NOG MEER DOORBOMEN
BEBOSSEN OF LATEN VERBOSSEN? KIEZEN IS NIET ALTIJD VERLIEZEN Auteur: Simon Brandt, Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord Eind vorig jaar laaide de discussie over de juiste methode om aan bosuitbreiding te doen even hoog op in de media. ‘We moeten stoppen met aanplanten’, was de boodschap van bioloog Tobias Ceulemans. Al snel volgden kritische reacties van bosbeheerders en boomkwekerijen. Zoals bij elke discussie hebben beide partijen een deel van de waarheid in pacht. We leggen op een neutrale manier de voor- en nadelen van beide technieken onder de loep. Werken met spontane verbossingsprocessen is enigszins risicovol omdat men niet weet hoe het proces zal verlopen. De natuur zal aan het toekomstige bos beginnen bouwen op haar manier. Daarbij spelen toevalsfactoren een grote rol. Denk maar aan mastjaren voor de zaadzetting, onvoorspelbare weersfenomenen en toevallige insecten of dieren die het proces verstoren. Wat zijn de voordelen als je kiest voor de spontane verbossingstechniek? Eerst en vooral zijn de boomsoorten beter aangepast aan de lokale omgeving. Aangezien het om spontaan vestigende soorten gaat, en het zaad normaliter afkomstig is van bomen uit de nabije omgeving, mag je ervan uitgaan dat de omstandigheden voor deze soorten goed zijn. Er is tevens bij aanvang een zeer hoog stamtal wat natuurlijke selectie in de hand werkt. Alleen de best aangepaste en vitaalste exemplaren halen het. Vaak is er ook een meer gevarieerde structuur en boomsoortensamenstelling dan bij aanplanten, al kan het onvoorspelbaar karakter van verbossingen evenwel resulteren in een zeer homogeen bos qua soortensamenstelling.
De aanleg is kosteloos, de verplegingskosten zijn afhankelijk van de doelstelling van de bosbouwer en de dichtheid van de verbossing. Hoewel het moeilijk is om de natuurwaarde in te schatten ligt deze mogelijks hoger bij verbossingen. Vaak wordt bij inschatting gebruik gemaakt van enkele indicatorsoorten als graadmeter. Biodiversiteit is uiteraard veel complexer dus studies kunnen een vertekend beeld geven. Door de grotere structuurdiversiteit kan gesteld worden dat er een uitgebreidere range aan habitats ontstaat bij verbossingen. Dit zou logischerwijs moeten leiden tot een hogere soortenrijkdom. De natuurwaarde moet echter perceel per perceel bekeken worden, met andere woorden: het is onmogelijk om een eenduidig antwoord te geven op de vraag naar natuurwaarde bij verbossingen. Er zijn ook enkele nadelen voor de bosbouwer die kiest voor verbossing bij bosuitbreiding. Het brengt risico’s mee want het is moeilijk op voorhand te bepalen of een verbossing zal slagen of niet. Het kan soms jaren duren alvorens de eerste houtachtigen zich vestigen. Dit kan uiteraard niet de bedoeling van de bosbouwer zijn. Ook het resultaat is hoogst onzeker qua soorten en opbrengst. Op marginale gronden zien we vaak dat alleen minderw a a r d i g e houtsoorten (klassieke pioniers) zich vestigen, en
7
