«Ἐγενόμην ἐν Πνεύματι ἐν τῇ Κυριακῇ ἡμέρᾳ καὶ ἤκουσα φωνὴν ὀπίσω μου μεγάλην ὡς σάλπιγγος» (Ἀπ. 1,10) Περίοδος Δ΄ - Ἔτος ΚΘ΄ Φλώρινα - ἀριθμ. φύλλου 1731
Β΄ Στάσις τῶν Χαιρετισμῶν Παρασκευὴ 9 Μαρτίου 2012
Συντάκτης (†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος Ν. Καντιώτης
Ἀνόρθωσι - κατάπτωσι «Χαῖρε, ἀνόρθωσις τῶν ἀνθρώπων· χαῖρε, κατάπτωσις τῶν δαιμόνων» (Ἀκάθ. ὕμν. Λ1α΄)
Α
ς εὐχαριστήσουμε, ἀγαπητοί μου, τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν, ποὺ μᾶς ἀξιώνει νὰ ἀκούσουμε πάλι τὸν Ἀκάθιστο ὕμνο. Εἶνε ἕνα ποίημα, μία προσευχή, ἕνα τραγούδι μὲ τὸ ὁποῖο οἱ πρόγονοί μας ἐξέφρασαν τὴν εὐγνωμοσύνη τους πρὸς τὴν Κυρίαν Θεοτόκον, διότι τὸν καιρὸ τοῦ Βυζαντίου ἔσωσε τὴν Βασιλίδα τῶν πόλεων. Ὁ ὕμνος αὐτὸς γράφτηκε μὲ δάκρυα, γι᾽ αὐτὸ καὶ μὲ δάκρυα μόνο κατανοεῖται. Κῆπος, μυστικὸ περιβόλι εἶνε, ἀπὸ τὸν ὁποῖο θὰ μοῦ ἐπιτρέψετε ἀπόψε νὰ κόψουμε ἕνα μόνο λουλούδι. Θὰ ἐξηγήσουμε τὸν χαιρετισμὸ ὁ ὁποῖος λέει· «Χαῖρε, ἀνόρθωσις τῶν ἀνθρώπων· χαῖρε, κατάπτωσις τῶν δαιμόνων». *** Στὸν στίχο αὐτὸν ὁ ὑμνῳδὸς λέει δύο πράγματα. Ὅτι ἡ γέννησις τοῦ Χριστοῦ, ἡ ἐνσάρκωσις τοῦ Θεοῦ Λόγου, τῆς ὁποίας ὄργανο ἐχρημάτισε ἡ ὑπεραγία Θεοτόκος, εἶνε ἡ «ἀνόρθωσις τῶν ἀνθρώπων». Ἀλλ᾽ ὅταν ὁ ποιητὴς ὁμιλεῖ περὶ ἀνορθώσεως, προϋποθέτει ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἔπεσε. Ἂς δοῦμε λοιπὸν πρῶτα τὴν πτῶσι καὶ μετὰ τὴν ἀνόρθωσί του. Ὁ χαιρετισμὸς αὐτὸς ἀνήκει στὸ στοιχεῖο Λάμδα, ποὺ ἀναφέρεται στὸ γεγονὸς ὅτι ἡ ἱερὰ οἰκογένεια πῆγε στὴν Αἴγυπτο. Ὁ ὑμνῳδὸς ἔχει ὑπ᾽ ὄψιν του πῶς ἦταν ἡ ἀνθρωπότης πρὸ Χριστοῦ, καὶ πρὸ παντὸς στὴν Αἴγυπτο. Ἐκεῖ, ὅπως καὶ σ᾽ ὅλο τὸν κόσμο πλὴν τῆς Ἰουδαίας, δὲν λάτρευαν τὸν ἀληθινὸ Θεό. Βασίλευε σκοτάδι ἀγνοίας, εἰδωλολατρίας. Οἱ ἀρχαῖοι Αἰγύπτιοι ἦταν εἰδωλολάτρες πανθεϊσταί. Ὅ,τι ἔβλεπαν δηλαδή, ὅ,τι ἀγαποῦσαν, ὅ,τι τοὺς προκαλοῦσε φόβο, αὐτὸ τὸ λάτρευαν ὡς θεό. Εἶχαν θεοποιήσει τὰ πάντα, ἔμψυχα καὶ ἄψυχα· τὸ βασιλιᾶ τους φαραώ, τὸ Νεῖλο ποταμό, τὸν κροκόδειλο, τὸν ἥλιο, τ᾽ ἀστέρια, τὰ γεράκια, τοὺς ἀετούς, τὰ σκυλιὰ καὶ ἰδιαιτέρως τὰ …γατιά. Ἀπίστευτα θὰ φανοῦν
αὐτά. Καὶ ἱστορικοὶ ὅμως τὰ περιγράφουν, καὶ ἀρχαιολόγοι βρίσκουν τεκμήρια μὲ ἀνασκαφές. Δὲν εἶνε πολλὰ χρόνια ποὺ κοντὰ στὶς πυραμίδες τῆς Αἰγύπτου βρέθηκε ἕνα νεκροταφεῖο μὲ μικρὰ κιβώτια ποὺ περιεῖχαν σκελετοὺς ἀπὸ γάτες! Κατάπτωσις θρησκευτική. Κατάπτωσις ὅμως καὶ ἠθική. Διότι οἱ ἄνθρωποι τότε ἦταν δοῦλοι. Γράφει κάποιος ἱστορικός, ὅτι 100.000 σκλάβοι ἐπὶ 30 καὶ πλέον χρόνια, ἀπὸ τὴν ἀνατολὴ μέχρι τὴ δύσι τοῦ ἥλιου, δὲν ἔκαναν τίποτε ἄλλο παρὰ νὰ κατασκευάζουν τοὺς τάφους τῶν βασιλέων τους, τὶς πυραμίδες. Αὐτὴ λοιπὸν τὴν κατάστασι ἔχει ὑπ᾽ ὄψιν του ὁ ὑμνῳδὸς ὅταν λέει «Χαῖρε, ἀνόρθωσις τῶν ἀνθρώπων». Αὐτὸς ὁ κόσμος εἶχε ξεπέσει καὶ διαφθαρῆ μέχρι σημείου, ὥστε νὰ λατρεύουν τὰ σκόρδα καὶ τὰ κρεμμύδια (βρέθηκε στὸ Πηλούσιο πελώριος τέτοιος ναός). Καὶ ὅμως ἡ Αἴγυπτος, ποὺ εἶχε πηχτὸ σκοτάδι, ἐξυψώθηκε, ἀνακαινίσθηκε, μεταμορφώθηκε. Πότε; Ὅταν ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς τὴν ἐπισκέφθηκε ὡς νήπιο, φεύγοντας ἀπὸ τὴν Ἰουδαία γιὰ νὰ σωθῇ ἀπ᾽ τὸ μαχαίρι τοῦ Ἡρῴδου. Τότε, λέει ἡ παράδοσις ―καὶ σ᾽ αὐτὴν στηρίζεται ὁ Ἀκάθιστος ὕμνος―, ὅταν ὁ Χριστὸς πλησίαζε κοντὰ στὰ σύνορα τῆς Αἰγύπτου μαζὶ μὲ τὴν Παναγία Μητέρα του καὶ τὸν δίκαιο Ἰωσήφ, τὰ εἴδωλα σείσθηκαν. Καὶ ρωτήθηκαν οἱ μάγοι καὶ οἱ ἀστρολόγοι, πῶς σείσθηκε ὅλη ἡ Αἴγυπτος, καὶ δὲν μποροῦσαν νὰ βροῦν τὴν αἰτία. «…Τὰ γὰρ εἴδωλα ταύτης, Σωτήρ, μὴ ἐνέγκαντά σου τὴν ἰσχὺν πέπτωκεν…»(οἶκ. Λ). Ἔλαμψες, λέει, Σωτήρα μας, στὴν Αἴγυπτο τὸν φωτισμὸ τῆς ἀληθείας σου καὶ ἔδιωξες τὸ σκοτάδι τοῦ ψεύδους· διότι τὰ εἴδωλά της δὲν ὑπέφεραν τὴ δύναμί σου καὶ ἔπεσαν. Μετὰ ἀπὸ πενήντα περίπου χρόνια ἡ Αἴγυπτος μεταμορφώθηκε θρησκευτικῶς καὶ ἠ-
2 θικῶς. Ἔπαυσαν πλέον οἱ Αἰγύπτιοι νὰ λατρεύουν τὸν κροκόδειλο, τὶς γάτες καὶ τοὺς σκύλους, τὰ κρεμμύδια καὶ τὰ σκόρδα· ἔπαυσαν νά ᾽νε σκλάβοι καὶ νὰ φτειάχνουν πυραμίδες. Κάποιο χέρι - κάποια δύναμι τοὺς ὕψωσε ψηλά. Ἔγιναν οὐρανοπολῖται, ἄνθρωποι μὲ νέα αἰσθήματα, μεγαλουργοὶ καὶ θαυματουργοί. Σ᾽ αὐτὰ τὰ χώματα, ποὺ λατρεύονταν τὰ εἴδωλα, τώρα γεννήθηκε τὸ ἄνθος τῆς ἐρήμου ποὺ λέγεται ἅγιος Ἀντώνιος, γεννήθηκε ὁ ἅγιος Παχώμιος, γεννήθηκε ὁ πρόμαχος τῆς Ὀρθοδοξίας Μέγας Ἀθανάσιος. Κ᾽ ἐκεῖ ποὺ ἦταν τὰ νεκροταφεῖα μὲ τὶς γάτες, φύτρωσαν χιλιάδες μοναστήρια καὶ ἀσκηταὶ ποὺ λάτρευαν τὸν ἀληθινὸ Θεό. Τί μεταμόρφωσις! Αὐτὴν ἀκριβῶς τὴν ἀνακαίνισι καὶ ἀναγέννησι τῆς Αἰγύπτου ἔχει ὑπ᾽ ὄψιν του ὁ ὑμνῳδὸς ὅταν λέει «Χαῖρε, ἀνόρθωσις τῶν ἀνθρώπων· χαῖρε, κατάπτωσις τῶν δαιμόνων». *** Καὶ ποιό, ἀδελφοί μου, εἶνε τὸ δίδαγμά μας; Ἡ ἁγία μας πίστις δὲν ἦταν ἡ «ἀνόρθωσις τῶν ἀνθρώπων» μόνο τότε· εἶνε καὶ σήμερα. Ὅπως τότε ὑπῆρχε πτῶσις καὶ κατάπτωσις, ἔτσι ὑπάρχει καὶ σήμερα. Θὰ μοῦ πῆτε βέβαια· ―Μὰ κανείς τώρα δὲν εἶνε εἰδωλολάτρης. Καὶ ὅμως σὲ πολλὰ σημεῖα τῆς ζωῆς μας, τῆς ἀτομικῆς τῆς οἰκογενειακῆς καὶ τῆς ἐθνικῆς, ἔχουμε τὴ σφραγῖδα τῆς εἰδωλολατρίας· παρουσιάζουμε μία κατάπτωσι, ποὺ μοιάζει μὲ τῶν εἰδωλολατρῶν. Θὰ μοῦ πῆτε πάλι· ―Ἐμεῖς δὲ λατρεύουμε σκυλιὰ καὶ γατιά. Τί εἴπατε; Κι αὐτὰ ἀκόμη τὰ λατρεύουμε! Ὁ πολιτισμός μας εἶνε ψεύτικος, ἐξωτερικός. Ἐνῷ ὑπάρχει τόση δυστυχία, κάποιοι τρέφουν σκυλιὰ μὲ γάλα καὶ βούτυρο καὶ κρέας. Κατὰ τί λοιπὸν διαφέρουμε ἀπὸ τοὺς Αἰγυπτίους ἐκείνους εἰδωλολάτρες; ―Νὰ πᾷς νὰ τὰ πῇς αὐτά, θὰ μοῦ πῆτε, σ᾽ αὐτοὺς ποὺ ἔχουν σκυλιὰ καὶ γατιά· ἐμεῖς εἴμαστε φτωχὸς λαὸς ποὺ λατρεύει τὸ Θεό. Ἀλλ᾽ ἐάν, ἀγαπητοί μου, δὲν ἔχουμε αὐτὴ τὴν προκλητικὴ καὶ σκανδαλώδη ζῳοφιλία, σ᾽ ἐμᾶς –ποὺ εὔκολα κατηγοροῦμε τοὺς ἄλλους– συμβαίνει κάτι ἄλλο. Τρέφουμε κάτι χειρότερα ἀπὸ τὰ σκυλιά – τὸ σκυλὶ ἐπὶ τέλους ζῷο εἶνε καὶ θέλει τροφή. Ἐμεῖς τρέφουμε τὰ πάθη μας. Κάποιοι τρέφουν ἀδυναμίες καὶ ἐλαττώματα. Ὑπάρχουν ἐδῶ ἄνθρωποι ποὺ ἐγκατέλειψαν τὴν οἰκογένειά τους, τὶς συζύγους καὶ τὰ παιδιά τους, παρέβησαν τὶς ἱερὲς ὑποσχέσεις τους, ποδοπάτησαν τοὺς ὅρκους καὶ τὰ στέφανά τους, καὶ τρέφουν – τί; Προτιμότερο νὰ ἔτρεφαν σκυλιά· τώρα τρέφουν μιὰ
διεφθαρμένη γυναῖκα. Τεράστια ποσὰ ξοδεύουν γιὰ πόρνες καὶ παλλακίδες. Ἀδελφοί μου, ἔχουμε κατάπτωσι. Ὅταν ἡ κοινωνία μας παρουσιάζῃ τέτοια φαινόμενα, καταρρέει. Πῆρε κατήφορο, μεγάλο κατήφορο, ὅπως δείχνει ἡ ἐγκληματικότης τῶν νέων. Ποιός φταίει; Νὰ κατηγορήσουμε τὰ παιδιά; Αὐτὰ «ξεσκολίσανε», βγῆκαν μὲ «δίπλωμα», ἀπὸ τὰ σχολεῖα τοῦ ἐγκλήματος, ἀπὸ κινηματογράφους καὶ θέατρα. Κατήφορο πῆρε ἡ κοινωνία μας. Ἐντὸς ὀλίγου ―θυμηθῆτε τὸ λόγο μου―, ἐὰν δὲν ληφθοῦν μέτρα, δὲν θὰ μποροῦν τὰ κορίτσια νὰ βγοῦν ἔξω· ὁ πατέρας καὶ ἡ μάνα θ᾽ ἀναγκαστοῦν νὰ ὁπλισθοῦν μὲ σιδερένια βέργα γιὰ νὰ ὑπερασπιστοῦν τὰ παιδιά τους ἀπὸ ἀνθρωπόμορφα θηρία. Γιατί, ἀδελφοί μου, ὅλα αὐτά; Ἡ αἰτία τῆς καταπτώσεως εἶνε, ὅτι ὅλοι μας φύγαμε ἀπὸ τὴ θρησκεία μας, φύγαμε ἀπὸ τὴν Ὀρθοδοξία μας, καὶ φεύγοντας ἀπὸ τὴν Ὀρθοδοξία μας φύγαμε ἀπὸ τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστὸν καὶ βρισκόμαστε σὲ ναυάγιο. *** Ἀλλ᾽ ὅπως στὸ ναυαγὸ ῥίχνουν σχοινί, ἔτσι καὶ σ᾽ αὐτὴ τὴν ἄβυσσο τῆς διαφθορᾶς καὶ ἀκολασίας αἰωρεῖται ἕνα σχοινί, τὸ σχοινὶ τῆς σωτηρίας, τὸ σχοινὶ τῆς πίστεως. Μάλλιασε ἡ γλῶσσα μας τόσα χρόνια νὰ κηρύττουμε, καὶ δὲν θὰ παύσουμε νὰ κηρύττουμε, ὅτι μία εἶνε ἡ ὁδὸς τῆς ἀνορθώσεώς μας. Ἐὰν θέλουμε τὴν ἀνόρθωσι τοῦ ἑαυτοῦ μας, τῆς οἰκογενείας μας, τοῦ ἔθνους μας, μία εἶνε ἡ ὁδός· κλῆρος καὶ λαός, πλούσιοι καὶ φτωχοί, ἄντρες καὶ γυναῖκες, ἐγγράμματοι καὶ ἀγράμματοι, μικροὶ καὶ μεγάλοι, ὅλοι μας, πρέπει νὰ κηρύξουμε μετάνοια· μετάνοια ὅπως στὴ Νινευΐ. Μόνο ἂν ὁ λαός μας μετανοήσῃ, μόνο ἐὰν παρουσιαστοῦν νέοι κήρυκες, μόνο ἂν ὁ κλῆρος μας ἀναγεννηθῇ, μόνο ἂν οἱ ἄρχοντές μας ἀρθοῦν σὲ ὕψος, μόνο τότε ὑπάρχει ἐλπίδα τὸ ἔθνος αὐτὸ νὰ σωθῇ καὶ νὰ ἐπανέλθῃ στὴν τροχιά του. Ἂς εὐχηθοῦμε, ἀπόψε ποὺ πήγαμε στὴν ἐκκλησία κι ἀκούσαμε τὰ λόγια αὐτὰ τοῦ Ἀκαθίστου καὶ εἴδαμε μιὰ κοινωνία διεφθαρμένη ὅπως τῶν Αἰγυπτίων νὰ ὑψώνεται στὰ ὕψη, ἂς παρακαλέσουμε τὴν ὑπεραγία Θεοτόκο καὶ τοὺς ἁγίους, νὰ κάνουν τὸ θαῦμα τους καὶ ἡ πατρίδα μας πάλι νὰ ὑψωθῇ, νὰ γίνῃ ἀστέρι τοῦ οὐρανοῦ. Τότε κ᾽ ἐμεῖς γεμᾶτοι εὐγνωμοσύνη θὰ λέμε στὴν ὑπεραγία Θεοτόκο· «Χαῖρε, ἀνόρθωσις τῶν ἀνθρώπων· χαῖρε, κατάπτωσις τῶν δαιμόνων». (†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Προφήτου Δανιὴλ Βοτανικοῦ - Ἀθηνῶν τὴν 24-2-1961. Καταγραφὴ καὶ σύντμησις 13-2-2012. Τὴν ὁμιλία αὐτὴ μπορεῖτε νὰ τὴν ἀκούσετε χωρὶς περικοπὲς στὸ cd 21αΆ τῆς σειρᾶς «ΦΩΝΗ ΒΟΩΝΤΟΣ» (πληροφορίες στὸ τηλέφωνο 23850-28868)