Bouw en Uitvoering 5-2019

OPMARS VAN HOUT 2-LUIK

FA ALKOSTEN

N A T U U R INCLUSIEF R EN OVAT I E IN DE ZORG

P R O J EC T ZUIDASDOK BOUW EN UITVOERING

BEREIKT RUIM 73.100 LEZERS

JAARGANG 51 - 5 2019 HET VAKBLAD VOOR RIJK, PROVINCIE EN GEMEENTE

IN NEDERLAND EN BELGIE

Duurzaamheid in de praktijk Het NDA Duurzaam Dak Concept is ontwikkeld om al onze daken duurzaam in te zetten.

Klimaatadaptatie binnen alle fases van het bouw- en beheerproces, zowel binnen onderhoud, renovatie als ook bij nieuwbouw. Het Duurzaam Dak Concept staat voor kennis, advies, ontwerp, uitvoering en beheer van multifunctionele gebruiksdaken. De Nederlandse Dakdekkers Associatie met Dakbehoud en DIAC als onafhankelijke organisaties die duurzaamheid op het dak integraal, lokaal en landelijk opererend, kan faciliteren.

Ondersteunend naar beleidsmakers en opdrachtgevers op het gebied van kennis- en praktijkexpertise als het om duurzame dakontwikkeling gaat.

Energiedaken

Waterdaken

Gebruiksdaken

Duurzaam Dak Concept Nevelgaarde 40 3436 ZZ Nieuwegein 036 530 44 90 info@nda.nl WWW.NDA.NL

Groendaken

Dakveiligheid 13824c

VERSTERKINGSOPERATIE GRONINGEN De aansturing van de versterkingsoperatie in het Groningse aardbevingsgebied komt geheel in publieke handen waardoor de rol van NAM tot een minimum wordt teruggebracht.

Tempo

Door de komst van één uitvoeringsorganisatie kan bovendien meer tempo worden gemaakt met de aanpak van onveilige huizen.

De gemeenten krijgen de regie over de versterkingsoperatie zodat de uitvoering zoveel mogelijk kan worden gekoppeld aan lokale plannen voor stads- en dorpsvernieuwing.

Rechtstreeks

De nieuwe afspraken maken een einde aan de situatie waarin de NAM als opdrachtgever van het Centrum voor Veilig Wonen (CVW) nog een belangrijke rol had in de versterkingsoperatie. Voortaan stuurt de Nationaal Coördinator Groningen (NCG) het CVW rechtstreeks aan.

Verantwoording

Tussen Rijk en regio is afgesproken dat de gemeenten verantwoordelijk worden voor de inpassing van de versterkingsmaatregelen.

Zij worden ook de opdrachtgever van de uitvoeringsorganisatie waarin de huidige NCGorganisatie opgaat.

De minister van EZK blijft verantwoordelijk voor de veiligheid in het aardbevingsgebied.

Het besluit of een individueel gebouw aan de veiligheid voldoet wordt op afstand van alle bestuurlijke partijen belegd bij een onafhankelijke commissie van deskundigen.

Laatste woord

Huiseigenaren in het aardbevingsgebied hebben in het gehele traject het laatste woord over de versterking van hun woning. Zij worden nauw betrokken bij de uitwerking van de versterkingsmaatregelen en kunnen keuzes maken binnen de randvoorwaarden van veiligheid.

Gaswinning wordt zo snel mogelijk volledig afgebouwd en is afhandeling van schades belegd bij een onafhankelijke commissie.

Ook is er met het Nationaal Programma Groningen een bedrag van ruim een miljard euro beschikbaar voor het toekomstbestendig maken van het aardbevingsgebied.

Bron: Ministerie van Economische Zaken en Klimaat

Bij de voorpagina: Xavier bestaat uit drie appartementengebouwen met 159 woningen langs de Amsterdam Zuidas. Ze bevinden zich in de hoogbouw van 22 verdiepingen aan de Gustav Mahlerlaan en in twee urban villa’s van 6 verdiepingen aan de George.

Vanaf pagina 52 een uitgebreid artikel over de Amsterdam Zuidas.

INHOUD

Foto: Marcel Steinbach / Amsterdam Zuidas

8 De opmars van hout Houtbouw was vroeger de standaard. Met de komst van de industriële revolutie en de daarbij horende industriële massaproductie raakte houtbouw langzaam maar zeker op de achtergrond. Nu met de roep naar hernieuwbare materialen is het tijd om hout in ere te herstellen. In dit tweeluik uitgebreide aandacht voor bouwen met hout.

‘Hout wordt ook in de GWW-sector steeds vaker ingezet’

B+U 5 2019 3

‘Er wordt niet alleen ingekocht op kwaliteit maar vooral op prijs’ Faalkosten, nog een wereld te winnen Uit onderzoek van ABN AMRO blijkt dat de faalkosten van bouwprojecten in Nederland jaarlijks zo’n zes miljard euro bedragen. Jourdain Martens denkt dat de faalkosten in de praktijk veel hoger liggen. Een interview.

22

28 Natuurinclusief bouwen Provincies zijn sinds 1 januari 2013 verantwoordelijk voor het natuurbeleid. Dat is in januari 2017 vastgelegd in de Wet Natuurbescherming. De provincie Overijssel stelde samen met partners het koersdocument Natuur voor Elkaar op. Natuurinclusief werken in de bouw en infrastructuur is één van de kernthema´s.

‘Het is van belang om veel verschillende expertises aan tafel te hebben’

B+U 5 2019 5

40 Oranje Nassau’s Oord Het oude sanatorium, nu verpleeghuis Oranje Nassau’s Oord in wageningen, wordt gerenoveerd en gekoppeld aan nieuwbouw. We spraken met de projectarchitect.

Project Zuidasdok Optimaal ontwikkelen en bouwen op een postzegel. Interview met Jaco Perlot, senior projectmanager Project­managementbureau Gemeente Amsterdam en manager omgeving bij de projectorganisatie Zuidasdok.

52 DROOGTE De droge zomer van 2018 heeft het ­ eder­landse waterbeheer flink op de N proef gesteld. De voorlopige inschatting van de economische schade van de droogte in 2018 komt neer op tussen 0,5 en 2 miljard. De door minister Van N ­ ieuwenhuizen (Infrastructuur en Waterstaat) ingestelde ­Beleidstafel Droogte komt nu met haar eerste bevindingen.

EN VERDER

FOTOPAGINA..... 1+38+62+81+88 REDACTIONEEL......................... 7 VAN GREEN DEAL NAAR NATIONAAL DAKEN PLAN.......50 BEDRIJFSINFO........................ 65 COLOFON............................... 92

48

6 B+U 5 2019

WIJ DRAGEN ZORG VOOR AL UW PROJECTEN Telefoon: 0252-626 273 Mobiel: 06-209 056 05 info@rve-aannemers.nl www.rve-aannemers.nl GROENVOORZIENING

GRONDWERK

ASFALTERING

RIOLERING

TERREININRICHTING

SLOOPWERK

SANERING

ASBEST 13924

Gespecialiseerd in het aanbrengen van

gestuurde boringen en boogzinkers.

De Liesbosch 33 3439 LB Nieuwegein 030 - 606 33 62 info@verbreebv.nl www.verbreebv.nl 13953

B+U 5 2019 7

NATUURLIJKE PROCESSEN Mens en natuur zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Alle reden om met respect

REDACTIONEEL

om te gaan met Moeder Aarde. Ecosystemen komen meer en meer onder druk te staan door onder andere klimaatverandering, luchtvervuiling en intensivering van land- en tuinbouw. De vraag die veel partijen bezig houdt is dan ook: ‘hoe kunnen mens en natuur zich optimaal tot elkaar verhouden?’

Een vraag die ze zich ook stellen bij de Provincie Overijssel, pagina 28. Met het koers­

document Natuur voor Elkaar hopen zij natuur, economie en samenleving nog meer met elkaar te verbinden. Natuurinclusief werken in de bouw en infrastructuur is een van de kernthema´s.

In een tweeluik over de toepassingen hout in de bouw en GWW-sector, zie pagina 8,

schetsen we de opmars van hout. Met de roep naar hernieuwbare materialen is het hoog tijd om hout in ere te herstellen. Dit wordt door steeds meer jonge architecten herkend

en opgepakt. In Deel I vertellen architecten Sander Mirck en Tim Kouthoofd over een project waar hout een belangrijke rol vervult. In deel II komen drie projecten uit de GWWsector aan bod.

Natuur en de mens staat ook centraal in Oranje Nassau’s Oord, zie pagina 40. Dit

verpleeghuis in Wageningen - voor ouderen met een vorm van dementie - wordt gereno­

veerd en gekoppeld aan nieuwbouw. Door het hanteren van een integraal ruimtelijk plan wordt bewoners een juiste fysieke omgeving geboden die kalmte, doelgerichtheid en het welbevinden van demente mensen en hun verzorgers bevordert.

Waar vroeger bij snelwegen en knooppunten vooral het asfalt centraal stond, daar is nu

meer en meer aandacht voor een groene omgeving. Bij het project Zuidasdok, zie pagina

52, gaat de snelweg ter hoogte van station Amsterdam Zuid over een lengte van ruim een kilometer ondergronds. Jaco Perlot, manager omgeving bij de projectorganisatie Zuidasdok: “Het ondergronds brengen van de weg verbetert de leefkwaliteit in het

centrumgebied van de Zuidas en zorgt voor minder geluidsoverlast. Ook creëren we meer ruimte bovengronds.”

GERARD VOS HOOFDREDACTEUR BOUW EN UITVOERING G.VOS@APRMEDIAGROEP.NL

DE OPMARS

VAN HOUT

B+U 5 2019 9

Het is niet bij velen bekend, maar Nederland is van origine een houtland. De naam Holland stamt zelfs af van houtland.

Houtbouw was vroeger de standaard. Met de komst van de industriële revolutie en de daarbij horende industriële massaproductie raakte houtbouw langzaam maar zeker op de achtergrond.

Nu met de roep naar hernieuwbare materialen is het tijd om hout in ere te herstellen.

In Deel I van dit tweeluik geven we aandacht aan de diverse aspecten­ van houtbouw. Architecten Sander­ Mirck en Tim Kouthoofd vertellen­ over een project waar hout een belangrijke rol vervult.

In deel II komen drie projecten uit de GWW-sector aan bod.

TEKST GERARD VOS

10 B+U 5 2019

VERHEVEN HUISJES WOENSEL WEST De wijk Woensel West stond in het verleden niet als beste wijk van Eindhoven bekend. Reden voor woningcorporatie Sint Trudo om de voormalige Vogelaar-wijk aan te pakken. Dit door de bestaande woningen gafaseerd te vervangen door nieuwbouw, daarnaast schrijf Sint Trudo om de paar jaar een ontwerpcompetitie uit. Bygg Architecture kwam als winnaar uit de bus.

A

rchitect Tim Kouthoofd vertelt dat Bygg Architecture uit Eindhoven de eerste prijs in de wacht heeft gesleept bij de ontwerpcompetitie die oktober 2016 werd uitgeschreven. Nu enkele jaren later is de realisatie een feit. Sint Trudo laat de winnende ontwerpen als een soort landmarks in de wijk opduiken.

Steeds komt er op een centrale sokkel van een laag, erbovenop het winnende ontwerp. Kouthoofd: “Ons winnende ontwerp is een hommage, maar het is ook een parodie op het arbeidershuisje. De arbeidershuisjes uit de wijk zijn heel anders van verhouding; ze zijn klein, laag en oud. Wij hebben juist het arbeidshuisje verheven en op een sokkel gezet en er zo hoge torentjes van gemaakt.”

KEUZE VOOR HOUTBOUW

Om een casco van hout bouwen was een logische keuze vertelt Kouthoofd. “Het begon toen we in een voormalige Philipsfabriek op Strijp-S in Eindhoven een loft hebben ontworpen. De badkamerunit is een ‘houten doos’ die vrij in de ruimte wordt gezet. We zijn ons gaan verdiepen in hout massiefbouwen. Cross Laminated Timber (CLT) of lvo-platen hebben goede constructieve eigenschappen, die kun je breed toepassen. Het is licht

en overspanningen van vloeren kunnen heel dun blijven.

Het was voor ons een openbaring. In Nederland zijn we nog erg gewend aan de traditionele bouw, maar de mogelijkheden van hout zijn eindeloos.”

TWEE WONINGEN

Het ontwerp van de Verheven Huisjes bestaat uit twee woningen. Drie arbeidershuisjes vormen in de lengte één woning met twee lagen. Daar zit dan een daktuin bij inbegrepen. “Per stuk is de woonoppervlakte 45 vierkante meter. Het is compact wonen, maar we hebben zo ruimtelijk mogelijk vorm gegeven. In het interieur is het hout overal in zicht. De woningen worden straks door Sint Trudo geëxploiteerd als short stay-woningen.”

Het casco wordt prefab in elkaar gezet en is met de massieve panelen zo in elkaar gezet. In de fabriek worden de panelen gefreesd en in elkaar geschroefd en binnen enkele dagen is het hele casco neergezet. Kouthoofd: “Door hout te gebruiken is het een heel slanke constructie geworden, het voordeel hiervan is dat je wel tot tien procent meer ruimte wint ten opzichte van traditionele bouw.”

De oplevering heeft inmiddels plaatsgevonden.

Meer informatie: www.bygg.nl

MASSIEVE HOUTBOUW Bij massieve houtbouw wordt de woning gebouwd in hout. Op de fundering worden de houten muren (als draagmuren) opgetrokken. Enkele voordelen: 1 Je kunt snel bouwen met hout door prefabricage in de fabriek.

2 Hout isoleert beter dan beton.

3 Houtconstructies zijn licht met als voordeel dat ze op bijna alle bouwgronden gebruikt kunnen worden in tegenstelling tot beton of baksteen.

4 Doordat je licht kunt bouwen met hout, heb je ook lagere funderingskosten.

12 B+U 5 2019

GROOT FESTIJN ALMERE Tussen Almere Stad en Almere Buiten is een groot restaurant bedacht. Langs de afrit van de A6 komt het ‘Festijn Culinair’ op palen. Het restaurant herbergt straks zeshonderdvijftig mensen.

O

f je het nu wereldrestaurant, markthal­of een All you can eat noemt, feit is dat eten in een bijzondere omgeving mensen trekt.

In Almere kunnen gasten terecht bij een van de vele open keukens in het houten paviljoen langs de A6. Architect Sander Mirck: “Het is wel een trend dat je met grote groepen voor een vast bedrag uit allerlei soorten gerechten kan kiezen. Het ontwerp bestaat uit een grote vloer en telt 1.700 vierkante meter. Als je binnenloopt, heb je het gevoel dat je op een soort overdekte markt komt.”

RESTAURANT FESTIJN CULINAIR Opdrachtgever: Festijn Culinair OG bv Lokatie: Trekweg 11, Almere Omvang: 1700m2 bvo Ontwerp: 2017-2018 Bouw: 2018 - 2019 Ontwerp: Mirck Architecture, Amsterdam Ontwerpteam: Sander Mirck, David Kunzel, Jesse Stortelder, Maurice Visser Constructeur: TKT Engineering, Almere Houtconstructie: Derix gelijmde houtconstructies

PV-DAK

De opdrachtgever heeft eerder een Aziatisch restaurant met 350 stoelen gerealiseerd in Almere. Mirck: “Het succes van het vorige restaurant heeft de opdrachtgever er toe bewogen om een nog groter restaurant te realiseren.

Ze wilden daarbij wel een totaal ander gebouw dan de vorige. Omdat dit restaurant bij de afslag van Almere Buiten ligt, was het dan ook zaak om het restaurant een opvallende verschijningsvorm te geven.”

Onder het gebouw kan er geparkeerd worden en er zijn 28 22Kw laadpalen voor elektrisch rijden voorzien, vertelt Mirck. “Het dak is optimaal georiënteerd op de zon en ligt vol pv-panelen van 160Kwp. Straks kun je de auto opladen met zonne-energie.”

FEESTJE

Het gebouw moet ogen als een feestje, kreeg Mirck als opdracht mee. “Daarom zijn we gaan zoeken naar vormen en materialen die warm en vrolijk ogen en het qua maat en schaal wat menselijker maken. We hebben het gebouw 45 graden gedraaid waardoor er overal hoeken ontstaan, zowel binnen als bij de terrassen buiten.

Rondom hebben we als blikvanger een grote gouden dakrand geplaatst.”

Hout kent steeds meer toepassingen, vertelt Mirck. “In dit gebouw is onder andere Balinees hout gebruikt. Alle pergola’s zijn ook van dit hout. Dit passen we naturel toe. We zien hout echt als bouwmateriaal van de toekomst.

GROTE OVERSPANNINGEN

Het gebouw kent een constructie van CLT (cross laminated timber). CLT op deze grote schaal had Mirck Architecture nog niet eerder toegepast. “We waren blij verrast dat je dit soort dakoverspanningen van zeven meter zestig in massief CLT kunt maken.”

Het zaagtand dak is ook volledig in kruislaags hout uitgevoerd. Dit massief houten dak blijft binnen in het zicht. Mirck: “Sommige balken zijn heel fors, maar dat was hier niet erg. We hebben het expres industrieel gelaten zodat je kunt zien dat het ruwbouw is. Je ziet overduidelijk dat het massief hout is.”

VERSNELLING WONINGBOUW DOOR MET HOUT TE BOUWEN De provincie Zuid-Holland kan de bouw van meer dan 200.000 woningen de komende twintig jaar aanzienlijk versnellen als er meer met hout wordt gebouwd.

Zo blijkt uit onderzoek van stedenbouwkundige Marco Vermeulen in de verkenning Zuid-HOUTland. Het onderzoek is een van de acht toekomstverkenningen voor de Nationale Omgevingsvisie (NOVI).

Zuid-Holland Gedeputeerde Adri Bom-Lemstra van Ruimtelijke Ordening is alvast voor: ““We zien dat het buitenland al veel langer hout toepast in de woningbouw, dus waarom zouden we dat in Zuid-Holland niet meer toepassen? Dit is een vorm van innovatieve woningbouw die we serieus moeten nemen om versnelling van woningbouw te realiseren Juist binnenstedelijk ontstaan door prefab en het lichte gewicht nieuwe kansen.”

HOUTSOORTEN

INSTALLATIES

DUUR

Meer informatie: www.mirck.eu

De gevels bestaan uit een combinatie van hout en goud.

Iedere gevel is anders door programma en oriëntatie, maar repetitie van materialen en kleuren zorgen voor een herkenbaar geheel. In het paviljoen is grotendeels vurenhout van Derix gebruikt. Bij de entree hebben we lariks toegepast. Mirck: “De gevel komt uit Bali. Hier zijn hardhouten Bankirai-delen gebruikt. Alle gevellatjes, pergola’s en zonweringen zijn hiervan gemaakt. ”

Bouwen met hout heeft het imago dat het erg duur is, vertelt Mirck. “Maar in aanschaf is hout concurrerend met beton. Voordeel is dat je hout veel sneller in elkaar zet. Het is in een aantal opzichten meer flexibel. Je kunt het in de fabriek van tevoren al bewerken.

Het is demontabel en daardoor makkelijker circulair te maken. Bij dit project is het de bouwer - tevens opdrachtgever - meegevallen qua kosten.”

Buiten de PV panelen zijn er drie 50 Kw warmtepompen geplaatst die het gebouw via 11km vloerverwarmingsbuis kunnen koelen en verwarmen. Er zij 10 fresh-air installaties, welke door middel van een WTW en warmtepomp de lucht verversen en verwarmen. Het gebouw heeft geen gasaansluiting en er wordt gebruik gemaakt van inductie om voor de honderden gasten te koken.

DE OPMARS

VAN HOUT

B+U 5 2019 15

Over iets maar dan tien jaar koopt Rijkswaterstaat honderd procent circulair in en verbruiken ze vijftig procent minder grondstoffen. Hout wordt in de GWW-sector steeds vaker ingezet. Om de CO2-footprint te verlagen is hout erg gunstig ten opzichte van materialen als beton, staal en kunststof.

Op de volgende pagina’s is te zien hoe de producten van houtleveranciers als Foreco en Accoya worden toegepast in de buitenruimte.

Ook is er aandacht voor Tij - een houten vogelobservatorium in de vorm van een ei.

16 B+U 5 2019

VERBETERING WATERKWALITEIT LANGERAARSCHE ­PLASSEN In het noordoosten van de provincie Zuid-Holland liggen de Langeraarsche Plassen. Het is een gebied met laagveenplassen en ligt in de gemeente Nieuwkoop, tussen de dorpen Langeraar en Papenveer en westelijk van Nieuwveen. Voor de leefbaarheid in het gebied is een van de plassen drastisch aangepakt.

D

e Langeraarsche Plassen, beheerd door Hoogheemraadschap Rijnland, zijn in totaal 175 hectare groot. De Zuidplas is net als de Noordplas 65 ha groot. De Geerpolder Plas beslaat 35 ha.

Het gebied is voedselrijk en dient als verblijfsplek voor de smient, de tafeleend en de wintertaling. De Geerpolder herbergt kolonies van de blauwe reiger en aalscholver. De ransuil en de boomvalk hebben er een plek, maar ook de zeldzame rugstreeppad en zoogdieren als bunzing, hermelijn en Noorse woelmuis zijn er te vinden.

INRICHTINGSMAATREGELEN GEERPOLDER PLAS

De Langeraarsche plassen staan, op zijn zachtst gezegd, niet bekend om de goede waterkwaliteit. Een eerder genomen maatregel - de inlaat van alkalisch buitenwater - werkte averechts en zorgde voor veenrot. Omdat het water overmatig voedselrijk en daardoor troebel is, komt er veel algenbloei voor. Om de voedingstoffen in de Geerpolder Plas niet door te laten stromen naar de andere plassen is nu besloten om de plas hydraulisch te isoleren.

Andere maatregelen van het Hoogheemraadschap Rijnland zijn het aanleggen van een vispassage voor trekvis-

SPECIFICATIES Project: Inrichtingsmaatregelen Geerpolder plas Plaats: Ter Aar Jaar: 2018 Toepassingen: Damwanden, Oeverbescherming, Rondhout Houtsoorten: Naaldhout, Hardhout - AzobĂŠ, Kastanje, Vuren, Eik

sen zoals de paling. Ook worden er maatregelen genomen om een grotere peilfluctuatie mogelijk te maken en er zullen sluizen worden aangepast om te voorkomen dat er te veel buitenwater in het gebied doordringt. Verder worden er houten oeverbeschoeiingen aangelegd.

Houtleverancier Foreco heeft verschillende producten geleverd waaronder damwanden, schotten en oeverbeschoeiingpalen. De geleverde schorspalen zijn 700 cm lang met een puntmaat van 15 cm en bezaagd eikenhout.

De schorspalen zijn PEFC gecertificeerd en het eikenhout heeft het FSC certificaat.

DAMWAND Voor de damwand in de Geerpolder Plas is TwinWood van Foreco gebruikt. Dit product bestaat (voor het onderwatergedeelte) voor tachtig procent uit naaldhout en twintig procent uit hardhout voor het bovenste deel. Beide delen worden middels een hoogwaardige vingerlas verlijmd. Zo ontstaat een product met een hoge buigsterkte. Daardoor kan een damconstructie op dezelfde manier worden berekend als wanneer er allĂŠĂŠn naaldhout wordt gebruikt. TwinWood is naar wens leverbaar met een FSC of PEFC-label.

18 B+U 5 2019

OEVERBESCHOEIING HOEVELAKEN Het Waterschap Vallei en Veluwe heeft stevige beleidsambities op het gebied van circulair bouwen.

Eén van de ambities van het waterschap Veluwe is een volledig circulair waterschap in 2050. In Hoevelaken brengt het Waterschap de aspiraties in de praktijk met een oeverbeschoeiing van Accoya-hout.

D

“

e keuze voor dit materiaal heeft niet louter plaatsgevonden op basis van kosten, of korte termijn terugverdientijden”, aldus werkvoorbereider Andries van de Vliert van het Waterschap. “Bij de afweging voor het materiaal speelden duurzaamheid en gevoel een belangrijke rol.”

BESCHOEIING

De oorspronkelijke beschoeiing van ‘vijvers stedelijk gebied Hoevelaken’ was circa achthonderd meter lang en gemaakt van gecreosoteerd hout. Grote delen van de bestaande beschoeiing waren na circa dertig jaar in slechte staat en die delen moesten worden vervangen.

Voor de vervangingsopgave volgde het Waterschap een pragmatische aanpak onder leiding van Andries van de Vliert: werkzaam bij de afdeling Beheer Watersysteem.

“Binnen het circulaire beleidskader proberen we in de praktijk allerlei materialen uit: hout, kunststof maar ook bijvoorbeeld beton. Met die werkwijze ondervinden we wat de voor- en nadelen van materialen zijn.”

EUROPEES NAALDHOUT

Bij het project in Hoevelaken heeft het Waterschap met onder andere de gemeente overlegd of de waterkant misschien zonder beschoeiing kan worden ingericht. De uitkomst van het beraad was dat de inrichting van de beschoeiing op dezelfde wijze moest plaatsvinden. Vervolgens is Van de Vliert de materiaaloriëntatie begonnen. Hij is onder andere naar Nijkerk geweest om daar een 23 jaar oude Accoya-beschoeiing te bekijken.

Het Accoya-hout in Hoevelaken is gemaakt van Europees naaldhout uit duurzaam beheerde bossen. Het materiaal

valt in de hogere prijsklasse. De palen zijn 7,5 bij 7,5 centimeter en 2,40 meter lang. De schotten zijn 70 centimeter hoog en 2 centimeter dik. De palen van Accoya-hout zijn trillend in de zandgrond geslagen. Met die werkwijze hanteer je iets meer kracht dan bijvoorbeeld in een veengebied waar je het materiaal meer drukt. Het hout hield bij het plaatsen goed stand.

Het Accoya-hout is geleverd door Van Swaay Duurzaam Hout uit Harlingen. De beschoeiing is vanaf een ponton in de vijver geplaatst door de firma Lagerweij uit Renswoude.

RIVIERHOUT Van nature hoort dood hout in de Nederlandse rivieren.

Het is het leefgebied van diverse soorten insecten en vissen. Reden voor Rijkswaterstaat om met een anker, dode bomen in rivieren te plaatsen.

Hiermee wordt een belangrijke schakel in de voedselketen hersteld en verbetert de biologische waterkwaliteit.

Het plaatsen van dode bomen in het water past volgens Rijkswaterstaat bij andere herstelmaatregelen, zoals natuurvriendelijke oevers en geulen. Zo maken we de rivieren weer aantrekkelijk voor flora en fauna die daar oorspronkelijk thuishoren. Een veilige scheepvaart en een goede doorstroming bij hoogwater wordt vanzelfsprekend niet uit het oog verloren.

20 B+U 5 2019

HOUTEN EI Vlakbij het Zeeuwse Stellendam ligt een houten ei verscholen. Het dient als vogelobservatorium.

R

AU Architecten heeft in samenwerking met Ro&Ad Architecten een vogelobservatorium ontworpen. Het reusachtige ei luistert naar de naam Tij. Het observatorium ligt midden in het natuurgebied Scheelhoek, dichtbij de Haringvlietdam bij Stellendam.

De omgeving is een foerageer- en broedgebied voor steltlopers zoals de Visdief en het icoon van dit gebied: de Grote Stern. De gezamenlijke natuurorganisaties willen naar aanleiding van het Kierbesluit Haringvliet stapsgewijs het getij terugbrengen en de effecten waarneembaar maken voor het publiek.

Het observatorium is volledig remontabel, bestaat uit riet, kastanjepalen en zand. Het is parametrisch ontworpen om een goede verhouding te krijgen tussen vorm, constructie, afmeting en kijkgaten.

GEBRUIK VAN HOUT

Door middel van een file-to-factory-Zollingerconstructie zijn grote houten overspanningen gemaakt met relatief kleine onderdelen. Gebruikte steenschotten zijn gebruikt om een tunnel naar het observatorium te maken. Er is lokaal riet uit natuurgebied Scheelhoek gebruikt voor de bedekking.

Via een hybride hout-betonvloer kunnen natuurliefhebbers genieten van het uitzicht op de broedeilanden, de Haringvlietdam en de directe omgeving. Het onderste deel van het ei is gemaakt van Accoya-houten balken.

Dit deel van het observatorium kan onder water komen te staan bij hoge rivierwaterafvoer.

Het gedeelte dat boven water blijft, is opgebouwd uit grenenhout. Het grenenhout komt uit Finland waar het computergestuurd gezaagd is. De ongeveer vierhonderd onderdelen zijn met de boot aangeleverd en op locatie gemonteerd.

CIRCULAIRE POTENTIE

Hoofdarchitect Thomas Rau: “Door zijn volledige remontabiliteit, modulariteit en materialisering voldoet het maximaal aan alle uitgangspunten voor een duurzaam bouwwerk met circulaire potentie. Door alles zó te bouwen dat alles zonder waardeverlies ooit uit elkaar gehaald kan worden, zorgen we ervoor dat het ecosysteem minimaal wordt belast. Extra bijzonder is de vorm van het observatorium, naar het ei van de Grote Stern.

De natuur zelf heeft deze vorm voortgebracht.”

DROOMFONDSPROJECT

Het vogelobservatorium is één van de iconen van het Droomfondsproject Haringvliet waarin zes natuurorganisaties, met steun uit het Droomfonds van de Nationale Postcode Loterij, sinds 2015 werken aan een ambitieus natuurherstelplan en recreatieve impuls voor het Haringvliet. De zes natuurorganisaties zijn ARK Natuurontwikkeling, Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, Sportvisserij Nederland, Vogelbescherming Nederland en het Wereld Natuur Fonds.

foto’s: katja effting

22 B+U 5 2019

FAALKOSTEN

nog een wereld te winnen

B+U 5 2019 23

24 B+U 5 2019

De zes miljard aan faalkosten in de bouwsector verbazen Jourdain Martens van Develop Inc. niet.

Aan de proceskant zijn nog wel wat stappen te nemen, denkt hij.

TEKST GERARD VOS

D

e definities van faalkosten lopen uiteen, maar het is ongeveer dit: ‘Faalkosten zijn alle extra kosten die worden gemaakt om zaken te herstellen die niet volgens de specificaties zijn geproduceerd, of als deze niet voldoen aan de verwachtingen van de klant.’

Uit onderzoek van ABN AMRO blijkt dat de faalkosten van bouwprojecten in Nederland jaarlijks zo’n zes miljard euro bedragen.

Bijna vier op de tien bedrijven schatten dat hun faalkosten vijf procent of meer bedragen, aldus ABN AMRO. Maar Jourdain Martens denkt dat de faalkosten in de praktijk veel hoger liggen. Maar aangezien de faalkosten niet inzichtelijk worden gemaakt blijft het gissen naar de exacte hoogte. Martens helpt met Develop Inc. bedrijven met het ontwikkelen van integrale bouwconcepten. Door het slimmer inrichten van processen worden zo de faalkosten teruggedrongen.

Waar valt veel winst te halen in de bouw als het om faalkosten gaat?

Faalkosten zijn vaak het gevolg van de hoge tijdsdruk, de schaarste aan materiaal en vooral het tekort aan gekwalificeerd personeel. Maar bovenal geeft de laagste prijs bij veel aanbestedingen en inkoopprocessen nog steeds de doorslag. Het proces in de bouw is vaak niet op orde. Er zijn onnoemelijk veel partijen betrokken, maar er wordt puur naar de kosten gekeken. Er wordt aanbesteed en uitgevraagd en vervolgens worden partijen geselecteerd die drie keer worden uitgeknepen. Vooral ten tijde van economisch slechte tijden. Nu zie je dat partijen tijdens inkoop voor alternatieve oplossingen kiezen, er wordt alleen niet ingekocht op kwaliteit, maar vooral op prijs.

Zijn faalkosten typisch Nederlands?

Nee, je ziet het wereldwijd. Je ziet als antwoord daarop een tendens ontstaan waarbij partijen als Google en Facebook eigen woonconcepten in de

OVER JOURDAIN MARTENS Martens is ingenieur en studeerde daarnaast cum laude af in de managementwetenschappen. Hierna kwam Martens al snel bij Archidat BouwCAD terecht als Hoofd Research & Development.

Vervolgens werd hij directeur bij Bouwformatie waar hij verantwoordelijk was voor de integratie van Archidat, BouwCAD en Bouwformatie tot één organisatie. Daarna werkte Martens enkele jaren bij DGMR Software. Sinds drie jaar is hij Senior adviseur en directeur bij Develop Inc. In Bilthoven.

markt gaan zetten. Een producent/leverancier wordt dan onderdeel van het concept. Waarbij heel goed naar de kwaliteit en het proces wordt gekeken.

Wat is de reden dat een bouwvreemde partij als Google zoiets oppakt?

Ze zien dat de bouw inefficiënt is en de bouwkosten de spuigaten uitlopen. Ze kunnen het voor een fatsoenlijke prijs niet meer realiseren. Ze gaan zelf het proces inrichten en zo zetten ze woningen voor het eigen personeel neer die te betalen zijn.

B+U 5 2019 25

BUDGETOVERSCHRIJDINGEN GROTE BOUWPROJECTEN 8

8 6 5

4 2

Onder budget

26-50%

1-25%

51-75%

76-100%

>100%

Aantal projecten

Bron: PwC

WET KWALITEITSBORGING

HOOGTE VAN DE FAALKOSTEN TEN OPZICHTE VAN DE AANNEEMSOM 34% 23%

<2%

2-4%

Door de toenemende complexiteit in de bouw is herziening van het huidige stelsel van kwaliteitsborging noodzakelijk. Hiermee wordt de relatie tussen de opdrachtgever, de bouwconsument, en de bouwende partijen evenwichtiger.

23%

9%

7%

5-6%

5%

7-8%

Percentage faalkosten

>8%

14 mei j.l. heeft de Eerste Kamer het wetsvoorstel Kwaliteitsborging voor het bouwen aangenomen. Het wetsvoorstel regelt de invoering van een nieuw stelsel van kwaliteitsborging voor het bouwen. Hiermee wordt de positie van de particuliere en de zakelijke bouwconsument versterkt.

Weet het niet

Bron: ABN AMRO Business Community, MWM2

Bij de oplevering van het bouwwerk moet de aannemer aantonen dat aan de regelgeving is voldaan. Wanneer bij oplevering blijkt dat een bouwwerk niet volgens de regelgeving en gemaakte afspraken is gebouwd krijgen opdrachtgevers betere mogelijkheden om de aannemer aan te sporen tot herstelwerkzaamheden. Ook informeert de aannemer de klant over de manier waarop risicoâ&#x20AC;&#x2122;s tegen schade door het niet nakomen van de verplichtingen en de gebreken na de oplevering zijn afgedekt.

HOOGTE VAN DE FAALKOSTEN NAAR TYPE DEELNEMER <2%

2-4%

5-6%

7-8%

>8%

Weet niet

Adviseur

19

13

38

6

13

13

Hoofdaannemer

44

23

21

5

8

0

Installateur

16

26

16

16

21

5

Leverancier

25

50

13

0

0

13

Onderaannemer

35

19

29

3

10

3

Producent

43

0

29

29

0

0

Projectontwikkelaar

20

60

20

0

0

0

Bron: ABN AMRO Business Community, MWM2

26 B+U 5 2019

IN WELKE BOUWFASE ZIT DE OORZAAK VAN DE FAALKOSTEN Initiatiefase

1% 11%

Ontwerpfase

21%

Voorbereidingsfase

54%

Uitvoeringsfase

8%

Opleverfase Weet het niet

6% Bron: ABN AMRO Business Community, MWM2

In Nederland accepteren veel partijen dat het proces niet goed loopt en dat faalkosten er nu eenmaal bij horen. Volgens het rapport van ABN AMRO geeft een kwart van de bedrijven aan dat het terugdringen van faalkosten geen prioriteit heeft.

Het is ongelofelijk, maar een aantal partijen hebben het schijnbaar opgegeven. Ze accepteren dat die faalkosten er zijn. Het illustreert goed de machteloosheid van veel partijen, ze hebben een houding van: ‘we kunnen er niets aan doen.’

Moet je aanbestedingen anders gaan inrichten?

Als je de uitvraag stelt op kwaliteit of op een bepaalde prestatie, dan ga je daar ook naar handelen en gedragen. Juist omdat je vanuit kwaliteit denkt, begin je anders na te denken over het voorproces. Faalkosten komen altijd in de uitvoering bovendrijven, dan worden ze pas zichtbaar. De werkelijke fouten zijn doorgaans veel eerder in het ontwerpproces of in de uitvraag gemaakt. Wanneer je de focus legt op kwaliteit, dan volgt kostenverlaging vanzelf. Het resultaat is namelijk dat je het voorproces anders gaat inrichten om het resultaat ook te kunnen behalen. Je krijgt zo

een volwaardiger eindproduct tegen lagere kosten.

Dat is ook een mooi verschil met de auto-indu­strie.

Die zorgt voor de prestatie en richt daar het proces op in. In de bouw werken we projectgericht in plaats van procesgericht. Er is nog een wereld te winnen.

Als je kijkt naar nieuwe aanbestedingsvormen als Design en Build en DBFMO. Die brengen tot op heden niet het succes met zich mee wat vooraf verwacht was. Waar ligt dat aan?

Het is lastig om direct de vinger op de zere plek te leggen, de focus ligt denk ik toch teveel op prijs in plaats van de eindprestatie. Dan overheerst het korte­t­­ermijndenken en kijk je niet wat het effect is van je handelen op lange termijn. Er ontstaat risicomijdend gedrag en dan wordt de verantwoordelijkheid afgeschoven. Als je een bepaalde prestatie nastreeft en daarop het proces inricht kom je vragen tegen als: ‘wie gaat dat betalen?’

Dat is ook een lastig proces.

Klopt, dat is geen simpel vraagstuk. Daarnaast komt er ook veel op de partijen in de bouwsector af. De bouw wordt steeds ingewikkelder. Er komen nieuwe tech-

OORZAKEN VAN FAALKOSTEN IN DE UITVOERINGSFASE 62

Tijdsdruk

57

Slechte werkvoorbereiding

49

Aantoonbare fouten bouwplaatspersoneel

45

Fouten in de planning

42

Slechte communicatie bouwplaatspersoneel

38

Fouten bij de inkoop

37

Fouten in het oorspronkelijk ontwerp

24

Fouten bij logistiek

22

Anders Weet het niet

3 Bron: ABN AMRO Business Community, MWM2

B+U 5 2019 27

BELANGRIJKSTE OORZAKEN VAN AFGENOMEN FAALKOSTEN Betere voorbereiding en planning

19%

Betere aansturing van het project

19% 16%

Betere communicatie

15%

Door aandacht (bijv. beleid) voor faalkosten

12%

Verbeterd overleg met personeel en/of stakeholders Bron: ABN AMRO Business Community, MWM2

nologieën, we moeten van het aardgas los, de partijen krijgen met BIM te maken. De trend is nu dat er steeds meer techniek in de woning wordt gestopt.

Dat is niet per se de goede weg.

Nee, want je moet - net als bij Active House en Passief Huis - eerst een zo’n goed mogelijke woning realiseren en dan ga je kijken wat je op moet lossen met techniek.

Nu is het vaak nog zo dat de energieprestatie moet worden dichtgerekend en vervolgens plaatsen we er sjoemel-pv of excuuspanelen bij. Dat resulteert in een woning die zo lek is als een mandje, maar je EPC-eis wordt wel gehaald. Uiteindelijk is niemand blij met zo’n woning. Als je dan kijkt naar de faalkosten dan is zo’n woning ook nog eens tussen de acht en twaalf procent te duur.

Speelt de bouw goed in op lopende trends?

Erg slecht. Levensloopbestendig is een belangrijke trend.

Een woning kun je aanpassen naar de omstandigheden zoals de bewoner die wenst, maar als je vraagt: ‘kan de woning ook meegroeien met de lopende ontwikkelingen’, dan is het antwoord: ‘eigenlijk niet’. Woningen zouden moeten kunnen inspelen op nieuwe verwarmingstechnieken, maar die nieuwbouwwoningen voldoen minimaal aan het bouwbesluit. Die woningvoorraad vormt straks een probleem als je ze moet gaan aanpassen omdat je anders moet gaan verwarmen.

De markt is complexer, er moeten meer woningen worden opgeleverd. Die faalkosten moeten omlaag.

Hoe moet je dit als bedrijf gaan aanpakken? Bedrijven moeten een omslag maken en moeten veranderen.

Ik spreek liever over ontwikkelen, dan over veranderen.

Verandering is revolutionair en ontwikkelen is evolutionair. Als bedrijf maak je dan stapjes vooruit. Je wilt wel in één keer een grote stap maken, maar de praktijk is een stuk weerbarstiger. Wat je bijvoorbeeld ziet is dat het bouwteam steeds wisselt per project. Het gevolg is dan dat je niet leert van de gemaakte fouten. We richten het projectmatig in en niet procesmatig. De voorinvestering die nodig is, moet je met een vast team doen. Dan betaalt het zich terug.

Dan is het ook handig als er een goede regie wordt gevoerd.

Het is doorgaans niet duidelijk wie de regievoerder is voor een woning. In de bouw zitten allemaal specialisten bij elkaar die op hun gebied de juiste dingen weten, maar van elkaar weten ze niet wat ze aan het doen zijn.

Uiteindelijk rolt er iets uit wat niet integraal is. Wil je echt de faalkosten omlaag brengen en de kwaliteit doen toenemen, dan moet je integraal naar het proces kijken.

Daar hoort ook een integrator bij die verantwoordelijk is voor het totaalproces en de kwaliteit.

TIP Martens: “Het is lastig om een tip te geven, want je moet altijd naar het hele proces kijken. Bedrijven die conceptmatig werken hebben vaak de ontwerp, ontwikkeling en engineering in eigen hand. Zolang dat losse bedrijven zijn met losse belangen en verdienmodellen dan gaat het niet werken. De tip is dan ook: ‘zorg voor een gezamenlijke business case. En zorg er dan ook voor dat je onderscheidend vermogen levert en dan bedoel ik de prestatie. Dan kun je je onderscheiden van de traditionele aanpak. Daar moet je in durven investeren.”

28 B+U 5 2019

B+U 5 2019 29

bijenkast wehkamp hessenpoort. foto: de koninklijke ginkel groep

NATUURINCLUSIEF BOUWEN waar rood en groen samen komen

Provincies zijn sinds 1 januari 2013 verantwoordelijk voor het natuurbeleid. Dat is in januari 2017 vastgelegd in de Wet Natuurbescherming.

De provincie Overijssel ziet dit als een kans om natuur, economie en samenleving nog meer met elkaar te verbinden. Samen met partners stelden zij het koersdocument Natuur voor Elkaar op.

Natuurinclusief werken in de bouw en infrastructuur is één van de kernthema´s. We praten met Laura van Heeswijk, strategisch adviseur natuur en duurzaamheid bij de Provincie.

TEKST BETTY ROMBOUT

30 B+U 5 2019

miro dak enschede. foto: de koninklijke ginkel groep

N

atuur voor Elkaar is een participatief proces”, vertelt Laura van Heeswijk. “Meer dan 60 (maatschappelijke) bedrijven en organisaties hebben in Groene Tafels en werkateliers samen de koers van het natuurbeleid in Overijssel bedacht.” Bij partijen moet gedacht worden aan de branchevereniging voor hoveniers en groenvoorzieners (VHG), Natuur & Milieu Overijssel, Staatsbosbeheer, gemeenten, Bouwend Nederland, waterschappen, woningbouwcorporaties, stedenbouwkundigen, architecten, NGO´s, projectontwikkelaars en vele anderen. “Het is van belang om veel verschillende expertises en ´bloedgroepen´ aan tafel te hebben”, aldus Van Heeswijk.

“

VERBREDING EN VERANDERING

Daar waar de Provincie in het verleden zich vooral richtte op het beschermen van de natuur, is dit in de visie verbreed naar het beleven en benutten ervan. “Ook hebben we het gebied waar we ons op richten verruimd”, vult Laura van Heeswijk aan. “Van natuurgebieden en aangrenzende natuurlijke omgeving naar ook landelijk gebied en steden en dorpen. Wat de laatste categorie

B+U 5 2019 31

vertical biotopen. beeld: maike van stiphout

betreft, deze kent een bijzonder biotoop. Er zijn dieren en planten die vooral daar voorkomen. Dat biedt potentie.”

Ook de rol van de Provincie is veranderd. Van bevoegd gezag verschuift de focus naar steeds meer een faciliterende rol. “Dat doen we samen met onze partners”, zegt Van Heeswijk. “Natuur voor Elkaar richt zich op negen thema’s. Een aantal wordt door de Provincie getrokken, zoals dus Natuurinclusief bouwen. Bij andere zijn externe partijen in the lead. Zo trekt VNO-NCW de kar voor het thema Natuur & Kapitaal. Natuur & Milieu Overijssel doet het thema Groene Schoolpleinen.”

BEWEGING

Wat is het eigenlijk, natuurinclusief bouwen? Laura van Heeswijk: “Kortgezegd, bij deze vorm van bouwen is de natuur op de tekentafel al onderdeel van bouw- en ontwikkelplannen voor bijvoorbeeld nieuwbouwwijken, bedrijventerreinen en renovaties.”

Natuurinclusief bouwen is niet zomaar een modewoord.

Het is een beweging. Van Heeswijk: “Dieren zijn gebaat bij rommeligheid. Vroeger lieten we bijvoorbeeld de

bladeren liggen in de tuin en knipten we in de winter niet alle bladeren van de planten af. Ook onze bouwstijl was rommelig. We kenden allerlei overstekjes en kieren in onze gebouwen, waar planten en dieren gebruik van maakten. Tegenwoordig willen we perfect bouwen. Daar heeft de natuur niet veel aan. ´Rommelhoekjes´ in de tuin zijn verdwenen.”

De Provincie en haar partners stimuleren een nieuw stedelijk ecosysteem, ontworpen om mensen en dieren de ruimte te bieden. “Hiermee dragen we ook nog eens bij aan opgaven als het klimaat en de gezondheid van mensen, vervolgt Laura van Heeswijk. “En het kan. Bewezen is, dat het in een huis met een groen dak in de zomer vier graden koeler is. Zonnepanelen leveren op een groen dak zes procent meer energie dan op op een grijs dak.

De omgeving blijft ook nog eens koeler en de levensduur van het dak neemt toe. Een groen dak vangt regen op en geeft het langzaam af aan het riool. En niet het minst belangrijk, een groene omgeving is bewezen goed voor de gezondheid van mensen. Groen in je omgeving geeft rust en zorgt voor meer concentratie. Kortom, op allerlei vlakken is veel winst te behalen.”

32 B+U 5 2019

B+U 5 2019 33

Van Heeswijk: “In Overijssel hebben we een inspiratienetwerk opgericht over natuurinclusief bouwen. Het netwerk breidt zich snel uit. Ook met bedrijven uit de bouw, woningcorporaties, projectontwikkelaars en architecten. Mensen willen erbij zijn. Groen biedt kansen. Ondanks de vrij traditionele bouwwereld, wordt er steeds vaker naar ´groene expertise´ gevraagd. In Overijssel bijvoorbeeld zijn er al verschillende bouwbedrijven die natuurinclusief in hun werkwijze toepassen.”

ELEMENTEN

Natuurinclusief bouwen, we noemden zojuist al het gebruik van groene daken. Maar er zijn meerdere elementen die bijdragen aan ´groen´. Van Heeswijk. “Het gaat over maatregelen in en om het huis. Denk aan nestvoorzieningen voor soorten als de gierzwaluw en vleermuis door bijvoorbeeld inbouwvoorzieningen in een spouwmuur onder het dak. Van de buitenkant zijn die voorzieningen niet zichtbaar. Tussen de bakstenen zit cement, de zogenaamde stootvoegen. Bij natuurinclusief bouwen laten we op een paar plekken die stootvoegen open. Er achter plaatsen we dan een kast voor bijvoorbeeld vleermuizen.”

Hetzelfde principe wordt toegepast voor onder andere huismussen. Zij verblijven het liefst onder het dak. Tegenwoordig is het daar helemaal dicht. De Vogelbescherming heeft daarom een vogelvide ontwikkeld. Die wordt aangebracht bij de onderste rij pannen, ter hoogte van de dakvoet. Simpel gezegd, is het een prefab nestkast die over de gehele breedte van het dak wordt bevestigd. De vogelvide past vrijwel onder alle pannen en soorten pannendaken. Het waarborgt een goede ventilatie van het dak en het voorkomt dat vogels verder onder de pannen kruipen, waarmee van vervuiling geen sprake is.

Natuurinclusief bouwen is ook kijken naar groen in de omgeving. Denk aan wallen van wilgenhout waarin allerlei insecten en egels hun plekje vinden.

Van Heeswijk:”De omgeving moet ook dusdanig groen zijn, dat dieren er hun eten kunnen vinden. Hoe je dat kunt realiseren? Met plantsoenen die het hele jaar groen zijn. Oftewel, altijd staat er wel een plantensoort te bloeien. Ook met bomen kunnen we variëren.

Geen laan met dezelfde soort, maar eentje met bijvoorbeeld eiken, lindes en fruitbomen. We kijken altijd naar de potentie van gebieden voor diersoorten. Zo hebben de huiszwaluw en ringmus meer kansen in het buitengebied. De huismus zien we meer in steden. Wat we aan groen aanbrengen, moeten we hierop afstemmen.

Daarnaast is beheer een belangrijke factor. Diversiteit in groen zorgt voor natuurlijke plaagbestrijding.

Chemische bestrijdingsmiddelen voor onderhoud zijn dan vrijwel niet meer nodig.”

PROJECTEN beeld: maike van stiphout

Laura van Heeswijk noemde het al even. De interesse voor natuurinclusief bouwen is gewekt, ook bij projectontwikkelaars en aannemers. Ze geeft een aan-

B+U 5 2019 35

zwaluwwand bij van der valk te zwolle. foto: de koninklijke ginkel groep

36 B+U 5 2019

Non-endemic species can also locally increase biodiversity. The city gardens are an important source of nutrition, hiding spots and reproduction sites for a variety of species. Aesthetics play an important role here. To make the gardens of Vertical part of the continuous mountain landscape, the garden biotope consists of plants of the Bretten biotope, topped up with ornamental species that are rich in nectar and berries. If surrounding garden owners attune their vegetation to this garden biotope, they too can contribute to the local biodiversity.

This illustration provides a representation of the kinds of species that could be considered while designing for an urban rock biotope.

garden biotopen. crosssection arenapoort pilot. beeld: maike van stiphout

B+U 5 2019 37

BOEK Een aantal afbeeldingen in dit artikel is afkomstig van landschapsarchitecte Maike van Stiphout (DS landschapsarchitecten).

Maike ontwerpt stedelijke ecosystemen en is partner van het Overijsselse natuurinclusief bouwen netwerk. Begin 2019 verscheen haar boek ‘the first guide to nature inclusive design’, vol met ontwerptips voor natuurinclusieve steden en dorpen.

Het boek is verkrijgbaar via https://www.dsla.nl/nieuws/the-first-guide-for-sale-now/

tal voorbeelden uit de provincie Overijssel. Een ervan betreft een projectontwikkelaar die de bewoners van een nieuwbouwwijk in Deventer inspireert met voorbeeldtuinen die door Groei & Bloei zijn ontworpen. In een proefproject wordt onderzocht waar kansen liggen voor biodiversiteit in nieuwbouw. En op diverse locaties is nestgelegenheid voor gierzwaluwen en vleermuizen meegenomen in (nieuwbouw)projecten.

Een andere voorbeeld. In Zwolle staat een oude watertoren die vorig jaar is omgebouwd tot appartementencomplex. In het ontwerp zijn ruimtes opgenomen voor gierzwaluwen en vleermuizen. Niet te zien vanaf de buitenkant voor de mens, maar uiteraard wel voor de vogel.

En in Enschede staat een ´groen´ winkelcentrum. Van Heeswijk: “Destijds zijn door de gemeente in de uitvraag al eisen opgenomen over waterberging. Hoeveel water mag er bij regen maximaal in het riool stromen? Het winkelcentrum heeft nu een groot groen dak. Dat zorgt voor een veel lagere belasting van het riool.”

Als laatste het voorbeeld van bedrijventerrein Hessenpoort bij Zwolle, waar veel rekening is gehouden met natuur. Het terrein kent een wand voor oeverzwaluwen.

Er zijn veel bloemen en planten te vinden, aantrekkelijk voor insecten. “Dit is niet alleen gedaan voor de biodiversiteit. Ook voor de gezondheid. Het groen maakt de omgeving koeler. Goed voor werknemers, als zij bijvoorbeeld in de pauze gaan wandelen. Groen zorgt voor meer concentratie, minder ziekteverzuim en meer tevredenheid, zoals ik al eerder zei”, aldus Laura van Heeswijk.

kosten. Bovendien loopt de bouw vertraging op. Nu is het echter voor partijen - die inzicht hebben in dier- en plantensoorten in omgeving en natuurinclusief bouwen - al mogelijk een generieke ontheffing aan te vragen.

Deze is tien jaar geldig. Elke keer opnieuw een ontheffing aanvragen, is dan niet meer nodig.”

UITDAGING

Als we Laura van Heeswijk vragen wat dé uitdaging van natuurinclusief bouwen is, zegt ze: “Kennis. Die is er nog niet altijd. Bij het ontwerpen van een nieuwe woonwijk, wordt er nog te vaak vanaf de ´rode kant´ beredeneerd.

De stedenbouwkundige en planoloog kleuren de grote lijnen in. Waar komen de woningen en hoeveel? Voor groen is slechts op een paar plekken ruimte. Pas op het eind van het ontwikkelproces wordt er een landschapsarchitect bijgehaald, die het groen nog enigszins kan inkleuren. Maar het is dan te laat om groen integraal deel te maken van het project. We nemen nu wel steeds vaker klimaat mee in de basis. Groen en klimaat gaan perfect samen. De klimaatopgave kan helpen om natuur een plek te geven in het ontwerp. Denk aan het in de ontwerpfase al aangeven van de beste plaats om water te bufferen om dan dus vervolgens het groen in te tekenen.”

Bouw & Uitvoering hoopt met dit artikel een (bouw) steentje bij te kunnen dragen aan meer kennis over natuurinclusief bouwen. Elk steentje is er een, nietwaar?

Laten we er samen voor zorgen, dat daadwerkelijk rood en groen samengaan.

ONTHEFFINGEN

Interessant voor de bouwwereld is, dat meerkosten bij natuurinclusief bouwen beperkt blijven en (ontheffings)procedures eenvoudiger, goedkoper en korter worden. Van Heeswijk: “Neem een renovatieproject.

Wil een woningbouwcorporatie verduurzamen, dan is een ontheffing op de Wet Natuurbescherming nodig. Bij bouwen of renoveren vindt vaak verstoring plaats van dieren en planten. Vooraf onderzoek is daarom nodig, bijvoorbeeld naar vleermuizen. Deze soort heeft verschillende verblijven in een jaar tijd. Onderzoek daarnaar kan wel twaalf maanden duren en tienduizenden euro´s

INFO W: www.natuurvoorelkaar.nl E: natuurvoorelkaar@overijssel.nl

Langste 3D-geprinte brug ter wereld Medio mei is gestart met het printen van de langste 3D-geprinte betonnen brug ter wereld. Opdrachtgevers Rijkswaterstaat en de gemeente Nijmegen en tientallen bewoners van de wijk Dukenburg, waar de brug komt te liggen, hebben een kijkje genomen in de printfabriek van Saint-Gobain Weber Beamix en BAM Infra Nederland.

De brug, met een overspanning van 28,5 en een breedte van 3,6 meter, is samen met ontwerper Michiel van der Kley ontwikkeld en wordt naar verwachting in de zomer van 2019 geplaatst.

Bewezen technologie

Passen

Toepasbaar

De komende weken printen specialisten van BAM Infra en Weber Beamix bijna honderd onderdelen van de brug die als een legpuzzel in elkaar passen, compleet met uitsparingen om het beton te kunnen spannen. Na de bouwvak gaan alle elementen op transport om op de locatie gemonteerd te worden. Dan volgt de afwerking en vinden de laatste tests plaats.

De brug is naar ontwerp van architect Michiel van der Kley. Rijkswaterstaat en Nijmegen hebben als opdrachtgevers lef getoond om in te zetten op deze innovatie.

Samen met de Technische Universiteit Eindhoven als kennispartner en Weber Beamix, BAM Infra, Summum Engineering en Witteveen+Bos als marktpartijen maken zij van deze innovatie een bewezen technologie.

“Bij Rijkswaterstaat streven we er naar om kansrijke innovaties werkelijkheid te maken”, aldus Nelly Kalfs, Hoofdingenieur-Directeur Rijkswaterstaat Oost Nederland. “3D-print technologie heeft de potentie om betaalbaarder, sneller, duurzamer en vormvrijer te kunnen bouwen. In eerste instantie zal deze techniek vooral interessant en toepasbaar zijn voor gemeenten en provincies.”

Toevoegen

Besparing

Voordelen

3D-betonprinten werkt zonder bekistingen en dat scheelt arbeid en maakt het mogelijk zonder restafval te bouwen. 3D-printtechnologie heeft de potentie om betaalbaarder, sneller, duurzamer en vormvrijer te kunnen bouwen. Met dit project laten de betrokken partijen zien dat dit ook daadwerkelijk mogelijk is.”

Wethouder Harriët Tiemens: “Nijmegen heeft een fantastisch jaar als European Green Capital achter de rug. Het is mooi dat we met Rijkswaterstaat een nieuwe innovatieve duurzame 3D-geprinte brug hieraan toe kunnen voegen. Het is goed dat we hier in Nijmegen samen met Rijkswaterstaat werken aan de toekomst. Ik ben daarom bijzonder blij dat we vandaag met inwoners van Dukenburg hebben kunnen zien hoe de brug geprint wordt.”

Het toepassen van 3D-printtechnologie biedt kansen voor het ontwerp en de realisatie van constructieve toepassingen in de bouw.

Het biedt vrijheid in het ontwerp en de 3D-ontwerpomgeving rekent aanpassingen direct door. Het ontwerp is vertaald in een code waarmee de printer het ontwerp produceert. Door dit digitale ontwerp- en uitvoeringsproces dalen de faalkosten en heb je tekeningen niet meer nodig.

Pieter Bakker, projectleider 3D-printen bij BAM Infra: “Door optimaal te ontwerpen is minder materiaal nodig vergeleken met traditioneel geproduceerde bruggen met bekistingen. De printer legt namelijk alleen beton neer daar waar het nodig is voor de constructieve sterkte van de brug. Een besparing van 30% is haalbaar.

Bron en beeld: BAM Infra

40 B+U 5 2019

Renovatie en nieuwbouw

ORANJE NASSAUâ&#x20AC;&#x2122;S OORD

B+U 5 2019 41

Oranje Nassau’s Oord is een landgoed gelegen in Wageningen tussen het Renkums Beekdal en een bos op de oostflank van de Wageningse berg.

Aan de rand van het Renkums Beekdal lag vroeger een paleis van Willem III en later van Koningin Emma. Zij schonk het aan een stichting voor tuberculosepatiënten. Het oude sanatorium, nu verpleeghuis Oranje Nassau’s Oord - voor ouderen met een vorm van dementie - van de Zinzia Zorggroep, wordt gerenoveerd en gekoppeld aan nieuwbouw.

TEKST BETTY ROMBOUT BEELD MECANOO

De belangrijkste aanleiding voor het project is het oplossen van de meerbedsproblematiek in het bestaande. De grondslag van dit project is gelegd in 2013 met het opstellen van een visie op dementie en architectuur. Hierna volgde een Programma van Eisen (PvE), waarbij de visiedocumenten van onze organisatie met betrekking tot dementievriendelijk wonen leidend waren.

B+U 5 2019 43

arne lijbers, associate architect bij mecanoo architecten

A

rne Lijbers is Associate Architect bij Mecanoo Architecten en projectarchitect voor de renovatie/nieuwbouw van Oranje Nassau’s Oord.

Dat de Zinzia Zorggroep de ontwerpopdracht aan Mecanoo gunde, heeft volgens Lijbers te maken met de expertise van de architecten op het gebied van zorg en wonen, en doordat in het ontwerp landschap, interieur en architectuur worden gecombineerd. “Zinzia ambieert optimale zorg voor een kwetsbare doelgroep, een ontwerp waarin binnen en buiten, oud en nieuw verbonden worden in dit prachtige landschap.”

AMBITIE

Het huidige PG (Psychogeriatrische zorg) gebouw in Oranje Nassau’s Oord voldoet niet meer aan de huidige eisen van de zorg. De Zinzia Zorggroep maakte daarom een visiedocument: hoe dient de zorg voor ouderen met dementie eruit komen te zien? Lijbers: “Samen met gebruikers en verschillende afdelingen van Zinzia hebben we besproken hoe we binnen een ambitieus plan de beste zorg en woningen kunnen bieden voor deze groep.

In het schetsontwerp is het visiedocument vertaald in een integraal ruimtelijk plan.”

Ruim een half jaar geleden is de eerste schop in de grond gezet. Het streven is om het project medio 2020 af te ronden.

CIRKELS

Het gemeentelijke monument - het oude sanatorium - is destijds in een halve cirkel ontworpen, richting het zuiden. Ideaal voor patiënten met tuberculose. Echter, de laatste pakweg 50 jaar zijn er steeds meer gebouwen aan dit sanatorium gebouwd. De halve cirkel werd zodoende gevoelsmatig de achterkant. Arne Lijbers: “De oude aanbouwen zijn gesloopt en we hebben het oude boogvormige sanatorium gespiegeld, waardoor er twee halve cirkels tegenover elkaar komen te liggen. Hierdoor ontstaan twee voorkanten. De kom - daar waar de twee halve cirkels bijeenkomen - vormt het hart van het zorgcentrum met entree, restaurant, bibliotheek, groepsruimte en activiteitencentrum. Ook fietsers en wande-

44 B+U 5 2019

ONTWERPEN VOOR MENSEN MET EEN VORM VAN DEMENTIE: Zintuiglijk comfort.

Een juiste fysieke omgeving bevordert de kalmte, doelgerichtheid en het welbevinden van demente mensen en hun verzorgers. Foute keuzes in de bouw en inrichting veroorzaken gedragsproblemen.

Rekening houden met de beleving van mensen.

Thuisgevoel benadrukken; kleinschalige woongroepen met elk een eigen voordeur.

Dagactiviteiten buiten de woongroep als een aparte bestemming maken; bezoeker trekt zijn jas aan als hij naar buiten gaat.

Herkenbare, voorspelbare omgeving.

Opwekken van doelgericht gedrag; prikkels doseren.

Bewegingsvrijheid in een oriënterende omgeving.

Een duidelijk onderscheid tussen privé - semi-openbaar openbaar is belangrijk.

Voldoende plekken om je terug te trekken.

Een persoon ondersteunende omgeving.

Bewegingsvrijheid/ toegang tot veilige toegankelijke buitenruimte.

Stimuleren van beweging.

Gemeenschappelijke ruimte niet te klein maken; bewoners moeten hun eigen plekje kunnen kiezen.

Indien mogelijk een loopcircuit met voldoende beleving/ prikkels.

Voor demente mensen moet de fysieke omgeving een zodanige structuur hebben dat men intuïtief de weg vindt en weet wat men moet doen.

Diversiteit in kleuren en materialen ondersteunen het oriëntatievermogen van de bewoners.

Ook dynamische prikkels zoals beweging en geluid zijn nodig.

Daglicht en uitzicht als instrument.

Het gebouw wordt aantrekkelijker voor familie en vrienden om vaker en langer op bezoek te komen met een positief effect voor de bewoners.

(Bron: Mecanoo Architecten)

laars, die geregeld langs het landgoed komen, kunnen hier een kop koffie drinken. Daarmee wordt het gehele gebouw laagdrempeliger voor mensen uit de buurt.”

Om niet het hele landschap ‘vol te bouwen’, bestaat het ontwerp uit meerdere verdiepingen. Lijbers: “Het glooiende landschap loopt over van dal naar bos. Het landgoed heeft hierdoor een hoogteverschil van één verdieping. De bebouwing snijdt in het landschap en gaat mee met het niveauverschil, waardoor het monumentale sanatorium beter in het zicht komt en de nieuwbouw een onderdeel wordt van het landschap. Bovendien willen we geen nieuwbouw die dominanter is dan het gemeentelijk monument.”

De nieuwe halve cirkel die verbonden is met het bestaande gebouw heeft aan het Renkums Beekdal twee verdiepingen en aan de boskant één verdieping.

“Daarnaast hebben we nog een kleiner cirkelvormig gebouw ontworpen met drie verdiepingen, dat geheel losstaat van de rest”, aldus Arne Lijbers.

Een van de belangrijkste eisen is, dat de nieuwbouw voorziet in kleinere woongroepen, waarbij elke cliĂŤnt over een eigen kamer beschikt.

Ook besteden we veel aandacht aan de kwaliteit van de ruimtes: structuur, kleuren, materialen, verlichting. Het uiteindelijke doel is om een optimale woonomgeving te bieden aan onze cliĂŤnten met complexe zorgvragen.

46 B+U 5 2019

PRIVÉ EN COLLECTIVITEIT

Zinzia heeft als uitgangspunt om zelfstandige woongroepen te maken, waarbij de bewoners ervaren, dat ze in een huis wonen en onderdeel zijn van de dagelijkse routine in hun huis. Een woongroep heeft maximaal acht bewoners. Ieder met zijn of haar eigen badkamer.

Het is een ‘veilige’ omgeving met een juiste dosis prikkels. Het collectieve deel geeft meer prikkels. Belangrijk voor mensen met dementie. Er ontstaat zo een duidelijke overgang van privé naar gemeenschappelijk. De bewoner heeft keuzevrijheid om in een rustige of juist rumoeriger ruimte te verblijven.

Alle privékamers hebben een directe verbinding naar buiten. “Het ontwerp is gemaakt voor bewoners. Het zijn geen patiënten. Ze wonen en leven 24 uur per dag in en om het gebouw”, zegt Lijbers.

DUURZAAMHEID

Het ontwerp is voorzien van een duurzame centrale verwarming/koudevoorziening, bestaande uit luchtwarmtepompen en bestaande CV-ketels. De warmtapwaterbediening wordt voor het grootste deel met een bestaande houtsnipperkachel voorzien. Alle energieopwekking is gecentraliseerd in het bestaande gebouw.

Hier vandaan kan het hele complex gevoed worden. In de huiskamers van de woongroepen wordt laagtemperatuurverwarming /hoogtemperatuurkoeling en biodynamische verlichting toegepast. Arne Lijbers licht toe: “Deze verlichting ondersteunt het dagritme van de bewoners, zodanig dat de bewoners overdag actief zijn in plaats van ‘s nachts. Dat is prettiger voor hen en het kost uiteindelijk minder tijd voor zorgverlening op momenten - in de nacht - dat er minder bezetting is.”

Het bijzondere van dit ontwerp is, dat het niet alleen voldoet aan de complexe vraag, maar ook mooi in het bestaande landschap past. En dat de nieuwbouw wordt gerealiseerd terwijl de bedrijfsvoering doorgaat, zoals Arne Lijbers al vertelde, daar zijn we erg blij mee.

Ook komen er zonnepanelen op het dak en wordt er gebruik gemaakt van natuurlijke materialen. Niet alleen voor duurzaamheid, maar ook voor koppeling met de omgeving. Zo is zowel voor de gevelbekleding als voor interieurelementen gebruik gemaakt van hout. In de woongroepen hebben alle afwerkingen zachte kleuren, zodat hier een rustige omgeving wordt gecreëerd. De collectieve ruimtes hebben juist meer activerende kleurtonen, omdat hier meer prikkels zijn gewenst.

VIER GEBIEDEN

Het landschap om het gebouw wordt heringedeeld.

Lijbers verduidelijkt: “Door het ontwerp van de nieuwbouw ontstaan er vier verschillende gebieden in het landschap. Elk gebied heeft zijn eigen identiteit. De

B+U 5 2019 47

ZINZIA ZORGGROEP Biedt al meer dan honderd jaar eigentijdse zorg van goede kwaliteit. Persoonlijke, flexibele en deskundige zorg, respect en aandacht voor de eigen manier van leven en de zelfstandigheid. De zorggroep biedt voornamelijk verpleeghuiszorg op vier locaties: de Rijnhof in Renkum, de Lingehof in Bemmel en Oranje Nassau’s Oord en Rumah Kita in Wageningen. Rumah Kita is er speciaal voor Indische en Molukse ouderen.

oude ‘as’ van het landgoed komt uit in de entree van de nieuwbouw, oftewel het entreeplein. Dit plein is verbonden met het centrale binnenplein, waar de twee halve cirkels bijeenkomen. Het dorpsplein met centraal het oude kapelletje, dat in ere wordt hersteld, is een van de vier gebieden. Hier hebben alle gebouwen een toegang. Het vierde gebied is de zintuigentuin, bedoeld voor het stimuleren van de zintuigen van de bewoners.

Denk aan geur, zicht en hoogteverschillen. Om al deze gebieden met elkaar te kunnen verbinden, hebben we één ontwerptaal toegepast, refererend aan de glooiende lijnen uit het oude landschapsplan van Zocher. Eén groot rondlopend pad verbindt alle gebieden met elkaar. Dit is niet alleen fijn voor de bewoners, maar ook voor mensen die van buitenaf komen.”

UITDAGINGEN

“Het gebouw heeft veertien woongroepen met 112 kamers”, zegt Arne Lijbers “Door de nieuwbouw te segmenteren, worden kostbare ronde details voorkomen.

Elke woning krijgt dezelfde gevel. Deze repetitie zie je ook terug in de badkamers en keukens. Elke woning en woongroep heeft hetzelfde ontwerp.”

De aansluiting op het bestaande sanatorium noemt Arne Lijbers als tweede uitdaging. “Door het slopen van de aanbouwen aan het sanatorium, komt het gemeentelijk monument weer in zicht. We takken op één punt aan. Dat doen we zo transparant mogelijk. Uit respect voor het monument en om een mooie overgang te cre­ eren bij de nieuwbouw.”

Ook het hoogteverschil op het landgoed ziet Lijbers als een uitdaging. “Aan de ene kant van het landschap kom je binnen op de eerste verdieping, aan de andere kant op de begane grond. Verschillende verdiepingshoogtes komen dus samen in het centrale hart van het zorgcomplex.”

BLIJVEN WONEN

Bewoners kunnen tijdens de bouw in het huidige gebouw van Oranje Nassau’s Oord blijven wonen totdat de nieuwe huisvesting klaar is. Een verhuizing en tijdelijk verblijf elders is daarmee voor hen niet aan de orde. Een mooi gegeven, dat bewust in het project is meegenomen. “Bewoners hoeven dus maar een keer te verhuizen.

Erg belangrijk, voor deze kwetsbare doelgroep”, aldus Arne Lijbers.

Droogte De droge zomer van 2018 heef t het ­Neder­landse waterbeheer flink op de proef gesteld. De voorlopige inschatting van de economische schade van de droogte in 2018 komt neer op tussen 0,5 en 2 miljard. De door minister Van ­Nieuwenhuizen (Infrastructuur en Waterstaat) ingestelde ­Beleidstafel Droogte komt nu met haar eerste bevindingen.

Peil en zout

Conclusie is dat de droogtemaatregelen ­vorig jaar goed hebben uitgepakt en de waterbeheerders hard hebben gewerkt. Tegelijk komen er knelpunten in beeld, zoals het sterk gedaalde grondwaterpeil in de hoge zandgronden in het oosten en zuiden van Nederland en het binnendringende zoute zeewater dat een probleem vormde voor het drinkwater en de landbouw.

Vasthouden en bufferen

Om snel met oplossingen te komen stelt de minister nu al € 7 miljoen beschikbaar voor maatregelen om in de zandgebieden water op te slaan om daarmee het grondwater tijdig aan te vullen. Ook vanuit de ­regio’s wordt hiervoor fors aanvullend geïnvesteerd. ‘We moeten van kampioen ­dijken bouwen tegen hoogwater nu ook kampioen wateropslag worden als remedie tegen d ­ roge zomers’, aldus minister Van Nieuwenhuizen. ‘Ons watermanagement gaan we nog meer inrichten op het vasthouden van water, zodat we in komende zomers

over grotere buffers beschikken. Ook alle waterpartners willen stevig hun schouders eronder zetten om snel met oplossingen te komen.’

Onvoldoende

Ook komende zomer staan de waterbeheerders voor een fikse opgave. Hoewel er afgelopen maanden een gemiddelde hoeveelheid regen is gevallen, is in sommige gebieden het grondwater nog steeds onvoldoende aangevuld om eenzelfde lange droogteperiode door te komen. Het afgelopen half jaar is er daarom ook niet stilgezeten. Zo houden waterschappen bijvoorbeeld het waterpeil van sloten op een hoger peil om het grondwater aan te vullen. Rijkswaterstaat zorgt dat het waterpeil van het IJsselmeer op zijn hoogst is bij de start van de zomer, zodat een grotere zoetwaterbuffer ontstaat.

Nationale regenton

Het IJsselmeer is onze nationale regenton.

Een derde van Nederland is afhankelijk van deze zoetwaterbuffer voor bijvoorbeeld drinkwater en de landbouw. Afgelopen ­zomer daalde het peil door het neerslaggebrek, waardoor het indringende zout steeds problematischer werd voor de drinkwaterproductie. Noodmaatregelen zoals de inzet van schepen voor zoetwater waren uiteindelijk niet nodig. RWS gaat nu verkennen welke maatregelen genomen kunnen worden om verzilting zoveel mogelijk te voor-

komen. De drinkwaterbedrijven gaan investeren in grotere voorraden water. Dit moet soelaas bieden in een extreme situatie van twee langdurende droge zomers achter ­elkaar.

Scheepvaart

De scheepvaart had in de late zomer ook steeds meer last van de droogte, door de alsmaar dalende waterstanden in de rivieren en kanalen. Om schippers te gaan informeren gaat RWS onderzoeken of zij zes tot acht weken verwachtingen kunnen afgeven voor verwachte waterstanden. Op langere termijn wordt gekeken naar het wegnemen van knelpunten, zodat de ­rivieren bevaarbaar blijven tijdens droge zomers, zoals uitbaggeren van rivierbodems en het beter monitoren van de vaardiepte.

Maatregelen

Van de € 7 miljoen gaat € 4 miljoen naar maatregelen voor het vasthouden van water op de hoge zandgronden in het oosten en zuiden van Nederland. De regio investeert hier bovenop nog een veelvoud. € 2 miljoen wordt gestoken in oplossingen tegen verzilting en het monitoren van de verdamping, € 1 miljoen gaat naar onderzoek en kennisontwikkeling.

‘‘We moeten van kampioen dijken bouwen nu ook kampioen wateropslag worden’’

Tweede Kamerlid Suzanne KrĂśger licht haar intenties over de motie groene daken toe.

Van Green Deal naar Nationaal Daken Plan Op 13 mei presenteerde de Green Deal Groene Daken haar eindresultaten aan Deltacommissaris Peter Glas. Dit ter afsluiting van de ruim vier jaar waarin de GDGD actief is geweest om een pad voor een groen en multifunctioneel daklandschap met verschillende stakeholders en verschillende verdienmodellen te bewerkstelligen. Begroeide daken sneller op landelijk niveau stimuleren.

S

lim ingerichte begroeide daken hebben veel voordelen. Ze houden gebouwen koeler, produceren energie, reduceren geluid zowel binnen als buiten, vangen fijnstof af en houden regenwater vast. Meer groen in de stedelijke omgeving blijkt goed voor de gezondheid van de mens te zijn. Dat betekent ook winst voor meerdere partijen: waterschappen, gemeenten, huiseigenaren, gebruikers, vastgoedeigenaren en/of hypotheekverstrekkers. De Green Deal Groene Daken werkte de afgelopen vier jaar aan het stapelen van die winst voor de verschillende stakeholders op het dak. De veertig partners benutten samen het dakenlandschap en transformeerden via een aantal werksporen de gebouwde omgeving tot een gezonde en groene leefomgeving.

Met de ondertekening door de toenmalige staatssecretaris Sharon Dijksma en Erik Steegman, toenmalig directeur van Leven op Daken en huidig directeur van de NDA van fase 1 lag de focus van GDGD op het

ontwikkelen van een aantal maatschappelijke verdienmodellen. De partners brachten de voordelen in kaart en bedachten 48 voordelen van begroeide daken. Samen is verder gewerkt aan ideeĂŤn om samen verdienmodellen uit te werken waarna deze omarmd werden in uiteindelijk vijf concepten.

Samen met de rijksoverheid keken de ondertekenaars naar het benutten van kansen en het wegnemen van knelpunten omdat begroeide daken vele bijkomende voordelen hebben zoals water vasthoudt, biodiversiteit versterkt en daarmee zorgt voor een veilige en gezonde leefomgeving. In de zoektocht doorliepen zij een aantal divergerende en convergerende stappen.

Dit concept gaat uit van het gegeven dat de collectieve winst van de opdrachtgever, bouwer en de verzekeraar ligt bij het voorkomen van wateroverlast.

Gebouwlabels (BREEAM en GPR).

Waarde voor water en biodiversiteit extra aantoonbaar maken, klimaatadaptatie in gebouwlabels voor de Vastgoedsector.

Ecosysteemherstel met kansenkaart.

Kansen voor groene daken in kaart brengen, daken bundelen voor gebiedsgerichte aanpak en aantrekkelijk maken voor projectontwikkelaars en grotere investeerders.

Mindset. Bewustwording creĂŤren van voordelen van groene daken en kennisdelen.

Differentiatie belastingen. Belonen van hemelwater via onze gemeentelijke rioolheffing, waterschapsbelasting en OZB. Maar ook voordelen in betaling van belasting en rentekorting van hypotheek.

Waterschade preventie en verzekeren.

De focus voor het vervolg van fase 1 naar fase 2 (2016 en 2017) lag op het uitwerken van de routes voor meer en betere begroeide daken. De innovatie van en het experimenteren met de verschillende verdienmodellen.

Er zijn verschillende naslagwerken geprodu-

ceerd ter bewustwording van de voordelen van groene daken, zoals ‘Facts and Values blauwgroene daken’, Hemelwater belonen of belasten en het pamflet ‘Financiële prikkels voor klimaatadaptatie’ en tevens de onlangs nog gepresenteerde ‘Handreiking Natuurdaken’.

De normcommissie ‘Begroeide Daken’ heeft in deze fase de NTA 8292 voor begroeide daken gepubliceerd. Deze Nederlands ­Technische Afspraak (NTA) geeft bepalingsmethoden voor de prestatie van het begroeide dak als geheel in zijn bouwkundige toepassing. Met de NTA is een eerste stap gezet in het vastleggen van de effecten van het dakbegroeiingssysteem op daken op het gebied van windweerstand, waterretentie en brandgevaarlijkheid.

De GDGD heeft in deze periode diverse gemeentes en overheden bereid gevonden om zich te verbinden aan het maatschap-

Hoogtepunten van de Green Deals Groene Daken sinds 2014, door Wieke Tas, MT lid Natuur en Biodiversiteit bij het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.

pelijk doel. Partners die aan de werkgroepen actief hebben deel genomen, zoals de Gemeente Enschede aan ‘Differentiatie belastingen voor klimaatadaptieve gebouwen’ en de Gemeente Son en Breugel die uiteindelijk voor een groene rioolheffing heeft gekozen.

Ook in de Tweede Kamer is het geluid en succes van de GDGD doorgedrongen.

Tweede Kamerlid Suzanne Kröger was zelf bij deze bijeenkomst aanwezig om haar motivatie voor de motie groene daken toe te lichten: “De motie groene daken is met heel brede steun in de Kamer aangenomen. De beleving van ‘klein groen’ in de stad is cruci-

aal en met deze motie hoop ik zoveel mogelijk gemeenten mee te krijgen om beleid te maken van groen in de stad.”

De Green Deal Groene Daken stopt nu, maar het is nog niet afgelopen met het stimuleren.

Het groeiende aantal partners van de Green Deal Groene Daken wil ook na de afronding van de Green Deal blijvend samenwerken aan meer en betere daken. Als platform Nationaal Daken Plan zetten zij zich de komende vier jaar in om het dakenlandschap te ontwikkelen als definitieve oplossing voor meerdere maatschappelijke opgaven. Niet alleen groen maar ook energie en biodiversiteit zijn de toekomstige thema’s.

Op de agenda van samenwerking staan financiële prikkels, mindset, gebouwlabels, biodiversiteit, blauwgroene daken en innovatieve financiering. De komende periode werken de partners een plan van aanpak uit, ook nieuwe partners zijn uiteraard weer welkom. Gemeenten, waterschappen, provincies, bedrijven, woningcorporaties, bouwers, maatschappelijke organisaties en burgerinitiatieven worden verzocht om aan te sluiten en samen het dakenlandschap te benutten.

Ontwikkel, test, deel en vermenigvuldig je successen en ideeën binnen het Nationaal Daken Plan! Op de agenda staat op 25 september de eerste werksessie gepland van de NDP in samenwerking met Stowa en Rioned onder de kop: het dak verbindt ambitieuze partners, ruimte voor water, groen welzijn en energie.

Overhandiging van het Legacy document op in Nieuwspoort Den Haag met vlnr Peter Glas (Deltacommissaris), Egbert Roozen (voorzitter Green Deal Groene Daken en directeur ­Brancheorganisatie VHG) en Kasper Spaan (bestuurslid Green Deal Groene Daken en adviseur Waternet).

Erik Steegman

52 B+U 5 2019

B+U 5 2019 53

PROJECT ZUIDASDOK optimaal ontwikkelen en bouwen op een postzegel

zuidelijke tunnel a10 toerit

noordelijke tunnel a10 uitrit

Het project Zuidasdok bestaat uit het aanpassen van de knooppunten De Nieuwe Meer en Amstel, het verbreden en het gedeeltelijk ondergronds brengen van de A10 Zuid, het uitbreiden en het verhogen van de kwaliteit van station Amsterdam Zuid, de ontwikkeling ervan tot een hoogwaardig openbaarvervoerterminal, de inrichting van openbare ruimte en inpassing van de infrastructuur en openbaarvervoerterminal in de stad.

Wij spraken met Jaco Perlot, senior projectmanager Project­ managementbureau Gemeente Amsterdam en manager omgeving bij de projectorganisatie Zuidasdok.

TEKST BETTY ROMBOUT

D

jaco-perlot, foto: kees-winkelman

e projectorganisatie bestaat uit medewerkers van Rijkswaterstaat, ProRail en de Gemeente Amsterdam. Het project kent als opdrachtgevers het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, Provincie NoordHolland, Vervoerregio Amsterdam en Gemeente Amsterdam. Zuidasdok is ontworpen door ZuidPlus Architects, een samenwerking tussen Team V Architectuur, ZJA Zwarts & Jansma Architecten, Bosch Slabbers. De aannemer is ZuidPlus, een bouwconsortium gevormd door Fluor, HOCHTIEF en Heijmans. In februari 2017 is hen het project gegund. “Uiteraard is ook heel de omgeving betrokken”, zegt Jaco Perlot. “We werken samen met meer dan 250 stakeholders. Van grote en kleine bedrijven, tot verenigingen en bewoners.”

WERKZAAMHEDEN

Door verdere groei van het autoverkeer dreigen over enkele jaren verkeersinfarcten te ontstaan op de A10 Zuid. Ook station Amsterdam Zuid groeit in rap tempo.

56 B+U 5 2019

noordelijke tunnel a10 thv beatrixpark (dienstgebouw tunnel)

Het is zelfs het snelst groeiende station van Nederland.

Momenteel maken dagelijks circa 80.000 reizigers er gebruik van. De verwachting is, dat dit aantal in 2030 250.000 tot 300.000 is. Om te voorkomen dat Zuidas en de noordelijke Randstad slecht bereikbaar worden, wordt de capaciteit van de A10 Zuid en die van station Amsterdam Zuid vergroot.

Het project bestrijkt het gebied tussen knooppunt De Nieuwe Meer en knooppunt Amstel, een afstand van circa zes kilometer. Jaco Perlot over de werkzaamheden: “Zuidasdok omvat verbreding, het deels ondergronds brengen van de A10 Zuid en uitbreiding van het station Amsterdam Zuid. De snelweg A10 gaat van vier naar zes rijstroken in elke richting. In de toekomst gaat de weggebruiker de keuze maken tussen doorgaand verkeer of bestemmingsverkeer. De weg komt ter hoogte van het huidige station over een lengte van ruim een kilometer onder de grond te liggen. Zo ontstaat in het centrumgebied ruimte om station Amsterdam Zuid te laten uitgroeien tot een hoogwaardig openbaarvervoersterminal. In de toekomst stoppen er naar verwachting ook internationale treinen.”

Het ondergronds brengen van de weg verbetert de leefkwaliteit in het centrumgebied van de Zuidas en zorgt bijvoorbeeld voor minder geluidsoverlast. “Ook creëren we meer ruimte bovengronds”, vervolgt Perlot.

De nieuwe openbaarvervoerterminal wordt zowel aan de noord- als de zuidzijde uitgebreid met commerciële voorzieningen. We besteden daarbij veel aandacht aan groen. Zo krijgen de tunneldaken een groene inrichting.

En het is de ambitie dat in de toekomst een deel van het groen op het dak van het dok openbaar toegankelijk wordt. Het zogenaamde dokdakpark. Ook de gebouwen die onderdeel zijn van het station, worden voorzien van een groen dak.”

UITDAGINGEN

Na de voorbereidende werkzaamheden (bomenkap, diverse onderzoeken et cetera) is in mei jl. gestart met de bouw van de nieuwe Brittenpassage van het station. Deze extra passage komt ter ‘aanvulling’ op de reeds bestaande Minervapassage, die overigens in de komende jaren flink verbreed wordt. Jaco Perlot: “Sinds november vorig jaar wordt naast de A10 Zuid aan een enorm betonnen dek gebouwd van zo’n 70 meter lang, 15 meter breed en 2 meter dik. Het dek, waarover straks treinen rijden. Het dient tegelijkertijd als dak van de nieuwe Brittenpassage.”

Naast deze eerste grote uitdaging, zijn er nog meerdere te noemen. Perlot: “We moeten op een postzegel - een buitengewoon kleine oppervlakte - een complex werk uitvoeren. Tijdens de verbouwing blijft de ‘winkel’ open.

We realiseren infrastructuur en een station, terwijl de

openbare ruimte boven zuidelijke tunnel a10 thv abn amro gebouw

58 B+U 5 2019

A10 alsook de kantoren in het gebied dagelijks volop in gebruik zijn. Het project heeft ook raakvlakken met andere projecten. Aan weerszijden van de A10 ontwikkelt Amsterdam Zuidas een nieuwe stadswijk, samen met ontwikkelaars en aannemers. Zoals de realisatie van een nieuwe EMA (European Medicines Agency) in het gebied. Alles moet op elkaar aansluiten.”

Goede afstemming tussen betrokken partijen en slimme bouwmethodes zijn een must. Jaco Perlot: “Voor de aanleg van de tunnel realiseren we een separate bouwweg voor het bouwverkeer tussen de beide knooppunten ten behoeve van het aanleveren van spullen, materialen en mensen. Met een dergelijke bouwlogistiek proberen we het hart van het gebied zoveel mogelijk te ontlasten en de bereikbaarheid in tact te houden. Nog een ander voorbeeld? Voor de tunnel moeten in de grond damwanden worden aangebracht. Door deze zoveel mogelijk te drukken in plaats van te heien, kan geluidshinder beperkt worden.”

tramlus en zuidelijke tunnel a10 uitrit

station zuid vanaf zuidkant

DUURZAAMHEID Groen, we noemden het al eerder in dit artikel. In het kader van duurzaamheid wordt er zelfs tijdens de bouw rekening mee gehouden. “We realiseren in het centrumgebied tijdelijk groen in het gebied: planten en bomen in bakken. Voor het project hebben we namelijk bomen moeten kappen. Uiteindelijk moet daar mooier kwaliteitsgroen voor in de plaats komen. Met tijdelijke maatregelen zoals deze probeert de projectorganisatie het gebied tijdens de uitvoering zo leefbaar mogelijk te houden”, aldus Perlot.

Kijkende naar duurzaamheid wordt er ook rekening gehouden met een goede waterberging. “En”, zegt Jaco Perlot. “volgend jaar organiseren we met een aantal bedrijven een grote fietstimuleringscampagne. Niet alleen ten behoeve van minder hinder van autoverkeer tijdens het bouwen. We hopen, dat mensen ook na het project blijven fietsen.”

60 B+U 5 2019

Leading the Future of Bridging Bruggen, Pontons en RoRo verhuurbedrijf Bruistensingel 152 Den Bosch | telefoon 073 640 8770 fax 073 644 2369 | email sales@retrobridge.com

www.retrobridge.com

13171

• Bitumineuze dakbedekking • Kunststof dakbedekking • Shingle • Tegel & grind • Aluminium Daktrimmen • Afdekkappen • Tuin- en vegetatiedaken • Stalen wandbeplating • Hemelwater dakdoorvoeren • Lichtstraten & -koepels • Kunststof boeiboorden • Onderhoudscontracten • Dakinspecties

Magazijn / kantoor Lierenstraat 19 2984 AE Ridderkerk

www.hollanddrilling.nl 13763

www.wijfjeheibedrijf.nl

T: 0180 - 41 31 96 info@kieboomdakbedekking.nl www.kieboomdakbedekking.nl 13893

13790

B+U 5 2019 61

OMGEVING

Voortdurend is Perlot samen met het bouwconsortium ZuidPlus in gesprek met de omgeving. Afstemming en afspraken met alle stakeholders behelst een groot deel van het project. “Soms betreft het persoonlijk contact.

Uiteraard organiseren we ook informatiebijeenkomsten. Daarnaast ontvangen bewoners en ondernemers regelmatig brieven van ons over de voortgang van het project. Eigenlijk praten we continu met betrokkenen.

Het is uitermate belangrijk om ook voor de lange termijn draagvlak te hebben. Van begin tot eind. Als je waarmaakt, wat je vooraf met elkaar besproken hebt, behoud je het draagvlak. Veel gaat over bereikbaarheid. De echte ‘test’ komt, als we straks middenin de bouw zitten. Om te beginnen gedurende vijf achtereenvolgende weekenden in mei en juni, waarbij de A4 vanaf Badhoevedorp en het zuidelijke deel van de A10 Zuid richting Utrecht afgesloten zijn en er geen treinen rijden van en naar de stations Amsterdam Zuid en RAI.”

ZUIDASDOK: PLANNING, KOSTEN EN INFORMATIE

PLANNING

2019 Start bouw tunnels, verbreding A10 Zuid, uitbreiding station Amsterdam Zuid en herinrichting knooppunten Amstel en De Nieuwe Meer.

EXPOSITIE

Bijzonder tijdens de bouwwerkzaamheden is, dat op de plek waar het dek gebouwd wordt, voor een periode van drie jaar een foto-expositie te zien is over een lengte van 250 meter: Streets of the World. De 195 foto’s van straten in hoofdsteden zijn gemaakt door fotograaf Jeroen Swolfs. Hij reisde hiervoor zeven jaar over de wereld.

Perlot: “Met onder andere deze expositie houden we de omgeving blij. We bieden iets extra’s. Een groot infrastructuurproject hoeft niet altijd ten koste te gaan van de leefbaarheid. Mensen zien nu geen saai bouwhek, maar prachtige foto’s van bijvoorbeeld Barcelona en Mexico-City.” De expositie gaat voor de fotograaf overigens verder dan een snel kiekje van een hoofdstad. Hij wil met het werk laten zien wat ons over de hele wereld verbindt. Swolfs ging op zoek naar universele thema’s: vriendschap, liefde, werk, hoop, broederschap en meer.

Of, zoals hij zelf stelt: ‘Ik wilde de mensheid fotograferen.’

2021 - 2022 Ingebruikname nieuwe stationspassage (Brittenpassage).

2024 - 2026 Ingebruikname verbrede stationspassage (Minervapassage). Tunnels en verbreding A10 Zuid gereed. Herinrichting knooppunten Amstel en De Nieuwe Meer gereed.

2025 - 2027 Uitbreiding station Amsterdam Zuid gereed.

2028 Oplevering Zuidasdok.

KOSTEN

BIJZONDER

Samengevat, het bijzondere van het project Zuidasdok is de samenwerking met de vele, verschillende partijen.

“Alleen doen, is geen optie”, zegt Perlot. “Het ontwikkelen en bouwen van een complex project op een postzegel, geeft het bovendien glamour en zorgt voor de nodige uitdagingen.”

Perlot tot slot: “Als je de eerste spade in de grond steekt, wil je de zekerheid hebben, dat je het goed doet. ‘Bezint eer begint’. Het eindbeeld is 2028, maar het project zal verschillende mijlpalen en oplevermomenten kennen.”

2017 - 2018 Uitwerken voorontwerp en voorbereiden werkzaamheden.

INFORMATIE

De totale projectkosten bedragen circa 2 miljard euro. De contractwaarde waar het bouwconsortium voor staat, is bijna 1 miljard euro.

W: https://zuidas.nl/zuidasdok W: https://bewonersplatformzuidas.nl T: @ZuidasAmsterdam FB: https://www.facebook.com/Zuidas

Filmpje impressie Zuidasdok >

ONDERWIJS SLUIT ONVOLDOENDE AAN OP BEDRIJFSLEVEN Het tekort aan technici wordt volgens de technische sector met name veroorzaakt door de slechte aansluiting van het onderwijs op het bedrijfsleven. Hierdoor past het profiel van potentiële werknemers niet bij de uitstaande vacatures.

Dit blijkt uit een onderzoek uitgevoerd door ROVC. Ruim 1.200 respondenten uit de technische branche geven in het ­rapport antwoord op vragen over onderwijs, markt-, HR- en opleidingstrends binnen de techniek.

Een andere oorzaak die de respondenten aanwijzen voor het tekort aan technici is vergrijzing. Werknemers gaan met pensioen, maar er is niet genoeg aanwas om hen op te volgen. Ook het huidige imago van de technische branche helpt niet om het tekort op te lossen.

hbo-niveau (21%) is er onvoldoende technisch opgeleid personeel. Technische organisaties zijn het hardst op zoek naar mediors met twee tot vijf jaar ervaring. Op dit ­niveau verwacht bijna de helft van de technische organisaties een tekort in de komende vijf jaar.

Het tekort aan goede technici is op allerlei niveaus merkbaar. Het grootste gemis aan technici wordt ervaren op mbo-4 niveau (46%). Maar ook op mbo-3- (23%) en

Het onderzoek, de ROVC TechBarometer is te downloaden via www.rovc.nl/techbarometer

64 B+U 5 2019

14012a

LEKKAGE?

LEKKAGEDOKTER HEEFT DE OORZAAK SNEL GEVONDEN!

GROND-, WEGEN WATERBOUW GROENVOORZIENING GLADHEIDSBESTRIJDING MATERIEELVERHUUR

13826

Detectie van water- lucht- en warmtelekkages

TELEFOON 0528 74 10 20 INFO@LEKKAGEDOKTER.NL WWW.LEKKAGEDOKTER.NL

INDUSTRIEWEG 40 7921 JP ZUIDWOLDE (DR)

V.O.F GEBR VERHOEVEN LAARSTRAAT 39 5334 NS VELDDRIEL TEL 06 - 543 636 51 INFO@VERHOEVEN.INFO WWW.VERHOEVEN.INFO

13853

13808

SLOOS EN ZN BV B+U 5 2019 65

Vakmanschap in binnen­stedelijk bestratingswerk Historische binnensteden hebben vaak nog authentiek straatwerk. Maar ook dit straatwerk vergt onderhoud of moet worden opengebroken voor onderhoud van het onderliggende kabel- en leidingwerk. Sloos en Zoon is in de regio Leiden een goede bekende en staat bekend om zijn authentieke straatwerk.

HISTORIE

P

iet Sloos sr. is in 1956 gestart met het bedrijf en inmiddels staat de derde generatie Sloos aan het roer. Piet Sloos heeft het bedrijf overgenomen van vader Jan Sloos. Vakmanschap en hard werken hebben ervoor gezorgd dat het bedrijf een enorme groei heeft doorgemaakt.

Een gevleugelde uitspraak binnen het bedrijf is: Eens bij Sloos, altijd bij Sloos. Dat geldt voor de medewerkers maar ook voor de opdrachtgevers. “Omdat wij het vak ook voor de toekomst willen behouden zijn we een erkend leerbedrijf. We zijn een van de grotere bestratingsbedrijven in Nederland en hebben ­tussen de 90 - 95 mensen aan het werk. Onze medewerkers zijn honkvast en er is weinig personeelsverloop. Binnen de gemeente Leiden maar ook in de regio zijn onze stratenmakers tijdens de uitvoerende werkzaamheden een bekend straatbeeld. Sinds enkele jaren hebben we onze diensten uitgebreid met twee aanpalende bedrijfstakken: Steenplaza Leiden en De Waard Maatwerk. Beide bedrijven zijn gevestigd naast onze hoofdvestiging aan de Admiraal Helfrichweg op het bedrijventerrein De Waard in Leiden. Zodoende hebben wij de Sloos Groep het leven ingeroepen. 3 bedrijven onder 1 dak!!!!

Met deze uitbreiding kunnen we de klanten op alle fronten bedienen”, vertelt Piet Sloos.

TOEKOMST

Sloos en Zoon is een steeds groter wordend familiebedrijf waar kwaliteit en klantvriendelijkheid de boventoon voeren. Wij denken graag met de klant mee en als het kan begeleiden we het totale traject.

Steenplaza is een toeleveringsbedrijf dat enkel A-merken aan particulieren, hoveniers en GWW-bedrijven levert.

WS TUINPRODUCTEN.

Dit is het bedrijf van Wesley Sloos, de zoon van Piet Sloos. WS bestaat nu vijf jaar en verkoopt aan meer dan 125 dealers onderhoudsproducten voor sierbestrating, voegmiddelen en lijmen voor in de tuin. Ook lossen wij klachten op voor grote fabrikanten in zowel Nederland, Duitsland en België.

SLOOS EN ZN BV

Adm. Helfrichweg 7 2315 VC Leiden

ONZE PROJECTEN: In 2018 is Sloos en Zoon in opdracht van de gemeente Leiden gestart met de volledige herinrichting van de Haarlemmerstraat. De funderingen worden vervangen en opnieuw opgebouwd en afgewerkt met natuursteen en gebakken stenen. De gootjes in het midden van de straat worden verlegd naar de zijkant en zorgen voor een goede afwatering van de straat.

In opdracht van Van Gelder is Sloos en Zoon ook actief op de Lammermarkt bij Molen De Valk waar het parkeerterrein wordt gerenoveerd.

T. 071 - 521 11 87

E. info@sloosenzoon.nl I. www.sloosenzoon.nl

66 B+U 5 2019 GEOSONDA BV

Expert in bodemonderzoek Geosonda is een gerenommeerde partij op het gebied van bodemonderzoek. De focus ligt in de eerste plaats op geotechnisch onderzoek.

N

aast het reguliere onderzoek kunnen meerdere aangrenzende werkzaamheden worden meegenomen, zoals landmeten, geomonitoring of een metaaldetectie-onderzoek om vast te stellen of er geen explosieven aanwezig zijn.

WAT KUNNEN WIJ VOOR U BETEKENEN

Geosonda verricht bodemonderzoek waarbij wordt vastgesteld wat het draagvermogen is van de grond. De sondeerconus wordt in de grond gedrukt waarbij de mechanische weerstand wordt gemeten.

De uitkomst van de meting wordt voornamelijk gebruikt voor het opstellen van funderingsadviezen maar kan ook worden gebruikt voor overig bodemonderzoek. Tevens kan gelijktijdig met het onderzoek de waterstanden van ondiep en diep grondwater worden ingemeten of gemonitord. Al deze gegevens worden beoordeeld waarna een gedegen advies kan worden afgeven, bijvoorbeeld voor de aanleg van een nieuwbouwwijk of een bouwproject.

Voor het uitvoeren van de werkzaamheden beschikt Geosonda over geavanceerde apparatuur en vakkundige medewerkers. Op de website staat uitgebreid beschreven welk type boringen op het gebied van Geotechniek kunnen worden uitgevoerd.

Nederland is over het algemeen goed in kaart gebracht. Het is bekend in welke gebieden in de bodem nog explosieven aanwe-

zig kunnen zijn. Geosonda beschikt over magnetometerconussen om dieptedetectie-onderzoek uit te voeren. Deze conussen zijn ook geschikt om na te gaan of er nog damwanden, trekankers of andere metalen voorwerpen in de bodem aanwezig zijn.

Naast het wegdrukken van meetsensoren kunnen de Geosonda-specialisten met hun equipment ook vloeistoffen in de bodem injecteren om de groei van bacteriĂŤn te stimuleren. Deze bacteriĂŤn kunnen in de bodem mogelijk aanwezige verontreinigingen afbreken.

NIEUWE ONTWIKKELINGEN

In samenwerking met Van der Burg heeft Geosonda een tussenmaatrups ontwikkeld. Het is een rups voertuig met kunststof beschermblokken die zeer geschikt voor binnenstedelijke situaties. In tegenstelling tot de metalen rupsbanden veroorzaken de kunststof blokken geen schade aan de ondergrond. Momenteel beschikt het bedrijf over vier machines van dit formaat. Onlangs is de eerste sonische boormachine in ontvangst genomen. Geosonda is overtuigd van deze nieuwe technologie vanwege de uitzonderlijke kwaliteit van de genomen grondmonsters en de snelheid waarmee op grotere diepte monsters genomen kunnen worden. Tevens kan met de combinatie conisch boren en sonderen, de bodem tot grote dieptes worden onderzocht, wat noodzakelijk is voor de steeds hogere nieuwbouwprojecten in de grote steden.

GEOSONDA BV B+U 5 2019 67

ONZE PROJECTEN: Grondmechanisch onderzoek Saeftinghedok (Beveren): Voor de ontwikkeling van het nieuwe Saeftinghedok in Beveren werd Geosonda door het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen aangesteld om het grondmechanisch onderzoek uit te voeren voor de studie van de nieuwe kaaimuren. Hiervoor werden een honderdtal elektrische sonderingen uitgevoerd tot ongeveer veertig meter diep, voornamelijk om de aanzet van de tertiaire Boomse klei in kaart te brengen.

Uitvoeren van pressiometerproeven te Westerlo: In opdracht van GMA uit Zelzate werd een grondonderzoek d.m.v. een reeks pressiometerproeven uitgevoerd op een agrarisch terrein in Oevel bij Westerlo. De proeven kaderden in de mogelijke bouw van een nieuw windmolenpark. Voor het project werd 1 boring tot 31,5 m-mv gerealiseerd , waarbij op verschillende dieptes in totaal 22 testen werden uitgevoerd.

WIE ZIJN WIJ

In Nederland bestaat de naam Geosonda sinds 2016 en is ontstaan vanuit Geomet Advies, de uitvoerende tak van het bedrijf. Geomet is in 1987 opgericht door de heer Joustra. In de jaren na de oprichting is het bedrijf uitgegroeid tot een geotechnisch bureau dat complexe vraagstukken oplost.

Het huidige bureau is onderdeel van de ABO-Group en heeft meerdere vestigingen in Nederland en BelgiĂŤ. In Hasselt is onlangs een nieuwe vestiging geopend. Het bedrijf groeit nog steeds en met deze nieuwe vestiging wordt er een toekomstbestendige organisatie neergezet. Door te blijven investeren in nieuwe technieken is het mogelijk de uitslagen daags na de metingen bij de klant aan te leveren. Door het gebruik van zeer gevoelige meetsensoren kunnen met de afdeling Geomonitoring afwijkingen tot op de millimeter worden aangegeven.

GEOSONDA BV

Curieweg 19 2408 BZ Alphen aan den Rijn

+31 (0)172 449 822

info@geosonda.nl www.geosonda.nl

68 B+U 5 2019

Nieuwbouw, renovatie of restauratie, MMBS optimaliseert de buitenschil van een bouwwerk. Het ambacht, het vakmanschap is onze ruggegraat. Daarnaast zijn we veelzijdig: MMBS heeft vier afdelingen, vakgebieden die in elkaar overlopen en gebruik van elkaar kunnen maken.

Gevelrenovatie en -restauratie

M MBS

Monumentale restauratie

GROE P

Schilders Metselwerken

Vakmanschap, veelzijdigheid en klantgericht.

Bekijk onze projecten op: mmbs-bouw.com/projecten 13959

Je VCA cursus kiezen en plannen.

Eitje.

WWW.MARTENSINFRABV.NL

NIEUW!

Machinale bestrating Grondwerk Tuinaanleg Sloopwerk Riolering

HĂŠt online platform waarop je razendsnel de VCA-cursus vindt ĂŠn boekt die in je agenda past.

20 JAAR GESPECIALISEERD

IN GROND-, WEG- EN WATERBOUW

organiseert het voor je 13967

MARTENS INFRA LINSCHOTEN T: 06 - 225 707 20 13992

Van Hameren Houthandel voor zowel particulier, bedrijf en overheid. Ons assortiment bestaat uit nieuw en gebruikt hout voor zowel bedrijf, overheid en particulier. Wij hebben een breed assortiment hout, zoals eikenhout, iroko, padoek, teak, mahoni, azobe, basralocus. Maar ook plaatmateriaal zoals betonplex, multiplex en spaanplaat op voorraad.

Hertog van beijerenstraat 2a - Ter Aar

Tel 0172 604 073 - www.vanhamerenhouthandel.nl 13981a

KUNSTWACHT B.V. B+U 5 2019 69

Wat is de staat van uw kunstwerken in de openbare ruimte Dat is een vraag die sommige gemeenten en andere overheden niet zo maar kunnen beantwoorden. Kunstwacht is uw partner bij het beheer en behoud van kunst in de openbare ruimte.

K

unstwacht is voortgekomen uit het zusterbedrijf Archeoplan, een bedrijf dat zich richt op de restauratie en conservering van museale en archeologische objecten en deze naar het publiek brengt.

Vanwege de kennis van materialen en hoe deze zich houden in de tijd, is Archeoplan eind jaren negentig door de gemeente Delft benaderd met de vraag of het bedrijf de kunstwerken in de openbare ruimte van deze gemeente wilde inventariseren.

Nadat alle kunstwerken waren geschouwd en beoordeeld is een onderhoudsplan opgesteld. In diezelfde periode meldden zich meerdere gemeenten met dezelfde vraag. Voordat aan deze vraag uit de markt volledig beantwoord kon worden, is eerst onder andere uitgezocht welke juridische en organisatorische aspecten allemaal een rol spelen bij de kunst in de openbare ruimte. Pas toen dat allemaal goed in beeld was, is Kunstwacht in 2002 opgericht om aan de vraag uit de markt te voldoen.

HOE WERKEN WIJ

Kunstwacht heeft een eigen beheersysteem opgezet waarin alle gegevens zoals foto’s en de staat van onderhoud van de kunstobjecten is opgenomen. Ieder kunstwerk wordt apart beoordeeld en beschreven en zo hebben alle gemeenten toegang tot alle gegevens en foto’s van hun kunstwerken. Na zo’n initiële schouwing wordt een beheerplan geschreven, waarin naar voren komt wat er aan eventueel achterstallig onderhoud is en wat er jaarlijks en periodiek aan de kunstwerken zou moeten gebeuren. Kunstwacht kan deze werkzaamheden vervolgens voor de opdrachtgever uitvoeren.

Vanuit het beheersysteem is een publieke site en een mobiele app beschikbaar zodat het publiek weet waar de kunstwerken staan en meer informatie kan vinden. Op deze manier kunnen gemeenten en eigena-

KUNSTWACHT B.V.

Oude Delft 224 2611 HJ Delft

ren de kunstvoorwerpen voor het voetlicht brengen.

De werkzaakheden worden in de meeste gevallen door de eigen medewerkers van Kunstwacht uitgevoerd. De medewerkers zijn zeer ervaren en beschikken allen over een compleet ingerichte Kunstwachtbus om de werkzaamheden door heel Nederland uit te voeren.

De bus is onder andere voorzien van een watertank, een aggregaat en een stoomreiniger.

Als een opdracht beter of goedkoper door bijvoorbeeld een specialist uitgevoerd kan worden, wordt een bedrijf uit het netwerk benaderd. Altijd onder verantwoording van Kunstwacht. Op die manier is de uitvoeringskwaliteit geborgd.

DUURZAAMHEID

Eind maart is de eerste paal geslagen voor het nieuwe gebouw van Kunstwacht dat langs de A13 wordt gebouwd. In het nieuwe pand worden kantoor, werkplaats en opslagruimte samengebracht. Het gebouw wordt energieneutraal.

In de energiebehoefte wordt voorzien door de aanleg van zonne­ panelen. Daarmee wordt voldoende energie opgewekt om het gebouw en de laadpalen voor de elektrische auto’s van stroom te voorzien. Het regenwater wordt opgevangen in ondergrondse tanks waarna het wordt gefilterd en wordt gebruikt voor het reinigen van de kunstwerken. Hiermee loopt Kunstwacht voorop in de omgang met het milieu, een wens die ook bij veel gemeenten leeft.

OPDRACHTGEVERS

Kunstwacht mag meer dan 70 grote en kleine gemeenten tot hun klantenkring rekenen. Momenteel worden ook de kunstobjecten voor de Rijksvastgoeddienst in beeld gebracht.

Het onderhoud van een deel van de kunstwerken op 275 locaties van deze organisatie wordt bij Kunstwacht ondergebracht.

T. 015 - 214 52 95

E. info@kunstwacht.nl I. www.kunstwacht.nl

Stedelijke vergroening Een boom is een waardevolle toevoeging binnen bebouwd Nederland. Hierbij is het van belang dat er voldoende zorg aan de boom wordt besteed om hem te begeleiden naar een duurzame toekomst. Met planmatig en professioneel beheer voorkomt u dat kwetsbare, zieke of beschadigde bomen risicovolle situaties opleveren. Met haar jarenlange expertise en innovatieve oplossingen ondersteunt Boomadvies Nederland u daarbij.

D

e boomadviseurs werken met ruime expertise en innovatieve apparatuur aan duurzame en praktische oplossingen. Ze zijn gecertificeerd boomveiligheidscontroleur, European Tree Worker en/of European Tree Technician en voeren uiteenlopende onderzoeken uit. Mechanische en biologische gebreken in bomen kunnen door deze controle aan het licht worden gebracht. Naar aanleiding van de resultaten van de visuele controle kan een advies met eventueel te nemen maatregelen worden voorgeschreven.

Soms is een visuele controle of inspectie echter niet genoeg om te bepalen hoe ernstig het gebrek is en welk risico dit vormt. In dit soort gevallen wordt aangeraden om een nader technisch onderzoek te verrichten.

VOORKOMEN IS BETER DAN GENEZEN

Daarnaast heeft het bedrijf de expertise in huis om voorafgaand aan werkzaamheden in de nabijheid van bomen te analyseren wat de effecten zullen zijn. Aan de hand van boven- en ondergronds onderzoek, kan Boomadvies Nederland met deze Boom Effect Analyse (BEA) een boombeschermingsplan opstellen om de bomen te ontzien tijdens de werkzaamheden. Ook is toezichthouding mogelijk om schade te voorkomen en er zorg voor te dragen dat de boombeschermende maatregelen worden uitgevoerd. Indien er schade ontstaat omdat er geen analyses zijn gemaakt of maatregelen zijn getroffen

NADER TECHNISCH ONDERZOEK Afhankelijk van het soort gebrek kan de volgende onderzoeksapparatuur worden ingezet: De Picus geluidstomograaf/TreeTronic wordt voornamelijk ingezet in het geval van aanwezigheid van een zwamaantasting die binnen in de boom houtrot veroorzaakt.

De resistograaf wordt vaak gebruikt als aanvulling op de Picus geluidstomograaf/TreeTronic. Het geeft de kwaliteit van het aangeboorde weefsel en de eventuele restwanddikte weer.

De trekproef is een uitstekend instrument om de stabiliteit en breukvastheid van een boom te berekenen. Het wordt vaak toegepast als er twijfels zijn over de (toekomstige) stabiliteit. Denk hierbij bijvoorbeeld aan graafwerkzaamheden dicht bij de boom waarbij veel wortels zijn beschadigd of verloren zijn gegaan.

tijdens de werkzaamheden, dan kan een schadetaxatie uitgevoerd worden conform het rekenmodel van NVTB. Denk hierbij niet alleen aan bijvoorbeeld graafschade, ook het onterecht kappen van een boom is een vorm van schade.

BOOMADVIES NEDERLAND B+U 5 2019 71

Wilt u uw werkzaamheden verrichten in het groen? Dan krijgt u te maken met de nieuwe Wet natuurbescherming. Deze wet is van toepassing op uw planvorming, werkvoorbereiding en plan van aanpak.

Boomadvies Nederland kent alle risico’s op het grensvlak van wet en natuur en kan gemeentes, provincies en aannemers op dit gebied adviseren en ontzorgen.

Boomadvies Nederland beperkt zich echter niet tot reeds bestaande bomen. Ook voor advies op het gebied van aanplant, groeiplaats en nazorg bent u bij het bedrijf aan het juiste adres. Elke boom heeft andere eisen rondom groeiplaats waarbij zowel met selectie als aanplant rekening dient te worden gehouden. Zijn er beperkingen waar rekening mee gehouden moet worden? Is er een irrigatiesysteem nodig om ervoor te zorgen dat de bomen voldoende water tot zich kunnen nemen? Of is de bodem bijvoorbeeld nat, sterk verdicht of heeft deze weinig doorwortelbare ruimte? Het bedrijf beperkt zich niet enkel tot nieuwe aanplant, maar kan ook oplossingen bieden voor bestaande bomen met groeiplaatsproblemen.

PROJECTEN, BELEID EN BEHEER

Boomadvies Nederland levert ook haar diensten op projectbasis en ontzorgt door projecten van A tot Z in te richten en te begeleiden.

Haar directievoerders zijn specialisten in boombeheer, werkvoorbereiding en de volledige coördinatie. Een directievoerder overziet,

tree tronic

picus geluidstomograaf

coördineert, bewaakt de financiën en controleert het meer- en minderwerk. Haar directievoerders zijn dan ook veelzijdig: van teamspeler, arbiter en troubleshooter tot technicus, bemiddelaar en onderhandelaar. Daarnaast heeft Boomadvies Nederland toezichthouders in huis met zowel een civiele als ook een groene achtergrond. Zij zien toe of de Arbowet en Milieuwetgeving worden nageleefd en of de aannemer de werkzaamheden volgens de afspraken uitvoert. Zowel de directievoerders als de toezichthouders hebben voor hun taken toegang tot geavanceerde scan- en meetapparatuur.

DÉ ADVISEUR VAN GEMEENTES EN PROVINCIES

Door ruime ervaring op het civiele vlak, heeft het bedrijf zich kunnen ontplooien tot dé adviseur van gemeentes en provincies. Voor haar opdrachtgevers levert zij haar expertise aan de totstandkoming van bomenstructuur-, bomenbeleid- en bomenbeheerplannen.

Deze beleidsplannen bevatten richtlijnen voor boven- en ondergrondse groeiruimte, standplaats en soortkeuze, dit met het doel om kwalitatieve groene structuren te realiseren. Met de opdrachtgever zullen de juiste kaders worden geschetst om de nodige afwegingen te maken, zodat een passend bomenbeleid als fundament binnen de organisatie functioneert. Tot slot ontwikkelt Boomadvies Nederland ook beheerplannen, met als doel de juiste planning en budgetsafwegingen te realiseren om een veilig en kwalitatief bomenbestand te beheren.

Resistograaf

BOOMADVIES NEDERLAND

Meerwijkweg 58 5236 BP ‘s-Hertogenbosch

T. 073 - 850 5302

E. info@boomadviesnederland.nl I. www.boomadviesnederland.nl

72 B+U 5 2019

Achterdijk 39 3984 LD Odijk 030 - 636 58 85

info@otteinfra.nl www.otteinfra.nl 13985

Kunstwacht onderhoudt Kunst in uw gemeente GEOTECHNIEK

Sonderingen Boringen Bomdetectie Injectie Geomonitoring Landmeten

Geosonda B.V. Curieweg 19 2408 BZ Alphen aan den Rijn T. +31 (0)172 44 98 22 info@geosonda.nl

KUNSTWACHT Oude Delft 224 2611 HJ Delft

T 015 214 52 95

www.geosonda.nl 13995

Member of ABO-Group

13997

Technische Infrastructuur voor: Aanleg en montage Laag en Middenspanningstechniek Aanleg, montage en beheer Openbare Verlichtingsinstallaties Aanleg en montage ondergrondse Rail kabels en leidingen

www.unsal.nl

Bijdorp West 63-65 2992 LC Barendrecht T: 0180 - 55 76 75

14000

www.kunstwacht.nl info@kunstwacht.nl

VAN REEUWIJK BV B+U 5 2019 73

Meedenken met onze opdrachtgevers is een vanzelfsprekendheid

Zoekt u een betrouwbare partner voor een renovatiesloop of een totaalsloopproject?

Dan is Van Reeuwijk BV de juiste partner.

V

eel bedrijven geven in hun communicatie-uitingen aan dat ze graag vanaf het begin van een project betrokken willen worden bij de plannen en dat het bedrijf platte organisatiestructuur heeft. In de regel is dit pure marketing. Bij Van Reeuwijk gaat het echter niet om mooie woorden, maar om succesvolle uitvoering van de opdracht.

DIENSTEN

Van Reeuwijk BV is een allround sloopbedrijf. dat veel ervaring heeft op het gebied van renovatie- en totaalsloop. Van haar medewerkers wordt verwacht dat zij flexibel inzetbaar zijn; naast sloopwerk worden ook andere werkzaamheden zoals frezen, boren en zagen uitgevoerd. Sinds 2013 beschikt het bedrijf over de SC 530-certifering wat inhoudt dat het bedrijf ook asbestsaneringen mag uitvoeren. Daarnaast is het bedrijf ook bevoegd tot het verwijderen van chroom-6.

ONZE WERKWIJZE

Van Reeuwijk BV is een redelijk jong bedrijf dat zich heeft onderscheiden door haar aanpak. Per project wordt een aanspreekpersoon/projectleider aangewezen welke zorg draagt voor de onderlinge afstemming van de werkzaamheden en op de hoogte is van het volledige project. Als tijdens de sloopwerkzaamheden blijkt dat er ook boor- of zaagwerk aan te pas komt, wordt ook die ploeg aangestuurd door de projectleider. De klant kan voor al zijn vragen altijd bij deze persoon terecht.

VAN REEUWIJK BV

Transportstraat 32 2861 DZ Bergambacht

“Wij beschikken over een fijne groep medewerkers met hart voor de zaak.

Afspraken die wij maken, die komen we na en geen van de medewerkers loopt de kantjes ervan af. Onze medewerkers zijn het visitekaartje van het bedrijf. De werkzaamheden worden uitgevoerd door gecertificeerde vakkrachten die beschikken over goed materieel. Vaak moeten werkzaamheden worden uitgevoerd in woningen in bewoonde staat. Dan is het belangrijk dat onze medewerkers de werkzaamheden zonder al te veel overlast uitvoeren”, vertelt Erwin Bruijniks.

In 2011 heeft Erwin Bruijniks het bedrijf overgenomen, waarna het bedrijf een enorme groei heeft doorgemaakt. Voorafgaand aan de overname heeft Erwin als leidinggevende ervaring binnen de branche opgedaan. Sinds 2013 is Van Reeuwijk gevestigd aan de Transportstraat in Bergambacht.

ONZE PROJECTEN: Opdrachtgever BAM, Normakoestiek: Van Reeuwijk heeft samen met ­Normakoestiek en Bam een mooi project opgeleverd. Op de Vareseweg in Rotterdam is een kantoorpand van circa 3000 m2 gestript. Zo zijn de betonwanden, de vloer- en plafondafwerking en gipswanden verwijderd. Goed teamwerk moet gevierd worden.

Opdrachtgever Fixplan: Het gaat om het saneren van drie flatgebouwen van elk twaalf etages op de locatie Elviraland in Den Haag. De kopgevels en de trappenhuizen worden gesaneerd en de afdichtings- en beglazingskit wordt verwijderd. In de volgende fase wordt de kit rondom de consoles onder asbestcondities verwijderd.

T. 0182 - 357477

E. info@vanreeuwijkbv.nl I. www.vanreeuwijkbv.nl

74 B+U 5 2019 ATAB CIVIELE TECHNIEK

Een tweede kans op een eerste indruk is niet nodig Als Atab Civiele Techniek aan tafel komt, nemen zij graag het initiatief en gaan zij het gesprek aan met alle deelnemende partijen. Met deze werkwijze staan vanaf het begin alle neuzen dezelfde kant op. Door het organiseren van interactieve ontwerpateliers kunnen alle partijen hun wensen inbrengen en dat voorkomt veel discussie als het project eenmaal loopt. Ons doel is om binnen het totale proces de verbindende factor te zijn.

RESULTAAT GERICHT WERKEN

D

e projectleiders nemen tijdens het proces graag de voortrekkersrol. Zij komen niet met een standaardpakket zonder dat zij op de hoogte zijn van de wensen van de opdrachtgever. Vaak hebben projecten hun weerslag op de omgeving en ook die moeten een plek krijgen in het totaalplaatje. Om zoveel mogelijk input op te halen bij alle belanghebbenden kan er een informatieavond worden georganiseerd, maar steeds vaker wordt gekeken welke stakeholders via onder meer social media bereikt kunnen worden. Als alle input is opgehaald wordt dit verwerkt tot een eerste en daarna een voorlopig ontwerp. Als laatste wordt het uiteindelijke definitieve ontwerp gepresenteerd.

WAAR STAAN WIJ VOOR

Atab Civiele Techniek is een advies- en projectbureau met een breed scala aan diensten.

Civiele techniek is een algemeen begrip, maar betreft vooral werkzaamheden aan objecten die zijn verbonden met de grond, zoals leidingen, kabels, bruggen, (spoor)wegen en gebouwen. Als professionals in deze branche worden de diensten die Atab Civiele Techniek

niet zelf kan leveren ondergebracht bij ketenpartners die dezelfde kwaliteit leveren, waarbij de prijs-kwaliteitverhouding een belangrijke rol speelt.

WE ZIJN GEEN INDIVIDUALISTEN

Om een goed eindresultaat neer te zetten is teamspirit nodig. Bij Atab Civiele Techniek werken probleemoplossers. Zij inventariseren de vraag vanuit de opdrachtgever en bespreken de eventuele oplossingen bijvoorbeeld met de omwonenden van een project. Wat zijn hun wensen en kunnen die worden meegenomen in het ontwerp?

Draagvlak creĂŤren voorkomt dat plannen achteraf moeten worden gerepareerd of dat er een planschadetraject moet worden doorlopen. Zowel de directie alsook de medewerkers hebben een ruime ervaring in de civiele techniek.

INVESTEREN IN MENSEN

â&#x20AC;&#x153;Goed personeel krijgen is vaak geen probleem, goede medewerkers voor je organisatie behouden is veel belangrijker.

Wij investeren in een goede opleiding voor onze medewerkers en geven ze de ruimte om hun ambities waar te maken.

Investeren in mensen is de bin-

ATAB CIVIELE TECHNIEK B+U 5 2019 75

dende factor voor een succesvol team. Om het opleidingsniveau binnen onze organisatie te waarborgen, werken we samen met ROC Koning Willem I uit Den Bosch. Voor het hoger management werken we samen met hbo-instellingen in Arnhem en Den Bosch. In de toekomst willen we ons nog meer gaan richten op engineering. Dat vraagt de nodige inzet van ons als directie, maar ook van onze medewerkersâ&#x20AC;?, vertelt Arend Groeneveld.

er ook op toe dat de juiste vergunningen worden aangevraagd en dat de procedures zorgvuldig worden doorlopen. Mocht er toch een geschil ontstaan, dan kan mediation een oplossing zijn. Hiermee wordt voorkomen dat er een langdurig juridisch traject ontstaat. In de meeste gevallen leidt mediation tot een aanvaardbare oplossing voor alle partijen.

AANVULLENDE DIENSTVERLENING

Gemiddeld is Atab Civiele Techniek bij circa tachtig projecten per jaar betrokken. Deze worden door de directie en het MT gemonitord en begeleid. Voor een goede orderportefeuille is een juiste mix van projecten, groot en klein, noodzakelijk.

Naast het begeleiden en uitvoeren van complete civiele projecten beschikt Atab Civiele Techniek ook over een afdeling omgevingsmanagement. Deze afdeling richt zich voornamelijk op projecten in het kader van de Omgevingswet. Daarbij gaat het om onderzoeken die moeten worden uitgevoerd omdat de projectontwikkelaar verwacht dat er archeologisch, ecologisch of milieutechnisch onderzoek noodzakelijk is voordat een project kan worden gestart. De projectleiders van Atab Civiele Techniek zijn in staat om het volledige ­traject te begeleiden. Zij houden toezicht op de onderzoeksfase, maar zien

ATAB CIVIELE TECHNIEK

De Sluis 2a 4271 CZ Dussen

PROJECTEN

Een mooi voorbeeldproject is de Schipholtunnel. Via technische datagegevens wordt inzichtelijk gemaakt van welke routes de hulpdiensten gebruik moeten maken bij een calamiteit.

T. 0183 - 820 368 E. info@atabnl.com

E. vraag@atabnl.com I. www.atabcivieletechniek.nl

76 B+U 5 2019

Opslag, verwerking en herbestemming van grond- en baggerstromen 100% beheersing van grond en grondstromen vraagt om veel kennis en expertise. Slibbank Nederland biedt u de volgende diensten: Onderzoek en Advisering Certificering en vergunningen Exploitatie en transport Projectbegeleiding en -coördinatie 06-52007655 info@slibbanknederland.nl

www.slibbank.nl 14038

BURTEC BOUWT SPECIALE MACHINES: • Voor overheid, wegenbouw- en aannemingsbedrijven, • Custom-made naar uw wensen, • Met innovatieve oplossingen, • Die voldoen aan de strengste kwaliteitseisen.

Montageweg 13, 3433 NT Nieuwegein Telefoon: +31 (0)30-6019660 E-mail: info@burtec.nl

14026

N.A.G. B.V. Loodsweg 19 • 1525 RH Westknollendam • Telefoon +31 (0)75 68 77 034 • www.nag.nl 14005

APHOUTCONSTRUCTIES B+U 5 2019 77

Hout als basisproduct “Hout werkt”, “Hout leeft” of “De natuurlijke uitstraling van hout”. Allemaal termen die aangeven dat hout als bouwmateriaal voor iedereen een andere beleving heeft. Dat is precies de reden waarom Ap Kremer zijn jeugddroom, een bouwbedrijf gespecialiseerd in houtbouw, heeft waargemaakt.

A

PHoutconstructies is een veelzijdig bedrijf waar diverse soorten houtbouw samenkomen. Of het nu gaat om het ontwerp- en de aanleg van een houten brug, vlonder of steiger, wij helpen u graag. Met onze ruime ervaring kunnen wij het hele traject van u overnemen, inclusief de vergunningaanvraag. Hout wordt veelvuldig gebruikt in de waterbouw, is duurzaam en geeft een natuurlijke overgang. Voor het slaan van damwanden is hout om deze reden nog steeds een veel gebuikt materiaal. Hout en water gaan immers goed samen, zolang maar de juiste houtsoort wordt gekozen. APHoutconstructies adviseert u vrijblijvend over het gebruik van de diverse houtsoorten.

Naast projecten voor de weg- en waterbouw hebben wij veel ervaring in het realiseren van bijzondere houtbouwprojecten, zoals spantconstructies voor rieten daken, een houten buitenverblijf of een recreatiewoning.

INRICHTING VAN DE BUITENRUIMTE

Hout is ideaal voor de inrichting van de openbare ruimte. Upcycled Wood is een serie buitenmeubelen met een duurzaam karakter die in samenwerking met Van den Berg Hout is ontwikkeld. Bij een productieproces blijft er altijd resthout over. Dit hout is veelkleurig en heeft

APHOUTCONSTRUCTIES

Kelvinring 21 2952 BG Alblasserdam

vaak een ruwe uitstraling. Normaal gesproken zou dit worden weggegooid of verbrand. Binnen de Upcycled Wood serie worden van het hardhout dat overblijft stoere en duurzame meubels en vloeren gemaakt. Uiteraard voldoet het eindproduct aan de hoogste kwaliteitseisen.

WIE ZIJN WIJ

APHoutconstructies is opgericht in 2005. Sinds de oprichting is het bedrijf uitgegroeid tot een middelgrote bouwonderneming. De werkzaamheden worden samen met achttien goed opgeleide en vakbekwame medewerkers uitgevoerd. Als erkend leerbedrijf voldoet APHoutconstructies aan alle SBB-voorwaarden.

ONZE PROJECTEN: Houthavens Amsterdam: Ontwerp en aanleg van een speciale structuursteiger.

Dura Vermeer: Ecoduct met Acoyahout bekleed.

Ontwerpen en bouwen van een high-end luxe tuinhuis in Breda.

T. 078 - 699 96 21

E. info@aphoutconstructies.nl I. www.aphoutconstructies.nl

78 B+U 5 2019 DE TWEE HEREN

De vraag naar een groene leefomgeving wordt steeds groter

We zijn het er allemaal wel over eens: de wereld mag een stuk groener. De meest logische plek om deze ‘vergroening’ in te zetten is onze directe leefomgeving. Maar van steen naar écht groen bereik je niet door alleen een boom te planten of een grasmat uit te rollen.

D

e ware transformatie begint bij de ware overtuiging en een heldere visie. Een bedrijf dat gespecialiseerd is in vergroening van openbare ruimten is De Twee Heren uit het Noord-Hollandse Grootebroek. Jaren terug begonnen als ecologische hoveniers is De Twee Heren inmiddels uitgegroeid tot dé specialist op het gebied van wonen, werken, recreëren en spelen in een natuurlijke omgeving.

Door de overtuiging, kennis en creativiteit zijn ze inmiddels partner en leverancier van veel gemeenten, scholen en bedrijven.

Steden en wijken hebben de waarde van groen nogal eens onderschat. De druk om steeds meer te bouwen neemt toe en wat er dan ‘overblijft’ mag groen blijven of worden. Maar dat is iets heel anders dan het groen werkelijk beleven. En het groen optimaal z’n werk laten doen. Afvoer van regenwater is een noodzaak met het veranderende klimaat. Maar minstens net zo belangrijk is dat mensen zich veel prettiger voelen als er groen om hun heen is. Het geeft rust en vermindert spanning. Kinderen vinden het heerlijk om in te spelen.

De biodiversiteit blijft in stand of komt terug. Kortom, groen in de stad doet iedereen goed.

Kinderen en De Twee Heren spreken dezelfde taal!

De groei en de bekendheid van De Twee Heren is vooral te danken aan het enthousiasme en de energie waarmee het bedrijf zich ontwikkelt. Aan het hoofd staan Barry Bimmerman en Timo Smith.

Beiden zijn overtuigd van de meerwaarde van groen in de leef- en werkomgeving, en samen met hun ervaren team hebben ze al de nodige unieke projecten kunnen opleveren.

DE TWEE HEREN B+U 5 2019 79

ONZE PROJECTEN: Opdrachtgevers zijn vooral gemeenten, Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en natuurorganisaties.

Land van Fluwel, avonturenparadijs voor jong en oud: De aanleg van een speelparadijs met onder andere een blotevoetenpad, klim- en touwbruggen, een speeltuin, Dutch Tulip Experience met een audiotour en glij- en tokkelbanen.

Humanistisch Kindcentrum, rivierenbuurt Amsterdam: De volledige inrichting van het schoolplein met behoud van de bestaande bomen.

Gemeente Alkmaar, nieuwbouwproject de Pauw: Aanleg van een beek, heuvels, water en waterpompen. Met speciale bordjes is een route uitgezet. De gebruikte touwen zijn in eigen beheer geperst om een goede koppeling te realiseren met de hangmatten.

Bij de ontwikkeling van een natuurspeelplaats worden de kinderen betrokken en wordt gekeken naar de wensen en mogelijkheden. En die zijn vaak groter dan je denkt. Veel scholen, recreatieparken, speeltuinen en gemeenten kunnen dit beamen: de kinderen en De Twee Heren spreken dezelfde taal!

Door hun filosofie en de organische manier van werken lopen de Twee Heren soms tegen onbegrip aan bij de gevestigde aannemers en dus kiezen ze er meer en meer voor om de projecten volledig in eigen hand te houden en met een select aantal partijen uit te voeren.

Door de jaren heen hebben ze zich ontwikkeld van een kleinschalig hoveniersbedrijf tot een volwaardige speler op het veld van totale projectontwikkeling, uitvoering en onderhoud.

In de nabije toekomst gaat De Twee Heren een aantal grote en spraakmakende projecten aan. Binnen hun filosofie en werkwijze zijn ze altijd op zoek naar partijen om voor of mee te werken. En naar medewerkers die het fantastisch vinden om op een creatieve, vakkundige wijze de wereld groener, mooier en speelser te maken.

Gelukkig wordt er steeds meer aandacht besteed aan het groen in de wijk, maar het kan volgens de heren nog veel beter. Wanneer je zo vroeg mogelijk, bij voorkeur al in de eerste conceptfase, bij de ontwikkeling van een nieuwe wijk wordt betrokken, kan er met alle elementen rekening worden gehouden. Door het hele groentraject bij een specialist als de Twee Heren onder te brengen weet je zeker dat het project van A tot Z ook daadwerkelijk wordt zoals het is bedacht, en dat de leefbaarheid en duurzaamheid van de wijk volledig tot zâ&#x20AC;&#x2122;n recht komt.

Kinderen vinden het heerlijk om buiten te spelen. Maar ze vinden het nog veel fijner om te spelen in een natuurlijke omgeving. Met hout, water, zand en andere elementen die hun fantasie prikkelt, creativiteit stimuleert en ze uitdaagt grenzen op een veilige manier op te zoeken. En natuurlijk niet te vergeten: het groen brengt ze tot rust.

DE TWEE HEREN

Geerling 20 1613 PG Grootebroek

T. 0228 - 317 990

E. info@detweeheren.nl I. www.detweeheren.nl

80 B+U 5 2019

Ravesteijn IJsselstein BV Bestratingen, sierbestrating, vlonders en beschoeingen

Woningen, bedrijfspanden, utiliteitsbouw, boor- en zaagtechniek

13729

Infra-techniek , riolering, boogzinkeren

Handelsweg 6, 3401 ME IJsselstein | Telefoon (030) 2679223 | info@ravesteijnijsselstein.nl | www.ravesteijnijsselstein.nl

2 4 / 7 L I V E VIDEO SU RVE I LL AN C E

Streng Infra is een bedrijf dat zijn werkzaamheden richt in de cultuurtechnische en civiele sector. Wij verhuren machines zoals minikranen, rupsdumpers, tractor met kipper en shovel. Wij verzorgen alle grondwerken, bestratingen en tuinaanleg.

Overal maximale beveiliging Voor groot en klein terrein, voor permanente, kortstondige of spoedeisende plaatsing.

www.strenginfra.nl Heb je zin in een nieuwe uitdaging?

Kijk op www.strenginfra.nl en kom ons team versterken!

Tiendweg 12a 3411 NB Lopik 0348-554610 14014

SECURITY CABIN B.V. De Veken 32a 1716 KE Opmeer Kijk voor meer informatie op:

www.securitycabin.nl

T: 0226 - 360 250 E: info@securitycabin.nl 14044

Personeel en materieel voor uw asfaltverwerkingsproject Gebr. Jansen B.V. Vaartweg 22 5106 ND Dongen

0162 - 312 611 info@gebroedersjansen.eu gebroedersjansen.eu 14042

MEER INSPANNINGEN NODIG OM AMBITIES NATIONALE WOONAGENDA TE REALISEREN Om de ambities uit de Nationale Woonagenda te realiseren, moeten de komende jaren aanzienlijke inspanningen worden verricht. In de Nationale Woonagenda is de ambitie uitgesproken om tot 2025 jaarlijks 75.000 woningen te bouwen om zo vraag en aanbod op de woningmarkt beter in balans te brengen.

Het feitelijke gerealiseerde aantal woningen in de afgelopen jaren bleef echter achter op dit streven. Ook voor de komende

j­ aren is het planaanbod niet toereikend om aan deze ambitie te kunnen voldoen.

Met name in groeigebieden, zoals ZuidHolland en Utrecht, blijft de productie tot nu toe sterk achter bij de doelstellingen zoals die zijn af te leiden uit de Nationale Woonagenda.

Ook de komende jaren lijken er onvoldoende woningen gerealiseerd te worden.

Dit concludeerde het EIB in de verschenen studie ‘Effectief planaanbod en nationale

bouwambities’. Om toch voldoende woningen tot stand te brengen, is het onder andere van belang om meer rekening te houden met planuitval die zich in de praktijk voordoet. Om de uitval te compenseren, moeten er op korte termijn nog nieuwe plannen toegevoegd worden die binnen de periode tot 2025 gerealiseerd kunnen worden.

Bron: EIB

82 B+U 5 2019 SECURITY CABIN

Precisie camerabewaking voor uw bouwplaats Een bewegingsmelder voor verlichting vindt iedereen normaal, maar een bewegingsmelder voor camerabewaking die rechtstreeks contact zoekt met een regionale controlekamer kan van toegevoegde waarde zijn voor uw bouwplaats. Vanuit de meldkamer kan de 360Âş domecamera worden bediend voor een juiste inschatting van de situatie ter plaatse.

Security Cabin is specialist in het koppelen van bewegingsmelders aan diverse soorten cameraâ&#x20AC;&#x2122;s. Bij een verdachte melding wordt de camera ingeschakeld, waarna de beelden worden doorgestuurd naar een beveiligingsbeambte. Deze schat de situatie in en schakelt indien nodig andere hulpdiensten in. De alarmcentrale beschikt over een live-viewverbinding welke direct met de politie kan worden gedeeld.

VOORDELEN

De Security Cabin beveiligt het materiaal, maar geeft ook medewerkers een gevoel van veiligheid. Deze beveiligingsmethode is voordeliger dan een (semi)permanente terreinbewaking door een beveiligingsbedrijf. De Security Cabin kan worden geplaatst als stand-alone unit en is zelfvoorzienend in de stroomvoorziening. De unit kan worden voorzien van een aggregaat. Naast de bewegingsmelder voor de camera, kan de cabin ook worden voorzien van felle verlichting. De dome-camera maakt 24/7 opnames, welke op een later tijdstip terug kunnen worden bekeken.

SECURITY CABIN B+U 5 2019 83

WAAROM KIEZEN VOOR SECURITY CABIN

Bouwplaatsen zijn bij uitstek locaties waar mensen buiten de werktijden graag nog even hun slag willen slaan. Bouwplaatsbeveiliging is geen luxe, maar in veel gevallen een must. Naast het bouwmateriaal, staat ook het rijdend materieel in de nachtelijke uren veelal op de bouwplaats geparkeerd. Voldoende redenen om te kiezen voor de beveiliging van Security Cabin.

Voor nog grotere gebieden zijn slimme combinaties mogelijk. Daarnaast kan de cabin, die dankzij zijn uitstraling ook een preventieve werking heeft, fungeren als barrière. De mogelijkheden beperken zich echter niet tot preventie van diefstal of vandalisme. Vaak moeten mensen ook tegen zichzelf worden beschermd. Dat geldt met

WIE ZIJN WIJ

Security Cabin is in 2012 ontstaan vanuit het beveiligingsbedrijf Regio Control, dat een duidelijke behoefte aan deze manier van beveiligen waarnam. Regio Control zag dit als een goede aanvulling op het al bestaande dienstenpakket. Door de groei is in 2016 besloten de activiteiten van Security Cabin onder te brengen in een nieuwe onderneming.

ONZE PROJECTEN: BAM Infra: beveiliging van de funderingen bij windpark Wieringermeer Hoogheemraadschap Noorderkwartier: beveiliging van verschillende gemalen Qirion: beveiliging van projecten op meerdere locaties t.b.v. hoogspanningsmasten Scholtens Bouw: beveiliging van verschillende nieuwbouwprojecten, waaronder de Toren van Hoorn Security Cabin staat open voor afwijkende projecten. Zo was Tata Steel op zoek naar een methode om stofdeeltjes te meten. Met de inzet van een speciale camera, is Security Cabin er in geslaagd de meting nauwkeuring uit te voeren. . name voor bijvoorbeeld hoogspanningslocaties, elektriciteitscentrales of evenemententerreinen. Op dergelijke terreinen lopen onbevoegden extra risicoâ&#x20AC;&#x2122;s. Tot slot kunnen de cabins ook bij grote evenementen worden ingezet ter ondersteuning van de beveiliging. Denk hierbij aan het toezicht op zowel grote groepen mensen, alsook individuele beveiligingsmedewerkers.

DE VOORDELEN OP EEN RIJTJE

Security Cabin levert permanente of semipermanente beveiligingsunits voor risicovolle objecten. Het bedrijf werkt met een eigen meldkamer, waar de signalen worden beoordeeld en opgevolgd. Bij calamiteiten kan er 24/7 worden geleverd. Om aan de vraag te kunnen voldoen, heeft Security Cabin de beschikking over circa 150 units.

Indien nodig kan de voorraad echter in korte tijd worden uitgebreid.

Het transport van de containers wordt volledig door eigen medewerkers verzorgd. De cabins zijn eenvoudig verplaatsbaar, bijvoorbeeld op bouwplaatsen of scheepswerven.

SECURITY CABIN

De Veken 32a 1716 KE Opmeer

T. 0226 - 360 250

E. info@securitycabin.nl I. www.securitycabin.nl

84 B+U 5 2019

“Deze houten verlichting wordt met de jaren alleen maar mooier” TimberLab werkt aan een leefomgeving waar duurzaamheid, veiligheid en beleving centraal staan.

Op de Veluwe produceert Timberlab in eigen beheer verlichting en andere buitenproducten die niet gewoon ín de natuur staan, maar één zijn met die natuur.

www.timberlab.nl | +31 (0)318 843617 | info@timberlab.nl Lariks Kastanje Accoya

Eiken 14033

Vochtwering Betonreparatie & -onderhoud Injecteren beton en metselwerk Reparatie van kelders en souterrains Contact: 020-6715098 / 06-54376777

info@improve-betonreparatie.nl www.improve-betonreparatie.nl

gecertificeerde productverwerking 14052

SLUIT

JE

AAN!

14064

IMPROVE BETONREPARATIE B+U 5 2019 85

Voor elk vochtprobleem een passende oplossing Betonrot ontstaat meestal door vochtophoping in het beton. Belangrijker is de vraag hoe wordt het probleem adequaat aangepakt en opgelost. Dat is het moment waarop Improve Betononderhoud in beeld komt.

H

erstelwerkzaamheden van betonschade is specialistisch werk dat met kennis van zaken moet worden uitgevoerd. In de meeste gevallen worden de beschadigde betondelen verwijderd waarna de betonwapening wordt vrijgemaakt van roestvorming.

Indien nodig wordt een deel van de betonwapening vervangen waarna het weggehakte beton wordt vervangen door een hoogwaardige vezelversterkte betonmortel. Naast het uitvoeren van reparatiewerkzaamheden is Improve Betonreparatie ook een geschikte partner voor het aanbrengen en afwerken van sparingen van vloeren en wanden.

VOCHTPROBLEMEN EN VOCHTWERING

Oude huizen hebben vaak een kelder of souterrain. Veelal gaat het om een ruimte die niet of nauwelijks kan worden geventileerd, waardoor er een andere luchtvochtigheid ontstaat. Toch willen steeds meer bewoners deze ruimten zo optimaal mogelijk kunnen gebruiken. Om de ventilatie zo goed mogelijk te regelen kan Improve Betonreparatie een vochtregulerende en isolerende pleisterlaag aan-

brengen. De vochtregulerende pleister is een minerale lichtgewicht mortel welke in lagen circa 30mm dik in een keer kan worden opgezet. Hoe dikker de laag hoe hoger de isolerende waarde en hoe groter de vochtregulerende capaciteit.

Doorslaand vocht wordt vaak veroorzaakt door scheuren in gevels of verouderd voegwerk en kan worden aangepakt door de gevels te impregneren, het voegwerk te herstellen of de gevels te voorzien van een speciale coating. Scheuren kunnen ook worden gerepareerd door het aanbrengen van speciale wapeningsstaven. Na het aanbrengen van de staven wordt het gevelaanzicht hersteld en wordt de scheur weggewerkt door het aanbrengen van speciale mortel in de kleur van de gevel. Alle diensten staan ruimschoots omschreven op onze website.

WIE ZIJN WIJ

In 1994 is Peter de Vries gestart als ZZPâ&#x20AC;&#x2122;er. Voordien heeft hij bij meerdere grote vochtweringsbedrijven gewerkt als hoofduitvoerder. Hij richt zich met name op projecten in Utrecht, Rotterdam, Den Haag en Amsterdam. Om te bepalen welke aanpak het beste resultaat geeft wordt de situatie ter plekke beoordeeld, waarna de aanpak met de opdrachtgever wordt afgestemd. De opdrachten worden uitgevoerd volgens de geldende ISO normen.

ONZE PROJECTEN: Artis Amsterdam: Betonrenovatie, saneren van kooien en injecteren van aquaria.

Zwembad de Heemvaart: verzorging totale dakrenovatie.

Nico Tel projectmanagement: renovatie van 140 balkons aan de Churchilllaan.

Key en Stefels: Parkeergarage aan de Gerrit van der Veenstraat saneren, afdichten, injecteren en coaten.

IMPROVE BETONREPARATIE

T. 020 - 671 50 98

E. info@improve-betonreparatie.nl I. www.improve-betonreparatie.nl

86 B+U 5 2019 VISSCHER SLOOP EN ASBESTVERWIJDERING B.V.

Asbestverwijdering valt niet onder het reguliere sloopwerk Grote sloopopdrachten waarbij sprake is van asbestverwijdering moeten altijd worden uitgevoerd door een gespecialiseerd bedrijf. De meest praktische oplossing is dan een bedrijf in te schakelen dat de gecombineerde opdracht tot een goed einde kan brengen.

V

isscher Sloop en Asbestverwijdering is een partner die een dergelijk gespecialiseerd project kan uitvoeren. De huidige regelgeving vraagt om een plan van aanpak waarbij duidelijk wordt omschreven hoe de werkzaamheden worden uitgevoerd en welke voorzorgsmaatregelen worden genomen. Slopen is een vak en dat gaat verder dan het opstellen van een sloopkogel. Tegenwoordig worden gebouwen met beleid afgebroken en moet vooraf worden beschreven hoe het sloopafval wordt verwerkt, wat er gerecycled kan worden en hoe het afval wordt afgevoerd.

ASBESTVERWIJDERING

Wat te doen bij een vermoeden van asbest? Als eerste moet dan worden vastgesteld of het vermoeden juist is. Zodra de aanwezigheid van asbest is vastgesteld, treden er direct strikte regels in werking.

Visscher Sloop en Asbestverwijdering beschikt over gekwalificeerde medewerkers om een dergelijk project uit te voeren, maar voordat de werkzaamheden starten moet eerst de vergunningaanvraag worden geregeld. “Ook dat traject kan door ons worden begeleid. Als sloopen asbestverwijderingsbedrijf beschikken we over de juiste certificaten om het werk uit mogen voeren. Samen met onze goed opgeleide medewerkers kunnen wij elke project van groot tot klein uitvoeren.

Als wij worden ingehuurd voor een sloopproject waarbij sprake is van asbestverwijdering, zorgen wij naast de nodige vakbekwame mede-

VISSCHER SLOOP EN ASBESTVERWIJDERING B.V.

Nijverheidsstraat 15 1521 NG Wormerveer

werkers voor een gekwalificeerde DTA’er (Deskundig Toezichthouder Asbestverwijdering). Om de kwaliteit van onze werkzaamheden blijvend te waarborgen, laten wij periodiek interne audits en werkplekinspecties uitvoeren. Daarnaast worden er regelmatig onaangekondigde inspecties door externe certificeringsinstellingen op de projectlocaties uitgevoerd”, vertelt Nick Visscher.

WIE ZIJN WIJ

Nick Visscher heeft tot 2013 veel ervaring opgedaan bij grote sloopen asbestverwijderingsbedrijven. Het idee om een eigen bedrijf te starten was altijd wel aanwezig en uiteindelijk hebben Nick en Sara Visscher de stap gewaagd. Samen hebben zij Visscher Sloop en Asbestverwijdering opgericht. Door hun inzet en vakbekwaamheid hebben zij in korte tijd een goede naam opgebouwd in deze branche.

Vanuit Wormerveer worden de werkzaamheden door heel Nederland gecoördineerd.

PROJECTEN SLOOP EN ASBESTVERWIJDERING: De meeste opdrachten worden uitgevoerd in opdracht van (semi)overheidsinstellingen zoals gemeenten en provincies, vastgoedeigenaren en projectontwikkelaars.

T. 085 - 071 68 88

E. info@visscherbv.com I. www.visscherbv.com

CHROOM-6 SPECIALIST B.V. B+U 5 2019 87

Wat te doen bij een chroom-6-vraagstuk In ieder geval niet zelf met afbijtproducten aan de slag gaan. Sinds enkele jaren zijn de negatieve effecten van met werken met chroom-6-producten bekend. Chroom-6 Specialist heeft altijd een passende oplossing.

H

et werken met chroom-6-producten kent grote risico’s, omdat de vrijkomende stofwolken en dampen schadelijk zijn voor de gezondheid. Het creëren van een veilige werkomgeving is het vakgebied van Chroom-6 Specialist. Soms is een afzetting met linten voldoende, maar in andere gevallen moet er een compleet afgescheiden werkruimte worden ingericht. Als de begeleiding van een project wordt uitbesteed aan Chroom-6 Specialist, dan zorgen wij een gecertificeerde en specifiek getrainde toezichthouder. Ook als u besluit de werkzaamheden zelf uit te voeren is het mogelijk de toezichthoudende taak bij ons neer te leggen.

PERSOONLIJKE VEILIGHEID

Voor medewerkers die met deze producten werken is het raadzaam om beschermende kleding te dragen. Om onze medewerkers goed te beschermen, hebben wij in samenwerking met enkele gespecialiseerde leveranciers de juiste beschermende kleding ontwikkeld. Voor elke situatie beschikken wij over voldoende beschermende kledingstukken en maskers.

ONDERZOEK EN ADVISERING

Bij een vermoeden van aanwezigheid van chroom-6 is het altijd raadzaam een gedegen advies in te winnen. Chroom-6 Specialist werkt samen met gerenommeerde gecertificeerde onderzoeksbureaus die beschikken over de nieuwste onderzoekstechnieken. Zodra het uitvoerende werk start, zijn er altijd veiligheidsdeskundigen en arbeidshygiënisten aanwezig. Als het gaat om chroom-6-werkzaamheden, dan moet er altijd sprake moet zijn van een sluitende aanpak waarbij alle veiligheidseisen moeten worden nageleefd.

DUURZAME AFVALVERWERKING

Bij het verwijderen van chroom-6 verzorgt Chroom-6 Specialist ook de afvalstroom. De vrijkomende dampen worden via een luchtafvoersysteem weggezogen, maar de losliggende verfdelen en coatingsnippers worden door Chroom-6 Specialist verzameld en afgevoerd. Het afvalwater wordt gezuiverd, waardoor er geen schadelijke producten in het milieu terechtkomen.

UITDAGINGEN

Als ondernemers gaan Nick en Sara Visscher een nieuwe uitdaging niet uit de weg. Sinds 1 januari 2019 zijn zij gestart met het bedrijf Chroom-6 Specialist BV. Aangezien er nog maar weinig bekend is over het verwerken en verwijderen van chroom-6-producten en coatings, worden veel opdrachtgevers ontzorgd met dit nieuwe bedrijf .

ONZE PROJECTEN: De meeste opdrachten worden uitgevoerd in opdracht van (semi)overheidsinstellingen en de industrie.

CHROOM-6 SPECIALIST B.V.

Nijverheidsstraat 15 1521 NG Wormerveer

T. 085 - 071 68 00

E. info@chroom-6specialist.com I. www.chroom-6specialist.com

ROBOTS IN DE BOUW In vergelijking met de industrie wil het in de bouw nog niet echt vlotten met robotisering. Hoge investeringskosten en wisselende locaties maken het lastig om te robotiseren. Ten opzichte van de bouw in andere landen lopen de Nederlandse en Belgische bouw wel voorop.

Toepassing

In de bouw zijn verschillende werkzaamheden zoals metselen geschikt voor de uitvoering door robots. In tegenstelling

tot een machine kan een robot allerlei programmeerbare taken uitvoeren wat belangrijk is in de bouw waar ieder project vaak weer anders is. De opkomst van prefab stimuleert daarbij omdat het in een fabriek eenvoudiger is om robots te laten functioneren dan buiten op de bouwplaats bij wisselende (weers-)omstandigheden.

Verschil

In vergelijking met de Nederlands-Belgische industrie is er op het gebied van

r­ obotgebruik toch nog een groot verschil.

Tegenover 1,5 robot per 10.000 medewerkers in de bouw staan er bijna 200 per 10.000 in de industrie.

Kosten

“Robots kunnen verschillende werkzaamheden in de bouw uitvoeren, de hoge investeringskosten zijn voor bouwbedrijven vaak een probleem omdat zij niet weten of ze deze terugverdienen als het ook weer eens economisch tegenzit”, aldus ­Maurice van

Sante, senior econoom bij het ING Economisch Bureau. “Daarnaast zijn lang niet alle bouwwerkzaamheden in een fabriekshal uit te voeren, waardoor het transport van robots van de ene naar de andere bouw­ locatie in weer en wind ook een heikel knelpunt blijft.”

Voorop

In vergelijking met de industrie mag het aantal robots dan misschien klein zijn, in vergelijking met andere landen lopen

­ ederlandse en Belgische bouwbedrijven N wel degelijk voorop. De Lage Landen scoren met 1,5 robot per 10.000 werknemers in de bouw hoger dan het gemiddelde van 1,2 in de EU en de 1,3 van Japan.

geldt ­specifiek voor Nederland dat het relatief hoge aandeel van seriematige bouw (zoals rijtjeswoningen) er voor zorgt dat werkzaamheden ook relatief eenvoudiger gerobotiseerd kunnen worden.

Loonkosten

Bron: ING Economisch Bureau

Zowel China als de VS scoren nog veel lager. De oorzaak ligt vermoedelijk in de relatief hoge loonkosten in Nederland en België die ervoor zorgen dat robotisering hier sneller financieel interessant is. Daarbij

90 B+U 5 2019

24/7 BEREIKBAAR T: +31 (0) 251 820 530 24/7 (NOOD) REPARATIES

n Herstel van wegdekschade zoals gaten en scheuren in het asfalt n Asfalt aansluitingen van putdeksels en opritten n Reparatie middels Infrarood Asfalt Heater n Reparatie middels Handgasbrander n Gebruik van hoog kwaliteit asfalt (geschikt voor puntbelasting) n Flexibel inzetbaar door gebruik van mobiele werkunit n Korte communicatielijnen, persoonlijke benadering n Duidelijke overzichtelijke offerte vooraf

Voor meer informatie over onze diensten en product:

www.asfaltrepairholland.nl 14045

Atab Civiele Techniek B.V.

Passie, Professionaliteit en Samenwerking

De Sluis 2a

Dat is waar ATAB Civiele Techniek B.V. voor staat, een ingenieursbureau op het gebied van grond-, weg- en waterbouw. Wij bieden totaaloplossingen op het gebied van civiele techniek, bovengrondse- en ondergrondse infrastructuur, kleine waterbouwkundige werken en procedures.

4271 CZ Dussen t: 0183-820368

vraag@atabnl.com

WERKVOORBEREIDING ADVISERING

Ons motto is â&#x20AC;&#x153;First time rightâ&#x20AC;?.

PROJECTONDERSTEUNING

Wij investeren extra tijd in communicatie aan de voorkant, in plaats van repareren aan de achterkant.

OMGEVINGSMANAGEMENT

atabcivieletechniek.nl 14039

De Twee Heren zijn specialisten in het ontwerpen, aanleggen en beheren van uitdagende projecten in de buitenruimte.

Met onze jarenlange ervaring, kennis, creativiteit en vakmanschap kunnen wij elk project van A tot Z uitvoeren.

ontwikkeling

ontwerp uitvoering

info@detweeheren.nl www.detweeheren.nl 14043

DE GROENLADDER B+U 5 2019 91

Een groenbedrijf met een sociaal hart De Groenladder is een commercieel hoveniersbedrijf dat mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt een volwaardige arbeidsplek geeft. Met de juiste begeleiding en ondersteuning komen deze medewerkers volledig tot hun recht.

V

oor de zakelijke markt gaat het vooral om het ontwerp en de inrichting van openbaar groen, kantorenparken en de daar bij horende onderhoudswerkzaamheden. Opdrachtgevers zijn vooral overheden, projectontwikkelaars en woningbouwverenigingen.

MILIEUVRIENDELIJKE ONKRUIDBESTRIJDING

De Groenladder maakt voor de inrichting van de openbare ruimte een beplantingsplan dat weinig onderhoud nodig heeft, waarbij milieuvriendelijkheid een van de uitgangspunten is. “Ook het bijbehorende hek- of rasterwerk kan door ons worden geplaatst. Voor de onkruidbestrijding op een half verharde en verharde ondergrond gebruiken we een föhn met hete lucht, heetwatertechniek en borstelmachines. Wij hebben de afgelopen jaren veel ervaring opgedaan met alternatieve onkruidbestrijding. Als hovenier probeer ik mijn steentje bij te dragen door geen chemische bestrijdingsmiddelen te gebruiken”, vertelt Martin ten Dam.

MVO

Martin ten Dam heeft voor de start van zijn bedrijf veel ervaring opgedaan in het werken met mensen met een afstand tot de

DE GROENLADDER

Gelderseroos 26 3925 SL Scherpenzeel

arbeidsmarkt. “De passie voor mijn werk probeer ik over te brengen op jonge mensen en mensen met een arbeidsbeperking, daarom zijn we ook een erkend leerbedrijf. Niets is mooier om mensen te zien groeien naar zelfstandigheid en hun het gevoel te geven dat ze volwaardig meedoen. Tevens zijn we ook actief als detacheringsbedrijf en geven we advies over onderhoudsvraagstukken in de openbare ruimte, bedrijfstuinen en de particuliere markt”, gaat Martin verder.

ONZE PROJECTEN: De Groenladder verzorgt voor Staatsbosbeheer in enkele natuurgebieden zoals Het Baarnse Bos, Kasteel Groeneveld en Fort Buurtstee de onkruid­ bestrijding op half verharde ondergronden.

Voor het Gelders Landschap & Kasteelen: Grasmaaien in het park in ­S cherpenzeel.

Langs de N201, bij de Vinkeveense Plassen is in april 2019 i.o.v. de provincie Utrecht 1600 meter otterraster aangelegd.

De meeste werkzaamheden worden uitgevoerd in de regio Amsterdam Apeldoorn - Nijmegen - Zaltbommel.

T. 033 - 465 04 27 T. 06 - 449 411 44

E. info@degroenladder.nl I. www.degroenladder.nl

92 B+U 5 2019

COLOFON Bouw en Uitvoering (B+U) is informatiebron en vakblad, voor beslissers en toeleveranciers van en binnen de bouwsector en hoofden van dienst en medewerkers van rijk, provincie en gemeente, waterschappen, woningbouwverenigingen e.d., waarbij inbegrepen: directies publieke, openbare en gemeentewerken, openbare bedrijven, architectuur en stadsontwikkeling, bouw- en woningtoezicht, milieu, nuts­bedrijven, DVD, relevante publiek-private samenwerkingen, middel­baar en hoger technisch ­onderwijs, openbaar vervoers­bedrijven, aannemers utiliteit-, nieuwbouw, civiel, GWW en infra.

Voor al uw civiele vraagstukken de juiste oplossing

AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE:

Hilbert Buhrs, Tilly van Dongen, Emile Koeman, Helga de Leeuw van Weenen, Jolanda Linschoten, Esther van Nijen, Annemieke Nijhuis, Daan Otto, Jørgen Postma, Betty Rombout, Erik Steegman, Carin Velt, Gerard Vos. HOOFDREDACTEUR

Gerard Vos, e-mail: g.vos@aprmediagroep.nl UITGEVER

Jaco Otto, e-mail: j.otto@aprmediagroep.nl ABONNEMENTEN

Jaarabonnement* Buitenland Losse nummers** Abonnementen binnen de d ­ oelgroep*

€ 85,00 € 130,00 € 15,00 € 39,00

* Prijzen zijn exclusief BTW. ** Prijzen zijn exclusief BTW en verzendkosten.

VORMGEVING

APR Media Groep BV, e-mail: studio@aprmediagroep.nl DRUK

Veldhuis Media BV, Raalte UITGAVE

HDB Civiel

Alles om ons heen is civiele techniek. Van bruggen, dijken en sluizen, tot riolering, straten en wegen. Bijna als vanzelfsprekend fietsen, wandelen of rijden we hier overheen. HDB Civiel helpt u iedere dag weer veilig en snel op weg.

Wij bieden de oplossing voor al uw civiele vraagstukken. Zodat u veilig op pad kunt!

Diensten

ADVERTENTIE- EN ORDERADMINISTRATIE

E-mail: orders@aprmediagroep.nl ABONNEMENTENADMINISTRATIE

APR Media Abonneeservice Daalakkersweg 2 - 72 5641 JA Eindhoven Telefoon: +31 (0)88 226 66 86 E-mail: abo@aprmediagroep.nl

Grond-, weg- en waterbouw Betonbouw Bouwkundige werken Sloopwerken Milieukundige werken Contractvormen Engineering & Ontwerp Verhuur materieel Transport van materialen

AANSPRAKELIJKHEID VAKTIJDSCHRIFT

Bulkseweg 24 5331Pk Kerkdriel 0418 - 63 37 32 info@hdbgroep.nl

www.hdbgroep.nl

APR Media Groep BV Spacelab 2, 3824 MR Amersfoort Postbus 2696, 3800 GE Amersfoort Telefoon: +31 (0)33 456 70 50 E-mail: info@aprmediagroep.nl Internet: www.aprmediagroep.nl

Aan de inhoud van dit vaktijdschrift is veel zorg en aandacht besteed. Het is echter mogelijk dat de inhoud van deze uitgave omissies bevat. Aan de inhoud van deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. APR Media Groep BV kan niet aansprakelijk worden gehouden voor de directe of indirecte gevolgen van het gebruik, op welke wijze dan ook, van de in deze uitgave aangeboden informatie. APR Media Groep BV geeft geen enkele garantie, noch aanvaardt enigerlei aansprakelijkheid met betrekking tot de inhoud, data, adviezen, verklaringen, producten of ander materiaal in deze uitgave. Overname van artikelen uit deze uitgave is uitsluitend toegestaan met bronvermelding en na schriftelijke toestemming van de uitgever. Alle regels met betrekking tot de Nederlandse intellec­tuele eigendomsrechten zijn van toepassing. ©2018 APR Media Groep BV.

ISSN - 0921 - 1667 14004a

2019 2019

BITS, BITS,BRICKS BRICKS BEHAVIOUR BEHAVIOUR 5 november 5 november Supernova | Jaarbeurs | Utrecht Supernova | Jaarbeurs | Utrecht Schrijf u inuals op de Schrijf in exposant als exposant op informatiemarkt! de informatiemarkt!

Stuur eeneen email naar Martin Hof:Hof: m.hof@fhi.nl Stuur email naar Martin m.hof@fhi.nl

www.fhi.nl/bitsbricksbehaviour www.fhi.nl/bitsbricksbehaviour

14049

Het snelste daksysteem in de Benelux

Geen puntbelasting Minimale ballast Geen gereedschap Eenvoudige montage Geen schade sinds de introductie in de Benelux

Distributeur Benelux: DenG Solar 033 - 200 7070 14056