INF ORM ATI EB L A D A N T W E R P S E B O S GR O E PEN D R IE M A A N DEL I J K S T I J D S CHR I F T - N ` 54 APRIL , M EI , J UN I 2 0 2 0
Bosgazet
B-10770 P608022
Dag van de Boseigenaar 2019: Aanplantactie stadsbos Turnhout
3
Ringen van bomen
4
Wijzigingen inzake fiscaliteit en NBP
16
Gaspeldoorn
3
Blablaadjes
Aanplantingen Antwerpse Bosgroepen
4
Doorbomen
7
Bos door de bomen
8
Vriend van het bos
Bomen ringen
Waarom komen jullie de beek niet ruimen?
Bosliefhebber in de kijker
10 Nog meer doorbomen Wijzigingen inzake fiscaliteit en NBP
12 Bosgroepnieuws
Verslag Dag van de Boseigenaar Aanplantcijfers Antwerpse Bosgroepen Bosgroepreis Roemenië Verwijderen wildbescherming Visie voor de Boshoek Afscheid Peter Exploitatie met paarden Verslag wandeling Hof Ter Linden
15 Zoekertjes 16 Bosbewoners Gaspeldoorn
18 Kalender 20 Contactgegevens De Bosgazet verschijnt viermaal per jaar, het is een uitgave van de Antwerpse Bosgroepen en wordt zowel digitaal als per post verstuurd naar leden en geïnteresseerden. Verantwoordelijke uitgever en eindredactie: Joost Malliet, Secretariaat en vormgeving: Britt Van Cotthem, Fotograaf voorblad: Provincie Antwerpen, Contact: Schildesteenweg 99, 2520 Ranst, 03 55 09 40, antwerpennoord@bosgroep.be www.bosgroepen.be.
2
Beste bosliefhebber, De lente komt eraan, mét de nodige grillen. Ciara, Dennis en Ellen passeerden. Hopelijk bleven jullie gespaard van te veel stormschade. Met de lente eindigt ook het plantseizoen. Méér dan 70.000 bomen geplant door onze Bosgroepen. Daar zijn we terecht trots op. Op 8 december deden we extra ons best: 4 ha stadsbos voor Turnhout. Een 400-tal mensen hielpen 10.000 bomen te planten, waaronder ook medewerkers van de Antwerpse Bosgroepen en 25 vrijwilligers. Dat is een plaats waard op onze cover. Er zijn nog twee thema’s waar ik je wil op wijzen. Het ringen van bomen is een zeer nuttige beheermaatregel, vb. in jonge bossen. Het ‘hoe’ en ‘waarom’ lees je vanaf pagina 4. Sla zeker het artikel over de fiscaliteit niet over vanaf pagina 10. Er verandert ’t één en ’t ander met de invoering van de natuurbeheerplannen. Lentegroeten, Stan Verschueren
Bosgroepen, wat zijn dat?
Veel van de bossen in Vlaanderen zijn in privéhanden. De bosjes zijn vaak kleiner dan een hectare en zeer versnipperd. Om op een duurzame en rendabelere manier aan bosbeheer te doen, zijn de Bosgroepen opgericht ter ondersteuning van de vele boseigenaars. Boseigenaars krijgen een professioneel advies en kunnen samenwerken met andere boseigenaars in de buurt. Elke boseigenaar is vrij om al dan niet gratis lid te worden en gebruik te maken van de Bosgroep-diensten. Men behoudt de volledige zeggenschap over het beheer van zijn eigendom. Een kans om te grijpen! De belangrijkste taken van de bosgroep zijn informeren, sensibiliseren en organiseren. Je kan ons contacteren voor: – gratis, onafhankelijk en vrijblijvend advies – informatie over hoe je bos duurzaam kan beheerd worden – organisatie van wandelingen, cursussen en excursies – uitvoering van gezamenlijke bosbeheerwerken: dunnen, exotenbeheer, houtverkopen – hulp bij de bosadministratie: kapmachtigingen, subsidies en beheerplannen – ondersteuning bij aanplantingen – optimaliseren van de toegankelijkheid van je bos
Contact
Verhuisd? Vragen over je lidmaatschap? De Bosgazet per e-mail ontvangen? Neem dan contact op via 03 355 09 40 of antwerpennoord@bosgroep.be
BLABLAADJES
Sfeerbeelden van een winter vol aanplantingen! Aanplant lindedreef in Postel (BGKN)
Fort van Bornem - van fijnspar naar inheems loofhout (BGAZ)
Plaatsen van wildrasters (BGKN) Aanplantactie in Stabroek (BGAN)
plantseizoen
t: Aantal boompjes geplan t: lan gep pen Aantal kloem rand beplant: bos ter Aantal lopende me scompensatie): l.bo Aantal ha bebossing (inc satie: Waarvan aantal ha compen Aantal ha herbebossing: ming: Waarvan aantal ha omvor
2019-2020 BGZK 13.170 146 509 1,26 1,26 22 22
BGKN 22.248 141 2.700 4,7 0 6,73 6,73
BGAZ 27.521 0 6.910 0,1 0 19,5 18,3
BGAN 7.535 60 2.090 0 0 4,65 4,65
Totaal 70.474 347 12.209 m 6,06 ha 1,26 ha 52,88 ha 51,68 ha
In Bornem ligt het plantsoen klaar voor 10ha herbebossing (BGAZ)
Aanplantactie in Schoten (BGAN)
3
© Wim Buysse
Het ringen van bomen (Artikel door Jan Goris, vzw Bosgroep Houtland, op basis van informatie van het Agentschap voor Natuur en Bos)
Met ‘bomen ringen’ bedoelt de bosbouwer dat hij bomen gaat doden zonder dat hij deze zal omzagen. Door het maken van een weldoordachte insnijding zal de boom staande sterven en blijft een rechtopstaande dode stam achter in het bos. Dit klinkt u misschien als gestoord gedrag in de oren. Toch is het ringen van bomen soms een interessante maatregel die bosbeheerders meer en meer toepassen. In dit artikel wordt uitgelegd waarom bomen ‘geringd’ worden en op welke manier dit kan gebeuren.
4
Waarom ringen we bomen? Ringen als beheermaatregel is in de eerste plaats nuttig bij dunningen in jonge bossen. In de meeste jonge bossen staan de bomen heel dicht op elkaar waardoor ze erg concurreren. Als het gewenst is dat de mooiste exemplaren deze strijd overleven, dan moeten hun concurrenten op een bepaald ogenblik worden weg genomen. Bij vroege dunningen weegt de houtop-
DOORBOMEN
brengst niet op tegen de kost om de bomen af te zagen en uit het (dichte) bos te halen. Ringen zorgt bovendien voor een stabieler bos dan kappen. Deskundig geringde bomen sterven namelijk traag en worden geleidelijk overgroeid door de nabije toekomstbomen. Er ontstaan dus geen gaten in het bos. Dit heeft minstens drie voordelen: 1. Omdat de hoeveelheid licht op de bodem beperkt blijft, wordt de explosieve toename van eventueel hinderende soorten als bramen, struiken of bomen vermeden. 2. Er komt minder waterlot op de stam van de toekomstbomen. 3. Windhozen kunnen minder huishouden in de ontstane gaten. Een tweede reden om bomen te ringen is in functie van de bestrijding van invasieve exotische soorten. Meestal gaat het dan om Amerikaanse vogelkers en eventueel Amerikaanse eik. Dit zijn soorten die krachtig opnieuw opschieten wanneer ze gekapt worden en dus op die manier moeilijk te bestrijden zijn. Door op de juiste manier te ringen, kan dit agressief heruitschieten erg beperkt worden en gaat de boom zichzelf uitputten. Omdat er bij ringen minder licht op de bodem komt dan bij kappen, zal het aantal ongewenste zaailingen dat na de ingreep opschiet in de gaten ook beperkter zijn. Ten slotte worden bomen soms geringd om het percentage staand dood hout in een bosgebied snel te verhogen. Staand dood hout is van groot belang voor de biodiversiteit van een bos. In de Vlaamse bossen is er meestal te weinig staand dood hout. Voor dit doel worden meestal dikke bomen geringd omdat deze nog lang in rechtopstaande fase bewaard kunnen blijven.
Wat is het ringen van bomen nu precies? Ringen houdt in dat er een ringvormige insnijding gemaakt wordt in de stam zodat de sapstroom tussen wortel en kroon wordt onderbroken. Om praktische reden wordt de insnede meestal op borsthoogte of heuphoogte gemaakt. De boom sterft dan staande. Om te weten wat er gebeurt in een boom bij het ringen moeten we weten hoe sap stroomt door een stam. We gebruiken daarvoor een eenvoudig model van een boomstam zoals afgebeeld op de foto. Het bruin pakpapier is de schors. De rode rietjes stellen het ‘floëem’ voor waarlangs de neerwaartse sapstroom naar de wortels gebeurt van complexe voedingsstoffen (vb. suikers) die in de bladeren worden aangemaakt op basis van water uit de wortels, CO2 uit de lucht en zonlicht (=fotosynthese). Schors en floëem samen worden meestal de ‘bast’ genoemd. De groene rietjes zijn het dunne cambium of het groeiweefsel. Dit cambium maakt voortdurend nieuwe cellen, zowel naar binnen (xyleem) als naar buiten (floëem). De blauwe rietjes zijn het spinthout, xyleem, waardoor water en mineralen opwaarts naar de kroon worden vervoerd. De satéstokjes zijn het kernhout, verkernd xyleem, dat geen transportfunctie meer vervult maar enkel voor steun dient en meestal iets donkerder gekleurd is.
De boom blijft leven maar teert op zijn reserves, put zichzelf uit en sterft uiteindelijk af over een periode van 1 tot 5 jaar. Stel dat de snede te diep wordt gemaakt en dus de blauwe rietjes worden doorgesneden, dan stopt niet alleen de neerwaartse sapstroom maar ook de opwaartse sapstroom. De kroon droogt snel uit en de boom gaat in een overlevingsstrategie door onmiddellijk stam- en wortelscheuten aan te maken. Dit is natuurlijk niet
‘Goed ringen’ betekent dat alleen de neerwaartse sapstroom wordt geblokkeerd en niet de opwaartse sapstroom. Dit betekent dus dat de bast en het cambium worden verwijderd, dat zijn op dit model: het inpakpapier, de rode rietjes en de groene rietjes.
De wortels ontvangen geen voedingsstoffen van de bladeren meer terwijl ze wel water en mineralen omhoog blijven pompen.
© Wim Buysse
5
DOORBOMEN
dus regelmatig de evolutie van de ring en verwijder de stamopslag onder de ring in de periode juli-augustus van de opvolgende jaren.
© Jan Goris gewenst als het om een invasieve, uitheemse soort gaat. Bovendien ontstaat een ‘gat’ in het bos en geniet men dus niet van het stabiliserend effect dat gepaard gaat met traag afstervende bomen bij het correct ringen.
het trekmes onder een hoek van 45°, schil stroken bast in neergaande bewegingen tot je volledig rond de stam bent gegaan. Ring bij sterke soorten als Am. vogelkers best een strook van ongeveer 30 cm hoog.
Hoe gebeurt het ringen praktisch?
Ringen dient zeer nauwgezet te gebeuren. De bast laat soms zeer gemakkelijk los maar het cambium blijft dan vaak achter waardoor er heel snel nieuw weefsel wordt gevormd. Vaak zie je al korte tijd na het ringen bruine plekjes op de ringwonde. Dit zijn restantjes van het cambium dat aan het herstel begonnen is. Je moet dus ringen tot net voorbij de cellaag van het cambium, wat met het blote oog niet altijd zichtbaar is. Wel kan je alle stammen een uurtje na het ringen controleren en bruine plekjes met een scherp trekmes verwijderen. Efficiënter is het om de ringwonde altijd onmiddellijk na het ringen met een staalborstel te schuren zodat het cambium zeker is verwijderd. Het cambium manifesteert zich als een natte, glanzende kleurloze laag. Door het schuren wordt deze mat en droger. Vergeet ook niet alle zijtakjes onder de ring te verwijderen. Alle bomen reageren anders op het ringen. Controleer
Het grote voordeel van ringen is dat iedereen dit kan doen met eenvoudig handgereedschap en zonder de risico’s van vellingen met een kettingzaag. Ringen kan in elk seizoen maar werkt het gemakkelijkst in de lente, omdat de bast dan gemakkelijk los komt. Gebruik bij jonge bomen bij voorkeur een trekmes, een mes met twee handvaten dat gebruikt wordt door houtbewerkers om bijvoorbeeld stelen of stoelpoten in de juiste vorm te snijden. Hou © Jan Goris
6
Zware bomen worden meestal geringd met een kettingzaag. Hierbij wordt ook het spinthout geheel of gedeeltelijk doorgesneden zodat de boom vrij snel afsterft. Maak minstens 2 insnijdingen op ca. 1030cm afstand uit elkaar en verwijder de bast en het cambium tussen de ringen vb. met een plamuurmes. Bij soorten die minder agressief overgroeien (vb. beuk) is dat niet altijd nodig. Jonge bomen ringen met een kettingzaag is weinig efficiënt. Omdat je te diep zaagt, gaan ze snel afsterven en afbreken op de ring. Indien je gaat ringen ter bestrijding van een invasieve exoot zoals Amerikaanse vogelkers, bedenk dan vooraf wat er na de Am. vogelkers moet of kan komen. Plant eventueel andere boom- of struiksoorten aan of ring alleen pleksgewijs waar er genoeg andere soorten aanwezig zijn. Hou de rest dicht en donker want anders dreigt het probleem alleen te vergroten door je goedbedoelde actie.
© Jan Goris
BOS DOOR DE BOMEN
Waarom komen jullie de beek niet ruimen? Bron: Zuurstof #1 (digitaal magazine van de Provincie Antwerpen)
Sinds 2016 heeft de provincie Antwerpen een meldpunt waterlopen. De melding die in het najaar veruit het meest frequent binnenkomt, is de vraag om dringend de beek te komen maaien door de woekering aan plantengroei. Te veel kruid stuwt het waterpeil omhoog. Dat kan tot wateroverlast leiden. Daarom is de bezorgdheid van de meeste melders ook terecht. De provincie is verantwoordelijk voor de vlotte doorstroming van zo’n 2.400 km onbevaarbare waterlopen. Ieder jaar maait de provincie Antwerpen tussen september en midden februari bijna al onze waterlopen. Sommige waterlopen hoeven niet ieder jaar gemaaid te worden. Bij ecologisch waardevolle waterlopen of in natuurgebieden kan maaien de kwetsbare natuur belasten. Om toch voor doorstroming te zorgen, wordt
© Provincie Antwerpen
slechts een gedeelte van de begroeiing geruimd. Of maait men de waterloop slechts af en toe. In woongebieden wordt natuurlijk wel elk jaar gemaaid. 90% van onze waterlopen maait de provincie wèl jaarlijks! De planning daarvan gebeurt op logische gronden: steeds van stroomafwaarts naar stroomopwaarts. Anders zal het lager gelegen, niet-gemaaide deel de vlotte doorstroming bovenaf hinderen. Het grondgebied is opgedeeld in 6 districten of stroomgebieden. Globaal genomen zijn er elke dag in alle districten meerdere kruidruimingen aan de gang.
rete vragen Heeft u als lezer nog conc natuur? Stuur omtrent bos, bomen en @bosgroep.be ze naar antwerpennoord een volgende en wie weet worden ze in editie behandeld!
7
VRIEND VAN HET BOS
Jos Van Gool In deze rubriek laten we een bosliefhebber aan het woord. En dat is Jos Van Gool uit Merksplas zeker. Van kleins af aan zit hij al in de bossen. En ook vandaag nog steeds, als vrijwilliger bij Bosgroep Kempen Noord, boseigenaar in de Kempen en actief in de jacht in de Ardennen.
BGKN: Dag Jos, hoe ben je geĂŻnteresseerd geraakt in de wereld van bos en natuur? Mijn vader was jager in de streek. Als kleine jongen mocht ik al snel mee de bossen in om het wild op te jagen. Dagenlang struinde ik mee door de bossen en velden. Dat maakte uiteraard een serieuze indruk op een kind van een jaar of 10. Toen is de interesse in alles wat met bos en natuur te maken heeft ontstaan.
Van de dunnere stammetjes werd paalhout gemaakt. Het afvoeren van de stammen verliep nog grotendeels met de hand.
Mijn schoonvader was landbouwer. Ik hielp hem tijdens de rustige wintermaanden met het kappen van hout voor allerlei toepassingen. In eerste instantie vooral brandhout, maar ook mijnhout. Dat mocht niet te dik zijn en diende als ondersteuning van de mijngangen.
Met hen werkten we er ook in de bossen. Verschillende dunningskappen, vooral in naaldhout en ook bijvoorbeeld het opsleunen van jonge sparrenbestanden. Dit laatste is noodzakelijk om doorgang te verschaffen in deze op houtproductie gefocuste bossen.
Š Jos Van Gool
8
Ik kwam tijdens de weekends ook meer en meer in de Ardense bossen met vrienden en collega-jagers uit Merksplas. Met mijn vrouw kocht ik er een stuk grond waar we een huis op bouwden.
VRIEND VAN HET BOS
Jos, als derde van links, tijdens een van de vrijwilligersactiviteiten van Bosgroep Kempen Noord. © BGKN
Tot op de dag van vandaag genieten mijn vrouw en ik nog steeds van ons huis in de Ardennen. Zeker in het najaar wanneer de herten burlen en het jachtseizoen open is. Het is er nog een echte traditie! BGKN: Uiteindelijk ben je ook zelf boseigenaar geworden. Inderdaad. Er deed zich halverwege de jaren ’90 een ideale gelegenheid voor in Turnhout om zelf bos te kopen. Het ging om zo’n 3,5ha bos waarvan 1ha recent geplante zomereik. De rest was Corsicaanse den. Ik liet er rond 2000 nog een forse dunning uitvoeren. De dennen staan er nu nog steeds goed bij, de zomereiken zijn helaas nauwelijks gegroeid. Het enige wat ik in mijn bos zelf gedaan heb, is de Amerikaanse vogelkers systematisch verwijderd. BGKN: Intussen ben je al verschillende jaren vrijwilliger bij Bosgroep Kempen Noord. Hoe is dat in zijn werk gegaan? Ik kocht regelmatig brandhout via de Bosgroepen. Op een dag deed men op de openbare verkoop een op-
roep voor vrijwilligers. Dat was niet lang na mijn pensioen, ergens rond 2007. Ik zocht dus een nieuwe bezigheid om mijn vrije tijd in te vullen. Na een snelcursus in het Vrieselhof konden de kandidaten met voldoende interesse en kennis de eerste terreinervaringen opdoen als ondersteuning van het personeel. De sfeer was aangenaam en ik vond het interessant om nieuwe bossen en terreinen te ontdekken. Van toen schreef ik me regelmatig in voor de activiteiten van de Bosgroep. BGKN: Heb je de werking van de Bosgroepen zien evolueren? Zeker. De werking van de Bosgroepen is fors uitgebreid, zeker het aantal aanplantingen. Je ziet ook de kijk op exoten veranderen en het achterstallig beheer wordt aangepakt. Maar de gezelligheid onder de vrijwilligers is steeds gebleven. BGKN: Bedankt voor het gesprek, Jos!
9
NOG MEER DOORBOMEN
Goed om te weten:fiscale opties van een natuurbeheerplan Dit artikel werd gemaakt met naast de wetgeving ook als bron ‘De Bosbode’ (=het ledenblad van de Oost-Vlaamse Bosgroepen) jaargang 14 nr. 3, aangevuld met toelichting van Valérie Vandenabeele van het Aanspreekpunt Privaat Beheer (APB) betreft recente evoluties. Auteur: Karolien Devriendt.
Met de nieuwe natuurwetgeving- die ruim 2 jaar van kracht is – werden nieuwe beheerplannen met een pakket aan nieuwe subsidies in het leven geroepen. Items die in de Bosgazet al ruimschoots aan bod kwamen. Maar wat is er veranderd op vlak van fiscale gunstmaatregelen voor particuliere eigenaars?
Oud versus nieuw
VRIJSTELLINGEN IN HET KADER VAN EEN NATUURBEHEERPLAN
In het oude regime van de beheerplannen kon een eigenaar met een goedgekeurd uitgebreid bosbeheerplan rekenen op een fiscale vrijstelling van 100% op de successierechten van zijn bos. Dit was een onderdeel van het 20-jaar durende engagement dat de eigenaar met
Type twee
Type drie
Type vier
Erfbelasting
50%
75%
100%
Schenkbelasting
75%
100%
100%
Verkooprecht
100%
Onroerende voorheffing
100%
de overheid afsloot. De nieuwe regelgeving is ruimer dan erfbelasting, maar wel gradueel al naar gelang het ambitieniveau van het beheerplan De opmaak van een natuurbeheerplan begint steeds met een verkenningsnota.
waarvoor je kiest. Hierboven vind je een overzicht van de mogelijke vrijstellingen naargelang het type natuurbeheerplan:
De fiscale vrijstelling geldt zowel voor de grond- als de opstandswaarde. De opstandswaarde is de waarde van het hout dat geoogst kan worden uit de bomen of het bos op het betrokken perceel. Hoe je concreet deze vrijstelling vrijwaart, lees je op https://www. natuurenbos.be/natuurbeheerplan
Wat betekent dit voor jou als eigenaar? Ga je voor een natuurbeheerplan type 1 (vergelijkbaar met het vroegere beperkt bosbeheerplan), dan verandert er niets. Er zijn geen vrij-
10
NOG MEER DOORBOMEN
Voorlopig nog geen beheerplan voor je bos? Heb je de ambitie de natuurwaarde in je bos te verhogen en zie je wel kansen in een natuurbeheerplan type 2 of 3? Dan ben je bij je bosgroep aan het juiste adres. De bosgroep kan je verder helpen om mee in te stappen in de opmaak van (gezamenlijk) natuurbeheerplan. Aarzel niet om hen te contacteren. Om bovendien van de nieuwe fiscale maatregelen te kunnen genieten, laat dan in tussentijd een intentieovereenkomst opstellen!
stellingen op schenkings- of successierechten. Kies je voor een type 2 natuurbeheerplan, dan krijg je 50% vrijstelling op de erfbelasting en 75% vrijstelling indien het bos voor overlijden wordt geschonken. Voor een type 3 natuurbeheerplan is dit 75% vrijstelling van de erfbelasting en 100% bij schenking. De regelgever wil hiermee de schenking aanmoedigen.
Overgang Er geldt voorlopig nog een overgangsregeling voor de vroegere vrijstelling van successierechten, voor bossen gelegen in VEN of opgenomen in een goedgekeurd uitgebreid bosbeheerplan. Let wel, vanaf 9 juni 2020 zijn deze oude vrijstellingen niet langer van toepassing en is enkel de nieuwe regeling van kracht. Concreet betekent dit – hoewel je goedgekeurd bosbeheerplan nog van toepassing is (nog tot 2021 of 2023) – de fiscale stimulans toch eenzijdig wordt stopgezet en er dus vanaf 9 juni 2020 geen 100% vrijstelling van de successierechten meer bestaat. Bosgroepen en Landelijk Vlaanderen hebben dit knelpunt via het Aanspreekpunt Privaat Beheer (APB) sterk aange-
kaart bij de Vlaamse Overheid. Tot op heden is hiervoor echter geen oplossing.
Je huidig goedgekeurd bosbeheerplan is nog geldig tot 28/10/2021 voor bos in Natura 2000 gebied, en tot 28/10/2023 voor bos buiten Natura 2000 gebied.
Wat zijn je mogelijkheden als boseigenaar met een goedgekeurd uitgebreid bosbeheerplan? Optie 1: Je neemt akte van bovenstaande stopzetting van fiscale stimulans en voert je beheerplan gewoon verder duurzaam uit tot 2023. Optie 2: Je hebt als boseigenaar wel interesse in de nieuwe mogelijkheden van vrijstelling van erfbelasting en schenkbelasting naast het verder duurzaam beheren van je bos.
Om hiervoor in aanmerking te komen, dien je eigenaar te zijn van een bos met een goedgekeurd natuurbeheerplan type 2 of 3! En met deze nieuwe beheerplannen kom je vroeg of laat zeker mee in aanraking.
Omzetting beheerplannen Door de nieuwe regelgeving zullen geleidelijk alle lopende bosbeheerplannen omgezet worden naar natuurbeheerplannen zodat eigenaars toegang krijgen tot alle subsidies van het nieuwe decreet. Elke eigenaar die wil, kan beslissen zijn bosbeheerplan om te zetten naar een natuurbeheerplan. Hoe gebeurt dit? Het Agentschap voor Natuur en Bos van de Vlaamse Overheid heeft een studiebureau onder de arm genomen die een evaluatie maakt van alle bestaande uitgebreide bosbeheerplannen. Elke eigenaar wordt aangeschreven met een voorstel tot omzetting naar een natuurbeheerplan. Werd je beheerplan opgemaakt via de bosgroep, dan hebben zij zicht op welke beheerplannen het eerstvolgende jaar geëvalueerd worden. Bij die evaluatie voor omzetting worden naast beheer en mogelijke nieuwe subsidies ook de nieuwe fiscale maatregelen bekeken. Je krijgt als boseigenaar dus duidelijk zicht op de veranderingen.
Heb je na het lezen van dit artikel nog heel wat vragen? Neem dan zeker contact op met je bosgroep en/of notaris om hier verder op in te gaan. Meer info is ook te vinden via https://www.natuurenbos.be/ beleid-wetgeving/natuurbeheer/natuurbeheerplan/het-nieuwenatuurbeheerplan-geldig-van-28102017-2#Fiscale%20voordelen
11
BOSGROEPNIEUWS
Plantacties op de Dag van de Boseigenaar In de provincie Antwerpen werd een nieuw stadsbos aangelegd in de stad Turnhout. In 3 dagen tijd werden meer dan 10.000 bomen aangeplant op een oppervlakte van 4 hectare, de grootste aanplanting ooit voor de stad. Inwoners, leerlingen, jeugdbewegingen,… zo’n 400 mensen kwamen helpen in het nieuwe stadsbos. Bosgroep Kempen Noord adviseerde stad Turnhout bij de keuze van het plantsoen en begeleidde de
De reis vindt plaats van maandag 8 juni tot en met
12
BGKN
BGZK
De aanplanting stond ook in het teken van de ‘Dag van de Boseigenaar’. Alle Vlaamse Bosgroepen plantten op 8 december 2020 samen 8 hectare bos aan.
©Provincie Antwerpen
Bosgroepenreis naar Roemenië
Deze zaken mag je alvast verwachten tijdens de reis: - Ontmoeten van bosbeheerders van de plaatselijke openbare en private bossen. - Bekijken/bezichtigen/bezoeken van sprekende (?) beheerpraktijken en voeren van inspirerende (terrein)discussies. - We bezoeken zowel strikte bosreservaten als duurzaam beheerd bos. - Bezoek aan Vanatori-Neamt Natural Park, waar een bizon kweekprogramma opgezet is, en aan een houtzagerij. - Natuurlijk proeven we ook van de unieke lokale (eet)cultuur en dat in goed gezelschap.
BGAZ
aanplanting, Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete maakte samen met de stad het ontwerp voor het bos, dat later nog een wandelpad en een poel krijgt.
©Provincie Antwerpen
Schrijf je in voor deze studiereis naar Roemenië en trek er op uit samen met bosbeheerders en boseigenaars van de Bosgroepen. Roemenië is een groot land, niet te vergelijken met onze Vlaamse context maar het heeft prachtige bossen.
BGAN
BGAN
BGAZ
BGKN
BGZK
- vrijdag 12 juni, heen- en terugreis per vliegtuig inbegrepen. Voor de overnachtingen worden degelijke hotels geselecteerd/gekozen. Het transport ter plaatse wordt door een lokale busmaatschappij verzorgd. De gidsen zijn bosbeheerders uit de regio en spreken Roemeens of Engels maar worden uiteraard vertaald naar het Nederlands. Gedurende de hele reis word je begeleid door een Vlaamse Inverde-begeleider die specialist is inzake bosbeheer. Inschrijven kan via www.inverde.be.
BOSGROEPNIEUWS
Pensioen Peter Smet
BGAN
BGAZ
BGKN
BGZK
Na ruim 10 jaar trouwe dienst bij de serviceploeg van de Antwerpse Bosgroepen ging Peter op 1 november 2019 met pensioen. Peter, dank voor je gedreven inzet, je zorg voor de goede werking en je aangename collegialiteit. Geniet van je pensioen, we gaan je fijnzinnige humor missen en hopen je als vrijwilliger bij de Bosgroep weer te zien.
Wij houden het bos plastic-vrij!
BGAN
BGAZ
BGKN
BGZK
De vrijwilligers van Bosgroep Zuiderkempen en onze arbeidersploeg gaven deze winter het goede voorbeeld. Ze gingen gedurende 4 dagen op pad om de wildbescherming van een 200-tal kloempen en een vlaksgewijze aanplant te verwijderen. In totaal werden zo bijna 10.000 kokers, gaasnetten en spiralen uit onze bossen gehaald. Wildbescherming is een noodzakelijk kwaad: bij vele aanplantingen onmisbaar maar duur in aanschaf, arbeidsintensief bij plaatsing, onesthetisch en bovendien een potentiële bron van (plastic)vervuiling in onze bossen. Kokers en spiralen dreigen op termijn, zeker op kaalvlakten, te verpulveren. Gaasnetten en spiralen hebben de neiging om – deels - te ‘verdwijnen’ in de onderbegroeiing, strooisellaag of bodem of in de schors in te groeien. Het is dus onze plicht als bosbeheerders om wildbescherming tijdig te verwijderen.
Visie voor de Boshoek
BGAN
BGAZ
BGKN
BGZK
In 2016 startte de Bosgroep Antwerpen Zuid met een ruimtelijk project in de Boshoek, gelegen in het openruimtegebied tussen Hove, Boechout, Lier en Lint. Het is een landschap waar landbouw en Natura2000-bossen elkaar afwisselen. Samen met het Landschapspark Zuidrand, Regionaal Landschap Rivierenland en de vier gemeentes, verstuurde de Bosgroep een brief naar alle eigenaars van open natuur en bos. Voornamelijk boseigenaars reageerden en wilden ons beter leren kennen. Elf boseigenaars, zowel private als openbare, engageerden zich voor de opmaak van een gezamenlijk natuurbeheerplan. Het gaat over 95 hectare bos. Bijna alle private eigenaars in dit gebied stapten mee in het plan. De Bosgroep coördineerde het proces en stelde een studiebureau aan om het beheerplan op te maken. 13 december 2019 was het zo ver: het Agentschap voor Natuur en Bos keurde het gezamenlijk natuurbeheerplan goed!
Bijna alle private eigenaars stapten mee in het plan
13
BOSGROEPNIEUWS
BGAN
BGAZ
BGKN
BGZK
Paardenkracht in het bos! In Hoogstraten kwam een lokale vereniging voor trekpaarden een brandhoutkoper helpen bij het zware werk. In het dennenbos werden door medewerkers en vrijwilligers van de Bosgroep voor het eerst QD-bomen aangeduid. De eigenaar nam de tijd om deze vakkundig op te snoeien tot 6 meter hoogte. Een brandhoutkoper kapte omstaande bomen zodat de toekomstbomen nu veel licht krijgen om snel te groeien. Daarna kwamen vijf liefhebbers van trekpaarden zich uitleven met het verslepen van de gekapte stammen. Een bosbouwvriendelijke exploitatie en een mooi staaltje van samen werken aan gezonde bossen. Bedankt iedereen!
Op wandel doorheen Hof ter Linden
BGAN
BGAZ
BGKN
BGZK
Door Rosine Baeyens
Op 23 november gidst Tine Van den Broeck (Kempens Landschap vzw) twintig leden doorheen het prachtige kasteeldomein Hof Ter Linden in Edegem, gekenmerkt door een indrukwekkende dubbele lindendreef. De eerste vermelding dateert uit begin 15de eeuw, maar het neoclassicistische kasteel in zijn huidige vorm kwam er pas tussen 1770 en 1773, in opdracht van de familie de Neuf. De rondleiding start in het kasteel. Het interieur bestaat uit oude Louis XVI-salons met mooie houten vloeren en is aan restauratie toe. De centrale ronde kamer geeft je
vanuit 3 zichtassen een mooi beeld op het al even indrukwekkende park. De monumentale veteraanbomen en lange oude beukendreven getuigen van een lange geschiedenis en vormen een ecologisch paradijs voor alles gaande van schimmels tot vleermuizen. De bodem wordt naar het noorden toe een pak natter en creĂŤert op deze manier een erg diverse bossamenstelling op een beperkte oppervlakte. In deze nattere percelen werd recent een vlonderpad aangelegd. Zo kunnen de recreanten in elk seizoen genieten van dit prachtige stuk natuur.
Meer informatie over het Hof ter Linden kunt u vinden op de website van het Kempens Landschap of van de gemeente Edegem. Of beleef het zelf, tijdens een bezoekje aan het wondermooie domein.
14
ZOEKERTJES
Oproep voor leuke ideeën!
Particulieren die bos, hout of tweedehands bosmateriaal zoeken of willen verkopen, kunnen hier gratis een zoekertje plaatsen. Via deze rubriek komen geïnteresseerden met elkaar in contact. De Bosgroep beperkt haar inbreng tot het geven van informatie en advies en waakt erover dat het zoekertje bosgerelateerd is. Voordat het zoekertje gepubliceerd wordt, ondertekent de eigenaar een toelating. Het zoekertje bevat maximum 200 tekens (incl. spaties). Het zoekertje verschijnt eenmalig in de Bosgazet. Als u het wil herhalen, dient u opnieuw een aanvraag in. De publicatie van het zoekertje is geen garantie voor de verkoop. De zoekertjes worden ten laatste op 15 mei, 15 augustus, 15 november of 15 februari naar antwerpennoord@bosgroep.be gestuurd. Een zoekertje bevat minstens volgende informatie: – Bos: ligging, oppervlakte, type bos (loof/gemengd/naald/populier), telefoon en/of e-mailadres – Hout: gemeente, staand/liggend/gekliefd, soort, hoeveelheid, prijs, telefoon en/of e-mailadres – Tweedehands machines/hulpmiddelen/veiligheidskledij: gemeente, beschrijving, merk, prijs, telefoon en/of e-mailadres Hebt u interesse? Ga dan zeker naar www.provincieantwerpen.be en druk in het vakje ‘zoeken’ het trefwoord “BOSGAZET” in en laat hier uw zoekertje en gegevens achter!
Wil je graag iets kwijt in onze Bosgazet, wil je over een bepaald onderwerp meer weten of heb je een vraag waar je graag een antwoord op krijgt? Aarzel niet en stuur jouw ideeën of vragen naar de Bosgazet antwerpennoord@bosgroep.be.
Gemengd bos te koop 0,7400ha Eindhout Prijs overeen te komen Contact: 0497 62 41 87 pece@live.be
Bossen, hooiland, bouwland, natuurgebied te koop
Apart of allen tezamen: 7,0373ha Verspreid in Mol Prijs overeen te komen Contact: Notaris Van Roosbroeck 014 347430
Naaldbos te koop 0,7000ha Kasterlee : Hoge Mouw gelegen tegen Hoge Weg en recht van
Naaldbos te koop 0,4700ha Lichtaart-Kasterlee Prijs overeen te komen
doorgang via straat Goor Prijs overeen te komen Contact: 0498 58 69 21 vandendungen.marcel@gmail.com
Contact: 0485 51 37 27
Gemengd bos te koop 0,2077ha Oelegem Prijs overeen te komen. Contact: 03 383 53 55 walther.van.daele@telenet.be
avanlommel@icloud.com
Naaldbos te koop
Bos te koop 0,2250ha Omgeving Meivuurstraat Herentals €1,5/ca Contact: 0494 20 47 83
Naaldbos te koop
Bungalow in naaldbos te koop 0,6725ha Ginderbuiten te Mol “Kalminksche Hoeve”, Langsheen Zuiderring via Lentestraat Prijs overeen te komen Contact: Stijn Tel.03 667 77 66 of Gert 0479 27 90 53 of info@verhuurbeheer.be
0,3200ha Bremstraat te Mol Prijs overeen te komen Contact: 0476 50 17 59 dirk.slegers@telenet.be
Gemengd bos te koop 0,5425ha Olen Prijs overeen te komen Contact: 0472 38 57 00 f.lodder@skynet.be
2,5025ha Herentals Vaste prijs: €2,50/m2 Contact: 0495 23 49 94 andre.vleugels1@telenet.be
15
BOSBEWONERS
Gaspeldoorn, een voorjaarsbloeier op zandgrond! (Bronnen: Inheemse bomen en struiken in Nederland en Vlaanderen, Maes Bert; www.ecopedia.be; www.drachtplanten.nl) Auteur en foto’s: Joost Malliet
16
Onbekend maakt onbemind. De Gaspeldoorn (Ulex europaeus) behoort zeker tot deze categorie. Door zijn felle gele bloemen in het voorjaar valt hij erg op in het landschap. Toch is deze groenblijvende struik eerder zeldzaam in Vlaanderen. Hieronder zetten we de soort extra in de kijker!
men en taluds, kapvlakten, ontkalkte duinen, heidevelden en bosranden. Gaspeldoorn vestigt zich gemakkelijk op nieuw ontstane terreinen.
De Gaspeldoorn is een inheemse, doornige struik en is samen met gewone brem een pionier op zandgronden. De plant komt vooral voor op recent ontwikkelde ber-
Het is een ideale soort voor bosranden op arme bodem. Gaspeldoorn houdt van warmte, zonlicht en is vorstgevoelig. Dat laatste maakt hem wellicht eerder zeldzaam
De struik bloeit normaal gezien van maart tot mei, maar kan ook in het najaar of zelfs in de wintermaanden, behalve tijdens vorstperiodes bloeien. De maximale hoogte is circa 2 meter, takken en twijgen vormen doorns aan de uiteinden en de bladeren zijn stijf en hebben een stekelpunt.
BOSBEWONERS
in Vlaanderen, hoewel hij na bovengronds afsterven na vorst weer kan uitschieten. Hij verdraagt ook tot op zekere hoogte begrazing en extensief maaibeheer. Gaspeldoorn is een Atlantische soort en zou van oorsprong enkel inheems zijn in Spanje, Frankrijk, BelgiĂŤ en het zuiden van Groot-BritanniĂŤ. Elders zou de struik ingebracht zijn geweest. Vroeger zou Gaspeldoorn gebruikt zijn als bron voor vezels, bezems en veevoer. Ook als veekering werd de struik soms benut. De gaspeldoorn draagt zwarte peulen waarin giftige zaden
zitten. De hele plant bevat trouwens het giftige cytisine. De bloemen zijn interessant voor insecten en bijen. Struiken van gaspeldoorn kunnen struwelen vormen waarin heel wat dieren beschutting kunnen vinden, waaronder ook grote zoogdieren zoals everzwijn en ree. Gaspeldoorn is dus een ideale toevoeging in bosranden op zandgrond!
17
KALENDER
BGAN
BGAZ
BGKN
BGZK
BGAZ
BGKN
BGZK
Cursussen Kettingzagen en gebruik van de lier
Cursussen “Van start met boomgericht bosbeheer”
ECS 1 op donderdag 1 en vrijdag 2 oktober 2020 in Kamp C te Westerlo
Datum (onder voorbehoud) - Zaterdag 6 juni 2020 – basis locatie nog te communiceren - Zaterdag 20 juni 2020 – verjonging locatie nog te communiceren - Zaterdag 19 september 2020 – stakenhoutfase locatie nog te communiceren - Zaterdag 24 oktober 2020 – blessen in bomenfase Sylvascoop Tessenderlo, domeinbos Gerhagen Uur: 9u00 – 16u00 Inschrijven Via mail antwerpenzuid@bosgroep.be of via 03 355 09 40 Prijs: €20, enkel leden-boseigenaars.
ECS 2 op zaterdag 17 en 24 oktober 2020 in de regio Antwerpen Gebruik van de lier bij moeilijke vellingen (verplicht voor deelnemers aan ECS 3) op zaterdag 7 november 2020 in het Vrieselhof te Ranst ECS 3 op zaterdag 14 en 21 november 2020 in het Prinsenpark te Retie Uur: 9u00 - 16u00 Prijs Prijs per ECS cursus €40 voor leden-boseigenaars €120 voor leden zonder boseigendom Prijs cursus liergebruik €20 voor leden-boseigenaars €60 voor leden zonder boseigendom Inschrijven Via mail antwerpenzuid@bosgroep.be of via 03 355 09 40 De Bosgroep organiseert in samenwerking met Inverde elk jaar opleidingen om veiliger te werken met de kettingzaag. Inverde volgt de Europese Kettingzaagnormen (European Chainsaw Standards of ECS’s). Er zijn verschillende modules die in deze volgorde moeten gevolgd worden. De inhoud van elke module kan je vinden op de website van Inverde: www.inverde.be
18
BGAN
Tijdens deze opleiding leer je tijdens dag 1 de basisaspecten van het bosecosysteem en maak je kennis met de verschillende beheermethodes in het bosbeheer. Daarnaast wordt er geïnformeerd over de keuze van toekomstbomen, dunning, opsnoei, bosontsluiting en de ontwikkeling van individuele bomen tot aan hun doeldiameter. Op dag 2 en 3 leer je hoe je aan de slag gaat in je eigen, jonge bos. Boomsoorten- en plantsoenkeuze, plantverbanden en mengingen zijn erg bepalend voor de toekomst van een jong bos. Niet alle bomen groeien op dezelfde manier, dus daar moet de boomgerichte bosbeheerder rekening mee houden. En als er gezuiverd of gesnoeid wordt, welke technieken zijn dan meest aangewezen? Of kan het helemaal goed komen door na de verjonging jarenlang niet in te grijpen? Op de 4de lesdag leer je al snel toekomstbomen met potentieel voor kwaliteitshoutproductie herkennen. Tegelijk leer je habitatbomen identificeren. De boomgerichte bosbeheerder moet steeds keuzes maken als een dunning of eindkap moet uitgevoerd woerden. Wie boomgericht durft dunnen en eindkappen, wordt beloond met een structuurrijk, biodivers bos waar kwaliteitshoutproductie voor een duurzame opbrengst zorgt zonder afbreuk te doen aan de ecologische waarde.
KALENDER
BGAN
BGAZ
BGKN
BGZK
BGAN
BGAZ
BGKN
BGZK
Wandeling in het Waverwoud, Bemortelbos
Uitnodiging ‘Bosbaden’ in Hof ter Borgt te Hulshout
Datum Zondag 26 april 2020 (onder voorbehoud vanwege coronamaatregelen) Uur: 10u00 – 11u30 Locatie Parking Proefstation voor de groenteteelt, Duffelsesteenweg 101, Sint-Katelijne-Waver Inschrijven Via mail antwerpenzuid@bosgroep.be of via 03 355 09 40 Organisatie: Bosgroep Antwerpen Zuid.
Datum: 13 juni 2020 Uur: 9u00 - 13u00 Locatie Hof ter Borgt: Heide 41, 2235 Hulshout Inschrijven graag een mailtje naar zuiderkempen@bosgroep.be waarna je de vraag krijgt om je inschrijving te bevestiging via betaling Prijs 20 euro (drank en hapje in het bos is inbegrepen) Max. deelnemers: 15 personen Gids Katriina Kilpa (uit Finland – voertaal Nederlands) Organisatie Bosgroep Zuiderkempen
Bemortelbos is één van de kleine bospareltjes van het oude Waverwoud. Verschillende private eigenaars werken daar samen aan het bos. Zo werd er een gezamenlijke visie voor Amerikaanse eik opgemaakt en vastgelegd in een beperkt bosbeheerplan. Het bos heeft ook al twee wereldoorlogen meegemaakt, waarvan je in het bos nog relicten terugvindt.
Bosgroep Zuiderkempen vzw organiseert in samenwerking met Kempens Landschap vzw voor het eerst een sessie ‘bosbaden’ in de Zuiderkempen. Ons leven en onze levensstijl vereisen dat we constant aanwezig zijn in de planning van het volgende moment of in het nadenken over het verleden. We hebben zelden de tijd - of we missen de vaardigheid - om in het hier en nu te zijn. Bosbaden, een vertaling van het Japanse begrip ‘shinrin yoku’ – zich onderdompelen in de bosatmosfeer - helpt net dat te doen. Een bosbad is dus geen doorsnee natuurwandeling. De wandeling waarbij de bosbad-gids je helpt om te verstillen is kort van afstand maar duurt minstens 2 uur.
19
CONTACT
Bosgroep Antwerpen Noord vzw
Bosgroep Kempen Noord vzw
Bosgroep Antwerpen Zuid vzw
Bosgroep Zuiderkempen vzw
Vrieselhof, Schildesteenweg 99, 2520 Ranst T: 03/355.09.40 M: antwerpennoord@bosgroep.be Coördinator: Karolien Devriendt - 0475/75.77.98 Adj.-coördin: Simon De Smedt - 0472/45.19.70 Adviseur: Gijs Bracke - 0470/21.38.94 Medewerkster: Britt Van Cotthem
Vrieselhof, Schildesteenweg 99, 2520 Ranst T: 03/355.09.40 M: antwerpenzuid@bosgroep.be Coördinator: Kathleen Vanderheyden - 0476/76.18.25 Adj.-coördin: Bert Van Gils - 0476/86.80.01 Adviseur: Gijs Bracke - 0470/21.38.94 Medewerkster: Marleen Brosens
Hoge Mouw, Lichtaartsebaan 45, 2460 Kasterlee T: 014/85.90.19 M: kempennoord@bosgroep.be Coördinator: Marieke Verreet - 0474/741731 Adj.-coördin: Kevin Greeven - 0477/63.12.47 Adj.-coördin: Chris Meeuws - 0478/45.51.38 Adj.-coördin: Joost Malliet - 0477/93.25.51 Adj.-coördin: Thomas Van de Peer - 0476/96.57.92 Medewerkster: Annick Vangenechten, Elly Maes
Kamp C, Britselaan 20C, 2260 Westerlo T: 014/27.96.57 M: zuiderkempen@bosgroep.be Coördinator: Jan Seynaeve - 0474/99.99.35 Adj.-coördin: Joran Mertens - 0475/80.73.36 Adj.-coördin: Jan Wauters - 0478/78.20.22 Medewerkster: Rebecca Himschoot
