infomr20 by anka van voorthuijsen

info.mr Tijdschrift voor medezeggenschapsraden • Een uitgave van de Algemene Onderwijsbond

4 december 2011

‘Cursus smartreading was erg zinvol’ Olivier Boas voelt zich jong in de mr

Congres: De beste mr van Nederland pagina 4

Let altijd op losse handjes

pagina 12

De Wms kan zo veel beter

pagina 21

Lid worden?nl Schrijf je in via www.aob.

Met het Onderwijsblad ben je altijd op de hoogte van het laatste onderwijsnieuws en lees je alles over nieuwe inzichten en methodes. Elke veertien dagen ervaringsverhalen, tips uit de praktijk en opinie. Word nu lid, want met meer leden doen we meer voor elkaar én krijgen we meer voor elkaar.

Algemene Onderwijsbond

Cursussen, conferenties en advies

0900 463 62 62

Postbus 2875

scholing@aob.nl

3500 GW Utrecht

www.aobscholing.nl

mr-servicepakket Neem nu een abonnement op het mr-servicepakket van de Algemene Onderwijsbond! Voor mr’en in het primair- en voortgezet onderwijs Je hoeft als lid van de mr niet alles zelf te weten. Immers samen kom je verder en met wat steun van buiten kan de mr ook zware klussen aan. Het mr-servicepakket ondersteunt hierbij en geeft recht op: • Onbeperkt contact met de mr-helpdesk per e-mail en telefoon • 4 Uur gratis advisering/rechtsbijstand. Indien nodig komt de AOb adviseur naar je school • Extra exemplaar tijdschrift Info.mr

Voor meer informatie kijk op aobscholing.nl

Inhoud

11. Geen bonus, banen!

19. De holdingtruc

4. Congres

Berichten over de strijd tegen

De fusietoets zou wel eens een papieren

prestatiebeloning.

tijger kunnen zijn.

12. Let op losse handjes

21. Een betere Wms

Over de bestrijding van agressie en

De Wet medezeggenschap op scholen

geweld in school.

heeft in bijna vijf jaar veel bereikt, maar

De winnaars van de mr-prijzen en ander nieuws van het jaarlijkse Wms-congres.

6. Nieuws Mr in Steenwijk blokkeert een fusie, scholen delen directeuren in Friesland.

de AOb heeft wensen voor verbetering.

15. De werkvloer Vraag en antwoord over mr-kwesties.

8. Mijn mr Medezeggenschap volgens Alex Serto.

23. Voor elkaar gebokst Succesverhalen uit de medezeggen-

16. Stempelautomaat?

schapspraktijk.

Bij verschil van inzicht blijkt hoeveel waarde een school hecht aan medezeggenschap.

Vijf vragen aan: Olivier Boas

Colofon Info.mr verschijnt vier maal per jaar en is een uitgave van de Algemene Onderwijsbond voor de personeelsge-

Hij is docent wiskunde aan het Sint Janslyceum in Den

leding van medezeggenschapsraden.

Bosch en geeft vooral les aan de bovenbouw VWO. Sinds

Het blad wordt verzonden ter attentie

een jaar is Olivier Boas (36) lid van de mr, het laatste half-

van de mr op elke school voor primair

jaar als voorzitter. “Voorheen dacht ik dat de mr een soort

en voortgezet onderwijs. Bij de AOb

club van oude wijze mannen was en zo voelde ik me niet.”

geregistreerde mr-leden ontvangen info.mr op hun huisadres.

Geen oude wijze man dus, waarom ben je dan toch in de mr gegaan?

Extra abonnementen: € 24 per jaar. Opgave via info@aob.nl

“Een collega vond het wel wat voor me, toen ben ik er over na gaan denken. Ik vind het interessant om het proces van beleid maken op school van dichterbij te volgen. Zelf was ik – zoals zo veel collega’s – nog nooit bij een mr-vergadering geweest. We proberen de communicatie met de achterban

Redactie-adres:

te verbeteren.”

Redactie Info.mr AOb, Postbus 2875, 3500 GW Utrecht infopuntmr@aob.nl, 0900 463 62 62

Hoe? “De notulen staan tegenwoordig op internet, via de mail en polls proberen we het personeel te

www.aob.nl

betrekken en in kaart te krijgen hoe ze over zaken denken. Je zit ‘zonder last of ruggespraak’ in de

Hoofd- en eindredactie

mr, maar ik heb geen last van die ruggespraak.”

Miro Lucassen, Anka van Voorthuijsen Redactieraad Marcel Koning, Saskia van der Schaaf, Robert Sikkes, Marina de Wit

Noem eens een voorbeeld van zo’n poll? “Het gebruik van smartphones tijdens de les. Dat was aanvankelijk verboden, nu wilde de schoolleiding dat zonder tussenkomst van de mr toestaan. Leerlingen gebruiken ze als agenda, we werken

Foto’s Joost Grol

met Magister. Daar hebben we na die poll als mr voorwaarden aan verbonden. Er zijn nu kaders:

Cartoon Frits Verschuren

een docent zegt wanneer die mobiel op tafel mag en verkeerd gebruik heeft consequenties voor de

Grafisch ontwerp Typetank

leerling.”

Druk Senefelder Misset Advertentie-exploitatie

Doe je wat aan scholing?

Recent, Postbus 17229, 1001 JE

“Ik heb toen ik in de mr ging een driedaagse cursus ‘smartreading’ gedaan, dat blijkt erg zinvol.

Amsterdam, 020 330 89 98,

Toen ik voorzitter werd heb ik een aantal boeken over efficiënt vergaderen gelezen. Als complete mr

info@recent.nl

volgen we een begrotingscursus op maat van de AOb.”

De inhoud van Info.mr wordt met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld. Aan de beschrijving van

Hoe bevalt het voorzitterschap? “Het fanatisme van sommige leerlingen verbaasde me, die gaan er vol in. Het is topsport om als voorzitter in de gaten te houden of men niet in herhaling valt en de opmerkingen wel relevant zijn.

wetten en regelingen kunnen echter

Ik vind het vooral belangrijk dat we als mr het ‘wij-zij-denken’ doorbreken. We willen het beste voor

geen rechten worden ontleend.

de school, dat gaat beter samen, dan tegen elkaar.”

december 2011

info.mr

WMS-congres Het WMS-congres beleefde op 23 november het eerste lustrum: voor de vijfde keer kwamen honderden mr-leden, bestuurders en andere deskundigen bij elkaar in De Reehorst in Ede. Thema dit keer: ‘Medezeggenschap, hoe blijf ik bij?’ Info.mr was er bij. Tekst Miro Lucassen en Anka van Voorthuijsen Beeld Miro Lucassen

Uitblinkers in medezeggenschap

Slordig!

Minister Marja van Bijsterveldt kwam zelf –

len van beleid door het bevoegd gezag.”

De Landelijke Commissie Geschillen WMS

op krukken – de jaarlijkse mr-prijzen (€ 1000

Voorzitter Peter van Hulst nam de bijbeho-

krijgt op jaarbasis ruim 20 geschillen ter

elk) uitreiken. De prijs voor de leerling-

rende cheque van 1000 euro opgetogen in

beoordeling. Dat lijkt niet zoveel, zegt

geleding ging naar de mr van het Grotius-

ontvangst, en kondigde meteen aan dat het

directeur Hilde Mertens “maar veel mr-en

college in Heerlen. Om betrokkenheid en

geldbedrag doorreist naar een steunproject

bellen ons eerst, en dan kan er al veel wor-

bestuurlijke vaardigheden te ontwikkelen

in Kenia. “Daar kunnen ze zoveel kinderen

den opgelost.” Het valt de commissie wel

heeft deze mr ervoor gekozen om altijd te

naar school laten gaan voor dit geld. En

op dat sommige mr-en slordig zijn bij het

werken met een leerling als vice-voorzitter

er blijft niets aan de strijkstok hangen.”

notuleren: “Dan krijgt de commissie bij de

van de raad. Goed initiatief, volgens de jury.

Volgens Van Hulst is ‘zijn’ gmr (20 basis-

proces-stukken notulen waarop staat dat

“Innovatief” oordeelde diezelfde jury over

scholen) ‘van ver gekomen’ maar nu een

Jan, Piet en Fien aanwezig zijn. Dat kan

de aanpak van kindcentrum De Hoven in

zeer professionele, pro-actieve organisatie

echt niet, notulen moeten zorgvuldig zijn.

Rosmalen: de mr van de school, de ouder-

die volgens een duidelijk protocol vergadert

Alles schriftelijk vastleggen is belangrijk.

commissie van de dagopvang en de buiten-

(alle stukken komen drie keer langs: ter info,

Telefoontjes altijd per mail bevestigen

schoolse opvang hebben een gezamenlijke

meningsvorming en besluit) en inhoudelijk

bijvoorbeeld.” Ook een aandachtspunt

KindCentrumRaad opgericht die het over-

veel toevoegt. “We willen verbinden en dat

voor mr-en die naar de commissie wil-

leg met de verschillende directies voert over

lukt ons. Intern, maar ook extern. Vragen

len: “De termijnen. Een schoolvakantie

de gezamenlijke belangen.

we de directeur van het samenwerkingsver-

is geen zwaarwegende reden om niet op

De GMR van Xpact Primair in Tilburg werkt

band of de inspecteur: kom eens langs. En

tijd te zijn, die weken tellen door. En als

helemaal in de geest van hoe de ontwer-

dat doen ze graag.” De gmr wordt serieus

je de termijn overschrijdt is het gewoon

pers van de WMS ooit voor ogen heeft

genomen, aldus Van Hulst. “We krijgen alle

afgelopen, uit. Dan is een geschil niet

gestaan, jubelt het juryrapport over de

stukken op tijd. We gaan dingen niet even

ontvankelijk.”

derde winnaar. “Zo is medezeggenschap

tussendoor afhandelen, want we willen

een effectief instrument bij het ontwikke-

goede adviezen geven.”

info.mr

december 2011

Vinger aan de pols bij Passend Onderwijs

Personeelslid mr primair onderwijs tijdens workshop over werkdruk:

Zorg als mr dat passend onderwijs regel-

school betekent. Het is een structuurver-

“Wij hebben af en toe van die oogkleppen

matig terugkeert op de agenda, adviseerde

andering die vooral op het niveau van

op in het onderwijs. Heerlijk dat ik dan

Saskia van der Schaaf van de AOb. “Het

het samenwerkingsverband plaats vindt,

een ouder tegenkom die er iets van zegt.”

onderwerp kan steeds aan de orde komen:

maar probeer op de eigen school, voor de

of het nu over een verbouwing gaat of

eigen leerlingen, de vinger aan de pols te

Personeelslid mr voortgezet onderwijs:

nascholingsbeleid, het raakt er altijd aan.”

houden.” Rein van Dijk (VOO) noemde het

“Onze overlegpartner kwam met allerlei

Passend onderwijs moet de eerstvolgende

noodzakelijk dat er in de toekomstige ‘zorg-

plannen die de taaklast en de werkdruk

vergadering bij elke mr op de agenda staan,

planraden’ leden vanuit de mr-en komen, en

zouden verhogen. Wij hebben gezegd:

vindt Van der Schaaf. “Je moet weten wat

niet vanuit de gmr. “Achterban-raadpleging

stel daar één werkdrukverlichtende maat-

het nieuwe wetsvoorstel voor de eigen

is cruciaal. Het moet meer bottom-up.”

regel tegenover en dan stemmen we in. Ze konden niets verzinnen. Het hele pakket is niet doorgegaan.” Klaas te Bos, VOS-ABB: “Basisscholen fuseren alleen als de nood heel hoog is. Dan gaat het om kleine scholen en bijna altijd blijf je onder de norm van 500 leerlingen zodat er geen fusietoets nodig is. Als je kijkt naar de historie valt zeker 90 procent van de fusies in het primair onderwijs onder de uitzondingsregels.” Piet Vromans, NKO: “Beperk jezelf, maak keuzes. Daar hangt het leven vanaf, ook bij de gmr. Zo kom je bij onderwerpen die je echt bezig hou-

Zwaar weer op komst

den.”

Medezeggenschapsraden die denken

Onderwijs gaat het om veel minder les-

Marja van Bijsterveldt:

dat ze al heel wat voor de kiezen hebben

uren, een streep door cao’s en grotere

“Scholen hebben te maken met ouders

gehad, kunnen zich volgens consulent

klassen.

die te weinig tijd hebben, of die wel goed

Piet Vromans (Nederlandse oudervereni-

Voordat de school de komende jaren voelt

onderwijs eisen, maar zich er onvoldoen-

ging Katholiek Onderwijs) maar beter

hoe de overheid de broekriem strak aan-

de bewust van zijn dat onderwijs geen

voorbereiden op zwaar weer. De echt

haalt, moet de medezeggenschapsraad

consumptie-artikel is, maar dat het van

heftige bezuinigingen op het onderwijs

volgens Vromans al actie ondernemen.

alle betrokkenen een investering vraagt

moeten nog beginnen, spiegelde hij zijn

Het initiatiefrecht uit artikel 16 lid 2b van

van tijd en aandacht.”

toehoorders voor. Taak voor de (g)mr:

de Wet medezeggenschap op scholen

stel ook de heilige huisjes van bestuur en

is het belangrijkste houvast. Dat stelt de

Personeelslid mr over de

directie ter discussie.

kwaliteit van het onderwijs voorop en dús

mogelijkheid van een meerscholen-

De zware ingrepen van het kabinet voor

kunnen bezuinigingen ook het bestuurs-

directeur (bij krimp):

rugzakleerlingen en passend onderwijs

bureau en de administratie treffen. “Houd

“Kan best. Een goede telefoon is

komen pas de komende jaren tot uit-

ze een spiegel voor als je ook kritisch naar

genoeg.”

voering, maar er zit volgens Vromans

onderwijs kijkt. Wat is het rendement van

nog meer in het vat. Hij verwacht dat de

vijf administratieve krachten en vier ict’ers

regering stap voor stap de besparings-

op het bestuursbureau? Het mag geen

voorstellen van de commissie Smit pro-

automatisme zijn om geld in huisvesting

beert door te voeren. Die presenteerde in

en ict te steken. Vraag er dus gewoon

2010 opties om de productiviteit van het

positief-kritisch naar hoe het zit. En aan

Het volgende WMS-congres is op

onderwijs te verhogen door 20 procent

beleid is altijd geld gekoppeld, dat moet

woensdag 21 november 2012. Ook

te besparen op de uitgaven. Naast het

je niet vergeten als mr.”

dan maken weer drie medezeggen-

door Den Haag al opgepakte Passend

schapsraden kans op een prijs voor bijzondere prestaties.

december 2011

info.mr

r m s ieuw

N r m s w u e

i N r ws m

Nieu

Waar houden medezeggenschapsraden zich mee bezig? Groot en klein medezeggenschapsnieuws uit het hele land. Tips voor deze rubriek zijn welkom bij: infopuntmr@aob.nl

Niet meer elke school een eigen directeur

ouders en leerlingen. Een aantal medezeggenschapsraden en ouders is nog niet overtuigd van de voorstellen. In het nieuwe samenwerkings-

Doorzoeken naar asbest

In de zuidwesthoek van Friesland is nog steeds

verband ‘MR Bondgenoten’ trekt deze groep

Scholen moeten nagaan of er asbest in het

onrust over het plan om de 29 basisscholen die

gezamenlijk op tegen de plannen.

gebouw zit, zodat het indien nodig veilig ver-

nu vallen onder scholenkoepel Gearhing, in te

Wever wil de zeven directeuren veel eigen zeg-

wijderd kan worden bij een verbouwing of

delen in zeven onderwijsteams. Het voorstel

genschap geven, zodat zij in hun eigen cluster

renovatie. Staatssecretaris Joop Atsma (Milieu)

is om het in elk cluster met één directeur te

kunnen bepalen hoe ver de onderlinge samen-

had 9800 scholen gevraagd om dit te checken,

doen, dat scheelt veel geld. Volgens Gearhing-

werking gaat. De gmr moet zich in de visie van

maar slechts een klein aantal heeft het daadwer-

directeur Wubbo Wever moet er zwaar worden

Wever over de plannen buigen, maar een aantal

kelijk gecontroleerd. Bij degenen die wel aan de

bezuinigd (€ 600.000 in 2013 en vanaf 2014

afzonderlijke medezeggenschapsraden vindt

controle meededen, bleek in 80 procent van de

jaarlijks € 900.000). Door het grote aantal direc-

dat het besluit per mr op schoolniveau moet val-

gevallen inderdaad asbest aanwezig.

teuren drastisch te verminderen hoeft er volgens

len. Vooral de personeelsgeleding van de gmr zit

Asbest op zich is niet gevaarlijk voor de gezond-

Wever niet te worden bezuinigd op leerkrach-

in een lastig parket. De gmr laat zich inmiddels

heid. Pas als het bijvoorbeeld wordt verzaagd of

ten. Op alle scholen zouden zogeheten ‘locatie-

adviseren door een aantal profs en zal januari

gebroken komen er zeer schadelijke vezels vrij.

coördinatoren’ komen, als aanspreekpunt voor

2012 een definitief besluit nemen.

Bij verwijdering door deskundigen is er niets

info.mr

december 2011

aan de hand. De (g)mr heeft instemmingsrecht op het veiligheidsbeleid op school en kan dus nagaan of de school mee heeft gewerkt aan de controle en of er sprake is van ‘asbestbeleid’.

School beschuldigd van discriminatie Openbare basisschool De Zuiderpoort in Ede heeft voor veel heisa gezorgd vanwege een plan om de school ‘witter’ te maken. Inmiddels is het bestuur van de stichting (Proominent) afgetreden en is het plan van de baan. De Zuiderpoort is een vrijwel volledig zwarte school met 72 leerlingen in totaal. Door middel van het selectieplan wilde de basisschool een verhouding bereiken van vier autochtone op één allochtone leerling. De plannen moesten samenvallen met de verbouwing van de school in 2013. Na de verbouwing wilde het bestuur verder met 20 procent van de huidige allochtone leerlingen, de anderen konden dan terecht op één van

heid behouden. De mr van Eekeringe stak op

1 januari 2014 de rechtsopvolgers zijn van

de andere scholen van Proominent.

het laatste moment een spaak in het wiel: de

Boarnsterhiem.

Volgens de stichting was er geen sprake van dis-

mr wilde per se het beroepsgerichte onderwijs

Volgens Gert Top, voorzitter van de gmr, heeft

criminatie, maar zo werd het wel opgevat door

op de eigen lokatie behouden, terwijl dat in dit

een fusie alleen zin als de scholen er zowel

ouders en de media. De stichting spreekt van

model naar een andere lokatie zou verkassen.

onderwijskundig als financieel op vooruit zou-

een onterechte ‘hype’. Ook het ministerie van

Eekeringe zou wel beroepskader onderwijs en

den gaan. In een brief aan alle gemeenteraads-

Onderwijs liet weten dat de inspectie onmiddel-

mavo 1, 2 en 3 en havo behouden, maar dat

leden schrijft hij: “Wij zien dat op dit moment,

lijk in zou grijpen als de school ‘op kleur’ ging

was niet genoeg, vond de mr.

maar ook op de middellange termijn, niet

selecteren bij de poort. Een ouder-lid van de

De fusieplannen waren al in een vergevorderd

gebeuren.”

medezeggenschapsraad zei in de Volkskrant de

stadium en er stond veel druk op de ketel omdat

Een fusie leidt vaak tot ‘veel interne focus’ licht

plannen ‘gevoelloos’ te vinden. “Is de school

de plannen voor 1 oktober voorgelegd moesten

Top desgevraagd toe, zonder dat kinderen of

klaar met allemaal nieuwe onderwijsvoorzienin-

worden aan de minister. De directies blijven in

het personeel daar beter van worden. Alleen

gen, dan mogen er vooral witte kinderen in. Dat

gesprek, want er zijn zeker maatregelen nodig

de naderende opsplitsing van de gemeente is

voelt als een vernedering.”

om het vmbo in de krimp-regio in de toekomst

naar zijn mening geen reden om te fuseren. De

De Zuiderpoort was een aantal jaren geleden

goed overeind te kunnen houden, aldus direc-

Bobob is financieel erg gezond, aldus de gmr-

volgens de inspectie nog een zeer zwakke

teur Fokke Rosier van Eekeringe in een interview

voorzitter. Dat geldt volgens hem niet voor alle

school, maar kreeg juist dit voorjaar weer een

met de Leeuwarder Courant. Voor twee vmbo-

scholenkoepels in de nieuwe gemeenten. Een

goede beoordeling.

scholen met hetzelfde aanbod is in de toekomst

deel van de scholen zou onder Proloog gaan

zeker geen plaats meer, stelt de directeur.

vallen (Leeuwarden) waar aanzienlijke financiële problemen zijn: een weinig aanlokkelijk vooruitzicht. Top: “We willen ons niet laten dwingen.

Mr gaat dwars voor fusie liggen

En we willen medezeggenschap over de opsplit-

Gmr wil niet gedwongen fuseren

sing van onze organisatie.” De gmr wil nu de statuten wijzigen zodat Bobob niet verplicht is om mee te werken aan splitsing

Een scholenfusie in Steenwijk (Overijssel) is niet doorgegaan omdat één van de betrokken

De gmr van de Bobob (Bestuur Openbaar

en overdracht, mochten de nieuwe gemeenten

medezeggenschapsraden tegen was. Het ging

Basis Onderwijs Boarnsterhiem) wil niet dat

daar om verzoeken. “De gmr is van mening dat

om de fusie tussen de regionale scholenge-

de aangesloten scholen gedwongen moeten

een stichting voor openbaar primair onderwijs

meenschap Tromp Meesters (openbaar) en de

fuseren met andere scholen, een situatie die

heel goed een praktische en werkbare relatie

Christelijke scholengemeenschap Eekeringe.

deigt door de opheffing van de gemeente

met meerdere gemeenten kan hebben.”

Besturen en directies wilden door een fusie

Boarnsterhiem per 1-1-2014. De elf scholen die

De gmr sluit fuseren op termijn beslist niet uit,

komen tot drie aparte lokaties voor voortgezet

onder de Bobob vallen zouden verdeeld worden

maar wil zich niet voor het blok laten zetten.

onderwijs, met elk een eigen aanbod. De scho-

over de gemeenten Heerenveen, Leeuwarden,

len zouden hun eigen identiteit en zelfstandig-

Súd-West-Fryslan en Friese Meren, die op

december 2011

info.mr

Mijn mr Alex Serto

Wie betaalt functiemix na 2014? Tekst Anka van Voorthuijsen Beeld Joost Grol

Alex Serto (58 jaar) is docent Duits aan openbare scholengemeenschap De Amersfoortse Berg in Amersfoort. Hij is secretaris van de medezeggenschapsraad en zit daarnaast ook in de gmr. De school is hard gegroeid de afgelopen jaren en telt nu 1465 leerlingen die les krijgen van ongeveer 110 docenten. “Voor de mr vind je hier altijd wel iemand. Je vist in een grote vijver.”

Het gebouw ligt prachtig: aan de bosrand en

Amersfoortse Berg heeft relatief weinig overblijf-

Alex. “Het heeft bij ons luxe uitgepakt: als je

grenzend aan de meest geliefde woonwijk van

ruimtes en praktijklokalen.

aan de criteria voldoet, word je in een bepaalde

Amersfoort, het Bergkwartier. ‘De Berg’ wordt

Een A4’tje legt het toelatingsbeleid nu vast.

schaal geplaatst, zonder dat er een plafond was.

deze buurt genoemd in het dagelijks leven, een

Het wordt nog juridisch getoetst. “Je moet het

Er zitten conform de eisen uit de functiemix

ruim opgezette groene wijk met sfeervolle jaren-

beleid op papier hebben voor het geval een

uiteindelijk zoveel mensen in LC en LD, dat het

dertigwoningen. De school komt al jaren ruimte

ouder naar de rechter stapt.” De plaatselijke

waarschijnlijk niet meer te betalen is als in 2014

tekort. Noodlokalen bieden enig soelaas, maar

media zullen binnenkort aandacht besteden aan

de tweede tranche is afgelopen. Dat geldt waar-

het is niet genoeg.

de problematiek, weet Schram. “Ik verwacht

schijnlijk voor veel scholen, maar maakt de zorg

Alex Serto: “De lokalen zijn ook nog eens rela-

wel enige commotie.”Alex: “We moeten als mr

niet minder.”

tief klein, want de school is ooit gebouwd als

dus ook nadenken wat we erover gaan zeggen,

In de gmr is het probleem ook al aan de orde

Montessorischool. Eigenlijk passen er maxi-

voor het geval we benaderd worden.”

geweest, en Serto meent te bespeuren dat het

maal 1150 leerlingen in dit gebouw. Er zijn

overkoepelende bestuur ‘terugtrekkende bewe-

net genoeg lokalen, wat soms leidt tot lange

Dure functiemix

dagen en tussenuren voor docenten.” Er ligt een

De functiemix keert ook nogal eens terug op de

draaien na 2014. Wat dan? Dat gaat ruwweg

nieuwbouwplan, maar maatregelen zijn nú al

mr-agenda. Er is een ‘evaluatie beloningsstruc-

om 3 fte’s. Het bestuur liet voorzichtig merken

nodig, vinden schoolleiding en personeel.

tuur’ gehouden, onder andere via een enquête

het probleem dan op het bordje van de afzon-

vlak voor de zomer, met twintig respondenten.

derlijke scholen te willen leggen. Er werd gesug-

“Erg weinig”, vindt een lid van de oudergele-

gereerd dat de klassen dan maar groter moes-

‘Het toelatingsbeleid’ staat dus op de agenda

ding. Statistisch gezien niet erg representatief,

ten.” Hilariteit bij alle geledingen van de mr: dit

van deze mr-vergadering, en niet voor het

erkent de rector, maar de vragenlijst is eigenlijk

ziet niemand zitten, 33 leerlingen in een te klein

eerst. De schoolleiding stelt voor om maximaal

alleen ingevuld door mensen die van schaal ver-

lokaal. Het onderwerp komt binnenkort weer in

230 nieuwe leerlingen toe te laten het komend

anderden. Dat verklaart het geringe aantal. “Als

de gmr. Werkgeversorganisatie VO-raad is op de

schooljaar. Zelfs dan is het al moeilijk om de

personeel kunnen we met de voorgestelde wij-

hoogte. Alex: “Het heeft alle aandacht.”

‘verkeersstromen’ binnen school te controleren.

zigingen in procedure en inhoud goed leven”,

Rector Pieter Schram: “Als de bel gaat, bepa-

stelt Serto de oudergeleding gerust.

Uitbreiding mavo

len de leerlingen welke kant je op gaat.” De

Die functiemix is wel een bron van zorg, zegt

Ook op de agenda vandaag: het voorstel van

info.mr

december 2011

Toelatingsbeleid

gingen’ maakt. “Stel dat we 2 ton verlies gaan

Uw mr in mijn mr Mag uw mr ook gezien worden? Heeft u iets te vertellen waar andere medezeggenschapsraden hun voordeel mee kunnen doen? Geef u dan op voor de serie ‘Mijn mr’: infopuntmr@aob.nl

“Het gaat erom dat we uitdagend en stimulerend onderwijs bieden.”

de mavo-afdeling om zeven examenvakken

het niet blijkt te werken? Hoe zit het met de

aan te gaan bieden, in plaats van de verplichte

invoering: je kunt zoiets niet halverwege de

zes. Bedoeld om de doorstroming naar havo

schoolcarrière verplicht gaan stellen.” Vragen

en vmbo te bevorderen, licht de afdelingsleider

volop, maar op zich staat de mr niet onwelwil-

mavo de plannen toe. Zo’n voorstel komt in principe niet vanuit het management, maar vanuit de secties zelf, vertelt Alex. “We werken sinds een jaar of drie met een zogeheten beleidsraad onderwijs, de BRON. Daar zijn de

‘Toelatingsbeleid is nodig. De school komt ruimte tekort.’

lend tegenover de ambities van de mavo-sectie. “Doorgaan met de planvorming, het komt ongetwijfeld terug op een volgende agenda”, wordt het onderwerp afgerond. De begroting ligt voor: “weer te laat om er echt

verschillende vakgroepen in vertegenwoordigd

goed naar te kijken”, vindt eigenlijk iedereen.

en daar ligt het zwaartepunt van het onderwijs-

Verbeterpuntje, wordt aan de schoolleiding

beleid in onze school. De BRON wordt gevoed

doorgegeven. “We worden toch voor het blok

door de secties, dus door de mensen die het

gezet. Dat moet zorgvuldiger.” Alex ziet nog een punt van zorg: “Het bestuursbureau groeit.

dichtst bij het primaire proces staan.”

En wordt dus steeds kostbaarder.”

Uit de toelichting blijkt dat de mavo-leerlingen

een kandidaat kan op het laatste moment nog

op de Amersfoortse Berg relatief goed presteren.

het zwakste vak af laten vallen. “Het gaat er in

De mavo-afdeling heeft de ambitie om er ‘nog

de eerste plaats om dat we uitdagend en stimu-

Geen gesjoemel

meer uit te halen’. Het idee is voorlopig om één

lerend onderwijs willen bieden”, verduidelijkt de

Alex Serto omschrijft deze mr als ‘kritisch vol-

van de vier lesuren per week bij Nederlands,

afdelingsleider.

gend’. “Ons motto is: hart voor de zaak, spin

Engels en Wiskunde weg te halen en zo ruimte

De mr ziet nog wel enige haken en ogen, blijkt

in het web, luis in de pels.” De samenwerking

te creëren voor een zevende examenvak. De

in het tweede gedeelte van de vergadering,

met de directie en de verhoudingen tussen

oudergeleding kijkt wat bezorgd, maar volgens

als de mr ‘onder elkaar’ is en insprekers en

de verschillende geledingen zijn goed: “Als er

de mavo-docenten ‘kan het makkelijk’. “Niet

rector zijn vertrokken. “Dat er een vangnet

wat speelt komt het ook op tafel, er wordt niet

bij Frans en Duits, maar wel bij deze vakken.”

komt voor leerlingen die het niet bij kunnen

gesjoemeld.” Er is helderheid over rechten en

Er is bovendien een ‘escape-mogelijkheid’. Het

benen is natuurlijk goed, maar waar wordt dat

plichten. Wanneer de oudergeleding kritiek

officiële examen gaat maar over zes vakken, dus

van betaald? En hoe lang zit je hier aan vast als

spuit op een lesmethode, grijpt de h

december 2011

info.mr

personeelsgeleding meteen in: de inhoud van

school geen alcohol wordt geschonken, ook niet

een lesmethode hoort niet thuis op het bordje

bij de diploma-uitreiking. Toch vreemd dat er

van de medezeggenschapsraad. “Daar gaan

dan een poll op de site staat. “Dat kan de ouder-

we hier dus niet over discussiëren.” De ouders

rraad doen, die hebben hun eigen platform.

worden wel gerustgesteld: de problematiek is bekend, er komt een externe deskundige die zich over de kwestie zal buigen. “Maar ik kijk het toch even in het reglement na of we hier als mr niks mee kunnen”, aldus een ouder.

‘Uitbreiding aantal examenvakken mavo is goed mogelijk.’

Maar je wekt natuurlijk wel verwachtingen, en de uitkomst heeft geen enkele status.” De oudergeleding gaat ermee aan de slag. Als laatste punt de roulerende voorzittershamer: volgende keer is de leerlinggeleding aan de

Na een korte pauze wordt de discussie meteen

beurt. Klusje voor eindexamenkandidaat Daniël?

breder en levendiger. Wie gaat er over wat, het

“Laatste kans om dat op je cv te zetten”, promo-

keert in verschillende vormen een paar keer

ten de docenten. “Daarna zijn de leerlingen pas

terug tijdens deze vergadering. Er is verbazing

weer in mei aan de beurt, en dan is het examen-

over een poll op de schoolsite, opgesteld door

tijd.” H

de ouderraad. Onlangs verscheen daar een

werp dat in het verleden is behandeld door

enquête op over alcohol op school. Een onder-

de mr, die instemde met het besluit dat er op

Vijf tips van Alex Serto: 1 Laat het voorzitterschap rouleren per geleding. Zo kan iedereen die dat wil, zich bekwamen in die taak. 2 Door de beschikbare taakuren voor de voorzitter niet te gebruiken, ontstaat er ruimte voor het aanstellen van een notulist. 3 Houd als pmr een voorbespreking: dan zit je als personeel op één lijn en spreek je af hoe je iets aan kunt pakken. “Wij hebben elke week een ingeroosterd pmr-overleg.” 4 Vergader als pmr ook met de schoolleiding over de meest belangrijke punten voordat die aan bod komen in de mr. Dan zijn de standpunten van het personeel in elk geval duidelijk. “Onze pmr doet dat om de twee of drie weken op ons vast ingeroosterde overleguur.” 5 Nodig de directie alleen uit voor het eerste gedeelte van de vergadering. Dan kun je tijdens het tweede deel nog terugkomen op de besproken punten en de gegeven toelichting. “Het bestuursbureau wordt steeds kostbaarder.”

info.mr

december 2011

Actie, mr geeft doorslag

AOb: Blokkeer bonusplannen Prestatiebeloning invoeren kan een werkgever niet op eigen houtje doen, ook niet als het om een experiment gaat. De medezeggenschapsraad heeft instemmingsrecht

GEEN BONUS, MAAR BANEN!

op dit soort voorstellen. De AOb blijft iedere mr oproepen om bonusplannen te blokkeren en voorstellen te melden bij de bond via het mailadres actie@aob.nl Het dossier over deze kwestie, te vinden op www.aob.nl/ prestatiebeloning bevat een handreiking aan de mr met alle details over de procedure en mogelijke manieren van reageren. De handreiking is onderdeel van het onderwerp ‘Actie tegen prestatiebeloning’ en staat onderaan opgenomen als pdf-bestand.

Drie schoolbesturen stappen in experiment prestatiebeloning Drie schoolbesturen hebben zich laten ver-

AOb is verbaasd over deze koppelverkoop. ‘Het

AOb geldt: geen bonus, maar banen!’

leiden om mee te doen aan experimenten

geld voor de invoering van prestatiebeloning

In totaal trekt het ministerie voor de experi-

prestatiebeloning, nog voordat de officiële

wordt weggehaald bij passend onderwijs’, zegt

menten in vier jaar 144 miljoen uit. Vanaf 2015

inschrijving was geopend. Het gaat om

AOb-voorzitter Walter Dresscher. ‘Amsterdamse

staat voor definitieve invoering 250 miljoen

Bijzonderwijs in Amterdam (po), een groep

scholen voor speciaal onderwijs raken 16 mil-

structureel op de begroting. Zeven van de tien

besturen in de kop van Noord Holland (vo)

joen euro kwijt, dat kost 320 banen van docen-

experimenten gaan werken met teambeloning,

en ROC Zeeland (bve). Bij de presentatie in

ten die de zwakke leerlingen helpen. Daarvan

drie van de tien werken met individuele bonus-

Amsterdam voerde de AOb actie en deelde

komt een habbekrats terug voor onzinnige

sen. Schoolbesturen die meedoen aan expe-

de actiekrant ‘Geen bonus, maar banen’ uit,

prestatiebeloning. Ik nodig wethouder Asscher

rimenten prestatiebeloning, krijgen tussen de

omdat het geld voor de bonussen wegge-

uit om daar eens met ons over te praten. We

1250 en 1700 euro per deelnemer maar kunnen

haald wordt bij passend onderwijs.

kennen hem als iemand met hart voor onder-

het totale bedrag zelf anders verdelen over lera-

wijs, maar hier slaat hij de plank mis. Wij krijgen

ren die goed presteren. Een wetenschappelijke

Amsterdam koppelt de invoering aan het project

nu de indruk dat hij zich al te makkelijk voor het

adviescommissie gaat de uitkomsten van de

Kwaliteitsaanpak Basisonderwijs Amsterdam. De

karretje van het ministerie laat spannen. Voor de

experimenten beoordelen.

december 2011

info.mr

Let altijd op losse handjes Plannen en protocollen zijn slechts de eerste stap naar een effectieve aanpak van agressie en geweld op school. De mr moet opletten dat veiligheidsbeleid zich zo snel mogelijk verspreidt over de hele schoolbevolking: personeel, leerlingen, ouders en maatschappelijke partners. Tekst Marcel Koning Beeld Frits Verschuren

Op papier heeft het onderwijs alles bij de hand

stem van de personeelsgeleding is bij dit onder-

en groepen te beïnvloeden. Dat begint in de

om gedegen maatregelen te nemen ter bestrij-

werp doorslaggevend.

praktijk bij het uitdragen van normen, regels

ding van agressie en geweld. Menige medezeg-

en afspraken door iedereen en voor iedereen.

genschapsraad boog zich al over de periodieke

Werk schoolbreed

risico-inventarisatie en -evaluatie, de arbocatalo-

Het is echter onverstandig om agressie en

een duidelijke en consequente reactie volgen.

gus, veiligheidsplan en afspraken over inciden-

geweld op school slechts te bekijken door de bril

Alleen met overleg tussen bestuur en mr valt dit

tenregistratie. Klaar? Nee, als de mr er zo over

van het personeel. Ook al richten de regels van

niet te bereiken.

denkt tuimelt de raad in een nare valkuil. De dit

de Arbeidsomstandighedenwet zich alleen op

voorjaar opnieuw verschenen veiligheidsmoni-

werknemers, een goed veiligheidsbeleid hoort

Leg incidenten vast

tor toont aan dat leerlingen, ouders en perso-

net zo goed aandacht te hebben voor de leerlin-

Om te weten wat er gebeurt, is incidenten-

neel vaker geweldsincidenten ervaren. Beleid

gen en ouders. Elke school is een samenleving

registratie nodig. De wet verplicht dit al voor

alleen helpt daar niet tegen.

waarbij de veiligheid van personeel nauw ver-

arbeidsongevallen met meer dan drie dagen

Op basis van de Arbeidsomstandighedenwet

bonden is aan die van de leerlingen. Wanneer

verzuim als gevolg, maar voor scholen bestaan

heeft de mr een actieve rol bij de bestrijding van

leerlingen zien dat de school ook aandacht

specifieke programma’s die ook gebeurtenissen

agressie en geweld. Dat is logisch, want onder-

besteedt aan hun veiligheid, verbetert dat zeker

rond leerlingen vastleggen. Er is landelijke regel-

wijspersoneel staat samen in de frontlinie: zowel

het werkklimaat voor het onderwijspersoneel.

geving op komst om deze incidentenregistratie

de collega die het geweld te verduren krijgt als

De mr kan ervoor pleiten om zulk schoolbreed

overal op een minimumniveau te brengen. Het

het team dat de gevolgen voor de lessen en

veiligheidsbeleid op te stellen als onderdeel van

ministerie hoopt zo beter zicht te krijgen op de

de sfeer op school opvangt. De personeelsge-

de cyclus die de Arboregels voorschrijven. Op

feiten: neemt het geweld daadwerkelijk toe of af

leding in de mr hoort advies te krijgen van de

basis van artikel 10 van de Wet medezeggen-

in de komende jaren?

preventiemedewerkers die elke school heeft.

schap op scholen praat de hele mr toch al mee

De Arbocatalogus voor primair en voortgezet

over veiligheid, gezondheid en welzijn voor

Op schoolniveau

onderwijs geeft daarbij houvast voor iedere

zover onderdelen niet apart zijn toegekend aan

Het ligt voor de hand om algemeen beleid rond

betrokkene. Deze is vastgesteld in overleg tus-

de personeelsafvaardiging.

agressie en geweld te bespreken in de gmr wan-

sen bonden en werkgevers met goedkeuring

Protocollen, plannen en beleid hebben pas zin

neer die er is, maar de AOb adviseert om direct

door de Arbeidsinspectie. Ligt er een plan van

als de schoolbevolking zich betrokken voelt bij

over te schakelen naar de mr per school zodra

aanpak op tafel om geïnventariseerde risico’s

het onderwerp veiligheid. Vertegenwoordiging

concrete maatregelen en afspraken aan de orde

te beperken, dan hebben de medewerkers in

van de mr in de formele discussie is niet genoeg

zijn. Dat is de enige manier om het grootste deel

de mr instemmingsrecht. Er is niets op tegen

om dat te bereiken. Wie agressie en geweld wil

van de schoolbevolking te bereiken. Spreek dus

ouders en leerlingen te consulteren, maar de

voorkomen, probeert gedrag van individuen

bovenschools gerust algemene uitgangspun-

info.mr

december 2011

Gebeurt er toch een incident, dan moet daarop

Handen af van onze helpers ten af over aangifte doen, het registreren van

De overheidscampagne ‘Veilige Publieke Taak’, gestart in 2007, wil agressie en geweld

incidenten, en verhaal van schade op de dader.

tegen onderwijspersoneel en andere werknemers met een publieke taak tegengaan.

Schoolregels horen thuis op schoolniveau en

Dat gebeurt onder het motto ‘Handen af van onze helpers’. Als onderdeel van de

moeten dus aan de orde komen in het school-

campagne somt het programma Veilige Publieke Taak Onderwijs acht normen op:

team. h

• De school moet de gangbare normen vaststellen, die zonodig uitleggen en

Meer lezen:

• Meld incidenten direct. Alleen dan is een adequate reactie mogelijk en kan er

actief uitdragen bij medewerkers, leerlingen en ouders.

• Sociale veiligheid in en rond scholen,

beleid worden gemaakt om het in het vervolg te voorkomen. Een klimaat waarin melden normaal is, past bij een professionele cultuur.

uitgave ITS • Cao primair onderwijs: Statuut sociaal beleid verplicht werkgever onder andere tot het opstellen van een veiligheidsplan. • Cao voortgezet onderwijs: Artikel 18.6 verplicht werkgever maatregelen te nemen voor een gezonde en veilige leer- en werk-

• Registreer, analyseer en evalueer incidenten op school. Hierdoor is het mogelijk van elkaar te leren en er vervolgens beleid op te baseren. • Doe aangifte van ernstige incidenten. Dit bevordert het veiligheidsgevoel van medewerkers en leerlingen. Maak structurele afspraken met politie en justitie over de afwikkeling. • Probeer schade van incidenten te verhalen op de dader en/of zijn of haar opvoeders. Uit pedagogische overwegingen kan het zinvol zijn dat de dader

omgeving. • Arbocatalogus: www.arbocatalguspo.nl en

moet werken aan het vergoeden van financiële en geestelijke schade en aan het herstel van de relatie.

www.arbocatalogusvo.nl

• Wees duidelijk in de reactie naar de dader van een incident. Normen moeten

• Forum Veilige school: www.forumveiligeschool.nl deelt kennis en ervaring van direct betrokkenen. • Centrum School en Veiligheid:

steeds opnieuw worden genoemd en uitgelegd. Het management heeft hierbij een voorbeeldrol. • Zorg voor opleiding en training van medewerkers. Incidenten kunnen vaak wor-

www.schoolenveiligheid.nl bundelt alle

den voorkomen of beheerst door een professionele reactie: het tijdig signaleren

beschikbare informatie over veiligheid op

van wat er aan de hand is, het investeren in de relatie en het geven van de juiste reactie op een incident.

scholen. • Helpdesk Veilige publieke taak:

• Zorg voor goede nazorg. Neem daarom in protocollen op hoe nazorg is gere-

www.helpdeskvpt.nl helpt werkgevers met

geld. Bijvoorbeeld door gesprekken met schoolleiding, psychosociale nazorg,

de berekening van op daders te verhalen

een extern begeleidingstraject en/of supervisie.

schade.

december 2011

info.mr

Controle: de zelfinspectie

AOb: Ombudsman nodig tegen agressie en geweld

Zijn het beleid en de genomen

Een landelijke ombudsman moet een laatste toevluchtsoord worden voor

maatregelen voldoende? De test

onderwijspersoneel dat te kampen heeft met de gevolgen van agressie en

van de Arbeidsinspectie op www.

geweld rond het werk. Dat bepleit de AOb in de parlementaire discussie over de

zelfinspectie.nl kan daar informa-

aanpak van onveiligheid op scholen.

tie over geven. Op zelfinspectie. nl beantwoordt de mr vragen als ‘Heeft u voldoende voorzieningen getroffen tegen agressie en geweld gericht op uw medewerkers?’ Bij de meerkeuze-antwoorden zijn de opties ja, nee of gedeeltelijk. Na het antwoord volgt een adviserende toelichting. Aan het slot van de test presenteert zelfinspectie.nl een lijst van punten die nog niet op orde zijn: alle vragen waar de zelfinspecteur ‘nee’ of ‘gedeeltelijk’ op moest antwoorden.

Werkgevers in het onderwijs kiezen nog te vaak voor pappen en nathouden als de school onder druk komt te staan van agressie. Die komt zowel van ouders die op hun strepen staan als van leerlingen die zich weinig meer laten zeggen door leerkrachten en ondersteunend personeel. In plaats van maatregelen te treffen die het personeel beschermen proberen werkgevers nog te vaak de kool en de geit te sparen, krijgt de AOb van getroffen leden te horen. De schrijnende situaties die hiervan het gevolg kunnen zijn, vallen meestal buiten het takenpakket van de medezeggenschapsraad en andere overlegstructuren. Er is immers naast het algemene belang ook altijd een individuele zaak aan de orde. Naast ondersteuning voor leden door de vakbond zou er een onafhankelijke ombudsman moeten zijn die zich actief bemoeit met de veiligheid van werknemers met een publieke taak. Deze ombudsman kan ook optreden voor verwante beroepsgroepen, zoals ambulancepersoneel, buschauffeurs, medewerkers van uitkeringsinstanties en politieagenten. Het wetsvoorstel voor het onderwijs over registratie van incidenten waar geweld aan te pas komt bevat nog te veel losse eindjes, oordeelt de vakbond. De informatie die de school verzamelt komt verplicht terecht bij landelijke instanties, maar betrokkenheid van personeel en ouders via de medezeggenschap is veel vrijblijvender geregeld. Ook krijgen scholen te weinig prikkels om met politie en gemeente te overleggen over de aanpak van gesignaleerde problemen. Wanneer conflicten op de werkvloer in het onderwijs leiden tot agressie en geweld, vegen werkgevers deze incidenten volgens de AOb nog te vaak onder het tapijt. De bond krijgt daarover keer op keer signalen van haar leden, zegt adviseur medezeggenschap Marcel Koning. “De plicht om zorgvuldig incidenten te registreren wint aan belang wanneer de werkgever deze informatie ook moet delen met zijn personeel”, zegt Koning. “Informatieverstrekking op dit terrein is eenvoudig toe te voegen aan artikel 8 van de Wet medezeggenschap op scholen. Als er gebeurtenissen in de registratie ontbreken die bij de mr wel bekend zijn, heeft het bevoegd gezag iets uit te leggen. Zo’n controlerende functie kunnen het ministerie en de Onderwijsinspectie zelf nooit waarmaken.” In een brief aan de Tweede Kamer legt AOb-voorzitter Walter Dresscher de vinger op nog een zere plek in het wetsvoorstel: volgens het ministerie moet de school fysiek geweld alleen opnemen in de rapportage wanneer het leidt tot een verwonding of ander letsel. Wanneer een boze ouder een klap uitdeelt aan een leerkracht zonder dat er bloed vloeit of iets breekt, zou dit incident dus buiten de registratie blijven. Dresscher: “Dat kan toch niet de bedoeling zijn?” De Tweede Kamercommissie voor onderwijs heeft zich bij een eerste schriftelijke beoordeling van het wetsvoorstel de vragen en opmerkingen van de AOb aangetrokken. Het pleidooi voor een ombudsman krijgt steun van de SP; het CDA voelt op dit terrein meer voor een klachtenlijn zoals die al bestaat in het mbo. De VVD wil weten of de regering ook signalen krijgt over werkgevers die geweldsincidenten in de doofpot stoppen en D66 bepleit uitbreiding van de incidentenregistratie naar gevallen van geweld zonder fysiek letsel. De parlementaire behandeling van dit onderwerp gaat door zodra het ministerie reageert op de vragen en opmerkingen vanuit de politiek.H

info.mr

december 2011

De werkvloer Vragen, opmerkingen, problemen met het werk op school? De medezeggenschapsraad kan zich ermee bemoeien. Vragen voor deze rubriek zijn welkom op infopuntmr@aob.nl

1 • Te weinig kandidaten voor de functiemix, wat nu? Op onze basisschool onder een klein bestuur

en verhoudingen. Leerlingencontact is onvol-

zaak van overleg tussen de werkgever en de

werken volgens de directie niet genoeg men-

doende voor een LB-functie: de leerkracht moet

personeelsgeleding van de (g)mr. Wanneer de

sen die in aanmerking kunnen komen voor

echt tenminste de helft van de tijd voor de klas

werkgever constateert dat het zittend personeel

de functiemix. Wat zijn de gevolgen als we

staan. Als het bestuur denkt dat naleving van

onvoldoende geschikte kandidaten telt, dan is

minder dan 16 procent van het personeel

de cao-afspraken niet mogelijk is, dan moet de

het tijd voor extra inzet in de vorm van nascho-

in de functiemix laten stromen? Kunnen we

werkgever hierover direct overleggen met de

ling en afspraken in de persoonlijke ontwikke-

toch salarisverbetering toekennen aan col-

vakbonden.

lingsplannen. Nergens staat trouwens voorge-

lega’s die minder dan 50 procent lesgeven als

Overleg over de invoering van de functiemix

schreven dat een leerkracht bij benoeming in de

ze wel leerlingencontact hebben?

is allereerst een zaak tussen werkgever en de

LB-functie direct aan alle functievereisten moet

personeelsgeleding van de medezeggenschaps-

voldoen. De werkgever kan personeelsleden ook

Ook besturen van kleine scholen moeten zich

raad. Bij de nieuwe LB-functies horen uiter-

na benoeming de tijd geven om bepaalde com-

houden aan de afspraken over invoering van

aard benoemingsvoorwaarden. In de praktijk

petenties alsnog te verwerven.

de functiemix in artikel 5.3a van de cao primair

gebruiken werkgevers ook aanvullende compe-

onderwijs, inclusief de afgesproken percentages

tentielijsten. Ook de vaststelling hiervan is een

2 • Kan een voorgenomen besluit weer van tafel? De vijfde versie van ons bestuursformatieplan

van het bestuursformatieplan. De instemming

nieuw voorgenomen besluit bij over de vol-

is na goedkeuring van de gmr door de alge-

van de gmr verplicht de algemeen directeur

gende stap: hoe moet het bestuursformatieplan

mene directeur ingetrokken. Kan dat wel?

niet om er een definitief besluit van te maken.

er dán uitzien. Daarover kan ook uw gmr het

Hij moet de raad wel om goedkeuring vragen

overleg blijven voeren.

De gmr stemt volgens de regels in met een

als het gaat om een al aan de gmr meegedeeld

‘voorgenomen besluit’, namelijk tot vaststelling

definitief besluit. Daar hoort bovendien een

3 • Klem tussen instemming en achterban Onze directie wil vanwege bezuinigingen

Veranderingen in de opslagfactor of het deel

wijzen en duidelijk maken dat er bij een aanhou-

extra lestijd inruimen ten koste van de des-

van de jaartaak voor deskundigheidsbevorde-

dende ramkoers van het bevoegd gezag twee

kundigheidsbevordering en de opslagfactor.

ring zijn een wijziging van het systeem van taak-

dingen zullen gebeuren: de AOb stapt naar de

In de personeelsgeleding van de mr zijn we

beleid. Artikel 7.1 van de cao voortgezet onder-

rechter om naleving van de cao te eisen en de

hiermee akkoord gegaan, maar driekwart

wijs stelt in het vijfde lid zowel goedkeuring van

pmr kan een geschil aanhangig maken bij de

van het personeel heeft het voorstel vervol15 gens weggestemd. De directie lijkt haar voor-

de pmr als van tweederde van het betrokken info.mr personeel verplicht. Als de directie tegen de wil

Bezwarencommissie CAO-VO. In die procedure juni 2009 vraagt de pmr de commissie om uitspraak over

stel toch door te zetten. Moeten wij nu een

van een van de twee toch doorzet, handelt ze

de correcte interpretatie van de cao.

geschil aangaan?

in strijd met de cao. U kunt de directie hierop

december 2011

info.mr

Klankbord of

stempelautomaat?

Medezeggenschap in benarde omstandigheden

Tekst Marcel Koning Beeld Typetank

Bij verschillen van inzicht blijkt pas echt hoeveel waarde een school hecht aan werkelijke medezeggenschap. Een (g)mr die grote bezwaren heeft tegen plannen van directie of bestuur, krijgt soms heel wat te verduren, tot en met het betwisten van de eigen rechtsgeldigheid toe. Wat te doen in deze benarde omstandigheden?

ject komt het vreemd over wanneer een van de contractpartners de geldigheid van de afspraken weer betwist. De Wms gaat ervan uit dat de partijen altijd als redelijke mensen met elkaar in gesprek blijven. Mocht een (g)mr nalatig zijn, bijvoorbeeld door niet tijdig verkiezingen te houden, dan kan het bestuur grijpen naar zijn rol als toezichthouder op correcte uitvoering van de wet. Zo’n actie

In uitspraken van de landelijke geschillencom-

positie. Als bevoegd gezag spelen zij namelijk

begint met aandringen op naleving van de

missie WMS duikt met de regelmaat van de klok

een belangrijke rol bij het vaststellen van elk

reglementen. In de praktijk zien directies en

een zeer formeel verweer op: de medezeggen-

reglement. Die procedure begint volgens de

besturen kleine overtredingen door de vingers,

schapsraad heeft over het aangedragen onder-

totdat een extra wapen goed uitkomt en ze de

werp eigenlijk niets te zeggen, stelt het betrok-

formele kaart spelen als gelegenheidsargument.

ken onderwijsbestuur dan. En dus hoeft de com-

Inhoud versus procedures

missie er ook geen uitspraak over te doen; klaar, en over tot de orde van de dag. Wanneer dit verweer mislukt, trekken sommige bestuurders nog zwaarder geschut uit de kast. Ze verklaren dan dat de (g)mr zelf niet juist is samengesteld of zonder mandaat opereert. Dit speelde eerder dit jaar bij de twisten op Het Stedelijk Lyceum in Enschede. Ook dat bezwaar

‘De wet gaat er vanuit dat partijen als redelijke mensen met elkaar in gesprek blijven.’

Achter conflicten tussen mr en bestuur of directie ligt vaak een verschil in opvatting over de rol van de medezeggenschap en die van de overlegpartner. Dat kan bijvoorbeeld gaan om timing. Veel actieve mr-leden willen meepraten voor er een concreet voorstel op tafel ligt. Sommige besturen en directies bena-

vond geen gehoor bij rechter én geschillencom-

deren de raad liever als goedkeuringsmachine

missie, maar de verloren overlegtijd komt nooit

voor volledig uitgewerkte plannen. Een ander

meer terug.

conflictmodel ontstaat wanneer de medezeg-

Kan het ook anders? De leden van een mr

genschapsraad zich vooral richt op details of het

mogen reglementaire fouten natuurlijk niet

Wet medezeggenschap op scholen met een

volgen van de wettelijke procedures, terwijl de

onder het tapijt vegen. Maar directies en bestu-

voorstel van bestuur of directie. Van vaststelling

gesprekspartner juist vraagt om een inhoudelijk

ren die formele onjuistheden aangrijpen om de

kan het pas komen als beide partijen het eens

klankbord bij het vaststellen van de hoofdlijnen

mr direct de deur te wijzen, vergeten hun eigen

zijn tot en met de laatste komma. Na zo’n tra-

van het beleid. h

info.mr

december 2011

De wet, het gezag en de lange adem Het kán niet fout gaan bij medezeggenschaps-

ik ga door tot de rechter het me verbiedt. Het

geschillen, is het doel van een vlechtwerk van

gaat om het welzijn van het personeel en de

procedures, regels en bemiddelaars. Toch gaat

kwaliteit van het onderwijs. Ouders staan achter

het mis in Enschede, waar in 2010 een conflict

me en veel personeelsleden ook. Ze durven het

over medezeggenschap uitloopt op een potje

alleen niet te laten merken. Want wie zijn mond

armworstelen tussen leden van de gemeen-

los doet op Het Stedelijk, die moet vertrekken.”

schappelijke medezeggenschapsraad en het

Evers en Kel hebben net als alle betrokkenen

bestuur van Het Stedelijk Lyceum, een scholen-

gesproken met de Onderwijsinspectie, die sinds

cluster in financiële moeilijkheden. Een deel van

kort ook de uitvoering van de Wms controleert.

het personeel ontvlucht het conflict door niet

Kel: “We kregen complimenten dat we zo rustig

meer op vergaderingen te verschijnen na een

bleven, maar de inspectie kan hier ook geen

mislukte poging om collectief terug te treden.

oplossing voor bieden. Hun juridische afdeling

Daarna wil de bestuurder niet meer rond de

bekijkt alle informatie die wij hebben verstrekt

tafel met de overgebleven leden, in meerder-

nog wel.”

heid ouders. Ook blokkeert hij pogingen om

Wie zitting neemt in een medezeggenschaps-

verkiezingen te houden en belet hij de raadsle-

raad, moet volgens Evers goed beseffen wat

den om hun achterban te informeren.

er kan gebeuren als een bestuurder niet van

Voor menig mr-lid zou dat het sein zijn om het

goede wil is: “Onze taak is een rol te spelen om

bijltje erbij neer te gooien, maar de gmr van

problemen boven tafel te krijgen en dat hebben

Het Stedelijk is uit ander hout gesneden: onder

we gedaan. Collega’s waarschuwden me vooraf:

voorzitterschap van leerkracht Kees Evers bin-

ze pakken je persoonlijk. Ik dacht dat ik werd

den de overgebleven leden de strijd aan met het

gedekt door de Wms, maar dit bestuur wenst de

bestuur, ondersteund door de AOb en externe

wet niet uit te voeren. Dan zit je als personeel in

rechtsbijstand. De overlegpartner creëert intussen een nieuw platform door via een eenzijdig opgelegd reglement en extra verkiezingen een andere gemeenschappelijke medezeggenschapsraad in het leven te roepen. Die nieuwe gmr schaart zich achter bezuinigingsvoorstellen

een glazen huisje.”

‘Wij zien af van verdere communicatie hieromtrent.’

Ondanks zijn benarde positie ziet Evers zich niet als slachtoffer: “Het gaat de school helemaal niet om mij. Het gaat erom druk uit te oefenen op de anderen. Dat werkt, want slechts weinig collega’s nemen nog contact op. Ze zijn te

en het verzet verliest aan invloed bij de school-

bang.”

bevolking. Maar de overgebleven leden laten

Om andere medezeggenschapsraden steviger

zich niet verjagen: ze kiezen voor juridische

in de schoenen te laten staan moet de overheid

weerstand.

maatregelen nemen tegen het straffeloos negeren van afspraken en rechterlijke uitspraken,

Zowel bij de landelijke geschillencommissie als bij de ondernemingskamer van het

In dezelfde periode begint de school een ont-

vindt Evers: “Als Nieuwstraten hiermee weg-

Amsterdamse gerechtshof krijgt schoolbestuur-

slagprocedure tegen gmr-voorzitter Evers. Hij

komt, kunnen we de hele Wms wel afschaffen.”

der Peter Nieuwstraten te horen dat de gmr

moet weg omdat de vertrouwensbasis tussen

De nieuw gekozen gmr op Het Stedelijk wil zich

met het eerstegeboorterecht de aangewezen

werkgever en werknemer is vervallen. Deze zaak

niet mengen in de dicussie, laat voorzitter Marc

overlegpartner is om een eind te maken aan

ligt nog bij de rechter, maar Evers is al van de

Stronks per e-mail weten: “Rondom de mede-

de impasse. Maar in plaats van de besprekin-

loonlijst geschrapt. Hij kan daarom niet meer

zeggenschap op Het Stedelijk Lyceum is einde-

gen te heropenen schakelt de bestuurder een

namens zijn gmr spreken.

lijk rust ontstaan. Zowel de gmr als de deelraden

externe deskundige in, bijzonder hoogleraar

“Er waren nog twee ouders en ik overgebleven.

(allen vorig jaar gekozen) functioneren op dit

onderwijsrecht Paul Zoontjes. In zijn advies aan

Ik ben geen personeelslid meer en een van de

moment naar behoren en de relatie met het

Het Stedelijk betwist hij de beslissingen van de

ouders heeft geen kind meer op school. De laat-

bevoegd gezag is van positief kritische aard.

geschillencommissie en de ondernemingska-

ste overgebleven ouder ziet zichzelf als de wetti-

Een nieuw artikel of interview met betrekking

mer. Hoewel er geen hoger beroep mogelijk is

ge gmr en vraagt om overleg, maar het bestuur

tot eerdere gebeurtenissen heeft in onze ogen

tegen de uitspraak van de ondernemingskamer,

gaat daar niet op in. We kunnen niks meer.”

op dit moment geen toegevoegde waarde naar

gedraagt Het Stedelijk zich vervolgens alsof de

De laatst overgebleven ouder, Gert Kel, weet

andere medezeggenschapsraden in den lande

zaak nog alle kanten op kan: er komt geen over-

van geen opgeven: “Het bestuur kan niet

toe. Wij zien daarom af van verdere communica-

leg tot stand.

zomaar doen wat het wil. Ik sta in mijn gelijk en

tie hieromtrent.”

december 2011

info.mr

m u

Vooringenomen In de uitgave van uw blad van juni 2011 gaat u in op de situatie van de medezeggenschap van Het Stedelijk Lyceum in Enschede. Door veel medewerkers in de organisatie is dit artikel als tendentieus ervaren en niet recht doende aan de feitelijke situatie. In het artikel wordt gemeld dat Prof. mr. P. Zoontjens op verzoek van het bestuur een analyse heeft uitgevoerd op de uitspraken van zowel de geschillencommissie als die van de Ondernemingskamer. Hij concludeert dat er slechts één gmr is en wel de laatst gekozen gmr. De gmr uit 2009 was het (uiteraard) niet eens met deze uitspraak en heeft Prof. Zoontjens van nieuwe informatie voorzien en onder druk gezet om een nieuw advies te schrijven. Dat heeft Prof. Zoontjens Falende communicatie kan eveneens de ver-

Wanneer er belangen van verschillende gele-

inmiddels gedaan. Op basis van de nieuwe

houdingen verstoren. Geeft een bestuur de

dingen spelen, kunnen de mr-leden natuurlijk

informatie gaat Prof. Zoontjens zelfs

mr te vaak het gevoel dat hij niet serieus wordt

informatie uitwisselen met de achterban om

verder in zijn oordeel. Hij meent dat de

genomen, dan ligt het voor de hand om terug

een standpunt te bepalen. Vervolgens valt er

uitspraken van Geschillencommissie en

te grijpen op wettelijke rechten en binnen een

een besluit en vanaf dat moment moet de mr

Ondernemingskamer niet gebruikt mogen

mum van tijd staan er eisende partijen tegen-

met één mond spreken. Dat geldt ook voor een

worden om een gmr in stand te houden

over elkaar.

eventuele minderheid die bij stemming heeft

die niet conform de wet is samengesteld.

Praten helpt in al deze omstandigheden beter

‘verloren’.

Kortom, hij is van mening dat er na 21 april

dan geschilprocedures aflopen. Maar voor

Menige mr kent wel een of enkele zeer actieve

2009 geen gmr meer was. Op basis daar-

het gesprek mogelijk is, moeten de mr en de

leden die graag ook naar buiten toe voor hun

van oordeelt hij dat het bestuur zorgvuldig

overlegpartner beseffen wat er aan de hand is.

mening uitkomen. Het risico bestaat dat ande-

heeft gehandeld door een nieuwe gmr te

Onenigheid over de wederzijdse rol en positie

ren zo’n lid als ‘de mr’ zien, ook als deze ouder

laten kiezen.

kan gebaseerd zijn op verschillende ideeën over

of personeelslid zonder voorafgaande stand-

Eerder is al uitgelegd aan de redactie dat het

de rol van medezeggenschap. Sommige bestu-

puntbepaling voor de troepen uit loopt. Mocht

ontslag van de voormalig voorzitter van de

ren en directies moeten nog beseffen dat de mr

dit tot een conflict leiden, dan bestaat de kans

gmr uit 2009, los gezien moet worden van

een bijdrage levert aan kwalitatief goede beslui-

dat het individuele mr-lid ook nog eens kritiek

normale medezeggenschapsactiviteiten. Uit

ten én dat medezeggenschap het draagvlak ver-

op zijn functioneren krijgt van het bevoegd

de wijze waarop dit is weergegeven in het

groot bij de schoolbevolking. Als vertegenwoor-

gezag. Dit is formeel niet toegestaan: in een

betreffende artikel spreekt toch ook enige

diger van de achterban kan de mr de helpende

dergelijke situatie moeten bestuur en directie

vooringenomenheid.

hand reiken aan directie en bestuur, maar dat

hun kritiek op de al te enthousiaste mr-verte-

lukt alleen wanneer de twee elkaars positie en

genwoordiger neerleggen bij de hele medezeg-

Wij zijn van mening dat het uw blad zou

mening respecteren.

genschapsraad. In een procedure beschermt

sieren als één en ander wordt rechtgezet in

de Wms bovendien de betrokkene door het

een volgende editie.

Gelederen gesloten

algemene verbod op benadeling van mr-leden.

Zorg er dus gezamenlijk voor dat mr én

Maar het kost minder energie om het niet zo ver

Namens Het Stedelijk Lyceum,

bevoegd gezag zich niet in benarde omstan-

te laten komen: wie onvoldoende dekking zoekt

Drs. P.N.J. Nieuwstraten,

digheden begeven. Raakt de raad toch in een

bij de eigen mr, of op zijn minst bij de betrokken

bestuursvoorzitter

moeras verstrikt, om wat voor redenen ook,

geleding, plaatst zichzelf in een kwetsbare posi-

dan is het allereerst belangrijk om de eigen

tie. Is de steun van de andere mr-leden nog niet

gelederen gesloten te houden. De mr moet rich-

binnen? Neem dan maar even gas terug. H

ting bestuur en directie als eenheid optreden. 18

info.mr

december 2011

Verwacht:

holdingtruc

omzeilt fusietoets

eggenschap in benarde omstandighed

Tekst Marcel Koning Beeld Frits Verschuren

De wettelijke fusietoets die sinds kort van kracht is zou wel eens een papieren tijger kunnen blijken waar medezeggenschapsraden weinig mee opschieten. De AOb voorziet dat besturen met groeiplannen de fusietoets gaan omzeilen door hun samenwerkingsverband in een holdingvorm te gieten. Gelukkig staat een alerte medezeggenschapsraad ook dan niet met lege handen.

bevoegdheden krijgt over het onderwijs betekent een vorm van ‘intensieve samenwerking’. Daar moet de betrokken medezeggenschapsraad volgens artikel 11 van de Wms advies over geven. De personeelsgeleding beschikt over een extra bevoegdheid: instemmingsrecht op de voorgenomen regeling van de gevolgen voor het personeel: denk aan afspraken over taakbelasting, nascholing, functiegroepen en meer. Artikel 12 van de Wms somt het geheel op.

De fusietoets komt in beeld wanneer twee of

blijft, kunnen de statuten vastleggen dat elk

Wisselende overlegpartners

meer schoolbesturen samengaan. Dan schrijft

besluit voorafgaande goedkeuring moet heb-

Ook al delegeert een schoolbestuur al zijn

de wet een fusie-effectrapportage voor met

ben van de holding. Om de samenwerking nog

bevoegdheden aan een holding, voor de wette-

overheidsgoedkeuring zodra de nieuwe school

inniger te maken, kunnen dezelfde personen

lijke medezeggenschap blijft dit oorspronkelijke

boven bepaalde drempels van leerlingenaantal-

zowel lid zijn van de afzonderlijke schoolbestu-

bestuur de gesprekspartner van de (g)mr op

len en vestigingen komt.

ren als van de holding. Op papier ziet het er heel

schoolniveau. Alle advies- en instemmingsbe-

Mocht de combinatie een te groot marktaan-

imposant uit, maar in feite trekt één club aan

voegdheden van de raad blijven van kracht, ook

deel krijgen waardoor ouders en leerlingen niets

alle touwtjes.

voor besluiten op holdingniveau. Het kan daar-

meer te kiezen overhouden, dan kan de minister

door voorkomen dat twee gemeenschappelijke

de fusie stoppen.

Intensieve samenwerking

Een holdingconstructie valt niet onder de

Zolang het woord fusie niet valt, blijven de

gelijk besluit moeten buigen, waarbij namens

fusietoets. In die organisatievorm blijven de oor-

specifieke regels voor medezeggenschap over

de holding en de besturen wél steeds dezelfde

spronkelijke schoolbesturen bestaan. Ze houden

dat onderdeel buiten werking. Het ministerie

overlegpartner aan tafel zit.

hun eigen brinnummer en recht op bekostiging,

eist geen fusietoets met fusie-effectrapportage,

Volgens artikel 20 van de Wms is het mogelijk

maar geven de aansturing van het hele onder-

de mr kan niet verwijzen naar het instem-

een bovenbestuurlijke mr op te richten op hol-

wijsproces inclusief de financiële middelen in

mingsrecht uit artikel 10 van de Wms. Toch

dingniveau. De samenstelling en bevoegdheden

handen van de gezamenlijke holding. Hoewel

staat de medezeggenschapsraad niet helemaal

van zo’n orgaan zijn nog steeds een onbeschre-

het schoolbestuur formeel verantwoordelijk

buitenspel: het oprichten van een holding die

ven blad. De wet zegt er in artikel 25 alleen n

december 2011

info.mr

medezeggenschapsraden zich over een der-

over dat alle betrokken schoolraden in moeten stemmen, waarna de bovenbestuurlijke mr maximaal twee jaar in functie blijft. In de praktijk is nog geen enkel bestuur aan zo’n experiment begonnen. Onduidelijk is zelfs of het wel mogelijk is om mr-bevoegdheden aan de bovenbestuurlijke medezeggenschap over te dragen. Als besturen en hun (g)mr ondanks deze onzekerheden aan zo’n bovenbestuurlijke raad willen beginnen, kan de AOb hen daarbij adviseren. Als er voor het intern toezicht op het functioneren van het bestuur een raad van toezicht komt, heeft de medezeggenschapsraad in het primair en voortgezet onderwijs recht op bindende voordracht van één lid. Datzelfde geldt voor expertisecentra in het speciaal onderwijs. In holdingconstructies houdt iedere school zijn ‘eigen’ raad van toezicht, waarbij de leden vaak dezelfde personen zijn. Eén uitzondering kan in zo’n personele unie ontstaan: elke (g)mr houdt zijn autonome voordrachtsrecht zolang daarover niks anders is afgesproken.H

Informatiechecklist

Oud-voorzitter Onderwijsraad buigt zich over fusies

Op welk niveau medezeggenschap ook

De voormalige voorzitter van de Onderwijsraad Fons van Wieringen is aangesteld als voorzit-

opereert, een doortimmerd advies en

ter van de nieuwe commissie Fusietoets. Hij beoordeelt voortaan met de commissieleden

beargumenteerde instemming begint bij

Lenie Dwarshuis-Van Beek en Remmelt de Boer of onderwijsfusies door mogen gaan.

de juiste informatie. Verschijnt de holding

Van Wieringen, hoogleraar Onderwijskunde aan de Universiteit van Amsterdam, nam in 2010

als toekomstig samenwerkingsverband op

afscheid bij de Onderwijsraad vanwege het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd.

de agenda, dan is het verstandig om aller-

De Onderwijsraad was in 2008 een van de bedenkers van de fusietoets als drempel tegen

eerst deze checklist na te lopen:

ongewenste schaalvergroting. Van Wieringen zei er een jaar later dit over in een uitgave van

• Op welke beleidsterreinen werken de

de AVS: “Schaalgrootte kan de keuzevrijheid voor ouders beïnvloeden. We geven aan dat er

besturen samen? • Welke voordelen beogen de besturen met hun samenwerking te bereiken? • Hoe wil de holding deze voordelen bereiken? • Welke gevolgen heeft de samenwerking

altijd ten minste twee bestuurlijke aanbieders moeten zijn in een voedingsgebied. En als je heel grote besturen krijgt, bedreig je de keuzemogelijkheden en creëer je het risico dat een probleem binnen dat bestuur veel negatieve gevolgen heeft voor alle scholen.” In die publicatie wees Van Wieringen op de diepere oorzaak van het maatschappelijk verzet tegen grootschaligheid in het onderwijs: “Het risico bestaat dat het voorzieningengeheel bepaald gaat worden door de bestuurders. Terwijl het principe in ons onderwijs het

voor het personeel, zowel op de korte

omgekeerde is; namelijk dat niet bestuurders een voorziening bepalen, maar dat ze dat doen

als op de langere termijn?

komend vanuit een bepaald maatschappelijk draagvlak. Dat is een principieel verschil in

• Hoe zit het met de zeggenschapsver-

uitgangspunt.”

houdingen binnen de holding? Welk

De adviezen van de Onderwijsraad zijn grotendeels vertaald in de wettelijke fusietoets, met

deel van de organisatie is het aanspreek-

één opvallende uitzondering: het pleidooi om de toets buiten de politieke sfeer te houden

punt voor medezeggenschap?

door hem onder te brengen bij de NMA. De gevreesde invloed van de politiek moet Van

• Welke vorm krijgt het intern toezicht op het bestuur? • Langs welke weg kan de mr de verplich-

Wieringen nu zelf weerstaan. Daarbij kan hij leunen op de ervaring van twee door de wol geverfde politici: Lenie Dwarshuis-Van Beek, voormalig gedeputeerde van de provincie ZuidHolland voor de VVD en Remmelt de Boer (69), tot voor kort lid van de Eerste Kamer namens

te bindende voordracht doen voor een

de ChristenUnie.

lid van de raad van toezicht, als de hol-

De commissie Fusietoets komt op aanvraag in actie. Scholen met fusieplannen moeten via

ding kiest voor dit type toezichthouder?

formuleren van de Dienst Uitvoering Onderwijs de juiste documenten inzenden.

info.mr

december 2011

De Wms kan zo veel beter Tekst Marcel Koning Beeld Typetank

De Wet medezeggenschap op scholen heeft in bijna vijf jaar veel bereikt, maar de AOb heeft nog heel wat wensen voor verbetering. Het moment om die op tafel te leggen is nu, tijdens de in de wet voorgeschreven evaluatie. De vakbond bepleit onder andere betere rechtsbijstand, meer armslag voor de geschillencommissie en een enquêterecht: op naar volwassen medezeggenschap.

Introduceer het

nalevingsgeschil: Wanneer het schoolbestuur zich welbewust niet houdt aan de

Wms door besluiten erdoor te drukken zonder advies of instemming te vragen, kan de (g)mr niet naar de geschillencommissie. Als de raad naleving van de

wet wil vorderen, loopt

deze kostbare en complexe procedure via de

Bij de verplichte evaluatie van de Wms doet

Geef recht op rechts-

iedereen mee. Namens het ministerie van

bijstand: Bekostiging

onderwijs voert bureau Research voor Beleid een

van externe deskundi-

onderzoek in het veld uit, gesteund door een

gen en rechtsbijstand

begeleidingscommissie van betrokkenen. Het

blijkt te vaak een heikel

onderzoeksrapport moet komend voorjaar bij

punt in de medezeg-

de Tweede Kamer liggen. Uit de directe prak-

genschap. Als een

Maak inroepen nietig-

tijk klinken nu al suggesties, samengevat in de

meningsverschil zo

heid mogelijk: Als de

publicatie ‘Doeltreffender en meer effect’ van

hoog oploopt dat de

rechter of de geschil-

de stichting Onderwijsgeschillen. De juristen

Ondernemingskamer

lencommissie een

Frans Brekelmans en Joke Sperling zetten uiteen

er aan te pas moet

schoolbestuur terugfluit

wat er moet veranderen aan knelpunten die

komen, kan de mr daar

wegens een onterecht

de afgelopen jaren opdoken bij behandeling

alleen met een advo-

genomen besluit, zijn de

van geschillen. Hun voornaamste oplossing:

caat naar toe. Over zulke rechtsbijstand moet

praktische gevolgen soms

geef de mr een vergelijkbare positie als een

de mr echter afspraken maken met het bevoegd

nihil: de bestreden beslis-

ondernemingsraad. Bij de ontwikkeling van de

gezag dat de tegenpartij is in het conflict. Maak

sing is al uitgevoerd. In

Wms wilde het ministerie van onderwijs dit pad

daarom een einde aan de uitzonderingspositie

het bedrijfsleven kan de

niet nemen. Gezien de opgedane ervaringen

voor het onderwijs en sluit aan de bij de Wet op

Ondernemingsraad in zo’n

is er voldoende reden om dit punt weer op de

de ondernemingsraden: daar moet de onderne-

geval nietigheid inroepen. Daarmee worden alle

agenda te zetten. Onderwijsgeschillen maakt

mingsraad de werkgever vooraf op de hoogte

gevolgen van het besluit rechtsongeldig. Voor

het de Tweede Kamer gemakkelijk met concrete

stellen van de voorziene kosten van een proce-

meer duidelijkheid over de gevolgen van een

wijzigingsvoorstellen.

dure. De overlegpartner kan op dat moment

uitspraak in een geschil moeten medezeggen-

Ook de AOb dringt aan op bijstelling van de wet

nogmaals afwegen of het verstandiger is verder

schapsraden ook nietigheid in kunnen roepen.

om de positie van de medezeggenschap te ver-

te praten in plaats van het geschil formeel uit te

Net als in het bedrijfsleven blijft het gebruik van

beteren. Zeven punten zijn van belang:

vechten.

die bevoegdheid een afweging van de mr. h

december 2011

info.mr

Ondernemingskamer. Een eerste stap via de

Landelijke Geschillencommissie WMS maakt

nalevingsgeschillen veel overzichtelijker en han-

teerbaarder.

Versterk het initiatiefrecht:

Als een mr met eigen voorstellen komt en geen gehoor vindt bij de overlegpartner, loopt de weg nu dood. Conflicten over initiatiefvoorstellen kan de mr niet voorleggen aan de geschillencommissie. Dat moet veranderen, want de beperking

genschapsraden ligt er nog één knelpunt: de

zicht. Het logische vervolg, structureel contact

wet stelt het begrip ‘school’ in alle gevallen

tussen rvt en gmr, komt in de praktijk niet altijd

gelijk aan de eenheid voor de bekostiging, het

tot stand. Te vaak sturen raden van toezicht de

brinnummer. Ook in de organisaties die op dit

(g)mr bij elk verzoek om een gesprek ‘terug’

niveau geen zeggenschap kennen, moet er vol-

naar het schoolbestuur. De AOb wil daarom dat

gens de wet toch een mr actief zijn die verbon-

de Wms een of tweemaal

den is aan het brinnummer. Dat leidt tot vreem-

per jaar een overleg tus-

de situaties. Een tweede probleem is de samen-

sen (g)mr en rvt verplicht

stelling van de gmr bij grote schoolbesturen. De

stelt.

wens om alle scholen een vertegenwoordiging

hindert raden wanneer het

in de gemeenschappelijke mr te geven leidt tot

Geef de mr enquête-

gaat om veranderingen aan

een onwerkbaar groot gezelschap. De prakti-

recht: Wanbeleid van

het medezeggenschaps-

sche oplossing, gmr-verkiezingen houden via

schoolbesturen komt

reglement. Ze moeten bij

een platform waarin wel alle scholen zijn ver-

helaas voor, maar de

wensen op dit gebied afwachten tot de overleg-

tegenwoordigd, is onder de huidige wet niet

medezeggenschapsraad

partner met een voorstel komt. Deze ongelijk-

toegestaan.

kan in zo’n situatie wei-

Maak echt maatwerk mogelijk: Maatwerk bij de inrichting van de medezeggenschapsstructuur zou deze beter afstemmen op de

6 6

Wetgeving over goed bestuur

nemingsraden en vakbonden: het wettelijke enquêterecht bij de Ondernemingskamer. Zo’n

als de raad van

onderzoek pakt wanbeleid sneller aan dan de

toezicht een rol bij

huidige manier van werken: nadat de schade

de horizontale ver-

is opgetreden doet de inspectie een langdurig

antwoording. Een

onderzoek en vervolgens legt het ministerie een

duidelijke band tussen de twee ligt

scholenorganisaties,

er bovendien door

was de belofte van

het recht van de

de Wms. Ondanks

(g)mr op een bin-

de opties voor deel-

dende voordracht

raden, themaraden

voor één lid van

en groepsmedezeg-

de raad van toe-

Wms een instrument dat wel geldt voor onder-

geeft zowel de mr

zeggenschap binnen

dit onderdeel mist de

Bevorder contact met raad van toezicht:

geven om initiatiefvoorstellen te toetsen.

nig beginnen. Ook op

waardige positie valt in balans te brengen door de geschillencommissie ook de bevoegdheid te

boete op via korting op de bekostiging. H

Samenwerking, geen strijd

Met verbazing en verontwaardiging nam ik

tijd waarin wij elkaar meer dan nodig hebben.

tekorten. Ik wil het met alle plezier toelichten en

kennis van het artikel over flexwerken in uw

Ik ontving Info.mr nr. 3 (okt. 2011) van een

van cijfers voorzien. Het alternatief is dat tijde-

blad info.mr. Ik ben werkelijk verbaasd over de

mr-lid, omdat wij (=bestuur en mr) sámen

lijke vacatures niet bezet worden en er dus geen

geest en van ‘strijd en barricaden’ anno 2011.

nadenken over flexwerken. Vervolgens moet ik

werk aangeboden wordt. Dat is de consequentie

Ongetwijfeld zult u de nodige misstanden

daar bijvoorbeeld lezen dat “Scholen bestuurd

van uw standpunt en het zou u sieren als u dat

tegenkomen en het is goed als een vakbond en

worden door kleine baasjes met dollartekens in

in uw blad voor uw eigen rekening neemt.

een medezeggenschapsraad zich daartegen

hun ogen”. Persoonlijk raakt me dergelijke onzin

keren.

niet. Maar ik vind wel dat u het onderwijs tekort

Ik had er behoefte aan om dit tegengeluid te

Ik ben een warm voorstander van goede samen-

doet.

laten horen.

werking met de mr, waardeer hun bijdrage

Scholen, ook de onze, hebben te maken met

Ter informatie: de ABS is een éénpitter met 430

en respecteer hun positie. Dat verwacht ik

dichtgetimmerde CAO-afspraken. Daarin spelen

leerlingen.

omgekeerd ook. De stemming die u creëert

bonden een zeer bepalende rol. Dat zou op z’n

en de karikatuur die u schetst leveren aan

minst tot enige bescheidenheid mogen leiden.

Levien F. Hamelink

samenwerking geen enkele bijdrage. Deze zorgt

Ook wij zoeken flexvormen, niet vanwege de

directeur-bestuurder Algemene Basisschool

alleen voor verwijdering en afstand, juist in een

‘dollars’ maar vanwege het voorkomen van

Middelburg

info.mr

december 2011

Voor elkaar gebokst De aanhouder wint bij mr-werk. In elke aflevering van deze rubriek voorbeelden van succesvolle volhouders uit de praktijk, verzameld door trainers van de AOb. Tekst: Miro Lucassen

Stel uit die opheffing

nog wat verder richting de horizon is komen te

allen in één gebouw.”

liggen: 2013. In die tijd kan er nog veel gebeu-

Dit voorjaar was het geduld op: directie, ouder-

ren: “We gaan het gevecht aan en we zullen

raad en mr trokken samen op in een ultieme

Te lage leerlingenaantallen, geen vooruitzicht

als mr keihard werken voor het behoud van De

poging om de gemeente over de streep te trek-

op groei, hoge investeringen voor de boeg om

Wereldbol.”

ken: weg met die koppeling aan wijkrenovatie, bouw de nieuwe brede school gewoon op de

de kwaliteit op peil te houden. Dan maar snel dicht met die ene school in de vergrijzende wijk Groenendaal, oordeelde de stichting Amstelwijs, het openbare schoolbestuur van Amstelveen.

Succesvolle actie, gemengd resultaat

huidige locatie. Aandacht voor de protesten kregen ze genoeg. “Alles is prima verlopen en er viel geen onvertogen woord”, aldus Berkers. “Maar het resultaat

Onder het motto ‘beul, maak het kort’ zou het in augustus afgelopen zijn met De Wereldbol,

Aan de inzet van de achterban, leerlingen,

is minder. De politiek houdt toch vast aan de

waar de lessen zich momenteel afspelen in vier

personeel en ouders heeft het niet gelegen:

ontwikkeling op die andere locatie. Wel kregen

combinatiegroepen.

moeiteloos verzamelde iedereen op de Deken

we een opknapbeurt van het oude gebouw.” In

Maar zo snel stoppen zou niet verantwoord zijn,

van Houtschool in het Noord-Brabantse Asten

de herfstvakantie zijn de eerste werkzaamheden

vond de medezeggenschapsraad. Leerkracht

handtekeningen. De politiek kreeg een bombar-

inmiddels uitgevoerd, tijdens de kerstvakantie

Edwin Bouman ging er voluit tegenaan en bin-

dement van e-mail over zich heen en insprekers

gebeurt de rest. Daarna zit het met de leef-

nen enkele weken wist de mr het besluit alweer

hielden gloedvolle betogen voor betere huis-

baarheid, hygiëne en veiligheid voorlopig wel

wat minder stellig te maken. “We kwamen tot

vesting. Het in 1966 gebouwde pand voldoet

weer goed. Maar bij de mr laat de gang van

de conclusie dat het niet verstandig was om bin-

allang niet meer aan de hedendaagse eisen.

zaken een bittere nasmaak achter. Berkers: “De

nen enkele maanden de school te sluiten.” Met

Over de noodzaak van verbetering is iedere

gemeente draagt alleen bij wat wettelijk moet,

succes verdedigde de medezeggenschapsraad

betrokkene het wel eens, maar de aanpak volgt

zodat de meeste kosten voor rekening van

de onderwijskwaliteit van de enige openbare

al sinds de jaren negentig vertrouwde politieke

ons bestuur komen. Er is geen begrip voor de

basisschool in de wijk. Door een foutje had

omwegen. In het streven naar extra kwaliteit

situatie waar we jarenlang in hebben gezeten

Amstelwijs de resultaten van De Wereldbol

mikt Asten op een brede maatschappelijke

doordat het verhaal steeds was dat we snel naar

onder het plaatselijke Cito-gemiddelde

voorziening, waar de school onder een dak huist

nieuwbouw zouden verhuizen.”

geschaard, terwijl de score juist beter is dan

met een waaier aan andere instellingen. Om het

Of zijn jongste zoon in groep 2 die belofte nog

doorsnee.

nog wat complexer te maken kreeg het project

werkelijkheid zal zien worden, is voor de mr-

Met ruim tachtig leerlingen in het gebouw

een plekje in de algehele renovatieplannen voor

voorzitter de vraag. “Een project als dit neemt

blijft het penibel, weet de mr, maar er blijft vol-

de Bloemenwijk. Intussen gebeurde er niets

al snel vijf jaar in beslag. Het gevecht om de

doende te bespreken over de toekomst. Frankie

zichtbaars, tot verdriet van mr-voorzitter Hans

vierkante meters moet nog beginnen. Maar als

van Dam heeft het stokje van de strijdbaarheid

Berkers, terwijl het toch niet zo moeilijk ligt. “Wij

actiecomité zijn we nu even uitgespeeld.” H

overgenomen van Edwin Bouman en hij kan

zijn eigenlijk al een brede school, zoals onze

melden dat het voorgenomen opheffingsbesluit

directeur zegt. We zitten alleen niet met z’n

december 2011

info.mr

Cursussen, conferenties en advies

Algemene Onderwijsbond

0900 463 62 62

Postbus 2875

scholing@aob.nl

3500 GW Utrecht

www.aobscholing.nl

Investeer in uw mr Volg dit schooljaar nog een cursus bij AOb Scholing Een goede raad helpt een onderwijsinstelling beter te functioneren; inspraak en overleg verbeteren immers de school, het beleid en het werkklimaat. Om als volwaardige mr te functioneren heb je dan ook kennis en ervaring nodig. Individueel en als collectief. Ontdek hoe je met AOb scholing het beste haalt uit medezeggenschap.

Open inschrijving of bij jou op school? De AOb biedt op vier plaatsen in Nederland cursussen met open inschrijving. Met meer dan 5 mr-leden een trainingsvraag? Onze trainers maken met jou het programma, afgestemd op jullie leerwensen. Wil je meer weten?

Voor het complete aanbod en inschrijving ga naar www.aobscholing.nl

Bel 0900 463 62 62 of mail ons: scholing@aob.nl

Cursus uitgelicht

Verdieping medezeggenschap Wat?

Verdieping medezeggenschap Hoe?

In deze training verdiep je je kennis over de 3 pijlers uit de beleidsdriehoek: begroting, formatieplan en taakbeleid. Welke beleidskeuzes moet je maken, in welke volgorde, wat is het verband tussen de 3 pijlers. Na de cursus heb je kennis om deze materie in jouw school te beoordelen.

Je weet waar het over gaat, snapt de rol van de begroting, het formatieplan, het strategisch beleidsplan. Toch lukt het niet altijd om de keuzes die daarin zijn gemaakt effectief te be誰nvloeden. Hoe doe je dat dan, die effectieve be誰nvloeding, hoe organiseer je dat, welke vaardigheden zijn daarvoor nodig.

Of schrijf je in voor:

Basis Medezeggenschap

18 jan en 1 feb in Utrecht

24 jan en 7 feb in Eindhoven

Basis Medezeggenschap

7 mrt en 21 mrt in Utrecht

6 mrt en 20 mrt in Rotterdam

Verdieping Hoe?

10 apr en 24 apr in Utrecht

14 mrt en 28 mrt in Utrecht

Verdieping Hoe?

Verdieping Wat?

13 mrt en 27 mrt in Utrecht

4 apr en 18 apr in Utrecht

Verdieping Wat? 3 apr en 17 apr in Utrecht