Bouw en Uitvoering 5-2015

BOUWEN AAN DE

NIEUWE STAD

HALFTIME METHODE

VERDUBBELING VERGUNNINGEN

BOUW EN UITVOERING

BEREIKT RUIM 68.600 LEZERS

JAARGANG 47 - 5 2015

HET VAKBLAD VOOR RIJK, PROVINCIE EN GEMEENTE

IN NEDERLAND EN BELGIE

13314

Ontdek de meerwaarde

Leven op Daken Hét adviesbureau voor meervoudig ruimtegebruik op daken • • • •

Advisering met schets- en definitief ontwerp Eigen bestekservice Bouwbegeleiding Preventief onderhoud en beheer van alle soorten gebruiksdaken

De vijf specialistische thema’s zijn groendaken, waterdaken, energiedaken, parkeerdaken en groengevels. Leven op Daken heeft een eigen website, app, vakblad en unieke All-in verzekerde garantie. Voor iedere opdrachtgever die meer met zijn dak wil doen zijn wij een waarborg voor zekerheid. Samen maken wij Leven op Daken!

www.levenopdaken.nl

NVB: dreigend tekort aan nieuwbouwlocaties Met de verkoop van gemiddeld 2.500 nieuwbouwwoningen per maand zijn we terug op het niveau van voor de crisis. Dat blijkt uit de Thermometer Koopwoningen van de NVB. Nog geen twee jaar geleden kwam de gemiddelde verkoop amper boven de duizend nieuwe woningen per maand uit. Halverwege 2013 werd het herstel ingezet en was elk halfjaar weer beter dan het voorgaande.

Met de verkoop van in totaal 14.822 nieuwbouwwoningen zijn de eerste zes maanden van dit jaar het beste halfjaar van de laatste acht jaar. NVB-directeur Nico Rietdijk verwacht dat het aantal verkopen over heel 2015 uiteindelijk ergens tussen de 30.000 en 32.000 uitkomt.

Door de toenemende vraag naar nieuwbouw dreigt op termijn een tekort aan nieuwbouwlocaties te ontstaan. Om het groei-

end aantal inwoners te huisvesten moeten er de komende 20 jaar nog één miljoen woningen worden gebouwd. Dat betekent dat er jaarlijks ten minste 50.000 woningen bij moeten komen. Samen met sloop en vervanging ligt de totale bouwbehoefte dan op gemiddeld 70.000 woningen per jaar. Dit jaar komt de jaarproductie uit op zo’n 40.000 huur- en koopwoningen. “Maar daarna zal het een hele tour worden om dat verder op te krikken naar 50.000 of meer”, zegt Rietdijk. Volgens de NVB-directeur ligt er op dat vlak een belangrijke uitdaging voor de lokale en regionale overheid samen met het bedrijfsleven. NVTB pleit samen met o.m. NVB voor een actief beleid op het vlak van duurzame vervangende nieuwbouw. www.nvb-bouw.nl

Halftime methode Snelle veranderingen in de wereld zorgen ervoor dat samenleving in de stad steeds complexer wordt. Deze ontwikkeling vraagt om vernieuwing van processen bij bouwprojecten. Een katalysator die deze vernieuwing op gang brengt is de Halftime-methode.

4

Bouwen aan de nieuwe stad De stedelijke ontwikkeling in Nederland staat niet stil. Een nieuwe stroming stadsvernieuwers zet vol in op duurzaamheid. Vaak is sociaal engagement de drijfveer, leefbaarheid het doel en een circulaire economie het middel. Hippies, hipsters, of wereld­ verbeteraars, in hoeverre staat hun wereld tegenover die van beleidsmakers en de gevestigde orde?

8

Woningbouw ziet sterke stijging orderportefeuille

‘Hogere rioolbelasting té voor de hand liggend’

Elke druppel telt in Amsterdam 18

20

Uw groen is onze zorg www.heijmanssportengroen.nl

22

www.duravermeer.nl

B+U 5 2015 3

The Edge kijkt over de rand naar de toekomst Het state-of-the-art gebouw aan de Zuidas in Amsterdam, is ‘wereldkampioen duurzaamheid’. Daarnaast bezit het gebouw een scala aan innovaties.

Rond de twintig verschillende partijen werden betrokken bij de ontwik­keling van het kantoor. Een gesprek met ontwikkelaar OVG, system integrator HC RT en software­ontwikkelaar Blinq Systems probeert het succes achter The Edge te ontdekken.

24

Verdubbeling vergunningen Nieuwe woningen Bouwend Nederland bericht: In de eerste helft van dit jaar is er voor de bouw van bijna 31 duizend woningen een vergunning verleend, zo blijkt uit cijfers van het CBS. Dit betekent een verdubbeling in vergelijking met een jaar geleden.

Verkoop terug op niveau 43

34

En verder

bouw drie bruggen Amsterdam-Rijnkanaal Langs vaarwegen is vrije ruimte nodig om de transportfunctie van de betreffende vaarweg in stand te houden en de veiligheid op en langs de vaarweg te kunnen garanderen. Dat geldt zeker ten tijde van bouwwerkzaamheden, zoals plaatsvinden op de A1, waar ter hoogte van Diemen een nieuwe brug over het Amsterdam-Rijnkanaal wordt gerealiseerd.

36

FOTOPAGINA............................. 1 FOTOPAGINA........................... 18 gebouwautomatisering..... 33 Best of web.......................... 45 Bedrijfsinfo........................ 51 Colofon............................... 64

Uw logo ook op deze positie?

Ruimte voor uw bedrijf Uniek in gevelisolatie www.caparol.nl

Less energy, more comfort www.ubiflex.nl

info@aprmediagroep.nl

Katalysator voor procesverbetering in de bouw

Halftime methode Snelle veranderingen in de wereld zorgen ervoor dat samenleving in de stad steeds complexer wordt. Deze ontwikkeling vraagt om vernieuwing van processen bij bouwprojecten. Een katalysator die deze vernieuwing op gang brengt is de Halftime-methode.

TEKST Betty rombout

B+U 5 2015 5

geert-jan verkade, coach/verbinder bij sbrcurnet en kenner van de halftime-­ methode.

B

egin van deze eeuw introduceerde de Hollandsche Beton Groep (nu BAM) het concept Halftime, geënt op het gedachtegoed van de managementgoeroe Jim Collins over katalysatormechanismen. Collins wilde een brug slaan tussen de vaak ambitieuze en meer dan eens onhaalbaar lijkende doelen van managers en de vraag hoe die te concretiseren en om te zetten in resultaten. Meestal gebeurt dat met nieuwe trainingen, regels en procedures. Maar dat was volgens Collins contraproductief. Hij stelde voor mechanismen te introduceren gestoeld op een omkering van het denken die daardoor een verandering te weeg kunnen brengen. Aanbesteden niet op geld, maar op tijd, oftewel de Halftime-methode.

Samenwerking: logisch?

We praten met Geert-Jan Verkade, coach/verbinder bij SBRCURnet en kenner van de Halftime-methode. “Halftime is een katalysator die mensen verleidt om projecten in een kortere tijd te realiseren. Niet door lange werkdagen van zeven dagen per week. Nee. Door slimmer te werken, kunnen we innovaties toepassen en (tijd)winst boeken. Slimmer werken in zowel de planfase, voorbereidingsfase als in de uitvoeringsfase. Aan de basis ligt het échte samenwerken in de keten. Samen rondlopen op een project, samen het gesprek voeren met meerdere uitvoerders en opdrachtgevers. Samen hetzelfde doel voor ogen hebben. ‘Jongens, we staan voor een opgave.

Met ’s avonds een uurtje doorwerken lukt het niet.

Als we het echt sneller moeten realiseren, laten we dit project dan eens echt anders aanpakken, naar het hele

proces kijken. Zijn er slimme oplossingen? Is in het vergunningenproces (tijd)winst te halen? Of zullen we het anders aanbesteden? Kunnen we een andere duurzame constructie of innovatieve bouwmaterialen gebruiken?

Laten we vooral heldere afspraken maken met onze (onder)aannemers en toeleveranciers. Of de keten eens omdraaien en het materiaal, de rioolbuis, als uitgangspunt te nemen’. Die manier van denken, die samenwerking, daar heb ik het over.”

Het klinkt logisch: samenwerken. Verkade lacht en zegt: “Ja… maar samenwerken is in de praktijk heel lastig!

Onlangs zat ik bij een middelgrote gemeente. Het projectteam bestond uit veertien mensen. Prima om een team te hebben. De projectleider wilde echter elke maand met al die mensen om tafel zitten. Dit terwijl het ingenieurswerk aan een ingenieursbureau werd uitbesteed. Dus zei ik: ‘Is een bijeenkomst met z’n allen elke maand wel nodig? Is iedereen gedurende de tweeënhalfuur durende vergadering productief?’ Hij moest beamen dat dit niet het geval was. Niet elk onderdeel van de vergadering bleek voor iedereen even interessant. De projectleider besloot vervolgens een team van vier samen te stellen voor regelmatig overleg. Zouden er specifieke vragen zijn over het project, dan kon hij altijd nog de aangewezen persoon aanspreken. Resultaat? In het project wordt veel tijd bespaard.”

Geert-Jan Verkade vervolgt: “Een ander voorbeeld van inefficiëntie is dat de kennis en kunde van het uitvoerende bedrijfsleven in het begin van een project niet

Is een kortere uitvoeringsperiode gewenst door de opdrachtgever(s)?

Niet toepassen halftimeprincipe en versnellers.

Is principe halftime een zinvolle investering (economische activiteiten, type buurt, politiek etc.) en is er budget? Zijn bijna alle risico’s bekend?

Zijn er werkzaamheden ondergronds en is er een complexe ondergrondse infrastructuur? Zijn er onduidlijke risico’s t.a.v. de ondergrond (milieu, onbekende kabels etc.)?

Zijn alle ondergrondse werkzaamheden bekend; is de ondergrondse infrastructuur en bodemkwaliteit volledig onderzocht? Zijn de risico’s met de opdrachtgever(s) besproken?

Bij rioolvernieuwing: zijn er conflicten (wijzigen hoogte bovenzijde buis, verontreinigingen, kabels en leidingen aan 1 zijde van de straat, weesleidingen etc.)?

Zijn alle conflicten in beeld (klic, kruisingen en parallel liggingen), oplosbaar en goed in te plannen? Zijn de risico’s met de opdrachtgever(s) besproken?

Zijn er binnen de projectgrens werkzaamheden te verwachten waarvan de aanvang en/of tijdsduur niet duidelijk zijn?

Spelen er buiten de projectgrens zaken die de planning van het project kunnen verstoren en die leidend zijn en niet omkeerbaar (complexe omleidingen, bouwlocaties, renovaties, evenementen, afsluitingen etc.)?

Half-time toepassen is mogelijk.

Kies met de opdrachtgever(s) de contractvorm, bijvoorbeeld: - formule met berekening fictieve aanneemsom; - bonus bij eerdere eind oplevering, eventueel per fase; - EMVIgunnen op tijd.

Bepaal met de opdrachtgever en de politiek de investering voor een kortere uitvoeringsduur, bijv. welk budget staat er tegenover een week kortere uitvoeringsduur? Ga na of er versnellers kunnen worden toegepast naast het halftime principe.

Toepassen versnellers is mogelijk.

Versnellers kunnen zijn: - strakke planning in het bestek met boeteclausule (evt. per fase); - gelijktijdige bewerkingen toepassen, zoals meerdere ploegen inzetten, projectonderdelen tegelijkertijd uitvoeren of op meerdere locaties / in meerdere fases tegelijk werken; - werken buiten de reguliere werktijden (bijv. 7 -19 uur); - alternatieve bouwmethoden (prefab); - vo + do overslaan (aannemer prijst ontwerp af); - extra werkruimte / depots om bouwproces te versnellen

B+U 5 2015 7

of te weinig wordt betrokken onder het mom dat de aanbestedingsregels het niet zouden toelaten. Stel, opdrachtgever en aannemers lopen over een kruispunt.

Ze komen tot de conclusie dat ‘bij vijf meter opschuiven’ van de rotonde ruim 60.000 euro aan uitvoeringskosten bespaard zou kunnen worden. Goed idee, maar helaas blijkt dat een alternatief dan niet meer mogelijk is. Het project is al als bestek op de markt gebracht. Nogmaals, wordt er met de Halftime-methode gewerkt, dan vindt afronding in kortere tijd plaats, met minder verspilling van menscapaciteit en materiaal en minder hinder bij uitvoering van het project, wat weer randvoorwaarden zijn voor zo duurzaam mogelijke projecten.”

Boskoop

Op de site Halftime.nl van SBRCURnet staan inmiddels diverse succesvolle projecten op basis van het Halftime-principe. Zo ook het project in Boskoop. In deze plaats ging het vorig jaar over de reconstructie van het Zuidwijk, een ruim één kilometer lange weg met veel omliggende boomkwekerijen en handelsbedrijven. Aanvankelijk had de gemeente een maandenlange reconstructie met gedeeltelijke afsluitingen gepland, maar in overleg met de aannemer Dura Vermeer Infrastructuur Zuid West is een alternatief uitgewerkt dat een grote besparing opleverde in termen van tijd en overlast.

Gedurende de eerste twee weekenden is de bestaande wegconstructie verwijderd en vervolgens de nieuwe constructie tot en met de fundering geheel opgebouwd.

De opbouw van de constructie bestond voornamelijk uit lichte ophoogmaterialen zoals bims. De laatste twee weekenden werd het asfalt, de onder- en tussenlagen en de zwart-rode deklagen aangebracht. Alle omliggende werkzaamheden vonden tijdens normale werkdagen plaats.

volledig opnieuw ingericht, met toevoeging van extra afslaande rijstroken, het wijzigen van rijrichtingen en tramspoorconstructies, het aanpassen van riolering, het vernieuwen van de verkeersregelinstallatie, openbaar vervoer en de bewegwijzering.”

Tribunebijeenkomsten

Regelmatig organiseert SBRCURnet zogenaamde Tribunebijeenkomsten. Tijdens deze bijeenkomsten ontmoeten opdrachtgevers en uitvoerders (marktpartijen) elkaar om ervaringen met elkaar uit te wisselen en best practices op basis van de Halftime-methode aan de orde te stellen. “Partijen leren zo van elkaar.”

Geert-Jan Verkade tot slot: “Ik durf te stellen, dat we over tien jaar het proces in de bouw beter georganiseerd hebben. Maar dat iedereen dan zegt: ‘Dat is Halftime!’.

Nee, daar geloof ik niet in. Eens in de drie tot vier jaar komt er een methode naar voren die te gebruiken is als katalysator voor het beter organiseren van het proces. We doen het nu veel beter dan 20 jaar geleden.

De sector ontwikkelt zich. Omdat de maatschappelijke druk groter wordt, de kosten steeds oplopen en er meer en meer belangen spelen, moeten we steeds weer een nieuwe stap zetten. Oplossingen bedenken en het duurzamer en handiger doen. Nu is Halftime de katalysator. Wie zal zeggen wat over tien jaar de katalysator is?” BOUW+ UITVOERING

Rotterdam

keuzediagram voor het al dan niet toepassen van ‘halftime’ om projecten veel sneller af te ronden. (bron: ruijtenbeek en van atten, stadsontwikkeling rotterdam 2012)

Het is niet noodzakelijk, maar om het Halftime-principe als het ware te ‘legimiteren’, kan het afsluiten van een open convenant praktisch zijn. De gemeente Rotterdam bijvoorbeeld sloot een open convenant met het mkb in de regio Rijnmond. Al in een vroeg stadium wordt het mkb betrokken in het proces bij planvorming. De stad kan zo de expertise en creativiteit van de bedrijven optimaal benutten. Dankzij de goede communicatie en heldere afspraken verloopt het bouwproces sneller met minder overlast voor de omwonenden. Verkade: “ In de bouwvakantie van dit jaar is in Rotterdam de herinrichting van het Zuiderkruis - een kruispunt nabij metrostation Maashaven in Rotterdam Zuid - uitgevoerd met toepassing van de Halftime-methode. De voorbereidingen zijn getroffen met een convenant tussen de gemeente en het mkb. De bewoners mochten kiezen voor een korte, hevige overlast van een maand of minder overlast voor een periode van vier maanden met een traditionele uitvoering. Er vond volledige afsluiting van het projectgebied - onderdeel van een hoofdroute binnen Rotterdam - plaats. De uitvoering van het project geschiedde in de vakantieperiode. In die periode is sprake van 25% minder verkeer. Tot slot werd op meerdere plaatsen tegelijk gewerkt met werktijden van maximaal 16 uur per etmaal. Resultaat? De kruising is in vier weken

info Extra informatie is online te vinden met onder andere een video over de Halftime-methode, voorbeelden van projecten op basis van het Halftime-methode en een koppeling naar open convenant Rotterdam. www.wp.me/p4FVJF-1In

Handreiking Halftime Vanaf oktober 2015 is de handreiking Halftime gratis te downloaden op www.sbrcurnet.nl. In de handreiking wordt de werkwijze op basis van Halftime verder uitgelegd en verdiept en de aanpak beschreven voor de keuze en uitvoering van projecten.

De handreiking staat vol tips & tricks over hoe de Halftimemethode te implementeren binnen de organisatie.

8 B+U 5 2015

Innovatieve netwerken verleggen de grenzen De stedelijke ontwikkeling in Nederland staat niet stil.

Een nieuwe stroming stadsvernieuwers zet vol in op duurzaamheid. Vaak is sociaal engagement de drijfveer, leefbaarheid het doel en een circulaire economie het middel. Hippies, hipsters, of wereld足verbeteraars, in hoeverre staat hun wereld tegenover die van beleidsmakers en de gevestigde orde?

TEKST Daan groeneveld

B+U 5 2015 9

Bouwen aan de nieuwe stad

gewildgroei geeft met open stoeptegels een nieuwe draai aan stedelijke groen

10 B+U 5 2015

“ Een autarkisch watersysteem in Tropicana zou leuk zijn.”

B+U 5 2015 11

M

ede vanuit het Rijk is deze maand de challenge ‘Stad van de Toekomst’ van start gegaan. Doel is om het stedelijke klimaat in Nederland een leefbaarheidsinjectie te geven, door tien innovatieve en duurzame projecten met behulp van geld en raad in een stroomversnelling te brengen.

Avant-garde

Een blik op de tien genomineerden biedt een inkijkje in de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van duurzame stedelijke ontwikkeling in Nederland. Veel van de projecten staan weliswaar nog in de kinderschoenen, maar die schoenen staan wel gegrond in de modder van de maatschappelijke realiteit. De nominaties bevestigen wat al langer gaande is. De opkomst van een beweging van stedelijk ontwerpers die zaken vanuit een nieuwe

het leegstaande zwembad tropicana moet een laboratorium worden voor duurzame business cases

invalshoek bekijkt en autonoom aanpakt. De netwerken van stadsvernieuwers laten zich moeilijk definiëren, ze definiëren zichzelf. Stop ze in een keurslijf en ze glijden er als vloeistof tussenuit. Zo is dat met het ontdekkende deel van de samenleving, de avant-garde, misschien altijd wel geweest. In hoeverre is Nederland organisatorisch en politiek gezien voor­bereid op ‘nieuwe’ ontwerpers met hart voor innovatie en duurzaamheid. Staan beleidsbepalers en ambtenaren hen met open armen op te wachten, of kijken ze liever de andere kant op?

Deze vragen kunnen het best aan de genomineerden zelf gesteld worden. B+U koos daarvoor de twee genomineerden die het meest tot de verbeelding spreken.

‘Gewildgroei’ en ‘Blue City 010’.

Gewenst onkruid

‘Gewildgroei’ is een beweging die pleit voor een andere omgang met groen in de stad. Blue City 010 vormt een netwerk dat van het vervallen zwemparadijs Tropicana, in Rotterdam, een laboratorium wil maken voor een duurzame, circulaire economie. Beide projecten herdefiniëren letterlijk het denken over stedelijk ontwerp. Vincent Wittenberg, sociaal en ruimtelijk ontwerper, is een van de initiatiefnemers van Gewildgroei. Hij legt uit dat de term op zichzelf een ontwerp is dat het denken over groen probeert te veranderen. “Nu noemt men spontane vegetatie in de stad vaak onkruid. Maar het is de context die bepaalt of een plant onkruid, dat wil zeggen, ongewenst, is. Er bestond nog helemaal geen term voor spontane vegetatie in de stad die wél gewenst is.”

Ook Floris Schiferli, het architectonisch brein achter de beoogde transformatie van Tropicana, hanteert een eigen terminologie. Blue City 010 werkt vanuit de gedachte dat afval een menselijk concept is. Zij zien in

Challenge Stad van de Toekomst Alle tien genomineerde projecten ontvangen ter aanmoediging 10.000 euro. Daarnaast zoekt de organisatie van de challenge naar manieren waarop de ideeën verwezenlijkt kunnen worden, in een stroomversnelling kunnen worden gebracht. Het is interessant om te zien wie er achter de challenge Stad van de Toekomst zit. De challenge is een gezamenlijk initiatief van Agenda Stad, de Innovatie-estafette 2016, Pakhuis de Zwijger, Kennisland en Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. Het Rijk heeft een behoorlijke, met name financiële, vinger in de pap. Dat betekent dat op landelijk beleidsniveau aansluiting gezocht wordt bij innovatieve initiatieven die uit de samenleving zelf ontstaan.

Want dergelijke initiatieven hebben de afgelopen jaren haast aan de lopende band goede voorbeelden afgeleverd van succesvolle stadsontwikkeling. Waar in de jaren tachtig, eveneens na een economische crisis, het ‘local initiative’ een geaccepteerd fenomeen werd, is er momenteel opnieuw een unieke culturele voedingsbodem voor deze wijze van opereren.

Daarbij heeft de vastgoedcrisis als aanjager gewerkt. Door gebrek aan geld en een overschot aan niet functionerende gebouwen en publieke domeinen, werd de stedelijke infrastructuur plotseling het domein van innovatieve geesten, die de publieke ruimte als speelplaats zien en vanwege hun sociaal engagement vaak net iets meer ruimte krijgen. Archetype en mediasymbool voor deze manier van denken is Daan Roosegaarde, die met het prediken van de alternatieve benadering een miljoenenpubliek bereikt. Alternatief als nieuwe mainstream.

Met de nadruk op individueel ondernemerschap, verbonden in vloeibare netwerken. Met de challenge Stad van de Toekomst is zelfs het punt bereikt dat de overheid de avant-garde subsidieert en stimuleert. Roosegaarde is namelijk deel van de jury van de challenge. Daarin zit verder war-child oprichter Willemijn Verloop, momenteel bezig met het reilen en zeilen van diverse impactinvesteringsfondsen en schrijfster van het boek ‘Verbeter de wereld, begin een bedrijf’. De jury wordt gecompleteerd door directeur van Triodos bank Matthijs Bierman.

12 B+U 5 2015

afval dus wat Gewildgroei in onkruid ziet. Blue City 010 richt zich op de blauwe economie zoals beschreven door Gunther Pauli. Die omschrijft honderd business cases op basis van reststromen en afval in de stad.

RotterZwam

Eén van die business cases is het verbouwen van oester­ zwammen op koffiedik. Dit wordt nu al in Tropicana gedaan, door de onderneming RotterZwam, die deel uitmaakt van het Blue City-netwerk. Het koffiedik wordt bij lokale horecagelegenheden opgehaald. Ondernemer Siemen Cox verruilde zijn ruimbetaalde baan als pensioenaccountant voor een onzeker bestaan als paddenstoelenkweker. Lezingen en presentaties over zijn unieke project waren nodig om de investeringen te bekostigen. Hij is misschien wel het ultieme voorbeeld van een mentaliteitsverandering die de laatste jaren her en der plaatsvindt: een besef dat materiële welvaart en kwaliteit van leven niet per definitie gelijk op gaan. Veel jonge netwerken van stedelijk vernieuwers kijken vanuit deze gedachte naar de stad. Kom bij Schiferli niet aanzetten met termen als ‘bottom-up’ of ‘de terugkeer van de menselijke maat’ voor deze duurzame initiatieven.

Het zijn termen die voor hem te veel bijklanken hebben om op Blue City 010 van toepassing te zijn. Als architect en stedenbouwkundige maakt hij deel uit van het geëngageerde architectenbureau Superuse Studios, dat eveneens werkt met restmateriaal en afvalstromen. “Bij ons op het bureau hebben we wel eens nagedacht over een woord voor wat we doen, maar we kwamen er niet uit. We beginnen weliswaar met vraagstukken die leven in de maatschappij. Dat kun je bottom-up noemen, maar dat suggereert amateurisme, de burger die het heft in eigen handen neemt. Maar je ziet juist dat het professionals zijn die die vraagstukken oppakken. We nemen zelf initiatief, maken onze eigen agenda en gaan daar vervolgens voor. En als je mensen tegenkomt met soortgelijke ideeën, met agenda’s die aansluiten of overeenkomen, ontstaat er een netwerk van gelijkgestemden.”

Gewildgroei

Zowel Gewildgroei als Blue City 010 is een voorbeeld van zo’n netwerk. Professionals met verschillende achtergronden, die met elkaar samenwerken aan een betere wereld, of op zijn minst een fijnere leefomgeving.

Gewildgroei noemt zichzelf een beweging. ‘Richting de natuur-inclusieve stad, waarin de mens samenwerkt mét natuur in de stad, in plaats van ertegen.’ Wittenberg: “Nu werkt men in de stad vaak tegen de natuur in.

Langzaam komt het besef dat groen niet alleen een kostenpost is, maar dat het een middel is naar het leefbaar maken van onze steden. Het dringt langzaam door dat groen een positief effect heeft op welzijn en gezondheid. Wij proberen dat besef in een stroomversnelling te brengen. Waarom zou je planten die vanzelf groeien - en het dus goed doen in de stad - weghalen, en vervolgens andere aanplanten die vaak met veel moeite in leven worden gehouden? We richten ons op een mindswitch bij burgers, maar vooral bij ontwerpers en beleidsmakers. Niemand wil een straat vol met brandnetels, maar bloeiende stokrozen vinden mensen wél mooi. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten wil de rioolheffing

de open tegels zorgen onder meer voor een betere waterafvoer

B+U 5 2015 13

verhogen. Als je de mensen kunt uitleggen dat meer groen ervoor zorgt dat het water de grond in kan en mensen minder rioolheffing hoeven te betalen, snappen mensen dat heel goed.”

Open stoeptegel

Dergelijke waterafvoer wordt bereikt door een zelfontwikkelde open stoeptegel. Deze tegel is een statement vóór het toelaten van ‘ongewild’ groen. Op plekken waar niemand loopt kan het groen tussen de tegels door schieten. Waterafvoer wordt vereenvoudigd en bewoners profiteren van de psychologische en fysio­ logische voordelen die meer groen met zich meebrengt.

De stoeptegel is bewust uitgekozen omdat het een sterk symbool is in de Nederlandse openbare ruimte. Door deze open te breken en er flora uit te laten groeien, wordt meteen duidelijk hoe sterk Gewildgroei inzet op integratie tussen natuur en stad. Inmiddels zijn een omgevingspsycholoog en diverse ecologen bij de beweging aangesloten. Goed voor de onderbouwing van het belang van groen in de stad. “De omgevingspsycholoog doet aan de universiteit onderzoek naar in hoeverre mensen onkruid echt ongewenst vinden. Daaruit blijk: iedereen vaart wel bij groen, maar een bepaalde ordening is nodig. Het is niet ons plan de stad te laten verwilderen, maar planmatig te bepalen waar groen zijn

14 B+U 5 2015

Rijneveld 12 | 2771 XT Boskoop | T (0172) 235 235 | F (0172) 235 245 | info@boot.nl | www.boot.nl

Compleet in functioneel groen

13374

BC_advertentie_148x105_liggend.indd 1

10-12-12 09:11

UITBREIDEN, VERPLAATSEN OF ANDERS GEBRUIKEN? TIJDELIJKE (EN SEMI-PERMANENTE) HUISVESTING VOOR ZORG, ONDERWIJS, BEDRIJFSLEVEN, BOUW & INDUSTRIE.

13223

B+U 5 2015 15

“Onkruid wordt gewildgroei.

Er bestond nog helemaal geen term voor spontane vegetatie in de stad die wél gewenst is.”

langs elkaar heen lijken te praten. “We passen niet in de standaardpatronen. Wat dat betreft pleit ik ervoor dat gemeenten het lef hebben om te proberen, en niet alles dichttimmeren. Er zijn heel veel mensen met goede ideeën die actief aan de stad willen werken. Geef die de ruimte.”

De straat op

De les voor Gewildgroei en Wittenberg was duidelijk.

“Als je de stad wilt veranderen moet je de straat op gaan. We maken de tegels nu in eigen beheer. Met dat atelier gaan we de wijken in. We hebben een zelfde soort karretje gekocht dat gemeenten voor onkruidbestrijding gebruiken. Daarmee gaan we in Eindhoven met bewoners in gesprek over gewildgroei en groen in de wijk. Dat gaan we gewoon doen, en daarna pas met de gemeente praten. We draaien het dus om. Dat plan is nu door de challenge gehonoreerd is. Op het niveau van landelijke overheid, op metaniveau, wordt anders gekeken dan door de ambtenaar van de gemeente die gaat over het dagelijkse beheer in de stad. Ook wel heel erg logisch.”

Terug naar de tweede genomineerde, Blue City 010.

Hoe ervaart Schiferli de samenwerking met de gemeente Rotterdam? Hij ervaart vanuit de gemeente interesse en een open houding voor Blue City 010 en andere duurzame initiatieven. “Maar in het algemeen is de politiek mij te hysterisch. Je hebt je eigen plan waar je in moet geloven, en dat zet je zo goed mogelijk door. Het ligt er altijd maar net aan welke wethouder je spreekt en wat diens agenda, netwerk of achterban is. Wel is er goed contact met het planbureau voor de leefomgeving en de milieudienst DCMR, waar progressief gedacht wordt.

Ook voor deze instanties is het soms lastig omgaan met wetgeving en beleid.”

Biodiversiteit

gang mag gaan. Zodoende ontstaat kosten­besparing voor gemeenten, zowel wat betreft aanplanten als ­wegsnoeien.”

Gemeente volgt bewoners

Wittenberg pleit dus voor een mindswitch bij gemeenten en beleidsbepalers. Hij spreekt uit eigen ervaring.

“We hebben diverse gemeenten benaderd voor test­ locaties voor de open tegels, maar alleen Den Bosch stemde toe. We mochten onze gang gaan op een tijdelijke locatie, mits de bewoners het goed vonden. Uiteindelijk bleken de bewoners zo enthousiast dat de tegels zich hebben verspreid over de wijk. De gemeente volgde de bewoners daarin.” De andere benaderde gemeenten?

“Daar bleef het steken op praktische bezwaren als ‘wat als iemand met een naaldhak in de tegel vast komt te zitten’. Ergens anders werden we gezien als tegelboeren die hun product kwamen slijten. Zeiden ze: wat als een andere tegelleverancier ook zijn tegels komt aanbieden?’. Enig besef van een grotere gedachte, de zoektocht naar een leefbare stad, was daar niet aanwezig.” Een treffend voorbeeld van hoe twee gedachtewerelden

Schiferli houdt een pleidooi om de ‘geest van de wet’ te hanteren. ”De regels lopen altijd achter op nieuwe ontwikkelingen. Je bent afhankelijk van politieke grillen.

Om innovaties beter te faciliteren zullen ambtenaren gezamenlijk omgeturnd moeten worden naar een andere manier van functioneren, ik ben blij wanneer dat over twintig jaar gelukt is. We hebben het hier over zo’n groot en log lichaam en zulke complexe materie, dat je het niet eens iemand kwalijk kunt nemen.” Blue City 010 wil in Tropicana bedrijven en hun reststromen aan elkaar koppelen. “Dat gaat over afvalverwerking, voedsel, biotech, biochemische installaties. Verschillende takken van sport met eigen regelgeving stop je in één gebouw.

Vanuit de regels een rampscenario voor de Milieudienst, maar in de praktijk voor hen een kans, omdat het gaat over het reduceren van afval door het ontwikkelen van nieuwe business cases met restmateriaal. Daarom willen we een laboratorium, waar start-ups hun uitvindingen doen. Kan een product vervolgens opgeschaald worden, graag, maar dan op een plek waar dat kan. We willen een toegankelijk platform creëren, een kweekvijver van nieuwe ontwikkelingen, waarvan mensen weten dat ze daar moeten zijn als ze een goed idee willen uitwerken in de praktijk. Ik geloof heel erg in de mix van verschillende soorten bedrijven. Zeker vanuit ecologisch

16 B+U 5 2015

13229

de

2 -P

r

CertiďŹ cer i

niveau 5 ng

CO

Wie scoort het hoogst op duurzaamheid?

r e st a ti e l a d

Aannemersbedrijf Van Wijlen is al 80 jaar de specialist en betrokken partner in infra, milieu, sport en groen. Met roots in de cultuurtechniek, aanleg van wegen en infra plus een schat aan ervaring bent u altijd verzekerd van het beste resultaat.

Door toepassing van innovatieve methoden en de meest geavanceerde apparatuur heeft van Wijlen het certiďŹ caat CO2-prestatieladder niveau 5 behaald: een schaal die aangeeft hoe duurzaam een bedrijf is in het terugdringen van CO2-uitstoot.

Kijk voor meer informatie op www.vanwijlen.eu of bel (0416) 27 95 69.

Grondig in velden en wegen Aannemersbedrijf Van Wijlen B.V. Heistraat 112a | 5161 GJ Sprang-Capelle (0416) 27 95 69 | www.vanwijlen.eu 13262a

B+U 5 2015 17

oogpunt. Hoe meer bedrijven verschillen, hoe meer aanknopingspunten om van elkaars reststromen gebruik te maken. In biologische termen: een grotere biodiversiteit vergroot de kans op overleven.”

Rotterdams sentiment

Het verhaal van Tropicana is bijzonder. Een legendarisch zwemparadijs, zowaar een zwembad met architectonische uitstraling, en dat nog wel op een prachtig plekje aan de Maasboulevard in Rotterdam. Een gebouw waar het sentiment voor de Rotterdammer vanaf druipt, maar dat al jarenlang leegstaat. Het is meer dan symbolisch dat juist Tropicana gekozen is door Blue City als beoogde locatie voor een laboratorium voor duurzame business cases. Tropicana kwam namelijk midden in de crisis leeg te staan doordat de eigenaar, vastgoedmagnaat Roger Lips, op een faillissement afdenderde. Siemen Cox, de ondernemer achter de oesterzwammen in Tropicana, beschreef de situatie bij zijn eerste entree in het zwembad als volgt in Vrij Nederland: ‘Het leek hier wel Tsjernobyl. (…) Her en der stonden stoelen, overal lagen spullen, lichten brandden, ventilatoren draaiden, lampjes van besturingssystemen knipperden. Alsof mensen van het ene op het andere moment alles uit hun handen hadden laten vallen en naar buiten waren gerend.’ Een vervallen zwemparadijs, de vastgoedcrisis in fysieke vorm, een moderne hof van Eden. Het moet een fascinerend beeld zijn geweest.

Gloeilamppark

Feit is dat met groot geld een indmiddels niet-functionerende infrastructuur is neergezet, waar idealistische ondernemers met keihard werken een sociale of duurzame draai aan willen geven. Toch blijven deze ondernemers ook nu nog regelmatig tegen de grenzen van de markt aan lopen. Vincent Wittenberg van Gewildgroei kan ook daar over meepraten. Hij regenereerde in opdracht van de gemeente een verwilderd park dat voor onveiligheid zorgde bij station Eindhoven Beukenlaan.

Hij kwam er achter dat het park historische waarde had, met een looppad in de vorm van een gloeilamp. Juist op het moment dat de gemeente enthousiast werd, begon het nabijgelegen Strijp S te functioneren en werd het stuk grond geld waard. Daarop werd de grond geveild door de curator van de voormalig eigenaar van het park, Roger Lips. De gemeente had het nakijken en Wittenberg, die het park vlak voor de veiling nog kraakte, uiteindelijk ook.

Uitgaan van het bestaande

Wat betreft Tropicana is de uitkomst eveneens allesbehalve zeker. Negen partijen schijnen er op de markt te zijn voor het vervallen gebouw. Eén partij wil er opnieuw een zwembad exploiteren. Schiferli: “Het is me echter een raadsel hoe ze dat exploitabel krijgen. Volgens onze berekeningen kost het tussen de 40 en 50 miljoen om er opnieuw een zwembad van te maken. Elke euro die mensen bieden is er trouwens één teveel voor wat er nog staat. Als je ziet wat er nodig is om iets operationeel te krijgen, zou het gebouw wat mij betreft een negatieve waarde hebben. Maar inventief en slim bouwen zit in ons dna. In onze berekeningen krijgen we de exploitatie

rond. Het verschil met de andere geïnteresseerden is dat wij uitgaan van wat er staat. Die houding speelt zowel in op duurzaamheid als op sentiment. Rotterdam heeft de mond vol van duurzaamheid, dan is dit een ontzettende kans.” Een interessant aspect is de fysiologie van het gebouw en het metabolische, de transformatie, die Schiferli voor ogen heeft.

Spel van licht en constructie

Een van de plannen is om de glazen dakkoepels als kasstructuur te laten functioneren. Ook staat een openbare daktuin op het programma. Schiferli: “Je kunt de lege zwembaden overkoepelen met een zelfde soort koepels als het dak, waardoor je een paviljoenen creëert met een mooie wisselwerking tussen binnen en buiten. Wij grijpen alle kansen aan om wat er al ís, om te zetten naar een nieuwe gebouwtypologie en bedrijfsecologie.

Stel dat je in de kelder een gevel zou kunnen maken aan de waterzijde. Daar bevindt zich de fundering van het gebouw, imposante schijven gewapend beton. Ik wil de beste man niet beledigen, maar daar kan een Libeskindachtig spel van licht en constructie ontstaan. De ring met gebogen glas is heel kostbaar om te vervangen, maar die kun je open maken voor waterberging. Een autarkisch watersysteem zou leuk zijn.”

Maar uiteindelijk zal het gebouw geheel in functie van de bedrijven worden gebruikt die aan de slag willen in Tropicana. Verschillende start-ups hebben zich al aangesloten bij Blue City 010. Waaronder een stadsimker en een bedrijf dat gewassen verticaal verbouwt, waardoor groene gevels een optie zijn. “Dat geeft natuurlijk ook een effect.”

Spontane stad

Netwerken als Blue City 010 en Gewildgroei schieten momenteel als paddenstoelen uit de grond. Ecologie staat centraal, en niet alleen als basis voor de innovaties. Stadsvernieuwing an sich blijkt een organisch proces. Een continu proces van beweging en verandering. Geen halsstarrigheid, geen blauwdrukken en geen hokjesgeest, maar een vloeibaar proces van continu zoeken naar verbetering. Gevraagd naar zijn persoonlijke motivatie antwoord Wittenberg: “Ik kan me verbazen.

Dingen worden gedaan op een manier zoals het altijd ging. De openbare ruimte is vaak formeel gestandaardiseerd. Het wilde van gewildgroei gaat voor mij niet per se alleen over groen, maar ook over de spontane stad.” Schiferli benadrukt het belang van ontwerpen vanuit de omgeving. “De informatie zit op de plek zelf.

Intrinsiek. Natuurlijk heb je een agenda en visie nodig, maar de gegevens van een plek zelf vormen de basis voor de input van je plan. Als je dat niet doet, gooi je alle informatie van een plek weg, en dat is tot nu toe veel te vaak gebeurd. Mensen die zich daar gelukkig voelen, die daar samen een netwerk hebben opgebouwd, die zich vertrouwd voelen. Bedrijven. De manier waarop dat met elkaar functioneert. Dat is een haarvatensysteem dat kapot wordt gemaakt wanneer dat niet je vertrekpunt is. Het gaat er volgens mij om die informatie te ontdekken, te zien welke verbindingen daarin sterk zijn, welke je kunt verbeteren. En daarnaast aanknopingspunten zoeken om te vitaliseren of regeneren.” BOUW+ UITVOERING

Woningbouw ziet sterke stijging orderportefeuille Dat blijkt uit de conjuctuurmeting in de bouwnijverheid van juli 2015 van het EIB. De meting is uitgevoerd in opdracht van de Europese Commissie en ruim 400 hoofdaannemingsbedrijven met meer dan tien personeelsleden verleenden hun medewerking. In de totale bouw is in juni de orderportefeuille per saldo met een tiende maand toegenomen tot 7,1 maanden.

In de woningbouw steeg de orderportefeuille met drie tiende maand naar 8,0 maanden, nadat deze in de maanden mei en april stabiel was gebleven. De orderportefeuille in de utiliteitsbouw bleef voor de tweede opeenvolgende maand stabiel op 7,1 maanden. Per saldo nam in de burgerlijke en utiliteitsbouw de totale orderportefeuille in juni met twee tiende maand toe tot 7,6 maanden.

GWW stabiel

De orderportefeuille in de grond-, water- en wegenbouw bleef stabiel op 5,7 maanden. Tegenover een stijging van de orderportefeuille in de grond- en waterbouw met twee tiende maand naar 6,4 maanden, stond een daling van de werkvoorraad in de wegenbouw met twee tiende maand naar 5,6 maanden.

Stagnatie?

Van de bouwbedrijven geeft bijna acht op de tien aan geen stagnatie in onderhanden werk te vinden. Begin dit jaar gaf nog twee derde van de bouwbedrijven aan geen stagnatie te ondervinden. Ruim een tiende van de bedrijven heeft stagnatie als gevolg van onvoldoende orders. Zeven op de tien bedrijven beoordeelt hun huidige orderpositie als normaal, terwijl minder dan twee op de tien deze als klein beoordeelt. Acht op de tien bedrijven verwacht dat prijzen gelijk blijven.

In de totale bouw is in juni de orderportefeuille per saldo met een tiende maand toegenomen tot 7,1 maanden

Thema

Elke druppel telt in Amsterdam Na voorloper Rotterdam is nu ook de gemeente Amsterdam de strijd met het regenwater aan­gegaan. Maar op een andere manier. Waar in Rotterdam de gemeente vooral sturend optreedt, draait het in Amsterdam nadrukkelijk óók om het waterbewust maken van burgers, bedrijven en organisaties.

Veranderingen zullen vooral van hen moeten komen.

Het kattenbelletje kwam uit Denemarken. Uit hoofdstad Kopenhagen, om precies te zijn. ‘Als je denkt dat je klaar bent voor een extreme regenbui, dan ben je dat tóch niet’, luidde de boodschap. Daar schrokken ze in Amsterdam van op. ‘Er werd op ambtelijk niveau al langer nagedacht over het regenbestendig maken van de stad’, zegt Kasper Spaans, ‘maar dat schoot niet bepaald op. Het gevoel van urgentie ontbrak. Na de waarschuwing uit Kopenhagen hebben we versneld een analyse losgelaten op een fictieve zeer zware hoosbui.

De uitkomsten van deze stresstest hebben alle betrokkenen overtuigd dat dit onderwerp snel en serieus op de agenda moest komen.’

Als uitvloeisel hiervan ging op 1 januari 2014 Amsterdam Rainproof van start. ‘Een netwerkgedragen platform’, noemt Spaans het. Zelf is hij adviseur bij het platform. Als programmamanager werd Daniel Goedbloed aangetrokken. Hem kennen we als het gezicht van het Rotterdamse Waterplan en als programmamanager Groene Daken bij

Pagina 20

de gemeentelijke afdeling Watermanagement in de havenstad. Zijn taak daar: het Rotterdamse waterprobleem inkapselen door de aanleg van zogenoemde waterpleinen (pleinen die in geval van nood kunnen dienen als tijdelijke waterberging) en het stimuleren van meer groendaken met een hoog waterbufferend vermogen.

Iets soortgelijks doet Goedbloed nu dus in Amsterdam (waar hij zelf overigens al langer woonde), maar op een andere manier. ‘De aanpak in Rotterdam was vooral een gemeentelijk initiatief’, zegt hij. ‘De gemeente trok de kar en faciliteerde. In Amsterdam gaat het om gezamenlijke initiatieven van burgers, bedrijven, woningcorporaties,

‘Doe wat je moet doen, maar doe het wel rainproof’

Amsterdam Rainproof

Platform

overhoop gaan halen. Alleen daar waar we wel dingen doen omdat we die moeten of willen doen, doen we dat voortaan bij voorkeur met oog voor de waterhuishouding.’

‘Denk aan de aanleg van een park’, vult Spaans aan. ‘Of een tuin, dat mag ook. Dan kan je wel een hoop tegels neerleggen, maar groen kan natuurlijk ook. Daarmee draag je bij aan de watertaak die we met z’n allen hebben.’

Om dit laatste tussen de oren van alle betrokkenen te krijgen, is het creëren van waterbewustzijn pijler nummer 1 onder de aanpak van het platform. ‘We richten ons op burgers, verenigingen van eigenaren, woningcorporaties, bedrijven, deelgemeenten en zo meer. Nederland heeft de naam een vooraanstaand waterland te zijn. Maar als je de mensen vraagt welke rol water in hun eigen leven speelt, blijven ze je het antwoord schuldig. Dat willen wij nu veranderen.’

Terug naar dat park of die tuin van Spaans. ‘In eerste instantie zullen wij de mensen er op wijzen dat het ook anders, waterbewuster kan.

Maar een andere pijler onder onze aanpak is verankering. We willen dat anderen het van ons gaan overnemen. Hoveniers bijvoorbeeld.

Die kunnen het verhaal ook vertellen. Vandaar dat in ons netwerk ook hoveniers zitten.’ (onder wie Leven op Daken-partner Van der Tol, red.)

Waterbewuste burgers Zo zijn er meer voorbeelden te bedenken. Waterbewuste burgers die een regenton neerzetten om de eerste regendruppels op te vangen bijvoorbeeld. Of bewoners die hun woningcorporatie vragen om de aanleg van een groendak. Amsterdam Rainproof stimuleert dit soort ontwikkelingen van harte en heeft de kennis en kunde om de voor- en nadelen van het een en ander nader te belichten.

Goedbloed: ‘We hebben dan wel beperkt geld te verdelen, maar de gemeente heeft in het kader van de Agenda Groen nu wel 20 miljoen euro vrijgemaakt om de stad te vergroenen en dat te combineren met het verbeteren van de waterhuishouding. Ook wordt gekeken naar een subsidie voor groene daken. We hebben goede ervaringen met het zogenoemde polderdak dat zeer veel water kan bufferen.

Het drainage-element wordt gecombineerd met een vochtregulerend vlies waarvan de vezels op basis van capillaire werking water uit het drainage-element opzuigen en zorgen voor de bevloeiing van het bovengelegen gazon. Een heel mooi product.’

Watercyclus

gemeentelijke instanties en wie verder maar wil meedoen. In principe is iedereen welkom. Een tweede verschil is dat ik nu minder geld te besteden heb. In Rotterdam hadden we tien miljoen voor de aanleg van waterpleinen en zes miljoen voor het stimuleren van groendaken.

Hier in Amsterdam heb ik niet veel meer te bieden dan kennis, bemoedigende woorden en de ambitie om partijen bijeen te brengen.’

Spons Doel van Amsterdam Rainproof is tegen lage kosten de hele stad zo veel mogelijk als spons te gebruiken. Onder het motto ‘Elke druppel telt’ wordt iedere mogelijkheid aangegrepen om in geval van hevige regenbuien de waterafvoer naar het riool zo veel mogelijk te vertragen.

‘Doe wat je moet doen, maar doe het wel rainproof’, verwoordt Goedbloed de aanpak, ‘Het is dus niet de bedoeling dat we hele stad

Het programma Amsterdam Rainproof zou aanvankelijk twee jaar duren, tot en met 2015, maar onlangs is besloten tot een verlenging met nog eens twee jaar. De partij die achter de aanpak schuilgaat is Waternet, een organisatie die alle watertaken in en rond Amsterdam van zowel de gemeente als de waterschappen met elkaar heeft verbonden en daarmee de totale watercyclus beheerst.

‘We willen ons niet als Waternet presenteren’, benadrukt Spaans, want we willen ook niet de indruk wekken dat één bepaalde organisatie de omgeving iets oplegt. Het moet echt vanuit de mensen, de bedrijven en de organisaties zelf komen.’

‘Belangrijk voordeel van onze bewustwordingscampagne’ zegt Goedbloed, ‘is dat er ook nog eens heel veel positieve neveneffecten zijn. De stad wordt leefbaarder, het klimaat in de stad verbetert, het milieu vaart er wel bij en nog zo wat meer. Dat zijn zaken die we natuurlijk als argument meenemen om de mensen te stimuleren in hun waterbewustzijn.’

Meer weten? Surf naar rainproof.nl

Pagina 21

Thema

‘Hogere rioolbelasting té voor de hand liggend’

Pagina 22

Wateroverlast

Visie

Het invoeren van een hogere rioolheffing om de overlast door regen als gevolg van de klimaatverandering zo veel mogelijk te kunnen beperken, is té voor de hand liggend en een vlucht naar voren. Dat vindt Aart Veerman, commercieel-directeur bij grootstedelijk hovenier en Leven op Daken-partner Van der Tol. Veerman gelooft meer in een creatieve groene oplossing.

Acht van de tien gemeenten verwachten de rioolheffing te moeten verhogen om de capaciteit voor hemelwateropslag te kunnen vergroten. Dit zeggen de gemeenten in het onlangs verschenen jaarlijkse onderzoek Gemeentelijke Barometer van ingenieursbureau Royal HaskoningDHV en de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG). De oorzaak van de belastingverhoging zou liggen in steeds meer regenval in - vooral - steeds zwaardere pieken.

Hoewel de gemeenten meer dan voorheen bereid zijn om overlast en hinder door water op straat te accepteren (‘een paar keer per jaar’), zijn ze beducht voor schade. Tweederde durft het niet aan om het risico op schade groter te maken door maatregelen uit te stellen. De maatregelen waar zij in dit geval aan denken zijn extra opvangmogelijkheden in de vorm van open water of in ondergrondse bakken.

Voor de hand liggend ‘Een beetje aan de knoppen draaien en een belastingverhoging - met mogelijk tot wel 10 procent! - om de uitkomst te financieren. Dat vind ik een klassiek voorbeeld van voor de hand liggende oplossingen aandragen’, oordeelt Van der Tol-directeur Aart Veerman. ‘Er zijn ook andere oplossingen die minder voor de hand liggen, mooier zijn, en zelfs goedkoper.’

Veerman vertelt wat zijn voorstel inhoudt. ‘De aanleg van opslagcapaciteit in de vorm van open water kost ongeveer 400 euro per kubieke meter. Ondergrondse betonnen bakken kosten zo’n 1000 euro per kuub. Geef mij die 400 euro en ik zorg voor 12 tot 13 vierkante meter groendak dat ongeveer 2 kuub water kan bufferen. Dus voor hetzelfde

‘Er zijn ook oplossingen die minder voor de hand liggen, mooier zijn, en goedkoper’ geld ben ik dubbel zo effectief bezig. Of andersom: ik bereik hetzelfde resultaat met de helft van het geld voor de goedkoopste oplossing.

En dan heb ik het nog niet over de winst die ik kan boeken vergeleken met de duurdere variant, namelijk de betonnen bakken. Dan ben ik nóg goedkoper uit.’

Stimuleren Veerman erkent dat waterbeheersing een taak van de overheid is, en niet van ondernemers of particulieren. ‘Maar dit betekent ook dat diezelfde overheid ondernemers en particulieren wél kan stimuleren hieraan eveneens een bijdrage te leveren of zelfs een deel van die taak over te nemen. Bijvoorbeeld door ze een financiële stimulans te geven in de vorm van subsidie voor groendaken met een hoog waterbufferend vermogen.’

Zijn creatieve groene oplossing is nog niet tot op de cent doorgerekend, geeft Veerman toe. Bovendien kunnen zeer zware piekbelastingen tijdens regenbuien de door hem voorgerekende buffercapaciteit iets verminderen. ‘Maar feit blijft’, zegt hij, ‘dat deze oplossing goedkoper is dan als gemeenten zelf aan de slag gaan met hemelwateropvang in de vorm van open water of in ondergrondse bakken.

En er zijn meer pluspunten. Groendaken zijn mooi om te zien. Ze zorgen voor fijnstofreductie, hebben een positieve uitwerking op de geestelijke en fysieke gezondheid van mensen en ze hebben een reducerende werking op het warmte-eilandeffect in steden. Dit lijken me voldoende argumenten voor de gemeenten om de mogelijkheden van groendaken op zijn minst eens nader te bestuderen.’

Pagina 23

The Edge kijkt over de rand naar de toekomst Slim en duurzaam kantoor zet nieuwe standaard

B+U 5 2015 25

‘The Edge’, het state-of-the-art gebouw aan de Zuidas in Amsterdam, is ‘wereldkampioen duurzaamheid’. Daarnaast bezit het gebouw een scala aan innovaties. Rond de twintig verschillende partijen werden betrokken bij de ontwik­keling van het kantoor. Een gesprek met ontwikkelaar OVG, system integrator HC RT en software­ontwikkelaar Blinq Systems probeert het succes achter The Edge te ontdekken.

TEKST Daan Groeneveld BEELD Ronald Tilleman

E

r is al veel gezegd en geschreven over het nieuwe hoofdkantoor van Deloitte. Eindgebruiker Deloitte en ontwikkelaar OVG ontwikkelden een samenwerking tussen veel partijen en leveranciers waarin technologische innovatie de kans kreeg te excelleren. Dit resulteerde uiteindelijk in de hoogste BREEAM-certificering voor een gebouw wereldwijd, 98.36%. Het deed het project de nodige lof oogsten in binnen- en buitenland. ‘We zijn wereldkampioen duurzaamheid’, aldus Robert van Alphen, ontwikkelingsmanager van OVG. Minder bekend dan het duurzaamheidsaspect, maar bij gebruiker en ontwikkelaar niet minder bemind, zijn de vele technologische hoogstandjes in dienst van de eindgebruiker. Van robotische bewaking en schoonmakers, tot koffieapparaat dat de keuze van een werknemer onthoudt. Eenentwintig noviteiten is het gebouw rijk. HC RT, verantwoordelijk voor de regeltechniek van de klimaathuishouding in het gebouw, kreeg de taak om alle systemen achter deze innovaties te integreren in één systeemarchitectuur. Vervolgens werd softwareontwikkelaar Blinq Systems ingeschakeld om de systeemarchitectuur te vertalen naar de gebruiksvriendelijke applicatie MAPIQ. Werknemers van Deloitte, de eindgebruikers van het gebouw, kunnen daardoor via één app op hun mobiel toegang krijgen tot alle functies van de technologie.

Tussen techniek en gebruiker

Die functionaliteit richt zich - naast leukigheidjes zoals het slimme koffieapparaat - vooral op effectiviteit en gemak op de werkvloer. Het vinden van een lege vergaderruimte, de dichtstbijzijnde printer, die ene collega die je moet spreken, aansturing van licht, klimaat en audiovisuele techniek. Alles is gekoppeld aan internet en bestuurbaar via de smartphone. Het wordt werknemers zo makkelijk mogelijk gemaakt zich op het werk te focussen. Twee betrokken partijen, Jacob Jansen, directeur van HC RT en Sander Schutte, oprichter van Blinq Systems, leggen uit hoe het zo ver heeft kunnen komen. Jansen: “Wij hebben alle losse systemen geïntegreerd in één installatie. Makkelijk te ontsluiten richting de gebruiker, maar vervolgens had elk oorspronkelijk

26 B+U 5 2015

systeem nog wel een eigen applicatie. Of het nu ging om de verlichting, klimaat, de audiovisuele techniek, het koffiesysteem, ik geloof wel achttien in totaal. Daarop zei Deloitte: dat gaat niet werken, medewerkers gaan geen achttien apps installeren en bijhouden. Daarom is Blinq Systems ingeschakeld, terwijl we al behoorlijk ver in het proces onderweg waren.” Sander Schutte haakt hierop in: “We hebben alle functies die relevant zijn voor de medewerkers, al die achttien functies, in MAPIQ samengevoegd. Eén gebruiksvriendelijke app voor alle functionaliteit. We werken als bemiddelaar tussen de techniek en de eindgebruiker, die niks van de techniek, maar alles van de functionaliteit moet weten.” Het koppelen van verschillende functionaliteiten is voor Blinq en HC RT niet nieuw. Wel de schaal waarop dit bij The Edge heeft plaatsgevonden.

Gebouw leert van gebruikers

Schutte vervolgt: “Omdat onze software aan de achterkant integreert met de techniek, zijn we in staat om alles wat er in het gebouw gebeurt, en de wijze waarop de gebruikers de app - en het gebouw dus - gebruiken, te meten, op te slaan en te analyseren. Dat is de volgende stap die we nu ontwikkelen met Deloitte en OVG, want met die informatie kun je de bedrijfsvoering aanzienlijk verbeteren.

Schutte heeft het over big data, en de analyse daarvan.

Door het gebruik van het gebouw te monitoren, kan gedrag voorspeld en bijgestuurd worden. In het ideale geval kan het gebouw dit zelf. Een fenomeen waar ook Van Alphen en heel OVG heilig in geloven. “We zetten vol in op smart buildings. De volgende stap die we bij The Edge ontwikkelen is ‘machine learning’. Het gebouw leert van de gebruikers en omgekeerd. Dat gaat om de analyse van de gegevens. Bijvoorbeeld: het gebouw heeft 364 parkeerplaatsen onder het gebouw. Maar we hebben veel meer medewerkers. Daarom hebben we elders aanvullende parkeerplaatsen. Op het moment dat het gebouw weet waar alle medewerkers zijn in het verkeer, kan het met gebruik van verkeersinfo de aankomsttijd bepalen en bepalen of er al dan niet een parkeerplek is. We brengen het gebouwbeheersysteem naar de cloud. Zodat de uitkomst van de data-analyse in de app zichtbaar wordt. Zodoende kan een medewerker al op het moment dat hij van huis vertrekt, een voorspelling krijgen of en waar er parkeergelegenheid is.”

De flexibilisering op de werkvloer vindt zo haar weerslag in een nieuwe generatie gebouwautomatisering.

Althans, daar wil The Edge de aanzet toe zijn. Het is een trend die bij alle grote bedrijven zichtbaar is. The Edge kent 1100 werkplekken, waar Deloitte zo’n 2200 medewerkers heeft.

Op het randje

Hoe wordt een gebouw wereldkampioen duurzaamheid en hoe slaag je erin om zo’n grootschalig proces, met zo veel samenwerkende partijen en leveranciers van techniek, tot een goed einde te brengen? “Deloitte wilde zaken, die op het moment dat ze het vroegen, nog niet konden”, aldus Jansen. Van Alphen: “De naam The Edge heeft betrekking op de vorm van het gebouw, maar refereert ook aan het feit dat we op het gebied

SamSan

Ontwikkelingsstrategie voor vervuilde locaties door overname liability

Overname locatie Gegarandeerde sanering Integratie sanering en ontwikkeling

Optimale invulling locatie vanuit partnership Optimale opbrengst

Waar wij zijn geweest is de aarde weer zuiver.

Benieuwd naar wat BioSoil voor u kan betekenen?

Kijk op www.biosoil.nl 13300

BioSoil BV saneert de bodem op duurzame wijze, waarbij we gebruik maken van de nieuwste innovaties op dit gebied. Onze deskundigheid en ervaring garanderen u de meest efficiĂŤnte en voordelige oplossing.

B+U 5 2015 29

de mapiq-applicatie van blinq systems laat gebruiker en gebouw communiceren

van duurzaamheid en smart building het randje hebben opgezocht.” Los van elkaar noemen alle drie de unieke samenwerking tussen alle partijen als sleutel tot succes. Jansen: “Het kost meestal heel veel tijd om van zoveel partijen alle neuzen dezelfde kant op te krijgen en controle daarop te houden. Zowel de gebruiker als de ontwikkelaar hebben daar een hele actieve rol in gespeeld. Dat begon met een kick-off meeting, waar alle partijen hun plannen en mogelijkheden presenteerden.

Vervolgens zijn daar alle verbindingen en samenwerkingen ontstaan. Daarna werd eens in de vier weken een bijeenkomst georganiseerd met alle partijen, waar de voortgang werd besproken. Dat was op centraal niveau.

Daarnaast werden er projectteams ingericht voor partijen waar je intensiever mee samenwerkt, voor ons bijvoorbeeld Phillips. Die werkten op dagelijkse basis samen. Dat hele proces van samenwerking, daar is op ontzettend hoog niveau op bewaakt en gestuurd.”

Geen angst om te innoveren

Schutte roemt daarbij de wijze waarop innovatie werd gestimuleerd. Bij de ontwikkeling van een kantoorpand geen normale gang van zaken. “Er is echt uniek samengewerkt. OVG en Deloitte hebben heel veel ruimte geboden aan leveranciers om innovatie neer te zetten. Je ziet het verschil tussen vooruitstrevende en ouderwetse partijen. Als mensen zeggen: ‘dit is het bestek en dit wil ik opleveren’ dan wordt er niet geïnnoveerd. Innovatie

komt pas als mensen een extra stap zetten. Dat betekent soms extra investeren. Daarbij, partijen die willen innoveren, ontwikkelen vanzelf partnerships.”

Van Alphen wil wel een tipje van de sluier oplichten over deze werkwijze. “Als je gaat innoveren weet je van tevoren niet zeker of dat succesvol zal zijn. Dat betekent dat je elkaar moet vertrouwen en ook elkaar vertrouwen moet geven. De ontwikkelwereld werkt traditioneel met boetes en deadlines, waardoor mensen angstig worden om onbekende wegen in te slaan. Bij The Edge is een omgeving gecreëerd waar men zich veilig voelde om met innovaties en ideeën te komen. Bij partijen leven vaak ideeën voor optimalisering ten opzichte van het oorspronkelijke plan, maar veel opdrachtgevers reageren dan ‘prima, doen, maar ik ga er niet voor betalen’. Dat is de dood in de pot voor innovatie.”

De filosofie is dat dergelijke meerinvesteringen zich uiteindelijk terugbetalen. Of dat nu meetbaar is of niet.

Blinq werd pas aan het einde van het bouwproces bij het project betrokken. Hun toegevoegde waarde is uit te drukken in een slimme, gezonde werkomgeving, die de arbeidsproductiviteit verhoogt.

Primeur

Ook de investering in een innovatief verlichtingssysteem ‘Connected Lighting’ stond oorspronkelijk niet in het plan van aanpak. Een knap technisch staaltje samenwerking tussen Phillips en HC RT. Jansen licht toe. “Dat

30 B+U 5 2015

Aa-Dee staat voor uitzonderlijke kwaliteit. Wij denken graag mee in een vroeg stadium om een optimaal eindproduct te creëren. Engineering, tekenen,produceren en monteren van hoogwaardige staal producten in de Bouw > utiliteit - industrie > machine onderdelen, - infra > Bruggen- geluidschermen, overkluizingen.

CERTIFICERING EN1090 ExCl3 NEN 9001 VCA **

Reyndert van Aspert - Aa-Dee Machinefabriek Staalbouw Nederland b.v.

Edisonweg 6, 5482 TJ SCHIJNDEL - T 073-547 59 95 - F 073-547 69 85 E Reyndert.van.aspert@aa-dee.com - W www.aa-dee.com

MCB-E

✓ Milieuvriendelijk ✓ Effectief ✓ Ideaal voor reiniging

ONKRUIDBEHEER MET HEET WATER

13226

Q ktr isch Ele

Maak kennis met ons!

ONKRUIDKOKEN

www.onkruidkoken.nl 13329

B+U 5 2015 31

de mapiq-applicatie van blinq systems is beschikbaar op diverse devices.

systeem kent haar primeur in The Edge. In alle verlichting zitten sensoren waardoor besturing via smart­ phone mogelijk wordt. Normaal gaan er dan twee kabels naar de verlichting. Eén voor de voeding en één voor de sturing. Dat gaat nu in één kabel, power over ethernet.” Elk lichtpunt heeft een eigen ip-adres. Phillips was oorspronkelijk van plan deze duurzame innovatie pas in 2016 op de markt te brengen. “Waar zij de technologie eerst wilden testen op een kantoortje op de High Tech Campus, kregen ze hier een ‘testlocatie’ van 40.000 m2 in de armen geschoven.

Voor de verantwoordelijkheid van de integratie van zoveel verschillende systemen is bewust gekozen voor Blinq als onafhankelijke partij - zij leverden zelf geen systeem. Onafhankelijkheid zorgt ervoor dat geen van de systemen wordt voorgetrokken en dat in de toekomst alle opties open blijven. Van Alphen: “Bij sommige partijen gaat samenwerken heel natuurlijk, bij andere is het lastig. Die zijn gesloten en bang dat ze teveel info moeten vrijgeven. Van de twintig partijen zat de helft nog niet op het spoor van ons en van Deloitte. Die zijn aan de hand meegenomen om tot de gewenste innovatie en duurzaamheid te komen.”

Outstanding

Uiteindelijk heeft Deloitte het gebouw gekregen dat ze wilden. En nog meer dan dat. Waar in eerste instantie werd ingezet op BREEAM-Excellent, werd gaandeweg de

ambitie opgeschroefd naar ‘Outstanding’. Na oplevering bleek dat het gebouw de hoogste duurzaamheidscore voor een kantoor wereldwijd had bereikt. Het gebouw heeft inmiddels diverse nominaties en prijzen in de wacht gesleept. De impact voor de betrokken partijen moge duidelijk zijn. Type op google ‘ovg’ in en men krijgt ‘ovg the edge’ als eerste zoekoptie.

Het laatste woord over die impact is aan Schutte.

“Samenwerken wordt in gebouwautomatisering steeds belangrijker. Traditioneel kunnen partijen nog erg op een eiland bezig zijn. Zelfs tussen w- en e-installatie ligt soms nog een barrière. Los-vaste samenwerkingsverbanden gaan in de toekomst het beste resultaat bieden.

Zoals wij samenwerken met HC RT. Het eerste project leer je met elkaar samenwerken, waarna een tweede project bijna vanzelf gaat. Het wordt logisch om met elkaar te blijven samenwerken. Voor een klant bijzonder fijn; die koopt bewezen technologie en is verzekerd van een geborgd proces.” BOUW+ UITVOERING

32 B+U 5 2015

13265

B+U 5 2015 33

Gebouwautomatisering en duurzaamheid training voor BREEAM experts De BREEAM duurzaamheidscertificering van gebouwen wordt uitgevoerd door zogeheten erkende ‘BREEAM-experts’. Deze BREEAM-NL experts dienen minimaal één keer per jaar een studiedag te volgen om hun erkenning te behouden. Op uitnodiging van de Dutch Green Building Council, DGBC, verzorgt de Brancheorganisatie voor Gebouw Automatisering dit jaar zes thematische trainingsworkshops in dit kader. Jacob Jansen, directeur van HC Groep en voorzitter

van de branchewerkgroep Duurzaam, verzorgde in juni de eerste editie van deze training.

De aanwezige BREEAM experts werden interactief meegenomen langs de gebouwautomatisering in de praktijk van het ‘meest duurzame gebouw ter wereld’, The Edge, het Deloitte kantoor op de Zuidas in Amsterdam met BREEAM kwalificatie ‘Outstanding’. Het gaat er in deze training om de implementatie van certificering met BREEAM-NL te bekijken vanuit het gebouwautomatisering perspectief. De systeem integratie aanpak, die daarvoor cruciaal is, moet bij elke BREEAM expert bekend zijn wil hij een gebouw goed kunnen beoordelen op duurzaamheid.

Vanwege positieve respons, zowel inhoudelijk als naar aantal deelnemers, is besloten dit najaar de trainingsworkshop nog twee keer te verzorgen.

Unieke line up voor conferentie Gebouw Automatisering Bits, Bricks & Behaviour 2.1 & 2.2 TU Delft, VGME, Plantronics, Microsoft, Deloitte, Erasmus Universiteit en CISCO leveren op 4 en 5 november de keynote speakers voor de derde editie van de Nationale Conferentie Gebouw Automatisering. Het programma dat bij het verschijnen van dit nummer van B+U te vinden is op www.conferentiegebouwautomatisering.nl telt op de eerste dag, 4 november, 23 sprekers uit de waardeketen van vastgoed. Gedurende de tweede, wat meer technische dag, komen nog eens zo’n dertig experts aan het woord in verschillende sessies. Naast het gezamenlijke programma van de brancheorga-

nisatie voor Gebouw Automatisering en TVVL en het programma van KNX Professionals, verzorgen zes lidbedrijven van de brancheorganisatie eigen presentaties: AMX Harman, Celsius, Rensen Regeltechniek, Sauter, Vedotec en Webeasy.

Een flink aantal actuele thema’s passeert de revue. Op 4 november onder andere ’Pay off modellen bij het beheer van vastgoed’, ‘automatisering in gebouwen voor de zorg’, ‘Verduurzaming, en redevelopment van bestaande gebouwen’,’Technologie voor morgen, Quo Vadis in the Connected World’, ‘De mens centraal, facility management en gebouwautomatisering’, ‘Kostenbeheersing en rendement op investeringen Be Smart!’, ‘De convergentie naar gemak’.

Na het succes van de eerdere twee edities, belooft de conferentie ook nu een topevenement te worden, bol van interactie en discussie, dwars door de waardeketen van vastgoed, met het oog op morgen.

Inschrijven voor deelname is nu mogelijk via www.conferentie­ gebouwautomatisering.nl Indien u binnen de doelgroep valt, kunt u een gratis relatiekaart opvragen bij Emmar Sinnige, e.sinnige@ fhi.nl

Beveco, Cisco en Forehand sluiten aan bij brancheorganisatie

Nederlandse Brancheorganisatie voor Gebouw­Automatisering geniet exclusieve gastvrijheid in B+U, bouw en uitvoering. De verantwoording voor de door de ­redactie/uitgever opgenomen kopij op deze pagina berust bij Nederlandse Brancheorganisatie voor GebouwAutomatisering (FHI, federatie van technologiebranches).

Met de toetreding van de firma’s Beveco, Cisco en Forehand is de Nederlandse brancheorganisatie voor Gebouw Automatisering opnieuw uitgebreid met enkele gerenommeerde marktpartijen. Met Beveco sloot een gekende system integrator, uit het hart van de waardeketen, zich aan. Dat de firma’s Cisco en Forehand nu ook deel zijn gaan uitmaken van de collectiviteit, past in het streven van de brancheorganisatie om ook de ICT aspecten van gebouwautomatisering binnen de scope te brengen.

Overigens bereidt de brancheorganisatie intussen haar toetreden voor tot de federatie van technologiebranches FHI. Een en ander zal naar verwachting per 1 januari 2016 haar beslag krijgen, mits de ledenvergaderingen van beide organisaties akkoord gaan.

Verdubbeling vergunningen

Nieuwe woningen Bouwend Nederland bericht: In de eerste helft van dit jaar is er voor de bouw van bijna 31 duizend woningen een vergunning verleend, zo blijkt uit cijfers van het CBS. Dit betekent een verdubbeling in vergelijking met een jaar geleden. Vooral de ‘bouwers voor de markt’ vroegen meer vergunningen aan, maar ook woningcorporaties lieten weer positieve groeicijfers zien.

Niet alleen in de koopsector gaat het goed, ook zijn er bijna twee keer zoveel vergunningen aangevraagd voor huurwoningen.

Wel zijn er regionale verschillen.

vergunningen verstrekt. Dit komt overeen met een groei van 50 procent.

Verschil per regio

H

et is nog niet zo lang geleden, dat een absoluut diepterecord werd bereikt in het aantal verleende bouwvergunningen voor nieuwbouwwoningen. In geheel 2013 werden volgens het CBS nog geen 27 duizend vergunningen verleend. Precies een jaar geleden schreef Bouwend Nederland bij de publicatie van de halfjaarcijfers van 2014, dat ‘sinds enige tijd de weg omhoog weer is gevonden’. Een jaar later kan men vaststellen, dat de keer ten goede zich in versneld tempo heeft doorgezet. Dit jaar werden er ruim 15 duizend vergunningen per kwartaal verstrekt. Twee keer zoveel als een jaar geleden.

Bouwers voor de markt

Bron: Bouwend Nederland en CBS

De groei van ruim 15 duizend woningen, wordt voor meer dan driekwart gerealiseerd door de ‘bouwers voor de markt’. Deze opdrachtgevers kregen in het eerste halfjaar voor ruim 22,5 duizend nieuwe woningen een bouwvergunning. Dat waren er ruim 12 duizend meer (+115 procent) dan een jaar geleden. Er werden niet alleen meer vergunningen verleend voor de bouw van koopwoningen (+9.500), maar ook voor huurwoningen (+2.750).

Ook de woningcorporaties wisten bijna twee keer zoveel vergunningen te realiseren. Er werden 2.300 meer vergunningen aan corporaties verstrekt, waarvan 1.600 voor huurwoningen. Daarmee kwam de teller in de eerste helft van dit jaar te staan op 4.800 verleende vergunningen. Aan particuliere opdrachtgevers werden in de eerste zes maanden van dit jaar ruim 3.200 bouw-

Kijkend naar de regionale ontwikkeling, dan valt vooral de sterke groei in de provincie Noord-Holland op. In het eerste halfjaar werden maar liefst 3,5 keer zoveel vergunningen verleend als een jaar eerder. De ruim 4.800 verstrekte vergunningen waren dus goed voor bijna een derde van de totale groei. Ook de provincie Zeeland maakte relatief gezien een sterke groei door, maar in absolute zin gaat het om kleine (van 300 naar bijna 900 vergunningen) aantallen.

De provincies Gelderland en Zuid-Holland scoren relatief bescheiden groeicijfers (rond de 50 procent). Met een minieme toename (100 vergunningen) is de provincie Groningen afgetekend hekkensluiter. Een forse toename in de koopsector (+ 400 vergunningen) werd voor een belangrijk deel teniet gedaan door een teruglopend aantal (- 300) vergunningen in de huursector. Daarnaast is alleen in de provincie Flevoland het aantal vergunningen voor de bouw van huurwoningen nog (licht) afgenomen.

55 duizend en meer

In de afgelopen vier kwartalen is voor de bouw van bijna 55 duizend woningen een vergunning verleend. In de tweede helft van 2014 werden er gemiddeld 4.000 vergunningen per maand door gemeenten uitgegeven.

Dit jaar ligt dat gemiddelde tot nu toe op meer dan 5.100 vergunningen. In dit licht bezien is het goed mogelijk dat de grens van 60 duizend vergunningen dit jaar wordt bereikt. Zeker als ook nog eens in ogenschouw wordt genomen dat niet alle gemeenten hun vergunningen bij het CBS melden. Het EIB schat het aantal niet gemelde vergunningen in de laatste vier kwartalen op een kleine 2 duizend. BOUW+ UITVOERING

36 B+U 5 2015

Bekistingsoplossing biedt standaardsystematiek en veiligheid

bouw drie

bruggen

Amsterdam-Rijnkanaal

B+U 5 2015 37

Langs vaarwegen is vrije ruimte nodig om de transportfunctie van de betreffende vaarweg in stand te houden en de veiligheid op en langs de vaarweg te kunnen garanderen. Dat geldt zeker ten tijde van bouwwerkzaamheden, zoals plaatsvinden op de A1, waar ter hoogte van Diemen een nieuwe brug over het Amsterdam-Rijnkanaal wordt gerealiseerd.

Met het oog op de vereiste vrije ruimte wordt de brug daarom gerealiseerd als vrije voorbouwbrug.

Doka levert hiervoor een bekistingsoplossing, die zoveel mogelijk gebaseerd is op standaardbekistingsmaterialen en tegelijkertijd tijdens alle werkfasen de veiligheid garandeert.

D

e bouw van de brug maakt deel uit van het project A1/A6 Diemen-Almere Havendreef; een onderdeel van de weguitbreiding Schiphol-Amsterdam-Almere. Deze uitbreiding is nodig om voldoende wegcapaciteit te bieden voor de toekomstige ontwikkelingen van de Noordelijke Randstad en de groeiende mobiliteit op de verbinding Schiphol-Amsterdam-Almere. Het project wordt in opdracht van Rijkswaterstaat uitgevoerd als DBFM-contract (Design, Build, Finance and Maintain) door het consortium SAAone waarin VolkerWessels, Boskalis, Hochtief en DIF participeren.

Vrije voorbouwmethode

Een van de onderdelen van het grootschalige project is de bouw van een nieuwe, getoogde brug over het Amsterdam-Rijnkanaal. Deze bestaat feitelijk uit drie bruggen die een overspanning hebben van 142 meter en een totale lengte van ca. 284 meter. De zuid-, noord- en middenbrug hebben een breedte van respectievelijk 17,60 m, 21,50 m en 11,50 m. Opmerkelijk is de bouwmethode die hierbij wordt toegepast. De nieuwe brug wordt namelijk gerealiseerd als vrije voorbouwbrug; een bouwmethode die in Nederland voor het eerst werd toegepast in 1968; de meest recente inzet is van 2000.

Bij deze bouwmethode zijn geen - voor de scheepvaart storende - steigers of ondersteuningsconstructies nodig.

Daarentegen wordt gebruik gemaakt van een modulaire constructie waarmee een hydraulisch verplaatsbare, vrije voorbouwwagen wordt samengesteld die bekisting en ondersteuning in één systeem combineert. Gekozen werd voor Doka’s vrije voorbouwwagen; deze is systematisch opgebouwd en kan daardoor eenvoudig aan de gegeven omstandigheden worden aangepast. Door de modulaire uitvoering kan de wagen bovendien flexibel worden ingesteld op verschillende geometrieën. De inzet voor brede en smalle bruggen of brugdelen is daardoor mogelijk.

De vrije voorbouwbrug wordt vanaf de oevers gebouwd, waarbij als eerste de zogenaamde pijlers en hamerstukken op beide oevers worden gerealiseerd; later volgen de landhoofden. Ook voor al deze te bekisten onderdelen werd een beroep gedaan op de bekistingsystemen van Doka. Na realisatie hiervan wordt wekelijks vanaf het hamerstuk met 4 - 5 meter per kant naar beide zijden toe gewerkt. Omdat op deze manier twee gelijke moten aan weerszijden van het hamerstuk worden gemaakt, ontstaat een constructie die in evenwicht blijft.

Werkwijze

Het uitbouwen zelf vindt plaats met behulp van drie sets vrije voorbouwwagens. Hiertoe is vanaf het hamerstuk allereerst een railconstructie aangebracht waarmee de voorbouwwagen steeds wordt verplaatst. Na realisatie

38 B+U 5 2015

BKB infra

Specialist in betonverharding BKB Infra biedt een duurzame totaaloplossing in beton: - Machinaal aanbrengen van lijnconstructies zoals molgoten en banden - Bermbeveiliging middels insitu gestorte barriers - Realisatie van rotondes volledig in beton - Aanbrengen van betonverhardingen voor wegen en fietspaden - Realiseren bedrijfsterreinen en vloeistofdichte vloeren - Gekleurde en gefigureerde verhardingen - Advies en realisatie

GWW WERKEN SCHERRENBERG B.V. BOUWBEDRIJF GEBR. SCHERRENBERG B.V. www.scherrenberg.com

13179

BKB infra Groenewoudsedijk 10 Postbus 39, 3454 ZG De Meern Tel. +31 (0) 88 1861100 Fax +31 (0) 88 1861101 E-mail info@bkbinfra.nl www.bkbinfra.nl

Overijsselhaven 5 3433 PH Nieuwegein telefoon: 030 2887765 fax: 030 2886305 e-mail: gww@scherrenberg.com 13176

B+U 5 2015 39

tingspanelen gemonteerd. Deze worden geborgd door middel van verticaal bewegende hydraulische vijzels.

Op deze manier ontstaat een vaste bekistingsconstructie waarmee een beneden- en bovendek kan worden gestort. Voor het storten wordt de wapening gevlochten en de kanalen voor de voorspanning aangebracht.

Vervolgens kunnen aan beide zijden van het hamerstuk de moten worden gestort. Daarbij worden achtereenvolgens de bodemplaat, wanden en dekvloer aan land- en kanaalzijde gestort. Op deze manier wordt het onverhoopt kantelen van de brugdelen voorkomen.

van iedere moot, schuift ook de rail hydraulisch mee richting de volgende fase. Op de rails wordt een zelfklemmende vakwerkconstructie gemaakt met voorgemonteerd werkplatform.

Onder het platform worden, hangend aan de vakwerkconstructie, een tweede werkplatform en zijbekis-

Nadat een moot is gestort en het beton uitgehard, worden eerst de rails hydraulisch horizontaal verplaatst en de totale vakconstructie met werkplatforms hydraulisch ‘gelost’ zodat ook deze in voorwaartse richting kunnen worden verplaatst. Hiervoor wordt weer gebruik gemaakt van dezelfde hydraulische cilinders waarmee ook de rails zijn verplaatst.

Op deze manier worden aan beide zijden van het hamerstuk 14 moten gestort. Na afronding hiervan worden de vrije voorbouwwagens gedemonteerd en aan de andere

Wat en waarom nieuwe brug Amsterdam-Rijnkanaal Rijkswaterstaat verhaalt: Ten zuiden van de Muiderbrug bouwen we een nieuwe brug over het Amsterdam-Rijnkanaal, in de nieuwe verbindingsboog tussen de A9 en de A1. De nieuwe brug is nodig voor deze nieuwe verbinding, de verbreding van de A1 en aanleg van een wisselbaan. Zo kan het doorgaande verkeer sneller van en naar Schiphol. De Muiderbrug blijft gewoon open.

De nieuwe brug wordt 354 meter lang en we maken deze met de vrije voorbouwmethode. Dit betekent dat we geen pijlers plaatsen in het water.

Aan beide kanten van het kanaal zetten we steunpunten (hamerstukken) neer. Vanuit daar bouwen we aan weerskanten de brughelften naar elkaar toe in moten van 4 à 5 meter. Dit wordt ter plekke gedaan, dus we gebruiken geen prefabelementen.

Het uitbouwen gebeurt volledig symmetrisch: als bij het hamerstuk een moot aan de waterzijde wordt uitgebouwd, doen we dat ook aan de landkant. Zo blijft de constructie in evenwicht.

Vrije doorvaart Bij deze bouwmethode gebruikt men geen steigers en komen er ook geen andere steunpunten in het water. Het scheepvaartverkeer heeft zo nauwelijks last van de werkzaamheden en kan gewoon doorvaren. En ook als de brug klaar is varen boten ongehinderd door.

Op hoogte Om te meten of de brug in aanbouw niet beweegt en op juiste hoogte blijft, gebruikt men geen sensoren, maar meet men eventuele afwijkingen met landmeetapparatuur. Om de brug te fixeren gebruikt men aan de landzijde hulpkolommen die de brug ondersteunen. Tussen deze kolommen en het brugdek zitten vijzels, een soort grote auto­ krikken, die de brug op de juiste hoogte stellen.

Met ankerstangen koppelen we de kolommen aan

de brug. Deze stangen kunnen alle trek- en drukkrachten opnemen. Dagelijks controleren we de hoogte van de brug en tot nu toe zijn er geen afwijkingen geconstateerd.

Hogesterktebeton Voor de bovenbouw van de brug, dus de hamerstukken en de voorbouw, wordt hogesterktebeton (HSB) C70-85 gebruikt. Dit is een betonmengsel dat een hogere betondruksterkte kan weerstaan dan traditioneel beton. Belangrijke eigenschappen zijn de hoge eindsterkte en de snelle sterkteontwikkeling. Constructies met HSB zijn slanker, lichter en er zijn grotere overspanningen mogelijk. ­Verder is het slijtvaster en dichter van structuur dan traditioneel beton.

Onopvallend Het uitgangspunt voor het ontwerp van de nieuwe brug is om er een onopvallend bouwwerk van te maken. De constructie laat dat ook toe. De Muiderbrug ernaast is al opvallend met de pylonen en tuien en verderop heb je ook de boogbrug van de spoorlijn Amsterdam - Hilversum/Almere.

De nieuwe brug over het Amsterdam-Rijnkanaal bestaat uit drie afzonderlijke bruggen. Hiervoor is gekozen omdat de brug in een bocht ligt. Vanwege de wegligging voor het verkeer ligt een bocht altijd schuin. Met één brug zou het hoogteverschil tussen de binnen- en buitenbocht te groot zou zijn;

maar liefst een meter. Met drie afzonderlijke bruggen is dat verschil veel kleiner.

Het zuidelijke deel is 17 meter breed (3 rijstroken + vluchtstrook), het middendeel is 11 meter breed (wisselbaan met twee rijstroken) en het noordelijk deel is 21 meter breed (vier rijstroken + vluchtstrook).

Zuidelijke deelbrug Eerst wordt de zuidelijke deelbrug gebouwd met de rijstroken van de A9 naar de A1. Eind juni 2015 is deze deelbrug gedicht. Het midden- en noordelijke deel volgen eind 2015. De zuidelijke deelbrug helpt intussen om de rest van de bouw te vergemakkelijken: de aannemer gebruikt deze brug voor aanvoer van materiaal en materieel. Pas als verbindingsboog van de A9 naar de A1 in zijn geheel gereed is, kan het ‘gewone’ verkeer over alle delen van de nieuwe brug gaan rijden.

Muiderbrug blijft Er wordt gedacht dat de Muiderbrug weggaat als de nieuwe brug gereed is én de A1 naar het zuiden wordt verlegd. De Muiderbrug blijft bestaan en is ook nodig: de snelweg A1 blijft over deze brug lopen en gaat pas ten oosten van de Muiderbrug iets naar het zuiden. De nieuwe brug over het Amsterdam-Rijnkanaal is dus niet ter vervanging van de Muiderbrug, maar komt in de nieuwe verbindingsboog tussen A9 en A1 te liggen. Ten oosten van de bruggen komen beide wegen bij elkaar.

40 B+U 5 2015

De specialist in totaalverzorging van uw buitenruimten en terrein(en):

• Kinderdagopvang • Schoolpleinen • Parkeerterreinen • Bedrijfstuinen • Sportaccomodaties • Parken • Bedrijfsterreinen • Ziekenhuizen

Ontwerp • Aanleg • Keuring & Inspectie Beheer & Onderhoud • Service Maak nu geheel vrijblijvend een afspraak en zie hoeveel u kunt besparen.

Areamasters levert en plaatst voor u Tegelasbakken tegen zeer scherpe prijzen. Zie onze webshop/website Jan Tinbergenstraat 8F, 2811 DZ Reeuwijk www.areamasters.nl @: info@areamasters.nl T: +31 (0)182-748074

Waarom meerdere leveranciers als het om één buitenruimte gaat?

13192

PARTNER IN KUNSTSTOF

24 UURSSERVICE

UNIEKE OFFERTE SERVICE

EXTRA INKOOPVOORDEEL

Continu productvoordelen • • • • • • • •

NOVAFRONT

KUNSTSTOF RAMEN EN DEUREN

4 druksterktes (KOMO-gecertificeerd!)

Iedere Rc-waarde haalbaar Licht van gewicht Naadloos (langere levensduur dakbedekking) Onbrandbaar Meerzijdig afschot mogelijk Milieuvriendelijk (100% Nederlands gerecycled eps) Duurzaam

Continu bedrijfsvoordelen OPENINGSTIJDEN: Maandag t/m Zaterdag: Op afspraak

Griendhaak 5 Hardinxveld-Giessendam T. 0184 714 214 13211

Zondag: Gesloten

• • • •

BEZOEK ONZE SHOWROOM:

MEER INFORMATIE: WWW.NOVAFRONT.NL

ertificeerd KOMO-gec waliteit ale k en maxim

Beste kwaliteit/prijsverhouding Hoogste afwerkingsniveau Korte communicatielijnen (voorkomt ruis) Goed geregeld

Continu Isolatiewerken BV • Molendijk-Zuid 18 • 5482 WZ Schijndel Tel: (073) 55 30 300 • info@continu-isolatie.nl www.continu-isolatie.nl 13204

De Alde Mar 13 9035 VP Dronrijp T. 0517 - 23 97 97 F. 0517 -23 97 98 www.feenstra-dakbedekking.nl 13188

MONTAGE WORKSHOP

Staalkabels Staalkabelnetten Hans Jansen Staalkabels/Tuigerij is gespecialiseerd in het verwerken van staalkabels met eindverbindingen voor bouw & industrie zoals gespannen overkappingen, balustraden, trappen, r.v.s. staalkabelnetten e.d.

oever weer opgebouwd. Dankzij de logische systematiek van de Doka vrije voorbouwwagens zijn daarbij korte verplaatsings- en cyclustijden mogelijk.

Veiligheid voorop

Veiligheid speelt in alle fasen en facetten van het bouwproject een belangrijke rol. Alle werkzaamheden worden op hoogte uitgevoerd en optimale bescherming tegen valgevaar is dan ook een eerste vereiste. Zo zijn de werkplatforms uit oogpunt van veiligheid voorzien van geïntegreerde ladders, rugbescherming en zelfborgende mangaten. Dankzij de royaal gedimensioneerde werkwegen van de platforms kan bovendien altijd veilig en efficiënt worden gewerkt.

Daarnaast zorgt de aandrijfeenheid, die voor verplaatsingen van de rails en de bekistingen wordt gebruikt, voor een permanente beveiliging tegen ongewild verrijden, terwijl een continu actief veiligheidssysteem verkeerde bediening uitsluit.

Meten • Maken • Monteren • Kijk voor meer info op:

WWW.staalkabelnetten.nl

Begeleiding

info www.doka-nederland.nl 13349

Omdat de vrije voorbouwmethode geen alledaagse bouwmethode is, bood men op breed vlak ondersteuning. Zo werd het ontwerp door het bedrijf verzorgd, worden de werkzaamheden op locatie ondersteund en begeleid door een speciale bouwplaatsbegeleider en maakt de bouwcombinatie bij de montage gebruik van Doka-specialisten. BOUW+ UITVOERING

Hans Jansen Staalkabels/Tuigerij Koperweg 11 M (industrieterrein Heimanswetering) 2401 LH Alphen aan den Rijn tel.: 0172-519172 fax: 0172-518913 info@tuigerij.nl

13269

42 B+U 5 2013

Serving the industry Groothandel in leidingsystemen voor gas- en vloeistoftransport, riolering, werkkleding en veiligheidsschoenen

Uw specialist in buitenmeubilair en informatiesystemen voor de openbare ruimte. Gebruiksvriendelijke totaaloplossingen, in het bijzonder voor de openbaar vervoersmarkt.

Armada Mobility is een zelfstandige werkmaatschappij

Decrotech bv Pletterij 37 • Postbus 202 • 2210 AE Noordwijkerhout Tel. 0252-376511 • Fax 0252-377904 • www.decrotech.nl www.decrowear.nl • www.decrogifts.nl E-mail: info@decrotech.nl

Armada Mobility BV Groningenhaven 2 3433 PE Nieuwegein T +31 (0)30 - 246 95 00 E info@armadamobility.nl

van Andus Group BV. Kennismaken? Graag.

Bel ons of kijk op: www.armadamobility.nl

13057

LEKKERKERKER ROTTERDAM

VERHUUR & HANDEL, RIJPLATEN & DRAGLINESCHOTTEN

ASBESTWERKEN & SLOOPWERKEN

13386

Verkoop terug op niveau Met de verkoop van gemiddeld 2.500 nieuwbouwwoningen per maand zijn de gezamenlijke ontwikkelaars en bouwondernemers terug op het niveau van voor de crisis. In het voorjaar van 2008 werden dergelijke verkoopcijfers voor het laatst genoteerd. Door de toenemende vraag naar nieuwbouw dreigt op termijn echter wel een tekort aan nieuwbouwlocaties te ontstaan.

In het tweede kwartaal van 2015 is voor ruim 15 duizend nieuw te bouwen woningen een vergunning afgegeven, vooral aan projectontwikkelaars, makelaars en verzekeraars. Dit is een verdubbeling vergeleken met hetzelfde kwartaal een jaar eerder en het hoogste aantal sinds 2009.

In bijna alle regio’s is sprake van een stijging, maar de verschillen zijn sterk. In Noord-Holland is de stijging het sterkst.

Dat meldt CBS. De meeste bouwvergunningen voor nieuwe woningen zijn voor rekening van de bouwers voor de markt*. Zij hebben het niveau van voor de crisis nagenoeg bereikt. Het aantal vergunningen voor onder meer particulieren, corporaties en de overheid ligt nog niet op dat niveau.

De recente stijging van de omzet van bouwbedrijven en van het aantal transacties en investeringen in woningen duiden op herstel van het vertrouwen in de woningmarkt. De forse groei van de vergunningverlening past in dit beeld. *o.a. projectontwikkelaars, makelaars, aannemers die voor eigen risico bouwen en financiĂŤle instellingen zoals banken, pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen.

I

1

NCI

900

1

GEC

SO 900 Levering en verhandeling van primaire en secundaire grondstoffen

NCI

E RT I F I C E

ERD

E RT I F I C E

ERD

GEC

Grond-, weg-, en waterbouw

GEC

I

SO

NCI

VCA*

Loenerveld 46 2151 JL Nieuw-Vennep T: 0252 - 793 783 F: 0252 - 793 784 E: info@sky-infra.nl

E RT I F I C E

ERD

E RT I F I C E

ERD

Sky-Infra is specialist op het gebied van...

GEC

44 B+U 5 2015

NCI

VCA*

13267

Grond-, Bagger-, Riolering-, Straatwerk en Beschoeiingen De Kibbel 1a • 1693 NW Wervershoof Tel. 0228-582798 • info@ koperbv.nl www.koperbv.nl

Sloopwerken en Asbestsanering

Steigers

Vlonders

Beschoeiingen

Damwanden

Kelders

Bruggen

Baggeren

Trailerhellingen

Wij werken voor overheden, bedrijven,

jachthavens, agrariërs De Kibbel 1a • 1693 NW Wervershoof Tel. 0228-582798 • info@ koperbv.nl www.koperbv.nl

en

Kantoor: Windmolen 53 3642 DA Mijdrecht Website: mollerswaterwerken.nl Email: mollerswaterwerken@hetnet.nl

Tel: 0297-25 49 97 Fax: 0297-25 53 04 Mob: 06 -15 45 13 76 Mob: 06 -53 19 82 80

13157

13115

13124

particulieren.

We leveren en heien stalen buispalen, hout- en betonpalen, mortelschroefpalen en schroefbuispalen van 2 tot 22 meter lengte.

Onze kleinste machine is slechts 68 cm breed! Ook voor het heien van diverse soorten damwand, funderingsherstel en grondwerk bent u bij ons aan het juiste adres.

Kijkt u gerust eens op onze website voor meer informatie.

Grootschermerweg 4 A 1843 HE Grootschermer Tel. 0229-563096 www.heicombinatiesps.nl info@heicombinatiesps.nl

B+U 5 2015 45

BEST OF WE B

Investeren in duurzame energie kan zorg­ instellingen kosten besparen De veranderingen en bezuinigingen in de zorg hebben gevolgen voor zorgvastgoed.

Door heel het land komen verzorgingshuizen leeg te staan.

Zorginstellingen die hun vastgoed behouden staan voor de opdracht om creatief met hun uitgaven om te gaan. Zodoende wordt er momenteel ingezet op kostenbesparing danwel functieverandering van zorgvastgoed. Daarbij blijkt: zorgvastgoed transformeren kan opleveren.

Onder het motto ‘een T-huis vol Energie’ kijkt Energiesprong Zorgvastgoed naar nieuwe mogelijkheden om zorgvastgoed te transformeren naar duurzame complexen, nieuwe zorgen/of woonvormen met eventueel een gemêleerd woongezelschap van jong en oud.

Energiesprong Zorgvastgoed is een onderdeel van kennis- en netwerkorganisatie Platform31 en functioneert in opdracht van het ministerie van BZK. Zorg, vastgoed en financiering Momenteel kijkt de organisatie met verschillende zorginstellingen naar verbetering, kostenbesparing en/of nieuwe invulling voor zorgvastgoed. Middels een procesaanpak wordt het driespoor van diensten van de zorg, het vastgoed en de financiering onder de loep genomen. “We kiezen voor een procesaanpak omdat elk gebouw anders is en dus ook de uiteindelijke oplossing varieert. Wel beginnen we telkens met het

in kaart brengen van de behoefte van de zorgorganisatie, de bewoners en wat de zorginstelling voor de omgeving betekent” aldus Harmke Bekkema, programma-manager op de website van Energiesprong.

Nul-op-de-meter “Uit de drie specifieke aanpak­ ken gaan we namelijk opschaalbare onderdelen destilleren en bewijsmateriaal creëren voor een grotere beweging in de zorg.” De grote uitdaging lijkt om goede business cases te ontwikkelen voor zorginstellingen, waarbij ook de kwaliteit van zorg van profiteert. Eén van de doelen is om op grote schaal vraag en aanbod te creëren voor zorgvastgoed zonder energienota; nul-op-de-meter.

“Het geld dat zorginstellingen jaarlijks kwijt zijn aan energiekosten kan namelijk als investeringsmotor worden ingezet om het vastgoed te vernieuwen en zo te verduurzamen.”

Daarnaast wordt gekeken naar eventuele nieuwe vormen van zorg en wonen, waarbij wordt aangesloten op het beleid vanuit de overheid dat ouderen steeds langer zelfstandig blijven wonen.

Bouw eerst het dak van een stadion Een nieuw concept voor de bouw van voetbalstadions.

Het blijk voordelig te zijn om te beginnen met de bouw van het dak. Architect Cepezed en ingenieursbureau IMd ontwikkelden een concept dat 25% zou besparen ten opzichte van reguliere stadionbouw. ‘Bouw eerst het dak van een stadion’ is hun boodschap.

Het stadion zelf en het dak daarboven zijn in het ontwerp

constructief ontkoppeld. Het dak wordt gebouwd op een draagconstructie, waarna het stadion eronder geplaatst kan worden.

Alternatief voor nieuwe Kuip?

“De constructieve knip tussen dak en stadion leidt tot kostenbesparingen van zo’n 25 procent ten opzichte van de traditionele manier van bouwen.

Wanneer de tribune geen dak hoeft te dragen, is deze immers ook weer een stuk eenvoudiger te construeren.” Zo omschrijft Cepezed het idee zelf. De ontwikkelaars zien het concept als reëel alternatief voor traditionele stadionplannen voor bijvoorbeeld de Rotterdamse Kuip, die vaak tegen kostenbezwaren aanlopen.

Flexibel dak Het plan wordt momenteel doorontwikkeld in samenwerking met de TU Delft. De dakconstructie van het ontwerp bestaat uit staal, waarbij een grid van buizen het eigenlijke dak vormen. Een randbalkconstructie zorgt voor de stevigheid. De bedekking van het dek wordt gevormd door licht kunststof. De ontwerpers zetten in op een flexibel dak. Door bijvoorbeeld “toepassing van demontabele tribunesystemen die in uiterlijk, veiligheid en comfort niets onderdoen voor vaste tribunes, maar wel veel meer gebruikspotentie bieden.” Daarnaast zetten de ontwerpers in op de mogelijkheid om bestaande bebouwing te overdekken.

ruimer lenen en meer bouwen voor starters Het kabinet moet doorstroming stimuleren op de woning-

markt. Dat kan slim, snel en relatief goedkoop met startersleningen, zo betoogde voorzitter Maxime Verhagen van Bouwend Nederland, vanmorgen op BNR Nieuwsradio. Verhagen: ruimer lenen en meer bouwen voor starters.

“Deze leningen vergen een relatief kleine investering vanuit de Rijksbegroting - 50 miljoen van circa 250 miljard - dus dat kan het probleem niet zijn.”

“De wachtlijsten voor een sociale huurwoning zijn bijvoorbeeld in Amsterdam nu al 11 jaar, en we zien die lijsten verder oplopen. Er is een tekort aan betaalbare woningen.

Daarvoor zijn grofweg twee oplossingen. Ten eerste méér bouwen. Voor de crisis bouwden corporaties nog 25.000 woningen per jaar, nu zijn dat er 7000.” Deze week bleek dat nieuwbouw van woningen het afgelopen kwartaal sterk is toegenomen en vrijwel op het niveau van voor de crisis zat. Of dit ook geldt voor sociale huurwoningen is onbekend.

Als tweede oplossing noemt Verhagen het verbeteren van de doorstroom op de woningmarkt, via startersleningen, schenkingsvrijstelling en ruimere leennormen.

“Ongeveer 700.000 huishoudens wonen nu in een te goedkope sociale huurwoning. Een deel daarvan wil wel doorstromen, maar ze vallen tussen wal en schip: ze kunnen niet kopen omdat het de hypotheekregels bijzonder streng gemaakt zijn.

Het Kabinet heeft daar bovenop de Nibud-regels klakkeloos overgenomen. Ook is het potje voor startersleningen leeg.

Startersleningen opnieuw invoeren zou een goede oplossing zijn. We weten gelukkig al dat er een verruiming aankomt van de schenkingsvrijstelling”, aldus Verhagen.

LEES MEER

e bou w

nuit v

oerin

g.nl

46 B+U 5 2015

Leading the Future of Bridging Bruggen, Pontons en RoRo verhuurbedrijf Bruistensingel 152 Den Bosch | telefoon 073 640 8770 fax 073 644 2369 | email sales@retrobridge.com

www.retrobridge.com

Speelwacht Nederland BV Treviso 13 2921 BJ Krimpen aan den IJssel T (0180) 51 58 65 E info@speelwacht.nl www.speelwacht.nl

Hu c Po k T s o 22 tbu rim 20 s 3 ex B Ka CB 065 V lkb K 22 ra at 2 n w th 2 B de ijk e H rs Ne K tra th at at er wij 5 +3 lan k 1 ds +3 71 1 4 71 09 40 77 97 00 70 1

www.huck-torimex.com

13171

13263

13021

Koestraat 7

-

5334 LJ VeLddrieL

-

teL: 0418 - 632 267

-

Fax: 0418 - 635 066

-

inFo@gebrVanherwiJnen.nL

13251

w w w . g e b r v a n h e r w i j n e n . n l

B+U 5 2015 47

BEST OF WE B

Beleggers willen investeren in middeldure huurwoningen Nu de woningmarkt aantrekt verkopen veel gemeenten grond voor koopwoningen.

Hierdoor dreigt een tekort te ontstaan aan huurwoningen in het middensegment. Dat terwijl beleggers willen investeren in middeldure huurwonigen.

Dit meldde het Financieele Dagblad onlangs, op basis van gesprekken met vastgoedbeleggers en adviseurs. Er is veel vraag naar huurwoningen tussen € 700 en € 1000 per maand. Beleggers hebben miljarden klaar liggen om te investeren, maar voelen zich door gemeenten geblokkeerd.

Arbeidsmobiliteit Laatst constateerde de Amsterdam School of Real Estate in een rapport een groot tekort aan huurwoningen in het middensegment. Volgens het onderzoek waren er in 2012 1,6 miljoen huishoudens met een middeninkomen en 439.000 huurwoningen in dit segment.

Daarbij komt dat woningkopers door de hypotheekrenteaftrek meer kunnen betalen dan huurbeleggers. Een gebrek aan huurwoningen kan het functioneren van arbeidsmobiliteit hinderen. Vijf op de zes koophuizen zijn onbetaalbaar voor mensen met een laag middeninkomen. Daarnaast lijkt flexibiliteit, niet alleen op de arbeidsmarkt, maar ook wat wonen betreft, een steeds groter goed te worden.

Koopmarkt voordelig Het FD meldt dat beleggers van binnen en buiten Neder-

land miljarden willen investeren in huurwoningen. Beleggers en adviseurs zijn het er over eens dat er te weinig grond voor huurwoningen op de markt komt. Beschikbare geldstromen verdwijnen daarom voor een groot deel naar het buitenland. Verkoop van gemeentelijke grond voor de koopmarkt levert momenteel de hoogste prijs op, waardoor veel gemeenten daarvoor lijken te kiezen.

Verscherping sociale huur Beleid van minister Blok (wonen) is erop gericht om meer mensen gebruik te laten maken van middeldure huurwoningen. De scheidslijn tussen sociale en vrijehuursector wordt verscherpt, waardoor volgens berekeningen de komende vijf jaar extra vraag komt naar zo’n 40.000 nieuwe vrijehuurwoningen. Volgens de Vereniging voor Nederlandse Gemeenten neemt contact tussen gemeentebesturen en beleggers inmiddels toe.

Toolkit ‘Mijn­ balansventilatie’ beschikbaar Deze week is de toolkit ‘Mijnbalansventilatie’ gelanceerd.

De vrij toegankelijke toolkit kan als ondersteuning gebruikt worden door woningcorporaties, projectontwikkelaars en installateurs bij het informeren van consumenten over balansventilatie.

Het kan consumenten helpen inzicht te krijgen in wat balansventilatie is, hoe het functioneert en hoe een dergelijke systeem goed gebruikt kan worden.

Potentiële kopers De toolkit richt zich op bewo-

ners van huizen met een balansventilatiesysteem en potentiële kopers en huurders van woningen met dit ventilatiesysteem. Het is een aanvulling op de recent gelanceerde vernieuwde website mijnbalansventilatie.nl.

Leveranciers De toolkit bestaat onder andere uit een instructiefilmpje, een digitale folder en beeldmateriaal. Het hulpmiddel is een initiatief van de Kring HR Balansventilatie van de VLA (Vereniging Leveranciers Luchttechnische Apparaten) en door de leden van deze Kring, bestaande uit fabrikanten en leveranciers van balansventilatie-units, ontwikkeld. De toolkit is hier te vinden.

Rijksmonumenten wisselen restenergie uit Museum De Hermitage in Amsterdam gaat restwarmte leveren aan de historische palmentuin Hortus Botanicus. De Hortus zal op diens beurt gekoeld water terugbrengen voor de koeling van de kunst in de Hermitage. Hiervoor zal een 425 meter lang buizensysteem worden aangebracht.

De Hermitage kampte al langer met een warmteoverschot en koelingsvraag. De Hortus Botanicus, ruim vierhonderd meter verderop, stond op het punt om oude gasketels te vervangen, wat nu dus niet meer nodig is. Onlangs werd het project officieel gestart door minister Bussemaker. Het project is door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen gelanceerd als symbool voor de nieuwe Beleidsnota Duurzaamheid Rijksmonumenten.

Monumenten extra gecompliceerd Het ministerie maakte onlangs namelijk ook bekend dat er de komende twee jaar 10 miljoen euro beschikbaar komt voor energiebesparende maatregelen aan rijksmonumenten.

De combinatie Hermitage en Hortus Botanicus is één van de projecten die door het rijk worden gesubsidieerd. 18 rijksmonumenten krijgen een bijdrage voor energiebesparende maatregelen. Zo wil minister Bussemaker onderzoeken welke energiebesparende maatregelen goed werken voor monumenten. Duurzame aanpassingen aan rijksmonumenten zijn vaak extra gecompliceerd, omdat de cultuurhistorische waarde van een pand intact moet blijven.

‘Tussen Kunst en Kas’ Het plan van de Hermitage en de Hortus Botanicus ‘Tussen Kunst en Kas, Energie delen aan de Amstel’ levert een goede aftrap. Een creatief staaltje circulaire economie. Alliander is verantwoordelijk voor het ontwerp en realisatie van de wko-koppeling. Zij noemt het aan te leggen buizenstelsel van 425 meter ‘een relatief grote afstand die moet worden overbrugd’. “Daarnaast is de regeltechniek voor de bijzondere klimaatspecificaties van zowel de Hortus-flora als de Hermitage-kunst zeer complex.

Naar verwachting wordt de gemeenschappelijke, duurzame energiebron in het derde kwartaal van 2016 in gebruik genomen.”

LEES MEER

e bou w

nuit v

oerin

g.nl

48 B+U 5 2015

Glashandel Zantman Voor alle doeleinden

▶ ▶ ▶ ▶ ▶ ▶ Rotterdamseweg 362

015 - 26 24 777

Groot onderhoud en restauratie van glas in lood Toepassen van voorzetbeglazing Alle mogelijke isolerende beglazingen Snel herstellen van glasschades Hardglazen deuren en puien Vraag naar onze andere opties

2628 AT Delft

www.zantmanglas.nl

info@zantmanglas.nl

13276

Brandveilig bouwen Beitler Brandafdichting biedt de totaaloplossing!

Bouwkundige brand- en rookwerende oplossingen: • kozijnen, ramen en deuren • brandwerende afdichtingen • brandwerende beglazing

• brandwerende bekleding

Beitler Brandafdichting is een onderdeel van Bouwbedrijf Beitler BV

Hoevelaken • T (033) 253 42 18 • www.bouwbedrijfbeitler.nl

Passie voor kunstwerken en verhardingsconstructies Slurink Specialistische Infra Steenweg 63, 4181 AK Waardenburg T 0418 65 33 16, info@slurinkinfra.nl

13299

www.slurinkinfra.nl

13264

Gespecialiseerd in de civiele- en maritieme duikindustrie

ISO 9001 en VCA** gecertificeerd

Qceas Rijsbosch 13 4112 MB Beusichem T +31 332 100 111 E info@qceas.eu I www.qceas.eu 13382

B+U 5 2015 49

BEST OF WE B

Bouw zonnepark Ameland van start De plannen waren er al lange tijd, maar eind augustus kwam Eneco met het bericht dat in september definitief begonnen wordt met de bouw van één van de grootste zonneparken van Nederland.

23.000 zonnepanelen worden aangebracht op het terrein van het vliegveld op Ameland.

In totaal zal het park een piekvermogen krijgen van 6 megawatt. De bedoeling is dat het park begin 2016 wordt opgeleverd.

Het zonnepark zorgt ervoor dat in één klap alle stroom voor de ruim 1500 huishoudens op het eiland duurzaam wordt opgewekt. Ameland heeft al langere tijd de ambitie om in 2020 volledig energieneutraal te zijn. Het zonnepark is een gezamenlijk initiatief van de gemeente Ameland, de Amelander Energie Coöperatie en Eneco. Binnen de samenwerking is de gemeente verantwoordelijk voor de landschappelijke inpassing (het park wordt door middel van duinen uit het zicht aangelegd), het vergunningstraject en de aanvraag van subsidie. De corporatie heeft veel draagvlak onder de lokale bewoners en maakt het de Amelanders mogelijk te participeren in het park. En Eneco heeft de verantwoordelijkheid voor de realisatie en het beheer van het zonnepark. Solarcentury gaat over de bouw en kijkt daarbij zo veel mogelijk naar lokale onderaannemers.

Energie-eiland Ameland in B+U 3 2015 stond een uitgebreid artikel over de energie-

ambitie van Ameland. Destijds moest de laatste politieke klap voor de aanleg van het zonnepark nog gegeven worden, en dat is inmiddels gebeurd. De plannen voor een zonnepark op het vliegveld van Ameland lopen al ruim drie jaar, maar in 2014 werden alle vergunningen en toestemmingen verleend.

Voor de financiering is gebruik gemaakt van SDE+ regeling, waarbij de overheid subsidieert per kilowatt zonne-energie. De overheid heeft voor Ameland toegezegd tot een maximum van 7,7 miljoen euro. Daarbovenop komt een subsidie van vijf procent van het totaalbedrag vanuit de provincie Friesland. Ook het Waddenfonds investeert.

Info: www.wp.me/p4FVJF-1v7

Combineren natuur en nieuwbouw kan kosten besparen Het combineren van natuurontwikkeling en nieuwbouwprojecten kan allerlei voordelen met zich meebrengen. Voor de omgeving, bewoner, maar ook voor de opdrachtgever en aannemer. Om verschillende redenen gebeurt dit ‘natuur inclusief bouwen’ echter nog te weinig, zo stelt een nieuw onderzoek van Alterra, kennisinstituut voor de groene leefomgeving van de Universiteit Wageningen.

Het onderzoek richt zich op natuurcombinaties. ‘Natuurcombinaties zijn initiatieven die tegelijkertijd de natuur én andere maatschappelijke functies versterken’. Investeren in natuurcombinaties blijkt goed voor het imago van aannemers, omdat er vaak sprake is van duurzaamheid en innova-

tie. Een bedrijf kan zich zo op de kaart zette, wat kan resulteren in meer opdrachten en inkomsten. Ook voor opdrachtgevers kan investeren in natuur en duurzaamheid goed uitpakken voor het imago.

Investeren in groen tijdens een bouwproces hoeft niet altijd meer te kosten en kan het soms zelfs opleveren. Het probleem is dat dit vaak moeilijk is uit te drukken in geld. Hierdoor blijkt bij aanbestedingen middels de economisch meest voordelige inschrijving, emvi, natuur vaak de dupe te worden. Uit het onderzoek blijkt dat investeren in natuur wel degelijk meerwaarde genereert. Er wordt geconcludeerd dat er meerwaarde is voor verschillende functies wat betreft output, outcome en impact: ‘Voor natuur gaat het bijvoorbeeld om de aanwezigheid van meer natuur (output), het verhogen van biodiversiteit (outcome) en aantrekken van meerdere soorten in de omgeving(impact)Voor natuur gaat het bijvoorbeeld om de aanwezigheid van meer natuur, het verhogen van biodiversiteit en aantrekken van meerdere soorten in de omgeving. Ook voor andere functies als recreatie, bouwen, welvaart is er sprake van meerwaarde.’

Het onderzoek concludeert verder dat wet-en-regelgeving en gebrek aan financiële draagkracht bij initiatiefnemers de ontwikkeling van natuurcombinaties tegengaan. Er blijkt hier een rol weggelegd voor gemeenten. Niet alleen om wet-en-regelgeving goed af te stemmen, maar ook om zelf als opdrachtgever randvoorwaarden te stellen tijdens de aanbesteding omtrent natuurinclusief bouwen. Zo kunnen zij de aannemer opdracht geven om de ontwikkeling van groen mee te nemen in het bouwplan.

Vaak hebben gemeenten ambities op het gebied van duurzaamheid en groen. Nu wordt dit in een aparte portefeuil-

le behandeld. Het onderzoek zegt dat een integratie van natuurontwikkeling en bouwprocessen effectiever en kostenbesparend is.

Minder energie dan gedacht Grote windmolenparken leveren waarschijnlijk 75 tot 80 procent minder energie dan gedacht. Er blijft voor de achterste molens minder wind over omdat die ervoor de wind afremmen, meldt BNR op basis van Amerikaans onderzoek.

“Na een kilometer of vijf begin je dat echt te merken”, zegt onderzoeker Lee Miller. Een watt vermogen per vierkante meter zou het maximaal haalbare zijn. Windmolenparken leveren minder energie dan gedacht.

De opbrengsten vallen tegen doordat de achterste windmolens minder wind vangen, aldus onderzoeker Lee Miller. “Windmolens halen energie uit de lucht, dat betekent dat er na elke rij windmolens minder energie in de lucht zit. Dat het kortom iets minder hard waait.

Na een kilometer of vijf begin je dat echt te merken.”

Het windmolenpark dat voor de kust van Borssele moet verrijzen, moet volgens de planning 350 megawatt opbrengen, maar dat is volgens Millers onderzoek vier of vijf keer meer dan natuurkundig gezien mogelijk is. Het Amerikaanse onderzoek, waarvan de bevindingen zijn gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift PNAS, richtte zich op windparken op land. Het ligt echter niet voor de hand dat de resultaten op zee veel gunstiger zijn.

LEES MEER

e bou w

nuit v

oerin

g.nl

50 B+U 5 2015

13307

TOTECH TOTAAL TECHNIEK MAAKT HET WATERDICHT

BETONRENOVATIE

WATERDICHTING

PIPELINE SERVICES

BITUMINEUZE- EN KUNSTSTOF DAK BEDEK K INGEN INSPECTIE EN ONDERHOUD ALUMINIUM- LOOD - KOPER- EN ZINK WERK EN STALEN DAK- EN GE VELBEPL ATING

BOUWKUNDIG INJECTEREN

Totech Totaal Techniek is een technisch meedenkend bedrijf dat gespecialiseerd is in: - Betonreparatie en - renovatie - Waterdicht maken en beschermen met KAMPEN Bezoekadres: Haatlanderdijk 57 - 8263 AP Kampen Postbus 256 - 8260 AG Kampen Tel. 038-331 65 65 - Fax 038-332 38 87

Xypex - Bouwkundig injecteren - Conserveren van ondergrondse leidingen - Waterdicht maken van kabel- en

ALMERE Bezoekadres: Televisieweg 45 - 1322 AJ Almere Tel. 036-536 64 77 - Fax 036-536 67 83

leidingdoorvoeringen Voorkom schade door lekkages en vraag

ASSEN Bezoekadres: Amerikaweg 78a - 9407 TM Assen Tel. 0592-34 12 44 - Fax 0592-34 15 77

vrijblijvend advies voor een vakkundige en blijvende oplossing.

www.dolfsma.nl - info@dolfsma.nl Voorste Groes 5 5384 VJ HEESCH

www.totech.nl

Tel: 0412-62 32 84

Fax: 0412-63 26 62

Mail: info@totech.nl

13273

Samen bouwen aan een veilige en prettige leefomgeving voor nu en later.

Unieke ontwateringsmethode Baleen Rapid Dewatering System速.

smals.com

ROYAL

SMALS

13330

Van bagger naar waardevolle bouwstof.

Grondwerken Cultuurtechnische werken Baggerwerken Rioleringswerken (Water)bodemsanering Gladheidsbestrijding Sloopwerken Waterbouw Wegenbouw Bosbouw Machineverhuur Transport Burg. Huydercoperweg 32 3615 AD Westbroek T 0346-281443, F 0346-282137 E info@van-oostrum.nl

www.van-oostrum.nl 13207

H&B grondstoffen B+U 5 2015 51

H&B Grondstoffen

Met beide benen op de grond H&B Grondstoffen, opgericht in 2011, is een dynamisch handelsbedrijf. Zij vertegenwoordigen de minerale bouwstoffen van de producenten LafargeHolcim Ltd en Basalt AG in Nederland. Door deze verbintenis heeft het bedrijf directe lijnen met de groeves over de kwaliteit, voorraden en logistieke mogelijkheden. “

K

an niet, is een uitdaging” volgens Raymond van Kessel, directeur van H&B Grondstoffen. Voor elk probleem is er een oplossing te vinden. Een hoge servicegraad, scherpe prijzen en leveringsbetrouwbaarheid staan hoog in het vaandel.

Daarnaast reageren zij snel en adequaat op de snel veranderende eisen en wensen van de markt. Dit komt mede doordat de organisatie alles in eigen beheer heeft en dus direct kan schakelen. H&B Grondstoffen is actief in de vele segmenten van de bouwgrondstoffenmarkt - van infrawerken tot waterbouwkundige projecten en van woningbouw tot sport- en recreatievoorzieningen - en biedt een breed assortiment van bouwstoffen. Deze variëren van materialen die als ophoogmateriaal dienen, als infiltratie, fundering, als toeslagmateriaal in asfalt en beton en als oeverbescherming. De meeste materialen worden met de benodigde certificaten geleverd zoals het KOMO-certificaat, Besluit Bodemkwaliteit, welke verstrekt worden door o.a. ISA of KIWA.

Toepassingen

In gebieden, waar de ondergrond een matige tot slechte draagkracht heeft, zijn de lichte ophoogmaterialen van H&B Grondstoffen ideale producten om toe te passen. De producten Flugsand, Vulkaan Bims en Porodur Lava hebben ieder hun specifieke kwaliteiten en zijn voor diverse toepassingen inzetbaar. In Nederland wordt het toeslagmateriaal normaal gesproken gevormd door zand en grind. Afhankelijk van de eisen die gesteld worden aan het beton en de beschikbaarheid van materialen ter plekke, kunnen er ook producten zoals

H & B Grondstoffen C.V.

IJsseldijk 351 2922 BK Krimpen a/d IJssel

basalt, graniet, kalksteen en dergelijke in verwerkt worden. H&B Grondstoffen levert deze materialen uit eigen groeves in Duitsland, België en Frankrijk.

Ontwikkeling

Het bedrijf is continu in ontwikkeling en blijft op zoek naar oplossingen. Regelmatig worden er presentaties over materialen en constructies bij gemeentelijke instanties en adviesburo’s gegeven. Gezamenlijk wordt er een constructie ontwikkeld die bij een specifieke klantsituatie past. Mede door het uitgebreide product portofolio kan H&B Grondstoffen een goed advies geven. Het klantencontact staat ook in de toekomst altijd voorop.

Waterpasserende bestrating

Eind 2014 is in Rotterdam Lab op Straat aangelegd. Een test- en showstraat waar bedrijfsleven, overheid en kennisinstituten concreet samenwerken aan het verduurzamen van de havenstad. H&B Grondstoffen heeft als proeftracé een nieuwe versie van het Porodur ­Systeem aangelegd die speciaal ontwikkeld is voor zwaar verkeer. Een compleet waterpasserend systeem dat de oplossing is voor het bergen, zuiveren en het vertraagt afvoeren en infiltreren van hemelwater. Op de beurzen Dag van de Openbare Ruimte en Water in de Openbare Ruimte die in oktober plaatsvinden worden de nieuwe mogelijkheden van het waterpasserend Porodur Systeem gepresenteerd.

Kijk op: www.hb-grondstoffen.nl voor lopende en afgeronde projecten en voor een uitgebreide beschrijving van alle toepassingen.

T +31 (0) 180 740 220

E info@hb-grondstoffen.nl I www.hb-grondstoffen.nl

52 B+U 5 2015 Meerkerk Houtbouw B.V.

beachhouse 25, groede

Houtexperts Meerkerk Houtbouw is een begrip in de branche. Al meer dan zestig jaar bouwt het bedrijf degelijke, stabiele gebouwen met een natuurlijke uitstraling. De gebouwen zijn overal inzetbaar in binnen- en buitenland. Niets is Meerkerk Houtbouw te gek.

Iedereen kan daarom ook bij de organisatie terecht, van grote multinationals tot particulieren en van kleine tot omvangrijke projecten.

S

inds 1950 bouwt Meerkerk Houtbouw bouw- en directieketen, clubhuizen, strandposten, strandpaviljoens, strand-slaaphuisjes, woonarken, strandkotjes, garages, semipermanente kantoren, e.d. De productie is geheel in eigen beheer en het bedrijf is een expert in hout. De kracht van Meerkerk is dat zij flexibel zijn en divers georiënteerd zijn. Maar nog belangrijker is het feit dat duurzaamheid als een rode draad door de organisatie loopt. Meerkerk neemt haar verantwoordelijkheid als het gaat om verantwoord ondernemen en maakt daarom alleen gebruik van natuurlijke materialen waarbij voor het verwerken zo min mogelijk energie nodig is en er ook geen schadelijke restmaterialen ontstaan. Om het energieverbruik te beperken neemt het bedrijf samen met andere bedrijven uit de regio deel aan het vierde Energieconvenant van de stichting Blauwzaam. Meerkerk Houtbouw werkt enkel en alleen maar met hout met PEFC- of FSCkeurmerk. Om dit te benadrukken verklaart Meerkerk Houtbouw zich te houden aan de eisen welke worden gesteld door FSC. Dat zij ook jong talent een kans willen geven in de houtbranche bewijst het feit dat zijn een door Stichting Hout en Meubel erkend leerbedrijf zijn

ice amsterdam, museumplein

voor het opleiden van jonge mensen tot timmerman. Meerkerk Houtbouw is op het gebied van veiligheid VCA * gecertificeerd.

Nieuwe service

Meerkerk op maat is de nieuwe service die Meerkerk Houtbouw te bieden heeft. Het betreft een full service pakket waarbij de klant gedurende het hele project - van idee tot realisatie - begeleid wordt.

Een team van architecten vertaalt de ideeën in een aansprekend ontwerp en tekening die vervolgens voorgelegd kunnen worden voor een bouwvergunning. Ook fungeert het bedrijf als tussenpersoon in overleg met overheidsinstanties zoals de welstandscommissie. Niets is immers meer standaard, alles is custum made.

Projecten

Meerkerk Houtbouw is sterk in Zeeland waar zij bijvoorbeeld diverse strandpaviljoens gebouwd hebben. Maar ook in de rest van ­Nederland staan zij niet stil. Van Limburg tot Terschelling ­worden diverse projecten met succes afgerond. Meerkerk levert tevens onder

Meerkerk Houtbouw B.V. B+U 5 2015 53

infocentrum, rijswijk

reddingspost, ‘s gravenzande

jachtclub, heeg

de naam Gelfort ook topkwaliteit meubelen op maat. In de ­Efteling, het Rijksmuseum en de fotobank langs de boulevard van Scheveningen staat het meubilair dat door Gelfort is ontworpen en gebouwd.

En ook langs de kust kunnen de badgasten zich settelen op het mooie meubilair van Meerkerk bijvoorbeeld bij het Paviljoen Zuid in Bergen. Kijk voor alle projecten met een uitgebreide beschrijving en beeldmateriaal op: www.meerkerkhoutbouw.nl

Trends worden nauwkeurig bijgehouden en opgevolgd zoals het gebruik van steigerhout of pallethout. Ook het kleurgebruik is trendgevoelig. Daar wordt ook naar gekeken bij het geven van advies op maat. Kortom, bij Meerkerk Houtbouw kom je nooit voor verrassingen te staan.

Ontwikkelingen

Meerkerk Houtbouw denkt aan de toekomst. Nieuwe ontwikkelingen zijn bijvoorbeeld dat zij alles leveren op het gebied van strandtoelevering. Dus niet alleen het bouwen van een strandpaviljoen, maar ook het leveren van de bloembakken of de terrasschermen.

Meerkerk Houtbouw B.V.

Helling 22 3371 EZ Hardinxveld - Giessendam

T 0184-670176

E info@meerkerkhoutbouw.nl I www.meerkerkhoutbouw.nl

54 B+U 5 2015 Bijl Bruggen

brug gemeente alblasserdam

Allround familiebedrijf Bijl Bruggen is voortgekomen uit Bijl Profielen en is in ruim 37 jaar tijd uitgegroeid tot een gerenommeerde producent van glasvezelversterkte polyester profielen en hoogwaardige composietconstructies. Nederland is de thuismarkt, maar de grenzen zijn verlegd, want vanuit de vestiging in Heijningen bedienen zij klanten in geheel Europa. Klanten die actief zijn in diverse branches zoals de bouw, industrie, infrastructuur, HVAC, offshore, tuinbouw, energietechniek, sport en recreatie.

W

im Bijl is in 1978 in het Westland begonnen toen hij voor het eerst een mal voor een polyester boot maakte. In de jaren daarna verdiende Bijl Profielen zijn sporen in de tuinbouwsector en werden er veel polyester vloeistofbakken voor de tuinbouw gemaakt. In 1988 werden de activiteiten zo groot dat er naar uitbreiding werd gezocht in Heijningen. In de jaren negentig produceerde het bedrijf de welbekende glasbakken en toen in 1995 de eerste pultrusie machine werd aangeschaft kwamen de orders binnen uit de luchtbehandeling branche. Die aanschaf bleek een groot succes en in 1999 werd er een nieuw pand aangeschaft speciaal voor de productie van pultrusie profielen. Pultrusie - of vrij vertaald profieltrekken - is een geautomatiseerd continu productieproces voor het fabriceren van glasvezelversterkte kunststof (GVK) profielen en het staat garant voor een constante kwaliteit. De productie vereist weinig energie en het eindresultaat is uitermate duurzaam.

Twee jaar geleden vierde Bijl Profielen haar 35 jarige jubileum.

Momenteel beschikt het bedrijf over een modern machinepark en produceren zij GVK profielen in de meest complexe vormen, geheel naar de wensen van de klant en compleet nabewerkt zoals de klant dat wenst. Luisteren, meedenken met hun klanten en openstaan

voor vernieuwingen vormen de basis van de organisatie. Hoewel Bijl Profielen klein van formaat is, zijn zij uniek in Nederland met zes pultrusie machines in hun bezit. Bijl Profielen is trots op haar reputatie als innovatief bedrijf en krijgt de waardering vanuit de markt door snelle leveringen, flexibel te opereren en mee te denken met de klant.

Complete composiet bruggen

Composiet brugonderdelen Opbouw met eigen 足 composiet profielen Inzichtelijke constructie en 足volledig inspecteerbaar Corrosie- bestendig Praktisch onderhoudsvrij Beschadigingen kunnen 足makkelijk worden hersteld Licht gewicht Eenvoudige plaatsing Levensduur van > 100 jaar.

Duurzaam en kan niet rotten Uv-bestendig Ongevoelig voor schimmels Geheel vlamdovend

Naast glasvezelversterkte polyester profielen produceert Bijl Bruggen ook complete bruggen. De draagconstructie van de bijl brug is opgebouwd uit gepultrudeerde glasvezelversterkte polyester profielen. Voor het brugdek worden Bijl brugdekplanken gebruikt. In 2004 is de eerste dragende Bijl brugconstructie geproduceerd. Door de jarenlange ervaring in de productie van glasvezelversterkte profielen staat het bedrijf dan ook garant voor een constante hoge productiekwaliteit. Door een unieke productiemethode is Bijl in staat flexi-

Bijl Bruggen B+U 5 2015 55

bijl plank 85 gemeente lansingerland

gemeente alblasserdam volledige composiet brug met bruine gvk leuning

gemeente alblasserdam volledige composiet brug met bruine gvk leuning

bel te bouwen naar de wensen van de klant. Uiteraard is alles doorgerekend en getest volgens de hoogste normen. Bijl bouwt bruggen in vele vormen en maten die voldoen aan alle eisen zonder dat daar een dure mal voor gemaakt moet worden. Zo kan er snel, efficiënt en voordelig gewerkt worden. Bijl bouwt ook prefab bruggen die zeer licht in gewicht zijn en ideaal zijn voor moeilijke plekken. De brug wordt in zijn geheel gebouwd in de fabriek van Bijl en wederom kan de klant kiezen uit diverse kleuren en maten.

Naast het produceren van complete composiet bruggen vervangt Bijl ook onderdelen van een bestaande brug zoals een brugdek op een stalen of houten constructie. Er was in 2014 weer een enorme vraag naar BIJL brugdekplanken. Bijl produceerde vorige jaar 20.000 meter brugdekplanken. Het merendeel was bestemd voor renovatieprojecten, ter vervanging van verouderde en verrotte houten delen. Veelal leveren zij aan aannemers, maar daar waar de opdrachtgever dat van hun verlangt, hebben ze ook een eigen montageteam dat op locatie de dekken monteert. Veelal betrof het loop- en fietsbruggen, maar ze hebben ook een dek voor gemeente Lansingerland in één stuk aangeleverd. Opgebouwd met BIJL plank 85 (deze plank is geschikt

Bijl Bruggen Markweg Zuid 34

Havennummer 5203 4794 SN Heijningen

renovatie met bijl planken duitsland

gemeente alblasserdam volledige composiet brug met bruine gvk leuning

voor een voertuig tot 10 ton aslast), geheel verlijmd zonder naden en voorzien van een afdekkende laag polyester. Met composiet is werkelijk zo goed als alles mogelijk!

Projecten

Gemeente Rotterdam koos in 2011 als een van de eerste gemeentes voor een BIJL Brug. Goed voorbeeld doet goed volgen en tot nu toe heeft BIJL meer dan 50 complete composiet bruggen gebouwd in verschillende soorten en maten. Zo heeft onlangs gemeente Alblasserdam gekozen voor drie getoogde BIJL bruggen. Alle bruggen zijn door middel van de samengestelde GVK ligger geproduceerd. De bruine GVK leuning past in het landelijk gebied waar de bruggen staan. Maar de belangrijkste reden om voor een BIJL brug te kiezen was de lange levensduur en de minimale onderhoud aan de bruggen.

In Duitsland wordt er volop gerenoveerd met de Bijl GVK planken. In Crailsheim is een brug gerenoveerd met behulp van Bijl planken. De gemeente Zoetermeer huurde Bijl Bruggen in voor het plaatsen van een 11 meter lange slanke composiet brug met een combinatie van staal en composiet leuningen. Kijk voor meer referenties en projecten op: www.bijlbruggen.com

T +31 (0) 167 521 717 F + 31 (0) 167 521 818

E info@bijlbruggen.nl I www.bijlbruggen.nl

56 B+U 5 2015

TECHNIEK-/ONTWERP- PROJECTMANAGEMENT

www.deurenfabriekvanderplas.nl

INFRASTRUCTURELE WERKEN

UTILITEITS- EN WONINGBOUW

Kwaliteitsproducten Deurenfabriek Van der Plas is al 40 jaar lang producent van houten buitendeuren en ramen die worden ontwikkeld en gemaakt in onze moderne fabriek in Hardinxveld-Giessendam.

GALVANIWEG 10 8071 SC NUNSPEET TEL: 31(0)341-250078 WWW.WTOP-INFRA.NL

13302

13279

13297

Handelsstraat 1 Postbus 73370 AB Hardinxveld-Giessendam Telefoon: 0184-61 48 88 E-mail: info@deurenfabriekvanderplas.nl

WTOP INFRA B.V.

Rotonde Dordrecht

De BusHubŠ De oplossing die bushaltes echt toegankelijk maakt, zowel voor de reiziger als voor de bus.

p en r e w t n o , s e i v d a udit a s d i e h g i l i e v s r verkee Postbus 185 5100 AD Dongen www.vagn.nl info@vagn.nl

Adviseurs voor verkeer, vervoer en infrastructuur

Uw onderhoudsbedrijf met ruim 75 jaar ervaring!

ROZA vastgoedonderhoud B.V. Postbus 133 4100 AC Culemborg Tel.:

0345 53 44 96

Internet: www.rozavgo.nl

13340

Populierenlaan, Ridderkerk

M. van der Spek Hoveniersbedrijf BV B+U 5 2015 57

Duurzaam in groen Bij M. van der Spek hoveniersbedrijf verbinden zij de natuur met het groen om ons heen. De platte organisatie biedt de totaaloplossing voor het verzorgen van de buitenruimten.

Gestart in 1978 met twee man personeel in dienst, anno 2015 is het een bloeiend bedrijf dat werkgelegenheid biedt aan vijftig enthousiaste mensen.

D

at is ook gelijk de kracht van het bedrijf. M. van der Spek hecht veel waarde aan persoonlijke ontwikkeling. Personeelsleden krijgen op reguliere basis opleidingen en trainingen aangeboden en er is volop aandacht voor bijscholing en het opdoen van nieuwe kennis. Het bedrijf is dan ook met recht trots op het feit dat zij als erkend leerbedrijf voor vier Werkzaamheden kenniscentra fungeert. UiterTuinontwerp aard zijn zij ook VCA** en ISO Tuinaanleg 9001 gecertificeerd en zijn ze in Tuinonderhoud het bezit van het Groenkeur cerBoomverzorging tificaat. Duurzaamheid is een (Natuurlijke) speelplaatsen van de belangrijkste pijlers van Daktuinen en gevelgroen het hoveniersbedrijf. In 2012 Projectadvisering won M. van der Spek zelfs een Binnentuinen zilveren medaille in de verkieBestratingen zing van duurzaamste hovenier Grondwerk van Nederland. Het bedrijf staat Cultuurtechniek niet voor niets op trede drie Grond- weg- en waterbouw van de CO2 prestatieladder. Het bedrijf was tot 2008 gevestigd Machineverhuur in 足Zoetermeer. Daarna verhuis足 Gladheidbestrijding den zij naar Benthuizen vanwege Riolering

M. van der Spek Hoveniersbedrijf BV

Hogeveenseweg 51 2731 LB Benthuizen

het gebrek aan ruimte. M. van der Spek is namelijk officieel bevoegd om groenafval van derden in te nemen voor de eigen compostering.

Wereldklasse

M. van der Spek hoveniers startte begin september 2012 met de aanleg van de tuinen van het Rijksmuseum. De oude formele tuin van het Rijksmuseum werd op basis van het oorspronkelijke plan omgetoverd in een groene buitenzaal van wereldklasse. Copijn tuin- en landschap architecten hebben de nieuwe tuinen ontworpen met het gedachtegoed van Cuypers naar de wensen van deze tijd. M. van der Spek hoveniers was gekozen als aannemer door de Rijksgebouwendienst om de tuinen aan te leggen. Voor meer projecten en beeldmateriaal kijk op: www.mvdspekhoveniers.nl

T (0172) 58 30 50

E info@mvdspekhoveniers.nl I www.mvdspekhoveniers.nl

58 B+U 5 2015 Gebr. M. en W. Bron B.V.

Startpunt voor al uw groen Geldermalsen is iedere ochtend het vertrekpunt van de werknemers van Gebroeders M. en W. Bron. Deze firma heeft zich in ruim 50 jaar gespecialiseerd als aannemingsbedrijf voor aanleg en onderhoud van groenvoorzieningen, onderhoud en renovatie van sportvelden, boomverzorging, en grond- en bestratingswerken.

I

n een straal van 100 km rond Geldermalsen rijdt het vakkundig personeel naar de opdrachtgevers. Het bedrijf beslaat daarmee ongeveer 70 procent van Nederland en verleent zijn diensten hoofd足 zakelijk aan overheidsinstellingen zoals gemeenten, provincies, wat足erschappen, landschapsinrichtingen en nutsbedrijven. Ondersteund met de juiste opleidingen en cursussen staat het bedrijf garant voor gemotiveerde en bovenal vakbekwame werknemers en biedt het ook ruimte voor een nieuwe generatie die het vak leert. Het personeel, van de directie tot uitvoerend werknemer, is gecommitteerd aan het bedrijf en kent passie voor zijn vak.

Werkzaamheden

De gevarieerde activiteiten biedt iedere opdrachtgever van Gebroeders M. en W. Bron de mogelijkheid om een totaalpakket te krijgen rondom groenvoorziening. Zo biedt het bedrijf niet enkel de aanleg, maar ook het onderhoud van groenvoorziening. Het is ook een groot voordeel dat de planten en bomen bij dochteronderneming Plantencentrum De Vlinder BV verkocht worden. Deze firma biedt gedu-

rende het hele jaar diverse bos- en haagplantsoen als wortelgoed, bomen met kluit of bomen en heesters in container. Al deze producten 足worden afgenomen door Gebroeders M. en W. Bron evenals door hoveniers en particulieren.

De aanleg- en onderhoudswerkzaamheden worden grotendeels uitgevoerd volgens de RAW systematiek (Rationalisatie en Automatisering Grond-, Water- en Wegenbouw). Gebroeders M. en W. Bron is bekend met zowel beeldbestekken als prestatiebestekken.

De enthousiaste werknemers verzorgen zo de complete aanleg van groenvoorzieningen inclusief de benodigde grondwerkzaamheden.

Tevens zorgen zij voor het onderhoud van de beplantingen, knippen van hagen, steken van harde en zachte kanten en het ruimen van blad. Het gehele jaar wordt onkruid chemisch en/of biologisch bestreden voor een fraaie en verzorgde groenvoorziening.

Totaalpakket

Naast het totaalpakket is een van de kernactiviteiten van het bedrijf het bieden van de juiste verzorging voor bomen vanaf de wortel

Gebr. M. en W. Bron B.V. B+U 5 2015 59

tot hoog bovenin de boom. De gespecialiseerde werknemers van Gebroeders M. en W. Bron voeren tot wel 35 meter hoogte voor uw boom de juiste controle en rapportage en eventuele snoeiwerkzaamheden uit. Maar tevens zijn zij actief met het rooien en vellen van bomen, als ook het rooien en frezen of eventueel (ver)planten van (zware) bomen. Zo is het bedrijf al jaren actief voor de gemeente Utrecht waar iedere boom goed in de gaten gehouden wordt.

Maar soms moet er ook wat verplaatst worden. Zo hebben bij Hoog Catherijne - door de verbouwing van het station - een aantal bomen een nieuwe staplek gekregen. Ook zijn er ruim 400 lindes verplant bij de Weg tot de Wetenschap, nabij het stadion van Utrecht.

Wekelijks wordt tussen april en november ruim 600 hectare gazon gemaaid met goed onderhouden apparatuur die met geslepen messen het gras van Nederland kortwiekt. Niet alleen gazons, maar ook de berm en ruwgras worden aangepakt.

Deze kennis en expertise komt ook goed van pas bij de kennis van sportvelden waar het bedrijf naast het maaien van het gras ook diverse andere werkzaamheden uitvoert om uw sportveld in topconditie te houden. Met een gespecialiseerd machinepark speelt het bedrijf op hoog niveau mee bij periodiek onderhoud waarin ze maaien, rollen, slepen, vegen, beregenen en onkruid bestrijden. Maar ook voor groot onderhoud en renovatie is Gebroeders M. en W. Bron de ideale partner.

Bij groenvoorziening en een totaalvisie hoort ook het onderhoud van watergangen voor gemeentes, provincie en waterschappen. Deze werkzaamheden kunnen uitgebreid worden met klein baggerwerk. Uiteraard geheel met eigen apparatuur kan het bedrijf zijn opdrachtgevers bieden om een baggerdepot te maken en te beheren. Een watergang baggeren met cutterzuiger, duwboot en waar nodig kranen. En zelfs het bagger transporteren met vloeistofdichte baggerkarren of vrachtauto’s.

Als laatste biedt Gebroeders M. en W. Bron om het gehele proces compleet te maken hun klanten de mogelijkheid om grond en bestratingswerkzaamheden af te nemen. Nu al het groen aan kant is, is het tijd om er langs te kunnen lopen, fietsen of rijden. Daarom biedt men met hun eigen team aan stratenmakers diverse bestratingsopties. Uiteraard past binnen hun onderhoudspakket dan ook de mogelijkheid om bestrating en verhardingen te onderhouden. Bijvoorbeeld door het machinaal te vegen met diverse veegmachines of selectief onkruidbestrijden van verhardingen (DOB methode) of het

Gebr. M. en W. Bron B.V.

Meersteeg 5 4191 NK Geldermalsen

branden van verhardingen. Een van de nieuwe innovatieve manieren om de opdrachtgever te betrekken bij de werkzaamheden van het bedrijf is de automatisering via tablet. Hierdoor kan er direct met de opdrachtgever gecommuniceerd worden vanaf de werkplek en zijn de lijnen tussen opdrachtnemer en opdrachtgever zeer kort.

Certificering

Gebroeders M. en W. Bron beschikt over een grote variëteit van certificeringen. Deze bewijsstukken geven een indicatie van de expertise en het talent binnen het bedrijf. Hieronder geven we een overzicht van alle certificaten. Gebroeders M. en W. Bron is in het bezit van de certificaten ISO 9001:2008, VCA** 2008/05, Groenkeur Boomverzorging, Groenkeur Groenvoorziening, SIKB BRL 7000 protocol 7001/7003, CO2 Prestatieladder niveau 3, en Kiwa - DOB onkruidbestrijding op verhardingen. Daarnaast zijn zij aangesloten bij de branchevereniging VHG en de Branche Sport en Cultuurtechniek. Qua opleidingen zijn zij tevens erkend leerbedrijf voor Aequor, Kenteq en Fundeon.

Duurzaam

De certificering CO2 prestatieladder geeft bovenal aan dat Gebroeders M. en W. Bron het milieu een warm hart toedraagt en dat men zich inzet voor een reductie van de uitstoot van CO2. Het streven is om in 2020 een afname van vijf procent ten opzichte van het basisjaar 2013 te bewerkstelligen. Door als bedrijf dit beleid te voeren en bewust te worden van de uitstoot van schadelijke gassen draagt de firma bij aan een beter milieu en een gezondere situatie in de branche. Zo denkt men na over betere en vooral zuinigere verlichting, het plaatsen van zonnecellen en het gebruik van elektrisch gereedschap. Ook het vervoer van mens en materieel ligt onder de loep.

Het bewustzijn van iedere werknemer is aangescherpt, waardoor de werknemers van Gebroeders M. en W. Bron de auto’s minder stationair laten lopen en er wordt nagedacht over zuinigere vervoersmiddelen voor het bedrijf.

Om meer informatie te krijgen over de achtergrond, de werkzaamheden en de missie en visie van Gebroeders M. en W. Bron verwijzen we u graag door naar de website www.brongroenvoorziening.nl. Of bezoek eens de site van Plantencentrum de Vlinder waar alle bomen en planten vandaan komen op www.devlinderplc.nl.

T 0345-651644 E info@brongroenvoorziening.nl

I www.brongroenvoorziening.nl

60 B+U 5 2015 HRsolar B.V.

Hoogste rendement zonne-energie HRsolar is een Nederlandse producent van de gelijknamige serie zonneboilers (ook wel zonnewarmte of zonthermische systemen genoemd). Deze innovatieve zonneboilers worden in eigen beheer ontwikkeld én geproduceerd. Zonneboilers van HRsolar onderscheiden zich door de bewezen hoogste opbrengst van Nederland.

D

oor dit hoge rendement, de korte installatietijd en de aantrekkelijke prijzen is een zonneboiler van HRsolar de beste investering in zonne-energie in Nederland. Sinds 2008 is HRsolar officieel fabrikant van de systemen geworden en worden de systemen via diverse kanalen in Europa verkocht. De installateur staat hierbij centraal. Zij zijn de ambassadeurs van HRsolar die de systemen aan de consument/gebouweigenaar adviseert, installeert en onderhoudt. HRsolar kiest bewust voor weinig schakels tussen fabrikant en afnemer. HRsolar elimineert daarmee bijvoorbeeld de groothandel.

Dit komt de verkoopprijs, flexibiliteit en korte lijnen met de markt ten goede. Het bedrijf heeft een eigen trainingscentrum waar beginnende installateurs worden opgeleid aangezien er nog geen gedegen opleiding voor dit vakgebied bestaat.

Hoge opbrengst, maximaal rendement

HRsolar heeft bewezen de hoogste opbrengst van Nederland en heeft daarbij als doel om de laagste prijs per GJ/kWh in Nederland aan te bieden. Daarbij is de missie om een zo hoog mogelijk rendement uit deze hoge opbrengst per m2 te behalen. Dit doet ­HRsolar mede met behulp van een nieuw ontwikkelde zonnegascombi systeem waarbij naast het tapwater ook de woning standalone en hybride met bijvoorbeeld een Cv-ketel verwarmd kan worden. Deze optie kan nu ook worden gekozen in EPC berekeningen voor nieuwbouwprojecten.

Monitoring zonneboiler

Ontwikkeling en aandacht voor productverbetering staan voorop bij HRsolar en daarmee wordt het bedrijf dan ook gezien als de marktleider en specialist op het gebied van thermische zonne-energie in

HRsolar B.V.

Leehove 4 2678 MC De Lier

Nederland. Nieuw binnen in het productenpakket is dat de eigenaar van de zonneboiler inzicht heeft in de opbrengst met de HRsolar SuMoSy. Dit is een eenvoudig Sun Monitoring Systeem die de opgewekte energie (kWh) meet en gegevens zoals de collectortemperatuur, boilertemperatuur en foutmeldingen en opbrengsten uitleest via internet met een datalogger. Dit is interessant voor de consument maar ook voor bijvoorbeeld woningcorporaties die hiermee de energieprestatie kunnen aantonen naar hun huurders.

Projecten

Woningstichting Nijkerk heeft met hulp van provincie Gelderland een duurzame renovatie uitgevoerd voor circa 200 woningen. Mede dankzij de combinatie van PV, zonneboiler, klimaatsysteem en isolatie wordt het energielabel opgetrokken van C naar A++.

Dit betekent een lagere energierekening én een comfortabele woning voor de bewoners.

HRsolar heeft hierbij collectoren geleverd met gelijke afmetingen als PV-panelen. Hierdoor wordt het een mooi geheel op het dak (zie afbeelding).

Nog een voorbeeld van een uitdagend project is de opdracht vanuit Burg installatietechniek. HRsolar kreeg opdracht voor het leveren van ruim 300m2 zonnecollectoroppervlak voor vier appartementencomplexen. Voor één van deze projecten genaamd Nautilus betekent dit in combinatie met een grondgebonden warmtepomp en PV-panelen een vermijding van verplichte aansluiting op stadsverwarming. Het project is een CPO project en uniek voor Amsterdam omdat het zich onderscheidt door middel van een eigen duurzame warmteopwekking in plaats van de verplichte aansluiting op het stadsverwarmingsnet. Dit levert een CO2 reductie op van wel 60 procent ten opzichte van het toekomstige warmtenet. Kijk voor meer nieuws over de diverse projecten op: www.hrsolar.nl

T 0174 – 523 303

E info@hrsolar.nl I www.hrsolar.nl

B+U 5 2015 61

Tribute bv, uw leverancier van biologisch afbreekbare geotextielen voor groene oever- talud en waterwerken.

Erosiewerende kokosmatten om uitspoeling van een talud te voorkomen; Beplante kokosmatten en kokosrollen beschermen een oever tegen erosie en geven een oever een natuurlijk uiterlijk; Onkruidwerende matten op basis van PLA, 100% afbreekbaar en composteerbaar; Geoweb, niet afbreekbaar, in situaties waar zware eisen aan een constructie worden gesteld.

“

Wij zijn gespecialiseerd in het schoonmaken van o.a. straten, wegen, terreinen, “ asfalt en betonverharding.

Voor informatie over deze producten: KWALITEIT EN VEILIGHEID

3830 AG Leusden Postbus 295 Telefoon 033 - 494 32 75 info@tributegreenfix.nl www. tributegreenfix.nl

VZB Nederland B.V. De Iepenwei 6 4191 PD Geldermalsen Telefoon: 0800 - 8928928 E-mail: info@vzbnederland.nl Internet: www.vzbnederland.nl

13261

13347

Goed in groot veelzijdig in klein

BODEMVERBETERAARS BOMENGRANULAAT

Van der Zalm Metaalindustrie B.V. vervaardigd diverse stalen constructies, in gewicht tot ca. 50 ton, voor de industriële branche en voor grond- weg- en waterbouw

BOMENZAND BOMENGROND

GRONDBANK BOUWSTOFFEN ZAND EN GROND HALFVERHARDING

13357

RECYCLING

Akkerseweg 13 5321HG Hedel +31(0)73 599 54 52 | info@zagron.nl | www.zagron.nl

Langekamp 8 • 5306 GV Brakel • T 0418 67 09 03 • F 0418 67 05 68 info@vanderzalmbv.nl • www.vanderzalmbv.nl 13348

62 B+U 5 2015

DIENSTVERLENING DA L F S E N UW PARTNER IN GROND-, WEG EN WATERBOUW van Leeuwen G.W.W. B.V.

Breudijk 3b, 3481 LM Harmelen, T. (0348) 44 12 93 info@vanleeuwengww.nl, www.vanleeuwengww.nl

Z W OL L E

Schoonmaak wer k z aamheden Specialis t ische r einiging Ongedier t ebes t r ijding Opl ever ingsschoonmaak

DE SINGEL 14 7722 RR DALFSEN TELEFOON: 0529-431207

TERNATESTRAAT 9 8022 NL ZWOLLE 038-4538944

WEbSITE : WWW.kALShOVENDALFSEN.NL EmAIL : INFO@kALShOVENDALFSEN.NL 13270

13356

bouwstof

online bouwenuitvoering.nl

POLITIEK

ECONOMIE

DUURZAAM

HET LAATSTE BOUWNIEUWS BOUWENUITVOERING.NL DE SITE WORD REGELM ATIG GEÜPDATET ZODAT U NIETS HOEFT TE MISSEN

INNOVATIE

Hovenier en Boomverzorging Verkleij B+U 5 2015 63

Op elke vraag een correct antwoord Kenmerkend voor dit jonge bedrijf is hun specialisatie op het gebied van boomverzorging.

Al ruim tien jaar werken zij met gemiddeld twintig medewerkers met hart en ziel voor diverse hovenier-/SWbedrijven, gemeente en de particuliere sector. Het bedrijf staat dan ook garant voor een kwalitatief hoogstaande uitvoering.

D

at service en kwaliteit hand in hand gaan bij Verkleij blijkt wel uit het feit dat zij gediplomeerd European Tree Worker (ETW), ISO 9001 en qua veiligheidseisen VCA gecertificeerd zijn. Tevens is de organisatie aangesloten bij de Kring Praktiserende Boomverzorgers en lid van de bomenstichting. Bij Boomverzorging Verkleij hebben ze gevoel en passie voor het werk. Geen boom is hen dan ook te hoog. Er werd zelfs een boom van 42 meter hoog verwijderd. Ook voor hovenierswerkzaamheden kan men bij de organisatie terecht. Tuinen worden aangelegd en onderhouden, vooral tijdens de drukste periode die loopt van begin oktober tot eind april zijn de werknemers van Verkleij continu in de weer.

ren onder andere tot de mogelijkheden.

Schade

Projecten

Elke boomeigenaar is verantwoordelijk voor het onderhoud aan zijn bomen. De eigenaar moet zijn bomen controleren of er geen schade is opgetreden. Verkleij geeft deskundig advies en voert een VTA-onderzoek (Visual Tree Assessment) uit om te kijken in hoeverre de boom schade heeft en hoe dit vervolgens het beste kan worden aangepakt. Meestal is een professioneel uitgevoerde snoeibeurt de oplossing. Bij Verkleij zijn alle medewerkers dan ook experts in alle snoeiwerkzaamheden. Jeugdsnoei tot aan eindsnoei, onderhoudssnoei, mechanische/krooncorrectie, levensverlengende snoei beho-

Hovenier en Boomverzorging Verkleij

Bloemendaalseweg 68a 2804 AB Gouda

Verwijderen

Het kan voorkomen dat snoeien helaas geen optie meer is en de boom toch verwijderd moet worden. Ook daar kan Boomverzorging Verkleij voor worden ingehuurd. Zij bekijken de situatie en aan de hand daarvan wordt er beslist of de boom geveld, afgebroken of verwijderd wordt met behulp van een telekraan.

De organisatie is actief in diverse uiteenlopende projecten. Zo hebben zij bijvoorbeeld de treurwilg op Slot Loevestein gesnoeid. Onderzoek toonde aan dat de wilg een gevaar opleverde. Om de markante wilg te behouden is er gekozen voor het fors terugnemen van de kroon. Maar ook TNO in Rijswijk huurde Verkleij in voor het rooien van zes grote wilgen met behulp van een telekraan. Kijk op de website: www.hovenier-boomverzorging.nl voor een uitgebreide beschrijving en foto’s van de diverse projecten die het bedrijf met veel succes heeft afgerond.

T 06-22420943

E info@hovenier-boomverzorging.nl I www.hovenier-boomverzorging.nl

64 B+U 5 2015

colofon

KEMPEROL – ®

Bouw en Uitvoering verschijnt voor hoof­­­­d­en van dienst en stafmede­werkers van rijk, provincie en gemeente, waterschappen, Dienst Vastgoed Defensie, woningbouwvereni­ gingen, openbare bedrijven, middelbaar en hoger technisch onder wijs, rijks­ gebouwendienst, ­­rijks- en provinciale waterstaat, openbaar vervoer en nuts­bedrijven.

Kunstenaars in vloeibare afdichtingen

Aan dit nummer werkten mee:

• Oplosmiddelvrij en reukloos* • Worteldoorgroeibestendig • Duurzame ecologisch verantwoorde keuze • Te combimeren met andere bedekkingen • Toepasbaar binnen en buiten* • Sneldrogend** • Ruim 50 jaar ervaring!

• Vele internationale referenties * KEMPEROL® 2K-PUR, KEMPEROL® 022 ** KEMPEROL® AC Speed

Martijn Brinks, Tilly van Dongen, Daan Groeneveld, Emile Koeman, Guus Lap, Esther van Nijen, Daan Otto, Jørgen Postma, Rob van der Puil, Betty Rombout, Erik Steegman en Ad Zeeman.

Uitgever Jaco Otto

Abonnementen

Jaarabonnement* € 85,00 Buitenland € 130,00 Losse nummers en/of bewijs­nummers** € 15,00 Abonnementen binnen de d ­ oelgroep* € 39,00 * Prijzen zijn exclusief BTW. ** Prijzen zijn exclusief BTW en verzendkosten.

Vormgeving

APR Media Groep BV E-mail: studio@aprmediagroep.nl

Druk

Antilope Printing nv, Lier (BE)

Uitgave

APR Media Groep BV Spacelab 2, 3824 MR Amersfoort Postbus 2696, 3800 GE Amersfoort Telefoon: +31 (0)33 456 70 50 Fax: +31 (0)33 456 74 33 E-mail: info@aprmediagroep.nl Internet: www.aprmediagroep.nl

Advertentie- en Orderadministratie E-mail: orders@aprmediagroep.nl

Abonnementenadministratie

APR Media Abonneeservice Postbus 2238, 5600 CE Eindhoven Telefoon: +31 (0)88 226 66 86 E-mail: abo@aprmediagroep.nl

Aansprakelijkheid vaktijdschrift Aan de inhoud van dit vaktijdschrift is veel aandacht besteed. Het is echter mogelijk dat de inhoud van deze uitgave verouderd, incompleet en/of ­incorrect is. Aan de inhoud hiervan kunnen dan ook geen rech­ ten worden ontleend. APR Media Groep BV kan niet aansprakelijk worden gehouden voor de directe alsook indirecte gevolgen van het gebruik, op welke wijze dan ook, van de hierin aangeboden informatie. APR Media Groep BV geeft geen enkele garantie, noch aanvaardt enigerlei aansprakelijkheid met betrekking tot de inhoud, data, adviezen, verklaringen, producten of ander materiaal in het vaktijdschrift. Overname van artikelen uit deze uitgave is uitsluitend toegestaan met bronvermelding en na toestemming van de uitgever APR Media Groep BV. Alle regels met betrekking tot de Nederlandse intellectuele eigendomsrech­ ten zijn van toepassing.

ISSN - 0921 - 1667

KEMPER SYSTEM is de wereldwijde marktleider op het gebied van vloeibare afdichtingen!

KEMPER SYSTEM GmbH & Co. KG Salesservice Nederland Berkel en Rodenrijs Tel +31 655 131 970 www.kemperol.com 13359

RAAK RAAKVERBONDEN VERBONDENMET MET

UW UWDOELGROEP DOELGROEP bouwenuitvoering.nl/adverteren bouwenuitvoering.nl/adverteren

ONLINE ONLINEADVERTEREN ADVERTERENOP OP BOUWENUITVOERING.NL BOUWENUITVOERING.NL LEADERBOARD BANNER LEADERBOARD BANNER

RECTANGLE BANNER RECTANGLE BANNER

VERTICAL BANNER VERTICAL BANNER

AltijdAltijd bovenaan de pagina. bovenaan de pagina.

Gemiddeld 25.000 viewsviews per maand.

Gemiddeld 25.000 per maand.

Ondersteun artikelen en thema’s.

Ondersteun artikelen en thema’s.

Gemiddeld 1.2501.250 viewsviews per maand.

Gemiddeld per maand.

Ideaal voor voor linkbuilding naar naar uw website.

Ideaal linkbuilding uw website.

Gemiddeld 750 views per maand.

Gemiddeld 750 views per maand.

V OVOOROM O FROMRAMT A I ET :I EW: W BO /A R EME ER EI RN FI N WW W. W . BUOWUEWN EUNI TU VI TOVE OR EI N RG I N. N G L. N L /DAVDE VR ET RE TR E RN E N

13375