Miguel de Cervantes, „The Genius’ Log”
Miguel de Cervantes (1547-1616)
Barokowy pisarz hiszpański 1
Miguel de Cervantes, „The Genius’ Log”
Młodość Data urodzin Miguela de Cervantesa nie jest poświadczona, jednak ze względu na imię, jakie mu nadano, przypuszczalnie urodził się 29 września, w dzień św. Michała Archanioła. Wiadomo, że ochrzczono go 9 października 1547 w Alcalá de Henares (prowincja Madrytu) w Hiszpanii.
Przyszły pisarz pochodził ze zubożałej, ale znanej rodziny szlacheckiej. Jego ojcem był Rodrigo de Cervantes - medyk i cyrulik, a matką doṅa Leonor de Cortinas. Miguel był czwarty z siedmiorga rodzeństwa. W 1551 roku rodzina Miguela przeniosła się z Alcalá de Henares do Valladolid, a w 1553, po opuszczeniu 2
Miguel de Cervantes, „The Genius’ Log”
przez Rodrigo więzienia, do którego trafił za niespłacone długi, rodzina przeniosła się do Kordoby. Miguel przez dwa lata uczył się w szkole prowadzonej przez Alonso de Vieras, a potem w kolegium jezuickim. W 1564 mieszka w Sewilli, a od 1566 w Madrycie, pobierając nauki u znanego humanisty Juana Lopeza de Hoyos, który być może zaszczepił w Cervantesie miłość do literatury. W wyniku zranienia w zakazanym pojedynku Antonia de Sigura, skazany zaocznie Cervantes musiał uciekać z Madrytu. W 1569 dociera do Rzymu.
Dom, w którym mieszkał Cervantes w Valladolid.
3
Miguel de Cervantes, „The Genius’ Log”
Służba wojskowa W Rzymie Cervantes był szambelanem na dworze Acquavivy, wkrótce jednak postanowił wstąpić do hiszpańskiego regimentu stacjonującego w Neapolu (który w owym czasie należał do korony hiszpańskiej). W słynnej bitwie morskiej w zatoce Lepanto (obecnie Nafpaktos).
Bitwa pod Lepanto, Paolo Veronese (1528–1588) 4
Miguel de Cervantes, „The Genius’ Log”
Bitwa pod Lepanto – bitwa morska stoczona 7 października 1571 na południowy zachód od Lepanto pomiędzy Imperium osmańskim a Ligą Świętą, zakończona zwycięstwem chrześcijan. Bój pod Lepanto był jedną z najkrwawszych bitew morskich w dziejach świata. Cervantes w bitwie pod Lepanto walczył pod dowództwem don Juana de Austria, wykazał się dużą odwagą, stając do walki mimo dręczącej go gorączki. Za brawurę zapłacił dwiema ranami postrzałowymi w pierś i strzaskaną lewą ręką, która pozostała nieruchoma do końca życia.
Pomnik Cervantesa w Nafpatkos w Grecji Po bitwie szybko wrócił do czynnej służby. Przez dłuższy czas stacjonował w Neapolu, gdzie zapoznawał się z włoską literaturą. 5
Miguel de Cervantes, „The Genius’ Log”
Niewola Zwolniony ze służby wojskowej po czterech latach w drodze do kraju został wzięty do niewoli przez berberyjskich korsarzy, którzy sprzedali go bejowi Algieru. Ponieważ miał ze sobą listy polecające od księcia de Sessa i Don Juana, cena okupu za niego była wyższa niż za przeciętnego chrześcijanina, a tym samym czas oczekiwania na wykupienie wydłużał się. Jednocześnie niewykluczone, że listy tak ważnych osób uratowały mu życie, gdy kilkakrotnie próbował ucieczki. Niewola trwała pięć lat; o jego obecności w Algierze wspominają co najmniej dwa źródła z tamtego okresu. Wydaje się, że dość krnąbrny jako niewolnik Cervantes był przez swych kolejnych właścicieli traktowany z pobłażaniem, a jego talent, zarówno przywódczy jak i artystyczny, zyskał mu uznanie współtowarzyszy niedoli. Wreszcie w 1580 rodzina Cervantesa uzbierała 500 eskudów i Miguel został wykupiony, niemal w ostatniej chwili, bo jego ostatni właściciel przenosił się właśnie do Konstantynopola i zamierzał zabrać ze sobą wszystkich niesprzedanych niewolników.
6
Miguel de Cervantes, „The Genius’ Log”
Powrót i pierwsza powieść W pierwszym okresie po uwolnieniu znów zaciągnął się do wojska i stacjonował w Portugalii, świeżo podbitej przez Filipa II. Wkrótce opuścił armię na zawsze i ożenił się z młodszą od siebie o 18 lat Cataliną de Salazar y Palacios, właścicielką niewielkiego majątku ziemskiego w Esquivias niewielkiej wiosce w La Manchy. Po kilku bezowocnych próbach zatrudnienia się na dworze Filipa II zrezygnował i postanowił żyć wyłącznie z literatury, do czego zresztą został niejako zmuszony, ponieważ euforia wywołana bitwą w zatoce Lepanto już dawno przeminęła, a jego zasługi wojenne poszły w zapomnienie, nie dając gratyfikacji, na które być może liczył. Niestety, utrzymywanie się z pisarstwa okazało się rzeczą bardzo trudną. Wkrótce napisał pierwszą powieść, romans pasterski Galatea, wydany w (1585), który dedykował przyjacielowi Acquavivy, być może z nadzieją, że roztoczy nad nim patronat.
7
Miguel de Cervantes, „The Genius’ Log”
Poeta i prześmiewca Mając za sobą wygrany w 1595 roku konkurs poetycki w Saragossie, Cervantes oddał się z lubością swej ulubionej acz nadal mało popłatnej pracy. Dał się poznać jako prześmiewca piętnujący ludzkie przywary i nie lękający się krytykować i odbrązawiać znane postaci, jak choćby księcia Medinę Sidonię, nieudolnego wodza Wielkiej Armady. Satyryczny charakter ma także sonet Na katafalk Filipa II w Sewilli, napisany po śmierci króla w 1598 r., w którym pochwała wspaniałych uroczystości pogrzebowych skrywa gorzką kpinę. Niestety, wkrótce doszło do prawnego epilogu problemów buchalteryjnych sprzed czterech lat i Cervantes znalazł się ponownie w więzieniu, tym razem na dłużej. Być może tam powziął zamiar napisania Don Kichota.
8
Miguel de Cervantes, „The Genius’ Log”
Pomnik Cervantesa w Sewilli
Don Kichote W 1604 roku, po kilku latach podróży i publikowania niewielkich utworów, Cervantes odsprzedał prawa do druku swojego największego dzieła Francisco de Roblesowi, tym samym pozbawiając się ewentualnych tantiem z kolejnych wydań. Jego największe dzieło El ingenioso hidalgo Don Quixote de la Mancha (Przemyślny szlachcic Don Kichote z Manczy) ukazało się w 1605 roku, ale jego treść, przynajmniej w części, była znana już wcześniej wielkiemu współczesnemu Cervantesa – dramaturgowi Lope de Vega. Powieść okazała się prawdziwym sukcesem i wkrótce doczekała się kolejnych wydań, w Madrycie, Brukseli, Mediolanie, niestety nie przynosząc autorowi żadnych korzyści 9
Miguel de Cervantes, „The Genius’ Log”
materialnych, lecz tylko sławę. Część druga Segunda parte del ingenioso hidalgo Don Quixote de la Mancha ukazała się w 1615 roku, prawdopodobnie wskutek działań nieznanego pisarza kryjącego się pod pseudonimem de Avellanedy, który napisał "drugą część przygód Don Kichota z La Manchy", ocenianą jako dobrą lecz nie dorównującą oryginałowi, co więcej, zawierającą uszczypliwe uwagi wobec Cervantesa. Ten podjął rękawicę i nie tylko odpowiedział krytyką swego anonimowego adwersarza (zawartą w drugiej części rozdziału 59), ale wydał drukiem prawdziwą drugą część przygód rycerza z La Manchy, której sukces dorównał wkrótce sukcesowi części pierwszej.
10
Miguel de Cervantes, „The Genius’ Log”
Strona tytułowa pierwszego wydania Przemyślnego szlachcica Don Kichote z Manczy (1605)
11
Miguel de Cervantes, „The Genius’ Log”
Pierwsza ilustracja do „Don Kichota”
12
Miguel de Cervantes, „The Genius’ Log”
Figurki Don Kichota (po lewej) i Sancho Pansy (po prawej) 13
Miguel de Cervantes, „The Genius’ Log”
Powieść „Przemyślny szlachcic Don Kichot z La Manczy” w skrócie. Don Kichot był szlachcicem zamieszkałym w wiosce La Mancha. Fascynowały go romanse rycerskie i opowieści o rycerzach, które całymi dniami czytał. W końcu postanowił zostać błędnym rycerzem, podróżować po świecie i stać na straży dobra i honoru. Tak też uczynił. Na pierwszą wyprawę wybrał się samotnie, ale szybko się ona skończyła, ponieważ został pobity przez napotkanych robotników, których chciał zmusić do wysławiana urody damy jego serca, Dulcynei z Toboso. Kiedy tylko wyzdrowiał, natychmiast wyruszył w kolejną podróż, tym razem zabierając ze sobą giermka. Był nim niepiśmienny wieśniak Sancho Pansa, człowiek chciwy, chytry i pazerny, ale jednocześnie rozsądny i trzeźwo patrzący na życie. Don Kichot obiecał mu, że uczyni go gubernatorem wyspy. Sancho bardzo lubił Don Kichota i starał się chronić go przed nieprzyjemnościami, jakie wynikały z jego dziwnych wyobrażeń o świecie. Niestety zwykle mu się to nie udawało i często musiał leczyć swojego pana z sińców i guzów. Don Kichot wszędzie widział bandytów, damy w niewoli i olbrzymów, z którymi musiał walczyć, co było przyczyną wielu kłopotów. Don Kichot zabił między innymi kilka owiec z mijającego go stada, ponieważ myślał, że wzniecany przez nie kurz wywołany jest walką dwóch armii rycerzy, oraz walczył z wiatrakami, które wziął za olbrzymy. Ośmieszył się także, nosząc na głowie miednicę, którą uważał za legendarny rycerski hełm. Ponieważ wyprawa trwała bardzo długo i istniała obawa, że Don Kichot w końcu straci w niej życie, jego przyjaciele - Kapłan i Golibroda - z pomocą wtajemniczonego we wszystko Sancho Pansy i udającej księżniczkę w opałach damy zwabili Don Kichota z powrotem do domu. Był już na to najwyższy czas, gdyż rycerz znajdował się w bardzo kiepskim stanie. W drugiej części powieści Sancho zostaje gubernatorem wyspy, ale okazuje się, że kompletnie nie radzi sobie z wypływającymi z tego obowiązkami. Don Kichot natomiast, mimo próśb i ostrzeżeń siostrzenicy i przyjaciół, wyrusza na trzecią wyprawę. Jest ona niestety bardzo nieszczęśliwa w skutkach - rycerz zostaje szczególnie dotkliwie pobity i mimo troskliwej opieki umiera. 14
Miguel de Cervantes, „The Genius’ Log”
Zachęcamy do wysłuchania całej powieści na audiobuku: http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/don-kichot-z-lamanchy/audiobook/
Wielki przegrany Upragniony sukces wydawniczy w postaci obu części przygód Don Kichota przyszedł późno i nie zdążył zapewnić ich autorowi spokojnego i beztroskiego życia. Cervantes – pechowo dobierający sobie protektorów i nękany dziwnymi zbiegami okoliczności (jak choćby w 1605 roku krwawe zajście przed domem, w którym mieszkała jego rodzina, co zmusiło ją do wyjazdu do Madrytu) oraz nieustannymi procesami o odszkodowania, choćby za niemoralne prowadzenie się jedynej córki Isabel – umarł w Madrycie 23 kwietnia 1616 roku (niektóre źródła wspominają o 22 kwietnia jako o faktycznej dacie śmierci, dzień później miał on być jedynie pochowany), zaledwie 12 lat po opublikowaniu pierwszej części Don Kichota. Pochowano go następnego dnia w klasztorze trynitariuszy bosych przy dzisiejszej ulicy Lope de Vegi.
15
Miguel de Cervantes, „The Genius’ Log”
Pomnik Cervantesa przed wejściem do Biblioteki Narodowej w Madrycie w Hiszpanii.
Bibliografia: 1. http://www.bryk.pl/lektury/miguel_de_cervantes_saavedra /don_kichot_z_la_manchy. 2. http://en.wikipedia.org/wiki/Miguel_de_Cervantes 3. http://pl.wikipedia.org/wiki/Miguel_de_Cervantes 4. http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/don-kichot-z-lamanchy/audiobook/
The son of a deaf surgeon, Miguel de Cervantes was born near Madrid in 1547. He became a soldier in 1570 and was badly wounded in the Battle of Lepanto in 1571. 16
Miguel de Cervantes, „The Genius’ Log”
Captured by the Turks in 1575, de Cervantes spent five years in prison. He was freed in 1580 and returned home. De Cervantes finally achieved literary success in his later years, publishing the first part of Don Quixote in 1605. He died in 1616. http://www.biography.com/people/miguel-de-cervantes9242997
Genius’ Log – projekt eTwinning
Szkoła Podstawowa nr 9 im. Mikołaja Kopernika w Dzierżoniowie Grudzień 2013 17