់េសចក្តីសុខរបស់អក
ជអនករស់េនកនុងេសចក្តស ្ត ង់ជួយ ី ុ ខសងបេ់ ហយ ើ ែតងមនចត ិ ច េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
11
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
េ
ះទុកអ ខ ក ន ដៃទផង។
េអៀងេ
យ្រស
យភ័យខ្លចនង ិ េ
យលងង់
ែដលមក្រប្រស័យទក់ទងបនទទួលេសចក្តស ី ុ ខ។
អនកមន
នកនុងទ្រី បជុំ េ្រពះេ
កពុំមន
េឡើយ។
ញ់ េ
អនករស់េនកនុងធម៌ែតងមនចិតព ្ត ុំលំ
យស្អបេ់
អនកមនចិតធ ្ត ម៌ែតងេធ្វើឲយអនករស់េនជមួយនិងអនក
ចិតធ ្ត ម៌ែតងទទួលករ្រស
ញ់ ប់
កំហុសអំពេី រឿងអ្វម ួ ។ ី យ
្របជ្របយ ិ ភពែបបេនះេកត ើ េឡង ើ
េករេឈ ្តិ៍ ម ះល្អ មនេសចក្តក ី ្ល
េ
យ
រគុណធម៌របស់េ
នពីមនុស ទូេទ
មន
កអនកមនធម៌កុ ងខ្ល ន ួ ន។ អនកមន
ធម៌កុ ងខ្ល ន ួ នរែមងបនសុ ខកយសបបយចត ្ត ុ ងបចច ន ិ ក ុ បបនន េ
េ
ចង
យ
កមន ិ មនេទសស្រតូវជមួយអនកដៃទ ែដលេធ្វើឲយអនកដៃទ ឃតពយបទេ
កេឡយ ិ េធ្វឲ ើ ។ ផទុយេទវញ ើ យអនកដៃទ
េគរពេកតែ្រកងេជឿទុកចិត្ត
េហើយកិចក ច រសំ ខន់ៗរបស់
សងគមែតងែតពេិ ្រគះជមួយេ
ក។
េសចក្តីសុខសន្តភ ិ ពនិងវឌ នភពៃនសងគមមនុស ្រតូវ
េកត ើ េឡង ើ ពម ី នុស មនក់ៗេទ េហយ ើ េបម ើ នុស ្រគប់រូបមនធម៌
កនុងខ្លួននង ឹ េធ្វឲ ើ យសងគម្រគួ
រ េធ្វឲ ើ យ្របេទស នង ិ េធ្វឲ ើ យពភ ិ ពេ
ទំងមូលបនសុ ខសន្តភ ិ ព។
ន័យរបស់្រពះពុទធ
12
ពកយថ
សន
មនធម៌កុ ងខ្ល ន ួន
េសមើគននង ឹ ពកយែដលផ្លូវេ េ
ក
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
ម ក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
េគេ្របើសព្វៃថងថ ជអនកេគរពសិទិអ ធ ក ន ដៃទេនះឯង។ អនកមន
សីលកនុងខ្លួនេឈមះថ
មន ិ េបៀតេបៀនអនកដៃទ
អនកេធ្វទ ើ ន
េឈមះថ ជួយសេ្រងគះអនកដៃទ អនកចំេរនេម ្ត ភវនេឈមះថ ើ
េធ្វច ្ត យសងប់ មន ើ ត ិ ឲ ិ គត ិ េធ្វអ ើ ំេពប ើ បអនកដៃទ។ កនុងមងគលសូ ្រត
មនពកយមួយឃ្លថ អត្តសមមបណីធិ ែ្របថ ករដំកល់
ខ្លួនដ៏្របៃពកនុងបចចុបបននជមងគលដ៏ឧត្តម។ ពកយថ មងគល ែ្រប
ថ េសចក្តច ី ំេរន ើ គច ឺ ំេរនេ ើ
យេសចក្តស ្ល ី ុ ខ។ ដំកល់ខួ នេ
យ
្របៃពគដ ្ល ុ ងទនសីលភវនេនះឯង។ មនធម៌កុ ងខ្ល ន ួន ឺ ំកល់ខួ នកន
ក៏េសមើនង ឹ ពកយថ មនទនសីលភវនកនុងខ្លួនដូចគនែដរ។ ពិភពេ
កសព្វៃថងេនះ េគអប់រ ំមនុស ឲយ
អប់រ ំមនុស ឲយេគរពសិទម ិធ នុស
គ ល់តៃម្លមនុស
គអ ឺ ប់រ ំមនុស ឲយេគរពចបប់
ជតិនិងចបប់អន្តរជតិ។ អនកមនធម៌កុ ងខ្ល ន ួ នៃនពុទភ ធ សិតខង េដើមេនះ េឈមះថ េគរពសិទអ ន ដៃទេនះឯង។ ពកយថ មន ិធ ក
ធម៌កុ ងខ្ល ន ួ នេនះ
មនជេ្រមជងចបប់ផូ វ្ល
ច្រកេទេទៀត
គជ គ សងបម ់ ន ្ត ំេពេើ បៀតេបៀន្រគប់យ៉ងដល់បុគល គ ឺ បុគល ិ ្រប្រពត ឹ អ ដៃទ សូ មបគ ី ិតេបៀតេបៀន មន ិ ែតប៉ុេ
មផ្លូវចិតក ្ត ម ៏ ន ិ គិតផង។
្ណ ះសីលធម៌្រពះពុទធ
សន
មនក្រមត ឹ ខពស់
ស់ សូ មបែី តសត្វតិរចឆន ក៏្រពះពុទែធ ណនំកុំឲយេបៀតេបៀន
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
13
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
កុំឲយសម្លប់គន។ ដូេចនះ េបើពិភពេ បត្តិ
កនំគនសិក នំគន្របតិ
មធម៌្រពះពុទធ្រតង់ពុទធភសិតេនះ មនុស ្រគប់រប ូ នង ឹ មនធម៌
កនុងខ្លួន េនះនឹងេធ្វើឲយសងគមតូច សងគមធំរហូតដល់សហគមន៍ កបនសុ ខសន្តភ ើ អំេពហ ើ ង ឹ ្រគប់យ៉ងរែមង ិ ព េហយ
ពភ ិ ពេ
ពុំេកើតេឡើងេឡើយ។ ក៏ដូចគននឹងស្រងគម្រគប់្របេភទក៏មន ិ េកើត េឡង ន ួ ន។ បនេសចក្តថ ើ ែដរ េ្រពះមនុស ្រគប់រូបមនធម៌កុ ងខ្ល ី
េបើបុគល គ មួយរូបៗមនធម៌កុ ងខ្ល ន ួ ន បនសុ ខខ្លួនឯងផង េធ្វើឲយ សងគមមនុស បនសុ ខផង។ សន
េបន ើ យ ិ យដល់ជេ្រម្រពះពុទធ
េបើអនកមនធម៌កុ ងខ្ល ន ួ នដល់ក្រមត ឹ ខពស់នឹងបនសេ្រមច
្រពះនព ិ ្វ នជកររ ំលត់ទុកខ
េចញផុតពក ី រេកត ើ ចស់ឈឺ
្ល ប់
ែដលជទុកធ ខ ំបំផុតកនុងសង រវដ្ត។ ដូេចនះ បុគល គ មនធម៌កុ ង ន
ខ្លួន
គក ឺ ុសលធម៌ដូចបនេពលមកេហយ ើ
រក បុគល គ េនះឲយបនេសចក្តីសុខចំេរន ើ
អំេពល ើ េ្អ នះែតង
រហូតបនសេ្រមច
្រពះនព ខ ិ ្វ នជកររ ំលត់ទុក។
DDDDD
14
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
៤- ពកយែខមរថ ចញ់បនជ្រពះឈនះបនជមរ ពកយថ ចញ់បនជ្រពះ ឈនះបនជមរ េនះ ជពកយ េលចេចញមកពម ី ជឈ ្ឋ ន
ចញ់ និងឈនះ ផ្លូវេ
សនែខមរ។
ពកយ
កនិងផ្លូវធម៌មនន័យខុសគន។ ជំនះ
កគេឺ គឲយតៃម្លេទេលើអក ន ែដលមនេ្រប បេទេលើគូ្រប
ែជងមខងេទៀត
យចបំងគន េ
េ
មផ្លូវេ
អនកកន់ពុទធ
ដូចជឈនះេ
យេលងែលបងេផ ងៗ
ឈនះ
យមខងមនេ្រប បេទេលើគូ្របែជងមខងេទៀត
ជេដើម។ ឯពកយថ ចញ់ គឺចញ់ គូ្របែជងមខងេនះឯង។
ម
ន័យផ្លូវធម៌ ឈនះរេបៀបេនះពុំែមនជជំនះពត ិ ្របកដ ជជំនះ ង ំ េនជ
កបេ
ថ ពរេឡយ ជជំនះនឹង្រតឡប់ចញ់ វញ ិ េហើយ្រប ើ
យករចងេពៀរនង ិ ឹ គនេទៀតផង។ ចំែណកជំនះផ្លូវធម៌វញ
គឺឈះន ផ្លូវចិតខ ្ត ួ នឯងេ ្ល
យមន ិ េធ្វើអំេពើបប្រគប់យ៉ងេ
យមន
េសចក្តី
ឈនះេសចក្តី
យករពុំ
ចត ្ត រសុ ិ ប ិ ទធ
ឈនះស្រតូវគក ឺ េិ លសេ្រគ ងេ
មផ្លូវធម៌ថ
ហមងចត ្ត ិ ។
្រកក់ខួ នឯងេ ្ល
បន
េបៀតេបៀនអនកដៃទ េឈមះថជអនកឈនះពត ិ ្របកដ។ អនកឈនះ
អនកដៃទេ
យអំេពើហឹង
អនកេនះែតងមនេសចក្តីេក្ត្រក
យ
ខ្លួនឯង បេងកើតអសន្តស ្ល ច ិ ុ ខេនកនុងចត ិ រ្ត បស់ខួ នជន ិ ច បនន័យ េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
15
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
ថ ជអនកចញ់ ខួ នឯង។ ្ល អំេពើ ផទល់ខួ នក្ត ្ល ី
អំេពើ រ ំេ
ែតបេ
្រកក់ែដលេកើតអំេពើករចងគំនុំ
មផ្លូវនេយបយក្តី េឈមះថជអនកចញ់ េ្រពះ
្រកក់េនះនឹងវល្រតឡប់ ឲយទុកដ ខ ល់ខួ នវ ្ល ញ។ អនកែដល ិ ិ
ភឈ្លនពនេគ េឈមះថជអនកចញ់ គច ឺ ញ់ េ ្ត យឲយអំេពើ
យ
រ
្រកក់ែដលសថិតេនកនុងចិត្តរបស់ខួ នឈន ្ល ះ។
ចំែណកបុគល ក ែដលមន ិ េបៀតេបៀនអនកដៃទមន ិ រ ំេ
អនកដៃទ េឈមះថជអនកឈនះ គឺឈះន េសចក្តី
ភសិទិធ
្រកក់មន ិ ឲយេកើត
មនកនុងចត ្ល អនកេនះនង គក ិ ិ រ្ត បស់ខួ ន ឹ ្រតូវបនរង្វន់តបវញ ឺ រ
្រស
ញ់ ប់
នពីជនទូេទែដលជេហតុនឲ ំ យបនេសចក្តី
ធ ក ន សុ ខ។ ពកយថ ចញ់បនជ្រពះ េបន ើ យ ិ យព្រី ពះពុទអ ្រ
ស់ដឹង គឺចញ់ ្រតង់្រពះអងគពុំេធ្វើអំេពើ
ែតចញ់ េដម ើ បឈ ី ះន គឈ ឺ ះន កេិ លសត
្ហ
្រកក់ដូចបុគល គ ពល
ឈនះអំេពើ
យ៉ង េហើយទីបំផុត្រពះអងគមនជ័យជំនះបន្រ
ពកយថ ្រពះពុទឈ ធ ះន មរ គឈ ឺ ះន េសចក្តី
្រកក់្រគប់
ស់ជ្រពះពុទធ។
្រកក់្រគប់យ៉ងមន
កិេលសមរជេដើម។ កនុងទីេនះេបើ្រពះឲយន័យថ្របេសើរវញ ិ គឺ អនកែដលមន ជអនក្របេសើរ។ ពកយថ ិ េធ្វអ ើ ំេពប ើ បេនះេហយ ើ
ចញ់ េនះពុំែមនបនន័យថ
មន ិ តស៊ូេ
ះ្រ
យបញ្ហជីវត ិ
េឡយ ិ ពកយថចញ់ េនះ គច ើ បី ើ ផទុយេទវញ ឺ ញ់ មន ិ េធ្វប ើ ប េដម
16
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
ជ័យជំនះ
មលកខណៈរបស់េ
កអនកសបបុរស
បណ្ឌិត េឈមះថជអនកតស៊ូអត់សងកតម ់ ន ិ ថជអនកឈនះ។
ប ជ័យេ
ឯអនកែដល
យអំេពើ
ង
ង
មមគ៌គតិ
្រកក់ េឈមះ
្រកក់ទីបំផុតនឹង្រតូវទទួល
្រកក់របស់ខួ ន ្ល េឈមះថជអនកចញ់ ។ EEEEE
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
17
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
៥- ករមិនមនេ គ ភដ៏្របេសើរ
ជ
ពុទភ ធ សិតថ ករមន ិ មនេ គជ
មកពប ី លីថ អេ គយ បរម ន័យថ ករមន ិ មនេ គជ
ភដ៏្របេសើរេនះ េចញ
ភ។ ពុទភ ធ សិតេនះ មន
ភឬជករបនដ៏្របេសើរ េ្រពះ
ករបនវតថុដៃទ ដូចជករបន្រទពយសមបត្តិ ករមនបញញ ពុំ េ
ចេធ្វើចិតឲ ្ត យរក ី យ
េ្រពះពុំ
យេហតុមនជមង។ ឺ
ចេ្របើ្របស់វតថុទំងេនះបន
េបព ិ ើ ុំមនេ គវញ
្រទពយសមបត្តិ គមនយសសក្តិអីក ្វ េ៏
េទះបខ ី ត់េខ យ
យ ក៏េនែតសបបយចិត្ត
េហយ ំ កយកម្លង ំ ្របជញេទេ្រប្រើ បស់ ើ មនលទធភពយកកម្លង េដើមប្រី បេយជន៍ខួ នន ្ល ិង្របេយជន៍សងគមបន។
្របតប ិ ិ ត្តធ ិ ម៌វញ
បរបូ ិ រណ៌េឡើយ។
េបម ើ នេ គពុំ
ចំេពះករ
ច្របតប ិ ត្តធ ិ ម៌ឲយបនេពញ
េនសម័យពុទក ធ ល
្រពះពុទក ធ ម ៏ នេវជជ
បណ្ឌិត្របចំករសំ ប់ពន ិ ត ិ យ្រពះសុ ខភពរបស់្រពះអងគែដរ។ ករមន ិ មនេ គបនេសចក្តីថ
សូ វឈម ឺ នសុ ខភពល្អ
មនុស េកើតមក
េបឈ ៏ ប ើ ក ឺ ឈ ឺ ន្តច ិ បន្តួចេ
ង ំ ពីេកមងពុំ
យករែ្រប
្របួលរដូវ្រតជក់េក្ត។ េនកនុងគិរ ីមននទស្រូ ត េពលថ កល
18
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
មនរូបែតងមនេ គ
មនុស េកើតមកពុំឈេឺ
ះពុំមន
េឡយ ធ សិតេនះ សំ េ ើ ។ ប៉ែុ ន្ត ករមន ិ មនេ គកនុងពុទភ
យក
ករមន ច ិ មនេ គ្របចំកយ គក ឺ រឈជ ឺ ប់ជនិច។ ្រពះពុទប ធ នសំ ែដងកនុងបរមតថអភធ ិ មមថ
រូបកយរបស់
ជតេកត ំ ធ ើ ពេី ្រគ ងផ គ ឺ តុទក ឹ ដេី ភ្លងខយល់ មន ិ
្ត ប់បងគប់ ្រប
មនុស សត្វជអន ្ត ្រពត ឹ េ្ត ទ
ែ្របថមន ្ល េ្រពះជធមម ិ មនជរបស់ខួ ន
មចបប់ធមមជត
បទវគគ ិ ហៈថ ធមមជតេនះ េ
គេឺ កត ើ ចស់ឈឺ
ធមមជត
្ល ប់។
ម
េកត ញ ិ ិ ើ េឡង ើ េហយ ើ វនសេទវ
ថរូប។ រូបេនះេ
កេ្រប បដូចដុំៃនពពុះទក ឹ
ែដលេប៉ងេហើយែបកធ្លយេទវញ។ េទះបរី ូប្របកបេ ិ
យធម៌
អន ្ត មន ្ល ក៏្រពះពុទប ធ នបេ្រង នឲយែថរក ខ្លួន ិ មនជរបស់ខួ ន ្របណឲយមនសុ ខភពល្អ េ ឲយេកត ើ េ គ។ កល
យឲយមនអនម័យវធ ិ ីករពរកុំ
មនេ គ គម ធ នឲយ ឺ នជមងឺ ្រពះពុទប
ំ យបលេ គ ដូច្រពះអងគបនអនុញញតឲយ្រពះសងឃេ្របើ េ្របើថនព
ំ ុ ងេពលមន ថនក ន
ពធ។
កល
ជីវតរស់ េនយូរមនសុ ខ ិ
ភពល្អ ករ្របតិបត្តិធម៌គឺករបំេពញអំេពើជកុសលក៏បនយូរ។
ប៉ុែន្ត េបរើ ស់េនយូរែបរជ្រប្រពត ្ត ំេពើ ឹ អ
្រកក់េទវញ កររស់ ិ
េនយូរេនះគមនបន្របេយជន៍អីេ្វ ឡើយ ផទុយេទវញ កររស់ ិ េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
19
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
េនយូរនំឲយ កយមនជមងឺ
េ
ងអំេពើបបកន់ែតេ្រចើនេឡើង។
ករ្របតប ៏ ន ្ត យសងបេ់ ឡយ ិ ត្តធ ិ ម៌កម ិ ងយេធ្វច ើ ត ិ ឲ ើ
យចិតជ ្ត ប់នឹងករឈច ឺ ុកចប់
ទំនក់ទំនងគន។
មពកយេ្រប ន្របេ
សត្វែដលេកើតេ គតិចេ្រចើនជងគន េ
របស់ខួ នែដលបនក ្ល
បចចុបបននផង។ ផ្លូវ
កល
ច្រក
េ្រពះកយនិងចិតម ្ត ន របស់្រពះពុទធ មនុស យ
រអំេពើល្អ
្រកក់
ងពម ំ ន នង ្ល ុ ង ី ុនមក ផ គ ឹ ករែថទំខួ នកន
បនបេងកត ើ មនទរី េពទយកន់ែតេ្រចន ើ េឡង ើ
េហយ គ ិ កេពទយក៏កន់ែតេកន ន ើ បុគល ើ េឡង ើ ែដរ េដើមបត ី ្រមូវដល់អក ជមងែឺ ដលេកើតមនកន់ែតេ្រចើនេឡើង។ មនជមងខ ឺ ះ្ល េពទយមន ិ
ទន់រកថនេំ ឃើញេនេឡើយ េដើមបស ំ េនះ។ ី ម្លប់េមេ គៃនជមងទ ឺ ង
ជមងខ ើ េឡង ឺ ះ្ល េកត ើ ពម ី នុស ខ្លួនឯងបេងកត ើ
ផឹក្រ
ដូចជេ គេកត ើ ពក ី រ
ករេលង្រសី ករជក់បរ ី ករជក់េ្រគ ងេញ នជេដើម
ែដល្រពះពុទឲ ធ យមនុស េវៀរចក េ្រពះជអំេពអ ើ បយមុខនំឲយ
េកើតេ គ។ មនជមងខ ឺ ះ្ល េពទយ
េពទយមន ិ
ង ្រ់ ជមងធ ឺ ន
ចពយបលឲយជេឡយ មនអនកជមងខ ើ ឺ ះ្ល ្រតូវ
លែកបនែកមន ិ បនមនេហតុផលរបស់
ចបប់កមមផល ពុំែមនប
20
ចពយបលឲយជ ែតមនជមងខ ឺ ះ្ល
្ត លមកព្រី ពះជមចស់អងគ េ
្ល ប់។ ម
េឡយ ើ ។
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
ជមងម ួ ្របេភទែដលមន ឺ យ ិ កល
ចស់ជ េទៀងែត
ជ ពធ េ
ចែកបន
្ល ប់ ដូចពកយថ គត់
េ្រពះ ្ល ប់េ
យ
គត់
្ល ប់
យេឃញ ើ ថ មនុស េកត ើ មក្រតូវ
្ល ប់
េបើេនេកមងេកើតេ គ
យេ គពធ។ េ
គឺជមងច ឺ ស់ជ
្ល ប់្រតូវេពលថ
េទវញគួ រឲយសេង្វគតក់សុ ្លតេនះេហយ បនជមនុស គួរេលើក ិ ើ
យកមកពិចរ
េហយ ើ មន ិ គួរ
េបៀនគនជេដើមេឡយ ើ ។
ពុទធ
ងអំេពប ើ បមនករេបៀត
សនក ិ ជនខំ្របតប ិ ត្តធ ិ ម៌េដើមប ី
ឲយបនសេ្រមច្រពះនិព្វនជកររ ំលត់ទុកខ េ្រពះេឃើញភ័យកនុង
ករេកត ើ ចស់ឈឺ
ទុកខ
សនដៃទថ េបច ើ ង់ផុត
្រតូវេជឿ្រពះេទរស់េនជមួយ្រពះអងគេន
ថ ន្រពហម។ េ
្ល ប់េនះឯង។
យ
េឡយ ើ
្រពះពុទស ធ ំ ែដងថ
រអំេពើរបស់ខួ ន ្ល ពុំែមនេ
េ្រពះេនកនុងភព្របកបេ
ពុទស ធ ំ ែដងកនុងអរយសចច ៤ ិ
ករេទ យ
ថ នសួ គឬ ៌ េន
ថ នសួ គឬ ៌ ចុះនរក
រ្រពះជមចស់អងគ
យជតម ិ នខនធ៥។
្រពះ
ទុកស ខ ចចបនដល់ករមនខនធ៥ជ
តួទុកខ ឯ្រពះនព ិ ្វ នជកររ ំលត់ខនធ៥ ជបរមសុ ខ។ DDDDD
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
21
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
៦- ធមមរសឈនះអស់រសទ ំងពួង ពកយថ ធមមរសឈនះអស់រសទ ំងពួង េនះេចញមកពី
ពុទភ ធ សិតជបលីថ សព្វរសំ ធមមរេ េពលបញជក់អំពរី សទំងអស់កុ ងេ ន
ធម៌ ថរស្រពះធម៌្របេសើរ
ិ តិ។ ពកយេនះ ជន
កេ្រប បេធៀបនង ឹ រស្រពះ
ច់អស់រសទំងពួង។ រសកនុងេ
ដូចជរសែដលេកត ើ អំពក ី រ្រស
ញ់ ចូលចត ្ត ុ ងកមគុ ន ណ៥គឺ ិ ក
រ ូប សេម្លង ក្លន ិ រស និង សមផស ែដលមនុស េ
្រស
ញ់ ចូលចត ិ េ្ត នះ
មួយខណៈមួយេពលប៉ុេ
ក
កែតង
គប ឺ នសបបយបនសុ ខ្រសួលែតកនុង
ិ ច ្ណ ះ ក៏្រតូវបត់េទវញ។ កនុងបដច ិ
សមុបបទធម៌ នយ ិ យថ េវទនជសុ ខជទុកខ េកត ើ មកអំពី
ផស ៈ គក ឺ រប៉ះទងគិចរ ង
្រចមុះអ
្ត តកយនង ិ មេន
យតនៈខងកនុង គឺែភនក្រតេចៀក ជមួយនង ឹ រូបសេម្លងក្លន ិ រស
សមផស នង ិ ធមមៈ(វតថុែដលចត ិ េ្ត
ង)។ ធមមជតទ ំ េនះ សុ ទែធ ត ិ ង
ជសភវៈពុំេទៀង ដូេចនះ េវទនជសុ ខជទុកខ ក៏សិ ត ថ េនកនុង សភពពុំេទៀងែតងែតែ្រប្របួលដូចគន។ ែភនកប៉ះនង ឹ រូប ្រតេចៀក
ប៉ះនឹងសេម្លង
េកត ើ ករ្រស
ញ់ ចូលចិតថ ្ត រូប
សេម្លងពេី នះ ក៏េកត ្ត បបយជតួេ ើ ចត ិ ស
22
េ
្អ តរូបល្អ
មនស េវទនផ្លូវចត ិ ្ត
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
បនែតមួយខណៈមួយេពលក៏បត់េទវញ។ ិ
្រចមុះប៉ះនឹងក្លិន
មនចត ិ ិ រ្ត ក ី យនង ឹ ក្លន ិ ្រកអូបពុំយូរប៉ុនមនក៏បត់េទវញ។ អ
្ត តប៉ះនឹងរសជតិ
របនឆងញ់ ែត្រតឹមអ
េលបផុតពីបំពង់កេទ ករឆងញ់ ពិ គិតប៉ះ
រមមណ៍ជទីសបបយ
នស វញ។ ិ
្អ ត
លុ ះ
រេនះក៏បត់េទ។ ចត ្ត ក ិ ន ឹ
ពុំយូរប៉ុនមនដូរផ្លស់មកេទម
េនះជរសេកត ើ មកពក ី រេ្រតកអរកនុងផ្លូវកមគុណ
កនុងកមភព។ ចំែណកសុ ខកនុងរូបភពនង ថ េន ិ អរូបភព ក៏សិ ត
កនុងសភពែ្រប្របួលដូរផ្លស់ទង ំ អស់ សថិតេនកនុងសភពពុំេទៀងជទុក(ខ បរ ិ ករែ្រប្របួល និងជអន ្ត ។
េ្រពះថភពទំងបេី នះ មទុក)ខ គទ ឺ ុកេខ កត ើ អំពី
ចំែណក ធមមរសែ្របថរសៃន្រពះធម៌ មនតៃម្លកត់ៃថ្លពុំ
បន។ ្រពះបរយត្ត ិ ិធម៌ បនដល់្រពះៃ្រតបិដកជធម៌ គឺ្រពះពុទធ
សំ ែដងល្អេហយ សំ ែដង្រតម ជមគ៌ដឹកនំសត្វឲយ ើ ឹ ្រតូវេហយ ើ
េចញចកទុក។ ខ ្រពះធម៌របស់្រពះពុទប ធ នបង្ហញនូវមគ៌ជីវត ិ ពត ិ ្របកដ រែមងញ ិ ត្តិ ុ ំងអនក្របតប
ទទួលនូវរសមួយេនទីបំផុត េ
ករផុតទុកខែលងវលេក ិ ិ ើតវល
មឲយបនម៉តច ់ ត់ នង ឹ បន
ថវមុ ិ តិរ្ត សឬនិព្វនរស ជ
្ល ប់កុ នងសង រវដ្ត។ រសជតៃិ ន្រពះ
ធម៌ែតងែតមនតៃម្ល្រគប់កលសម័យនង ិ ្រគប់ទក ី ែន្លងឲយែតេគ េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
23
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
្របតិបត្តិនូវធម៌ឲយបន្រតឹម្រតូវ។ សងគមមនុស េបើមនុស មន
េម ្ត ករុ
ពុំេបៀតេបៀនគន នង ឹ បនទទួលនូវរសមួយគស ឺ ងគម
រស គឺេធ្វឲ ើ យសងគមមនសុ ខសន្តិភព។ ករេ្រកបជញជ ក់យករស
ជត្រិ ពះធម៌ េឈមះថ េ្រកបយកអមតធម៌ ែ្របថ ធម៌ពុំ បនដល់្រពះនិព្វន
ែដល្រពះអរហន្តទង ំ
យមន្រពះពុទធ
ជេដម ើ បនសេ្រមចេហយ ើ ។
េបេើ ្រប បេធៀបេសចក្តស ី ុ ខកនុងកមគុណ៥
ប៉ុែន្តេសចក្តស ំ ូរប៉ុនមន ី ុ ខេនះពុយ យចត ិ ្រ្ត បកបេ
យករេ
កេ
្ល ប់
បនសុ ខខ្លះ
ែ្រប្របួលេទជេក្ត្រក
វញ រហូត្រប្រពត ិ ឹ េ្ត ធ្វអ ើ ំេពើ
អកុសលែថមេទៀត។ ចំែណករស្រពះធម៌ រែមងញ ុ ំងឲយមនុស សត្វែដល្របតប ិ ត្តិ េភ្លង ើ កិេលសគេឺ
ក ន្តកុ ងេ ន
មឲយដល់នូវភពសងបព ់ ុំេក្ត្រក
ភៈេទសៈេមហៈ
កេនះ េ
េ
កលេ
យ
រែមងបនសុ ខេក ម
កខងមុខ នង ព ់គឺ ្រពះ ិ សុ ខជន់ខស
និព្វន។ េបើធមមរសេកើតមនកនុងេ
កនុង
យេ
កបនសុ ខសន្តភ ិ ព
កនឹងេធ្វើឲយសងគមមនុស
ឯករចបំងគន្របកប
យអំេពើហឹង រែមងពុំេកើតមនេឡើយ។ ដូេចនះ ធមមរសពិត
ជឈនះអស់រសទំងពួង។
DDDDD
24
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
៧- សមភពផ្លវេ ូ ១. សមភពផ្លវេ ូ
កនិងផ្លវធម៌ ូ
ក
ពកយថ សមភព ែ្របថ ភពេសមើគន ដំេណើរេសមើមុខគន
ប៉ុនគនឬដូចគនចំេពះមុខចបប់។
ដូចជពលរដ្ឋមនក់មនសិទិធ
េរៀនសូ ្រត សិទន ិធ យ ិ យបេញច ញមតិ សិទរិធ កសុី
សិទប ើ ិធ េងកត
សមគម សិទិេធ ធ្វើរដ្ឋករ សិទខ ិធ ងជំេនឿ សិទស ិធ រេសរ
រពត៌
មន សរេសរេសៀវេភ ទស នវដ្ឋី សិទេិធ ធ្វក ើ ូដកមមបតុកមម ពល
រដ្ឋដៃទេទៀតក៏មនសិទិេធ នះដូចគន សមបតេិ្ត
យ
ភព្របកបេ
នៈេ
េទះបីខុសគនេ
យជត្រិ តកូលក៏េ
យ។
យ្រទពយ
េនះជសម
យយុតិធ ្ត ម៌ែដល្របេទសកន់របប្របជធិប
េតយយនង ិ ចបប់អងគករសហ្របជជតប ិ នែចងនង ិ អនុវត្តមក
េហើយ។
េបើនិយយអំពីេទសកំហុសែដល្រតូវេឡើងតុ
េប្រើ បជពលរដ្ឋេធ្វខ ើ ុសេឡង ើ តុ
ែដលេធ្វើខុសក៏្រតូវេឡង ើ តុ
ករ
អនករដ្ឋករ្រគប់ដំែណង
ករកត់េទសដូចគន។
២. សមភពផ្លវធម៌ ូ
សមភព
ករ
មអតថនយ ័ ផ្លូវធម៌របស់្រពះពុទធ
សន
គឺេសមើ
គនចំេពះមុខអំេពរើ បស់ខួ ្លន។ េសចក្តីថ អនកមនក្តី អនក្រកក្តី អនក
ធំកី្ត អនកតូចក្តី េបើមនចិត្តេ េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
ហមង្រប្រពត ឹ ្តេធ្វអ ើ ំេពើ
វណ្ណ
្រកក់ ្រតូវែត
25
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
ទទួលផល
្រកក់
មអំេពើរបស់ខួ ន ្ល េបើមនចត ្ត រសុ ិ ប ិ ទ្រធ ប្រពឹត្ត
ល្អ ក៏្រតូវទទួលផលល្អ
ចំេពះមុខអំេពើរបស់ខួ ន ្ល
េ
មអំេពរើ បស់ខួ នែដរ។ ្ល េនះជសមភព ែដលជចបប់ធមមជតិ
យយុតធ ិ្ត ម៌របស់្រពះពុទធ
សន។
កល្របកប
កំពស់នង ិ ទំនបរបស់
មនុស សថិតេនេលើអំេពើរបស់ខួ ន ្ល បនេសចក្តីថ មនុស មន
តៃម្លខស ព ់ខង ព ន ់ ង ិ េថកទប្រតូវេកត ើ េចញមកអំពអ ី ំេពល ើ ្អ របស់ខួ ន។ ្ល
េបេើ គ្រប្រពត ្ត េ្អ ឹ ល
ខពងខ ់ ស ព ់ៃថ្លថូ រន េបើេគ្រប្រពឹត្ត មនុស េថកទប
យករ ចចត ិ ្ត
្រកក់េ
្រកក់
េគជមនុស
យកយ ចចិត្ត េគជ
គយ ឺ កអំេពល ើ ្អនង ិ អំេពើ
្រកក់ជខនតសំ ប់
ស់ ពុំែមនយក្រទពយសមបត្តិ បុណយសក្តិ ជតិ្រតកូលជខនត
សំ ប់ ស់េឡយ ្ត ុ កស្ត ្ត មភ មន ើ ។ េបម ើ នុស មន្រទពយសមបតិស
បុណយសក្តធ ់ ស ព ់ ែត្រប្រពឹតអ ្ត ំេពើ ិ ំដុំ មនជតិ្រតកូលខពងខ េ
្រកក់
យកយ ចចត ិ ្ត ចត់ទុកជមនុស េថកទប។ ផទុយេទ
វញ ិ េបើមនុស ្រកី្រកលំ បកេ ជត្រិ តកូលទប
កយ៉ក ឥតបុណយឥតសក្តិ មន
ែតជមនុស ្រប្រពត ្ត េ្អ ឹ ល
មន ិ េបៀតេបៀនអនកដៃទ
្រតូវចត់ទុកជមនុស ខពងខ ់ ស ព ់ៃថ្លថូ រ។ ន
ចំេពះសមភពខងករេគរព្រពះពុទធ ជន់ថនក់
26
យកយ ចចត ិ ្ត
ចមនសិទច ិធ ូលកន់្រពះពុទធ េ
សន គម ឺ នុស ្រគប់ សនបនដូចគន
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
មននមជទយកទយក ិ មេណរ
បន ្រ
ជឧបសកឧបសិក
មក្រមត ិ យែដលខ្លួន ឹ ធម៌វន័
មសទធ្រជះថ្ល។
មួយេទៀត
ស់ជ្រពះពុទប ធ នដូចគនឲយែតក
េពញបរបូ ិ រណ៌។
សមភពេនះ ផ្លូវេ
្រពះពុទធ
សនថ អនក
ចទទួលកន់យក
បុគល គ ្រគប់រូបមនសិទិធ
ងបរមទ ំ ១០បន ី ង
កនង ័ ិ ផ្លូវធម៌សឹងែតដូចគន ្រតង់នយ ងអំេពើ
្រកក់្រតូវទទួលផល
េទះអនកមនក្តអ ន ្រកក្តីអក ន ធំកអ ន តូចក្តេី ផ ងគនេ ី ក ី្ត ក កូលក្ត។ ី ឯផ្លូវេ េ
ជភក ិ ុខ
កក៏ែចងថ ជន
្រប្រពត ឹ រ្ត ំេ
្រកក់
យជត្រិ ត
ភចបប់ឬរ ំ
ភសិទម ិធ នុស ្រតូវមនេទស េទះអនកមនក្តី អនក្រកក្តី អនក
ធំកី្ត អនកតូចក្តី អនកមនជត្រិ តកូលេផ ងគនក្ត។ ី បនេសចក្តថ ី េបើ្របជពលរដ្ឋេធ្វើខុសចបប់រដ្ឋ ្រតូវេឡើងតុ
ករកត់េសចក្តី
អនករដ្ឋករ្រគប់ដំែណងរហូតដល់រដ្ឋម្រន្តេី បេើ ធ្វើខុសចបប់រដ្ឋ ្រតូវេឡើងតុ
ករកត់េសចក្តីវន ឆ័ េទសដូចគន ិ ិចយ
ក៏
ដូច្របជ
ពលរដ្ឋែដរ។ េនះជភពេសមើគនចំេពះមុខចបប់ ពុំែមនេសមើគន
េ
យ្រទពយសមបត្តិដូចលទធិកុមុ យន ម ិស្តែចងេទ
េ្រពះនស ័ ិ យ
សនករពយយមរបស់មនុស មនលកខណៈេផ ងៗគន។ ប៉ែុ ន្ត្រពះពុទធ េ
សនែចងអំពីករទទួលផលៃនអំេពើចបស់
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
ស់
27
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
និងេ្រជជងចបប់ផូ វេ ្ល អំេពើ
ក គឺចបប់ផូ វធម៌ ្ល ែចងថ អនក្រប្រពឹត្ត
មួយ ្រតូវែតទទួលផលៃនអំេពរើ បស់ខួ ន ្ល េទះបអ ី ំេពើ
ែដលេធ្វើេនះ គមនេគដឹងឮក៏េ
យ។ ចំែណកចបប់ផូ វេ ្ល
បុគល គ ្រតូវទទួលផលៃនអំេពើ លុ ះ្រ
ែតមនភ័សុ ្ត
ងនង ិ
ដឹងឮថ បុគល គ េនះបន្រប្រពឹត្តេធ្វើអំេពើេនះពត ិ ែមន។
ក
កី
DDDDD
28
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
៨- វិជជផ្លវេ ូ ១. វិជជផ្លវេ ូ
បេងកើតេឡើង មេ
កនិងផ្លវធម៌ ូ
ក បនដល់វជ ិ ជ ្រគប់យ៉ងែដលមនុស
មករ្រតិះរះឬព ិ ិេ
កយ ិ សចចៈ
ធធមម
មនករពិតេទ
ដូចជចំេណះខងវជ ិ ជ េពទយ
្រស្ត ខងទស នវជ ិ ជ ខងបេចចកេទសវទយ ិ េដម ើ ។ វជ ិ ជ ទំងេនះ
ខងអក រ
្រស្តេផ ងៗជ
ចយកេទបំេរន ើ ង ិ ស្រមួលជវី ភពរបស់
មនុស និងសងកមមនុស បនយ៉ង្របេសើរ េទេ្របក ន ូ វ្រតូវ្របកបេ ើ ុ ងផ្ល
ស់
េបើេគយក
យសីលធម៌។ វជ ិ ជ របស់វទយ ិ
្រស្ត
មួយែផនកេទៀត េធ្វើឲយសងគមមនុស មនេសចក្តីអន្ត យ គឺករ
សេងកត ើ េ្រគ ង
្រ
្ត វុធ េតក ើ ើ របេងកត
យកេទសម្លប់គន។ វជ ិ ជ ផ្លូវេ
ក
វុធេដម ើ បអ ី ? ី្វ គព ឺ ត ិ ជ
ចជួយស្រមួលកររស់េន
របស់មនុស ឲយបនសុ ខ្រសួលបនខ្លះ ប៉ុែន្តពុំ ក្តទ ខ យអស់េ ី ុកឲ ្ល ប់
យ
ច់ខតបនេឡយ ើ
បញ្ហ្រពស់្របស់គន
បនេឡយ ិ ជ ផ្លូវេ ើ ។ អនកេចះវជ េសើរមួយេហើយ អស់េ េ
សំ ប់េ
វជ ិ ជ ផ្លូវេ
កែផនក
ះ្រ
ចកំចត់េសច
េ្រពះបញ្ហចស់ឈឺ
កពុំ
ចេ
ះ្រ
យ
មួយ ទុកជករ្រប
យបញ្ហសងគមមនុស
ប៉ុែន្ត
កទំងេនះេនមនអវជ អវជ ិ ជ េនេឡយ ិ ជ េ្រពះពុំដឹង ើ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
29
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
សចចធម៌
មវជ ិ ជ ផ្លូវធម៌របស់្រពះពុទធ
ទុកឲ ខ យអស់េទបន
សន
ែដលជវជ ិ ជ េធ្វើ
គវឺ ជ ធ េដម ិ ជ កនុងខនធ៥មនរូបកខនជ ើ ែដល
្រប្រពឹតេ្ត ទជអនិចំច ទុកំខ និងអន ្ត ។ វជ ិ ជ ផ្លូវេ
បង់កេិ លសត េឡើយ។
ចកំចត់
អវជ ័ នំេកត ិ ជ ែដលជេហតុបចចយ ើ ខនធ៥បន
មួយេទៀត
សមភរៈប៉ុេ េ
្ហ
កពុំ
េសចក្តស ី ុ ខពុំែមនេកើតេឡើងែតពីេ្រគ ង
្ណ ះេទ ប៉ែុ ន្ត្រតូវេកត ្ល ត ្ត ងបម ់ ន ើ មកពផ ី ូ វច ិ ្តផង គច ឺ ត ិ ស ិ
ភមន ិ េ្រកធមន ិ វេង្វង។ ពកយែខមរក៏មននយ ិ យថ សុ ខ
កយសបបយចត ្រើ បស់ ិ ្ត។ េបស ើ ុ ខកយមនសមភរៈបរេភគេ្រប ិ
និងកយមន ិ មនេ គ
ប៉ុែន្តចិតព ្ត ុំសបបយេ
យមនវបត្ត ិ ិអី្វ
មួយ មនុស េនះពុម ំ នសុ ភមងគលេឡយ ិ ជ ផ្លូវេ ើ ។ ដូេចនះ វជ ពុំ
ចេ
ះ្រ
ក
យបញ្ហទុកផ ខ ូ វច ្ល ិត្តបនេឡើយ។
វជ ិ ជ របស់្រពះពុទធ
សន
ជវជ ិ ជ េធ្វឲ ើ យអនក្របតប ិ ត្តអ ិ ស់
ទុក។ ខ អនករកេឃើញវជ ិ ជ ផ្លូវធម៌ គឺ្រពះសមមសមពុទធ ្រពះអងគមន ្រពះទ័យបរសុ ិ ទេធ ទប ើ េឃញ ើ ករពត ិ េនះ
េឃើញវជ ិ ជ ផ្លូវេ
ែដលផទុយគនពអ ន រក ី ក
កែដលមន ្ត រសុ ិ មនចិតប ិ ទធ ពុំ
ចេឃញ ើ សចច
ធម៌ែដលជផ្លូវ្របតប ខ នេឡយ ើ បក ិ ជ ផ្លូវធម៌ ិ ត្តេិ ដម ី ំចត់ទុកប ើ ។ វជ
ជបរមតថវជ ិ ជ ជវជ ិ ជ មនេសចក្តីដ្រ៏ ជលេ្រជែដលជវិជជមន
បញញ ត្តិ។ ពកយថ វជជ ិ មនបញញ ត្តិ គប ឺ ញញ ត្តឬ
30
េ
ក់េឈមះ្រតូវេទ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
មករពិត ដូចពកយ បញញ ត្តិថរ ូប ែ្របថ ធមមជតិែដលេកើត
េឡង ញេ ិ ិ ើ េហយ ើ វនសេទវ
យេក្តនង េ ើ ិ ្រតជក់ជេដម
ថ
រូប។បញញ ត្តិថេវទន ែ្របថ ធមមជតែិ ដលដឹងឬទទួលេ រមមណ៍ជសុ ខជទុកខ
បញញ ត្តិ ែដលវជ ិ ជ ផ្លូវេ មករពត ិ េឡយ ើ
េ
ក
ជេ
ថេវទន។
យ
ចំែណកអវជ ិ ជ មន
ក់េឈមះឬបញញ ត្តិេឡើងមន ិ ្រតឹម្រតូវ
កយ ិ សចចៈ
េឈមះសត្វ េឈមះមនុស ។ េគ
ដូចជេឈមះេដម ើ េឈើ
ក់េឈមះឬបញញ ត្តេិ ឡង ើ េដើមប ី
កុំឲយ្រចឡំគន ពុំែមនករពិតេនកនុងេឈមះេនះេឡើយ។ ដូចជ
មនុស េឈមះរស់ ពុំែមនមនុស េនះរស់រហូតមន ិ
្ល ប់េឡយ ើ
ំ េឺ ឡើយ េនះជ ក៏ដូចមនុស េឈមះជ ពុំែមនមនុស េនះពុឈ
េ
កយ ិ សចចៈ។ មគគ្របកបេ
យអងគ៨មនសមមទដ ្ឋ រយល់ ិ ិក
្រតូវជខងេដើម សមមសមធិ ករដំកល់ចិត្តនឹង្រតូវជទីបំផុត
ជផ្លូវ្របតប ខ ផ្លូវ្របតប ួ ឲយ ិ ត្តេិ ទកន់កររ ំលត់ទុក។ ិ ត្តេិ នះ េបរើ ម
ធ រស័ ខ្លីមនបី គឺ ទនសីលភវន សំ ប់ពុទប ិ ទជ្រគហស្ត ញ សំ ប់្រពះសងឃ្របតប ្របតប ិ ត្ត។ ិ ិ ត្តិ នង ិ សីលសមធិបញ
ផ្លូវ្របតិបត្តិេនះ
គមន
រកេឃញ ើ េឡយ ើ ។ លទធិ តបៈេយគៈ េ
បសឥសីលទធិ
សនដៃទែតង្រប្រពត ្ត ុស ដូចេធ្វើ ឹ ខ
ករេធ្វប ើ បកយ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
សនទស នវទូ ិ
វណ្ណ
ផ្លូវ្របតិបត្តិេនះ្រពះអងគ្រចន
31
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
េចល និងផ្លូវមួយេទៀត គឺចិតេ្ត ្រតកអរនឹងកមគុណ៥ ក៏្រពះ អងគ្រចនេចល េ្រពះជផ្លូវមន ិ
ច្រ
ស់ដង ៤ ឹ េឃញ ើ អរយសចច ិ
មនទុកស ខ ចចជេដើម េដើមបរី ំលត់ទុកប ខ ន។ មគគ្របកបេ
៨េនះ េ
ជ
មជឈ ិម
បដិបទ
យអងគ
ជផ្លូវ្របតប ិ ត្តជ ិ ក
យេឃញ ើ េទសផ្លូវ្របតិបត្តិអមខងទំងពីរេនះឯង។ ្របតប ិ ត្តិ
មមគគ្របកបេ
យអងគ៨
្ត ល កល
េទប ើ េឃញ ើ េទសកនុង
ខនធ៥ែដល្រប្រពឹត្តេទជអនិចចំ ទុកខំ និងអន ្ត ្រតូវកំណត់ដឹង លះ
ត
្ហ
េធ្វឲ ំ ើ យជក់ចបស់នូវ្រពះនព ិ ្វ ន។ ្រពះអរហន្តទង
យ
មន្រពះពុទជ ធ េដើមបនដល់េ្រតើយគឺ្រពះនិព្វនជកររ ំលត់ទុកខ ឈប់វលេក ិ ិ ើតវល
្ល ប់កុ ងសង ន រវដ្តេទៀតេហយ ិ ជ ើ ។ អនកេចះវជ
ផ្លូវធម៌េហើយខំ្របឹងែ្របង្របតិបត្តិឲយបនម៉តច ់ ត់នឹងដល់កររ ំ លត់ទុក។ ខ ដូេចនះ អនកមនវជ ិ ជ ផ្លូវេ
ក្រតូវសិក នង ិ ្របតិបត្តិ
មផ្លូវធម៌ផង េទើបដល់នូវកររ ំលត់ទុកេខ
យ
ច់ខត។
DDDDD
32
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
៩- កមមផលកនង្រពះពុ ទធ ុ
សន
កមមផលមននយ ិ យេសទើរែត្រគប់ទំពរ័ ៃនគមពរី ្រពះពុទធ ជេំ នឿកនុង្រពះពុទធ
ន។
ពកយថ កមមមកពភ ី
ស
សនគក ឺ រេជឿកមមផលេនះឯង។
បលីថ កមមំ សំ ្រសកឹតថ កម៌ន
ប ង ំ និងអង់េគ្លសថ Action ែខមរថ អំេពើឬទំេវើ។ កមមរបស់ ្រពះពុទធ
សនសំ េ
មួយេទៀតថ ្របកបេ
យកអំេព្រើ បកបេ
យចិតែ្ត ក្លង េ
យេចតន ពកយែខមរ យមនពុទភ ធ សិតថ
េចតនហំ ភិកេខ វ កមមំ វទមិ ែ្របថ មនលភក ខ ង ិ ុ ទំ
យ
តថគតេពលថ េចតនជតួកមម។ អំេពើមនចិត្រ្ត បកបជមួយ
ែដលេ
្ត ៈ េទប ថ សចិតក ើ េ
ថកមមែដលឲយផល្រសប
ម
អំេពើ េ្រពះមនអំេពើខះ្ល មន ិ មនេចតនផ្លូវចិត្ត ដូចជេដើរជន់ សត្វេធ្វឲ ើ យ
្ល ប់េ
យអនកជន់េនះពុំបនេឃញ ើ េ្រពះសត្វ
េនះល្អិតេពកគមនេចតនសម្លប់ មន ិ េឈមះថកមមែដលនំឲយ
ទទួលផលជបបេឡយ ើ ។ ពកយកមមេនះ ែខមរយកមកេ្របើេរន័យ
េសចក្តីេទជមនន័យ
កមម្រកស់ ន េ
្រកក់េទវញ ដូចជពកយថ ខញុម ំ ន ិ
ស់ គប បនទទួលេសចក្តទ ឺ នេសចក្តថ ី ី ុកេវទ
មផ្លូវកយឬផ្លូវចិតែ្ត បប យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
មួយ។
វណ្ណ
មពិតកមមេនះជ
33
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
ពកយក
្ត ល េបើអំេពើលេ្អ
ថ កុសលកមម អំេពើ
ថ អកុសលកមម។ កមមលឲ ្អ យផលល្អ កមម គឺអំេពើែបប
ផលែបបេនះ។ បុគល គ
ផលែបបេនះ ដូចជ េពត
្រកក់ឲយផល
ព ំ ូជែបប
្រំ សូវឲយផលជ្រសូវ
រែមងឲយ យ៉ង
ងអំេពប ើ ុណយឲយផលជសុ ខចំេរន ើ
ងអំេពើ
បបឲយផលជទុកវខ នស។ ិ
មនែខមរខ្លះយល់្រចឡំពកយ េ
្រកក់
េំ ពតឲយផលជ
គក ឺ របេញច ញផលមន ិ ឃ្លតចកពូជេដើម។
មញ បុគល គ ក ិ
្រកក់េ
យេពលថ កមពជ ើ ុ េយង
មនកមមបនជែខមរេយង ើ ទទួលេវទនរហូតមកដល់សព្វៃថងេនះ
ដូេចនះ
គួរផ្លស់ពកយកមពជ ិ ុ េនះឲយេទជពកយេផ ងពីេនះវញ
េទ។ ពកយថ កមមនង ិ ពកយថកមពជ ុ េនះ ជពកយពរី សរេសរ
ខុសគននិងមនន័យខុសគន្រសឡះ គព ឺ កយថ កមម ែ្របថ អំេពើ ដូចបនអធប មនន័យេ្រចន ើ ិ បយមកេហយ ើ ឯពកយថ កមពជ ុ
ែ្របថ មស េសមើនឹងពកយថ យ៉ង ន័យម៉យងមកអំពី កមពជៈ ុ សុវណ្ណភូមិ ែ្របថែដនដីមស។
វនសពុ ំែមនប ិ
មពិត េសចក្តស ី ុ ខទុកខចំេរន ើ
្ត លមកពេី ឈមះេនះេឡយ គប ើ ឺ
ពីសកមមភពឬអំេពើរបស់មនុស សត្វវញេទ។ ិ
យ៉ង
កមពជ ខ ុំែមនមកពេី ឈមះេឡយ ើ ុ បនសុ ខបនទុកព
34
េ
្ត លមកអំ មញ ិ
ែតមកអំពី
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
ករេរៀបចំ្រសុកេទសរបស់ជនជតិកមពុជខ្លួនឯង។ នង ំ យ្របេទសបនសុ ខចំេរន ឹ នំបនល្អនឲ ិ ដក ើ
បនល្អនឲ ំ យ្របេទសមនទុកខ
េបើេរៀបចំ
េបដ ឹ នំមន ើ ក ិ
ដូចជេកើតេភ្លង ើ ស្រងគមជេដើម
ដូេចនះមន ិ ្រតូវបេនទសេឈមះេឡយ ើ ។ កនុងបញ្ហេឈមះេនះ ដូច េហតុដូចេម្តចបនជបុគល គ េនះ
ជបុគល គ េឈមះរស់
្ល ប់
បុគល គ េឈមះជ េហតុដូចេម្តចបនជបុគល គ េនះឈជ ើ ។ ឺ េដម កមមកុ ង្រពះពុ ន ទធ
សននយ ិ យកនុងកលទំងបគ ី ព ឺ អ ី តីតកមម
ទក់ទងមកបចចុបបនន
បចចុបបននទក់ទងេទអនគតេទៀត។
កែន្លងែដលបេងកើតកមម គក ឺ យ ចនង ិ ចត ិ ែ្ត ដលេ
ថ កយ
កមម វចីកមម និងមេនកមម។ កមមេនះ ខ្លួនឯងជអនកបេងកើត
ំ កនុងបលីថ កមមស េកម្ហិ ែ្របថ សត្វទង កមមទយេទ សត្វទង ំ របស់ខួ ន។ ្ល កមមពនធុ
សត្វទង ំ ទំង
សត្វទង ំ
យមនកមមជមត៌ក។
យមនកមមជេផពង ។
កមមេយនិ
យមនកមមជកំេណើត។ កមមបបដិសរ
យមនកមមជទន ី ក ឹ រលឹកេឃញ ើ
ែតងបនផលែបបេនះ។ ក
យមនកមមជ
ក
សត្វ
ងកមមែបប
អំេពប គ ើ បក្តីអំេពើបុណយក្តីែដលបុគល
ង េទះបអ ន ដៃទដឹងក្តម ី ក ី ន ិ ដឹងក្តែី តងែតឲយផលជដ ប។
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
35
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
ពុទភ ធ សិតមួយេទៀតថ
កមមែតងែចកសត្វឲយេថកទប េក ែ្របថ
វត្តកី េ នង ព ។ ់ មួយេទៀតថ កមមន ិ ខពស់ខង ុ
សត្វទង ំ
យ្រប្រពឹតេ្ត ទ
មអំេពើរបស់ខួ ន។ ្ល បនេសចក្តីថ
មនុស សត្វបនសុ ខទុកច ខ ំេរនវ ិ ើ នសែបប ឬករងររបស់ខួ នជអន ្ល កេរៀបចំ។
េ្រសចែតអំេពើ
កមមេនះ
ជួនកលេ
ក
នយ ិ យថ
េហតុគេឺ ហតុែបប
ពុទធ
គេឺ ជឿករពត ិ របស់កមមផលឬេហតុផលេនះឯង។
េហតុលប ្អ នផលល្អ េហតុ សន
កនុងន័យេនះ
ែតងបេញច ញផលែបបេនះ
្រកក់បនផល
្រសបនង ឹ ពកយែខមរថ
្រកក់។ េជឿ្រពះ
«េចះមកពេី រៀន
មន
មកពរី ក» គក ឺ រេរៀនកររកជកមមឬជេហតុ ឯករេចះករមនជ
ផល។ េបើេរៀន្រកេចះរក្រកមន មកអំពីឧបនិស យ ័ តិចនង ិ ខ្វះ បេចចកេទសកនុងករេរៀននង ិ កររក។
្រតង់េនះ
្រសបនង ិ ឹ វទយ
្រស្ត្រគប់ែផនកជពិេសសែផនករូបវទយន ិ ិ ិងគីមវី ទយ
ធតុែបប
ែតងបេងកត ើ ជផលែបបេនះ។
គឺករផ ំ
ចលនរបស់្រពះ
ទិតយ្រពះចនទែផនដីបេងកើតបនជរដូវ្រតជក់រដូវេក្តជេដម ើ
េ្រសចេលើកមមឬអំេពរើ បស់ផកយទំងេនះកនុងេ
កធតុ។ ពកយ
ថ កមមេនះ ែខមរេយង ើ មនេលើកយកមកេ្របើថ កសិកមម ករភជួរ ស់ដកសទូង
36
ដ ំ ុះ ឧស ហកមម ករផលិតេ េ
យេ្រគ ងម៉សុី ន
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
ពណិជជកមម ករជួញដូរជេដើម។ ទុកច ខ ំេរនវ មនុស សត្វ ិ ើ នសរបស់ មន ិ ដឹងជេនឯ
ថមកអំព្រី ពះជមចស់ែដល
ចត់ែចងឲយ។ កមមផលនិងេហតុផលេនះពុំ
ែមន្រពះពុទជ ធ អនកបេងកត ើ េឡង ើ េទ េនះ
សនដៃទថ េសចក្តីសុខ
គ្រឺ ពះអងគ្រ
ស់ដង ឹ ករពត ិ
មចបប់ធមមជតិ (Natural law) េហយ ើ ្រ
្របប់មនុស សត្វបុេ៉
ស់សំែដង
្ណ ះ។
DDDDD
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
37
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
១០- ្រពះពុទធដឹកន ំ អនក្របតិបត្តិឲយេចញចកទុក ខ ្រពះពុទជ ធ មនុស ជតិ ្រទង់្របសូ តមន្រពះម
េនេលើែផនដី មនុស ធមម
បិ
សថិត
េហយ ើ ែដលនំឲយ្រពះអងគមនលកខណៈែប្លកពី
េនះ គឺ្រតង់្រពះអងគបន្រ
ស់ជ្រពះពុទធ េឃើញ
អរយសចច ជធម៌ សំ ប់ចម្លងមនុស សត្វែដល្របតប ិ ិ ត្តិ េចញចកទុក។ ខ ្រពះអងគ្រ
វិទូ ែ្របថ ្រពះអងគ្រ
ដល់្រពះ
ស់ដឹងនូវេ
ស់ដឹងនូវេ
កែដលេ
មនុស សត្វែដលមនចិត្តវញ ិ ញ ណ ឱកសេ
សមពនរធ បស់េ
ក បន
ក បនដល់
ក បនដល់រចន
ស់ដង ឹ នូវេ
គមនអនក
្រពះអងគសំែដងេ
យយកេហតុបចចយ ័ ៃនេ
េ្រប បេធៀបនឹងេហតុបចចយ ័ ៃនេ
ខងេ្រកក៏ដូចជេ
បេងកើតេឡើយ។
កធតុឬច្រក ឡទំងអស់ ែត្រពះអងគ
ំ ន្របេយជន៍កុ ងកររ ន ំេ ពុំសំែដង េ្រពះពុម
38
ក
កធតុឬច្រក ឡែដលមនចលនទក់ទងគន
មចបប់ធមមជតិនិងចបប់កមមផល
្រពះអងគ្រ
ថេ
កបី គស ឺ ងខរេ
ទិតយ ្រពះចនទ ែផនដីជេដើម សត្វេ
មឲយ
ះទុកម ខ នុស សត្វ។ កខងេ្រកមក
កកនុងខ្លួនេយង ើ ថ
េ
ក
កកនុងខ្លួនេយង ើ ែដរ។ េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
្រពះពុទេធ ្របសមនុស សត្វេ បង្ហញេហតុផលឲយេគពច ិ រ តិបត្តិ
មេ
យករសំ ែដងធម៌េទសន េហយ ើ សេ្រមចចត ិ េ្ត ជឿនង ិ ្រប
យខ្លួនេគ។ ពកយថ ្រពះពុទស ធ ំ ែដងធម៌េ្របស
មនុស សត្វែដលមនឧបនស ័ ែដលគួរទូនមនបន គម ិ យ ឺ នុស
សត្វែដលធ្លប់េធ្វើទនរក សីលចំេរនភវនព ម ើ ី ុនមក (ទនូប
និស ័យ សីលប ូ និស ័យ ភវរ ូបនិស ័យ) មនុស សត្វ្រប
េភទេនះ
ចទទួលធម៌េទសនរបស់្រពះអងគយកេទ្របតប ិ ត្តិ
បន។ េ គផ្លូវចត ិ រ្ត បស់មនុស សត្វបនដល់ េ
ភៈ េទសៈ
ំ ឺ ធេមមសថ ឱសថ េមហៈ ជឫសគល់អកុសល ដូេចនះថនគ
គឺ្រពះធម៌ែដល្រតូវយកមកបំបត់េ គទំងេនះ បនដល់ទន
សីលភវនហនង ឹ ឯង។ ទនសីលភវនេនះ សំ ប់េធ្វឲ ើ យសងគម មនុស រស់េនជមួយគនបនសុ ខ មនុស ្រស
ញ់ ប់
ទន ជួយសេ្រងគះគនេ
នគន
ន្ត។
េដើមបឲ ី យសងគម
្រពះសមពុទធបេ្រង នឲយមនុស េធ្វើ
យ្រទពយសមបត្តិ េ
យគំនិតបញញ គឺ
ជួយយត ិ េយងអនកទន់េខ យឲយរស់េនកនុងសងគមបនសុ ខ
្រសួលផង។
េដើមបក ី ុំឲយមនុស និងសងគមមនុស េបៀតេបៀនគន
្រពះពុទប ធ េ្រង នឲយមនុស រក សីល និងករុ េ
ចិត្ត
ណិត
េ
យឲយផ យេម ្ត ចត ិ ្ត
សូ រដល់គនេទវញេទមក។ ិ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
39
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
េដើមបឲ ្ត ន ី យមនុស និងសងគមមនុស ទុកចិតគ
បេ្រង នឲយមនុស អប់រ ំផ្លូវចត ្ត យបនល្អ ិ ឲ ញ់
មគគីគន ្រពះពុទធ
កុល ំ ំ េអៀងេ្រពះ្រស
េ្រពះស្អប់ េ្រពះភ័យខ្លច េ្រពះវេង្វងពុំដឹងករពិត
េឡយ ខ ជ ើ បឲ ើ ។ ខពស់ពេី នះេទេទៀត េដម ី យផុតទុកព ី តិជ ពយធិ មរណៈ
្រតូវ្របតិបត្តិ
មសីលសមធិបញញឬទនសីលភវន
េនះឲយបនម៉តច ់ ត់បំផុត។ ្រពះពុទប ធ នែណនំថ អំេពើ
្រកក់
នំឲយមនទុក្រខ តូវលះបង់ អំេពល ្អ ឲ ំ យបនសុ ខ្រតូវេធ្វឲ ើ ន ើ យេកត ើ េ្រចើនេឡើង។
ជនច ិ ច
េហតុផល
្រកក់និងល្អេនះមនេនកនុងេ
ក
្រពះពុទប ធ នេឃញ ើ ករពត ិ េនះយកមកសំ ែដង្របប់
មនុស សត្វទង ំ អស់គន។ កនុងន័យេនះ បញជក់ថ ករពត ិ េន ែតជករពត ិ េធ្វើ
ពុំែមនេរឿងេជឿឬពុំេជឿេឡយ ើ
្រកក់បនផល
្រកក់េទ
គេឺ ធ្វល ្អ នល្អ ើ ប
មអំេពើែដលខ្លួនបន្រប្រពឹត។ ្ត
្រពះពុទជ ធ អនកបង្ហញផ្លូវ ចំែណកមនុស សត្វ្រតូវេដើរេ
ឯង។
ធម៌របស់្រពះពុទជ ធ សចចធម៌មនតថភពែដលមនុស
្រគប់រូប្រគប់ជតិ េ
យខ្លួន
សន៍
ចយកមកពេិ
យខ្លួនឯង(បចចត្តំ េវទិតេព្វ)។
ធន៍េឃញ ើ ករពត ិ
DDDDD
40
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
១១- គុណម
បិ
េ្របៀបមកគុណ្រពះពុទធ អនកកន់្រពះពុទធ
សនខ្លះចង់ដង ឹ ថ គុណម
នង ិ គុណ្រពះសមមសមពទធ ើ ងគ ុ េតអ
បិ
មនគុណេ្រចន ើ ជង?
ជដំបូងគបបយ ី ល់អំពីពកយថគុណ។ ពកយគុណ ជភ បលីែដលែ្របជភ
ែខមរថ
េសចក្តល គ ី រ្អ បស់បុគល
មនក់។ ដូចពកយថ បុគល គ េនះមនគុណធម៌ឬគុណសមបត្តិល្អ គួរេសពគប់។ ឧទហរណ៍ វតថុអ្វីមយ ួ ដល់បុគល គ
មញញ ដូចបុគល គ
មនក់បនឲយ
មនក់ បុគល គ ែដលបនទទួលអំេ
េពលថ សូ មអរគុណ។ គុណកនុងទេី នះ សំ េ
យ
យកេសចក្តល ី ្អ
ែដលបុគគលេនះលះវតថុេធ្វើជទន។ ពកយគុណេនះមនលកខណៈ
េសមើគននង ្អ ឹ ពកយថបុណយកុសលសុ ចរតអំ ិ េពល ើ ។ ចំេពះគុណែដលម
បិ
មនចំេពះកូន្របុស្រសី គឺេន
្រតង់គត់ចញ ិ ិ ច ឹ មបប ី ច់រក កូន្របុស្រសីឲយរស់ នមនជីវត បេ្រង នឲយេចះនិយយស្តី
បញចូ នកូនឲយេទសិក េរៀនសូ ្រត
អប់រ ំកូនឲយ្រប្រពត ្ត ំេពើល្អ ែចកមត៌កឲយកូនេធ្វជ ឹ អ ើ េដើមទុនសំ ប់ រកសុី ជេដើម។ េ
ករបេញច ញជសងគហធម៌សេ្រងគះេនះេឡង ើ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
41
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
េ
យ
េម ្ត
រម ករ ុ
ញ់ ប់
បិ
មនទឹកចិត្រ្ត បកបេ
មុទិ
នកូនចប់
េហយ ើ ។ គត់មនចត ិ ្ត េហើយខំ្របឹងេ ឆប់ជ
ះ្រ
យ្រពហមវ ិ
រធម៌ គឺ
នង ិ ឧេបកខ។ គត់មនទក ឹ ចត ិ ្រ្ត ស
ង ំ ពីគត់ដឹងថ
ណិត
កូនមកចប់បដិសនធិ
សូ រកូនេពលែដលកូនមនទុកខ
យ ដូចជកូនមនជមងឺ ខំបន់្រសន់ឲយកូន
យកកូនេទមនទរី េពទយពយបលជមង។ ឺ
េពលកូនមន
សុ ខភពល្អ បនសុ ខកយសបបយចត ិ ្ត ម្តយឪពុកមនចត ិ ្ត
សបបយរក ី យយ៉ងៃ្រកែលង។ បនទុកខ្លួនេ
យ
ម្តយឪពុកបនធូរ្រ
លពី
រកូនធំេពញរូបេពញ ង េចះទទួលខុស្រតូវ
កនុងកររស់េនរបស់ខួ នបនេហ ្ល ើយ។ សកមមភពជគុណធម៌ឬ ជអំេពល ើ រ្អ បស់គត់មកេលើបុ្រតធី េ
ថគុណ។ េគមន ិ
្របុស្រសីេនះេហយ ែដល ើ
ចបដិេសធថគត់គមនគុណេឡើយ។
េបប ើ ដិេសធថគត់គមនគុណ
ក៏ដូចជបដិេសធអំេពល ើ រ្អ បស់
គត់េធ្វើមកេលើកូន្របុស្រសីដូចេពលមកេហើយដូេចនះែដរ។ េបើ
ទទួលដឹងថ សកមមភពល្អរបស់គត់មកេលើកូន្របុស្រសីមន ពិតែមន េនះេហើយជករទទួល
គ ល់គុណរបស់គត់ទង ំ ពីរ
។ មនខ្លះេពលថ គត់សបបយជមួយគនគត់កេ៏ កត ើ េយង ើ មក
ដូេចនះគត់គមនគុណអ្វេី ទ។ ដូចបនេពលមកេហយ គុណេន ើ
42
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
្រតង់គត់ចិញចឹមកូនឲយរស់ េបើេគសួ រថខ្លួនេកើតមកពី
មុខ
ជេឆ្លយ ន េនះ ចុះអនកេនះេធ្វដ ើ ថ ខញុំេកត ើ មកពអ ី ក ើ ូចេម្តចេទប ើ
ខ្លួនរស់ មុខជរកេឃើញថ អនកែដលបេងកើតេហើយចិញចឹមខ្លួនឲយ
រស់េនះេហយ ើ ជអនកមនគុណ។ ្រតង់គត់សបបយជមួយគន
ឬគត់មន ិ សបបយ ជេរឿងេផ ង មន ិ ទក់ទងនឹងករចិញចឹមេនះ េឡយ ើ ។ មួយេទៀត មនពហរិ
ពុទធ
សនគឺ
សនេពលថ ម្តយឪពុកគមនគុណេលើកូន្របុស្រសីេទ
អនកែដលមនគុណ គ្រឺ ពះ
ទេិ ទពជ្រពះបេងកត ើ េ
េនះជទស នៈគមនេហតុផល េតើអក ន
េ
ក។ ្រពះពុទធ
និង
សនដៃទេ្រកពី្រពះ
កមមផល
កវញេទ។ ិ
បនេឃើញ្រពះបេងកើត
សនសំ ែដងថ អវិជជ ត
្ហ
ឧបទន
ជតួសភវធម៌ជេហតុជបចចយ ័ នំឲយេកើត
មនុស សត្វ។ ករេកត ំ យមនទុកខ ដូេចនះេដម ើ បី ើ េឡង ើ ជេហតុនឲ បំបត់ទុក្រខ តូវលះបង់ឬសម្លប់េហតុែដលនំឲយមនទុកខ សម្លប់អវជ ិ ជ នង ិ ត សត្វ ដូេចនះ ្រពះ
្ហ េនះឯង។ េប្រើ ពះ
ទិេទពជេមប
គឺ
ទេិ ទពបេងកត ើ មនុស
្ត លឲយមនុស សត្វមនទុកខ
េត្រើ តូវេធ្វដ ើ ូចេម្តចឲយមនុស សត្វអស់ទុកខ
េប្រើ ពះ
ទេិ ទពគង់
េន ្រពះអងគេនែតបេងកើតជតិឲយមនុស សត្វមនទុកត ខ េទេទៀត
មនជ ទុកខ េ
មរណទុកជ ខ េដម ើ ?
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
ចំែណកម្តយឪពុកពុំែមន
43
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
ជេហតុបេងកើតជតិដល់កូនេឡើយ កូនមកចប់បដិសនធិេទ កមមផលរបស់ខួ ន ្ល
រស់បុេ៉
ម
ម្តយឪពុក្រគន់ែតពៃផទេហយ ើ ចញ ិ ច ឹ មកូនឲយ
្ណ ះ។ ករចិញចឹមកូនឲយរស់េនះេហើយ ែដលគត់ជអនក
មនគុណ។
ចំែណកគុណរបស់្រពះពុទធ
េនកនុងពុទគ ធ ុណកនុង្រពះនម
ទំង៩ មន្រពះនមថអរហំជេដម ើ េ វិសទ ុ ធិគណ ុ បញ ញ គុណ នង ិ ករ ុ
ែ្របថ
េសចក្តប ធ ី រសុ ិ ទ។
េសចក្តថ ី
ស្រតូវ េពលគឺកិេលសេ្រគ ងេ
ជបុគល គ បរសុ ិ ទធ
យសេងខបមនបី គឺ
គុណ។ វិសទ ុ ធិគុណ
្រពះអងគឆងយចកសឹក
ហមងចិត្តអស់េហើយ។ ្រពះអងគ
មន ំ មុខ ិ េធ្វអ ើ ំេពប ើ ប្រគប់យ៉ងទំងទក ី ំបង
ញ គុណ ែ្របថគុណគឺបញ ញ ។ េសចក្តីថ ទំងចំេពះមុខ។ បញ
្រពះអងគ្រ េ
ស់ដង ឹ េនះ
ក ពុំែមនជេ
គុណគក ឺ រុ
។ ករុ
ជេ
កុតរ្ត បញញជបញញេចញចក
កយ ិ បញញេឡយ ើ ។ ករ ុ ែ្របថ ករ
របស់្រពះអងគ ែដលកំពុងវលេក ិ ិ ើតវល
ណិត
គុណ ែ្របថ
សូ រមនុស សត្វ
្ល ប់កុ ងសង ន រវដ្ត។ ្រពះ
អងគបនសំ ែដង្រពះធម៌េ្របសសត្វ ឲយមនុស យកេទ្របតប ិ ត្តិ ម េដើមបឲ ខ ី យបនសេ្រមច្រពះនិព្វនជកររ ំលត់ទុក។
44
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
េបើេ្រប បេធៀបគុណម
បិ
និងគុណ្រពះពុទម ធ ន
លកខណៈខុសគន។ វសុ ិ ទគ ិធ ុណនង ិ បញញគុណជេសចក្តប ី រសុ ិ ទធ និងបញញផទល់ខួ ន្រពះអងគ ្ល េទ។
ករុ
គុណ
យកេទ្របតិបត្តិ
ចំែណកម
បិ
គុណេនះគមន
្រពះអងគសំែដងធម៌េ្របសមនុស សត្វឲយ
មរហូតេចញចកទុកខ
ចំែណកម
ជួយសេ្រងគះកូន្របុស្រសីឲយបនសុ ខ្រសួលែតកនុងជវី ភព បចចុបបននបុេ៉
បិ
្ណ ះ។ ដូេចនះបញជក់ថ ្រពះពុទម ធ នគុណពេិ សស
ដ៏ខស ព ់ខង ព ជ ់ ងគុណម
បិ
។
DDDDD
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
45
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
១២- ករ ុ
្រតូវមនបញ ញ
្រពះពុទជ ធ មចស់បនបេ្រង នឲយមនុស សត្វមនករុ ណិត
សូ រ
េហយ ន ែដលមនទុក។ ខ ើ ជួយសេ្រងគះដល់អក
្រតូវេជៀស ងគំនិតពយបទ គឺេធ្វើមន ិ ឲយេគបនសុ ខ និងេជៀស ងគំនត ិ ង ិ វហ ឹ
គក ខ ឺ រេបៀតេបៀនេធ្វឲ ើ យេគមនទុក។
មនពុទភ ធ សិតមួយបទេពលថ
ប៉ុែន្ត
បុគល គ េបើេឃើញ្របេយជន៍
ខ្លួនេហយ ្ល ន។ តួយ៉ងដូច ើ ្រតូវេធ្វ្រើ បេយជន៍ខួ នឲយសេ្រមចជមុ
ជ្រពះពុទ្រធ ពះបរម្រគូ សត្វ
្រពះអងគក
មុន្រពះអងគសំែដងធម៌េទសនេ្របស
ងខ្លួន្រពះអងគឲយបន្រ
ស់ជ្រពះពុទធ
ឲយ
ដល់នូវទីបំផុតទុកខ េហើយមនសមតថភពជមុនសិន។ មួយេទៀត
េទះប្រី ពះអងគមន្រពះទ័យ
សព្វសត្វែដលមនទុកយ ខ ៉ង
ណិត
សូ រករុ
ក៏េ
យ
ចត ្ត ំេពះ ិ ច
ក៏្រពះអងគពុំ
ច
េ្របសបនទំងអស់គនេឡយ គ្រឺ ពះអងគេ្របសបនចំេពះែត ើ
សត្វែដលមនឧបនិស យ ័ ែដលគួរឲយ្រពះអងគេ្របសបនប៉ុ េ
្ណ ះ។
ករសេ្រងគះអនកដៃទ
្រតូវពច ិ រ
សេ្រងគះេនះនំឲយេ្រគះថនក់ដល់ខួ ន ្ល
គឺករុ
េមល ើ កុំឲយករ ្រតូវមនបញញ
េបម ្ល ើ ន ិ ដូេចនះេទ ករសេ្រងគះខ្លះនង ឹ នំឲយមនេ្រគះថនក់ដល់ខួ ន
ដូចេរឿងកនុងគតិេ
46
កេ
យសេងខបតេទេនះ។ មនបុរសមនក់ េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
េចះវជ ិ ជ េ្របសមនុស សត្វែដល
្ល ប់ឲយរស់េឡើងវញ។ ៃថងមយ ួ ិ
បុរសេនះេទេលងៃ្រព បនេឃញ ើ សត្វខ្លមួយែដលេទើប
ថមីៗ
មនចិត្ត
ខ្លួនផង
េ
ណិតសត្វខ្ល
យខ្វះករពច ិ រ
េហើយចង់
្ល ប់
កលបងវជ ិ ជ របស់
អំពេី ្រគះថនក់ែដលេកត ើ េឡង ើ
ដល់ខួ នេពលែដលសត្វ ្ល ខ្លរស់េឡង ើ ។ បុរសេនះក៏
ង ំ យមន្ត
សូ ្រតេ្របសសពសត្វខ្លេនះឲយរស់េឡង ចបំណង។ លុ ះ ិ ើ វញដូ
សត្វខ្លេនះរស់េឡង ក៏មនេសចក្តេី ្រសកឃ្លនចំណី ក៏ ើ េហយ ើ ងកចុះងកេឡង ើ មន ិ េឃញ ើ សត្វអែី្វ ដលខ្លួន
ចចប់យកជចំ
ណី េឃញ ទ កឱន្រត ើ ែតបរុសេនះេនជិតខ្លួន ក៏សុ ះេទទះកច់ បក់សុីមយ ួ រ ំេពចេ
យេសចក្តីេ្រសកឃ្លនរបស់ខួ ន ្ល បុរសេនះ
ក៏ដល់នូវមរណភពេទ។ បទកកគតថ ិ «មេអយ ើ មណព េចះ
សិលប
្រស្តជប់ ជីវតខ ិ ្ល បន ធមម
មន ិ ដឹងេគមន គុណេលើ
ខ្លេខ្ល ចិតេ្ត ខម
ម ។ មនចត ្ត បបុរស េទជប់េទ ិ ស
េ្របស ឲយរស់រប ូ ្រតឡប់្រកញំ ខំកបលវញ ិ ម
មន ិ
គ ល់ពស ិ ពល។ បុរសេនះ្រតូវ
សបបុរសខ្វះបញញពិចរ
េនះេ្រពះ
្ល ប់ េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
យ
អំពីេ្រគះថនក់ែដល្រតូវេកើតមន
ដល់ខួ នបន ្ល ទ ប់ពស ិ ី ត្វខ្លមនចងកូមរស់េឡង ើ វញ។
េ
មនយ
វណ្ណ
រ
ករ្រគន់ែត
47
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
ចង់ពិេ
ធនូវវជ ិ ជ សិលប
សត្វសូ តបូ ្ល តគមនចងកូម។
្រស្តរបស់ខួ ន ្ល
េរឿងេនះបនជេមេរៀនថ
ចពិេ
ធម៌េម ្ត ករុ
ធេទេលើ
្រតូវមនបញញ
េនជមួយ។ បនេសចក្តថ ្ត បបុរសយ៉ង ី េទះបម ី នចត ិ ស ក៏េ
យ មុននឹងជួយសេ្រងគះអនកដៃទ ចំបច់េគ្រតូវែតពិចរ
នូវលទធផលបនទប់ពក ី រសេ្រងគះេនះ
ខ្លះឲយផលល្អដល់ខួ ន ្ល
េ្រពះករសេ្រងគះ
ករសេ្រងគះខ្លះឲយផល
្រកក់ដល់ខួ ន ្ល
វញ ិ ដូចបុរសេ្របសសត្វខ្លឲយរស់េនះឯង។ េន្របេទសឥ មនជនជតឥ ិ
្ឌ
្ឌ មនក់េគរពពស់ ៃថងមយ ួ បនេឃញ ើ ពស់មន
ពស ិ មួយេដកសមងំ
លេភ្ល ងេនកែន្លងមួយ
ក៏ចប់យកមកេដកេនកនុងមុងជមួយខ្លួន
ក៏មនចិត្ត
ក៏្រតូវពស់ចឹក
ណិត
្ល ប់
កនុងមុងេនះេទ។ េនះជជំេនឿនង ិ សកមមភពលងងេ់ ខ្លែដលេធ្វើ ឲយអន្ត យដល់ជីវតខ្ល ិ ួ ន។ េនកនុងធមមបទៃនគមពរី ្រពះពុទធ
មនដំ
លេរឿងនងកុណ្ឌលេកសី។
មនដំ
សន
លេរឿង
យ៉ងសេងខបថ នងកុណ្ឌលេកសីជកូនេសដ្ឋី ៃថងមយ ួ នងសថិត
េនេលើ្រប
ទ្រកេឡកេឃញ ើ េចរមនក់ែដលេគបេណ្តើរយក
េទេធ្វើេទស ក៏េកើតចិត្រ្ត ស េទេ
48
ះយកមកេធ្វប ើ ។ ី្ត
ញ់ េចរេនះ ក៏ឲយេគយក្របក់
េនជមួយនងមន ិ បនយូរ េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
េ
យ វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
េចរជអនកគមនបុណយមករស់េនជមួយអនកមនបុណយគឺនង
កុណ្ឌលេកសី េចរក៏េកត ្ត ផ ុ កមនគំនត ើ ចត ិ អ ិ គត ិ ខុសថ េបើ អញេបកនងេនះយក្របក់េទចយ យែតមនក់ឯងវញ ិ
្រប
េសើរជង។ គត េចរក៏នយ ិ យ៉ងេនះេហយ ើ ិ យបេញជតនងថ
កលខញុំជប់េទស
ខញុប ំ នបន់្រសន់អក ន
បនរួចចកេទសខញុំនង ឹ េទ
េទសេហយ ើ ខញុំនង ឹ េទ
េនេជើងភនថ ំ
េបើខុ ំញ
បំណន់ ឥឡូវេនះខញុំបនរួចចក
បំណន់ សូ មនងេស្ល កពក់ឲយ
្អ ត
បតពក់មសេព្រជែដលមនតៃម្លឲយេ្រចើន េហើយេយង ើ ទំងពីរ នក់េទ
បំណន់ជមួយគន េ
មួយេឡើយ។ នងក៏េជឿេចរេ េឡយ ្ល ើ ក៏េរៀបចំខួ ន្របណ
យមន ិ ឲយមនអនកកំដរេទជ
យមន ិ នឹកគិតថ េចរបេញជត
មេចរបងគប់ េហយ ើ េធ្វដ ើ ំេណើរេទ
កែន្លងែដលេចរបង្ហញ្របប់។ លុ ះេទដល់េហើយ េធ្វឲ ើ យនង
្រស
ង ំ កំងេ
យេចរបន្របប់នងថ
េយង ើ នំនងមកទី
េនះ ពុំែមនបន់្រសន់អីេ្វ ទ គឺនន ំ ងមកសម្លប់។ នងមនករ ភ័យតក់សុ តក៏ ្ល នយ ិ យេទកន់េចរេ
យក្តរី នធតថ ់
េតអ ន ើ ក
នងពក់មកេនះ
មចយ យ
មបំណង
សម្លប់ខុ ំេញ តើបំណងអ្វី េចរេឆ្លើយថ ខញុំចង់បនមសេព្រជែដល េដម ើ បយ ី កេទ
េយង ើ ។ នងនិយយថ ែ្រកងអនកជប្តីខុ ំញ អនកចង់បនអ្វីក៏ េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
ច
49
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
យកបន
ែបប
ម្របថន េហតុដូចេម្តចបនជសម្លប់ខុ ំញ នងនិយយ
ក៏េចរ
្ត ប់ពុំបនេឡយ ើ ។ េទប ើ នង្របមូល
ម រតឲ ី យ
រងមំ េនចំេពះមុខេ្រគះថនក់ដល់ជវី តេនះ ្រតូវយកបញញមកេ្របើ ិ ឹ
ពិចរ
េទើបេឃើញលបច ិ មួយេដើមបស ី ម្លប់េចរកំ
គត ិ េឃញ ើ េហយ ើ េទើបនងនិយយេទកន់េចរេ
ចេនះ។
យសំ ដីទន់ភ្លន់
ថ មុននង ំ ូ មខមេទសអនកជ ឹ អនកសម្លប់ខុ ំញ អនុញញតឲយខញុំ ស
មុនសិន
េ្រពះេនេពលែដលេយង ើ ទំងពរី នក់បនគនជប្ត្រី ប
ពនធ ែ្រកងខញុំ្រប្រពត ្ត ង គ េទេលើអក ន សូ មអនកអត់េទសឲយខញុំ កុំឲយ ឹ ឆ ខញុំមនកមមេពៀរេទអនគតេទៀត។
បបកមម
មឲយផល
េចរអស់លកខណ៍ សីចុះ
ក៏េជឿសំ ដន ី ងឲយនងេធ្វើ
មបំណង។
ំ ថម េនេពលែដលនង ព ំ ទ ័ ជ ធ ុំវញេចរេនះ គេឺ ចរអងគុយេលើផទង ិ ែកបរេ្រជះមួយ។ េនេពលែដលនងសំ គល់េឃើញថ េចរកំ ពុងែតអងគុយ
ទម្លក់េ្រជះេ
្ត ប់នងេភ្លចខ្លួនេហយ ើ
យៃដទំងពីរយ៉ងអស់ទហ ំ ឹង។ េចរក៏ធ្លក់េទ
កនុងេ្រជះយ៉ងេ្រជទងគិចនង ឹ ថម េរឿងេនះក៏ឲយេមេរៀនថ
ម នែតេចរ
ចលះបង់អំេពើ
ឲយេគយក្របក់េទេ
50
នងក៏ខំ្របង ឹ ្រចនេចរ
្ល ប់កុ ងេពលេនះេទ។ ន
ដំបូងនងកុណ្ឌលេកសីគិតខុស ្រកក់របស់ខួ ន ្ល មនចត ិ ្ត
ណិត
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
ះឲយរួចចកេទស រហូតដល់យកេធ្វើជ េ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
ប្តីេទៀតផង ែតជនអកតញញូ េនះ មន ិ ្រតឹមែតមន ិ ដឹងគុណនងេទ
ែថមទំងមនគំនត ិ សម្លប់នងេទៀត។
េ
ដូេចនះេហយ ើ បនជ
កេពលថ កុំេជឿទុកចិតជ ្ត នពលែដលធ្លប់្រប្រពឹត្ត
្រកក់
េហយ ក៏ដូចជកុទ ំ ុកចត ើ មន ិ ទន់បនអប់រ ំ មផ្លូវធម៌េនេឡយ ើ ិ ្ត
សត្វមនចងកូមមនខ្លជេដើម។ ទប ី ំផុត នងកុណ្ឌលេកសីបន
េគចផុតពេី សចក្តី
្ល ប់
េ
េនះមុន។ េពលេនះ ពរសព្វ ផុតពី
យេ្របល ើ បច ិ សម្លប់េចរកំ
រុកេខ ទវ
ែដលរក ៃ្រពភនេំ នះ បនឲយ
ធុករដល់នងែដលេ្របប ើ ញញេ
្ល ប់បន។ េ
យេនឿយ
ះ្រ
យកនុងកមេ
យជវី តខ្ល ិ ួ នឲយ
កុណ្ឌលេកសីបនសុំ អនុញញតពី្រពះពុទប ធ ស ួ ជភក ខ ី ិ ុន ្របតប ិ ត្តធ ិ ម៌ បនេ
យ
ច
កយ ី ៍ នង េហយ ើ ខំ
ទប ី ំផុតបនសេ្រមចជ្រពះអរហន្តកត់កេិ លស
ច់ខត ដល់នូវទីបំផុតទុកក ខ ុ ងេពលេនះេទ។ ន
មនេរឿងមួយេទៀតដំ
កំពុងេដញចប់កណុ ្ត រមួយសុី
លថ មនឥសីមយ ួ អងគេឃញ ើ ឆម េ
ជប់កណុ ្ត រេនះឲយក្លយជឆមដូចគន
កមន្រពះទ័យ
ណិតក៏
េដើមបឲ ី យេគចផុតពឆ ី ម ចប់
សុី ។ ៃថងេ្រកយ មនែឆកមយ ួ េដញចប់ឆមែដលពីេដើមជកណុ ្ត រ
ឥសីកជ ៏ ប់ឲយេទជែឆកដូចគន។ ៃថងេ្រកយមកេទៀត មនខ្លមួយ
េដញចប់ែឆកសុីេទៀត ឥសីកជ ៏ ប់ែឆកឲយេទជខ្លដូចគន។ បនទប់ េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
51
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
ពីរច ួ េ្រគះថនក់ ខ្លែដលឥសីជប់េនះេ្រសកឃ្លនចំណី ក៏បង ៉ េ
តេទស្រងគបច ់ ប់ឥសីែដលជប់ខួ នេនះសុ ្ល ីជ
រ។
ឥសីបន្រជបក៏គិតថ ឯងខំជយ ួ សេ្រងគះជីវត ិ ជេ្រចើនេលើក
េ្រចន ើ ្រគ
ង ំ ពក ី ំេណើត ជសត្វកណុ ្ត ររហូតជប់ ឲយេទជ
សត្វខ្លេដើមបឲ ី យេគចផុតពីេសចក្តី
្ល ប់
ឥឡូវេនះ មន ិ ្រតឹមែត
មន ឹ គុណេទ ែថមទំងចង់សុីឯងជចំណីេទៀត េណ្ហើយជប់ ិ ដង ឲយេទជសត្វកណុ ្ត រវញេទ។ ិ
បនទប់ពប ី នក្លយខ្លួនជកណុ ្ត រ
វញ ិ ក៏នក ឹ េអៀនខមស រួចរត់ចូលៃ្រពែកបរេនះបត់េទ។ មនុស
ដូចសត្វកណុ ្ត រេនះ ក៏មនខ្លះេនកនុងសងគមមនុស េពលបនេធ្វើ
ធំមនបុណយមនយសសក្តិ្រទពយសមបត្តិ េភ្លចកំេណើតេដើមរបស់
ខ្លួនែដលតូចទបទន់េខ យ ជសត្វរមល ិ គុណ ក៏ដល់នូវេសច ក្តីវនសខ្ល ិ ួ នេនទីបំផុត។
EEEEE
52
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
១៣- សីល៥របស់្រពះពុទធ សីល៥ជេគលសីលធម៌របស់មនុស
សន ែដល្រពះពុទប ធ ន
បេ្រង នឲយមនុស ទូេទ ជពេិ សសឲយពុទប ធ រស័ ិ ទ្រពះអងគេគរព
កន់្រគប់គនអស់កលជនិចច េហយ ធ រស័ ើ សីល៥េនះ ពុទប ិ ទជ
្រគហស្តែតងែតទទួលសមទនព្រី ពះសងឃបនទប់ពន ី មស ករ
រួច ល់េពលេធ្វើបុណយទនកនុង្រពះពុទធ
ដល់េចតនល្អេវៀរចកេសចក្តី
្រកក់
សន។
សីលបន
មផ្លូវកយនង ិ ច។
សីលមនន័យេ្រចើនយ៉ងគឺ សីលនំ សីលមនន័យថ្រប្រកតី
បនដល់្រប្រកតខ ្ត ជ ្អ ្រប្រកត;ី សិរេ ្ឋ សីល ី ងល្អ គ្រឺ ប្រពត ឹ ល
មនន័យថជកំពូល គឺេបើមនសីលេហើយ កុសលដៃទេទៀត
រែមងេកត ើ មន; សីសេ ្ឋ សីលមនន័យជ្របធន គេឺ បម ើ ន សីលជ្របធនដឹកនំេហើយ កុសលដៃទេទៀតរែមងេកើតមន;
សីតលេ ្ឋ សីលមនន័យថ្រតជក់ គប គ មនសីលរែមង ឺ ុគល មនចិត្រ្ត តជក់មន ិ េក្ត្រក
យ
មនកំហុស។
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
្ត យេ្រកយេ
យខ្លួនមន ិ
53
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
សីល៥មនសិកខបទ៥ គឺ៖ ១. ប
្រស
តិប
មមន ិ ឲយសម្លប់គន គឺ
េវរមណី
មមន ស សត្វទូេទែដលមនជីវតសញ ញ ិ ិ ិ ឲយសម្លប់ជីវតមនុ ញ់ ជវី តចង់ រស់មន ិ ិ ចង់
្ល ប់ មនករភ័យតក់សុ តចំ ្ល េពះ
ជញករគំ មកំែហង្រគប់យ៉ង។ ករែដល្រពះពុទធ
មមន ិ ឲយ
សម្លប់គឺជករេគរពជវី តអន ិ កដៃទ ករសម្លប់េឈមះថ រ ំេ
ភ
េលើជីវតអន ិ កដៃទ េ្រពះមនុស សត្វ្រគប់រូបមនសិទិរធ ស់េនដូច គន។ ផ្លូវ
ច្រក េគបេងកត ើ ចបប់បេងកត ើ ប៉ូលីសេដម ើ បក ី រពរ
សន្តស ិ ុ ខជូន្របជពលរដ្ឋ កុំឲយមនករសម្លប់គន។ ដូេចនះ េបើ
មនុស ទំងអស់កន់សិកខបទទី១េនះរបស់្រពះពុទធ គម ឺ ន ិ សម្លប់
គន ពិតជជួយស្រមួលដល់ផូ វ្ល
ច្រក មន ិ ចំ
យ្របក់
កសបេងកើតប៉ូលិសេដើមបប ី ្រងកបអនកសម្លប់េឡយ ើ ។ ២. អទិននទន េវរមណី
សមបត្តអ ន ដៃទ ិ ក
េ
ែដលេគមន ិ បនឲយេ
យេចតនលួ ច។ ករ
មមន ិ ឲយកន់យក្រទពយ យកយឬេ
មមន ិ ឲយលួ ច គឺជករេគរពកមម
សិទ្រិធ ទពយសមបត្តអ ន ដៃទេ ិ ក
យ្រតូវគត ិ ថ ខ្លួន្រស
ចត ិ ែ្ត បបេនះដូចគន។ ផ្លូវ
ច្រក រដ្ឋបនចំ
សមបត្តិរបស់ខួ នម ្ល ន ិ ចង់ឲយបត់បង់យ៉ង
54
យ ច
េ
ញ់ ្រទពយ
អនកដៃទក៏មន យថវកជ ិ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
េ្រចើនកនុងករប្រងកប េចរលួ ច េចរប្លន់ េចរឆក់ ករេកង្រប
វញច ន៍គន្រគប់ែបបយ៉ង។ េបេើ ចរជ្របជជនធមម
្រសណុក
ប្រងកប ប៉ុែន្តេបើអក ន រដ្ឋករសុី សំណូកពុករលួ យ ពិបកប្រងកប ស់។ ដូេចនះ េបេើ គកន់សិកខបទទ២ ្ល ់ បញ្ហដូច ី កុំលួចកុំបន
េពលមកេនះពុំេកើតមនេឡើយ
ជករជួយស្រមួលដល់ផូ វ្ល
របស់ខួ នន ្ល ង ិ របស់ជតិ
មក
ច្រកមន ិ ឲយមនករភ័យខ្លចពក ី របត់បង់្រទពយសមបត្តិ េទ
ផទះេឡយ ើ េ្រពះគមនេចរលួ ច។ ៣. កេមសុ មិចឆច
កូនប្តីអក ន ដៃទ
មន ិ ចំបច់ចក់េ
េវរមណី េវៀរចកករលួ ច្របពនធ
គឺជករេគរពកមមសិទិៃធ នកូន្របពនធនិងប្តីរបស់
អនកដៃទ។ មួយភគធំៃនជេម្លះរហូតដល់េកត ើ ហង ឹ
ពីកររ ំេ
ភផ្លូវេភទេនះឯង េបើេគេគរព
បញ្ហពយបទគនេ
គេឺ កត ើ មក
មសិកខបទទី៣េនះ
យអំេពល ើ ួ ចសម្លប់ ករជះទក ឹ
គននិងេ គេអដពុំេកើតមនេឡើយ។ ៤. មុ
រ
សុី ដ
ក់
ទ េវរមណី េវៀរចករេពលពកយកុហក
ពកយពុំពិត េ្រពះេបើេគយកេទេធ្វើ
មនំឲយខូច្របេយជន៍េគ។
ករេពលពកយពុំពត ្ត ន នំឲយែបក ិ នំឲយមនុស ែលងទុកចត ិ គ មគគីគន។ ចំេពះបញ្ហជតិ េបអ ន ដឹកនំេ ើ ក
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
ម ះ្រតង់នង ឹ ្របជ
55
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
ពលរដ្ឋ
េពលពកយពិត
ពុំភូតកុហក្របជពលរដ្ឋែដលមន
លកខណៈេធ្វ្រើ បជភថ ិ ុតិ េនះ
មគគជ ី តន ិ ង ិ ឯកភពជតរិ ែមង
េកើតមន។
៥. សុ េមរយមជជបបមទ ្ឋ ន េវរមណី េវៀរចកករ
ផឹកករជក់េ្រគ ង្រសវងេ្រគ ងេញ ន្រគប់្របេភទ។ ឹ ឲយកន្លងសិកខបទទ៥ ី េនះ មនេទស៦យ៉ងគឺ ចំ
្រគួ
រេលើសករចំ
េបើ្រប្រពឹត្ត យថវក ិ
នំបេងកើតជេម្លះ នំឲយេកត ើ
យធមម
េ គ ខូចេករេឈ ្តិ៍ ម ះ បង្ហញេករខ ្តិ៍ ម ស នង ិ េធ្វឲ ើ យេខ យ្របជញ ម រត។ ី
ដូចបនេពលមកេហើយ
បង្ហញប៉ុេ
្រគន់ែតេលើកយកសីល៥មក
្ណ ះ បញជក់ថ្រពះពុទធ
សនមនធម៌អប់រ ំមនុស
កនុងសងគមឲយមនសុ ខសន្តភ ិ ពរស់េនជមួយគន្របកបេ
យ
សុ ខដុមរមន។
DDDDD
56
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
១៤- ចរ ិយ៣យ៉ងរបស់្រពះពុទធ ្រពះពុទ្រធ គប់្រពះអងគែតងមនចរយ៣យ ៉ ងគឺ ពុទធតថចរ ិយ ិ
ករ្រប្រពឹតេ្ត ដើមប្រី បេយជន៍ឲយបន្រ
ស់ជ្រពះពុទធ
ញតតថ
ចរ ិយ ករ្រប្រពត ើ បជ ឹ េ្ត ដម ី ្របេយជន៍ដល់្រពះញតិ េ
ចរ ិយ ករ្រប្រពឹតេ្ត ដើមបជ ី ្របេយជន៍ដល់សត្វេ
ទ១ ្ល ី ជ្របេយជន៍ផទល់ខួ ន្រពះអងគ
េយជន៍្រពះញតិនិងសត្វេ
កតថ
ក។ ចរយ ិ
ចរយទ ២ ិ ី នង ិ ទ៣ ី ជ្រប
ក គឺ្របេយជន៍អក ន ដៃទ។
ម
េសចក្តព ី ត ិ មុននង ឹ ជួយអនកដៃទ្រតូវែតជួយខ្លួនឯងជមុនសិន។
ដូចជជួយអនកដៃទេ
យកម្លង ំ កយ ្រតូវែតខ្លួនឯងមនកម្លង ំ
កយមំមន ួ មនសុ ខភពល្អ។ ជួយអនកដៃទេ
្រតូវែតខ្លួនឯងមន្រទពយសមបត្តិ។ ជួយអនកដៃទេ
្រតូវែតខ្លួនឯងមនចំេណះេចះដឹង។ យ៉ង
ែដលមនសមតថភព លុ ះ្រ
មញ ្រពះសមពុទធ ិ
ស់ជ្រពះពុទជ ធ មុនសិន។
១. ចរ ិយទីមួយៃន្រពះអងគ គក ឺ រក
ជ្រពះពុទ។ ធ ្រពះអងគបន
េ
យចំេណះវជ ិ ជ
ចសំ ែដងធម៌េទសនេ្របសសត្វបន
ែត្រពះអងគបន្រ
រក្រពះធម៌េដើមបរី ំេ
យ្រទពយសមបត្តិ
ង ំ ្រពះទ័យជ
ងឲយបន្រ
ស់
ទភ ិ ព គក ឺ រែស្វង
ះខ្លួន្រពះអងគឲយេចញចកទុកក ខ ុ ងវដ្ត ន សង រ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
57
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
គឺករេកើតចស់ឈឺ ខ្លួនេឡយ ើ
្ល ប់។
គមន្រស
បនជ្រពះេពធស ិ ត្វខំក
ញ់ អីេ្វ សមើនឹង្រស
ញ់
ងបរមធ ី ម៌មនទន
បរមជ ី េដើម បនទទួលទុកខេវទនអស់េពលដ៏យូរជេ្រចើនជតិ។
បនទប់ពប ី នក ផុត
ងបរមធ ី ម៌បរបូ ិ រណ៌េហយ ើ
្រពះេពធស ិ ត្វបនពយយមពិេ
យ៉ងេដម ើ បែី ស្វងរកករពត ិ េនះ។
សិទត ធ ថ
សិក ពេិ
ឧទទក ពេិ
បនទប់ពីបនបួសជ
េនជតជ ិ ទប ី ំ
ធេ
យវធ ិ ី្រគប់ែបប
ដូចជ្រពះេពធស ិ ត្វ្រពះ
បសឥសីេហយ ើ
ធេធ្វស ើ មធជ ិ មួយ្រគូពរី នក់ គឺ
្រពះអងគបន រ
បសនង ិ
បស ែដលមនេឈមះលបក ន យេនះ។ បនទប់ពី ី ុ ងសម័
ធពុំេឃញ ើ ធម៌្រ
េហើយេធ្វើករពិេ
ស់ដង ឹ
ធេ
េទប ើ ្រពះអងគ
ចរយទំងពរី
យខ្លួន្រពះអងគវញ។ ្រពះអងគេធ្វើទុករក កិរ ិ ិ
យ គជ ើ តច ឺ អំេពែើ ដលេគក្រមេធ្វេើ កត ើ ដូចជដកដេង្ហម ិ ៗបនថយ
ចង្ហន់ជេដម ើ ។ េ វធ ិ ខ ី ុសមន ិ
ច្រ
យ្រពះអងគ្រជបថករ្រប្រពឹតែ្ត បបេនះ ជ
ស់ដង ឹ បន
េទប ិ េី នះ ើ ្រពះអងគលះបង់វធ
េចលេហយ ើ េ្របើបញញពិចរ
ពេិ
ធផ ន ំ ង ឹ បរមធ ី ម៌ែដល្រពះអងគក
្រពះអងគបនរកេឃើញផ្លូវ្រ េហយ ើ ្រពះអងគ្របតប ិ ត្តិ
58
ជថមីេទៀត។ ស់ដឹង
ងពជ ី តម ិ ុនៗផង
គឺមគគ្របកបេ
មផ្លូវេនះ ក៏បន្រ េ
លទធផលៃនករ យអងគ៨
ស់ដង ឹ ជ្រពះសមម
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
សមពុទធ។ ដូេចនះបញជក់ថ ករ្រ
្រកនង ឹ បន្រ
្រពះអងគបនរ ំេ េ
យ
ព្រី បិ
ស់ដឹងជ្រពះពុទជ ធ ករ្រក គឺ
ស់ជ្រពះពុទ។ ធ េនេពល្រ
ស់ដង េឈមះថ ឹ
ះខ្លួន្រពះអងគេចញចកទុកម ខ នជតិទុកជ ខ េដើម
ច់ខតេហយ ើ ។
២. ចរ ិយទីពីរៃន្រពះពុទធ គស ឺ េ្រងគះ្រពះញតិ។ បនទប់
ស់ដង ឹ េហយ ើ
្រពះអងគបនយងេទេ្របសពុទម ធ
នង ិ ្រពះញតវិ ង ដៃទេទៀត ឲយ្រ
ទុកម ខ នជតទ ខ េដម ើ េ ិ ុកជ
នង ិ
ស់ដឹងធម៌េហយ ើ រួចចក
យករសំ ែដងធម៌េទសន។ កតញញូ
ករដឹងគុណជធម៌របស់បណ្ឌិតដូច្រពះពុទធ្រពះបរម្រគូជេដើម។
យ៉ង
មញ ិ ទំនក់ទំនងរ ង្រពះម
្រពះបិ
នង ិ ្រពះញតិ
វង ែដលធ្លប់មនគុណចំេពះ្រពះអងគកលេនជ្រគហស្ត ្រពះ អងគបនតបគុណេនះវញេ ិ បយគឺ្រពះធម៌េទរកកររ ំេ
យករពនយល់ែណនំ្របប់មេធយ ះទុក។ ខ ្រពះសកមមភពេនះរបស់
្រពះពុទម ធ ន ិ េឈមះថ្រពះអងគនយ ិ ម្រពះញតេិ ឡយ ើ
ែតជភរ
កិចច ច ប ំ ច់ែដល្រពះអងគ្រតូវបំេពញ ែដលជអងគរបស់បណ្ឌិត។
៣. ចរ ិយទី៣របស់្រពះពុទធ គក ឺ រសេ្រងគះមនុស សត្វ
ទូេទ។ ទនទឹមគននឹងករសេ្រងគះ្រពះញតិ ្រពះអងគបនេ្របស មនុស សត្វទូេទេ េ
យ្រពះទ័យករុ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
ណិត
សូ រមនុស
59
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
សត្វែដលកំពុងវលេក ិ ិ ើតវល
្ល ប់កុ ងវដ្ដ ន សង រ។ ្រតង់ពកយថ
្រពះអងគទូនមននូវសត្វែដលមនឧបនស ័ គួរនង ិ យ ឹ ទូនមនបន
េនះ កនុងន័យថ សត្វេនះមនឧបនិស យ ័ គធ ឺ ្ល ប់បនេធ្វើទន
សីលភវនពម ី ុនមក
េទប ើ ចប់
រមមណ៍ចំេពះ្រពះអងគទទួល
យកធម៌េទសនរបស់្រពះអងគេទ្របតិបត្តិ។
ធ្លប់េធ្វល ្អ ម ើ ព ី ុនមកេទ ពប ិ ក្រពះអងគទូនមន មន ិ
្ត ប់មន ិ េជឿ្រពះអងគ េ
េបើសត្វេនះមន ិ ស់ មនសត្វខះ្ល
យពួកេគ្របកន់ទដ ្ឋ នជំេនឿមួយ ិ ិម
យ៉ងមំេហយ ្រតង់េនះេហើយែដលេពលថ សត្វគមនឧបនិ ើ
សយ ័ គួរឲយ្រពះអងគទូនមនបនេឡយ ើ ។
្រគប់្រពះអងគែតងមនករ េរសមុ ខ ើ
ណិត
េសចក្តព ី ត ិ
្រពះពុទធ
សូ រចំេពះសត្វជទូេទមន ិ
ប៉ុែន្តលុះែតសត្វេនះេចះជួយខ្លួនឯងផងេទប ើ ្រពះអងគ
េ្របសបន។
ពកយថសត្វែដលេ្របើកុ ងទ ន ីេនះ
េពះអនកែដលេកត ើ កនុងភពទំងបី ដូចជមនុស េទវ
្រពហមជេដើម
គឺេ
បនចំ
គអ ន ែដលជប់ចត ្ត ុ ងភព ន ឺ ក ិ ក
ឯសត្វតរិ ចឆនក៏ ប់បញចូ ល
កនុងពកយេនះែដរ។ េ្របព ើ កយែតមួយ គ្រឺ ពះពុទេធ ្របសសត្វ េ បនអនកែដលេទេកើតកនុងភពទំងអស់។
ែដលែលងេឈមះថសត្វ េហើយ។
60
មនែត្រពះនិព្វនេទ
េ្រពះ្រពះនព ិ ្វ នរលត់ត
ដូចបនេពលមកេហើយ េ
្រពះអងគបនក
្ហ កនុងភព
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
ងអស់ វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
េពលដ៏យូររហូតបន្រ
ស់ជ្រពះពុទេធ នះ
សត្វឲយេចញចកទុកខ
ចំែណក្រពះបេចចកពុទប ធ នសេ្រមច្រពះ
អរហន្តែតខ្លួនេ
ក
ពុំមនសមតថភពសំ ែដងធម៌េទសន
េ្របសសត្វបនេឡយ ើ ។ េ
យ
រករផ ព្វផ យធម៌េទសន
របស់្រពះអងគេនះេហើយ បនជមនុស កនុងេ
នក់បនទទួលកន់្រពះពុទធ សនបនលូ ត េមរក។ ិ
គឺបំណងេ្របស
ក ប់រយ
ន
សន េហយ ើ សព្វៃថងេនះ្រពះពុទធ
ស់យ៉ងខ្លង ំ េនទ្វប ី អរី ុប៉ នង ិ េនសហរដ្ឋ
DDDDD
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
61
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
១៥- អធិបេតយយធម៌៣យ៉ង
ធំ,
អធប ិ េតយយធម៌៣យ៉ងគឺ អ ្ត ធិបេតយយ ករយកខ្លួនជ េ
កធិបេតយយ
ករយកេ
កជធំ,
និងធមមធិប
េតយយ ករយកធម៌ជធំ, ទំង៣េនះជែផនកកុសល។ េសចក្តី
ថ ករយកធម៌ទង ំ បីេនះ ធម៌ នំមន ិ ឲយេធ្វអ ើ ំេពប ើ ប។
មួយមកេធ្វើជធំជមូល ្ឋ ន
១. អ ្ត ធិបេតយយ ែ្របថ ករយកខ្លួនជធំ គឺមន ៊ ន ិ
្រប្រពត ឹ ្ត
្រកក់េ
ករពច ិ រ ្រកក់េ
យយកខ្លួនឯងជធំ
ែដលមនលកខណៈៃន
៤ែបបគឺ ១-ជតិបចចេវកខិ ្វ ពុំ ៊ ន្រប្រពឹត្ត
យពច ិ រ
ជត្រិ តកូលពូជអមបូរថ
ម អញេកត ើ
មកមនជតិ្រតកូលពូជអមបូរវង ្រតកូល
ង ំ ពីជីដូនជី
េបើ
ក់ដូចជបេនថកតៃម្ល
ធ្លក់មនេករេឈ ្តិ៍ ម ះលបថ ី
ម អញ្រប្រពត ឹ េ្ត ធ្វអ ើ ំេពើ
មក
ជ្រតកូលមនពូជអមបូរល្អ្រតម ឹ ្រតូវ ្រកក់េទ
ៃនវង ្រតកូលែដលធ្លប់្រប្រពត ្ត ្អពេី ដម ើ មក។ មួយេទៀត ពច ឹ ល ិ រ ថ
ម អញបនេកត ើ មកជមនុស េនះ
េណើត្របេសើរជងកំេណើតសត្វតិរចឆន
ចត់ជមនកំ
គួរ្រប្រពឹតម ្ត នុស ធម៌
មន ន ិ គួរ្រប្រពឹតេ្ត ធ្វអ ើ ំេពេើ ថកទបែដលផទុយអំពីកំេណើតៃថ្លថូ រេនះ
62
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
េឡើយ។
កលេបើពិចរ
បប។ ២-វយបចចេវកខិ
ពច ិ រ
ក៏មន ៊ នេធ្វើអំេពើ ិ
័ នូវវយឬ
យុរបស់ខួ ន ្ល
័ ម អញមនវយកន់ ែតចស់េហើយ មន ិ គួរ្រប្រពឹត្ត េធ្វើអំ
ថ េពើ
េឃញ ើ ដូេចនះ
័ ្រកក់េឡយ គួរសន េំ សចក្តល ើ ។ កនុងវយេនះ ី ្អ េ្រពះេសចក្តី
្ល ប់កន់ែតមកជិតេហើយ។
កលេបើពិចរ
េឃញ ើ ដូេចនះ
ក៏លះបង់អំេពប ិ រ ើ ប។ ៣-សូរភវំ បចចេវកខិ ្វ ពច
េសចក្តេី ក្ល វក្លនង ្ល ិ យសស័ករិ្ត បស់ខួ នថ
នូវ
ម អញជអនកដឹក
នំេគ មនយសស័កម ិ្ត នេសចក្តេី ក្ល វក្ល្រគប់ទក ី ែន្លង មនេគ េគរពេ្រចន ើ
គួរែតេធ្វច ថូ រឲយបនល្អ ន ើ រយមរយទឲយបនៃថ្ល ិ
េឡើងែថមេទៀត។ េបើ
ម អញ ជអនកដឹកនំេគ ែបរេទ្រប្រពត ឹ ្ត
េធ្វអ ិ េឈមះថ ើ ំេពេើ ថកទប េធ្វឲ ើ យេគមនទុកេខ ទវញ
ម អញ
សម្លប់ខួ នឯង ្ល គឺសម្លប់កិតិយ ្ត សរបស់ខួ នេទវ ្ល ញ ិ េ្រពះថ េបើ ចង់បនសុ ខខ្លួនឯងេទេបៀតេបៀនអនកដៃទ ពុំបនេសចក្តស ី ុខ
េឡើយ េឈមះថជអនកស្អបខ ់ ួ នឯងេទវ ្ល ញ ិ េ្រពះបន្រប្រពឹតេ្ត ធ្វើ េហតុែដលនំឲយមនទុកដ ខ ល់ខួ ន។ ្ល កលេបព ើ ច ិ រ េវៀរចកអំេពើ
កខិ ្វ
ពច ិ រ
ដូេចនះ ក៏
្រកក់ខមសមន ៊ នេធ្វើ។ ៤-ពហុស ចចំ បចចេវិ នូវចំេណះេចះដឹងរបស់ខួ នថ ្ល
ម អញបន
េរៀនសូ ្រតេចះដឹងេ្រចើន ជអនកដឹងខុសដឹង្រតូវដឹងេហតុលេ្អ ហតុ េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
63
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
្រកក់
គួរែតយកចំេណះេចះដឹងេនះមកជួយខ្លួនឯងនិងជួយ
សេ្រងគះអនកដៃទ ជពេិ សសជួយ្របេទសរបស់ខួ ន។ ្ល កលេបើ ពិចរ
ដូេចនះ ក៏មន ៊ នេធ្វើអំេពើបប។ ិ
លកខណៈៃនករពច ិ រ
ែ្របថយកខ្លួនឯងជសមុ ្ឋ នកនុងករពច ិ រ
្ឋ ន
អំេពប ើ ប។ កែន្លងខ្លះេ ៊ ន្រប្រពត ឹ េ្ត ធ្វ។ ើ ្រកក់េ
ៃនករពិចរ
មន ិ េធ្វើ
ថ ហិរ ិ ែ្របថខមសអំេពប ើ បមន ិ
កធិបេតយយ ែ្របថ យកេ
២. េ
េធ្វអ ើ ំេពើ
ទំង៤ែបបេនះ ជអជឈត្តិកសមុ
កជធំ គម ៊ ន ឺ ន ិ
យយកសងគមមនុស ជធំ ែដលមនលកខណៈ ៤ែបបគឺ ១-ពុំ
៊ ន្រប្រពឹត្តេធ្វើអំេពើ
េ្រពះខ្លចខ្លួនឯងទេិ តៀនខ្លួនឯងបន ខ្លួនមនវបបដ ិ ិ
រេក ី ្ត ្រក
យ
េហយ ើ អំេពើ
្ត យេ្រកយេ
យ
្រកក់
្រកក់នឲ ំ យ រែតកំ
ហុសរបស់ខួ នែដលបន្រប្រព ្ល ត ្ត ន្លងមកេហយ ឹ ក ើ ។
កលេបព ើ ិ
េកត ើ េឡង ើ បន។ ២-ពុំ្រប្រពឹត្តេធ្វើអំេពើ
េ្រពះខ្លច
ចរ
ដូេចនះ
ក៏បេងកើត
សងគមមនុស ជពិេសសេ ្រកក់្រប្រពត ឹ េ្ត ធ្វេើ
្រប្រពឹត្តេធ្វអ ើ ំេពើ
64
ម រតី្របុង្របយ័តនមន ិ ឲយអំេពើ
កអនកសបបុរសរះគន់ េទះបីអំេពើ ិ
យគមនអនក
្រកក់
្រកក់
្រកក់
ដឹងក៏េ
យ។ ៣-ពុំ
៊ន
េ្រពះខ្លចមនេទសកនុងបចចុបបនន េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
ដូចជេគចប់េធ្វើេទសធងន្រ់
ល
មកំហុស្រសប
មចបប់
៊ ន្រប្រពឹត្តេធ្វើអំេពើ
្រកក់ េ្រពះខ្លច
មនេទសកនុងអនគតជតិ មនធ្លក់េទេ
យទុកក ខ ុ ងនរកជ ន
របស់រដ្ឋ។ ៤-មិន េដម ើ ។
លកខណៈៃនករពច ិ រ ្ឋ ន
ទំង៤ែបបេនះ ជពហិទធសមុ
គយ ឺ កអនកដៃទឬសងគមមនុស ខងេ្រកខ្លួនឯងជសមុ
្ឋ នកនុងករពច ិ រ
មន ិ េធ្វអ ើ ំេពប ើ ប។ កែន្លងខ្លះ េ
ថ
ឱត្តបបៈ គខ ៊ ន្រប្រពត ឺ ្ល ចអំេពប ើ បមន ិ ឹ េ្ត ធ្វ។ ើ
៣. ធមមធិបេតយយ ែ្របថយកធម៌ជធំ គម ៊ ន្រប្រពត ឺ ន ិ ឹ ្ត
េធ្វើអំេពើ
្រកក់េ
ពកយេ្រប ន្របេ
យយកធម៌ជធំ។ ធម៌កុ ងទ ន ីេនះ សំ េ របស់្រពះពុទែធ ដលជតួពុទវធ ចនៈ
េសចក្តីសេងខបមន៣យ៉ង គឺករ
បំេពញេសចក្តល ្ត យ ី ្អ នង ិ ករជំរះចត ិ ឲ
មមន ិ ឲយេធ្វើអំេពើ ្អ តបរសុ ិ ទធ េ
យក
រួមេ
យ
្រកក់ ឲយ យពច ិ រ
ថ ធម៌ែដល្រពះពុទស ធ ំ ែដងេហើយ ជសចចធម៌នម ំ នុស
សត្វែដល្របតប ខ ិ ត្តឲ ិ យេចញចកទុក។
មំកុ ង្រពះធម៌ ន េនះេហើយ
កលេបម ើ នជំេនឿយ៉ង
េទើបពុំ្រប្រពឹតេ្ត ធ្វើនូវអំេពើ
ខុសផ្លូវធម៌។ ធមមធប ិ េតយយ ជចបប់ធមមជតិ េឃើញេ េ
យ្រពះសមមសមពុទធ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
ឯចបប់ផូ វេ ្ល
វណ្ណ
ែដល
កលែដលរក
កេកើតេឡើងពី
65
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
មនុស របស់រដ្ឋនីមយ ួ ៗ្រពមេ្រព ងគនបេងកើតេឡើងសំ ប់សងគម េរៀងៗខ្លួន ពុំែមនជចបប់មនករពត ិ
ផ្លូវធម៌មនករពិតផង រ ំេ កែន្លង
េនេពលេវ
កលេឡយ ើ ។ ចបប់
ះទុកម ខ នុស សត្វផង េហើយេនទី ក៏
ចយកេទអនុវត្តបន។
ដូេចនះ េបើមនុស សត្វយក្រពះធម៌ជធំ អនុវត្ត
មែត្រពះធម៌
េនះ េគនង ឹ បនេសចក្តស ី ុ ខចំេរនកន ើ ុ ងជវី ភពបចចុបបនន េហយ ើ
នង ខ នជតទ ខ េដើមកនុង ឹ បនសេ្រមច្រពះនព ិ ្វ នរួចចកទុកម ិ ុកជ អវ
នជត។ ិ
សូ មកុំយល់្រចឡំថ អ ្ត ធប ិ េតយយ បនដល់អត្តទតថភព
គឺករគិតែត្របេយជន៍ផទល់ខួ ន ្ល
ឬយកែតគំនិតខ្លួនឯង
្ត ប់អក ន ដៃទ ជគំនត ិ អត្តេនម័តដ ិ ូេចនះេឡយ ើ ។
មន ិ
មពត ិ អ ្ត
ធិបេតយយ ែដលែ្របថ យកខ្លួនជធំេនះ ជែផនកកុសលេ ពច ិ រ
យ
នូវខ្លួនមនលកខណៈ៤យ៉ងដូចេពលមកេហយ ើ មន ិ
េធ្វើអំេពើបបវញេទ ពុំែមនមនន័យ មនៈេលើកដេមកង ិ ើ ខ្លួនឯង
ដូេចនះេឡយ ើ ។
េ
ឯពកយថ
េ
កធប ិ េតយយែដលែ្របថយក
កជធំេនះ ពុំែមនមនន័យថ សេ្រមចអ្វី្រតូវយក
ភគេ្រចន ើ
មរបប្របជធប ិ េតយយដូេចនះេឡយ ើ ។
េតយយ មនន័យថ មន ិ េធ្វើអំេពើបប េ
66
េ
េ
មមតិ
កធប ិ
យខ្លចខ្លួនឯងតិះេដៀល
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
ខ្លួន ខ្លចអនកដៃទរះគន់ ខ្លចចបប់រដ្ឋ ិ
ក់េទស ខ្លចធ្លក់េទ
េហើយវញេទ។ បនេសចក្តីថ ពច ិ ិ រ
អធិបេតយយធម៌ទង ំ បី
េ
យទុកក ខ ុ ងអបយភូ ន ម៤ ើ ដូចបនេពលមក ិ មននរកជេដម
ឬអធប ិ េតយយ
មួយ
ក៏
ចឲយបុគល គ មន ិ េធ្វអ ើ ំេពើបប
អធិបេតយយេនះមនលកខណៈល្អទង ំ បីសំ ប់បុគល គ ពិចរ
គឺ
មន ័ ៃនធម៌ ិ េធ្វអ ើ ំេពើបប ពុំែមនដូចអនកខ្លះអធប ិ បយខុសអតថនយ
េនះកន្លងមកេហយ ើ េទ។
DDDDD
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
67
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
១៦-
សនបនទប់ពីេសចក្តី
អំពី សនបនទប់ពេី សចក្តី
្ល ប់េនះ
្ល ប់
មនទស នៈេផ ងៗ
គន កនុងទីេនះ សូ មេលើកយកែតទស នៈពីរមកអធិបបយ បនទប់
មក
សូ មេលើកយកញណទស នវជ ិ ជ របស់្រពះពុទធ
សន
មកអធិបបយពនយល់អំពីករពិតៃន សនបនទប់អំពីេសចក្តី ្ល ប់េនះ។
សស តទិដ្ឋិ ជទស នៈមួយែដលយល់ថ សត្វ
្ល ប់េទ
ធ្លប់េកត ើ ជយ៉ង
េនែតេកត ើ យ៉ងេនះ ដូចជធ្លប់េកត ើ មក
េនះ េកត ើ េចញពី
សន្រពហមណ៍ ែដលយល់ថរូប ងកយ
ជមនុស
្ល ប់េទក៏េនែតេកើតមកជមនុស ដែដល។ទស នៈ
្ល ប់េទ ចំែណកចិតវ្ត ញ ិ ញ ណឬ
ជភ
បលី ្រពលឹងជភ
តមន ័
មភ
ែខមរ ពុំ
សំ ្រសកឹត អ ្ត
្ល ប់េទេចញពរី ូប ង
កយេទេកត ើ េទៀត េ្រប បដូចផទះែដល្រតូវេភ្លង ើ េឆះ អនកមចស់ ផទះែតងែតេទក
ងផទះថមេី ទៀតជធមម
យល់ថ ចត ិ េ្ត ទៀងមន ិ
្ល ប់េទ
ពុទប ធ នបដិេសធនូវទស នៈេនះ បនទប់ពី
68
្ល ប់េទ
។
េនះជទស នៈ
មរូប ងកយេឡយ ើ ។ ្រពះ េ
យ្រពះអងគបញជក់ថ
ចត ិ ញ ណក៏រលត់េទជមួយនង ិ វ្ត ញ ឹ រូបែដរ េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
េ្រពះចិតវ្ត ញ ិ ញ ណេកើតមនេ
កនុងនង ិ ខងេ្រកប៉ះគន
ជេដើម។
យេហតុបចចយ ័
យតនៈខង
េទប ិ ញ ណ ើ េកត ើ វញ
មនចកខុវញ ិ ញ ណ
ឧេចឆទទិដិ្ឋ ជទស នៈមួយែដលយល់ថ សត្វ
សូ នយពុំេកើតេទៀត េ្រប បដូចពួករុកខជតទ ំ ិ ង
្ល ប់េទ
យ េបើ ងប់
េទគមនបន្តកំេណើតេទៀតេទ។ ទស នៈេនះ េ្រចន ើ េចញមកពី ្រកុមវទយ ិ
្រស្តខងសមភរនយ ធ ន ិ ម។ ទស នៈេនះ ្រពះពុទប
្រចនេចលេទៀត េ មនអវជ ិ ជត េទៀត។
យ្រពះអងគេលើកយកេហតុបចចយ ័ គេឺ បេើ ន
្ហ ឧបទននង ិ កមម
នង ិ ឹ មនជវបកតេទ
ញណទស នវិជជរបស់្រពះពុទធ
េនកនុងគមពរី សុ តន ្ត ប ្ត ដ ិ កពុំនយ ិ យថ
សន
សត្វ
្ល ប់េទេកត ើ
េទៀតឬពុំេកើតេទៀតេទ
ែត្រពះពុទេធ លើកយកមូល ្ឋ នមួយសំ
បចចយ ័ េបម ើ នុស សត្វ
េនមនអវជ ិ ជ ត
ខន់ថ េកត ើ េទៀតឬមន ិ េកត ើ េទៀតេនះ សត្វេនះេនបន្តកំេណើតតេទេទៀត
េនះេហយ ើ អរហន្ត។ េ
្រស័យេទេលើេហតុ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
ឧបទន កមម
េបើអស់េហតុបចចយ ័ ទំង
នង ឹ ឈប់បន្តកំេណើតតេទេទៀត
េនកនុងបដិចស ច មុបបទធម៌
្ហ
បនដល់្រពះ
និយយពីេហតុបចចយ ័
69
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
បេងកើតជផលបន្តគន គអ ិ ជ នំឲយមនសងខរ សងខរនំឲយមន ឺ វជ
វញ ំ យមនជ នង ិ ញ ណ រហូតដល់មនជតន ើ បី ិ ឲ ិ មរណៈ។ េដម យល់អំពីបដិសនធិ េតើ្រតូវបន្តរេបៀប
េនះ គួរយល់អំពីខណៈ
ចត ្ត ចចុបបនន គខ ិ ប ឺ ណៈចត ិ ែ្ត ដល្រតូវបន្តេទភពមួយេទៀតេ្រកយ េពលមរណភព
ពុំខុសគនពខ ន ី ណៈចិតែ្ត ដលេកើតរលត់កុ ង
បចចុបបននេនះេទ។ គមនចត ្ត ក ិ ព ី ំេណើតែដលសថិតេនជនច ិ េច ឡយ ើ គច ិ ញ ណែដល ឺ ត ិ វ្ត ញ េចៀក្រចមុះអ
ចេកត ើ េឡង ើ
ក៏េ
្ត តកយនង ិ មេន ប៉ះ
យ
្រស័យែភនក្រត
រមមណ៍ខងេ្រក គរឺ ូប
សេម្លងក្លន ួ ែដលចិតេ្ត ិ រសសមផស នង ិ ធមម (អ្វម ី យ
រមមណ៍) េទើបេកើតចកខុវញ ិ ញ ណេ
ងមកជ
តវញ ិ ញ ណ ឃនវញ ិ ញ ណ ជី ្ហ
វញ ិ ញ ណ កយវញ ិ ញ ណ នង ិ ញ ណ។ ចុះេបើ ិ មេនវញ ខងកនុងទំង៦ែដលសថិតេនកនុងកយែដលជ្រប
វញ ិ ញ ណបន្រតូវ
្ល ប់
េចញេទេកើតេទៀត។ បចចុបបនន មនុស
វញ ិ ញ ណ
េតម ិ ញ ណឯ ើ នវញ
ចិតវ្ត ញ ិ ញ ណេនះ
ក៏ែតងែតេកើតរលត់ជនច ិ េច ទ
ប់បេងកើត
ែដលសល់េន
សូ មបជ េនកនុង ិ ី ីវតរស់ ម
រមមណ៍េផ ងៗ។
្ល ប់គឺករអស់ដេង្ហើមេចញចូលអស់េភ្លង ើ ធតុ គែឺ លងដង ឹ ខ្លួន
គរឺ
យតនៈ
អស់
យទំងរូបរលត់ទង ំ នម
(េវទន សញញ សងខរ វញ ិ ញ ណ)។
70
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
េបើវញ ិ ញ ណកនុងខនធ៥េនះមន ិ េទេកត ើ េទៀតេទ េតើអីេ្វ ទេកើត
េទៀត? គមពរី អភធ ិ មម បញជក់ថ េទះបខ ី នធ៥បន្រតូវ កមមែដលខនធចស់បនក
្ល ប់ ប៉ុែន្ត
ងបនក្លយជវបកសំ ប់បដិសនធិ ិ
េទភពខងមុខេទៀត។ េបជ ើ ើ កមវចរសត្វមនមនុស ជេដម
មុននឹង
្ល ប់ ជវនចិតប ្ត នេ
ងយកនិមត ្ត ីនិមត ិ ប ិ ្ត
មួយ គឺ
កមមៈ កមមនិមិត្ត នង ិ ។ ្ត ខងអំេពជ ិ គតិនិមត ើ កុសលេឃញ ើ
ដូចខ្លួនកំពុងេធ្វទ គ េនះ ើ នរក សីលនង ិ អប់រ ំចត ិ ្ត បុគល នង ឹ េទេ
យសុ ខកនុងសុ គតភ ិ ព។ ខងអំេពអ ើ កុសល េឃញ ើ
ដូចខ្លួនកំពុង្រប្រពត ្ត ំេពើ ឹ អ
បុគគលេនះ
្រកក់េផ ងៗមនសម្លប់េគជេដើម
្ល ប់េទ នឹងេទេ
យទុកខកុ នងទុគគតិភព។ េបប ើ ុគគល
ចំេរនឲយេក ើ ើតជរូបវចរជឈននិងអរូបវចរជឈន មន ិ
ច់េទ
ចំែណកេ
្ល ប់េទ
េបើឈនេនះ
្ល ប់េទនង ឹ េកត ើ ជ្រពហមមនរូបនង ិ ្រពហមឥតរូប។
កុតរ្ត ចិតដ ្ត ល់ថនក់្រពះអរហន្តមន ិ បន្តកំេណើតជថមី
េទៀតេទ។ សមមតិមរណៈ ែ្របថករ
្ល ប់េ
យសនមត់ េ្រពះ
បន្តកំេណើតតេទេទៀត។ ពកយថ បដិសនធិ មកពី បដិ ែ្របថ េឆពះេទ សនធិ ែ្របថ ត ដូេចនះពកយថ បដស ិ នធិ ែ្របថ
បន្តជតេិ ឆពះេទមុខេទៀត។ កមម ជធមមជត ឯវបកជតួ បដស ិ ិ នធ។ ិ េ
ផលវិបក
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
ក់ែតងភពជតិ
ែ្របថវបករបស់ ផល ិ
71
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
គឺផលរួមគនេ្រចើនបេងកើតបនជវបកសំ ប់បដិសនធិេទមុខ ិ
េទៀត។ ពកយែខមរថ មុននង ឹ
ច់ខយល់
្ល ប់ ចត ្ត ប់បដស ិ នធិ ិ ច
មុន េ្រប បដូចដងកូវបក់ខង ន មុននឹងែលងេជើងេ្រកយ េ
េជង ើ មុខឲយជប់សិន។
េ្រប បេនះ្រតូវ
សន្រពហមណ៍ថមន
បញ្ហគមពរី ពុទធ ថមី េ
ង
ប៉ុែន្តកុំយល់្រចឡំដូច
តមន ័ ពុំេចះរលត់េឡើយ។ កនុងមល ិ ិ នទ
សនបនពនយល់អំពខ ី នធចស់ទក់ទងេទខនធ
យេ្រប បឧបមដូចេភ្លង ើ ចេងក ងែដលេឆះពក ី បល្រពលប់
រហូតដល់ភ្លឺ
នង ៏ ន ឹ ថជេភ្លង ើ ចស់ពក ី បល្រពលប់កម ិ ែមន
េ្រពះ េឆះដល់ភេ្លឺ ហយ ើ ជេភ្លង ើ េផ ង
ែតនង ឹ ថជេភ្លង ើ ថមីសុទធ
េនះបញជក់ថ ខនធថីេម កត ើ មន េ្រពះ
្រស័យខនធចស់ ែដល
ធក៏មន ិ មន េ្រពះ េឆះតពីេភ្លង ើ កបល្រពលប់មក។ ្រតង់
រុញ្រចនេ
យកម្លង ំ កមមឲយមនបដិសនធិតេទេទៀត។
េ្រប ប
ចលនេទមុខេទៀត ដូចកម្លង ំ កមមែដលបុគល គ បនក
ងែតង
ដូចបុគល គ េចលដុំដី ៃដឈប់េហយ ែតចលនដុំដីេចះែតមន ើ
មនថមពលេទេ ដុះ តួ្រ
េ្រប បដូចពន្លករុកជ ខ តិ
្រស័យ្រគប់ចស់ ឬេ្រប បដូចជ្រ េ្រប បដូចជកមម
បដិសនធិ។
72
ងយកបដិសនធ។ ិ
មវទយ ិ
ឯ
ម ម្រ
ម មរបស់្រ
េ្រប បដូចជតួវបកជតួ ិ
្រស្តេពលថ ្រស្តី េ
និង
ចមនគភ៌ គឺ្រស្តី
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
ែដលមនសបូនមនសុ ខភពល្អ
និងមនេមរូបញីនិងេមរូប
េឈមលជួបគន បេណ្តើរគនចូលេទកនុងសបូន។ ្រពះពុទធ និយយដូេចនះែដរ ែតបែនថមក ្ត មួយេទៀតេលើសវទយ ិ សត្វបនចប់បដស ិ នធផ ិ ង។
ចំែណក
សន
្រស្ត គឺ
្រពះអរហន្តទង ំ
យ
មន្រពះពុទជ ធ េដើម រ ំលត់ខនធបរន ិ ិព្វនេហើយ គមនបន្តបដិសនធិ ជថមេី ទៀតេឡយ ើ
េ្រពះ្រពះអងគបនកំចត់បង់អវជ ិ ជត
្ហ
ឧបទននង ំ យមនខនធ៥េចលអស់េហយ ិ កមម ែដលេហតុនឲ ើ ។ DDDDD
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
73
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
១៧- ទី ពុទភ ធ សិតថ
េ្រពះទី
ង ត់ពុំមនកនុងេ
ង ត់កុ ងទ ន េី នះ សំ េ
អំេពើ
ង ត់ពុំមនកនងេ ុ
មួយ
ក
បុគល គ មន ិ គបបេី ធ្វប ើ បកនុងទី
ង ត់េឡយ ើ
កេឡយ ើ ។ ពកយថ េធ្វើបបកនុងទី
យកករេធ្វប ើ បមន ិ ឲយអនក
ែដលទក់ទងនឹងករប៉ះសិទអ ន ដៃទ ិធ ក
ដង ឹ គេឺ ធ្វើ ក៏ខំបិទ
បំងមន ឹ ឮេរឿងេនះ គល ិ ឲយេគេឃញ ើ ឬមន ិ ឲយេគដង ឺ ួ ចេធ្វើ ឬេ្របើ
លិបចកិចក ច លបែង្វង មផ្លូវ
មនុស ភ័សុ ្ត
ង
ច្រក
ន
មនពកយមួយេ
ករ្រប្រពត ឹ េ្ត ធ្វអ ើ ំេពើ
ថ
្រកក់្រគប់យ៉ងរបស់
េបើគមនេគដឹងឮ គមនេគេឃើញជ ឬ
មខ ្ល ំទទួល ី ួ នពុ
កត់ឲយមនេទសេឡយ ើ
ក់ករ។
រភពេទ
េ្រពះមន ិ មនភ័សុ ្ត
តុ
ក ី គមនវតថុជ ករមន ិ
ង។
ច
ចំែណក
ចបប់ផូ វធម៌ ្ល ឬចបប់ធមមជតវិ ញ ្ត ំេពប ិ អនក្រប្រពត ឹ អ ើ បរែមងេ ហមងចត ិ េ្ត
យខ្លួនឯងរួចេទេហយ មន ន ដៃទ ើ ិ សំ ខន់េនេលើអក
ដង ឹ ឮេឡយ ើ ។ រែមងេក្ត្រក
េបអ ន ដៃទពុំដង ឹ ឮ ើ ក
ក៏អក ន ្រប្រពត ឹ េ្ត ធ្វអ ើ ំេពើបប
យចត ិ ្ត នង ិ ទទួលផលបបកនុងេពល
មួយពុំ
ខនេឡើយ។ បបនិងបុណយពុំែមនសថិតេនេលើករេជឿឬមន ិ េជឿ េឡយ ើ
74
ែត្រតូវសថិតេនេលើអំេពែើ ដលេគេធ្វើ េ
េបេើ គេធ្វអ ើ ំេពើែបប
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
ែតងបនផលែបបេនះ
េធ្វប ើ បបនបបេធ្វើបុណយបន
បុណយ។ េនះជេហតុផលរបស់ចបប់ធមមជតិ ែដលមនចលន កមមនិងផលរបស់កមម្រប្រពឹតេ្ត ទេ
អំេព្រើ គប់យ៉ងែតងមនផល េ
យគមនផលេនះេឡើយ។ ្រពះពុទេធ ្រប ន្របេ
កនុងទក ំ ក៏េ ី ំបង
យខ្លួនឯងជស្វ័យ្របវត្តិ។
ពុំមនអំេពើ
មួយេកត ើ េឡង ើ
មនុស សត្វ កុឲ ំ យេធ្វអ ើ ំេពប ើ ប េទះបី
យ េ្រពះអំេពប ខ ើ ប ែតងែតផ្តល់ផលជទុក។
្រពះពុទម ធ ន្រពះនមថ
អរហំ
េ្រពះ្រពះអងគឆងយចកសឹក
ស្រតូវ េពលគក ំ គ្រឺ ពះអងគមន ឺ េិ លស ជអនកមន ិ មនទក ី ំបង ិ
េធ្វើបបកនុងទីកំបង ំ
េ្រពះឫសគល់ែដលនំឲយ
ងបបកមម
្រពះអងគបនលះបង់អស់េហយ ើ ។ េបស ើ ងគមមនុស ជពេិ សស
សងគមែខមរនំសិក និងអនុវត្ត
ម៉តច ់ ត់
មពកយេ្រប ន្របេ
េនះឲយបន
នង ់ ុំខនេឡយ ឹ បនទទួលេសចក្តស ី ុ ខសងបព ើ
រមនុស មន ិ
ែដលេធ្វអ ើ ំេពប ើ បេ
ងអំេពើបបេ
េ
យករេបៀតេបៀនគន។
យមន ិ ដឹងថបបក្តី
យ អនក
អនកដឹងេហយ ើ េនែត
្រប្រពឹតេ្ត ធ្វើកី្ត ែតងែតទទួលផលៃនបប និងេធ្វឲ ើ យសងគមមនុស
ទទួលេ្រគះថនក់។ ្រពះពុទប ធ នពនយល់មនុស ឲយេឃញ ើ េទស ៃនអំេពើបប េ
រហូតខ្លចមន ៊ នេធ្វើ។ ិ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
េបើពិចរ
មនកំរត ិ
75
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
ខពស់ េដើមបប ី នថយបន្តិចម្តងៗនូវករមន ិ េធ្វើអំេពើបប គឺពច ិ រ
នូវភពមន ំ អស់ ិ េទៀងៃនអ្វទ ី ង
របស់អីម ្វ យ ួ កនុងេ
រួមទំងខនធ៥របស់ខួ នផង។ ្ល
កពុំែមនេនដែដលេទ វតថុមួយេកើតមនកនុង
ៃថងេនះ ពុំែមនដូចរបស់ែដលេកត ើ មនពម ី ល ិ មញ ិ េទ េហយ ើ ក៏ ពុំដូចជរបស់អីម ្វ យ ួ ែដលនឹងេកើតេឡើងកនុងៃថងែស្អកែដរ េនះជ ធមម
ៃនរបស់ែដលេកត ើ េឡង ើ កនុងេ
្រពះពុទ្រធ
ធម៌។
ស់ដឹងធម៌ េឃញ ើ អំេពប ើ បនង ិ បុណយ មនេហតុ
ផលកនុងខ្លួនរបស់
ែដលេពលថ
ក ែដលជអនច ិ ច
ែដលមនលកខណៈផទុយពី
សនដៃទ
បុណយបបគុណេទសនង ិ របស់អៗ ី្វ ទំងអស់
េកត ើ េឡង ើ ព្រី ពះ
ទេិ ទព ពុំែមនេកើតេឡើងអំពីអំេពផ ើ ទ ល់ខួ ្លនេទ។
លកខណៈវទយ ិ
្រស្តេទ។ ្រពះពុទធ
ករេពលេនះ កបេ
ពុំ
យេចតនល្អ
ចមនអ្វីបញជក់បនថជករពិត
សនសំ ែដងថ អំេព្រើ ប
្រកក់របស់មនុស សត្វេនះឯង
ជតែិ បងែចក សនរបស់មនុស សត្វពុំែមន្រពះ េបើល្អ
្រកក់សិ ត ថ េនេលើ្រពះ
តៃម្លឬសរេសើរគុណ្រពះ េឡើង
ករណ៍
76
ម
ទិេទពពិតែមន
ជធមម
ទេិ ទពេទ។
េយង ើ ្រតូវែតឲយ
ទេិ ទពចំេពះេហតុករណ៍ល្អេកត ើ
ប៉ុែន្តេយង ើ ្រតូវែតផ្តនទេទស្រពះ
ទិេទពចំេពះេហតុ
្រកក់េកត ើ េឡង ើ េនះេទប ើ យុតធ ិ្ត ម៌ េ្រពះអ្វ? ី េ្រពះថ េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
េបើមន ិ
ក់េទសដល់្រពះ
មនទុកេខ ទ មនទុកខ េ
ទិេទព
ែដលេធ្វើឲយមនុស េ
េនះជអំេពអ ំ ើ យុតិ្តធម៌ខ្លង
េនះជអំេពើអយុតិធ ្ត ម៌ខ្លង ំ
កែដលជអនកទន់េខ យ េហយ ន ើ េតអ ើ ក
ស់មកេលើមនុស
ស់មកេលើមនុស ្របគល់អំ
ផ្តច់ករេនះដល់្រពះអងគ?
ពុទធ
ផ្លូវ
គេឺ គសរេសើរគុណដល់មនុស
ច្រកសព្វៃថង
សនេពល្រសប
ែដលេធ្វ្រើ តូវ េហយ ើ េគផ្តនទេទសដល់មនុស រ ំេ
ក
ច
មចបប់
ែដលេធ្វខ ើ ុស
ភសិទម ធ សិតថ ិធ នុស ។ ដូចបនេពលមកេហយ ើ នូវពុទភ
បុគគលមិនគបប ីេធ្វប ើ បកនងទី ុ មិនមនកនងេ ុ
្រកក់ផូ វច ្ល ត ិ ្ត
េ
យខ្លួនឯង
េ
យ
កេឡើយ
ង ត់េឡើយ
ង ត់
គឺ្រពះពុទស ធ ំ ែដងអំពីេចតន
េបច ្ត នេចតន ើ ត ិ ម
រចត ិ េ្ត
េ្រពះទី
្រកក់េហយ ើ
្រតូវេ
ហមង
េហើយអំេពើបបកមម្រគប់យ៉ងក៏េកើតមនេឡើង ហមង
េហយ ខ េ៏ កត ើ ផលៃនអំេពើបបជទុកក ើ
េឡង ន ដៃទដឹងឬពុំដឹង ើ ខ្លួនឯងដឹងខ្លួនឯង មន ិ សំ ខន់េនេលើអក េឡយ ើ ។
DDDDD
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
77
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
១៨- ករចូល្រពះវស របស់ភិកសងឃ ុខ រដូវវស ជរដូវេភ្ល ង ្រពះភក ខ ិ ុ សងឃព ិបកេធ្វើដំេណើរពីកែន្លង
មួយេទកែន្លងមួយ េទប ធ នពុទធញញតឲយភក ខ ើ ្រពះពុទម ិ ុ សងឃេន ចំ្រពះវស េនទីវត្ត ចត ិ ្ត
មួយេដើមបេី រៀនសូ ្រតធម៌វន័ ិ យនិងអប់រ ំ
េហយ ធ រស័ ើ ងយ្រសួលឲយពុទប ិ ទទំនុកបំរុងេ
យបចចយ ័ ៤
ផង។ កែន្លងខ្លះនិយយថ រដូវវស ជរដូវេធ្វើែ្រសចំករ ្រពះ ភក ខ ម ិ ុ សងឃន ិ ន្តចុះេឡង ើ ែតងែតជន់សនទូងរបស់េគ
កររះគន់ ពអ ន ែ្រសចំករ ិ ី ក
េ
យមន
េទើប្រពះពុទម ធ នពុទធនុញញតឲយភក ិ ុខ
សងឃចំវស រហូតចប់រដូវេភ្ល ង។
េបយ ើ កន័យេនះជេគល
ករចំ្រពះវស កែន្លងដៃទេទៀត ែដលគមនេធ្វើែ្រសចំករ ពុំចប ំ ច់
ចូលវស េទ។ ដូេចនះ គួរសំ រមយជង
ង
មេគលខងេដើមេទប ើ សម
គឺរដូវេភ្ល ង្រពះភក ខ ័ ៤ ិ ុ សងឃព ិបកេធ្វើដំេណើររកបចចយ
មនករពិបកកនុងករនិមន្តបិណ្ឌប្រតជេដើម េហើយេបើេន្រសុក
ែ្រសចំករផង អនក្រសុកេចញេទេធ្វក ើ រ
មនេពល
ក់ប្រត
មេពលេវ
វស មួយកែន្លង េគ្រសណុក
ង ំ ព្រី ពលឹម ពុំ
ច
បន ដូេចនះេបើ្រពះសងឃចំ
ក់េវនគនមួយ្រកុមម្តងៗ ្របេគន
ចង្ហន់ចំេពះ្រពះសងឃរហូតេចញ្រពះវស
េ្រពះ្រពះសងឃជំ
នន់ពុទក ធ លពុំសូវគង់េនមួយកែន្លង េ្រចន ើ េធ្វដ ើ ំេណើរពក ី ែន្លង
78
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
មួយេទកែន្លងមួយ។ បនទប់ពីមនពុទធនុញញតមក ករចូល្រពះ
វស ជកច ច យ ួ ចំបច់របស់្រពះភក ខ ល់ឆន ំ ិ ម ិ ុ សងឃេរៀង
េហយ ើ
សមថៈនង នផង។ ភក ខ វចំវស េនវត្ត ិ ិ វបស ិ ុ សងឃ្រតូ
មួយ
ជឱកសឲយ្រពះសងឃសិក េរៀនសូ ្រតធម៌វន័ ិ យនិងចំេរន ើ
ចំនន ួ ៣ែខ ចប់
ង ំ ពីៃថង១េ ចែខ
គេឺ លើកែខ ្រតូវចូលេនែខទុតយ ិ
ធ េបើែខមនអធិកមស
ធ។ ឯ
មេណរ េទះបី
គមនែចងកនុង្រពះវន័ ិ យថឲយចំវស ក៏្រតូវចូលវស ជមួយ្រពះ
ភក ខ ចំែណក ឧបសកឧបសិកជ្រគហស្ត ែដល ិ ុ សងឃែដរ។
មនសទធ្រជះថ្លកន់សីល៨ សីល១០ ឬេធ្វើបដិ
សថ
ក៏ ចចូលវស ដំ
េពញកិចជ ច កុសលេនះ។
ពូកខ្លះ
លគននង ខ ឹ ភក ិ ុ សងឃែដរ
រយឧេប ិ
េដម ើ បប ី ំ
សូ មបស ្អ ជំ ី ត្វបក បក ន ី ិងសត្វលិ ត
េនសមងម ំ យ ួ កែន្លងេនរដូវេភ្ល ងែដរ
េ
យ សន ំ
េសប ងទុកជមុន។ េនយប់ៃថង១៥េកត ើ ែខបឋម
ចូល្រពះវស មួយៃថង
ធឬែខទុតយ ិ
ពុទប ធ រស័ ួ អនុេមទ ិ ទបននំគនេទវត្តរម
នជមួយ្រពះភក ខ ល្រពះវស ិ ុ សងឃែដលចូ
្រពះវស
ធមុន
្ត ប់្រពះសងឃចំេរន្រពះបរ ត្ត ើ ិ និង
មនករែហេទៀន
្ត ប់េទសន។ េន
្រសុកចំករែដលគមនេភ្លង ើ អគគស ិ នី េគទញ ិ េ្របងកត្របេគន្រពះ េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
79
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
សងឃទុកសំ ប់អុជបំភ្លក ន ឺ ុ ងករស ិ ក េរៀនសូ ្រតេនេពលយប់។ េនេពលេនះេគ្របេគនេ្រគ ងបរក ិ ខ រមនសំ ពត់ ងូតទឹកេភ្ល ងជេដើម
ដកឬសំ ពត់
សំ ប់ទន ំ ុកបំរុង្រពះសងឃកនុងេពលចូល
្រពះវស ។ លុ ះ្រពក ឹ េឡង ើ ៃថង១េ ច េគេធ្វព ើ ធ ិ ី ប់ប្រត េវរ
ចង្ហន់្របេគន្រពះសងឃ លុ ះដល់េពលយប់ៃនៃថងដែដល េទើប
្រពះភក ខ ង ិ ុន ិ
មេណរសូ ្រតកំណត់ចូល្រពះវស ។
កនុងរយៈកល៣ែខអំឡុងចូល្រពះវស េនះ វត្តខះ្ល មនពុទធ
បរស័ ិ ទេទសិក េរៀនសូ ្រត្រពះពុទធ សមថៈនង នកមម ្ឋ ន ិ ិ វបស
នង ិ
សននង ិ អប់រ ំចត ិ ្តេ
យ
ក់េវនចង្ហន់្របេគន្រពះ
សងឃ។ ចំែណក្រពះសងឃក៏មនកមមវធ ិ ីសិក ធម៌វន័ ិ យនិងអប់រ ំ ចិត្តែដរ។ រយៈេពលចូល្រពះវស េនះ េបើមនកិចចដូចជេទជួយ
រមងប់អធក ខ ិ រណ៍របស់ភក ិ ុ សងឃកន ុ ងវត្ត
េទថ្វយបងគំ្រពះឧបជឈយ៍
មួយែដលបំរុងែបកគន
េទសួ រសុ ខទុកម ខ
បិ
ែដលជ
េញម េគនម ខ ើ ្រពះភក ិ ន្តេទេទសន េទទទួលភត្តជេដម ិ ុ សងឃ ចេចញពីវត្តបនចំនួន៧ៃថងនិង៦ ្រតី
វញឲយភ្ល េឺ នវត្តេដម ទ៧ េ ិ ើ វញេនយប់ ិ ី
េ
យ្រតឡប់មកវត្ត
ថ េលើកស ្ត ហៈ។
្រពះសងឃែដលបនចំវស ្រគប់ៃ្រតមសគឺ្រគប់៣ែខ ទទួល្រកល្រគងនង ិ បន ិ អនុេមទនកឋន
80
េ
េ
យ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
ច
នស ិ ង វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
ៃនករចូលវស េនះ។ ម៉យងេទៀត ករចូលវស េនះមន្រប េយជន៍ជពេិ សសដល់ភក ិ ុខ
វញេទមកនូ វធម៌វន័ ិ ិ យ ន័យ
មេណរកនុងករសិក ពគ ី ន េទ
េហើយជួយរះគន់ គនេទវញេទមកកន ិ ិ ុង
ថ បននូវេទសកំហុសខុសឆគងេហយ ើ ែកលំ អឲយ្រតូវ
ម
ធម៌វន័ ិ យវញ។ ិ
េ្រប បមកផ្លូវ
ែដល
ច្រកវញ ិ
្រគួ
រមួយឬសងគមមួយ
ចរស់េនជមួយគនបន
លុ ះ្រ
ែតសថិតេនេ្រកមអំ
ចចបប់មយ ួ ែដល្រតូវេគរពទំងអស់គន េបម ើ នករខុស
ឆគងបន្តច ិ ិ បន្តួច គួរមនអធយ្រស័យអត់ឱនឲយដល់គនេទវញេទ
មក្របកបេ
យេម ្ត ធម៌ជរេបៀបសុ ជីវធម៌។
មនកររ ំេ
ភចបប់្របេទសដ៏ធន ង េ់ ទប ើ េធ្វើ
នឹង្រពះសងឃ
្រពះសងឃ្រពះពុទធ
្រសួលេ
យ
មក
រេគរព
េបើ
មកំហុស ក៏ដូចគន
េបើមនកំហុសកនុង្រពះវន័ ិ យក៏េធ្វើ
ែដរ។
មធមម
មកំហុស
សនរស់េនជមួយគនបនសុ ខ
ម្រពះវន័ ធ នបញញ ត្តិ ិ យែដល្រពះពុទប
ជពេិ សសរស់េនបនសុ ខ្រសួលកនុងរយៈកល៣ែខកនុង
អំឡុងចូល្រពះវស េនះ។
DDDDD
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
81
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
១៩- បុណយអុំទូក សំពះ្រពះែខ បែណ្តត្របទីប ១. បុណយអុំទូក េគេធ្វេើ នៃថង១៥េកត ើ ែខកត្តិក ប៉ុែន្តេគេធ្វើ
៣ៃថង គឺៃថង១៤,១៥េកើតនិងៃថង១េ ចែខកត្តិក។ ពិធីអុំទូកេគេធ្វើ
េន្រគប់ទក ី ែន្លងពជ ី ំនន់េដើម ពធ ិ េី នះេ្រចន ើ េធ្វរើ ហូត៣ៃថង ប៉ុែន្ត
កែន្លង្របរពធពិធីដស ៏ ំ ខន់គេឺ នទេន្លចតុមុខៃនទី្រកុងភនេំ ពញ។
ជំនន់េដម ើ
ទូកែដល្រតូវ្រប
ំងមន៣០គូែដលបនេ្រជស ើ
េរសព ំ ើ ីវត្តននកនុងេខត្តទង
យៃន្របេទសកមពុជែដលេន
មុខដំ
ងច
ជត ិ មត់ទេន្ល។ េនេពល្រប ក់ែផ។
ំងមនេភ្លងពណ ិ ពទយេលងេន
េនេពល
បនមកជួបជុំគនរង់ចេំ មល ើ ករ្រប
្រពះម
្របជពលរដ្ឋនិងអនករដ្ឋករ ំងទូកេនះ។
ក ្រតក៏បនចូលរួមកនុងពិធីេនះែដរ។
មនអុជ្របទប ី ជ្វ
េនដំ
ក់ែផនង ិ េន
ចំែណក
េនេពលយប់ មទូកកប៉ល់
នន។ ជមួយគនេនះ មនបែណ្តត្របទីបែដលរចនេ
ភពកបូរកបច់េផ ងៗច្រមុះេ
យេភ្លង ើ អគគស ិ ន្រី គប់ពណ៌េទ
ម្រកសួ ងនិងសហ្រគសនីមយ ួ ៗ។
េរៀបចំេនេលើទូកកប៉ល់តូចៗ
្របទីបទំងេនះបន
ែដល្រតូវកប៉ល់ធំៗសេ
មក្របជុំគនេនទេន្លចតុមុខដំ
82
យរូប
ក់ែផ។ េនេវ េ
ពក់ក
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
្ត ង
្ត ល វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
អ្រធ្រតរហូតដល់ភ្លឺ នរកំ ី ដរេ ២.
មនេ្រច ងចេ្រម ងស្រក ទ៍េ
យេភ្លងមេ
រព ី ណ ិ ពទយ។
បុណយសំពះ្រពះែខ
សនេ
ក់ដូចជទក់ទងនឹងពុទធ
យេធ្វេើ នៃថង១៥េកត ើ ែខកត្តក ិ េនះែដរ។ េ
េសចក្តីដំ
យ្រកុម
យមន
លថ កល្រពះេពធស ិ ត្វេយងយកកំេណើតេកើត
ជសត្វទន យេនៃថងេពញបូណ៌មប ី ន្រកេឡកេឃញ ើ ្រពះចនទ
េពញវង់
ក៏មនចត ិ ិ ្រ្ត ជះថ្លចង់ ក់ទនជីវត។
្រពះឥនទបននម ិ ត ិ េ្ត ធ្វជ ើ ្រពហមណ៍ចស់មនក់មកសុំ
េពធស ិ ត្វេដើមបប ី ំេពញទន។
ចូលេភ្លង ើ ៗ្រតូវរលត់អស់។ ្រពហមណ៍ក៏េ
ថ
ច់ទន យ
េពលទន យេពធស ិ ត្វេ
េឃញ ើ េហតុអ
ះេទយកែកវមេនសិ
កនុងវង់្រពះចនទេនះេទ។
េពលេនះ
ច រយដូេចនះ
ត ឥនទ
១ដុំេទគូររូបទន យ
្រស័យេរឿងេនះបនជអនកខ្លះេពល
េឃញ ើ ដូចជរូបទន យេនកនុងវង់្រពះចនទ។
ករេគរព
្រពះចនទឬសំ ពះ្រពះែខក៏មនតមករហូតមកដល់សព្វៃថងេនះ។ ករសំ ពះ្រពះែខ កលពេី ដើមេគេធ្វេើ ន
កយមុនេី ចតយ ិ គេឺ គេធ្វើ
ពីៃថង១៤ដល់១៥េកើតែខកត្តិកជៃថងេពញបូណ៌ម។ ី េ្រគ ងសក្តរ បូជគអ ឺ ំបុកេចកដូងសំ ប់ថ្វយ្រពះែខនង ិ ថ្វយ្រពះរូបេពធិ
សត្វែដលសថិតេនកនុងវង់្រពះចនទ។ េពលជមួយគនេនះ មន េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
83
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
អុជេទៀនធូបថ្វយ្រពះរតន្រត័យនិងនឹកដល់េទវ មខ្លះេន
។
មវត្ត
មេខត្តនង ិ ជនបទក៏មនេធ្វព ើ ធ ិ េី នះែដរ។ ករេធ្វើ
បុណយអុំទូក បែណ្តត្របទីប សំ ពះ្រពះែខេនះ ជពិធីទេំ នៀម
ទម្លប់របស់ែខមរសំ ប់ចងភជប់ចត ្ត ំនត ិ គ ិ ឲយសបបយរក ី យជ មួយគន។ ៣.
មទំេនៀមធមម
បុណយបែណ្តត្របទីប
អនក
្រសុកេន្របេទសកមពុជែតងេធ្វព ើ ធ ិ ីបុណយបែណ្តត្របទប ី េនៃថង
ប រ ម
េចញ្រពះវស របស់្រពះសងឃ ប៉ុែន្តេន ជធនី ្រពះ
ក ្រតែតង្របរពធេធ្វព ើ ធ ិ េី នះរួមជមួយពធ ិ អ ី ុំទូកសំ ពះ្រពះ
ែខនិងអកអំបុកែដល ប់បញចូ លកនុងពិធីទ្វទសមសនឹងេរឿងនិ
ទន។ េរឿងបុណយបែណ្តត្របទប ី កនុងគមពរី ្រពះៃ្រតបដ ិ កៃនពុទធ
សនពុំេឃើញមននិយយេទ ប៉ែុ ន្តមនេឃញ ើ កនុងេរឿងេ្រពង
ែខមរ។ េរឿងេនះមននយ ិ យទក់ទងនង ឹ ពុទធ
េសចក្តីដំ
សន។ មន
លថ េនខងេដើមៃនភទទកបបេយង ើ េនះ មនសត្វ
ែក្អកសញីេឈមលបនបេញច ញពងបន៥ ែតពងទំងេនះបន
ធ្លក់ចុះកនុងទឹកេ
េ
យខយល់ពយុះ។
កេបកខ្លួនរហូត
េកើតជ្រពះឥនទកុ ង ន
84
្ល ប់េ
យ
ថ នសួ គេ៌ ទវេ េ
ែក្អកសញីេញលបនយំ
្ត យពងរបស់ខួ ន ្ល េហយ ើ េទ ក។
ចំែណកពងទំង៥
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
េនះ បនធ្លក់េនកនុងក
្ត ប់ៃដៃនសត្វទង ំ ៥គឺ មន់ េស្តច
នគ អេណ្តើក េគនង ញ ិ ខ្ល បនេរសយកេទច ើ ិ ច ឹ ម ្រ
ប់ែតេកត ើ
មកសុ ទែធ តមនុស ្របុសទំង៥។ កូនទំង៥បន ជសត្វេទ
ងកុសលេដម ើ បឲ ី យបន្រ
ម
បិ
ស់ជ្រពះពុទេធ រៀងៗ
ខ្លួន។ សត្វទង ំ េនះក៏បនអនុញញត ប៉ុែន្តបនេធ្វើសំណូមពរថ
េបក ើ ូនេចញេទក
ងពុទភ ធ ូមប ិ ន្រ
ស់េពល
សូ មេផញើ
េឈមះរបស់េយង ន ផង។ េរឿងេនះ ើ ឲយេទជប់នង ឹ េឈមះរបស់អក មនេឈមះដូចគននង ធ ្រពះអងគែដលបន ឹ ្រពះនម្រពះពុទ៥
្រ
ស់កុ ងភទទ ន កបបេនះគឺ
ែ្របថ
កកុសេនធ
មន់,
េកនគមេន ែ្របថ នគ, កស េប ែ្របថ អេណ្តើក, េគតេម ែ្របថ េគ, នង ិ ្រពះសិ
រយេមេត្តយយ ែ្របថ
ខ្ល។ ែថ្លងពម ី ណពទំង៥បនជួបគនេនកែន្លងមួយេ
យមន
េគលបំណងដូចគនកុស ៏ ុំ គនេធ្វជ ើ បងប្អូន េហយ ើ ជែជកគនរកម បិ
េដើម។ ែក្អកសញីេឈមលជម
្រពះឥនទនង ិ ្រពះអគគមេហសីេនះ
្របប់ដល់មណពទំង៥ថ ម
បិ
ែដលបនេកើតជ
ក៏ចុះមកដំ
បិ
លេរឿងេនះ
េដើមរបស់អក ន គឺេយង ើ េនះ
ឯង ែដលពម ី ុនគជ ឺ សត្វែក្អកសញីេឈមល។ ្រពះឥនទនង ិ អគគម ំ េហសីបនផ្តថ េ
េបក ើ ូន ល់គននឹក
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
ល័យេយង ើ
ចង់បូជអ្វី
85
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
ដល់េយង ើ ទំងពីរនក់
ចូរកូនគូសែខ្វងេជើងែក្អកេន្រគប់វតថុ
ែដលជសំ ែណនេនះេហយ ើ ឧទទស ិ ដល់េយង ើ េទ។ ទំង៥បនបួសជ
បស
សំ ែណន ែសនរួចក៏បែណ្តត
មណព
េហើយបនគូសេជង ើ ែក្អកេនេលើវតថុ មែខ ទក ូ ែក្អក ើ បប ឹ ហូរេទ េដម ី ជ
សញីេឈមលរហូតជប់ជទំេនៀមមកដល់សព្វៃថងេនះ។
ចស់បូ ណេពលថ េរឿងេនះដក្រសង់ មេរឿង សែដលជ
្រ
្ត មនមកយូរេហយ ើ
សេ្រងគះនង ិ គមពរី ពុទវធ ង ។ មមតអ ន ្រសុកខ្លះសំ ិ ក
េដើមបឧ ី ទទិសបូជចំេពះ ែដល្របតិ េនះ
ងថ
ម
្រ
្ត ែក្អក
ដូចគននង ឹ គមពរី រតន
ចំេពះេរឿងបែណ្តត្របទប ី េនះ
េគេធ្វព ើ ធ ិ ប ី ែណ្តត្របទប ី េនះ
ម ម្រពះពុទប ធ ទនិង្រពះចងកូមែកវ
ថ នេននពភ ិ ពនគ។
គឺឧទទិសចំេពះ្រពះចូ
ខ្លះថ
ករបែណ្តត្របទប ី
មណីេចតិយែដលសថិតេន
ៃ្រត្រតង ឹ ។ ចំេពះេរឿងែក្អកសញីេឈមលែដលថជម
ថន
បិ
េដើមរបស់្រពះពុទទ ធ ង ំ ៥្រពះអងគកុ ងភទទ ន កបបេហើយថជេរឿងនំ
ឲយេកត ើ ករបែណ្តត្របទប ី េដើមបឧ ី ទទស ិ ដល់សត្វែក្អកស ចត់ថជេរឿងមនេហតុអ
ច រយែដលពុំ
ចេជឿបនក៏េ
ែដល
យ
ក៏ចត់ទុកជវបបធម៌ក្លយជ្របៃពណីរបស់ែខមរកនុងករបែណ្តត
្របទីបេនះ។
86
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
អតថបទ្រពះធម៌ ភគ៥
ប
្ត បុណយទំង៣្របេភទេនះ
បុណយអុំទូកមន្របជ
្របយ ៍ ងេគេ្រពះមនសកមមភពរស់រេវក ើ េហយ ិ ជ ើ អនកេមល ើ ចប់ រមមណ៍ខ្លង ំ ្រតង់េគចង់ដឹងទូក
ែដល្រប
ឈនះទូក
ទូក
ំងគនេនះ លុ ះេពលេ្រកយៗមកេទៀត មន ប់រយគូ
េហើយេគឲយេឈមះទូកេផ ងៗគនេទ នង ឹ ចប់្រប េលងកំដរ
េពល្រប
មុន
ំងមនដូរយតៃ្រន្ត
យជមួយអនកេធ្វអ ើ ថ ធប ិ បយផង។
ៃនពិធីបុណយទំងបីេនះ
យ
ម្រកុមនីមយ ួ ៗ។
ំង មន្រកុមទូកខ្លះ េគសំ ពះនក ឹ រលឹកដល់្រគូ
េដើមបឲ ី យទូកេគមនជ័យជំនះ។
ខ្លះក៏េ
ចញ់ ។
មនេរឿងទក់ទងនឹង
េទះប្រី បវត្តិ
សន្រពហមណ៍
ក៏ពធ ិ ប ី ុណយទំងបេី នះក្លយជ្របៃពណីដ៏មន្រប
ជ្របីយរ៍ បស់្របជពលរដ្ឋែខមរេទេហើយ។ ែតឲយេយបល់ថ
ពុទធ
សន្រគន់
អំេព្រើ គប់យ៉ងែដលមន្របេយជន៍
អំេពើបណុ ្ត ះ គុណធម៌ និង
មគគីធម៌។
គជ ឺ
DDDDD
េ
យ្រពះេតជ្រពះគុណបណ្ឌិត ហុក
វណ្ណ
87