Bouw en Uitvoering 4-2016

TINY

HOUSE MARKER WADDEN PROJECT ZEEWERINGEN BOUW EN UITVOERING

BEREIKT RUIM 68.600 LEZERS

JAARGANG 48 - 4 2016

HET VAKBLAD VOOR RIJK, PROVINCIE EN GEMEENTE

IN NEDERLAND EN BELGIE

Systeemintegratie. Dat klinkt mooi en dat is het ook.

Alles goed voor elkaar: internet, verlichting en elektriciteit.

Combineer een optimaal klimaat en een zo laag mogelijk energieverbruik. Resultaat: Energie door techniek.

Wij zijn graag uw partner voor alle technische oplossingen.

In en rond uw vastgoed, kantoor, schoolgebouw, opslagloods, werkplaats of fabriek.

Krijgt u al energie door techniek? We helpen u graag.

Grip op proces en resultaat

Leertouwer: technisch dienstverlener in elektrotechniek, klimaat en ICT. leertouwer.nl - Barneveld - t 0342 42 51 51 - info@leertouwer.nl - twitter @leertouwerbv

13481

Bouwvak afschaffen, kwestie van tijd De verplichte bouwvakantieperiode is al in de jaren 80 afgeschaft maar in de praktijk blijven bestaan. Volgens FNV is de bouwvak niet meer van deze tijd.

“We hebben volop jonge mensen nodig in onze sector”, aldus voorzitter Ton Heerts van FNV eerder. “Het zijn niet meer de traditionele kostwinners, maar ook vaak tweeverdieners, die samen het huishouden draaiende willen houden.

Je moet flexibel kunnen zijn. Een vaste periode waarin de baas vindt dat je vakantie op moet nemen past daar niet bij.

Het staat een moderne toekomst in de weg”.

Zal er in 2017 nog sprake zijn van een bouwvak?

slib wordt slik Op 11 mei kwam een eerste puntje van de Marker Wadden boven water.

Dit toekomstig vogelparadijs in het Markermeer moet de natuurwaarden in het door slib vertroebelde meer opkrikken, zodat waterplanten, vissen en vogels zich er weer thuis voelen.

Ook bezoekers zijn er straks welkom.

Vernieuwend idee is dat het slib een tweede leven krijgt in de vorm van eilanden met plas-drasnatuur.

12

Historie en vernieuwing in Antje van de Statie Het recent gerenoveerde BrasserieHotel Antje van de Statie, gelegen in Weert, levert een interessante case van state-of-the-art automatisering.

De nieuwe functie beroept zich op een honderdjarige traditie van gastronomie en gastvrijheid in Weert.

Daarbij wordt gebruik gemaakt van de nieuwste technische snufjes.

22

een dijk van een dijk in zeeland Tussen 1997 en 2015 versterkte projectbureau Zeeweringen, een samenwerkingsverband van Rijkswaterstaat (RWS) - de uitvoerder - en waterschap Scheldestromen - de beheerder -, de steenbekleding op de Zeeuwse dijken.

In totaal werd 325 kilometer dijk van een nieuwe steenlaag voorzien.

30

DAKBEDEKKING DAK V EILIGHEID DAKDUURZ A AMHEID info@elroduurzamedaken.nl

www.elroduurzamedaken.nl

Uw groen is onze zorg www.heijmanssportengroen.nl

www.duravermeer.nl

B+U 4 2016 3

tiny house bezig aan opmars Lente 2016 lijkt het moment daar: de doorbraak van het tiny house in Nederland. Plotseling blijkt overal in Nederland te worden geknutseld aan zelfgebouwde, zelfvoorzienende minihuisjes. Een nieuwe woonvorm, die vraagt om ‘experiment, testlocaties en bestuurders die hun nek uitsteken’. Aldus pleiten de pioniers van de tiny house beweging.

4

column alles wordt informatie

En verder

FOTOPAGINA............................. 1 gebouwautomatisering..... 29 Bedrijfsinfo........................ 41

21

best of web

40

Colofon............................... 56

Uw logo ook op deze positie?

Ruimte voor uw bedrijf Uniek in gevelisolatie www.caparol.nl

Less energy, more comfort www.ubiflex.nl

info@aprmediagroep.nl

Tiny House bezig aan opmars

Hoe groot is de potentie van kleinschalig wonen?

Lente 2016 lijkt het moment daar: de doorbraak van het tiny house in Nederland. Plotseling blijkt overal in Nederland te worden geknutseld aan zelfgebouwde, zelfvoorzienende minihuisjes.

De plaatjes spreken tot de verbeelding, de media staan er vol mee.

Een nieuwe woonvorm, die vraagt om ‘experiment, testlocaties en bestuurders die hun nek uitsteken’. Aldus pleiten de pioniers van de tiny house beweging.

TEKST Daan groeneveld BEELD ©Woningpioniers

jelte glas ziet zijn tiny house als oplossing voor het gat tussen sociale huur en koopwoning

6 B+U 4 2016

H

et fenomeen is, zoals wel vaker gebeurt, overgewaaid uit de Verenigde Staten. Nadat de Amerikaanse Dee Williams tien jaar geleden het boek ‘The Big Tiny’ schreef, zijn er in de VS naar schatting zo’n 10.000 tiny houses gebouwd. Op wielen verplaatsbare huisjes van maximaal 50 vierkante meter, liefst zonder hypotheek. Dat is de min of meer officiële beschrijving die door Tiny House Movement in de VS wordt gebruikt. De kosten: gemiddeld een krappe 35.000 euro. De beweging werd in de VS echt groot tijdens de crisis, toen mensen geen huis meer konden kopen en termen als ontspullen en consuminderen in opkomst kwamen.

Het fenomeen is dus al jaren bekend, maar van tiny houses in Nederland was lange tijd geen sprake. Een zoektocht naar een tiny house dat daadwerkelijk gerealiseerd was in ons land, en door de instanties als zodanig werd erkend, leverde tot voor kort nog niet veel op. Tien jaar na dato lijkt 2016 echter het jaar te worden waarin Nederland kennis maakt met kleinschalig wonen.

Woonwensen veranderen

Goedkoop, snel, flexibel, duurzaam, modulair. De voordelen van een tiny house sluiten aan op veel ontwikkelingen die momenteel in de maatschappij gaande zijn, ook in de bouw. Een tiny house speelt in op de behoefte aan vrijheid, duurzaamheid, eenvoud, zelfexpressie en natuur. Waarden die in de samenleving in opkomst zijn.

Het huis als verlengstuk van haar bewoners.Sinds het modernisme, eind negentiende eeuw, is de architect de autoriteit die zijn persoonlijkheid in een gebouw legt, niet de bewoner. Maar daar komt langzaam verandering in.

De afgelopen honderd jaar werden gekenmerkt door een vergaande functionalisering en standaardisatie van de woonvorm: zo veel mogelijk ruimte voor zo weinig mogelijk geld. Dat is de basis voor de huidige beschikbare woonvormen in Nederland. De uiterste consequenties van deze gedachte zijn te zien in wijken als de Bijlmer, waar rijen flats ervoor diende te zorgen dat ‘iedereen gelijk is’. Maximalisatie, noemt filosoof Arne Hendriks

dit. Hij houdt de ontwikkelingen rondom tiny housing in de gaten en constateert een groeiende tegenbeweging, waarbij mensen hoe langer hoe meer kwaliteit verkiezen boven kwantiteit. Volgens hem verandert de maatschappelijke zucht naar ‘steeds meer’, langzaam naar ‘steeds minder’. In een gedachte-experiment voorziet hij zelfs dat alles, tot aan het menselijk lichaam, de komende jaren juist weer kleiner zal worden, na de exponentiële groei van de afgelopen eeuw.

Los van dergelijke interessante opvattingen worden er nog andere maatschappelijke mogelijkheden van tiny houses genoemd. Ze bieden mogelijkheden voor studenten, starters en vluchtelingen. Deze bevolkingsgroepen liggen in het huidige woningaanbod vaak krom voor een huurwoning in de grote steden en kunnen of willen nog geen koopwoning betalen. Daarnaast gaat het ontwerpen van tiny houses vaak gepaard met innovatie en duurzaamheid en liggen er mogelijkheden voor het revitaliseren van leegstaande industrieterreinen.

Het is dus niet gek dat er momenteel in Nederland een ‘tiny house beweging’ ontstaat. Sterker nog, het is eerder vreemd dat er in Nederland nog weinig échte tiny houses bewoond worden en een officiële status hebben.

FabCity toont eerste voorbeelden

Maar de bom lijkt dit voorjaar te zijn gebarsten. Almere is de eerste gemeente die actief de mogelijkheden van tiny houses onderzoekt (zie kader), met behulp van een prijsvraag. De echte pioniers hebben deze prijsvraag echter niet afgewacht. Op FabCity, een tijdelijke campus waar de Willie Wortels van de bouwsector hun nieuwste uitvindingen delen, stonden dit voorjaar de eerste voorbeelden van vernieuwende tiny houses te glimmen van trots. En afgelopen mei werd in lokale media zowel in Alkmaar als in Ouddorp het eerste tiny house van Nederland gepresenteerd. Maar ja, op FabCity stonden er dus ook al twee.

“Het is zoals met de piramides. Die zijn op hetzelfde moment in de geschiedenis op verschillende plekken in de wereld gebouwd, zonder vorm van communicatie. Op de één of andere manier is het fenomeen ‘tiny house’ dit

voorjaar een enorme hype geworden.” Aan het woord is Hans Peter Föllmi, initiatiefnemer van de Tiny TIM, die op FabCity een prominente plaats inneemt. De Tiny TIM is een ingenieus huisje dat zelfvoorzienend is op het gebied van energie en water. Dat gaat zover dat de eigen urine gezuiverd en hergebruikt kan worden. Een bijzonder project, omdat het verbinding legt tussen duurzaamheid, woningnood, kleinschalig wonen en leegstand.

Waas Thissen, student Future Planet Studies aan de UvA en medebouwer van de Tiny Tim, vertelt dat de bouw van het huisje een direct gevolg is van een moeizame zoektocht naar een studentenwoning in Amsterdam.

“Toen besloten we als studenten zelf maar een huisje te bouwen, samen met Hans Peter en een architect. Omdat we via onze opleiding bezig zijn met duurzaamheid, was het een logische stap om het huisje volledig zelfvoorzienend te maken en daar de nodige innovatie voor te bedenken.” Het huisje maakt zichtbaar dat het kan, hoewel strenge wintermaanden de nodige improvisatie vereisen om het aangenaam te houden in het huisje, zo geven de bouwers toe. Vandaar dat ze hard op zoek zijn naar locaties waar hun gebouwtje voor langere tijd getest kan worden.

Testlocaties gezocht

Financiering voor het project werd gevonden bij een woningbouwvereniging en de gemeente Texel. Het toont aan dat zowel de politiek als de markt wel degelijk interesse hebben en de potentie zien van tiny housing.

Een tweede Tiny TIM wordt tentoongesteld op het festival Oerol, op Ameland. Het eerste huisje zal op Texel worden getest als recreatiewoning. Het eiland, dat volledig CO2-neutraal wil worden, kampt met talloze kleine huisjes die ‘zo lek zijn als een mandje wat betreft energiehuishouding’, aldus Föllmi.

Naast functionaliteit als vakantiewoning ziet Waas Thissen de Tiny TIM nog altijd als oplossing voor de woningnood bij starters en studenten. Leegstaande bedrijventerreinen zijn volgens hem perfect geschikt voor huisvesting van tiny houses. “Dan wordt het opeens mogelijk om goedkoop en duurzaam op de meest gave

“Faciliteer de maatschappelijke meerwaarde die de tiny house beweging met zich mee kan brengen” Tiny TIM De grote ambitie van de makers van de Tiny TIM was om een volledig zelfvoorzienend tiny house te bouwen, dat toch comfortabel is. TIM staat voor Timber Independent Mobile. Een huisje dat verder gaat dan andere vormen van mobiel wonen, op het gebied van duurzaamheid, onafhankelijkheid en flexibiliteit.

Meest in het oog springen de oplossingen voor energie en water. Het gebouwtje heeft twee verschillende windmolens; één voor hoge windsnelheden en één voor lagere windsnelheden. De zonnepanelen winnen op drie verschillende manieren energie uit één oppervlak; via zonnestralen, warm water en lucht. Elektriciteitsvoorziening is de grootste uitdaging, overtollige elektriciteit wordt opgeslagen in de PowerOak met een lithium-ion accu van 6,8 kWh. Aan de zijkant zorgt een volledig groene wand voor waterzuivering. Deze uitvinding van Our Green Spine/Green Art Solutions is de eerste zuiverende gevelwand ter wereld. Op een gebied van ruim 6 m2 wordt douchewater, afwaswater en urine volledig gezuiverd tot schoon drinkwater. Dit gebeurt via een stelsel van watertanks en speciale plantensoorten. Naast waterzuivering zorgt de groene wand ook voor opname van CO2 en reductie van hitte, een interessante optie dus voor gebruik in de stad.

Het huisje is voor 90% van duurzaam geproduceerd naaldhout. Daarbij is gebruik gemaakt van de oude Shou Sugi Ban-techniek. Door de buitenzijde van het hout te verbranden ontstaat een sterke laag, die langer meegaat. Materiaalgebruik en gewicht is gereduceerd door zogenaamde SIP-panelen (structural insulated panels), die het huisje laten ‘ademen’. Volgens de bouwers is het totale gewicht slechts een honderdste van een gewoon huis.

8 B+U 4 2016

plekken in de stad te wonen. De gemeente wint ook, aangezien duurzaamheid en innovatie de ruimte krijgen, woningnood wordt aangepakt en braakliggende grond een waardevolle bestemming krijgt.”

De bewoner van een huis is de laatste honderd jaar een consument die, zolang hij of zij genoeg betaalt, vrijheid heeft om te kiezen. Maar zelf een woonvorm of droomhuis bedenken en laten ontwikkelen, hoe klein en goedkoop ook, dat is tot de dag van vandaag erg moeilijk.

Afwijken van de standaard was lang onmogelijk. En juist afwijken van de standaard, of meer de vrijheid om af te kunnen wijken, is wat de pioniers van de tiny housebeweging zoeken.

Het spel van vraag en aanbod heeft in Nederland ondertussen zulke groteske vormen aangenomen dat een tiny house, volledig naar de wensen van de gebruiker, theoretisch gezien goedkoper kan uitpakken dan dezelfde hoeveelheid ruimte in een flat in Amsterdam of Utrecht.

In de praktijk blijkt het echter nog zeer ingewikkeld om ergens een tiny house neer te mogen zetten.

Het gebrek aan testlocaties voor tiny houses komt ten eerste doordat de projecten nog erg jong zijn. Het idee voor de Tiny TIM stamt uit 2014. Ten tweede is er de horde van wet- en regelgeving die overwonnen dient te worden. Zo voldoen tiny houses vaak niet aan het bouwbesluit, waarin staat dat een huis een meterkast moet hebben, een halletje, twee deuren en een plafond van minimaal 2,4 meter hoog. “Wat we nodig hebben, naast investeerders, zijn goede juristen”, concludeert Thissen droog.

Woonpioniers

Pal naast de Tiny TIM op de FabCity, prijkt de Porta Palace van Jelte Glas, mede-oprichter van Woonpioniers.

Een huisje van slechts 17 vierkante meter dat opvallend ruim oogt. Efficiency ten top. Wie heeft het nog over 50 vierkante meter? Glas, 29 jaar oud, wil volle kracht vooruit en laat zich daarbij niet hinderen door wetten en regels. Als oud medewerker bij de provincie Utrecht weet hij als geen ander dat de geest van de wet altijd belangrijker is dan de wet zelf. Ook hij raakte betrokken bij de tiny house beweging door eigen ervaringen op de woningmarkt. Hij besefte dat het in het huidige aanbod feitelijk onmogelijk is om er een andere woonvorm op na te houden dan een koopwoning met hypotheek of een huurwoning. “Het kan wel, maar dan beland je al snel in het schimmige circuit van 365 dagen per jaar recreëren op een vakantiepark”, aldus Glas.

Twee jaar geleden stopte hij zijn werk bij de provincie om zich te richten op zijn woonwens: “een woonvorm tussen koopwoning en sociale huurwoning, speciaal voor starters. Het is namelijk gewoon niet eerlijk dat je als starter of student eindeloos moet wachten op een sociale huurwoning, omdat je nog geen geld hebt voor een koopwoning. Dan ben je genoodzaakt via particuliere huur te veel te betalen voor te weinig ruimte, waardoor de rijke generatie flink gespekt wordt.”

Glas ging zelf in een caravan slapen en onderzocht de

mogelijkheden om dit als woonadres op te geven bij de gemeente. De enige optie was om zich te registreren als dakloze. Glas ging de dialoog aan. “Ik vertelde de gemeente Utrecht dat er steeds meer starters zijn die andere vormen van wonen zoeken en vroeg de gemeente wat er mogelijk was. Uiteindelijk stonden ze toe dat ik op mijn antikraakadres stond ingeschreven, terwijl ik in de caravan sliep.” Toch wringt er nog iets. “Iedereen weet dat er heel veel mensen wonen op recreatieparken, maar niemand grijpt in. Zodra ik zeg dat ik in een caravan woon, mag het niet. Als dakloze zou ik geen gemeentebelasting hoeven te betalen, maar dat wilde ik wel. Ik woonde in Utrecht en gebruikte de voorzieningen.” Om de beweging een stap verder te krijgen is het volgens Glas belangrijk om in overleg met Rijk, provincie en gemeente naar oplossingen te zoeken. “Zodat ze beseffen dat ik geen zonderling ben die zich als een hobbit terugtrekt. Ik wil meedraaien in de maatschappij en verantwoording nemen en niet bezig hoeven zijn om de mazen van de wet op te zoeken.”

Bouwbesluit en de praktijk

Nu zoeken veel mensen namelijk noodgedwongen de obscuriteit op. Ze vinden creatieve woonvormen die buiten de regelgeving vallen. Zo kampt de gemeente Amsterdam met het groeiende fenomeen van spook­ jongeren. Jongeren die nergens staan ingeschreven, maar toch een dak boven hun hoofd hebben. Glas pleit voor een faciliterende overheid. “In Tienhoven worden recreatiewoningen veranderd in gewone woningen.

De praktijk was al dat er gewoond werd, maar dat wordt nu gelegaliseerd.”

Wat betreft tiny housing is de meest gehoorde roep die om ruimte en grond, om zo aan de slag te kunnen gaan.

Veel zelfbouwers, zoals de Woonpioniers, hebben al een ontwerp of een huisje gerealiseerd, maar nog geen locatie om te kunnen wonen. Volgens Glas is er binnen de huidige wetgeving al veel meer mogelijk dan men denkt, zolang gemeenten er maar aan meewerken.

“Tiny houses voldoen inderdaad meestal niet aan het bouwbesluit. Maar pakt men de wet voor woonwagens en caravans erbij, dan is er opeens veel meer mogelijk. Daarnaast is er de regelgeving omtrent tijdelijke bebouwing. Die kan ervoor zorgen dat men ontheffing krijgt van het bouwbesluit. De termijn voor tijdelijkheid is onlangs opgerekt naar tien jaar. Bij succes kan dit nog eens met tien jaar verlengd worden. Dan zou men twintig jaar ergens kunnen wonen. Dat is voor starters en studenten natuurlijk een serieuze optie.”

Woonpioniers bestaat, naast Glas, uit architect Daniël Venneman en mixed media artist Arthur van der Lee. De ultieme droom is de realisatie van een woongemeenschap van vijf á tien tiny houses, rondom een boerderij of een leegstaand pand. “Ik krijg per dag wel 25 mailtjes van zzp’ers die anders willen wonen en durven investeren in duurzame woninkjes.” Hij ziet het voor zich, heeft het zelfs al uitgetekend. “De bewoners kunnen hun eigen huisje samenstellen uit verschillende componen-

B+U 4 2016 9

“ Ik krijg per dag wel 25 mailtjes van zzp’ers die anders willen wonen en durven investeren in duurzame woninkjes.”

10 B+U 4 2016

“De meest gehoorde roep is die om ruimte en grond, om aan de slag te kunnen gaan.”

ten, functies en duurzame bouwmaterialen. De huisjes delen gemeenschappelijke nutsvoorzieningen, rondom een centraal punt, dat wordt gevormd door de boerderij of het lege pand. Daar hebben de zzp’ers direct een werkplek.”

De vraag van de consument bestaat, zo blijkt wel tijdens het gesprek met Glas, dat plaatsvindt op FabCity. De ene na de andere geïnteresseerde loopt naar binnen in zijn tiny house. Een enthousiaste Amsterdammer begint zelfs direct met bieden en afdingen op het huisje. ‘Hij is te koop, maar eerst een plek zien te vinden om te mogen staan’, reageert Glas, waarna hij zijn betoog vervolgt. “Al die zzp’ers die me mailen kan ik alleen helpen wanneer er ruimte komt voor mooie initiatieven. Wat nu nodig is zijn bestuurders die lef tonen, hun nek uit durven steken.

Die van de woonwagenwet iets moois maken om duurzame, innovatieve tiny houses te faciliteren.”

Aan de slag

Glas heeft ze allemaal langs zien komen op FabCity: Maxime Verhagen, minister Blok, burgemeester van der Laan en Rijksbouwmeester Floris Alkemade. “Er is een kentering gaande. Allemaal zoeken ze naar nieuwe woonvormen. Ga er dan ook in de praktijk mee aan de

Pioniersgemeente Almere

adrienne norman

De gemeente Almere staat al langer bekend om haar pioniersgeest als het gaat om nieuwe woonvormen en vrijheid voor bewoners om zelf hun leefomgeving in te richten. Het nieuwste project, de BouwEXPO Tiny Housing, onderzoekt de mogelijkheden van kleinschalige woonvormen. De BouwEXPO draait om een prijsvraag, waarbij iedereen zijn of haar ontwerp kon inzenden. De beste 25 inzendingen worden uiteindelijk gerealiseerd op de prijsvraaglocaties in Almere Poort. De prijsvraag bevat drie categorieën: één voor speciale off-grid projecten, huisjes die zelfvoorzienend zijn.

Eén voor tiny houses die twee jaar getest zullen worden. En tot slot een categorie tiny houses die permanent bewoond kunnen worden in Almere Poort. De bouw van de huisjes zal worden aangegrepen om te onderzoeken welke regelgeving het ontwikkelen en daadwerkelijk bouwen en bewonen van de Tiny Houses in de weg staat.

Tjeerd Herrema, wethouder Ruimte, wonen & wijken in Almere, hierover: “Innovatie ontstaat niet vanuit de regels. Geef dit soort initiatieven de ruimte om te experimenteren en ga dan pas bekijken of je iets met de regels moet doen.”

De prijsvraag levert in ieder geval nu al een antwoord over het animo in de samenleving. Er werden maar liefst 245 ontwerpen ingezonden. Herrema is verguld met de veelzijdigheid van de inzenders. Architecten, bouwers, hobbyisten, kunstenaars en zelfs enthousiaste kinderen kwamen met een eigen ontwerp. Als opvallende afwezige tussen de inzendingen noemt hij de woningcorporaties. Juist zij kunnen volgens hem profiteren van de innovatie die tiny housing met zich meebrengt, op het gebied van techniek en duurzaamheid. Komende zomer kunnen de gelukkige winnaars aan de slag. De BouwEXPO wordt door de gemeente georganiseerd. Via het Woningbouw­atelier is er ook contact met het Rijksvastgoedbedrijf en het ministerie van BZK.

adrienne norman

slag. Geef testprojecten van pakweg tien jaar de ruimte en kijk hoe het bevalt, dat is naar mijn mening de enige manier om er achter te komen, in plaats van eindeloze ruggespraak.”

De toekomst is rooskleurig, als het aan Glas ligt. “Binnen twee jaar zijn er denk ik wel tien van die minidorpjes zoals wij ze voor ogen hebben.”

Natuurlijk zal de tiny house beweging in Nederland niet de woningmarkt op z’n kop gooien met de komst van tienduizenden kleine huisjes. Daarvoor blijft de doelgroep te beperkt en is er in Nederland simpelweg te weinig ruimte. Maar als extra aanbod voor starters, studenten en vluchtelingen die buiten de boot dreigen te vallen, kan het een verschil maken. Daarnaast zijn de pilotprojecten uitstekend geschikt om innovatie en duurzaamheid te realiseren. Zoals een architect eerst een maquette bouwt, fungeren de tiny houses als kraamkamer voor de energietransitie in de huidige woningbouw. Voorbeelden als de Tiny TIM laten zien hoeveel ideeën, snelheid en creativiteit het oplevert wanneer op eigen initiatief, kleinschalig, aan iets reëels geknutseld kan worden door pioniers. Juist het feit dat het kleine huisjes betreft blijkt uit te nodigen tot experiment. Nieuwe dingen worden nu eenmaal altijd makkelijker eerst in het klein uitgetest.

De Tiny House beweging trekt langzaam steeds meer naar elkaar toe. De pioniers weten elkaar te vinden en beseffen dat ze samen sterker staan. Ieder heeft zijn eigen specialisme op het gebied van duurzaamheid, techniek of het creëren van nieuwe woonvormen. Ook de eerste woningbouwverenigingen en gemeenten tonen interesse. Een direct gevolg van FabCity is dat op het dak van een leegstaande parkeergarage in de Bijlmer hoogstwaarschijnlijk een tiny house testdorp wordt ontwikkeld, in opdracht van een woningbouwvereniging. Zowel de Tiny TIM als de Woonpioniers zijn bij het project betrokken. Wanneer het in Amsterdam lukt om op de dure grond een tiny house project neer te zetten, dan is de kop er definitief af. BOUW+ UITVOERING

wethouder herrema bij de tentoongestelde inzendingen voor de bouwexpo

Als jurylid van de prijsvraag in Almere zit Jelte Glas met zijn neus bovenop het eerste project waar daadwerkelijk tiny houses gerealiseerd worden voor permanente bewoning. “Het gave is dat de gemeente Almere de praktijk opzoekt. Doen in plaats van denken.” De Tiny TIM heeft zich op haar beurt ingeschreven voor de prijsvraag, categorie off-grid. 6 juli worden de winnaars bekend gemaakt. De 245 maquettes voor de prijsvraag worden momenteel tentoongesteld in de Kunstlinie Almere Flevoland (KAF).

Slib wordt slik Bouwen met de natuur

Marker wadden Op 11 mei kwam een eerste puntje van de Marker Wadden boven water. Dit toekomstig vogelparadijs in het Markermeer moet de natuurwaarden in het door slib vertroebelde meer opkrikken, zodat waterplanten, vissen en vogels zich er weer thuis voelen. Ook bezoekers zijn er straks welkom. Vernieuwend idee is dat het slib een tweede leven krijgt in de vorm van eilanden met plas-drasnatuur.

TEKST tanja veenstra

Marker Wadden Financiering Met 15 miljoen euro uit het Droomfonds van de Nationale Postcode Loterij kon Natuurmonumenten samen met vaste partner Rijkswaterstaat een begin maken met dit ambitieuze plan voor nieuwe natuur in het Markermeer.

De overheid investeerde 30 miljoen euro en provincie Flevoland­ droeg 3,5 miljoen euro bij, waarna aanleg van het eerste en grootste eiland van start ging. De kosten voor dit eiland zijn relatief hoog, omdat het - als enige - toegankelijk zal zijn voor publiek. De complete eerste fase is begroot op circa 75 miljoen euro. Natuurmonumenten hoopt nog op bijdragen van provincie Noord-Holland, Europa en private partijen.

Uitvoering Uitvoerder is baggeraar Boskalis, ondersteund door advies- en ingenieursbureau Witteveen+Bos voor de ecologische knowhow en ontwerp- en adviesbureau Arcadis voor specifieke kennis van morfologie (sedimentbeweging). Landschapsarchitectenbureau Vista tekende voor het ontwerp. Geestelijk vader van de Marker Wadden, tevens projectdirecteur, is Roel Posthoorn.

Natura 2000 Het Markermeer is een van de 160 Natura 2000-gebieden in Nederland (Markermeer/IJmeer). Natura 2000 vormt de kern van het EU-beleid ter behoud en herstel van biodiversiteit in de Europese Unie, gebaseerd op de Vogelrichtlijn uit 1979 en de Habitatrichtlijn uit 1992. Het Markermeer/IJmeer is van internationaal belang als broed-, foerageer-, rui-, rust- en overwinteringsgebied voor tal van vogelsoorten. Deze zijn afhankelijk van een gezonde visstand en onderwaternatuur.

Bezoekers Het eerste eiland is waarschijnlijk eind dit jaar (onder begeleiding) te bezoeken. Speciaal hiervoor richt Boskalis een tijdelijk drijvend informatiecentrum in. Medio 2018 kunnen natuurliefhebbers aanmeren in de jachthaven of vanuit Lelystad of Enkhuizen een uitstapje maken naar de Marker Wadden.

info http://wp.me/p4FVJF-2ve

bron: marten van dijl

14 B+U 4 2016

I

n maart 2016 is begonnen met de eerste fase van een van de grootste natuurherstelprojecten van Europa: aanleg van een eerste eiland van zo’n 300 hectare, inclusief onderwaterlandschap, met rietmoeras, slikken, ondiepe plassen, kreken en brede, ondiepe watergeulen. Kortom, precies het soort natuur waar veel vogelsoorten graag verblijven. ‘Jaarlijks trekken talloze trekvogels over Nederland. Het IJsselmeer en het Markermeer zijn voor deze dieren van groot belang als tussenstop om op te vetten en bij te komen. Voor andere soorten is dit straks een mooi broedgebied of een rustige plek om te ruien en te overwinteren,’ vertelt boswachter André Donker, die het nieuwe natuurgebied onder zijn hoede krijgt.

Het Markermeer, dat maar liefst 700 vierkante kilometer beslaat, is bestempeld tot Natura 2000-gebied. Dat betekent dat Nederland een internationale inspanningsverplichting heeft om de natuurlijke kwaliteit ervan minimaal in stand te houden en zo mogelijk te verbeteren. Met die natuurlijke kwaliteit is het echter al decennialang niet best gesteld, sterker nog, die holt achteruit, weet Donker. ‘De ellende begon allemaal met de aanleg van de Houtribdijk, tussen Lelystad en Enkhuizen, in 1976. Die sloot het watersysteem als het ware op, samen met andere hoge dijken van asfalt, beton en basalt. We wisten toen wel dat dit nadelig zou zijn voor de natuur, maar dat zag niemand als probleem aangezien hier de Markerwaard gepland was. Pas in 2006 is dat idee definitief afgeschoten (Nota Ruimte VROM, 2006).’

Troebel water

Intussen stuwt de overwegende zuidwestenwind al 40 jaar lang met regelmaat grote watermassa’s hoog op tegen de dijk, waarna het weer terugklotst in het meer en slib loswoelt van de kleibodem. Met troebel water als gevolg. Het bodemleven, met onder meer driehoekmos-

selen - een lekker hapje voor schelpdierliefhebbers als kuifeenden en zaagbekken - raakt verstikt door het weer neerdalende slib. Door het gebrek aan natuurlijke oevers zijn er geen rustige plekken voor vissen om te paaien, en wat er nog aan vis rondzwemt is door het troebele water niet zichtbaar voor visetende vogels, zoals aalscholver en visdief. Verder is dit deel van het Markermeer, ruim 4 meter diep, sowieso niet geschikt voor waterplanten, zodat ook de zogenoemde grondelaars (zwanen en verschillende eendensoorten) niet aan hun trekken komen.

‘De Houtribdijk ligt ongeveer op de grens tussen twee bodemsoorten: zand in het IJsselmeer en klei aan de kant van het Markermeer, wat zich manifesteert in een duidelijk kleurverschil,’ legt Donkers uit. ‘Slib was hier dus altijd al, maar vroeger werd dat afgevangen door de moerasnatuur die van oorsprong overal langs de randen van de voormalige Zuiderzee voorkwam, zoals je die nu nog aantreft in het Nationaal Park Weerribben-Wieden.

Met de Marker Wadden bouwen we die wetlands en natuurlijke oevers terug.’

Snijkopzuiger

Corné Appelo, projectleider Marker Wadden bij Boskalis, vertelt hoe dat in zijn werk gaat: ‘Een paar kilometer van de bouwlocatie hebben we een 30 meter diepe put gemaakt om zand te winnen van onder de 8 meter dikke kleibodem van het meer. Zand is veel steviger, dus dat gebruiken we voor de randen van het eiland, dat deel van het werk is gesneden koek voor ons. Binnen die ringdijken, waar we straks rietmoeras gaan maken, spuiten we klei en veen op. Dat gebeurt in verschillende lagen, of “slagen” zoals wij dat noemen, want elke laag heeft tijd nodig om in te klinken: het water moet eruit zakken.’

Een zogeheten snijkopzuiger, een stationair of zelfvarend schip voorzien van een roterende snijkop, vermaalt de klei op de bodem, slurpt het op en pompt het via een drie

B+U 4 2016 15

‘ We komen er steeds meer achter dat we de kracht van de natuur maar beter kunnen benutten’ Stefan Dekker

het markermeer is vanuit de lucht te zien als een groene waas (troebel door slib), terwijl het ijsselmeerwater blauw is, een teken van helder water.

16 B+U 4 2016

‘Het bijzondere aan de Marker Wadden is dat natuurlijke en economische belangen zo goed samengaan’ André Donker

B+U 4 2016 17

kilometer lange drijvende leiding naar een sproeiponton.

Het ponton vaart vervolgens naar de gewenste plek en spuugt het daar weer uit. ‘Dat gaat gps-gestuurd,’ vertelt Appelo, ‘heel wat makkelijker dan vroeger, toen het allemaal met de hand ging en we gebieden moesten uitzetten met stokken in het water.’

Hoogteverschillen ontstaan door het gecontroleerd af laten stromen van water. ‘We spuiten de klei op met grote hoeveelheden water en dat creëert kreekjes en geulen. Reliëf krijg je ook doordat de modder met enorm hoge snelheid uit de pijp komt zetten. De zwaarste deeltjes bezinken vlak bij de uitstroomopening, de lichtere deeltjes komen verder weg neer.’

Weinig steen

De aanbesteding verliep wat anders dan anders, vertelt Donker: ‘Waar we normaliter werken met behoorlijk dichtgetimmerde bestekken, hebben we nu een programma van eisen opgesteld en hebben we de markt aangejaagd met een open vraag: “Er moet hier moerasnatuur komen, hoe zou je dat invullen?”’

Boskalis en partners kwamen met het beste plan, inclusief rietaanplant en publieksvoorzieningen, zoals een jachthaven, wandelpaden, vogelkijkhutten, een uitkijktoren en voor kinderen een waterspeelvallei. ‘Wij waren het enige consortium dat tenderde met een constructie van zand in plaats van stenen,’ vertelt Harry Mols van advies- en ingenieursbureau Witteveen+Bos. Dat is best verrassend, want het eiland ligt naar waterbouwkundige maatstaven ongunstig: van over het hele Markermeer komen golven aanrollen die er tegenaan beuken. Ecologisch gezien is dat juist gunstig, want die golven zorgen voor verschillen in waterstand. Samen met Boskalis en Arcadis hebben we dus een slim ontwerp bedacht, met onder meer zacht glooiende oevers.’

Appelo: ‘Alleen het deel dat het meest wordt aangevallen door de wind, krijgt een harde dijk van stortsteen, net als de twee havenhoofden. Verder komt er aan die kant van het eiland een flauw aflopend zandstrand dat de golven moet opvangen. Dat dit natuurlijke principe goed werkt, weten we al van de Noordzeekust.’

Achter het strand bouwt Boskalis een duinenrij van een meter of 4 à 5 hoog. In de luwte daarvan komt het rietmoeras te liggen. ‘Daar creëren we veel ondiepe zones, waardoor waterplanten zich kunnen ontwikkelen en het gebied aantrekkelijk wordt voor vissen, schelpdieren en vogels.’

De golven die terugslaan van de Houtribdijk lopen straks aan die kant de moerasnatuur in, waar ze tot rust komen. De slibdeeltjes bezinken hier, waardoor helder water terugstroomt. Dit wordt dus een dynamisch gebied waar invloeden van wind en verschillen in zomeren winterpeil schommelingen van zo’n 20 tot 30 centimeter kunnen veroorzaken. ‘Vandaar dat we spreken van wadden,’ verklaart Donker, ‘windwadden om precies te zijn.’

Nieuw ecosysteem

Donker is benieuwd of het in de praktijk gaat werken als verwacht. ‘Zeker weten doen we dat niet.’ Stefan Dekker, als onderzoeker aan de Universiteit Utrecht (Copernicus-instituut) betrokken bij de Marker Wadden,

18 B+U 4 2016

beaamt dat. ‘We hebben hier te maken met een “novel ecosystem concept”, oftewel een nieuw ecosysteem. We weten dus eigenlijk niet wat er gaat gebeuren.’ Vooraf is er wel het nodige onderzoek gedaan, nuanceert hij. Zo is in opdracht van Rijkswaterstaat vlak voor de Houtribdijk een 10 hectare tellend proefeilandje aangelegd, als onderdeel van het project Natuurlijker Markermeer/ IJmeer. Ook water- en bodemspecialist Deltares, die zich al jaren bezighoudt met de ecologie van het Markermeer, heeft veel voorbereidend onderzoek verricht.

‘Het onderzoek dat wij doen draait vooral om het principe Building with Nature, want niet alleen de mens kan zijn omgeving “engineeren”, de natuur heeft dat zelf ook altijd gedaan. We komen er steeds meer achter dat we die kracht maar beter kunnen benutten. In het geval van de Marker Wadden onderzoeken we wat nu precies de rol van de natuur en in het bijzonder die van vegetatie is bij de vorming van zo’n eiland, en bij het stabiliseren ervan. Zand is vrij stabiel gebleken, maar klei en slib zijn veel gevoeliger voor erosie. We zijn dan ook benieuwd wat hier spontaan gaat groeien en wat er gebeurt als je ingrijpt, bijvoorbeeld door wilgengroei tegen te gaan. Of door riet te planten.’

De verwachting is dat rietaanplant het inklinkproces van klei en slib zal versnellen, maar dat is nooit uitgetest.

Dat gaan Dekker en consorten nu doen, op afgerasterde plots, kleine stukjes grond, op het eiland. ‘Althans dat hopen we, want we hebben net een groot projectvoorstel ingediend bij Stichting Toegepaste Wetenschappen, samen met TU Delft en Universiteit Nijmegen.’

Yoghurt

Ook voor Boskalis vormen de Marker Wadden een experiment. ‘Bouwen’ met slib is nog niet eerder gedaan. Het fijnere slib waarmee volgende eilanden gebouwd zullen worden - daar zal veel minder zand aan te pas komen - moet zich eerst verzamelen in een diepe, 2 kilometer lange, geul. Door de natuurlijke stroming in het meer, veroorzaakt door wind en golven, moet het slib vanzelf in de geul terechtkomen. De ervaringen met de vaargeul Amsterdam-Lelystad wekken de verwachting dat dit goed komt. ‘Het duurt waarschijnlijk een jaar, misschien twee, voordat er genoeg slib is om mee aan de slag te gaan. Deze “yoghurt” gebruiken we pas in fase 2, die valt niet binnen dit project,’ aldus Appelo.

Als het aan Natuurmonumenten ligt, komt ook dat

‘Biodiversiteit is heel moeilijk om te zetten in geld’

bron: boskalis straystone

Stefan Dekker

B+U 4 2016 19

volgende eiland er. En dat niet alleen: in het droom­ scenario groeit het gebied op termijn uit tot een archipel van maar liefst 10.000 hectare. Met als resultaat een prachtig natuurgebied én een betere waterkwaliteit in het Markermeer.

Business Case?

De financiering voor fase 1 is nog niet helemaal rond.

De vraag is dan ook waar het geld voor fase 2 en 3 van-

daan moet komen. Dat is een ander onderwerp waar Dekker en consorten zich mee bezighouden: is er een soort business case te bedenken voor dit project, zodat ook volgende fases realiseerbaar zijn? ‘Biodiversiteit is heel moeilijk om te zetten in geld, dat is een bekend probleem. Van belang is in elk geval dat veel verschillende partijen de meerwaarde van het project inzien en bereid zijn erin te investeren.’

In dat opzicht lijken de seinen op groen te staan: er zijn niet voor niets twee ministeries - Infrastructuur & Milieu en Economische Zaken - aan boord. Volgens Donker komt er voor echt goede ideeën uiteindelijk altijd geld vrij. ‘Dat is mijn ervaring na 33 jaar natuurbeheer.

Het bijzondere aan de Marker Wadden is dat natuurlijke en economische belangen zo goed samengaan.

De natuurwaarde van het gebied zal toenemen, maar tegelijkertijd kan deze onderneming een boost betekenen voor het baggerwerk als exportproduct: als het bouwen met slib succesvol blijkt, is dat uitstekend nieuws voor de Nederlandse waterbouw. Slib is tenslotte een wereldwijd probleem. Prachtig dat de ­neuzen zo één kant op staan, zeker als je bedenkt waarvoor: een weergaloos vogelparadijs!’ BOUW+ UITVOERING

20 B+U 4 2016

SLOOPWERKEN

FACILITAIRE DIENSTEN

CONTACT

Totaalsloop Renovatiesloop Funderingsherstel Waterwerken Brandschade Zaag- boorwerken

Asbestverwijdering Bouwplaats inrichting Opruimen bouwplaats Calamiteiten Inhuur materiaal Verhuur tijdelijke opslag

Zwanenburg (NH) Telefoon: +31 (0)20-4972385 E-mail: info@vlzs.nl

www.vlzs.nl 13508

13469c

B+U 4 2016 21

column Alles wordt informatie Het mag u niet ontgaan zijn dat wij leven in een informatietijdperk.

Allerlei apparaten worden met elkaar in relatie gebracht en spuwen dagelijks terabytes aan data de wereld in. Data die via slimme algoritmes informatie leveren. Informatie die leidt tot kennis, wat vervolgens weer leidt tot nieuwe inzichten in het gedrag. In het tijdperk van ‘the internet of everything’ geloof ik dat alles informatie wordt.

De verwachtingen rondom het internet der dingen zijn hooggespannen en vaak in het voordeel uitgelegd. Op gebied van bijvoorbeeld commercie (efficiëntere processen), sociaal en politiek (duidelijkere informatie voor klanten en burgers), betere zorg, betere veiligheid (bijvoorbeeld in het verkeer) of persoonlijk vlak in nieuwe diensten die het leven aangenamer en veiliger maken.

Terwijl u dit leest, zit u waarschijnlijk op een stoel. Het fenomeen ‘zitten’ wordt steeds vaker bestempeld als ‘het nieuwe roken’. Verkrijgbaar zijn bureaus die met een simpele drukknop in hoogte (zit- of stahoogte!) te verstellen zijn. Hoe lang duurt het nog dat zowel uw bureau als bureaustoel u gaat informeren over uw werkhouding? Al dan niet gecombineerd met de stappenteller uit uw smartphone, smartwatch of fit-bit-band. Onrealistisch? Dacht het niet. Menig hedendaagse auto stelt u ook na 1,5 uur sturen de vraag om een korte break te nemen.

Wanneer alles informatie wordt, is de logische vervolgvraag: wie is de eigenaar? In analogie van de vorige alinea: de leverancier van het bureau? De werkgever? Of uzelf als ‘producent’? Ook de toegankelijkheid, het gebruik en de bescherming van deze informatie zijn boeiende vragen. Vooralsnog ontbreken eenduidige antwoorden.

Neemt de transparantie toe wanneer alles informatie wordt? Ik denk van wel. Significant. En dat is iets waar de bouw- en installatiesector gedegen rekening mee mag houden in ontwikkelingen als bijvoorbeeld BIM, nieuwe verdienmodellen of innovatie van installatieconcepten.

Maarten van der Boon

manager business development & innovatie bij leertouwer

Renovatie gaat gepaard met hoogwaardige gebouw automatisering

Historie en

vernieuwing

in Antje van de Statie

B+U 4 2016 23

Het recent gerenoveerde Brasserie-Hotel Antje van de Statie, gelegen in Weert, levert een interessante case van state-of-the-art automatisering. De nieuwe functie beroept zich op een honderdjarige traditie van gastronomie en gastvrijheid in Weert. Daarbij wordt gebruik gemaakt van de nieuwste technische snufjes.

TEKST Daan Groeneveld BEELD Antje van de Statie

H

et honderd jaar oude gebouw, gelegen tegenover station Weert, werd in 2015 getransformeerd tot brasserie-hotel. Daarmee is de traditie van de naamgeefster van het pand in ere hersteld. Antje van de Statie was begin vorige eeuw namelijk beroemd in heel Limburg en omstreken, vanwege haar onversmadelijke Weerter vlaaitjes.

Aanwezig in Antje van de Statie voor een gesprek over de vergaande automatisering die is toegepast, zijn Dorien Hendrix, uitbaatster en opdrachtgever, Marco Keizers, namens Emenem Building Automation verantwoordelijk voor de systeemintegratie, en Daniël Kerkhof, van Crestron, leverancier van de hard- en software voor de systeem integratie.

Innovatie

eén touchpanel voor licht, klimaat, av en heaters

Vier pijlers dienden als uitgangspositie voor de renovatie van Antje van de Statie. Waardecreatie, duurzaamheid, samenwerking en innovatie. Iedere stap in het proces moest voldoen aan minimaal één van de pijlers. Bij het uitwerken van deze pijlers bleek automatisering een logische stap. Innovatie spreekt bij automatisering voor zich. Maar waarom was innovatie eigenlijk zo belangrijk?

“Je bent jong en je wilt iets moois neerzetten, vooroplopen. Daarnaast leverde het ook waardecreatie op. Het werk is voor de bediening veel makkelijker geworden en de uitstraling van het pand is door de automatisering geperfectioneerd, zowel binnen als buiten.” Trots laat Hendrix zien hoe het werkt. Verlichting, klimaatregeling, audio-video besturing en de bediening van de luifels en de heaters zijn allemaal vol geautomatiseerd en via één centraal touchpanel te bedienen. Aanvullend zijn er Ipads per individuele ruimte, die hufterproof in de wanden van de brasserie zijn verwerkt. De volledige verlichting is led, passend bij de pijler duurzaamheid.

Om een beeld te krijgen van de uitdaging op technisch niveau: alleen al op de begane grond zijn er 700 lichtpunten. Op detailniveau is vergaand geautomatiseerd.

Een grote videowall in de zaal, achterin de brasserie, is via wifi te koppelen aan een laptop of smartphone. Zo kan de ruimte ook worden gebruikt voor presentaties en bruiloften.“Als mensen op het laatste moment binnenkomen voor een presentatie, wil je geen gedoe met kabels en apparatuur” zo licht Hendrix toe. Ook voor de muziekinstallatie is een IP-koppeling gemaakt. RGB ledverlichting is toegepast, zodat op verschillende plekken in de brasserie alle kleuren van de regenboog tevoorschijn kunnen worden getoverd. “We proberen nu te ontdekken bij welke kleuren de gasten zich het prettigst voelen”, licht Hendrix toe.

Verleden meets vernieuwing

Het gebouw ‘Antje van de Statie’ werd in 1914 van woonhuis uitgebouwd tot hotel. In de beginjaren verwierf Antje Hendrix hier naam en faam door op het tegenoverliggende station – vandaar de bijnaam ‘van de Statie’ – haar vlaaitjes aan de man te brengen. Lange tijd daarna bleef het hotel bestaan, tot er in de loop van de tijd een café, kebabzaak en sportwinkel in het pand huisden.

De recente renovatie en transformatie ging niet over één nacht ijs. In november 2013 stapte Dorien Hendrix, een verre achternicht van Antje, naar binnen in het cafeetje met de boodschap dat men haar altijd kon bellen wanneer het pand in de verkoop zou komen. Twee dagen later ging de telefoon en de kon de droom van Hendrix sneller dan verwacht in vervulling gaan: een brasseriehotel met lokale trots en maatschappelijke uitstraling, dat de gloriedagen van Antje zou doen herleven.

Aangezien de houten fundering volledig vermolmd bleek, werd al snel besloten om alleen de gevel van

24 B+U 4 2016

het oorspronkelijke gebouw te laten staan. René Koppen, van Koppen Bouw, ging aan de slag om de oude stationssfeer terug te brengen in het pand. Glas-in-lood ramen, geglazuurde wandtegels en houten lambriseringen corresponderen met de monumentale stationshal tegenover het gebouw. De regiobinding van Koppen is wel heel speciaal, als lid van het oudste nog bestaande gilde van Nederland: De 12 apostelen van het Weerter Timmermansambacht, ook wel Gilde van Sint-Jozef genoemd, opgericht in 1464. In het teken van 550 jaar vernieuwing maakt hij gebruik van de nieuwste technieken en is het hele project via AutoCAD digitaal in 3D uitgewerkt.

De binnenkant werd, tot het dak aan toe, volledig gestript. Uiteindelijk is het hele bouwtraject binnen een jaar geklaard. Na twee maanden werken werd het ontwerp nog eens veranderd en werd gekozen voor beton-

nen vloeren in plaats van de oorspronkelijke houten.

“Toen bleek wel hoe flexibel en meedenkend iedereen was. Alle partijen waren bereid om een tandje bij te zetten voor een perfect eindresultaat” vertelt Hendrix.

Het hele bouwtraject is opvallend snel verlopen. Een tip voor wie zijn of haar project opgeleverd wil hebben: plan een bruiloft in je gebouw een dag voor de bouwvak.

Hendrix: “om vijf voor drie vertrokken de laatste werkers en om drie uur kwam het bruidspaar binnen.”

Integratie van systemen

De grote uitdaging voor de technische partijen was om alle besturingssystemen aan de achterkant met elkaar te koppelen tot één touchpanel interface aan de voorkant, waar de gebruiker alle functionaliteit op één scherm kan besturen. Een groot deel van de hard- en software om deze integratie mogelijk te maken komt van Crestron,

B+U 4 2016 25

“ De grote uitdaging was om alle systemen aan de achterkant met elkaar te koppelen tot één touchpanel interface aan de voorkant.”

dat ook meedacht over de juiste engineering. In dit geval werd gebruik gemaakt van één control processor voor verlichting en één voor audio-video. “De control processor werkt als een parapluutje waar je alle onderdelen aan kunt hangen die de gebruiker wil hebben”, legt Kerkhof uit. Het is niet vanzelfsprekend dat de verschillende protocollen tot één systeem zijn te integreren. Daarvoor zijn ten eerste open protocollen vereist en ten tweede is een partij nodig die dit op juiste wijze weet te integreren. Hoe dit parapluutje uiteindelijk precies is afgesteld, in het gebouw is verwerkt, en naar de gebruiker toe wordt gepresenteerd in een gebruiksvriendelijke user interface op de Ipads, is uitgedacht door system integrator Emenem Building Automation.

Het is uiteindelijk aan de opdrachtgever, de eindgebruiker, om te bepalen wat er geautomatiseerd wordt. Maar, zoals Daniël Kerkhof aangeeft, “de opdrachtgever weet

geautomatiseerde verlichting op de hotelkamers

niet altijd wat er mogelijk is. Het is aan ons als automatiseerders om de mogelijkheden te laten zien die relevant zijn voor de opdrachtgever.”

Hoe dat gaat in de praktijk, blijkt spontaan tijdens het gesprek, als Dorien Hendrix van Keizers en Kerkhof de mogelijkheid krijgt aangeboden om alle functionaliteit van het gebouw ook via een app op haar mobiel aan te kunnen sturen.

De rol van system integrator is dus cruciaal, als partij die de wensen van de eindgebruiker begrijpt en in staat is om deze te vertalen naar een systeemontwerp en, bij de uitvoering daarvan, de installateur kan aansturen.

Het valt op dat vrijwel alle betrokken partijen uit de regio Weert/ Nederweert komen. Daar komt de pijler ‘samenwerking’ om de hoek kijken. Vanwege de regiobinding was het erg eenvoudig om iedere week een bouwvergadering te beleggen en kruisbestuiving tussen

26 B+U 4 2016

“ Eindgebruikers willen weten wat er met de techniek kán en hoe dit zo eenvoudig mogelijk bediend wordt.” technische partijen te laten plaatsvinden. Een belangrijke factor voor succesvolle gebouw automatisering, ook ná de oplevering. Keizers kent de voordelen: “Als er nu nog iets is, kan er snel worden ingegrepen, en daarbij, een Weerter vlaaitje van Antje gaat er altijd wel in...”

Door dit regelmatige overleg overleg was het voor Keizers niet ingewikkeld om de installateurs van de voordelen van zijn systeem integratie te overtuigen. Bij gebouw automatisering is de system integrator vaak afhankelijk van de wijze waarop de samenwerking is georganiseerd.

Krijgt de system integrator niet genoeg aandacht of ruimte, dan kan het zomaar zijn dat de technische partijen zijn meerwaarde niet inzien en wordt het voor de system integrator moeilijk om zijn rol te vervullen en om te innoveren.

Pientere installateur

Het is interessant om de weg te volgen van het moment dat Dorien Hendrix de ambitie ‘innovatie’ uitsprak, tot aan de oplevering van een state-of-the-art brasserie, pakweg twee jaar later. Eens te meer blijkt gebouw automatisering niet over gebaande wegen te gaan, blijkt de keten nog te veel afhankelijk van willekeur en, in dit geval, een pientere installateur. E-installateur Chris Steijvers, van Steijvers Electro, introduceerde het idee van een centraal bedieningspaneel voor de verlichting, om een warboel aan lichtknopjes te voorkomen. Hij showde zijn eigen huis vol lichtinnovatie aan Hendrix, waarna zij overtuigd raakte van deze gedachte. De partijen voor de klimaatinstallatie en de av-installatie gaven direct aan

dat het erg handig zou zijn wanneer ook hun systemen geïntegreerd zouden kunnen worden.

Dan komt system integrator Marco Keizers met de aap uit de mouw: “Helemaal aan het begin van het project heb ik een mail gestuurd om mijn diensten aan te bieden, omdat ik het gebouw kende en graag vanaf de beginfase meedenk. Daar is toen niet op ingegaan.

Ik kan me voorstellen dat men toen veel te druk was om zich te verdiepen in wat voor partij zich nu weer aanbood.” Uiteindelijk werd Emenem Building Automation via installateur Chris Steijvers alsnog bij het project betrokken, om de hoeveelheid aan besturingssystemen goed te ontwerpen, integreren en gebruiksvriendelijk te presenteren aan de eindgebruiker. Volgens Keizers gebeurt het bij automatiseringsprojecten nogal eens dat de eindgebruiker een visualisatie van de technische processen krijgt voorgeschoteld van een technisch manager. “Maar daar zit de eindgebruiker helemaal niet op te wachten. Die wil weten wat er met de techniek kán en hoe dit zo eenvoudig mogelijk bediend wordt.”

Veel leveranciers kunnen nog het nodige winnen door hun werktuigbouwkundige installatie te integreren met hard- en software, om zo te komen tot een efficiënter en gebruiksvriendelijk product”, zo betoogt Keizers. “Ik had verwacht dat er veel meer van die werktuigbouwkundige gebouwbeheer-jongens naar mij zouden bellen, maar hier was het de E-installateur die de mogelijkheden zag. Het was voor Chris de grootste klus die hij ooit heeft gedaan. Maar het is gelukt, omdat we het project samen minutieus hebben voorbereid.” BOUW+ UITVOERING

BiodiversdakÂŽ Groendaken

Samen maken wij duurzame gebruiksdaken

Biodiversdak® Groendaken Biodiversiteit heeft te maken met de verscheidenheid aan planten, dieren en microorganismen in onze omgeving. Die verscheidenheid loopt, vanwege zeer verschillende invloeden, ernstig gevaar.

Biodiversiteit is belangrijk voor de diensten die ecosystemen aan ons leveren, zoals bijvoorbeeld schoon water, schone lucht, hout en voedsel. Deze zogeheten ecosysteemdiensten worden bedreigd door de achteruitgang in biodiversiteit. De versnippering van de natuur door bijvoorbeeld het omzetten van natuurlandschap naar bebouwde stedelijke omgeving en het plannen van meer wegen, is een belangrijke oorzaak van die achteruitgang. Voor wie het nog niet weet: wij hebben invloed op veranderingen in positieve of negatieve zin. Daarom is de verbetering van de biodiversiteit een belangrijk duurzaamheids- en milieuthema binnen Leven op Daken. Met onze partners, maar ook met u, het bedrijfsleven, de overheid en maatschappelijke organisaties zijn wij dagelijks bezig om concrete acties te ontwikkelen. Het zal een grote uitdaging zijn, maar zo de wereld achterlaten voor generaties na ons is voor ons geen juiste optie!

Activiteiten Leven op Daken heeft, samen met zijn partners, een bijdrage gegeven aan de verbetering van de biodiversiteit op dak- en

gevelniveau. Mede dankzij de Green Deal, die indertijd met oud-minister Verhagen van EZ is afgesloten om de kennis te verbreden op biodiversiteit en ecosystemen, zijn door LOD nieuwe, duurzame en milieuvriendelijke groendak- en gevelsystemen ontwikkeld. Een bestaand, inmiddels verouderd, Sedumdak ontwikkelen tot, of in de nieuwbouw direct te ontwerpen, Biodiversdak®. Hierbij kan een begroeide gevel en biodiverse terreininrichting rondom het pand gelijk in ons advies meegenomen worden. Hemelwaterafvoeren worden ontkoppeld, waterbuffering vindt plaats op het dak en bedrijfsterreinen worden voorzien van een waterbergend biodivers terrein met natuurlijke bloemenpracht, insectenhotels, waterpartijen en wadi’s. Dit alles wordt in vier jaarlijkse fases gerealiseerd. Wij starten in de eerste fase met een inventarisatie van het (bestaande) dak om te komen tot een Leven op Daken Biodivers-ready Groendak waarna, tijdens de beheer- en jaarlijkse onderhoudsfase, aanvullende maatregelen worden genomen.

Het Biodiversdak® is ontwikkeld om gevarieerde daktuinen te bouwen met als doel de stedelijke biodiversiteit te verbeteren.

Vegetatie Bloemrijk | Kruiden Hoogteverschillen

Schraal droog zand

Insectenhotel

Een Leven op Daken inventarisatie van uw bestaande (Sedum)dak om te komen tot een Biodivers-ready Groendak.

Micro reliëf aanbrengen op het dak met verschillen van +/- 10 cm.

Het mengen en ophogen van substraat met zand en lichtgewicht, vochtvasthoudende materialen om ruimte voor insecten te creëren waardoor voor insecteneters variatie in voedselrijkdom ontstaat.

Het dak bereikbaar maken voor grondgebonden fauna door middel van een loopverbinding, richel of trap.

Een heidelandschap bestaande uit inlandse soorten heide, struikhei op droge plaatsen en dophei op natte plaatsen.

Gebruik van bloemen en planten ter bevordering van bestuiving door insecten.

Afspraken van Leven op Daken partners met imkers voor het opstellen van bijenkasten.

Hoger opgaande begroeiingen met toepassing van vruchtdragende struiken of bomen.

Het toepassen van kleine, middelgrote fruitbomen in boombakken of het verhogen van de substraatlaag in een (bestaande) daktuin.

De biodiversiteit verbeteren door het toepassen van (inheemse) bloemdragende kruiden binnen het thema dakmoestuin, Urban Farming.

Daktuinvegetatie toepassen die in de omgeving voorkomt of een Potentieel Natuurlijke Vegetatie (PNV).

Diversiteit aan vegetatie

Natte en droge bodem Vlonder

Bijenkast

Het Biodiversdak® van Leven op Daken bestaat uit

Door het aanbrengen van takken, nestkasten en holle boomstronken wordt nestgelegenheid voor vogels gecreëerd.

Het integreren van insectenhotels en waterpartijen op het dak.

Leven op Daken vindt u op Social Media

Het Biodiversdak® telt mee binnen de beoordelingsmethode om de duurzaamheidprestatie van gebouwen te verbeteren: BREEAM.NL Met behulp van een Leven op Daken beheerscontract “Excellent” wordt het Biodiversdak® onderhouden en in 4 fases doorontwikkeld.

Contact Leven op Daken b.v.

Veldzigt 57, 3454 PW De Meern Postbus 183, 3454 ZK De Meern Tel. 030 264 20 69 Fax. 030 264 20 70 E-mail: info@levenopdaken.nl

www.levenopdaken.nl

Het Biodiversdak® bestaat uit de toepassing van duurzame materialen; milieuvriendelijke producten, 100% geschikt voor recycling en hergebruik.

In het kader van de CO2-Prestatieladder bundelen wij transport van dakmateriaal, -materieel en worden de verschillende grondstoffen voor ons substraat, vanuit Europa rechtstreeks aangeleverd en gemengd in Nederland.

Een Biodiversdak® wordt aangebracht conform het Leven op Daken stappenplan inclusief BDA controle en een 10 jaar verzekerde garantie.

B+U 4 2016 29

Branche start gebruikerscluster SmartLabs

OVG directeur Jan Hein Tiedema Keynote op conferentie Bits, Bricks & Behaviour De sprekers line up voor de Nationale Conferentie Gebouw Automatisering is voor een belangrijk deel ingevuld. Projectontwikkelaar OVG, die zich profileert als ‘technologiebedrijf’ levert een van de keynote speakers, managing director Nederland Jan Hein Tiedema.

In het programma van de eerste conferentiedag, ‘Bits, Bricks & Behaviour 3.1.’ komen weer allerlei vastgoedketen stakeholders aan het woord. De digitalisering van de gebouwde omgeving is nog steeds een belangrijk thema. Daarnaast is er aandacht voor nieuwe contractvormen zoals DBFMO en ook voor Best Value Procurement. Hoe zorgen we dat we met nieuwe technologie renderend vooruit komen, blijft de centrale vraag voor zowel aanbieders als toepassers van automatiseringstechnologie.

De tweede meer technische conferentiedag gaat het veel over ‘belevingsconcepten’, sensoren, monitoring, commissioning, integratie van hardware en software.

Het groeiende succes van de conferentie blijkt heel enthousiasmerend te werken naar de hele waardeketen. Inmiddels wordt ook gewerkt aan de voorbereiding van een live ‘creathon’ sessie tijdens de conferentie.

Voor info / aanmelding www.conferentiegebouwautomatisering.nl

Smart Labs wordt het eerste gebruikerscluster van de branche­ organisatie voor Gebouw Automatisering. In de Algemene Ledenvergadering van de vereniging werd op 9 juni besloten een nieuw beleid uit te rollen waarbinnen ook beheerders en eindgebruikers van gebouwautomatisering onderdeel kunnen worden van de activiteiten. Op voorstel van het bestuur omarmden de leden het initiatief om per vastgoeddomein een clustergroep te gaan formeren waarbinnen eindgebruikers met elkaar en met andere partijen in de waarde­ keten ervaringen kunnen uitwisselen en kunnen benchmarken. Het eerste cluster dat wordt geïnitieerd is

het cluster laboratorium gebouwen.

Op basis van de verschillende business case beschrijvingen en workshops die inmiddels zijn gerealiseerd, is die community al redelijk ‘aan boord’.

Nu wordt gewerk t aan de voor­ bereiding van een eerste workshop ‘Smart Labs’ in september waarin commissioning het inhoude­lijke thema zal zijn. Via dergelijke thema’s worden dwarsverbanden gelegd met de al bestaande werkgroepen binnen de branche. Andere clusters die worden voorzien zijn ­ondermeer retailgebouwen, onderwijsgebouwen en publieke ruimtes.

Info: l.zijlstra@fhi.nl

Van Raalte opvolger van Van Schagen als FHI federatievoorzitter Per 1 juli is Willem van Raalte de nieuwe voorzitter van de federatie van technologiebranches FHI. De oprichter en DGA van het laboratorium technologiebedrijf Da Vinci Solutions neemt de hamer over van Eric van Schagen, president van familiebedrijf Simac.

Van Schagen was zes jaar federatievoorzitter en eerder bestuurslid en voorzitter van de FHI branche Industriële Elektronica. Van Raalte deed branchebestuurs­ervaring op in de FHI branche Laboratorium Technologie, eerst als bestuurslid en later als branchevoorzitter.

In een bijeenkomst met de leden van de branches op 9 juni jongstleden werd Van Schagen uitgebreid geëerd ondermeer met een heel persoonlijke speech van Hans van Breukelen en een ereshirt van PSV dat oudvoetballer Willy van der Kuilen aanbood aan de scheidende voorzitter.

De nieuwe voorzitter, Van Raalte, is afkomstig uit de Rotterdamse regio en aanhanger van de club van Zuid.

FHI vierde als vereniging eerder dit jaar haar zestig jarig bestaan.

In 1956 werd de organsiatie opgericht als cooperatieve vereniging Het Instrument. Sinds 1991 is de vereniging een federatie van aanvankelijk vier branches en sinds de toetreding van de branche Gebouw Automatisering per 1 januarie 2016 zijn vijf branches aangesloten.

In totaal tellen de gezamenlijke branche circa 800 lidbedrijven, verdeeld over de branches Industriële Elektronica, Gebouw Automatisering, Industriële Automatisering, Laboratorium Technologie en Medische Technologie.

Project Zeeweringen

Een dijk van een dijk in Zeeland

Tussen 1997 en 2015 versterkte projectbureau Zeeweringen, een samenwerkingsverband van Rijkswaterstaat (RWS) - de uitvoerder - en waterschap Scheldestromen - de beheerder -, de steenbekleding op de Zeeuwse dijken. In totaal werd 325 kilometer dijk van een nieuwe steenlaag voorzien.

TEKST Betty Rombout

32 B+U 4 2016

N

a de aanleg van de Deltawerken bleek dat de steenbekledingen langs de Westerschelde en ook langs de Oosterschelden niet voldeden aan de gestelde veiligheidseisen. De bekleding bleek te licht.

Hoog tijd vonden RWS en waterschap Scheldestromen om de dijken in Zeeland ‘aan te pakken’.

zen, gesorteerd, op maat gemaakt, per schip aangevoerd en naar ‘het werk’ gebracht. Bert Kortsmit: “Een breuksteen is te gebruiken als losse steen, maar ook samen met asfalt. Het asfalt ‘schiet’ men in de breuksteen, waardoor het een geheel wordt. Bij dit project hebben we met name van breuksteen met of zonder gietasfalt en betonblokken gebruik gemaakt.”

Traject en materiaal

Omgevingsfactoren

De ontwerptypen in het programma Zeeweringen betroffen: (1) de dijken versterken met basaltsteen, (2), de dijken versterken met betonblokken en (3) de dijken versterken met breuksteen. Dit laatste materiaal is afkomstig uit een steengroeve, waar het wordt opgebla-

Ook moest tijdens het project rekening houden worden met het stormseizoen(1 oktober tot en met 15 april),

In 1997 is het projectbureau Zeeweringen in het leven geroepen met als doel het versterken van de dijk langs de Westerschelde en de Oosterschelde. Bert Kortsmit, projectmanager RWS en betrokken bij het project Zeeweringen: “Volgens de Deltawet moeten de Zeeuwse dijken bestand zijn tegen een storm die eens in de 4.000 jaar kan optreden (Norm 1:4.000). Op basis van harde cijfers hebben we berekend op welke stukken van de dijk de bekleding wel of niet goed was. Om het project goed uit te kunnen voeren, hebben we het totale traject van 325 km gefragmenteerd in stukken van zo’n vijf kilometer lengte.”

Alvorens met het echte werk te starten, wachtte nog een lange weg die alles te maken had met de omgeving.

Kortsmit: “Een dijk is meer dan alleen een ‘veiligheidsding’. Niet alleen wij bepalen of de dijk versterkt wordt met basaltsteen, betonblokken of breuksteun. Ook de omgeving van de dijk heeft zo zijn invloed. Een architect bijvoorbeeld kijkt naar hoe een dijk in de omgeving ligt.

Hoe sluit het aan? Ook omwoners hebben hun mening.

En wat te denken van natuuraspecten? Is begroeiing van bepaalde plantensoorten te handhaven op de nieuwe bekleding? Breuksteun met asfalt zijn gesloten en dicht, dit in tegenstelling tot betonblokken, waar zelfs een eco-toplaag op kan. Oestertelers hebben weer andere wensen, evenals bijvoorbeeld een campingbeheerder of een sportvisser.”

B+U 4 2016 33

dan mag er niet aan de dijk gebouwd worden. Maar denk ook aan de Oosterschelde als natuurgebied. Kortsmit: “Het gebied is onderverdeeld in vier kwadranten. Het werk moesten we per jaar over deze kwadranten verdelen in niet te lange stukken. De gedachte? Het bieden van een uitwijkmogelijkheid aan vogels dichtbij.”

Bij het project komt ook logistiek om te hoek kijken.

Goederen worden aan- en afgevoerd. Vervoer over het water heeft de voorkeur. Maar dat is niet altijd mogelijk.

“Communicatie met gemeente en omwonenden is dan van uitermate belang. Langs welke weg fietst de jeugd naar school? Over welke weg rijden de toeristen?”, aldus Bert Kortsmit.

Norm 1:4000 Wanneer is de steenbekleding van een dijk sterk genoeg?

De Wet op de waterkering (1990) schrijft voor hoe stevig een dijk en de steenbekleding moeten zijn. De norm is afhankelijk van de schade die een storm in een gebied kan aanrichten.

In Zeeland is de veiligheidsnorm 1:4.000. Oftewel, een dijk moet een superstormvloed die gemiddeld eens in de 4.000 jaar voorkomt, kunnen weerstaan. Ter vergelijking: in de omgeving van Rotterdam is de norm 1:10.000.

Bouwen

Het eerste stuk dijk dat werd aangepakt, bevond zich bij Borssele. “In het begin was het enigszins experimenteren”, zegt Kortsmit. “Ons grootste probleem was de sterkte van de steenbekleding. De ‘oude’ was niet sterk genoeg, wilden we voldoen aan de wetgeving. Dus besloten we de oude natuurstenen en betonblokken uit de dijk te halen en de dijk opnieuw op te bouwen vanaf de basis met basaltsteen, betonblokken of breuksteen.

In een later stadium hebben we, daar waar mogelijk, gebouwd op de oude bekleding. Of dit wel of niet kan, heeft alles te maken met de gelaagde opbouw van de

dijk. Een dijk is meer dan steen. Denk aan een filterlaag, geotextiel, aansluiting op het dijklichaam. Dit alles bij elkaar is dé bekleding van de dijk.”

Meer waterveiligheid

Begin 2016 werden de werkzaamheden aan het laatste dijktraject afgerond. De dijk is op dit moment veilig voor 50 jaar. In totaal is zo’n 740 miljoen euro uitgegeven aan

‘ Volgens de Deltawet moeten de Zeeuwse dijken bestand zijn tegen een storm die eens in de 4.000 jaar kan optreden’

36 B+U 4 2016

Onze specialisatie zijn alle voorkomende dakdekkers en timmerwerkzaamheden in: Nieuwbouw Renovatie Onderhoud Restauratie

Isolatie Loodwerkzaamheden Kraanverhuur Zonnebloemstraat 22 9288 AJ Kootstertille Telefoon 0629189859 info@hellendedakenbv.nl www.hellendedakenbv.nl 13408

Gebr. M. en W. Bron B.V. Aannemingsbedrijf voor aanleg en onderhoud groenvoorzieningen en sportvelden • boomverzorging • grond- en bestratingswerkzaamheden

n Horizontale bodeminjecties voor droge bouwkuipen n Vochtbestrijding nieuwbouw en bestaande bouw

Sp

n Betonreparaties

lden

portve s n i t s i l a eci

n Constructieve waterglasinjecties voor bodemstabiliteit

De Soil-ID groep ontzorgt bouwers èn opdrachtgevers

www.soilid.nl

Gebr. M. en W. Bron B.V. Meersteeg 5 4191 NK Geldermalsen Tel. 0345-651644

Soil-ID bouwkundige bodeminjecties Rudonk 2, 4824 AJ breda T: 076 - 54 98 370

info@brongroenvoorziening.nl

13390b

13398

Voor siertegels in diverse kleuren en uitvoeringen, betontegels, industrieplaten en stapelblokken.

Wester Beton B.V. Telefoon: 0517-433622 E-mail: info@wester-beton.nl 13459

B+U 4 2016 37

het project. Het werk van het projectbureau Zeeweringen loopt nu ten einde. Bert Kortsmit: “Eind dit jaar hopen we een brief te krijgen van RWS waarin staat dat het werk definitief klaar is. Voordat we die brief hebben, krijgen we een review en worden we getoetst. Is het project naar behoren opgeleverd? Is het overgedragen aan de beheerder? Is het financieel goed afgehandeld? We willen echt helemaal klaar zijn, zonder losse eindjes.”

De in totaal 325 kilometer langs de kust van Zeeland is met recht een dijk van een dijk te noemen. Maar de provincie gaat verder met de waterveiligheid. Niet alleen zullen controlewerkzaamheden en onderhoud aan de dijken plaatsvinden, ook is er een nieuw samenwerkingsverband tussen RWS en waterschap Scheldestromen tot stand gekomen: de projectorganisatie Waterveiligheid.

Bert Kortsmit: “De samenwerking is meer geïntegreerd

dan in het project Zeeweringen; geen stoel ‘realisator’ en ‘beheerder’. Nee. We zijn nu één club. Bovendien, dit project gaat verder dan de dijk. Kijken we naar bijvoorbeeld de zeekant van de dijk, dan zien we bij laag water geulen en platen. De Oosterschelde en de Westerschelde zijn rivierarmen, die altijd in beweging zijn. Geeft het monitorsysteem aan dat bijvoorbeeld een geul te dicht bij een dijk komt, dan zullen we actie ondernemen; het beschermen van de geulrand onder water. Over dit soort werken heb ik het, als we kijken naar een verdere invulling van onze waterveiligheid.” BOUW+ UITVOERING

info Alle kennis die projectbureau Zeeweringen de afgelopen twintig jaar opdeed, staat op www.zeeweringenwiki.nl

Thema

Warmte- koude opvang inclusief stroom Met het toenemen van de eisen die aan de moderne gebouwschil en werkplek worden gesteld, komen energiedaken steeds meer in beeld. Toch wordt niet altijd direct gedacht aan deze vorm van ‘gratis’ opvang van warmte op het dak. Nu deze technieken verder ont­wikkeld zijn tot warmte en koude opvang van water in combinatie met een PV installatie, kan het niet anders dat het dak technisch en multifunctioneel wordt ingezet voor temperatuur­ winning en stroom tegelijk. Als dan vanwege de opbrengst niet het gehele dak hoeft te worden voorzien van zo’n technisch dak, zijn deze systemen ook nog met verbetering van de stedelijke biodiversiteit te combineren. Rondom het Energiedak® een daktuin in de vorm van een Lavendel- of zomerweide waar ook de natuur het dak op kan: meervoudig dakgebruik via Leven op Daken in Optima Forma!

Pagina 38

Multifunctioneel

Energiedaken

Veelzijdige toepassingen: • Regeneratie van warmte, koude voor WKO installatie of bodemwisselaars • Rendementsverbetering van de warmtepomp door directe warmte aanvoer (hogere COP, Coëfficiënt of Performance; EPC verlaging) • Voorverwarmen van tapwater in boiler of buffervat • Vrije koeling van datacenters of goed geïsoleerde gebouwen • Sneeuw smelten om de dakconstructie te ontlasten van gewicht

Eind jaren negentig en begin van deze eeuw zijn verschillende collectorsystemen voor platte of lichthel­ lende daken ontwikkeld en later ook voor hellende daken.

Het systeem werkt simpel: de zon warmt het dak op, de dakbedekking draagt de warmte over naar de collectorplaten die de warmte afvoeren naar het gebouw. De warmte wordt ingezet via een directe koppeling met een warmtepomp of wordt eerst opgeslagen in een buffer of systeem voor bodemopslag. Alexander Schiebroek, die samen met zijn broer sinds 1998 het bedrijf SolarTech gestart is, geeft aan dat momenteel niet bij iedereen de systemen bekend zijn en zoals het meestal gaat: onbekend maakt onbemind!

Een complicatie voor dit soort systemen is niet de beschikbaarheid van energie maar de plaats en tijd waarop de energie beschikbaar is, wat de inzet van opslagmogelijkheden noodzakelijk maakt.

Energiedak® is het dak waarbij een leidingsysteem in een ontwerp van prefab collectorplaten wordt gelegd. Deze wordt aangesloten naar de installatie in het pand vanuit een centrale unit, in de vorm van een lichtkoepel, die op het hoogste punt van het dak geplaatst

“Als de benodigde stroom door de zon wordt opgewekt kan het systeem volledig energieneutraal worden ontworpen”

wordt en vanuit hier kan worden gecontroleerd. Via een retour- en aanvoer­ leiding door het dak wordt het systeem aangesloten aan een bestaande warmteopslag onder het dak of hetgebouw. Het Energiedak®-Plus is het systeem waarbij ook flexibele PV-laminaten (basis CIGS; diffuus licht is voldoende voor stroomopwekking) worden verkleefd op de kunststof dakbedekking meestal een donkere FPO, antraciet PVC of zwarte EPDM. “De toepassingen”, aldus Alexander Schiebroek: “zijn vaak veelzijdig maar vreemd genoeg vaak nog onbekend.

Onbekend staat heel vaak voor onbemind. En dat hoeft zeker niet. De toepassingen zijn onbeperkt en eindeloos toepasbaar op daken van woon­ zorgcomplexen, MFA’s, schoolgebouwen of ook kantoren, hotels en zwem­ baden: Welk gebouw heeft nu geen energie nodig?” En nu ook naast het platte dak een systeem is ontwik­ keld voor hellende daken, krijgt de nieuwbouw van woningen, inmiddels weer volop in beweging na de bouwcrisis, ook een geschikte en mooie oplossing voor het winnen van duurzame energie als alter­ natief voor het pannendak.

Via het adviesbureau en kennisplatform Leven op Daken worden pogingen gedaan om op grote schaal via architect, installateur of producent het dak in te zetten voor warmte en koude vloeistof systemen inclusief stroomopwekking.

Waarom hier nog wel een wereld is te winnen, volgt uit de gesprekken met onder andere warmtepompleveranciers en producenten die nog steeds aangeven niet of te weinig bekend zijn met de aanvullende WKO daksystemen. De dakdekkersbranche, vertegenwoordigt door Vebidak als branche­organisatie, laat op dit moment de markt voor alle technische energiedaken links liggen en de installatiebranche, verte­ genwoordigd door E- en W-installateurs, werkt met de voor hen vaak bekende producten en technieken. Een enkeling is zich aan het ontwik­ kelen tot allround innovatief bedrijf met een concept. ‘Schoenmaker blijf bij je leest’, zoals het spreekwoord zegt. Binnen het Leven op Dakenconcept zijn vele bedrijven aanwezig die het Energiedak® samen groot kunnen maken zodra men er doelbewust op gaat aansturen. En als dan ieder bedrijf zijn eigen discipline meeneemt, ontstaat er voor iedere partij een win-win situatie. Conceptdenken is geheel in de stijl van circulaire economie; het geven en het verdelen.

Dan zal het Energiedak® uiteindelijk samengevoegd kunnen worden tot een echt geïntegreerd ‘Leven op Daken’-concept waarin natuur, waterberging, gebruiksfuncties en energie­w inning hand in hand gaan.

Zo ontstaan moderne daksystemen als onderdeel voor woningen en gebouwen met nul op de meter als uitgangspunt.

Pagina 39

40 B+U 4 2016

BEST OF WEB

Opmerkelijk idee voor landschapsattractie Viaansebrug Een opmerkelijk idee voor de oude brug in de A2 bij Vianen die gesloopt zal worden: Gebruik de oude stalen bogen van de Viaansebrug en bevestig daar liftachtige gondels aan, waarin wandelaars en fietsers de Lek kunnen oversteken, terwijl ze vanaf 47 meter hoogte over het landschap kunnen uitkijken.

Eindhoven ontwikkelt slimme stad iCity op Strijp-S Steeds meer apparaten en functies binnen een gebouw kunnen met elkaar communiceren, waardoor een slim gebouw ontstaat. Dit fenomeen verplaatst zich nu naar de slimme stad, waarbij stadsontwikkeling hand in hand gaat met automatisering. In Eindhoven wordt dit jaar gestart met de tender iCity.

De tender is een samenwerking tussen de TU-e, de gemeente Eindhoven en VolkerWessels om te komen tot een slimme stad. In een persbericht licht VolkerWessels toe welke mogelijkheden zij voor zich zien. “Een stad waarin alles om ons heen communiceert met elkaar en met ons. Fietspaden lichten op als je aan komt rijden. Camera’s detecteren ongelukken en waarschuwen hulpdiensten. Je auto adviseert je waar je het best kunt parkeren; met je telefoon geef je opdracht je appartement vast op te warmen als je naar huis rijdt.”

Slimme stad iCity

Men ziet een stad voor zich waarin auto’s, koelkasten, camera’s, smartphones, parkeerplaatsen, de verwarming en zelfs hardloopschoenen met elkaar communiceren. Aangezien het project nog niet van start is gegaan, is nog niet helemaal duidelijk welke initiatieven daadwerkelijk gerealiseerd gaan worden. Via praktisch onderzoek zal worden gezocht naar sterke ideeën om steden slimmer te maken.

De iCity Tender daagt MKB-ondernemers en start-ups uit om innovatieve producten en diensten te ontwikkelen, die de kracht van de gemeenschap gebruiken en de levenskwaliteit verhogen. In het kader van Triangulum, een programma dat wordt gefinancierd door het Europese Horizon 2020 Program, worden de komende jaren slimme stadtoepassingen op Strijp-S in Eindhoven geïmplementeerd.

Strijp S

“We willen businessmodellen financieren die mensen met elkaar en hun omgeving verbinden. Strijp-S vormt het ‘living lab’ om deze producten en diensten te testen. Het gebied fungeert als ‘launch market’ om ideeën te ontwikkelen tot schaalbare oplossingen die ook in andere steden toepasbaar zijn”, zo meldt VolkerWessels. De slimme stad iCity die wordt gerealiseerd zal gaan bestaan uit drie lagen. Alle data en online verkeer bevindt zich in de ‘cloud laag’. Hier vinden analyse, communicatie en ‘content development’ plaats. De volgende laag is de ‘leefbare laag’: het tastbare deel van de stad. De straat waarop men loopt en de deurklink die men vastpakt. Tot slot is er de ‘infrastructuur laag’: wegen, rails, leidingen en glasvezelkabels. De interactie tussen deze lagen maakt de stad ‘smart’. De lagen communiceren met elkaar en werken samen. Zo ontstaan crossovers en integraties die een efficiëntere en duurzamere stad mogelijk moeten maken. Het voormalige Philips-terrein Strijp-S wordt sinds 2002 getransformeerd van industrieterrein tot innovatieve woon- en werkplek.

De kickoff van het project vindt plaats op 1 september 2016.

Het idee komt van ontwikkelaar van recreatieve projecten Papro Holding en het is nog allesbehalve zeker dat dit plan doorgaat. De ontwikkelaar pleit om van de oude brug een ‘landmark voor Utrecht als fietsprovincie’ te maken.

Recreatieve functie Viaansebrug

“Onze insteek is om van de Viaansebrug de leukste fietsoversteek van Nederland te maken, passend in het landschap”, zegt Jan van der Horst van Papro Holding. Hij wil het middenstuk van de voormalige autoweg slopen. Onder meer omdat dit het meeste onderhoud vergt en in de toekomst het hoger gestapelde containervervoer op de rivier hindert. De stalen bogen van de brug krijgen binnen het plan een belangrijke functie: in gesloten gondels moeten fietsers en voetgangers langs de bogen naar de andere kant van de rivier worden verplaatst. Onderdeel van het plan is om van de twee aanlopen van de gondellift een recreatieve boulevard aan te leggen, met voorzieningen als een Bike experience center, een speeltuin, ligweides die uitzicht bieden op de rivier en kleinschalige horecafaciliteiten’. Met dit plan voor de Viaansebrug wordt een laatste poging gedaan om de geplande sloop van de brug in 2017 te voorkomen.

Op zoek naar draagvlak

Behoud of sloop van de markante brug uit 1936 was de afgelopen vijftien jaar inzet van een felle strijd tussen belangenverenigingen, politiek en Rijkswaterstaat. Door de aanleg van de nieuwe bruggen in de A2 is de oeververbinding niet langer meer nodig. In 2013 besloot de Raad van State uiteindelijk dat de brug gesloopt mag worden. Van der Horst wil de brug een nieuwe functie geven, ‘een nieuw boek schrijven’. “Als Rijkswaterstaat de brug voor een symbolische euro beschikbaar stelt bespaart ze dat veel geld aan sloopkosten. Als ook de provincie een bijdrage levert vanuit bestaande fondsen, moet het mogelijk zijn de publiek-private financiering rond te krijgen, om zo in de toekomst een gezonde exploitatie te kunnen voeren.” Van der Horst gaat de komende maanden onderzoeken of er bij de gemeenten Nieuwegein en Vianen, de provincie Utrecht en Rijkswaterstaat draagvlak is voor zijn plan.

LEES MEER

bouw enuitv

oering.nl

Aanneming en wegenbouw Van Rosmalen BV B+U 4 2016 41

Familiebedrijf in hart en nieren Al meer dan zestig jaar is Aannemingen en Wegenbouw van Rosmalen een begrip in de weg- en wegenbouw. Het is een rasecht familiebedrijf dat door Piet van Rosmalen werd opgericht. Hij begon met een klein ploegje stratenmakers, maar groeide gestaag uit tot een florerend bedrijf waar inmiddels al de derde generatie aan het roer staat.

Z

estig jaar in het vak is een lange tijd. Maar ook een tijd waar je trots op mag zijn. Van Rosmalen staat voor kwaliteit en dat al zestig jaar lang. Bij hen geen loze beloften; afspraak is afspraak.

Met het vaste personeel dat bestaat uit zes man enthousiaste ervaren krachten, wordt er elke dag gewerkt aan de verbetering van de infrastructuur in de provincie, in opdracht van gemeenten, overheidsinstellingen en andere bedrijven. Naast de vaste kern van zes man, werken er dagelijks gemiddeld 25 tot 30 mensen aan de diverse projecten in heel Brabant. De werkzaamheden in de grond, - weg- en waterbouw zijn zeer divers en uitgebreid. Van reconstructies en het onderhouden van de gemeentelijke wegen tot het plaatsen van verkeersregelinstallaties en werkzaamheden met betrekking tot groenvoorziening. Bij Van Rosmalen heeft het ontzorgen van hun klant de hoogste prioriteit. Het bedrijf heeft dan ook een aantal vaste kernwaarden waar zij zich strikt aan houden. Personeel en materieel is flexibel inzetbaar, er is een vast aanspreekpunt voor de klant, elk project wordt goed voorbereid, afspraken worden altijd nagekomen en al het personeel is volledig gekwalificeerd en gecertificeerd.

Certificering

Van Rosmalen houdt niet van losse eindjes en heeft haar zaken op orde. De opdrachtgever kiest immers voor kwaliteit en vakmanschap.

Uiteraard voldoet Van Rosmalen aan de internationaal geldende kwaliteits- en veiligheidsvoorschriften voor de aanleg van rioleringen en bestratingen. Ook voor de verhuur van personeel in de grond-,

Aanneming en wegenbouw Van Rosmalen BV

Weidestraat 7B 5241 CA Rosmalen

water- en wegenbouw zijn zij De kernpunten gecertificeerd. Dit bewijst zich Grote flexibiliteit in de inzet van in de certificaten NEN-EN-ISO personeel en materieel 9001:2008 en VCA** (2008/5.1).

Strakke planning en een vast Deze staan garant voor kwali­aanspreekpunt tatief hoogwaardig werk dat Een gedegen voorbereiding voldoet aan de normen die bei Het nakomen van afspraken de organisaties stellen. Bij Van Gekwalificeerd en gecertificeerd Rosmalen geven ze jong talent personeel en materieel graag een kans. Zij zijn dan ook een erkend leerbedrijf en leren toekomstige wegenbouwers de kneepjes van het vak.

Projecten

Zoals gezegd is Van Rosmalen actief in heel Brabant en verricht diverse werkzaamheden voor verschillende opdrachtgevers. Zo is het bedrijf in de arm genomen door de gemeente ‘s-Hertogenbosch voor de aanleg van de bushalte op de Pettelaarseweg in januari dit jaar en huurden zij Van Rosmalen in om de komende vier jaar al het asfalt te onderhouden in Den Bosch. De Gemeente ­Bernheze deed beroep op Van Rosmalen voor het Woonrijp maken van de Hildebrandstraat fase 1+2 te Heesch en voor het asfaltonderhoud in Bernheze zelf. Uiteraard zijn er nog vele projecten waar Van Rosmalen haar stempel op gedrukt heeft.

Zie: www.vanrosmalenbv.nl voor beeldmateriaal en referenties.

T 073 – 5212 632

E info@vanrosmalenbv.nl I www.vanrosmalenbv.nl

42 B+U 4 2016 Roadwork-Inc

Asfalt voor de next generation Begin 2015 is groothandel in reparatieasfalt Roadwork Inc officieel gestart met hun unieke product SmartAsfalt. Sinds de introductie van SmartAsfalt zijn gaten in het wegdek of parkeerplaats geen grote ergernissen meer, maar gedegradeerd tot kleine problemen die gemakkelijk verholpen kunnen worden.

S

martAsfalt is een kant-en-klaar asfaltproduct dat geheel uit gerecycled materiaal bestaat. Roadwork levert aan gemeenten, reparatiebedrijven en particulieren in de Benelux, Frankrijk en een deel van Duitsland. SmartAsfalt is direct gebruiksklaar, een­ voudig te verwerken en zeer innovatief. Je kunt wel stellen dat het ook wel het asfalt van de nieuwe generatie genoemd mag worden.

Basisbestanddelen

De basisbestanddelen van SmartAsfalt zijn polymeren in combinatie met het gerecyclede asfalt. De plastificerende- en vorstbestendige toevoegingen maken het product uniek. SmartAsfalt is namelijk verwerkbaar bij temperaturen die uiteenlopen van -30 graden °C tot wel +40 graden °C. Het asfalt kan verwerkt worden bij lage temperaturen zonder de noodzaak eerst het te repareren gat te verwarmen, wat wel het geval is bij regulier warm asfalt. Ook kan het SmartAsfalt verwerkt worden op een nat oppervlak en kan het maandenlang worden opgeslagen, zonder verlies aan kwaliteit. De kosten voor reparatie- en aanleg van een wegdek zijn laag en er is geen zware apparatuur nodig om het gat op te vullen met SmartAsfalt. Een trilplaat of zelfs een asfaltstamper is al genoeg. SmartAsfalt is dus het hele jaar rond en onder alle weersomstandigheden te verwerken.

Het product is uiterst gebruiksvriendelijk. Mensen met weinig tot geen verstand van asfalt kunnen moeiteloos met SmartAsfalt aan de slag.

SmartAsfalt Eenvoudig in gebruik Geen preparatie vooraf Geen zware machines nodig Jaarrond en onder alle weersomstandigheden te verwerken Er kan bespaard worden op geld, materiaal en tijd Gebruiksvriendelijke verpakking Lange houdbaarheid

Milieuvriendelijk

Door het werken met SmartAsfalt bespaart men veel geld omdat er op materiaal bespaard wordt en er geen dure speciale machines nodig zijn om het gat te dichten. Ook is het product zeer vriendelijk voor het milieu. De CO2 uitstoot is minimaal tijdens productie en er is geen restafval dat weer afgevoerd en vernietigd moet worden. Voor gemeenten is het gebruik van SmartAsfalt ideaal, aangezien de reparatieklus in minder dan een kwartier gebeurd kan zijn. De weg hoeft dus niet uren afgesloten te worden en het verkeer kan na de reparatie onmiddellijk weer van de weg gebruik maken. Dit maakt het een multi inzetbaar product dat zeer geschikt is voor sportparken, bedrijventerreinen, verenigingen, parkeerplaatsen, natuurparken, maar ook voor kleine oppervlakten zoals het straatje in de tuin, een voetpad of de oprit bij het huis.

Roadwork-Inc

Postbus 22 2670 AA NAALDWIJK

T 0174 - 51 00 82

E info@roadwork-inc.nl I www.roadwork-inc.nl

Fa. Roothans en Zn B+U 4 2016 43

Thuis in agrarisch loonwerk Al vanaf 1950 is loonbedrijf Fa. Roothans en Zn gevestigd in Borkel en Schaft. Het bedrijf werd opgestart door de heer J. Roothans Sr. die van het bedrijf in de loop der jaren een florerende business wist te maken. Samen met zijn zoon, die later ook in de zaak kwam, werd de focus geheel op het agrarisch loonwerk en grondwerk en cultuurtechnische werkzaamheden gelegd. En met succes, want anno 2016 staat de derde generatie in dit alom bekende familiebedrijf. Roothans en Zn heeft zich gespecialiseerd in agrarisch loonwerk, grondverzet, bosbouw en cultuurtechnische werkzaamheden. Elke specialisatie wordt onderverdeeld in verschillende werkzaamheden.

Certificering

Om alle werkzaamheden aan te kunnen bieden en uiteraard correct uit te voeren staan elke dag tien enthousiaste en ervaren werk­ nemers klaar, waarvan één vaste onderhoudsmonteur. Om bij te blijven aan de veranderende markt en haar ontwikkelingen, genieten alle werknemers van cursussen en scholing om over de juiste deskundigheid en motivatie te beschikken. Aangezien de eisen en regels die vanuit de overheid gesteld worden steeds meer aangescherpt worden en omdat de veiligheid en gezondheid van de eigen werknemers en derden zeer belangrijk is, heeft het bedrijf een integraal management systeem opgezet. Dit heeft geresulteerd in de certificatie van het kwaliteitssysteem volgens de norm ISO 9001: 2008 en certificatie van het veiligheidssysteem volgens de norm VCA* 2005/5.1, welke geldig zijn tot mei 2019. Tevens is Fa. Roothans en Zn. gecertificeerd voor VoedselKwaliteit Loonwerk (VKL*) geldig tot juni 2019. Bij het bedrijf geven ze jong talent graag een kans om zich te ontplooien en te groeien in hun vak. Niet voor niets zijn ze dan ook een erkend leerbedrijf GWW opleidingen in grond-, weg- en waterbouw en erkent leerbedrijf Aequor(opleidingen in de agrarische sector).

Grondwerk

Op het gebied van grondverzet is het bedrijf multi inzetbaar en heeft ruime ervaring in het met succes afronden van verschillende projecten. Fa. Roothans en Zn is bijvoorbeeld in te huren voor egaliseerwerk, waar kilverborden voor aanwezig zijn. Het aanleggen van taluds, het aanleggen en maaien van sloten het spitten van tuinen

Fa. Roothans en Zn

De Schafterekker 4 5556 WJ Borkel en Schaft

en paardrijdbakken zijn enkele van de vele werkzaamheden die de firma uitvoert op het gebied van grondverzet. Springruiter Jan Tops is een vaste klant van Fa. Roothans. In zijn Tops Arena verzorgen zij tot volle tevredenheid het grondwerk.

Bestrijden van de processierups

Tot enkele jaren gelden had alleen de omgeving van Eindhoven last van de eikenprocessierups. Tegenwoordig is de rups een nationale plaag die alleen te bestrijden is door in een zo vroeg mogelijk stadium het juiste bestrijdingsmiddel toe te passen. Fa. Roothans en Zn heeft drie nevelspuitkanonnen in bezit waarmee het bestrijdingsmiddel verneveld wordt in de luchtstroom van de centrifugale ventilator. Deze luchtstroom transporteert de fijne druppels naar en in het te behandelen gewas. Het kanon spuit tot wel vijftig meter hoogte.

Het bedrijf gebruikt de kanonnen nu voornamelijk voor het bestrijden van de eikenprocessierups, maar kan dit ook voor andere doeleinden inzetten. Fa. Roothans beschikt over mogelijkheden om in een groot deel van Nederland en België de processierups te bestrijden.

Cultuurtechnische werkzaamheden

Ook ander werkzaamheden op het gebied van cultuurtechniek worden uitgevoerd zoals bezanden en vertidrainen van sport- en grasvelden. Voor al deze werkzaamheden heeft het bedrijf de nodige machines in hun machinepark die ingezet kunnen worden. Kijk voor alle mogelijkheden en de diverse werkzaamheden op: www.roothans.nl

Gemeente Valkenswaard

T 040-2068295 F 040-2068341

E info@roothans.nl I www.roothans.nl

44 B+U 4 2016 Hofmeijer Civiel- en cultuurtechniek

Ruim vijftig jaar kennis en ervaring onder één dak Ruim vijftig jaar geleden werd Hofmeijer Loonwerk en Grondverzet opgericht, dat in de afge­­ lopen vijf decennia uitmondde in Hofmeijer Civiel- en Cultuurtechniek. Dit relatief jonge bedrijf richt zich op alle voorkomende werkzaamheden binnen de vakgebieden van de sport en recreatie, cultuurtechniek, grondverzet en civiele techniek. Daarbij uiteraard profiterend van de jarenlange ervaring en kennis van Hofmeijer Loonwerk en Grondverzet.

S

inds een aantal jaren is Sport en Recreatie een nieuwe, snelgroeiende en succesvolle sector voor Hofmeijer Civiel- en Cultuurtechniek. Het aanleggen en onderhouden van sportvelden is een specialiteit waarmee Hofmeijer regionaal hoge ogen gooit.

Voorzien van een modern specialistisch machinepark en enthousiaste ervaren medewerkers, is Hofmeijer Civiel- en Cultuurtechniek de specialist voor sportvelden. Of het nu gaat om het onderhouden of realiseren van sportvelden, realiseren van nieuwe natuur, het ontgraven van een bouwput, aanleggen van verhardingen of riolering: Hofmeijer Civiel- en Cultuurtechniek maakt projecten tot een succes.

Paradepaardjes

Bij Hofmeijer denken ze in korte lijnen. Slagvaardigheid, snelle en accurate service en woord bij daad zetten zijn de paradepaardjes van de organisatie. Hofmeijer heeft alles in eigen beheer en kan daardoor

WERKZAAMHEDEN Cultuurtechniek Sport en recreatie Grondverzet Civiele techniek Advies en ontwerp

altijd de hoogst mogelijke kwaliteit leveren. Met 36 man staan zij elke dag klaar om het onderste uit de kan te halen en hun opdrachtgevers tevreden te stellen.

Semi-renovatie grasvelden

Wanneer er sprake is van een ongelijke grasmat door dressen, het gebruik, vervilting of de aanwezigheid van niet gewenste grassen, wordt er door opdrachtgevers vaak gekozen voor een totale renovatie van de toplaag. Maar dat kan ook nadelige gevolgen hebben voor het bestaande bodemleven, de bodemstructuur en de stabiliteit van de toplaag. En deze elementen zijn nu juist zo belangrijk om weer tot een snelle en goede bespeelbaarheid te komen. Bij Hofmeijer zijn ze hier zich terdege van bewust en bieden ze een unieke oplossing aan voor een semi-renovatie. Dit houdt in dat zij alleen de zaken aanpakken waar verbetering gewenst is. Het bedrijf is namelijk van mening

Hofmeijer Civiel- en cultuurtechniek B+U 4 2016 45

dat je niet onnodig veel aan de huidige bestaande bodemconstructie- en opbouw moet bewerken als deze naar behoren functioneert.

Om geen extra schade aan te richten is door Hofmeijer de Top Leveller ontwikkeld.

Top Leveller

De Top Leveller is een compleet nieuw ontwikkelde machine die in staat is om een profiel van een sportveld tot op de millimeter vlak te frezen. De basis van de machine wordt gevormd door een werktuigdrager van het Ierse Multihog, waardoor de basismachine aan de laatste strenge milieueisen IIIB voldoet. Maar wat maakt deze machine nu zo uniek? Het feit dat hij lasergestuurd freest en het vrijkomende materiaal in een bunker opslaat is hierop het antwoord.

De machine kan onder een lasergestuurde hoek een veld profileren. Op een oneffen veld of tee met overhoogtes kan de machine de gewenste hoogte aanbrengen. De frees zit bij de Multihog werktuigdrager aan de voorzijde. Het weg gefreesde materiaal wordt na het frezen met een transportband naar achter gebracht en in een bunkerbak gedeponeerd. Al rijdende kan de bunker gelost worden op een

Hofmeijer Civiel- en cultuurtechniek

Enkweg 37 7383 CW Voorst

kleine kipper en dit scheelt tijd waardoor er uiterst efficiÍnt gewerkt kan worden. De Top Leveller biedt dus tal van voordelen, met als belangrijkste voordeel het feit dat de totale toplaag niet verstoord wordt en het bestaande bodemleven en de lucht en waterhuishouding in tact blijft. De basis blijft stevig en daardoor kan het nieuwe maaiveld­profiel weer bekleed worden met graszoden of opnieuw worden ingezaaid.

Hybride voetbalvelden

Hofmeijer voorziet een verandering in de sportmarkt doordat kunstgras voetbalvelden steeds vaker ter discussie staan. Daarom richt Hofmeijer zich het laatste jaar op zogenaamde hybride voetbalvelden. Dit zijn natuurgras voetbalvelden waarbij de grasmat ondersteund wordt door kunstgras. Bij goed onderhoud is er een gegarandeerde levensduur welke minimaal twee keer langer is dan die van kunstgrasvelden. Hofmeijer wordt inmiddels gezien als de specialist op het gebied van aanleg en onderhoud van hybride velden.

Kijk voor recente projecten en nieuws op: www.hofmeijervoorst.nl

T 0575 - 50 22 77

I www.hofmeijervoorst.nl E info@hofmeijervoorst.nl

46 B+U 4 2016 Infrascout

Ondergronds boven water Na jarenlang werkzaam geweest te zijn als accountmanager bij Radiodetection, besloot Rene Rolfes het roer om te gooien en zich te focussen op de markt van ondergrondse infra. Hij startte zijn bedrijf Infrascout dat zich specialiseert in het detecteren van ondergrondse infra zoals kabels, boringen, zinkers en kabelstoringen.

H

et bleek een gouden greep. Door de ruime ervaring met detectieapparatuur weet Infrascout namelijk als geen ander de juiste techniek toe te passen voor het benodigde werk. Het komt te vaak voor dat er bij projecten waarbij gegraven wordt, de graafschadegevallen voor onnodige kosten zorgen. Jaarlijks zijn er circa 40.000 schadegevallen die samen voor 75 miljoen euro aan directe reparatiekosten zorgen. Daarom is preventie van deze schadegevallen een hot item op dit moment.

de buurt van huisaansluitingen zijn niet altijd correct of compleet, waardoor het bij de aanleg kan voorkomen dat er schade ontstaat aan de ondergrondse kabels en leidingen. Infrascout kan een totaalscan maken van elke huisaansluiting om exact te kunnen aangeven waar de kabels en leidingen zich in de tuin bevinden. Hierbij gebruiken zij een grondradar en radiodetectieapparatuur. Dit scheelt schade en voorkomt ongevallen.

Opsporen van leidingen en kabels

Ook het lokaliseren en opsporen van kabelschade en mantelschades van grondkabels voor onder andere persriolering, sportveld-verlichting of kabels op campings behoort tot het portfolio van Infrascout.

Met geavanceerde meetapparatuur is de storingsplaats nauwkeurig in kaart te brengen; op de centimeter nauwkeurig in veel gevallen.

Zo kan het te graven gat zo klein mogelijk gehouden worden. Het opgraven en repareren wordt ook meteen gedaan door de medewerkers. Hierdoor is de schade sneller verholpen en zal het dus aanzienlijk minder tijd kosten om het probleem op te lossen.

In onze ondergrond wordt het anno 2016 steeds drukker. Er worden steeds meer kabels en leidingen aangelegd, om maar niet te spreken over de reeds gelegde oude kabels en leidingen. De meeste aannemers weten wel van hun aanwezigheid, maar vinden het gebruik van detectieapparatuur te omslachtig. Helaas zijn de tekeningen waarop de kabels zijn aangegeven niet altijd correct en dan zit een ongeluk in een klein hoekje. Met de inschakeling van Infrascout is dit probleem verleden tijd. Door middel van high tech detectieapparatuur met hoge betrouwbaarheid, is Infrascout in staat de ondergrondse infra in kaart te brengen en de exacte GPS locatie van de gevonden locatie af te geven. Detectie kan compleet ingetekend aangeleverd worden aan de opdrachtgever. Infrascout brengt ter plaatse in kaart waar de kabels en leidingen zich bevinden, zelfs de oude verlaten kabels en leidingen worden opgespoord met de moderne hoogsensitieve apparatuur van Infrascout.

Boringen

Infrascout kan de horizontaal gestuurde boringen, persingen, zinkers en boogzinkers nauwkeurig lokaliseren, om vervolgens de verkregen ligging te verwerken met GPS locaties in revisietekeningen. Dit alles gebeurt met behulp van metingen door middel van onder andere radiodetectie en het gebruik van grondradars. Per geval wordt gekeken welke techniek het beste aansluit bij de opdracht.

FTTH

Het is de techniek van de toekomst: Fiber To The Home. Steeds meer woonwijken maken gebruik van glasvezel mantelbuizen. De aanleg is alleen niet zo eenvoudig. De tekeningen van het kadaster in

Infrascout

Achterweg 46 2421 EB Nieuwkoop

Kabelstoringen en mantelschades

Scholing en training

Een uniek onderdeel van het bedrijf is het aanbieden van diverse opleidingen voor zowel beginners als specialisten. De opleidingen richten zich op het gebruik van de standaard kabelzoeker (de C.A.T), ongeacht welk merk. De opleidingen kunnen individueel of in groepsverband gevolgd worden en bestaan uit een theoretischen een praktijkgedeelte. Voor beide onderdelen geldt dat er aan het eind van de rit er een examen gemaakt moet worden. De opleidingen worden op locatie naar keuze gegeven.

No nonsens

Het jonge dynamische bedrijf opereert landelijk en kan snel schakelen en reageren bij calamiteiten. Er wordt gewerkt met een no nonsens mentaliteit. Kan niet, bestaat niet. Er wordt altijd samen met de klant gezocht naar de beste oplossing om de opdracht tot een goed einde te brengen. Zo nodig wordt er zelf een passend alternatief bedacht en gebouwd. Kijk voor projecten en nieuws over Infrascout op: www.infrascout.nl

T (0172) 576903

E info@infrascout.nl I www.infrascout.nl

Damwand Control Nederland B+U 4 2016 47

Denken in oplossingen Twee jaar geleden startte Dirk Willem Hop zijn bedrijf Damwand Control Nederland vanuit een zolderkamer in Bunschoten ­Spakenburg. In twee jaar tijd is er veel veranderd. Het bedrijf was de zolderkamer al snel ontgroeid en is anno 2016 een florerend bedrijf. Damwand Control Nederland werkt procesmatig en toont inzet met daadwerkelijke durf en daadkracht.

D

amwand Control Nederland is een jong en dynamische bedrijf waar veel ruimte is voor innovatie en waar risicomanagement en kwaliteitscontroles belangrijke speerpunten zijn. Het bedrijf houdt zich bezig met het gehele controle proces rondom de stalen, vinyl en houten damwanden.

Alleen de damwanden welke conform de NEN-Norm voldoen komen door de controle heen. Overige damwanden worden gerepareerd of volledig afgekeurd.

Damwand Control Nederland controleert en beheert het volledige damwandproces voor hun opdrachtgevers. Het bedrijf ziet zichzelf als een totaalontzorger van de opdrachtgever. Bij elk project, groot of klein, wordt er met de klant meegedacht in oplossingen en wordt er resultaatgericht aan het project gewerkt. Kwaliteit en flexibele dienstverlening staan hoog in het vaandel. Damwand Control Nederland beschikt over de modernste apparatuur om de damwanden en bijhorende constructies te controleren en te rapporteren.

Specialisatie

De specialisatie van het bedrijf is het onderzoeken van bestaande en/of nieuwe aangebrachte damwandconstructies. Hierbij verlenen zij diensten als specialist en technisch adviseur voor verzekeringsmaatschappijen, overheidinstanties en bouwend Nederland. De specialisten van Damwand Control Nederland onderzoeken de gehele constructie op gebreken en/of beschadigingen, zowel boven als onder de waterlijn. Dit doen zei door gebruik te maken van zowel de nieuwste meetapparatuur alswel de jaren ervaring van de specialisten welke binnen het bedrijf aanwezig is. Na afloop van het onderzoek krijgt de opdrachtgever een uitgebreide rapportage van de damwandconstructie.

Kwaliteitscontroles

Zoals gezegd staan de kwaliteitscontroles hoog aangeschreven binnen het bedrijf. Vanaf de aankoop van een stalen damwand tot aan het definitief of tijdelijk aanbrengen van de damwand, is Damwand Control Nederland bij het proces betrokken. Bij de aankoop van een damwand controleren ze of de damwanden volgens de NEN-Normen wordt geleverd. Technische tekortkomingen en beschadigingen aan de damwand worden hierdoor waargenomen en gerapporteerd.

Damwand Control Nederland

Huurdemanskamp 35 3751 JA Bunschoten

Bij het aanbrengen van de damwanden verrichten wij ook visueeltechnische uitvoeringscontroles uit. Deze controles kunnen tijdens het aanbrengen van de damwanden worden uitgevoerd, maar gebeuren met enige regelmaat ook achteraf voor het verzamelen van de ‘as-built’ gegevens. Hierbij controleren wij of de damwanden zijn aangebracht conform de NEN-12063 zijn aangebracht. Damwand Control Nederland zorgt voor een visuele en technische inspectie ter plaatste om vervolgens rapportage uit te brengen.

Onafhankelijke inspecties

Dat het bedrijf totaal ontzorgt blijkt wel uit het feit dat zei een ieder een helpende hand biedt bij conflictsituaties. Het verrichten van onafhankelijke inspecties is Damwand Control Nederland op het lijf geschreven. De adviseurs worden ingeschakeld bij conflicten tussen opdrachtnemer en opdrachtgever. Door het uitvoeren van een onafhankelijk inspectie, kan er met beiden partijen worden gesproken over de problematiek en eventuele oplossingen. Voor verzekeringsmaatschappijen, bedrijven en zelfs particulieren worden dergelijke inspecties aan de damwanden uitgevoerd.

Advies

Het geven van een gedegen en waardevol advies is een van de belangrijkste pijlers van Damwand Control Nederland. De specialisten maken risicoanalyses om de praktische uitvoerbaarheid van de funderingswerkzaamheden te toetsen. Ook onvoorziene omstandigheden worden geanalyseerd. Mochten zich dergelijke omstandig­ heden voordoen, dan zijn er alternatieven waardoor risico’s beheersbaar blijven. De specialisten van Damwand Control Nederland ondersteunen de opdrachtgever en vullen aan waar nodig. “Meedenken met de aanwezige adviseurs ter plaatse om zo tot een goed eindresultaat te komen is het motto van het bedrijf.”

Kijk op: www.damwandcontrol.nl voor nieuws en informatie.

T 033 - 285 00 91

E info@damwandcontrol.nl I www.damwandcontrol.nl

48 B+U 4 2016

Tussenlanen 20b T (0182) 35 18 61 2861 CD BERGAMBACHT E info@amolenaar.nl Voor meer informatie: www.amolenaar.nl

hoe werkt het?

De specialist voor het renoveren van balkons en galerijen.

Wij plaatsen een isolerende schil om bestaande woningen. Deze schil, die is opgebouwd uit een aantal dak- en gevelelementen, hechten wij aan de binnenmuur van de woning. De fundering wordt behouden en de warmte blijft binnen.

Door de nieuwe afwerking krijgt de woning een totaal andere uitstraling.

Uitwerken gevelelement

Opbouwen & plaatsen

Afgewerkt eindresultaat

Expeditieweg 13 2922 HN Krimpen aan den IJssel

info@betonbekleding.nl

Ons werk bestaat voornamelijk uit het coaten en afdichten van balkons en galerijen. Maar ook de afdichting van dilatatievoegen, hellingbanen en betonconstructies, dak-details en dakbaansluitingen.

betonbekleding.nl

Triflex vloeibare en flexibele kunsTsTof vloeren - Levensduur van 25 jaar - Minimaal onderhoud - Waterdicht

0180-721733

Winkler Prinsstraat 7, 9403 AZ Assen telefoon 0592-343641 www.hechterrenovatie.nl

4 92t . n l 6 87t p r i ni n t. n l 2 - ee r

0 tr tp 03f o @ s. s t r e e in w w w

13354

Voor de renovatie

13440

Grond-, weg- & waterbouw • Groenvoorziening • Binnenvaarthaven met loswal • Zand & grond

13539

DUURZAME PATRONEN, LOGO’S & MARKERINGEN IN ASFALT. 13497

House of Timber B+U 4 2016 49

Totaalleverancier in

Park-, straatmeubilair en landschapinrichting Het in Zaandam gevestigde House of Timber (H.O.T.) is een volle dochter van ADB Hout. Het bedrijf is gespecialiseerd in het produceren en leveren van park- en stadsmeubilair en levert diverse materialen voor landschapsinrichting. De klant staat bij dit Zaanse bedrijf op nummer één en heeft de keuze uit verschillende materialen. Of de klant nu een voorkeur heeft voor hout, kunststof of metaal, H.O.T. heeft het allemaal in huis. De klant heeft daardoor de mogelijkheid om te putten uit veel mogelijkheden in design en diversiteit aan materialen of een combinatie daarvan.

H.O.T. Producten Park- Stadsbanken in hout, kunststof, metaal en beton.

Planten/bloembakken in hout, kunststof en metaal Afvalbakken in hout, kunststof en metaal Boomkransen/boombescherming Fietsbeugels/fietsrekken Informatieborden in hout, kunststof en metaal Afscheidingspalen, antiparkeerpalen en antirampalen Watertappunten Hekwerken en toegangspoorten Gaas, puntdraad, spandraad en schanskorven KDW100 konijnwerende korrels

S

ervice staat bij H.O.T. hoog in het vaandel; de medewerkers zijn pas tevreden als de opdrachtgever tevreden is. De plannen van de klant worden uitgewerkt en de opdracht wordt begeleid vanaf de eerste grondwerkzaamheden tot aan de oplevering. H.O.T. levert een totaalpakket en het ontzorgen zit bij het bedrijf in het bloed. Via eigen productie, maar ook via hun goede connecties met topproducenten, wordt iedere vraag ingevuld.

gewerkt met duurzame en eerlijke producten. In hout wordt dit uitgedrukt door zowel het FSC®- als PEFC™ certificaat, wat u als klant de garantie geeft dat u zich geen zorgen hoeft te maken over de herkomst van dit basismateriaal. Binnen H.O.T. wordt gewerkt met meerdere houtsoorten. De opdrachtgever heeft de keuze uit: Vuren/Grenen/Lariks & Douglas allen PEFC™ gecertificeerd en Robinia/Eiken/Kastanje & Cloeziana, allen FSC® gecertificeerd.

“Kan niet”, bestaat niet bij H.O.T., wel uitdagingen. U zult merken dat prijs en kwaliteit zich prima verhouden. Als extra specialiteit kunt u door H.O.T. reclame-uitingen laten aanbrengen op de banken.

Projecten

Duurzame producten

H.O.T. heeft oog voor mens en milieu en binnen het bedrijf wordt

House of Timber

Dwarstocht 3 1507CH Zaandam

Een breed klantenbestand heeft haar weg gevonden naar H.O.T. Tal van projecten voor gemeenten, aannemers, sport en recreatie zijn gerealiseerd en de uitgebreide referentielijst geeft een goede indruk van de enorme mogelijkheden. Kijk voor meer informatie over de projecten en het assortiment op: www.houseoftimber.nl

T 075-3030018 T 06-53265993

E info@houseoftimber.nl I www.houseoftimber.nl

50 B+U 4 2016

Begeleiden van verkeersbewegingen bij wegwerkzaamheden, bouwwerkzaamheden en evenementen? Dan is Compleet Traffic uw juiste partner!

Veiligheid voor alles Ook voor calamiteiten: • Langdurige storingen bij bijvoorbeeld stoplichten,

spoorwegovergangen etc.

• Wegafzettingen bij bijvoorbeeld autobranden, huisbranden, zware verkeersongevallen etc.

• Ondergrondse infrastoringen in of naast de openbare weg.

Compleet Traffic

Compleet Traffic W.M Dudokweg 49 1703 DA Heerhugowaard Telefoon 085-0030178 info@compleettraffic.nl www.compleettraffic.nl

13462

Keihard de beste in beton!

Betonreparaties

boren, zagen en injecteren Tel. 033-465 88 62

info@hapobetonreparaties.nl

De hoogste lift van Nederland in onderhoud bij VEBO Liftsupport, maar ook; • Voor het Onderhoud aan uw liften 24/7, • Voor reparaties aan uw liften, • Voor modernisering aan uw liften, • Voor bouwkundig werk aan uw liften, • Voor het schilderwerk aan uw liften, • Voor de bekleding van uw liften.

VEBO Liftsupport: Service van vroeger, techniek van het heden!

Grote Waard 10 2675 BX Honselersdijk +31(0)174 - 641 490 info@veboliftsupport.nl www.veboliftsupport.nl

www.hapobetonreparaties.nl 13476

13522

De Roo Bouwkosten Adviesburo BV Project: Herinrichting woonwagencentrum Beukbergen - Zeist.

055-3559944 Bouwkosten bepaling | Bouwmanagement | Bouwregelgeving | Bouwadvies Bestekservice | Bouwbesluit toetsing | Opstellen onderhoudsplanningen

info@deroobv.nl www.deroobv.nl 13460

betonbekleding B+U 4 2016 51

Betonbekleding

Voor elke uitdaging een oplossing Wie zoekt naar een betrouwbare partner in het coaten en afdichten van balkons en galerijen is bij Betonbekleding aan het juiste adres. Dit bedrijf is namelijk de specialist in renovatie van balkons en galerijen, maar ook in daken en specialistische afdichtingen. Bij deze werkzaamheden wordt er gebruik gemaakt van de nieuwste technieken en materialen. Voor elke opdrachtgever is Betonbekleding dus een goede investering in de toekomst.

H

et bedrijf werd opgericht in 2011 door Remco Goudriaan, die als ZZP’er de sprong in het diepe waagde. In de loop der jaren is het bedrijf uitgegroeid tot een ware specialist met personeel op de loonlijst. Samen stellen zij ruim dertig opdrachtgevers per jaar tevreden en voeren zij werkzaamheden uit zoals het afdichten van dilatatievoegen en betonconstructies, en het afdichten van constructieve dilataties door middel van een lusvoeg. De opdrachtgevers van Betonbekleding bestaan uit VVE’s, aannemers en woningcorporaties.

Bij Betonbekleding houden ze van een persoonlijke benadering. Elke klant is anders, maar ook elke afdichting. Daarom is elke oplossing ook uniek.

Gedegen advies

Het geven van een gedegen advies is dan ook erg belangrijk en een kernwaarde van het bedrijf. “Goed advies is het halve werk”, luidt het motto. Bij elk project wordt er gezocht naar duurzame oplossingen, aangezien maatschappelijk verantwoord ondernemen hoog staat aangeschreven bij Betonbekleding. Volgens de heer Goudriaan kan zijn bedrijf veel voor de industrie betekenen in de vorm van duur-

zaam afdichten van betonconstructies. De producten van Betonbekleding worden namelijk altijd koud aangebracht, waardoor een heetwerk vergunning overbodig is. Alle systemen zijn chemisch resident, duurzaam, onderhoudsvrij en Betonbekleding geeft tien jaar garantie op de afdichting.

Triflex

Net als ieder mens, heeft elk gebouw bescherming nodig. Bij onvoldoende afschot kan een te grote indringing van vocht optreden in de ondergrond, waardoor beschadiging ontstaat van het oppervlak, maar ook van de gesloten leefruimte hieronder. Het Triflex afdichtingsysteem is flexibel, scheuroverbruggend en geeft weers­ invloeden geen kans. De producten van Triflex staan voor hoogwaardige kwaliteit en ze hebben een gemiddelde levensduur van circa 25 jaar. Dat betekent een veel langere levensduur voor een pand of gebouw. Dit is uiteraard gunstig voor het financiële plaatje en zorgt ervoor dat het Triflex systeem een goede investering is op lange termijn. Het voornaamste voordeel zit in de flexibiliteit van de producten van Triflex. De systemen van Betonbekleding kunnen als scheuroverbruggend beschouwd worden waardoor volledig gewapend indringing van vocht geen kans meer krijgt nadat het bedrijf haar systemen heeft aangebracht.

Projecten

Een van de recent afgeronde projecten waar de organisatie terecht trots op is beslaat de veiligheid belijning op de lig- en zeesteigers van het project Vopak terminal Botlek in de Europoort. Voor deze opdracht werd betonbekleding in de arm genomen door Hakkers BV te Werkendam. Schippers moeten veilig op de steigers kunnen lopen, vandaar de markante belijning. De heer Goudriaan heeft diverse plannen voor de toekomst om betonbekleding nog beter in de markt te zetten. Houdt www.betonbekleding.nl in de gaten voor nieuws en neem gerust contact op voor meer informatie.

betonbekleding

Expeditieweg 13 2922 HN Krimpen aan den IJssel

T 0180 72 17 33

E info@betonbekleding.nl I www.betonbekleding.nl

52 B+U 4 2016

13543

Goed in groot veelzijdig in klein Van der Zalm Metaalindustrie B.V. vervaardigd diverse stalen constructies, in gewicht tot ca. 50 ton, voor de industriële branche en voor grond- weg- en waterbouw

BLAUWALGENBLOEI BIOLOGISCH AANPAKKEN? Dat kan zeer effectief met zoetwatermosselen!

Zowel preventief als reactief.

Goede referenties!

Meer weten?

Dutch Water Tech BV 085-201 8 777 www.dutchwatertech.nl

Langekamp 8 • 5306 GV Brakel • T 0418 67 09 03 • F 0418 67 05 68 info@vanderzalmbv.nl • www.vanderzalmbv.nl 13348

Schans-, grond- en steenkorven voor: Geluidwerende voorzieningen; Grondkeringen; Gevelbekledingen; Oeverbeschermingen.

www.reanco.nl 13298

13280b

de klerk staalconstructie B+U 4 2016 53

Met het oog op morgen De Klerk Staalconstructie werkt hard aan de toekomst door innovatief in te spelen op veranderende vragen uit de markt.

Transparantie en duurzaamheid zijn daarbij belangrijke sleutelwoorden. Met vakmanschap, motivatie en flexibiliteit worden unieke staalconstructieprojecten gerealiseerd.

De Klerk volledig gecertificeerd o.a. ISO 9001, VCA**, NENEN1090 t/m exc 4 en EN-ISO 3834

Krachtige partner

De geschiedenis van De Klerk Werktuigbouw en Staalcon­ struc­tie gaat terug naar 2003, waarin de staal- en construc­tie activiteiten van BV Aan­ nemingsbedrijf De Klerk afgesplitst werden in een nieuwe, zelfstandige onderneming. Dat lijkt nog vrij jong, maar het moederbedrijf De Klerk BV bestaat reeds 145 jaar… En bedrijven die al zo lang mee­ lopen weten natuurlijk wel waar ze over praten. De kracht van De Klerk Werktuigbouw en Staalconstructie schuilt in de optimale combinatie van mensen en materieel.

Van design en construct en van mentaliteit en kwaliteit. Innovatief ondernemerschap gepaard met een onverwoestbare mentaliteit, hebben het mogelijk gemaakt dit bedrijf uit te laten groeien tot een partner waar u van op aan kunt. Opdrachtgevers ervaren bij ons de unieke combinatie van vele jaren ervaring met waterwerk, structurele investeringen in eigen materieel en flexibel denken en doen op de werkvloer, die voorkomt uit het samenspel van De Klerk Waterbouw en De Klerk Staalconstructie.

Goed geoutilleerd

De Klerk Werktuigbouw en Staalconstructie opereert vanuit riante staalconstructiewerkplaatsen, op korte nabijheid van open water. Voorzien van de modernste installaties bieden de accommodaties plaats voor het maken van vrijwel alle staalconstructies, waarbij staal verwerkt wordt van S235 tot en met S690 met plaatdiktes van vier tot honderd millimeter. Een grote diversiteit van verschillende soorten constructies werden reeds geconstrueerd. Van brug tot sluis, van sifon tot remmingwerk en van zinker tot dukdalf.

Om te kunnen voldoen aan de eisen van iedere opdrachtgever en aan de hoge kwaliteits­ eisen die we onszelf opleggen, is

De Klerk staalconstructie

Engineering

Opdrachtgevers, zeker overheden, leggen steeds meer verantwoordelijkheden bij de aannemer. Een ontwikkeling die wij bepaald niet vrezen, maar juist omarmen. De eigen afdeling engineering staat voor innovatieve participatie in zowel het voortraject als in de realisatie van projecten waarbij wordt gewerkt met de meest actuele designsoftware. Niet zelden worden hierdoor alternatieve oplossingen aangedragen die kunnen leiden tot kostenbesparingen. Juist door een goede werkvoorbereiding wordt het proces geoptimaliseerd en fouten voorkomen. Daarbij staan onze tekenaars en constructeurs in direct contact met de werkvloer, wat de inventiviteit ten goede komt. Wij voeren uit wat we hebben bedacht en ontworpen. Wij zijn ons sterk bewust van onze verantwoordelijkheid voor het eindresultaat, een verantwoordelijkheid die gepaard gaat met een heldere informatievoorziening. De Klerk levert haar opdrachtgevers immers een totaaloplossing.

Werken aan morgen

De Klerk Werktuigbouw & Constructie Voor Een Krachtige Samenwerking Waterbouwkundige staalconstructies zoals; - bruggen en/of brugdelen - sluisdeuren en –voorzieningen - aanmeervoorzieningen, remming- en geleidewerk Constructieonderdelen Offshore Special Construct Reparatiewerkzaamheden

Sasdijk 10 4251 AA Werkendam

T +31 (0) 183 508666 F +31 (0) 183 502402

Nederland is een waterland. Dat is altijd zo geweest en dat zal altijd zo blijven. Het is voor ons de uitdaging om te mogen blijven bouwen op ons sterke verleden, maar vooral te werken aan de toekomst. Om innovatief in te spelen op veranderende vragen uit de markt. Een nieuwe tijdsgeest dient zich aan. Wij zijn ons daarvan bewust. De komende decennia zullen vervoer over water, waterbeheer, natuur en milieu het uiterste van volgende generaties gaan vergen. Daaraan een bijdrage te mogen leveren maakt ons enthousiast.

E info@deklerkbv.nl I www.deklerkbv.nl

54 B+U 4 2016

Bouwbedrijf in breedste zin van het woord Al meer dan 70 jaar een begrip.

Méér dan een allround bouwbedrijf.

Jong, dynamisch en innovatief.

Kwaliteit op proces en resultaat staan centraal.

Sterk regionaal netwerk en brede organisatie.

Nieuwbouw & verbouw Appartementen Zorg- & onderwijsinstellingen Projectwoningen Nieuw-Amsterdam Postbus 60 7833 ZH Nieuw-Amsterdam

Exloo Hoofdstraat 21 7875 AA Exloo

Zuidlaren Postbus 73 9470 AB Zuidlaren

T: 0591-552420 13353

DUURZAME VLOERSYSTEMEN VOOR O.A.:  PARKEERDEKKEN EN -DAKEN EN HELLINGBANEN  BALKONS EN GALERIJEN  TECHNISCHE RUIMTES  PRODUCTIERUIMTES  OPSLAGRUIMTES EN MAGAZIJNEN  KANTOREN, KANTINES EN SHOWROOMS

www.deurenfabriekvanderplas.nl

Kwaliteitsproducten Deurenfabriek Van der Plas is al 40 jaar lang producent van houten buitendeuren en ramen die worden ontwikkeld en gemaakt in onze moderne fabriek in Hardinxveld-Giessendam.

Website: WWW.FRENOFLEX.NL Email: INFO@FRENOFLEX.NL Zinkstraat 1b Ridderkerk Tel: 0180-425035

Handelsstraat 1 Postbus 73370 AB Hardinxveld-Giessendam Telefoon: 0184-61 48 88 E-mail: info@deurenfabriekvanderplas.nl 13380

22 KEER PER JAAR SLECHTS 44 EURO

www.dehoutkrant.nl/abonneren

13302

Van Leeuwen Zwanenburg Sloopwerken B+U 4 2016 55

Total care is total care Als iemand weet hoe je het beste een pand kunt slopen, dan is het wel Van Leeuwen Zwanenburg Sloopwerken(VLZS). Dankzij inmiddels vijf generaties ervaring in sloop-, grond- en saneringswerken heeft het bedrijf een zeer goede reputatie opgebouwd in de branche. Innovatie heeft hier een belangrijke rol bij gespeeld. Door zichzelf steeds te vernieuwen kunnen ze bij VLZS elk project snel en efficiĂŤnt uitvoeren.

M

et hun exclusieve retailtrailer kunnen de medewerkers van VLZS een supermarkt, winkel of productieruimte van circa 1500 m2 binnen 16 uur compleet leeg slopen. In deze trailer zijn namelijk alle machines en gereedschappen aanwezig om deze taak snel en vakkundig uit te voeren, zonder hinder voor derden. Ook delen van. of de complete realisatie van een project, is een kolfje naar de hand van VLZS. Buiten een totaalsloop of renovatiesloop, kan men ook terecht bij het bedrijf voor de benodigde bodemonderzoeken, asbestinventarisaties, vergunningsaanvragen, bouwplaatsinrichting, boor- en zaagwerkzaamheden tot complete bodemsaneringen en asbestverwijdering met de daarbij behorend evaluatie - en vrijgaverapporten. Kwaliteit en zorg voor het milieu staan bij het bedrijf hoog in het vaandel.

Om deze kwaliteit te waarborgen, werken zij bij al hun projecten conform de ISO 9001, VCA**, SIKB 7000 en SC 530 certificeringen.

Ook hebben zij binnen de VLZS een aparte calamiteiten-afdeling die assisteert bij milieuschade, brandschade, instortingsgevaar en hulp geeft bij bedrijfsongevallen.

Het is echter niet alleen sloopen bodemwerkzaamheden wat de klok slaat. Het bedrijf voert naast deze specialismen ook aanvullende bouwwerkzaamheden uit.

Het plaatsen van stofschotten, betonwerkzaamheden en het uitwisselen of nieuw plaatsen van deuren en kozijnen zijn een greep uit de aanverwante diensten die VLZS biedt.

Klantenkring

Projecten

Tot de klantenkring van VLZS behoren winkelketens, fabrieken, de voedingsmiddelenindustrie, scholen, universiteiten, projectontwikkelaars, gemeenten, aannemers, grote ondernemers, architectenbureaus, financiĂŤle instellingen en justitie. Ook particulieren kunnen van de diensten van het bedrijf gebruik maken. Bij alle projecten geldt dat flexibiliteit en servicegericht denken en handelen altijd voorop staat. Total care is ook daadwerkelijk total care.

Bodem- , grond-, straat- en rioleringswerken

Naast de diverse voorkomende sloopwerkzaamheden zoals totaalsloop en renovatiesloop is VLZS ook actief in bodem- , grond-, straat-

Van Leeuwen Zwanenburg Sloopwerken

Venenweg 6 1161 AK Zwanenburg

en rioleringswerken. De werkzaamheden zijn legio. Voor het leveren, plaatsen, verhuren en verwijderen van verschillende soorten grondkeringen en/of damwanden, het verwijderen van asbest en voor bodemsaneringen in verontreinigde grond kan men een beroep doen op het volledig gespecialiseerde en gecertificeerde VLZS.

Milieutechniek

VLZS is een maatschappelijk verantwoorde ondernemer. Alle afvalstromen worden zoveel mogelijk gescheiden afgevoerd naar de desbetreffende stortplaats of verwerker. Alle werknemers hebben een training gekregen hoe ze de verschillende sloopmaterialen kunnen herkennen en hoe ze deze vervolgens moeten scheiden.

Aanverwante diensten

In de afgelopen jaren heeft VLZS de nodige grote projecten met succes afgerond en heeft inmiddels een indrukwekkende staat van dienst. Diverse opdrachtgevers door heel Nederland hebben het bedrijf in de arm genomen voor specifieke, moeilijke projecten.

Het bedrijf is reeds zeven jaar contractor op Schiphol Airport ten behoeve van het sloopwerk en asbestverwijdering. De werkzaamheden lopen op Schiphol zeer uiteen en zijn een doorlopend proces.

VLZS is daarom zeven dagen per week en 24 uur per dag actief om alle werkzaamheden op de luchthaven uit te voeren. Kijk voor meer informatie over de diverse projecten en bijbehorende referenties op: www.vlzs.nl

020-4972385

E info@vlzs.nl I www.vlzs.nl

56 B+U 4 2016

colofon

PE/PP VAN DESIGN

Adverteren in Bouw en Uitvoering brengt u onder de aandacht bij beslissers en toeleveranciers, van en binnen, de bouwsector en hoofden van dienst en medewerkers van rijk, provincie en gemeente, ­waterschappen, woningbouwverenigingen e.d., waarbij inbegrepen: directies publieke, ­openbare en gemeentewerken, openbare bedrijven, ­architectuur en stadsontwikkeling, bouw- en woningtoezicht, milieu, ­nuts­bedrijven, DVD, relevante publiek-private samenwerkingen, middel­baar en hoger technisch ­onderwijs, openbaar vervoers­bedrijven, aannemers utiliteit-, nieuwbouw, civiel, GWW en infra.

TOT CONSTRUCT

Aan dit nummer werkten mee:

NIEUW GEOPEND HANER INFRASHOP

Maarten van der Boon, Martijn Brinks, Tilly van Dongen, Daan Groeneveld, Yvette Jaarsma, Emile Koeman, Esther van Nijen, Daan Otto, Jørgen Postma, Rob van der Puil, Betty Rombout, Erik Steegman, Tanja Veenstra en Ad Zeeman.

Bouwweg 7B Putten Lelystad Kolken Vetafscheiders PE-Installaties Zwembaden Specials

KUNSTSTOFFEN

Uitgever

Jaco Otto Abonnementen

Jaarabonnement* Buitenland Losse nummers** Abonnementen binnen de ­doelgroep* * Prijzen zijn exclusief BTW. ** Prijzen zijn exclusief BTW en verzendkosten.

www.haner.nl 13431b

€ 85,00 € 130,00 € 15,00 € 39,00

Vormgeving

APR Media Groep BV E-mail: studio@aprmediagroep.nl Druk

ve rd er

Antilope Printing nv, Lier (BE) Uitgave

W ij ga

an

APR Media Groep BV Spacelab 2, 3824 MR Amersfoort Postbus 2696, 3800 GE Amersfoort Telefoon: +31 (0)33 456 70 50 Fax: +31 (0)33 456 74 33 E-mail: info@aprmediagroep.nl Internet: www.aprmediagroep.nl Advertentie- en Orderadministratie

E-mail: orders@aprmediagroep.nl Abonnementenadministratie

APR Media Abonneeservice Postbus 2238, 5600 CE Eindhoven Telefoon: +31 (0)88 226 66 86 E-mail: abo@aprmediagroep.nl

Wat doen wij? riolering asfalteringswerk grondwerk

Kroeze Infra bv

0345 - 68 44 75

Aansprakelijkheid vaktijdschrift

Aan de inhoud van dit vaktijdschrift is veel aandacht besteed. Het is echter mogelijk dat de inhoud van deze uitgave verouderd, incompleet en/of ­incorrect is. Aan de inhoud hiervan kunnen dan ook geen rechten worden ontleend. APR Media Groep BV kan niet aansprakelijk worden gehouden voor de directe alsook indirecte gevolgen van het gebruik, op welke wijze dan ook, van de hierin aangeboden informatie. APR Media Groep BV geeft geen enkele garantie, noch aanvaardt enigerlei aansprakelijkheid met betrekking tot de inhoud, data, adviezen, verklaringen, producten of ander materiaal in het vaktijdschrift.

Overname van artikelen uit deze uitgave is uitsluitend toegestaan met bronvermelding en na toestemming van de uitgever APR Media Groep BV. Alle regels met betrekking tot de Nederlandse intellectuele eigendomsrechten zijn van toepassing.

bestrating betonwerk bodemsanering

ISSN - 0921 - 1667

www.kroezeinfrabv.nl 13496

1

13314

Ontdek Ontdek de meerwaarde de meerwaarde

Leven Leven op op Daken Daken Hét Hét adviesbureau adviesbureau voor voor meervoudig meervoudig ruimtegebruik ruimtegebruik op daken op daken • • • •

Advisering • Advisering met schetsmet schetsen definitief en definitief ontwerp ontwerp Eigen • Eigen bestekservice bestekservice Bouwbegeleiding • Bouwbegeleiding Preventief • Preventief onderhoud onderhoud en beheer en beheer van alle vansoorten alle soorten gebruiksdaken gebruiksdaken

De vijf specialistische De vijf specialistische thema’s thema’s zijn groendaken, zijn groendaken, waterdaken, waterdaken, energiedaken, energiedaken, parkeerdaken parkeerdaken en groengevels. en groengevels.

Leven op Leven Daken opheeft Dakeneen heeft eigen eenwebsite, eigen website, app, vakblad app, vakblad en unieke en All-in unieke All-in verzekerde verzekerde garantie. garantie.

Voor iedere Vooropdrachtgever iedere opdrachtgever die meerdie met meer zijnmet dakzijn wil dak doenwil zijn doen wij zijn wij een waarborg een waarborg voor zekerheid. voor zekerheid.

Samen maken Samen wij maken Leven wijop Leven Daken! op Daken!

www.levenopdaken.nl www.levenopdaken.nl

Luisteren!

Om te kunnen luisteren moet het eerst stil worden ...

Nofisol eXtreme 47: Als het op duidelijkheid over criteria voor brandwerend toegepaste geluidschotten aankomt, zit er nog altijd weinig schot in de zaak. Dat is jammer. Want alleen op basis van eerlijke en transparante informatie kunt u de juiste keuze maken. Informatie waar u op kunt bouwen.

En die krijgt u van ons, de fabrikant van de Nofisol brand- en geluidschotten. Of die informatie dan wel zo objectief is? Dacht het wel. Samen met de geaccrediteerde onderzoeksbureaus Peutz BV en MPA Dresden is namelijk een serie tests ontwikkeld om alle Nofisol schotten volgens de laatste Europese normen te beoordelen.

Uniek ?

Neem nu brand- en geluidschotten die 33dB combineren met 60 minuten brandwerendheid.

Er zijn bedrijven die dergelijke schotten als uniek in de markt proberen te zetten. Maar hoe uniek zijn ze feitelijk? Niet zo heel erg.

De Nofisol eXtreme 47 is dat wél met een directe geluidisolatiewaarde van 47 dB in combinatie met een brandwerendheid tot El 60*/E 120*/EW 120* en dat bovendien met een CORRECT uitgebreid toepassingsgebied als brand- c.q. rookschot, nl. boven

El-gecertificeerde scheidingswanden en niet alleen boven een “specifieke” scheidingswand van minimaal 125 mm dik met dubbele beplating die in de praktijk niet of nauwelijks wordt toegepast.

Luisteren !

Dat willen we wel van de daken schreeuwen.

Waarna het ongetwijfeld heel stil wordt, zodat wie maar wil ongestoord kan luisteren. De Nofisol eXtreme 47 legt nu iedereen het zwijgen op want de technische data spreken voor zich.

Nofisol eXtreme 47 is een geluidschot dat specifiek ontwikkeld is om het plenum boven lichte scheidingswanden en onder verhoogde vloeren dicht te zetten. Met toepassing van dit geluidschot verbetert de totale overlangsgeluidisolatie van een constructie.

Sssst.....

Over luisteren gesproken, uw montagewensen zijn bij Nofisol niet tegen dovenmansoren gezegd. Bij ons dus geen gedoe met borgpennen of metalen bevestigers. De Nofisol eXtreme 47 is nét zo gebruiksvriendelijk als u van ons gewend bent. Zeg eens eerlijk…hier wordt u toch ook stil van?

* Voor details met betrekking tot het toepassingsgebied, de bijbehorende beperkingen, begrenzingen c.q. aansluitingen van Nofisol eXtreme 47 verzoeken wij u contact met ons op te nemen

Nofisol Europe BV Everdenberg 9-d 4902 TT Oosterhout (NB)

Tel: +31 - (0)162-431231 Email: europe@nofisol.com www.nofisol.com 13436