1ο ΕΠΑΛ ΑΛΜΥΡΟΥ & ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΝΕΑΣ ΑΓΧΙΑΛΟΥ ΜΕ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΦΥΛΑΚΩΝ ΚΑΣΣΑΒΕΤΕΙΑΣ
«ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΕΧΝΙΚΗ ΤΗΣ ΟΡΑΤΗΣ ΣΚΕΨΗΣ (VISIBLE THINKING)» Πολιτιστικό Διασχολικό Πρόγραμμα σχολικού έτους 2015-16
Λίγα λόγια για το βιβλίο μας
Το βιβλίο που σήμερα βρίσκεται στα χέρια σας είναι το αποτέλεσμα του διασχολικού πολιτιστικού προγράμματος με τίτλο: «Το θέμα της παγκοσμιοποίησης και των διαπολιτισμικών σχέσεων μέσα από την τεχνική της Ορατής Σκέψης (Visible Thinking)». Πρόκειται για μία προσπάθεια να διδάξουμε το επίκαιρο θέμα της παγκοσμιοποίησης και της διαπολιτισμικότητας μέσα από
μια
εναλλακτική, απλή, ευέλικτη και οικονομική -από άποψη χρόνουτεχνική που αφορά σε όλες τις μορφές τέχνης.
H Ορατή Σκέψη βασίζεται στη φιλοσοφία του Project Zero του Παν/μίου του Harvard. Το πρόγραμμα Ορατή Σκέψη καλλιεργεί την κριτική και δημιουργική σκέψη, ενόσω γίνεται επεξεργασία αυθεντικών έργων τέχνης και
βασίζεται σε μία συγκεκριμένη
σειρά ερωτήσεων, τις «ρουτίνες». Με τις ρουτίνες μάθησης οι μαθητές μας προσέγγισαν επιλεγμένους πίνακες ζωγραφικής και διερεύνησαν τα υποθέματα: 1. Το θέμα της Μετανάστευσης από την οπτική γωνία των μεταναστών 2. Το θέμα της Μετανάστευσης από την οπτική γωνία των κατοίκων των χωρών που υποδέχονται μετανάστες 3. Κινητικότητα Πληθυσμών 4. Διαπολιτισμικές Σχέσεις 5. Ειρήνη και Ανεκτικότητα, Βία, Πόλεμος και Ανεκτικότητα Αποτέλεσμα της δουλειάς μας υπήρξαν οι εμπειρίες, οι αναλύσεις διαφορετικών οπτικών και οι προβληματισμοί των συμμετεχόντων 2
μαθητών, που κατατέθηκαν και κοσμούν το βιβλίο μας, αν και το σπουδαιότερο ήταν η ευαισθητοποίησή τους απέναντι σε θέματα ανεκτικότητας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τους ευχαριστούμε όλους από καρδιάς, όπως ευχαριστούμε και τους διευθυντές των σχολείων μας, τον κ. Γεώργιο Καπράνα, τον κ. Ιωάννη Παπαδόπουλο και την κ. Νικολέττα Ρούσση για την υποστήριξη και το αμέριστο ενδιαφέρον που έδειξαν στο έργο μας. Οι υπεύθυνοι εκπαιδευτικοί: Αποστολία Κοτζαγιώτου, ΠΕ02 Πελαγία Τριανταφυλλοπούλου, ΠΕ03 Μαρία Τσούγκρα, ΠΕ18.33 Γεωργία Χατζηθεοδώρου, ΠΕ19
3
Τα σχολεία που συνεργάστηκαν:
4
Πρόσφυγες Πολλοί απ’ αυτούς που σταμάτησαν δεν ήξεραν πού έβγαζε ο δρόμος, άλλοι ψάχναν για το λιμάνι, άλλοι ρωτούσαν για το σταθμό, ένας σκυφτός κούρδιζε το ρολόι του σταματημένο εδώ και μέρες, άραγε τι τον ένοιαζε η ώρα; ήταν πρωί, ο ήλιος σηκωνόταν κι όλα μυρίζαν άλλη μια σκάρτη μέρα. Ντίνος Σιώτης (Από τη συλλογή «Δεν γνωρίζω δεν απαντώ», εκδ. Κέδρος, 2004)
5
Η προσφυγιά σήμερα Στις μέρες μας ο πόλεμος αναγκάζει τους ανθρώπους να ξεσπιτώνονται και να αναζητούν άλλες πατρίδες, φιλόξενες και με ανοιχτή αγκαλιά. Στο μεγάλο τους ταξίδι μαζεύουν όσες δυνάμεις μπορούν και με πυξίδα την ελπίδα ανοίγονται στο πέλαγος της ανασφάλειας και του φόβου. Η δική μου πατρίδα με ανοιχτά τα σύνορά της δέχεται όλους αυτούς που χρειάζονται ουρανό για τα όνειρά τους. Οι άνθρωποί της, όμως, δεν είναι όλοι που πάντα δέχονται να βοηθήσουν. Βλέπουν τους ξένους εχθρούς, που τους λερώνουν τη χώρα και αντιδρούν με σκληρότητα, βία και ρατσισμό. Υπάρχουν, όμως, και ντόπιοι που με μοναδική φροντίδα και γεμάτη αγάπη την ψυχή τους γίνονται οι γέφυρες που τους βοηθούν όσο μπορούν να αντέξουν και με τον καιρό να ενσωματωθούν στην κοινωνία και να ξεχάσουν όλα τα βάσανα που τους πληγώνουν και τους κάνουν να βλέπουν αβέβαιο το αύριο στη ζωή τους. Οι Έλληνες, άλλωστε, από παλιά έχουν έμπρακτα αποδείξει την ανθρωπιά και την αδελφοσύνη τους, την αλληλεγγύη σε ανθρώπους πονεμένους και δύσκολους καιρούς. Ελπίζω η ζωή να τους το ανταποδώσει μια μέρα… γιατί τα κράτη και οι λαοί φάνηκαν ανίκανοι να το κάνουν… Ιωάννα Σκούρα
6
7
Προσφυγιά, μετανάστευση, ρατσισμός κι… η δική μου ζωή» Νομίζω πως σήμερα που αποφάσισα κι εγώ να πω την ιστορία μου, μάλλον δεν θα έχει και τόσο ενδιαφέρον. Τα κανάλια και τα στόματα
των
ανθρώπων
ασχολούνται
καθημερινά
με
το
δυσεπίλυτο πρόβλημα της προσφυγιάς. Εικόνες παιδιών που άφησαν τις ψυχές τους σε θάλασσες κι ακτές, όνειρα που μαράγκιασαν στις λάσπες της κάθε Ειδομένης, απλωμένα χέρια που ζητούν ένα κομμάτι ψωμί…. Τι να πω λοιπόν εγώ, ένα κορίτσι από τη Λέζα της Αλβανίας, που δεν έχω ζήσει το πόλεμο και την προσφυγιά, είμαι, όμως, παιδί μεταναστών στην Ελλάδα; Ο πατέρας μου αρραβωνιάστηκε και παντρεύτηκε τη μάνα σε μικρή ηλικία. Δεν πρόλαβαν καλά-καλά να στήσουν το σπιτικό τους, όταν εκείνος την άφησε πίσω έγκυο, για να έρθει στην Ελλάδα. Της ζήτησε να κάνει υπομονή, ώσπου να μπορέσει να φτιάξει μια καλύτερη ζωή στη νέα πατρίδα, που ήταν πλούσια και μπορούσε ο καθένας να «πιάσει την καλή». Και κάπως έτσι ξεκίνησαν τα δύσκολα χρόνια για τη μητέρα μου κι εμάς που μεγαλώσαμε δίχως τον ίσκιο του πατέρα. Στην αρχή γεννήθηκα εγώ και -σχεδόν με ένα χρόνο διαφορά- ακολούθησαν τα δύο αδέλφια μου. Ο πατέρας στην αρχή ερχόταν στο σπίτι μια φορά το χρόνο και γνώριζε τα παιδιά του. Ύστερα πάλι έφευγε πριν καλάκαλά προλάβουμε να κρατήσουμε την εικόνα του μέσα μας. Εννέα ολόκληρα χρόνια η μάνα πάσχιζε να μας μεγαλώσει ουσιαστικά μόνη, όταν κάποια στιγμή εντελώς αναπάντεχα ο πατέρας μας 8
ανακοίνωσε την απόφασή του να πάρει κι εμάς μαζί του στη νέα πατρίδα.
Έτσι κι έγινε. Όταν ήρθαμε στην Ελλάδα η ζωή μας δεν θύμιζε σε τίποτε παραμύθι. Ζήσαμε χρόνια φτωχικά και με το ζόρι τα βγάζαμε πέρα. Το σπίτι μας δεν είχε ούτε νερό ούτε φως. Είμαστε, όμως, όλοι μαζί κι αυτό μας έδινε κουράγιο. Εμείς, τα παιδιά, γραφτήκαμε και στο σχολείο. Εγώ, στα έξι μου, είχα τελειώσει στην Αλβανία τη δευτέρα Δημοτικού, όμως, εδώ με έβαλαν στην πρώτη, γιατί δεν ήξερα τη γλώσσα. Προσπάθησα πολύ, θυμάμαι, να μάθω τα ελληνικά, που με δυσκόλευαν πολύ. Δεν ήταν, όμως, αυτή η μόνη μου δυσκολία. Τα παιδιά στο σχολείο με κορόιδευαν, γιατί ήμουν ξένη. Τους φαινόταν αστείο το όνομά μου κι όλη την ώρα 9
με περιγελούσαν. Βίωνα σκληρές στιγμές, δεν έλεγα, όμως, τίποτε σε κανένα. Έφευγα κρυφά από το σχολείο και πήγαινα στο σπίτι μου-που ήταν απέναντι- κι έκλαιγα μόνη μου με τις ώρες. Ευτυχώς δεν είχαν καταλάβει τίποτε οι δικοί μου, μα, μια μέρα ο δάσκαλος από το ολοήμερο φώναξε τον πατέρα μου και του τα είπε όλα. Εκείνος λυπήθηκε τότε πολύ και μου πρότεινε να κόψω το όνομά μου, μήπως και πάψουν να γελάνε μαζί μου. Τίποτε δεν άλλαξε! Συνέχισαν να μου ασκούν λεκτική βία, αλλά και σωματική. Ξένο σώμα ήμουν στο σχολείο. Δεν έμοιαζα εγώ με τα ελληνόπουλα, που είχαν μεγαλώσει με όλα τα καλά και ήταν ανώτερα όλων. Ποια ήμουν εγώ, που διεκδικούσα ίση αντιμετώπιση; Tα χρόνια πέρασαν και δεν ήταν ανέφελα. Η ιστορία επαναλήφθηκε και στο γυμνάσιο. Οι μέρες μου περνούσαν με θλίψη και οι νύχτες μου με εφιάλτες. Η πραγματικότητα δεν άφηνε χώρο στα όνειρά μου να ανασάνουν. Έπρεπε κάτι να γίνει. Κι αφού κανείς δεν μπορούσε να με βοηθήσει, έδωσα μόνη μου τη λύση. Σήμερα, μαθήτρια Λυκείου πια, κάνω ότι δεν με νοιάζει. Δεν επιτρέπω σε κανένα να καταλάβει την αδυναμία μου. Έχω μία φίλη, την Ανέλια, που κι αυτή είναι ξένη εδώ, και ανέλαβα να την υπερασπίζομαι, γιατί εκείνη δείχνει πόσο πολύ πληγώνεται κάθε φορά που σχολιάζουν το χρώμα της… Τώρα τελευταία χώρισαν και οι δικοί μου. Δεν άντεξαν στις απανωτές δυσκολίες. Στην Ελλάδα της κρίσης πού να χωρέσουμε όλοι εμείς, οι ξένοι; Τι να περισσέψει και για μας;
10
Και η ζωή συνεχίζεται. Κάθε μέρα φτάνουν στο λιμάνι του Πειραιά χιλιάδες εκπατρισμένοι με την ελπίδα -που κάποτε είχαμε κι εμείς- μιας καλύτερης ζωής. Τόσες ζωές κουβαριασμένες κάτω από τον ίδιο ουρανό, τόσα στόματα διψασμένα για ειρήνη, τι ενδιαφέρον μπορούν πια να έχουν όλα αυτά, όταν κανένας δεν κατάφερε να κάνει να συγκινηθούν αυτοί που κρατούν τις τύχες μας στα χέρια τους! Δυστυχώς ο κόσμος μας αγαπά τις διακρίσεις. Δεν γνωρίζει την ανεκτικότητα. Γι αυτό και ο ξεριζωμός μοιάζει πια ο μόνος δρόμος…. Ντόντα Δώρα
11
Το αμερικανικό όνειρο και ο Μοχάμεντ Ο Μοχάμεντ από παιδί ένα όνειρο είχε μόνο, να φύγει για την Αμερική. Δεν τον κρατούσε τίποτε στην Αίγυπτο από όταν είχε χάσει τους γονείς του. Μικρό παιδί έμεινε ορφανό και πέρασε δύσκολα χρόνια, δίχως στήριγμα κανένα. Στα δεκαοχτώ πια την πήρε την απόφασή του: «Θα φύγω. Θα κυνηγήσω το όνειρό μου. Θα δοκιμάσω την τύχη μου. Δεν έχω τίποτε να χάσω, άλλωστε», είπε στο μοναδικό παιδικό του φίλο, το Χασάν. Μάταια εκείνος προσπάθησε να τον μεταπείσει. Ο Μοχάμεντ ξεκίνησε ένα πρωί από τη χώρα του κι είχε γεμάτο όνειρα το δισάκι του. Πρώτος του σταθμός η Τουρκία, όπου έμεινε για λίγους μήνες, βρήκε δουλειά και κατάφερε να μαζέψει κάποια χρήματα για τη συνέχεια. Σειρά είχαν η Βουλγαρία, η Αλβανία και η Ιταλία. Σε μια ιταλική πόλη του βορρά έπιασε δουλειά ο Μοχάμεντ σε ένα φούρνο κι έμεινε στην περιοχή για δυο ολόκληρα χρόνια. Οι αραβικές πίτες που είχε μάθει να φτιάχνει γίνονταν ανάρπαστες και τον βοήθησαν να βγάλει αρκετά λεφτά. Άρχισε να μαθαίνει και αγγλικά. Οι ντόπιοι τον συμπάθησαν, τον συνήθισαν, τον παρακάλεσαν να μείνει, όταν τους ανακοίνωσε ότι θα φύγει. Ήταν αγαπητό παιδί ο Μοχάμεντ. Δεν υπήρχε τίποτε, όμως, που θα μπορούσε να τον κάνει να αλλάξει την απόφαση και τη μοίρα του… Επόμενός του σταθμός η Γαλλία από όπου πήρε το αεροπλάνο για το Λονδίνο. Είχε κάτι γνωστούς εκεί και τον φιλοξένησαν για λίγο καιρό, ώσπου να πετάξει για την Καλιφόρνια της Αμερικής. Στην Αμερική, τον τελικό προορισμό του, τα πράγματα δεν ήταν 12
όπως τα περίμενε. Τα πολυτελή κτήρια και οι ουρανοξύστες δεν ήταν για την κλάση του. Είχε αρχίσει να ψάχνει για δουλειά, νοίκιασε και μια φτηνή μονοκατοικία και στέγασε τη ζωή του στην ξένη χώρα. Δεν πρόλαβε, όμως, καλά- καλά να χαρεί τις πρώτες μέρες, όταν είδε έξω από το σπίτι του την αστυνομία. Απορημένος εκείνος έμαθε ότι την είχε καλέσει ο ιδιοκτήτης του σπιτιού, καθώς το μελαψό του χρώμα δεν του άρεσε… Ο Μοχάμεντ ένιωσε πολύ άσχημα για την εξέλιξη αυτή και άρχισε να αφηγείται στον αστυνόμο την ιστορία του. Εκείνος συγκινήθηκε πολύ ακούγοντας τις ταλαιπωρίες και τα βάσανα που πέρασε ο Μοχάμεντ, ώσπου να φτάσει στην Καλιφόρνια. Θυμήθηκε τον αδερφό του, που έφυγε παιδί ακόμα για τη Γερμανία για να βρει την τύχη του και συγκινήθηκε. Έτσι, τον άφησε ελεύθερο και από εκείνη τη στιγμή έγινε το στήριγμά του. Κάπως έτσι ξεκίνησε για το Μοχάμεντ το αμερικανικό όνειρο… Όσο για το Χασάν, που ονειρευόταν ακριβώς το ίδιο, ακόμη ως σήμερα η ζωή δεν τον βοήθησε να το πραγματοποιήσει.
Χασάν Γάλλος Χριστόφορος Ναπολέων
13
14
Η ιστορία της Αϊσέ Μια φορά κι έναν καιρό ζούσε στο Αφγανιστάν μια όμορφη κοπέλα, η Αϊσέ. Γλυκό κορίτσι ήταν και περνούσε ευτυχισμένη ζωή στο πατρικό σπίτι με τους γονείς της, μα σαν έγινε δεκαπέντε χρόνων ήρθε ο πόλεμος να γκρεμίσει την οικογενειακή της ευτυχία. Οι δικοί της αναγκάστηκαν να τη φυγαδεύσουν για να έχει την ευκαιρία να ζήσει σαν άνθρωπος. Την έβαλαν, λοιπόν, σε μια μεγάλη φουσκωτή βάρκα, έδωσαν ό,τι είχαν και δεν είχαν και την έστειλαν στην Ελλάδα μαζί με άλλους μετανάστες που αναζητούσαν σε άλλη χώρα μια καλύτερη ζωή. Κλαίγοντας εκείνη που δεν ήξερε αν θα ξανάβλεπε τους γονείς της, έβλεπε τη βάρκα να απομακρύνεται από την ακτή και ένιωθε την καρδιά της μουδιασμένη και τα πόδια της παγωμένα. Τόσοι άνθρωποι στοιβαγμένοι ο ένας πάνω στον άλλο έμπλεξαν τις μοίρες και τις ζωές τους στη μανιασμένη θάλασσα. Χειμώνας ήταν. Τα κύματα άφριζαν και σκέπαζαν τα ανθρώπινα κορμιά, που έτρεμαν από το κρύο και την ταλαιπωρία. Ήρθε, όμως, και η στιγμή που η βάρκαέρμαιο στον άγριο καιρό αναποδογύρισε σκορπώντας τον πανικό, τη φρίκη και το θάνατο.
15
Η Αϊσέ μάζεψε όλες της τις δυνάμεις και πάλευε με τα κύματα, όταν για μια στιγμή άκουσε δίπλα της κλάματα μωρού. Γύρισε το βλέμμα της και είδε ένα βρέφος να βιάζεται η θάλασσα να το καταπιεί. Το άρπαξε αμέσως στην αγκαλιά της και με μεγάλη προσπάθεια κρατήθηκε στην επιφάνεια του νερού, ως τη στιγμή που ένας στρατιώτης την άρπαξε και την ανέβασε σε πλοίο μαζί με το παιδί. Της φέρθηκε τρυφερά, της έδωσε φαγητό και κουβέρτες. Κι εκείνη τύλιξε το αγοράκι και το έσφιξε πάνω της, ώσπου να φτάσει στη Μυτιλήνη. Η Αϊσέ χριστιανή δεν ήταν, όμως, έκανε τάμα στον άγιο Ραφαήλ πως αν έβγαιναν ζωντανοί από τα κύματα η ίδια και το παιδί θα βαφτίζονταν χριστιανοί. Το αγοράκι θα το ονόμαζε Άγγελο-γιατί είχε αγγελικό βλέμμα-και εκείνη θα έπαιρνε το όνομα Ελένη, γιατί της θύμιζε Ελλάδα.
16
Στην καινούργια της πατρίδα η Ελένη κι ο μικρός Άγγελος φιλοξενήθηκαν στο σπίτι του σωτήρα τους, του Γιώργη. Ανάμεσά τους γεννήθηκε μια αγνή και άδολη αγάπη από την πρώτη στιγμή που κοιτάχτηκαν στα μάτια. Οι δυο τους έστησαν ένα όμορφο σπιτικό, που το ομόρφαινε ο μικρός τους πρίγκιπας. Αν και οι δικοί του αντιπάθησαν την κοπέλα από την πρώτη στιγμή, γιατί ήταν ξένη και της φέρονταν υποτιμητικά, η Ελένη με την αγάπη και την επιμονή της μπόρεσε να υψώσει μια γέφυρα ανάμεσά τους και έδωσε στην ιστορία της ένα ευτυχισμένο τέλος!
Ράντζα Κατερίνα & Ξανθούλη Σωτηρία
17
Το χελιδόνι που δεν πρόλαβε την άνοιξη Ήταν λέει ένα χελιδόνι με μαύρα γυαλιστερά φτερά και βαμβακένια κοιλιά. Ήρθε από τόπο μακρινό και παγωμένο, για να ξεχειμωνιάσει στην Ελλάδα. Μάρτης ήτανε, άνοιξη. Γαλάζιος ο ουρανός, ζεστές οι μέρες. Στα ερείπια ενός εγκαταλελειμμένου σπιτιού άρχισε να φτιάχνει τη φωλιά του κεντώντας με το ράμφος του μικρούς σβώλους από χώμα. Τα παιδιά της γειτονιάς συνήθιζαν κάθε απόγευμα να παίζουν στο μισογκρεμισμένο σπίτι κι όταν είδαν τη χελιδονοφωλιά, που ξεφύτρωσε ξαφνικά στον τοίχο, βάλθηκαν να τη χαλάσουν. Με τις σφεντόνες τους συναγωνίζονταν ποιος θα καταφέρει να ρίξει τη φωλιά. Και το κατάφεραν. Μια πέτρα βρήκε και το χελιδόνι στο φτερό και το έριξε πληγωμένο στο χώμα. Το ένα παιδί λυπήθηκε κι έφυγε μετανιωμένο. Οι υπόλοιποι δεν σταμάτησαν εκεί. Πήραν το πληγωμένο πουλί, το έκλεισαν σε ένα κλουβί και το έκρυψαν στο υπόγειο του σπιτιού του ενός παιδιού. Το φυλάκισαν πριν καλάκαλά προλάβει να ζήσει την άνοιξη. Από τότε άλλαξαν όλα στη ζωή του χελιδονιού. Έχασε την παλιά του δύναμη, δεν μπορούσε πια ούτε να δει καλά, αιμορραγούσε και δεν είχε την παραμικρή ελπίδα να πετάξει ξανά. Μια ηλιοφώτιστη μέρα το χελιδόνι της άνοιξης βρέθηκε νεκρό σ΄ ένα υπόγειο, φυλακισμένο σε κλουβί. Στη φυλακή, άλλωστε, δεν μπορούν όλοι να αντέξουν… -«Αυτό το όνειρο δεν μπορώ να το ξεχάσω», είπε ο Γιάννης στον συγκρατούμενό του, Κώστα. «Ήταν τόσο ζωντανό! Τι να σήμαινε,
18
άραγε; Ξύπνησα χαράματα βουτηγμένος στον ιδρώτα και ακόμη είναι σα να βλέπω μπροστά μου εκείνο το πληγωμένο πουλί». -«Φαίνεται δεν είναι δα και τόσο εύκολο να ξεφύγουμε από τα σίδερα που μας κλείνουν, φίλε. Σαν τα χελιδόνια κάποτε κι εμείς πασχίσαμε να προλάβουμε την άνοιξη σε μια πατρίδα ζεστή και φιλόξενη. Βλέπεις, όμως, δεν είναι για όλους οι μέρες οι καλές. Πληγωμένοι και δίχως ελπίδα είμαστε εδώ φυλακισμένοι, ξεχασμένοι από όλους. Τιμωρημένοι να μη χαρούμε… Τι προσμένουμε; Την άνοιξη, τι άλλο; Που ίσως να μην την προλάβουμε ποτέ»… Γιάννης Δαμασκηνός
19
Το παιδί από τον καταυλισμό Μια φορά κι έναν καιρό γεννήθηκε ένα μελαχρινό στρουμπουλό αγοράκι. Τα μαλλιά του ήταν σγουρά και γεμάτα χαρά τα καστανά του μάτια. Το αγόρι αυτό το έλεγαν Κώστα. Είχε συνηθισμένο όνομα, δεν ήταν, όμως, σαν τα συνηθισμένα παιδάκια αυτό. Ήρθε για να ζήσει σε έναν καταυλισμό τσιγγάνων, εκεί που τα σπίτια δεν έχουν τοίχους από πέτρα, εκεί που δεν υπάρχουν τραμπάλες και κούνιες, εκεί που τα παιδικά ποδαράκια είναι βρώμικα, γυμνά και γεμάτα γρατσουνιές.
Το παιδί αυτό το αγαπούσαν όλοι στον καταυλισμό, εκείνο, όμως, ήταν πάντα θλιμμένο και σκυθρωπό. Κάτι βασάνιζε την παιδική ψυχή του, κάτι έτρωγε σαν το σκουλήκι το μυαλό του. Με τα υπόλοιπα τσιγγανάκια δεν είχε τίποτε να τον συνδέει. Εκείνα το 20
μόνο που έκαναν από το πρωί ως το βράδυ ήταν να τσαλαβουτάνε μέσα στις λάσπες και να ζητιανεύουν στα φανάρια κι ας μην είχαν ανάγκη από χρήματα. Κι άλλοτε πάλι τα ΄βλεπες στοιβαγμένα σε μια καρότσα αγροτικού, στριμωγμένα ανάμεσα σε καρπούζια και πατάτες να διαλαλούν την πραμάτεια τους στις γειτονιές ή να στήνουν τους πάγκους τους στις λαϊκές αγορές. Έκαναν και μικροκλοπές, παρανομίες ένα σωρό. Ξάφριζαν από παλιοσίδερα μέχρι και πορτοφόλια. Και η ζωή τους έτσι περνούσε. Έτσι είχαν μάθει να τη ζουν. Τσιγγάνοι ήταν, άλλωστε! Ο Κώστας από την άλλη πλευρά δεν ήθελε σε τίποτα να μοιάζει με τα υπόλοιπα παιδιά της φυλής του. Ήθελε να γίνει κάτι μεγάλο, κάτι σπουδαίο μεγαλώνοντας. Δεν έπαιρνε μέρος στα παιχνίδια των άλλων ούτε, όμως, και στις κλοπές. Αυτός ήταν πάντα τακτικός και καθαρός, αλλά και ανικανοποίητος. Συνήθιζε κάθε μέρα να απομακρύνεται από τον καταυλισμό και να απομονώνεται. Τι κι αν του φώναζε η μάνα του, τι κι αν τον άφηνε νηστικό για να μην το ξανακάνει… Ώρες ολάκερες παρατηρούσε τους άλλους ανθρώπους, αυτούς που ζούσαν σε σπίτια με πέτρινους τοίχους που δεν τραγουδούσαν τόσο πολύ, όπως οι τσιγγάνοι, και που έτρεχαν από το πρωί ως το βράδυ για να προλάβουν. Τώρα τι ήταν αυτό που προσπαθούσαν να προλάβουν, ο Κώστας δεν μπορούσε να καταλάβει. Εκείνος δεν είχε μάθει να βιάζεται, μόνο να παρατηρεί και να ψάχνει. Ένα πρωί τo μικρό αγόρι έφυγε για μια ακόμη φορά κρυφά από τον καταυλισμό και ο δρόμος τον έφερε μπροστά σε ένα 21
χρωματιστό κτήριο με πολλά παιδιά, που κάθονταν ήσυχα και άκουγαν έναν κύριο που μιλούσε και κρατούσε στα χέρια του κάτι που δεν ήξερε τι είναι ούτε πώς να το πει… Απόρησε. Τα ματάκια του άνοιξαν διάπλατα και προσπαθούσε να καταλάβει τι ήταν άραγε αυτό το μέρος, που όμοιό του δεν είχε ξαναδεί. Αναρωτιόταν πώς αυτά τα παιδιά μπορούσαν να είναι καθισμένα έτσι το ένα δίπλα στο άλλο, ήσυχα, σε ένα χώρο περιορισμένο, κλειστό. Αυτός δεν είχε μάθει έτσι. Στον καταυλισμό δεν υπήρχαν σύνορα… Ακούμπησε λοιπόν τη μυτίτσα του στο παγωμένο τζάμι και άκουγε όμορφες ιστορίες και λέξεις που μιλούσαν στην ψυχή και τον έκαναν να ονειρεύεται… Ευχόταν να μπορούσε να μπει κι αυτός μέσα σ’ αυτό το μεγάλο σπίτι. Κάτι όμορφο συνέβαινε εκεί μέσα. Ένιωθε την καρδιά του να πεταρίζει από χαρά, λες κι ήταν εκεί που πάντα ήθελε να είναι. Κι από τότε πού τον έχανες πού τον έβρισκες πίσω από το τζάμι σε εκείνο το μέρος με τα πολλά παιδιά. Δεν τον ένοιαζε το κρύο ούτε κι η βροχή τον τρόμαζε. Είχε συνηθίσει τον καιρό και τα μπουρίνια του. Δεν έζησε ποτέ του προστατευμένος, άλλωστε… Πέρασε καιρός πολύς και το μικρό παιδί εξακολουθούσε να παρακολουθεί τις ζωές των άλλων παιδιών πίσω από ένα νοτισμένο τζάμι και ζήλευε που αυτός ποτέ πριν δεν είχε ακούσει όμορφες ιστορίες ούτε είχε σιγοτραγουδήσει μελωδικά τραγούδια. Κι ύστερα ήρθε η άνοιξη. Και κάποιο ηλιόλουστο πρωί ένα 22
χελιδόνι επιστρέφοντας στη φωλιά του χτύπησε με το ράμφος του το τζάμι και πρόδωσε το παιδί, που αμήχανο έκανε να τρέξει να κρυφτεί. - Κύριε, κύριε, είναι ένα αγόρι στο παράθυρο και μας κοιτά, φώναξαν τα παιδιά. Ο «κύριος» βγήκε και γύρισε σε λίγο με τον μικρό απρόσκλητο επισκέπτη τους, τον Κώστα. Ήταν ξυπόλητος και με σκισμένα ρούχα κι είχε το κεφάλι του σκυμμένο στη γη. Ένιωθε ένοχος, ήθελε να τρέξει να κρυφτεί. Τα παιδιά τον κοίταζαν ερευνητικά, καχύποπτα. Δεν συμπαθούσαν τους τσιγγάνους, φαίνεται. Ο «κύριος», όμως, ένιωσε την αγωνία και τη λαχτάρα του παιδιού και προσπάθησε να βάλει τα πράγματα στη θέση τους. Κάπως έτσι είχε συμβεί στην αρχή με πολλούς από τους τωρινούς μαθητές του, άλλωστε. - Λοιπόν, παιδιά, τους είπε. Νομίζω πως μόλις αποκτήσατε ένα καινούργιο συμμαθητή και φίλο. Ο Κώστας από σήμερα θα ανήκει στην τάξη μας. Και μην ξεχνάτε, κάπως έτσι ήσαστε κι εσείς όταν πρωτοήρθατε εδώ. Κώστα, από δω ο Αχμέτ, ο Μαχίντ, η Σεζέν, ο Γιώργος, η Άννα. - Καλωσόρισες, Κώστα! είπαν όλα τα παιδιά με ενωμένες τις φωνές τους. Έτσι άρχισε για τον Κώστα μια καινούργια ζωή. Έγινε μαθητής, όπως όλα τα υπόλοιπα παιδιά και μπορεί να μην είχε παπούτσια και ρούχα καλά, όμως, από εκείνη την ώρα την καρδιά του γέμισε μια φλόγα, μια αγάπη για τη γνώση και τη ζωή, μια 23
ελπίδα ότι μπορεί και γι΄ αυτόν να υπάρχει μια θέση σε ένα σχολείο, σε μια καθημερινότητα, σε μια φιλική αγκαλιά. Άρχισε να ονειρεύεται τη μέρα που οι τσιγγάνοι θα άφηναν τα παιδιά τους να πάνε στο σχολείο, να μάθουν γράμματα, να αλλάξουν συνήθειες. Και ο «κύριος», που τον έλεγαν και δάσκαλο, τον βοήθησε να αγαπήσει αυτό που είναι και να μη ντρέπεται για τη φυλή και το χρώμα του. Και όσο για τα βιβλία -έτσι τα έλεγαν τελικά- δεν τα αποχωρίστηκε ποτέ από τότε. Ήξερε πως μόνο με τη δική τους αλήθεια μπορεί κανείς να έχει δικό του ολόκληρο τον κόσμο! Κώστας Σαμαράς
24
«Αν ήμουν εγώ στη θέση του κάθε μικρού πρόσφυγα…»
Κι όμως είμαι. Μόνο που έχω άλλο όνομα και φυσικά άλλη ιστορία. Είμαι κι εγώ ένας από τις εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους που έζησαν την προσφυγιά. Ήμουν μωρό στην αγκαλιά της μάνας μου, όταν ξεκινήσαμε για μια νέα ζωή σε μια καινούρια πατρίδα αναζητώντας το όνειρο. Και κανονικά δεν θα έπρεπε να θυμάμαι, όμως ήταν τόσο δυνατή αυτή η αίσθηση που ο χρόνος δεν κατάφερε ποτέ να τη σβήσει. Ένιωθα το καρδιοχτύπι της μάνας μου εκείνες τις στιγμές, καθώς ακουμπούσα πάνω της. Αισθανόμουν την αγωνία, την ταλαιπωρία, την κούραση, αλλά και τη στοργή, την αγάπη, το ενδιαφέρον της για μένα, ένα μωρό που δίχως να φταίει έπρεπε να ζήσει αυτόν τον ξεριζωμό. Κι όλα αυτά τα συναισθήματα τα έπλεξα με όσα μου διηγήθηκαν οι γονείς μου κι έφτιαξα τη δική μου ιστορία, αυτή που μιλά για την ανάγκη του ανθρώπου να νιώσει ασφαλής και αξιοπρεπής σε μια πατρίδα. Την πρώτη φορά που προσπαθήσαμε να περάσουμε τα βουνά μας έπιασαν οι συνοριοφύλακες και μας έκλεισαν σε κέντρο λαθρομεταναστών. Εκεί, τον πατέρα μου τον κράτησαν μακριά μας- ακόμη νιώθω τη ματιά του πίσω από τα συρματοπλέγματα- κι εμένα με τη μάνα μου μας έριξαν σε ένα χώρο λίγων τετραγωνικών μαζί με άλλες μανάδες με παιδιά. Πολλές έκαναν ότι λιποθυμούσαν για να τις λυπηθούν και να τις αφήσουν ελεύθερες, όμως δεν τα κατάφερε καμιά τους…
25
Μείναμε
μέρες
πολλές
σε
αυτή
την
κατάσταση.
Ταλαιπωρηθήκαμε, εξευτελιστήκαμε και δεν μας άξιζε. Το μόνο φταίξιμό μας ότι ήμαστε Αλβανοί, ξένοι και μάλλον δεν είχαμε κανένα δικαίωμα να ζήσουμε καλύτερη ζωή. Έτσι, δεν τα καταφέραμε την πρώτη φορά και κάναμε τη δεύτερή μας προσπάθεια ύστερα από λίγο καιρό κυνηγημένοι και νηστικοί περπατώντας μέρα και νύχτα πάνω στα βουνά. Κάπως έτσι, ξεκίνησε η ζωή μου στην Ελλάδα. Κι αν έμπαινα έστω για μια μέρα στη θέση ενός μικρού πρόσφυγα, που ζει σήμερα στην Ελλάδα, θα έγραφα στο ημερολόγιό μου: «Άλλη μια μέρα που στερήθηκα πολλά, που δυσκολεύτηκα, που απέδειξα στους συμμαθητές μου ότι δεν μπορώ να προσαρμοστώ, αφού δεν τους μοιάζω σε τίποτε. Το όνομά μου είναι ξένο, η γλώσσα μου, η ζωή μου είναι ξένα. Πώς έχω την απαίτηση να γίνω ένας από αυτούς! Άλλωστε, έχω τόσα σκεφτώ… Τι να πρωτοπροσπαθήσω; Να είμαι ο άντρας στο σπίτι, ο εργαζόμενος, ο μαθητής στο σχολείο, ο μεγάλος αδερφός; Και την αγαπώ αυτή τη νέα πατρίδα. Είναι η μοναδική μου παρηγοριά από τότε που η χώρα μου μας έδιωξε, γιατί δεν μπορούσε να μας βολέψει. Ψάχνω, όμως, να βρω τρόπο να την κάνω να με δεχτεί, να μην έχω ανάγκη να αποδείξω κάτι που δεν είμαι. Να είμαι αυτός που προσπαθεί, που αγωνίζεται, που αγαπά, που πληγώνεται, που θυμώνει, που απελπίζεται. Να μην είμαι αυτός που φταίει για όλα… Σήμερα στο σχολείο ένας συμμαθητής μου έχασε το πορτοφόλι του. Γύρισαν όλοι και κοίταξαν εμένα. Γιατί; Ούτε που κατάλαβα τι είχε γίνει, μόνο που ένιωσα ανήμπορος να σηκώσω το βάρος της ματιάς τους πάνω μου… 26
Αυτή είναι η μοίρα των προσφύγων τελικά. Να ζουν με την ψυχή τους ματωμένη σα να μην είναι άνθρωποι κι αυτοί. Όσα χρόνια και να περάσουν δεν ξέρω αν θα καταφέρω να βγάλω από πάνω μου τη ρετσινιά του ξένου, αυτού που δεν του απόμεινε κανένα δικαίωμα και που εξευτελίστηκε μόνο και μόνο επειδή, αν και ήταν διαφορετικός, θεωρούσε πως είχε δικαίωμα να ζήσει…» Τζουλιάνο-Άγγελος
27
Η ιστορία ενός πρόσφυγα... Προτού ξεσπάσει ο πόλεμος στη Συρία, ο Χουσεΐν είχε μια κανονική ζωή. Ήταν φοιτητής, ζούσε με την οικογένειά του, περνούσε καλά με τους φίλους του. Είχε ό,τι ήταν αρκετό, για να νιώθει ευτυχισμένος. Όμως, ξαφνικά ήρθε ο πόλεμος και άλλαξαν όλα στη χώρα του και τη ζωή του. Έβλεπε συγγενείς και φίλους να φεύγουν πανικόβλητοι, να σφίγγουν τα δόντια και να προσπαθούν να περισώσουν ό,τι είχε απομείνει, να παλεύουν να ξαναστήσουν τη χαμένη ζωή τους από την αρχή. Εκείνος πάλι και κάποιοι άλλοι που αρνήθηκαν να εγκαταλείψουν τον αγώνα κι έμειναν πίσω, ζούσαν καθημερινά μέσα στον κίνδυνο και την ανασφάλεια. «Δεν ήθελα να φύγω από τη χώρα μου», συνήθιζε να λέει ο Χουσεΐν. «Άκουγα ιστορίες για ανθρώπους που έφευγαν και πόσο δύσκολο ήταν το ταξίδι τους στην Ευρώπη. Δεν ήξεραν τι τους περίμενε στις άλλες χώρες, πώς θα τους αντιμετώπιζαν οι ντόπιοι, μόλις έφταναν εκεί». Τον Χουσεΐν τον φόβιζαν όλες αυτές οι σκέψεις. Είχε ακούσει τρομακτικές ιστορίες για συμπατριώτες του που χάθηκαν ή που κινδύνευσαν στη θάλασσα προσπαθώντας να περάσουν στην Ευρώπη, για να βρουν καταφύγιο. Γυναίκες, παιδιά και άντρες στοιβαγμένοι μέσα σε σάπιες, χαλασμένες βάρκες σε ένα ταξίδι ελπίδας -ίσως και απελπισίας- με άγνωστο προορισμό κι αβέβαιο μέλλον. Μέσα του ήξερε πως δεν είχε άλλη επιλογή. Έπρεπε να φύγει κι αυτός και να ακολουθήσει τον ίδιο δρόμο. Δεν μπορούσε κανείς να υποφέρει τον πόλεμο, που σαν αρπακτικό παραμόνευε τα θύματά του και 28
δεν ησύχαζε παρά μόνο σαν ερήμωνε στο πέρασμά του τα πάντα! «Ούτε και σήμερα μπορώ να καταλάβω πώς βρέθηκα σ΄ αυτή την κατάσταση. Πριν φύγω, σκεφτόμουν ότι μπορεί και να πέθαινα σε μια βάρκα μέσα στη θάλασσα, πριν φτάσω στην Ευρώπη», θυμάται ο Χουσεΐν. Αρνήθηκε, όμως, το θάνατο. Έπεισε τον εαυτό του ότι θα κατάφερνε
να
περάσει
τη
θάλασσα και πως θα έφτανε ασφαλής
στην
Ευρώπη.
Τότε
έκανε και το τατουάζ στο στέρνο του “Αρνούμαι να βουλιάξω”, σε μια
δήλωση
πείσματος
και
θέλησης να τα καταφέρει, να σταθεί τυχερός. Και τα κατάφερε. Μαζί με δώδεκα ακόμη συμπατριώτες του έφτασε στην Κάλυμνο. Βαθιά συγκινημένος πήρε τότε τηλέφωνο τους δικούς του- που ανήμποροι καθώς ήταν, έμειναν πίσω στη Συρία- για να τους πει ότι έφτασε καλά, ότι πέρασε τη θάλασσα, ότι είναι ζωντανός και ασφαλής. Στην
Κάλυμνο
οι
νησιώτες
τους
υποδέχτηκαν
καλά.
Φιλοξενήθηκαν σε ένα χώρο του δημοτικού Πολιτιστικού Κέντρου κι από εκεί πολύ σύντομα έφυγαν χαρούμενοι για τον Πειραιά. Την ίδια μέρα όμως, που ο Χουσεΐν και οι συμπατριώτες του τα κατάφεραν, κάποιοι άλλοι Σύριοι άφηναν την τελευταία τους 29
πνοή σε ναυάγιο ανοιχτά της Σμύρνης προσπαθώντας να διασχίσουν τη θάλασσα προς την Ελλάδα. Ήταν 16 Απριλίου 2014. «Εγώ σώθηκα, εκείνοι χάθηκαν», ψιθυρίζει ο Χουσεΐν, χαμηλώνοντας το βλέμμα με θλίψη ή ακόμη και ντροπή... Χρύσα Χαλίλη
30
Εκείνο το βράδυ Εκείνο το βράδυ ξύπνησα απ΄ τους βομβαρδισμούς. Δεν μπορούσα να καταλάβω τι συνέβαινε. Φοβόμουν. Η μάνα κοιτούσε μια το κατεστραμμένο μας σπίτι και μια εμένα με βλέμμα γεμάτο πόνο και ανησυχία κι έκλαιγε βουβά, κι εκείνα τα δάκρυά της λες δεν στέγνωναν όσο κι αν περνούσε η ώρα. Λίγη ώρα μετά οι βομβαρδισμοί σταμάτησαν. Την πλησίασα κι εκείνη άνοιξε την αγκαλιά της, με έκλεισε μέσα και σφαλίσαμε τα μάτια προσπαθώντας να ηρεμήσουμε και να ξεκουραστούμε, έστω και για λίγο. Το άλλο πρωί με ξύπνησε απότομα. Έπρεπε
να
φύγουμε, μου είπε. Θα
φεύγαμε
μακριά
από
τον
πόλεμο,
για
να
ζήσουμε καλύτερα. Στον τόπο μας δεν είχαμε πια ζωή… Έτσι, βρεθήκαμε μαζί με άλλους πολλούς ταλαιπωρημένους ανθρώπους σε μια βάρκα ανοιχτά στο πέλαγος. Είμαστε πιασμένοι 31
από το χέρι και περιμέναμε καρτερικά να δούμε το τέλος στην περιπέτειά μας αυτή. Τα βλέφαρά μας παρέμεναν πεισματικά ανοιχτά, οι ματιές μας ήταν βουτηγμένες στην πίκρα και τον τρόμο και κάπου μέσα μας βαθιά μια μικρή ελπίδα σιγόκαιε και μας θύμιζε πως ίσως και να τα καταφέρναμε τελικά. Σαν χάραξε η καινούρια μέρα μας βρήκε στη στεριά, σε μια νέα πατρίδα, σε ένα μεγάλο κτήριο μαζί με πολλούς άλλους συμπατριώτες μας. Πεινούσαμε πολύ. Όταν μου έδωσαν ένα κομμάτι ξερό ψωμί ευχόμουν μέσα μου να μη τελειώσει, θυμάμαι. Τρεις μέρες ζήσαμε σε αυτή την κατάσταση, ώσπου η μάνα πήρε την απόφαση να φύγουμε με τα πόδια, να φτάσουμε στα σύνορα, να περάσουμε στην Ευρώπη. Ξεκινήσαμε να περπατάμε μέσα στο κρύο και τη βροχή, μιας και ο χειμώνας δεν ήταν σύμμαχός μας. Ο δρόμος ήταν μακρύς και οι αντοχές μας λίγες. Σαν φτάσαμε στα σύνορα, ένας μεγάλος σιδερένιος φράχτης υψώθηκε μπροστά μας και μας εμπόδισε να προχωρήσουμε.
Μάθαμε
πως
αυτό
συνέβη,
γιατί
είμαστε
ανεπιθύμητοι στις άλλες χώρες. Εμείς, άλλωστε, δεν μοιάζουμε με τους ευυπόληπτους πολίτες των πολιτισμένων χωρών. Είμαστε βρώμικοι και κουβαλάμε αρρώστιες. Μόνο που δεν αρρωσταίνει μόνο το σώμα, αλλά και η ψυχή. Ας είναι… Αναγκαστήκαμε τότε ν΄ αλλάξουμε την πορεία μας σε μια απελπισμένη προσπάθεια να καταφέρουμε να αποκτήσουμε αυτά που όλοι οι άνθρωποι δικαιούνται να έχουν και θεωρούν 32
αυτονόητα, ένα σπίτι, μια πατρίδα, μια ασφαλή και ειρηνική ζωή. Σήμερα ακόμη προχωράμε. Ώρες ατέλειωτες πασχίζουμε να βρούμε το μίτο της Αριάδνης, που θα μας δείξει το δρόμο για την Ευρώπη. Μακάρι να ΄ρθει μια στιγμή που όλα θα αλλάξουν… Να βρούμε μια άκρη κι εμείς, να φτιάξουμε τη ζωή μας από την αρχή. Κι, όμως, ακόμη προχωράμε. Για πόσο ακόμα; Ποιος ξέρει; Μπούτλα Αλίκη
33
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ
ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ
ΣΤΟ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
«Παγκοσμιοποίηση
ΠΛΑΙΣΙΟ και
ΤΟΥ
διαπολιτισμικές
σχέσεις μέσα από την τεχνική της Ορατής σκέψης». ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΤΟΥ 1ΟΥ ΕΠΑΛ ΑΛΜΥΡΟΥ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΟΛΗΣ «ΒΟΛΟΣ»16 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2015
Οι μαθητές του 1ου ΕΠΑΛ Αλμυρού την Τετάρτη 16 Δεκεμβρίου 2015 πραγματοποίησαν διδακτική επίσκεψη στο Μουσείο Πόλης στο
Βόλο
στο
πλαίσιο
του
διασχολικού
πολιτιστικού
προγράμματος «Παγκοσμιοποίηση και Διαπολιτισμικές σχέσεις μέσα από την τεχνική της Ορατής σκέψης». Με τη βοήθεια του αρχαιολόγου κ. Γιάννη Κουτή ήρθαν σε επαφή με το χτες και το σήμερα της πόλης του Βόλου σε ένα ξεχωριστό μουσειακό χώρο, που ορίζεται με ασπρόμαυρες φωτογραφίες, παλιά αντικείμενα (όπως εργαλεία, ρούχα κα), αλλά και σύγχρονες φωτογραφίες της πόλης. 34
Το εν λόγω μουσείο εγκαινιάστηκε στις 22 Δεκεμβρίου του 2014 και φιλοξενεί 120 αντικείμενα και 900 λεπτά ηχητικών μαρτυριών και οπτικοακουστικού υλικού που αποτυπώνουν την ιστορία της πόλης του Βόλου. Πρόκειται για το πρώτο σύγχρονο μουσείο πόλης που λειτουργεί στην
Ελλάδα και ήταν εξαιρετικά
ενδιαφέρον για τους μαθητές, που με μία ώρα Ιστορία την εβδομάδα στο ωρολόγιο πρόγραμμα δεν έχουν τη δυνατότητα να διδαχτούν και να εντρυφήσουν στον πολιτισμό, την κληρονομιά τους, αλλά και να μυηθούν στην αποκωδικοποίηση της τέχνης και την ευαισθητοποίησή τους απέναντι σε κάθε μορφή της.
35
Ακολούθησε ψυχαγωγική επίσκεψη στο χριστουγεννιάτικο χωριό του Βόλου εν όψει των Χριστουγέννων.
36
ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΤΟΥ 1ΟΥ ΕΠΑΛ ΑΛΜΥΡΟΥ ΣΤΟ ΕΒΡΑΪΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 15 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2016
Οι μαθητές του 1ου ΕΠΑΛ Αλμυρού την Παρασκευή 15/04/2016 πραγματοποίησαν διδακτική επίσκεψη στο Εβραϊκό Μουσείο στη Θεσσαλονίκη, στο πλαίσιο του διασχολικού προγράμματος «Παγκοσμιοποίηση και Διαπολιτισμικές σχέσεις μέσα από την τεχνική της Ορατής σκέψης». Οι μαθητές ενημερώθηκαν ότι το μουσείο δημιουργήθηκε
το
2001
με
σκοπό
να
καταγράψει
την
σεφαραδίτικη κληρονομιά, έτσι όπως αυτή εξελίχθηκε μετά τον ερχομό τους στον ελλαδικό χώρο, αφού εκδιώχθηκαν από την Ισπανία τον 15ο αι. Οι Εβραίοι έφεραν μαζί τους και όλο τον αναγεννησιακό δυτικό πολιτισμό της Μεσογείου της εποχής εκείνης. Δεξιότητες όπως η εκτύπωση, η χαρτογράφηση, η 37
φαρμακευτική επιστήμη και η γνώση των σύγχρονων όπλων τους κάνουν μοναδικούς στο είδος τους σε ένα χώρο που τους παρείχε οικονομική σταθερότητα και κοινωνική ανοχή. Το
Μουσείο
προσπαθεί
να
αναδείξει
την
ιστορία αυτού του λαού στο χώρο ενός κτηρίου
που
ανακαινίστηκε
από
την
πολιτιστική
Πρωτεύουσα «Θεσσαλονίκη 1997». Το κτήριο βρίσκεται στην
καρδιά
της
Θεσσαλονίκης
και
αποτελεί
σιωπηλό
μάρτυρα
της
μεγάλης εβραϊκής παρουσίας Στην είσοδο και στον ισόγειο χώρο ο επισκέπτης μπορεί να δει μεγάλο αριθμό από επιτύμβιες στήλες, που διασώθηκαν από τις 32 συναγωγές της πόλης -που καταστράφηκαν κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο- και από τη μεγάλη νεκρόπολη, που εκτεινόταν ανατολικά από τα τείχη. Μέχρι την καταστροφή του το 1942, το Εβραϊκό νεκροταφείο ήταν το σημαντικότερο στην περιοχή της Εγγύς Ανατολής με πάνω από 300.000 επιτύμβιες πλάκες. Στη στοά του πρώτου ορόφου 38
παρουσιάζεται
η
ιστορία
της
εβραϊκής
παρουσίας
στη
Θεσσαλονίκη από τον 3ο αιώνα π. Χ. έως τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Στους
υπόλοιπους
χώρους
εκτίθενται
διάφορα
θρησκευτικά και τελετουργικά σκεύη, βιβλία, έγραφα φορεσιές και χρηστικά αντικείμενα της καθημερινότητας. Σε ειδική αίθουσα γίνεται ιδιαίτερη μνεία στην εποχή του ολοκαυτώματος, η οποία και πλαισιώνεται από πλούσιο φωτογραφικό υλικό και κείμενα ενημερωτικά.
39
ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΝΕΑΣ ΑΓΧΙΑΛΟΥ ΣΤΑ ΓΑΚ-ΑΡΧΕΙΑ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΥ ΔΙΑΣΧΟΛΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
Οι
μαθητές
που
συμμετείχαν
στο
πολιτιστικό
διασχολικό
πρόγραμμα «Παγκοσμιοποίηση και Διαπολιτισμικές σχέσεις μέσα από την τεχνική της Ορατής σκέψης» παρακολούθησαν εκπαιδευτικό καινοτόμο πρόγραμμα για τη διδασκαλία της Τοπικής Ιστορίας, με την αξιοποίηση του Εκπαιδευτικού Δράματος (Educational Drama), μια μορφή θεατρικής τέχνης με καθαρά παιδαγωγικό χαρακτήρα, που προάγει την ενεργητική-βιωματική μάθηση. 40
Η θεματική ενότητα του προγράμματος είναι: <<Θάλασσα # που # χωρίζει… Θάλασσα -που- ενώνει… Στα ίχνη των ανθρώπων και των καημών της Μεσογείου Άλλοτε και σήμερα ‘εν φαντασία και λόγω’ >> Ένα ταξίδι στον χώρο της Μεσογείου της πολυπολιτισμικότητας, της
συνύπαρξης, των συγκρούσεων, των ατομικών και εθνικών
περιπετειών , μέσα από μια διπλή αφήγηση , που ‘ακουμπά’ σε ποικίλο αρχειακό υλικό από τον 20ο αι., με ‘πλοηγό’ την αγωνιστική διάθεση, την φιλία, τη συναίνεση ,τον ανθρωπισμό. 1922 ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ‘’ ΜΑΥΡΟ ΚΥΜΑ ‘’ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ ΣΤΟ ΒΟΛΟ (19-25 Σεπτεμβρίου 1922:Εβδομάδα πλημμύρας προσφυγιάς ) ‘’Πρόσφυγες εκ Σμύρνης. Αργά την νύκτα κατέπλευσεν εις τον λιμένα μας το υπερωκεάνιον «Μεγάλη Ελλάς» φέρον πρόσφυγες εκ Σμύρνης’’ Την επόμενη ημέρα ‘’Η ΘΕΣΣΑΛΙΑ’’ της Τρίτης 20 Σεπτεμβρίου 1922 έχει ένα μεγάλο άρθρο με ιδιαίτερα μαύρα γράμματα στην πρώτη σελίδα του διευθυντή της εφημερίδας και κορυφαίου δημοσιογράφου Τάκη Οικονομάκη, που συμπυκνώνει το δράμα των Μικρασιατών προσφύγων και καλεί όλους να τους βοηθήσουν και να γλυκάνουν τον πόνο τους: 41
«ΤΟ ΜΑΥΡΟ ΚΥΜΑ Την φθινοπωρινήν ηρεμίαν του λιμένος μας ήλθε χθές να ταράξη ένα μεγάλο μαύρο κύμα, κύμα συμφοράς. Εμπήκε μέσα και ξέσπασε ύστερα εις την παραλίαν από όπου εξεχύθη εις όλην την πόλιν.
Και
ένα
αίσθμα
υπέρτατης
φρίκης,
απεριγράπτου
συγκινήσεως αλλά και οργής τρομεράς συνεκλόνησε τους πάντας…… Το μαύρο αυτό κύμα μας το απέστειλεν η αντίπερα του Αιγαίου ακτή. Αποτελείτο
από τα τραγικά θύματα της φρικτής
μικρασιατικής συμφοράς, από τα θλιβερά αυτά ναυάγια του Ασιατικού Ελληνισμού, τα οποία η θάλασσα εξέβρασε εις την παραλίαν μας……. Το θέαμα ων θλιβερών αυτών θυμάτων της φρικτής καταστροφής εσπάρρασεν
την
εσταυροκοπούντο.
ψυχήν
του
Απεβιβάζοντο
καθενός. και
Απεβιβάζοντο
εφιλούσαν
το
και
χώμα.
Αεβιβάζοντο και άλλοι έκλαιαν, άλλοι χαμογελούσαν με ην εντύπωσιν ότι ετελείωσαν τα απερίγραπτα μαρτύριά των, που κατά τον τελευταίον μήνα εδοκίμασαν….. Τι το όφελος όμως; Το μαύρο κύμα της συμφοράς εξακολουθεί να ξεχύνεται και να πλημμυρίζει την Ελλάδα ολόκληρον. Ας κύψωμεν επάνω του και ας προσπαθήσωμεν να γλυκάνωμεν, όσον ειμπορούμεν, όσο είναι δυνατόν, τον πόνο του. Τ.ΟΙΚ.>>.
42
43
ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ ΣΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΝΕΑΣ ΑΓΧΙΑΛΟΥ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΥ ΔΙΑΣΧΟΛΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ – Φεβρουάριος 2016
Στο Γυμνάσιο Νέας Αγχιάλου έλαβε χώρα ένα ολοκληρωμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα με θέμα «Πρώτες Βοήθειες για Παιδιά» του Γ. Ν. Βόλου «Αχιλλοπούλειο». Το πρόγραμμα διήρκησε μια σχολική ημέρα και το παρακολούθησαν Γυμνασίου
που
συμμετέχουν
στο
οι μαθητές της Γ’
πολιτιστικό
διασχολικό
πρόγραμμα «Παγκοσμιοποίηση και Διαπολιτισμικές σχέσεις μέσα από την τεχνική της Ορατής σκέψης», που φέτος υλοποιείται στο σχολείο μας. Στο
πρόγραμμα
συμπεριλήφθησαν
τόσο
η
θεωρητική
πληροφόρηση όσο και η ταυτόχρονη πρακτική επίδειξη και εξάσκηση (μετά το πέρας του θεωρητικού μέρους ) με τη χρήση προπλασμάτων για την ανάπτυξη δεξιοτήτων στην παροχή 44
Πρώτων Βοηθειών από τους συμμετέχοντες μαθητές. Υπεύθυνες για την παρουσίαση του εκπαιδευτικού προγράμματος ήταν οι: κα Κορώνη Χρυσάνθη – Βασιλική, κα Διαμαντή Μυροφόρα και κα Μουστάκα Ευγενία. Μετά το τέλος του Προγράμματος, οι μαθητές πήραν συνέντευξη από την υπεύθυνη του προγράμματος κα Κορώνη Χρυσάνθη –Βασιλική: *Κρίνεται απαραίτητο να γνωρίζουν οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς Πρώτες Βοήθειες; -Το κρίνω ζωτικά απαραίτητο , δηλαδή και τα παιδιά, που στο μέλλον θα είναι έτοιμοι να βοηθήσουν τους συνανθρώπους τους , είναι σημαντικό να το γνωρίζουν, όπως και οι εκπαιδευτικοί αλλά και οι γονείς , επειδή είναι συνέχεια σε επαφή με παιδιά που είναι πιο επιρρεπή σε ατυχήματα, πρέπει επίσης να είναι εκπαιδευμένοι σ’ αυτό. *Θεωρείται σημαντική την ενημέρωση για Πρώτες Βοήθειες στους μαθητές στα σχολεία και γιατί ; -Ναι ,τη θεωρώ πολύ σημαντική ,γιατί οι μαθητές είναι αυτοί που στο μέλλον θα βοηθήσουν τους συνανθρώπους τους. Όταν μαθαίνουμε κάτι από πολύ μικρή ηλικία, το μαθαίνουμε καλύτερα, μας είναι πιο εύκολο να δοκιμάσουμε πράγματα, δεν φοβόμαστε να εκτεθούμε. Άρα μαθαίνουμε πιο σωστά και είμαστε έτοιμοι να βοηθήσουμε τους μεγαλύτερους ανθρώπους ή τους φίλους μας, που μπορεί να έχουν την ανάγκη μας κάποια στιγμή. *Είχατε πολλά περιστατικά που προέρχονται από ατυχήματα σε σχολεία ; 45
-Ναι είχαμε πάρα πολλά περιστατικά. Είναι πολύ συχνά τα ατυχήματα στα σχολεία, όπως κοψίματα, εγκαύματα, χτυπήματα, κατάγματα, τραυματισμοί, αλλά και κάποια πιο ειδικά σχετικά με παιδιά που έχουν κάποιο χρόνιο νόσημα. *Μπορείτε να αναφέρετε μια κρίσιμη περίπτωση ; -Κρίσιμη περίπτωση είναι ένα αφυλακτικό σοκ σε ενήλικες. Δηλαδή να κάνει κάποιος σοκ από αλλεργία είναι ένα από τα πιο επείγοντα περιστατικά και κινδυνεύει άμεσα η ζωή του, ακόμη και αν βρίσκεται έξω από το χώρο του Νοσοκομείου. Επίσης, κρίσιμη περίπτωση είναι και η ανακοπή σε ενήλικες. Σε παιδιά η ανακοπή είναι σπάνια, αλλά έχουμε άλλα επείγοντα περιστατικά. Είναι σημαντικό να γνωρίζουν, αν έχουν ένα οξύ σύμπτωμα, τι μπορεί να σημαίνει και τι μπορεί να πάθουν, όπως η συστροφή όρχεως στα αγόρια . *Θα μπορούσε το ατύχημα να μην ήταν τόσο σοβαρό, αν είχαν δοθεί οι Πρώτες Βοήθειες; -Ναι, θα μπορούσε να μην ήταν τόσο σοβαρό και όχι μόνο. Οι Πρώτες Βοήθειες βοηθάνε στο να μη γίνουν από καλή πρόθεση, αλλά και από κακή εκπαίδευση λάθη σε κάποιον άνθρωπο, όπως σε χτυπήματα αυχένα ή σπονδυλικής στήλης, που θα μπορούσαν να τον αφήσουν παράλυτο. Οπότε πρέπει στις Π.Β. να μάθω να μην κάνω κάτι το οποίο θα δημιουργήσει μεγαλύτερο πρόβλημα παρά να βοηθήσει, να μάθω πως θα βοηθήσω σε απλά πράγματα που είναι πολύ συνηθισμένα, πώς να βοηθήσω και σε όχι τόσο συνηθισμένα, αλλά πολύ σοβαρά, όπως η ανακοπή. 46
*Υπήρξε φορά που βάλατε τη ζωή σας σε κίνδυνο, για να προσφέρετε Πρώτες Βοήθειες; -Δεν έτυχε. Δεν πρέπει ο διασώστης να βάζει τη ζωή του σε κίνδυνο. Δε φτιάχνω έναν μη αποτελεσματικό και επικίνδυνο ηρωισμό, που μπορεί να στοιχίσει και ένα δεύτερο θύμα. Πρέπει να έχω τη σωστή εκπαίδευση, ώστε να βοηθήσω χωρίς να κινδυνεύσω. *Είστε ικανοποιημένη και χαρούμενη από τη δουλειά σας ως επιμορφώτρια Πρώτων Βοηθειών και γιατί; -Απίστευτα χαρούμενη, όταν έχω να κάνω με παιδιά, όπως εσείς. Με το σχολείο σας εκπαιδεύσαμε από το Νοέμβριο 300 παιδιά από την αρχή του προγράμματος. Έχουμε την ευκαιρία στα σχολεία να έχουμε πολλά παιδιά και να τα εκπαιδεύουμε. Σε λίγα χρόνια όλη η γενιά σας θα είναι εκπαιδευμένη και μάλιστα θα είναι ο μοναδικός τόπος στη χώρα μας που θα είστε εκπαιδευμένοι. Είναι πολύ
σημαντικό
και
διασκεδαστικό
για
μας,
γιατί
είστε
συμπαθέστατοι, έχετε χιούμορ και διάθεση να μάθετε πράγματα. Είναι πιο ευχάριστο να δουλεύει κανείς με παιδιά, όχι πως δεν είναι ευχάριστο και με τους μεγάλους, αλλά μας αρέσει περισσότερο με τα παιδιά.
47
Οι μαθητές εμπνεύστηκαν ύστερα από τη θετική αυτή εμπειρία και ζωγράφισαν…
48
…ενώ με αφορμή του εκπαιδευτικού αυτού προγράμματος η κ. Τριανταφυλλοπούλου Πελαγία τους μύησε στην τεχνική της Ορατής σκέψης και της αλληλεγγύης κάνοντας χρήση δύο φωτογραφιών, που φανερώνουν την σπουδαιότητα του έργου που επιτελούσε και επιτελεί ο Ερυθρός Σταυρός σε κρίσιμες στιγμές της ζωής των ανθρώπων. Στην
πρώτη εικονίζεται μία νοσοκόμα Ερυθρού Σταυρού με
ετοιμοθάνατο μωρό (1947)
49
και στη δεύτερη Νοσοκόμα του Ερυθρού Σταυρού που σημειώνει τις τελευταίες λέξεις ετοιμοθάνατου στρατιώτη (1917)
50
ΖΩΓΡΑΦΙΕΣ ΚΑΙ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ
51
52
53
54
55
56
57
Οι μαθητές του 1ου ΕΠΑΛ ΑΛΜΥΡΟΥ:
Γεωργαντζή Ελευθερία Γιάννη Αθανασία Δήμα Γιάννα Δήμου Δέσποινα Ζαντιώτη Θεοδώρα Ζιγγιρίδη Αναστασία Κλειδά Σοφία Κόχιλα Σοφία Λλανάι Εράλντ Μακρή Κατερίνα Μπασαγιάννης Νικόλαος Μπούτλας Άγγελος Νάντζιου Ηλιάνα Ντόντα Δώρα Ξανθούλη Σωτηρία Παπαδημουλά Ευαγγελία Παπαγεωργίου Αφροδίτη Ρεφουγκιάτι Κλάρα Ράντζα Αικατερίνη Σαμαρά Ευσταθία Σανοζίδη Ευτυχία 58
Σερέτη Σοφία Σκούρα Ιωάννα Τζάνου Βασιλική Τούσια Γεωργία Τσεκρέζι Γεώργιος Μαρσέλ Χασάν Χριστόφορος Γάλλος Ναπολέων
Οι μαθητές του ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΝΕΑΣ ΑΓΧΙΑΛΟΥ:
Αναστασοπούλου Καλουδίτσα-Σταυρούλα Ανεστιάδου Δήμητρα Γκαμάλια Ειρήνη Κολοβού Αντριάνα Κουτσοβασίλη Ευφροσύνη Κουτσούκου Eλένη Λιούπης Παναγιώτης Μακρυγιάννης Ιωάννης Μπαζιόπουλος Κωνσταντίνος Μπαζιοπούλου Ουρανία Μπούτλα Αλίκη Ράλλη Ευαγγελία Σιαμουρέλη Πελαγία Σιαμουρέλης Ηλίας 59
Σκαρλάτος Κων/νος Σκέμπι Άντζελα Στάνιου Χαρίκλεια Τζάνου Ερασμία Τζουμερκιώτης Ιωάννης Τουρνά Αθηνά Τσιτόγλου Παντελής
60
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΡΓΩΝ ΤΕΧΝΗΣ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΘΗΚΑΝ ΣΤΙΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΕΣ
The Refugees’ Ship - Jens Galschiot
The sleeping gypsy – Henri Rousseau 61
Girl reading the post, Norman Rockwell
New kids in the Neighbourhood, Norman Rockwell
62
The Walthamstow Tapestry, Grayson Perry
Fundamentalism, Jens Galschiot
63
Denmark 2009- Peter Carlsen
Ecco and Narcissus, John William Waterhouse 64
The Pillar of shame, Jens Galschiot
Guernica, Pablo Picasso 65