OVERZICHT INDUSTRIEEL
BOU W EN WETGEVING DOORGESCHOVEN
BOUWLOCATIES
TOT 2030 N I E U W E
WOO N TO RENS ROTTERDAM
DIJKVERSTERKING HERNIEUWBARE
ENERGIE BOUW EN UITVOERING
BEREIKT RUIM 73.100 LEZERS
JAARGANG 53 - 5 2021 HET VAKBLAD VOOR RIJK, PROVINCIE EN GEMEENTE
IN NEDERLAND EN BELGIE
Grip op uw daken Dakbehoud Nederland is een organisatie met landelijke dekking voor dakonderhoud en dakmanagement. Onze klanten zijn overheid, woningcorporaties, vastgoedbeheerders en VvE’s. U hebt één overzichtelijk contract en continu inzicht in de conditie van uw vastgoed.
VOORDELEN DAKBEHOUD •
Gecertificeerde dakdekkersbedrijven
•
Landelijke dekking / Calamiteitenservice
•
Inzicht in en grip op de conditie van uw daken
•
Langere levensduur daken
•
Kostenbesparing door dakonderhoud
Dakbehoud Nederland Databankweg 26 3821 AL Amersfoort 036 530 44 90 info@dakbehoud.nl WWW.DAKBEHOUD.NL
13824g
HOUTPRIJS BLIJFT STIJGEN Onder meer de bouw en de GWW worden bij hun houtinkopen ook het komende half jaar nog met verder stijgende prijzen geconfronteerd. Hoewel de balans zal terugkeren is dit een situatie die nog zal aanhouden verwacht de vereniging van houtleveranciers Koninklijke VVNH. Lees meer in het uitgebreide artikel op www.bouwenuitvoering.nl of via de QR-code.
Aanleg windmolenpark voor de Nederlandse Noordzeekust. Zie ook de CBS-info over hernieuwbare energie op pagina 62. (foto R. de Bruijn
Photography-Shutterstock)
INHOUD
8 Industrieel Bouwen Bouwen in de fabriek. Hoe doet Nederland het en welke bouwbedrijven zetten hier op in? Naast een interview plaatsen we een door Marjet Rutten gedaan jaarlijks onderzoek naar industrieel bouwen en een overzicht van ruim 35 leveranciers van totaal-woningconcepten.
‘Nederland doet het goed als het gaat om industriële bouw, daar zijn we tamelijk uniek in’
B+U 5 2021 3
24 Nieuwe woontorens in Rotterdam De ontwikkeling van het Bramantecarré en de Berninitoren betekent een nieuwe stap in de gebiedsontplooiing van de wijk Prinsenland in Rotterdam. Een visie waarin bijzondere aandacht besteed wordt aan de ligging in het collectieve parklandschap. We spraken met Silvester Klomp, projectarchitect van MIX architectuur.
20 Woningbouw kaart met bouwlocaties tot 2030 Het is doorpakken én doorbouwen. Huidige woningbouwplannen en bouwlocaties tot 2030 zijn in de woningbouwkaart inzichtelijk gemaakt. De kaart laat zien waar en wanneer de woningbouw gepland staat en hoeveel nieuwbouwwoningen daarmee gerealiseerd kunnen worden. Hoe zien de woningbouwplannen in uw omgeving er uit?
36 Omgevingswet en Wet kwaliteitsborging bouwen opnieuw doorgeschoven De Omgevingswet en wordt met een half jaar verplaatst. De Wet kwaliteitsborging voor het bouwen gaat op hetzelfde moment als de Omgevingswet van start, dus ook 1 juli 2022.
‘Belangrijke ontwikkelingen waaronder woningbouw mogen niet worden gehinderd’
B+U 5 2021 5
Hernieuwbare energie
62
Windparken op zee of aan land, zonnepanelen op dak, gevel, maaiveld of zelfs drijvend? Uit cijfers blijkt dat het aandeel hernieuwbare energie afgelopen jaar ruim 11 procent was van het totale energieverbruik. De toename was grotendeels te danken aan een grotere capaciteit voor zonnestroom en windenergie.
Dijkversterking uit baggerspecie
47
Waterschap Scheldestromen start met een proef om zetstenen voor de steenbekleding van dijken te vervaardigen uit baggerspecie
BETONSECTOR TEST OP AFSLUITDIJK Ook verduurzaming van beton is nodig. Bij de productie van beton komt veel CO2 vrij. Op de Afsluitdijk geeft Rijkswaterstaat acht partijen uit de sector de kans om hun innovatieve, duurzame betonmengsels in de praktijk te testen. 56
EN VERDER
FOTOPAGINA ............................ 1 KENNISPARTNER INFO............ 42 COLOFON............................... 64
HELP DE WILDE BIJEN OVERLEVEN, KOM NU IN ACTIE Een bijenhotel van Bijenhotelkopen.nl: Nestgelegenheid voor de wilde bijen Gemaakt van Hollands Hout Lokaal geproduceerd in sociale werkplaats Inzetbaar voor BREEAM certificering Draagt bij aan social return verplichting
Meer informatie:
www.bijenhotelkopen.nl 14134
B+U 5 2021 7
REDACTIONEEL
OP NAAR DE MILJOEN
Willen we voor 2030 een miljoen nieuwe woningen realiseren, dan moet Nederland meer
bouwen in groene gebieden buiten de steden. Zo is te lezen in de studie ‘Ruimtelijke
ordening en bouwlocaties’ van het EIB. Met de plannen die nu op tafel liggen, blijft het aantal nieuwe woningen steken op 585.000 tot 2030.
Bouwlocaties waar we straks kunnen bouwen zijn de groene ruimtes rondom de steden, waar ook goede mogelijkheden liggen om de woningbouw mooi en verantwoord te integreren in de omgeving. En daar kan industrieel bouwen een mooie rol spelen.
Industrieel bouwen is mainstream aan het worden, constateert trendwatcher in de
bouw Marjet Rutten op pagina 8. Al jaren is het aandeel woningen dat industrieel wordt
gebouwd groeiende. Waren het in 2019 nog 8.920 woningen, in 2020 rolden er 10.338 woningen uit de fabriek. Voor 2021 worden er 14.305 woningen verwacht. Naast een
interview met Marjet plaatsen we een door haar gedaan jaarlijks onderzoek en overzicht naar industrieel bouwen.
Maar ook in de steden zelf is nog ruimte te vinden voor woningbouw. In het kader
van de verdichtingsopgave wordt er in Prinsenland in Rotterdam 96 appartementen gerealiseerd in twee torens. Projectarchitect Silvester Klomp vertelt op pagina 24 over het Bramantecarré en over de Berninitoren.
De huidige woningbouwplannen en bouwlocaties tot 2030 zijn in de woningbouwkaart
inzichtelijk gemaakt, zie pagina 20. De kaart laat zien waar en wanneer de woningbouw
gepland staat en hoeveel nieuwbouwwoningen daarmee gerealiseerd kunnen worden. Naast de getoonde woningenbouwplannen worden nog extra woningen gerealiseerd door
herstructurering en transformatie van bijvoorbeeld oude kantoor- en winkelpanden naar woningen.
GERARD VOS HOOFDREDACTEUR BOUW EN UITVOERING G.VOS@APRMEDIAGROEP.NL
B+U 5 2021 9
INDUSTRIEEL
BOUWE N heeft de wind in de zeilen
10 B+U 5 2021
In dit B+U nummer besteden we aandacht aan Industrieel Bouwen. Hoe doet Nederland het en welke bouwbedrijven zetten hier op in? Naast een interview met Marjet Rutten plaatsen we een door haar gedaan jaarlijks onderzoek naar industrieel bouwen. Waarbij het gaat om het fabriceren van totale woning concepten. Losse elementen zijn buiten beschouwing gelaten. TEKST GERARD VOS
Er is nogal eens verwarring als het gaat om de termen industrialisatie en prefab, hoe komt dat?
Er is geen strakke definitie en geen strakke scheidslijn. In mijn onderzoek heb ik als definitie gebruikt dat een woning binnen een week wind- en waterdicht is gemaakt en binnen één maand is afgebouwd. Als je binnen een maand een woning af wilt bouwen dan moet je veel in de fabriek hebben gedaan. Dan kun je niet alleen werken met een betonnen gevel die je op de bouwplaats nog moet gaan afmetselen.
Je constateert dat industrieel bouwen main stream aan het worden is, hoe doet Nederland het ten opzichte van andere Europese landen? Nederland doet het goed als het gaat om industriële bouw. Zeker als het gaat om rijtjeswoningen. Daar zijn we tamelijk uniek in. De 3D-bouw waar je modules kant-en-klaar op de bouw zet en ze in aan elkaar schroeft, die zie je in andere landen ook. Maar in Nederland hebben we veel 2d-bouw waarbij je te maken hebt met vloerelementen en gevelelementen en daar zijn we uniek in. Ik verwacht dat dit komt doordat wij van oudsher te maken hebben met grootschalige projectontwikkeling en veel woningen die gebouwd worden voor woningcorporaties.”
Als je industriële bouw met traditionele bouw vergelijkt, wat valt dan het meest op?
Als je traditioneel bouwt dan is iedere woning een prototype, gechargeerd gezegd, want je bouwt die woning voor het eerst. Dat betekent dat je ook moeilijk garanties over de prestaties van die woning kunt geven, want die
woning is iedere keer anders. Je kunt maar een beperkte hoeveelheid tijd in het ontwerp en de werkvoorbereiding stoppen. Terwijl er voor een industriële woning vaak wel een miljoen euro aan research and development geïnvesteerd wordt. Daarnaast heb je te maken met lerend vermogen. Een woningproducent verbetert zijn concept naar aanleiding van reacties van gebruikers. Met industriële bouw kun je ook veel meer snelheid maken. Daar komt bij dat de detaillering bij industrieel bouwen ook veel beter is. In de traditionele bouw is purschuim toch vaak nog het favoriete gereedschap van de bouwvakker.
Heb je in je onderzoek ook onderzoek gedaan naar de winstmarges die de industriële bouwpartijen maken?
Wat je in de crisis zag is dat de industriële bouwers in potentie de kosten kunnen verlagen. De variabele kosten zijn lager. Maar de vaste kosten zijn hoger. Hoe meer woningen ze maken en naarmate de fabriek meer continu produceert, des te gunstiger het is. De kosten gaan in crisistijd omlaag. Maar in Nederland heb je te maken met de residuele grondwaarde waarbij de woning voor de marktprijs wordt verkocht. De enige die van de lagere bouwkosten zou profiteren is de grondeigenaar en de bouwer loopt het risico. Je zag dan ook vrij snel na de crisis dat de bouwers marktconforme prijzen gingen vragen en dat doen ze tot op de dag van vandaag. Dat is ook logisch, want als je wilt doorontwikkelen met je fabriek moet je investeren en heb je ook heel veel geld nodig. Maar maatschappelijk gezien heeft industrieel nog weinig impact hierdoor.”
B+U 5 2021 11
OVER MARJET RUTTEN
Lokale overheden denken graag mee en helpen mee met het opzetten van woningbouwfabrieken. Als lokale overheden nog meer fabrieken gaan stimu leren is het effect averechts. Je moet geen nieuwe woningfabrieken willen neerzetten. We hebben fabriekscapaciteit voor 40.000 woningen terwijl we er 14.000 bouwen. Als we kosten willen verlagen moeten we juist zorgen dat bestaande fabrieken vol komen en verder kunnen verbeteren. Ik wil namelijk niet beweren dat de bestaande fabrieken goed genoeg zijn. Heel veel fabrieken bieden nog niet wat we graag zouden willen zien qua ontwerp. Dan zie je dat goede architecten onontbeerlijk zijn. Ik zou zeggen tegen die overheden: steek het vooral in kwaliteit en niet in kwantiteit.
Ontstaat er een situatie waarbij er op de indus triële bouwmarkt een paar grote aanbieders de scepter zwaaien?
Waarschijnlijk wel, maar ik voorzie dat er veel nieuwe combinaties gaan ontstaan. Er komt straks een subcultuur met fabrieken die losse elementen gaan aanbieden. Bijvoorbeeld een fabriek die natte units maakt, of een fabriek die alleen daken of vloerdelen aanbiedt of een fabriek die alleen maar geïntegreerde trappen met meterkasten produceert. Dan ontstaat er ook meer variatie omdat je verschillende combinaties kunt maken en niet vastzit aan één systeem.
Marjet Rutten is vanaf 1998 werkzaam in de branche en wil bijdragen aan een dynamische, succesvolle bouwsector. Zij doet dit door organisaties bewust te maken van de ontwikkelingen om hen heen en hen concrete handvatten te geven hoe zij daarop in kunnen spelen. Innovatie (de energietransitie, digitalisering en industrialisatie) en marketing zijn thema’s waar zij warm voor loopt. In 2012 was Rutten prominent lid van het team dat de ‘Bouwagenda’ opstelde waarbij de verduurzamingsthema’s onder haar hoede vielen. Ook binnen de Bouwagenda van Bernard Wientjes speelde zij een rol, net als bij de Renovatieversneller. Rutten is daarnaast actief in beoordelingscommissies en jury’s, waar ze onder meer oordeelt over de marktkansen van geplande product- en procesinnovaties. Vaak gaat dit over de energietransitie. Denk aan regelingen als de VNG Innovatieve Aanpakken, Programmalijn 0, DEI+, MMIP 3 en 4 van TKI Urban Energy. Meer informatie: www.marjetrutten.nl
12 B+U 5 2021
Twee keer knipperen met je ogen en het sentiment rondom industrieel bouwen slaat om. Werd industrieel bouwen in 2019 nog vaak gezien als spielerei van de koplopers, hoeveel anders is dat nu amper een jaar later. Ministeries en gemeenten zijn er druk doende mee, volop aandacht in verschillende partijprogramma’s en niet in de laatste plaats ook een flink aantal nieuwe (aangekondigde) fabrieken en overnames. In de productiecijfers wordt deze brede belangstelling ook zichtbaar. TEKST MARJET RUTTEN
B+U 5 2021 13
Ruim 14.000 industriële woningen in 2021
VOLGENDE FASE: EARLY MAJORITY
D
e koplopers weten het al langer. We kunnen niet om industriële bouw heen. Al jaren is het aandeel woningen dat industrieel wordt gebouwd groeiende. Waren het er in 2019 nog 8.920, in 2020 kwamen er 10.338 woningen uit de fabriek*. Voor 2021 worden er 14.305 woningen uit de fabriek verwacht. Hiermee kunnen we stellen dat het industrieel bouwen mainstream wordt. We komen in het stadium van de early majority. Dat stadium bereik je als de voorlopers de voordelen gaan begrijpen en het product door de massa wordt opgenomen en een eerste grote groep het product ook gaat kopen. Doorgaans kun je van de early majority spreken als je voorbij de 16 procent van de groep komt. Bij een woningbouwproductie van 70.000 woningen bereiken we dat punt bij 11.200 woningen. Die magische grens gaan we dit jaar waarschijnlijk doorheen. In het overzicht op pagina 18 vind je meer informatie over welke aanbieders hoeveel woningen verwachten te produceren voor 2021. Deze tabel wordt jaarlijks gepubliceerd.
GEVELKLAAR-FABRIEK OPENT DE DEUREN
Begin 2020 werd aangekondigd dat Spaansen Bouwsystemen de fabriek ‘Gevelklaar’ ging bouwen. De fabriek werd nog hetzelfde jaar opgeleverd. De hal is 3.200m2 groot en met daarin een carrousel en robotstraat. Het bestaande betoncasco van Spaansen is de basis van het systeem waarbij ook instortvoorzieningen zijn zoals voor elektra- en waterleidingen. Daarnaast worden de kozijnen tijdens de fabricage ingestort en de wanden voorzien van isolatie. Met het RoboBrick systeem worden de keramische steenstrips verlijmd. De fabriek biedt zonder al te grote financiële verschillen een hoge mate van ont-
Foto Robinotof-ShutterStock.com
B+U 5 2021 15
fase:
Early Majority 2,5%
13,5%
34%
34%
16%
Innovators
Early Adopters
Early Majority
Late Majority
Laggards
Risiconemers Interesse in techniek
Voorlopers Moeten voordelen begrijpen
Visionairs Nieuwe uitdaging Hoge acceptatiegraad
Achterlopers Moet noodzaak zijn Lage acceptatiegraad
Achterblijvers Moet gemeengoed zijn Positieve ervaringen belangrijk
werpvrijheid. Denk aan verschillende metselpatronen (halfsteens verband, wildverband, tegel/stapelverband), rollagen en verticaal metselwerk, uitkragende stenen of bijvoorbeeld drie type stenen in één gevelelement. Gevelklaar staat niet in onderstaande lijst omdat zij niet de complete woning rechtstreeks aan de markt leveren, maar bijvoorbeeld wel aan partijen als Trebbe die geen eigen fabriek hebben.
PLEGT VOS PLANT NIEUWE FABRIEK
Foto Robinotof-ShutterStock.com
Plegt Vos valt in de eerste plaats op omdat ze substantieel meer woningen dan gepland industrieel hebben gebouwd in 2020. Naar eigen zeggen komt dit omdat ze hun basisconcepten meer hebben geïndustrialiseerd. Minstens zo groot nieuws was het bericht in december 2020 dat zij een gerobotiseerde fabriek voor massaproductie van kant-en-klare woningen en woningcomponenten gaan bouwen. De fabriek wordt gebouwd op een kavel van circa 10 hectare in Almelo. De eerste hal zal in januari 2022 operationeel zijn en starten met een productiecapaciteit van 30 woningen per week. De komende jaren worden vier andere hallen in fases toegevoegd waardoor deze capaciteit steeds verder uitbreidt. In totaal worden vijf productiehallen en een experience center gebouwd. Als alles gereed is zouden er onder ideale omstandigheden 7.500 woningen per jaar gebouwd kunnen worden. De fabriek produceert naast kant-en-klare woningen en woningcomponenten voor grondgebonden woningen en appartementsgebouwen, ook renovatie- en verduurzamingsoplossingen voor bestaande bouw. Dit betreft volledige woningen tot woningdelen zoals gevels, daken, binnenwanden en complete badkamers. Alles wordt kant-en-klaar geleverd vanuit de fabriek.
Foto Robinotof-ShutterStock.com
B+U 5 2021 17
TBI HOUT EVENEENS NIEUWE FABRIEK VOOR CIRCULAIR BOUWEN
Ook TBI kondigde afgelopen week aan dat ze een nieuwe fabriek gaan bouwen: geWOONhout BV. Vanaf het derde kwartaal van 2021 moet deze fabriek al operationeel zijn en er kunnen dan 500 woningen gerealiseerd worden. Deze fabriek is extra bijzonder omdat er seriematig circulaire houten huizen worden samengesteld. Ze beschikken over een geïndustrialiseerde productielijn voor de assemblage van woningmodules van LVL-hout (Laminated Veneer Lumber, dus met fineer). Dat is uniek in Nederland. Het bedrijf streeft naar een volledig C02-neutraal proces: van grondstoffen en materiaalgebruik tot aan energievoorziening en transport. Ze geven aan dat uit onderzoek blijkt dat in een HOUTbaar HUIS 20 ton CO2 zit opgeslagen, waar een traditioneel gebouwde woning in beton juist 55 ton CO2 uitstoot. Een netto verschil van 75 ton CO2 per woning dus. Door LVL hout te gebruiken beperken ze bovendien het houtgebruik met 80% ten opzichte van alternatieve houtbouwsystemen. geWOONhout is onderdeel van TBI en ontstaan uit een samenwerking tussen Koopmans Bouw en Sustainer homes.
VAN WIJNEN LEVERT EIND VAN HET JAAR FABRIEK OP EN WERKT SAMEN MET VDL
Eind 2019 maakte Van Wijnen al bekend dat zij voor 50 miljoen euro een fabriek gaan bouwen voor woningen. Naar verwachting zal deze fabriek eind dit jaar gereed zijn. Bovendien werd afgelopen februari bekend dat VDL vanaf 2022 in Friesland op industriële wijze demontabele modules voor Van Wijnen gaat produceren. Hierbij kan worden gedacht aan complete badkamers, toiletten en technische ruimten. Deze modules zullen vervolgens kant-en-klaar op bouwplaatsen van Van Wijnen worden ingebouwd.
BAM OP OVERNAMEPAD
Vanaf dit jaar gaat BAM vol inzetten op hout en lanceert binnenkort een nieuw concept in houtbouw. Daarover binnenkort meer. Om dit mogelijk te maken, maakte ze in maart dit jaar bekend dat zij alle aandelen heeft
18 B+U 5 2021 V ER WA CH TE 21
TE
DS
OG
20
HO
ET
UW
AFZ
BO S IN
BOUWMETHODIEK
CONCEPT Jan Snel
beton met staal
2012
hoog
2000
Plegt-Vos (2018 ook nog Novu)
prefab casco, gevel, daken
2002
beide
1200
Woonconcept Heijmans
prefab casco, installatie, kap, fundering, kozijnen
2012
laag
1000
TBI BeterBASIShuis/Lekker EIGENhuis
prefab fundering, casco incl. kozijnen, kapconstructie
2009
laag
800
Roosdom Tijhuis
prefab betonnen fundering, casco incl. houten kozijnen, traptoren, kap
1994
laag
1005
Dijkstra Draisma
Industriële gevel/dak, dsss
2016
beide
750
Trebbe BasisWonen
prefab casco, installatie, kap, fundering, kozijnen, gevelafwerking traditioneel
2008
laag
775
Nijhuis - Trento
casco wanden, vloeren, kozijnen, daken en installatie-inbouwmodules, afbouw prefab
2002
beide
500
Barli
vloeren staal, beton of hout, wanden en daken hsb
2010
laag
750
MorgenWonen Volker Wessels
betonskelet, vloeren, wanden, sandwichgevels
2014
laag
435
Jan Snel Woningen
beton met staal
2012
laag
500
Ursem
beton, staal, hsb en/of clt
1980
hoog
400
Fijn Wonen - Van Wijnen
betonsskelet, buitenmuur traditioneel metselwerk of sandwichpanelen
2016
beide
400
NEZZT - De Meeuw
staal/beton casco
2016
beide
500
Trebbe HoogWonen
prefab casco, installatie, fundering, kozijnen, gevelafwerking traditioneel
2019
hoog
440
VDM woningen
hsb, gevelafwerking op de bouwplaats
1980
laag
235
CascoTotaal
volledig betonnen casco, binnenwanden metalstud
2015
beide
150
Hodes
staal, beton, hsb en/of stalen frame
2002
beide
175
Hegeman Bouwgroep
prefab casco, installatie, kozijnen, gevelafwerking traditioneel of sanwichpanelen
2014
beide
165
BaseHome en Optimaat (KlokGroep)
prefab fundering, casco, vloer, gevel, dak, installaties
2018
laag
110
Welstand Groep
sip kingspan tek
2016
laag
129
2019
hoog
120
Woonstaete Villa’s (TBI) Finch
massief hout
2016
beide
450
Dura Vermeer Blokje om en Blokje omhoog
hsb, kant en klare elementen
2016
beide
126
Domoticube
staalbouwframe, geen beton
2020
beide
250
One - Heijmans
gelamineerd hout i.c.m. staalcasco en -gevel
2014
laag
100
Solid Box
volledig betonnen casco
2009
beide
80
Slimm woning van Heembouw Wonen BV
prefab of modulair in beton, clt of skelet
2020
laag
100
BAM grondgebonden
gerobotiseerd, gevel- en energiemodules, 3D betonfabriek (vanaf 2021 hout)
2018
laag
30
Nimbel
hsb casco, prefab modules
2017
laag
100
Startblock
clt
2021
laag
100
Solidhome (voorheen PlekVoor)
clt
2016
laag
100
RS-Housing BV
staal met beton
2020
beide
100
Megaplex
clt voor plafond, vloer en wand
2012
beide
80
Modulaire HoutKern module
clt en gelamineerde liggers en kolommen
2021
hoog
50
HOUTbaar (TBI)
lvl
2021
laag
50
Boxhousing
staalframe
2021
beide
50
TOTAAL*
14.305
verworven van de producenten van geprefabriceerde gevelelementen Houtindustrie Stam & Landman en Gevelelementen Noord-Holland. Beide zijn al 25 jaar co-makers voor BAM en in 2018 investeerden partijen al gezamenlijk in een metselrobot. De gezamenlijke onderneming is gevestigd in Heerhugowaard en telt circa honderd medewerkers. De jaaromzet bedraagt ruim 20 miljoen euro.
OVERIGE MARKTVERANDERINGEN
DE LIJST VAN 2021 Dan hierbij de lijst. In totaal staan er dit jaar 37 industriële woningbouwconcepten op. Vorig jaar waren het er 26. Sommige partijen die je wellicht zou verwachten staan er niet tussen. In voorkomende gevallen is dat omdat ze geen complete woningen leveren maar deelproducten aan bouwpartijen (zoals MBS, Byldis, Heembeton, Voorbij, Spaansen en Emergo). Om dubbeltellingen te voorkomen is uitgegaan van de partij die het eindproduct aan de belegger, ontwikkelaar, corporatie of eindklant levert. Dat betekent dus ook dat niet alle partijen uit de lijst beschikken over een eigen fabriek. * Overzicht en aantallen voor zover thans (juni 2021) bekend. Aantallen, methodiek e.d. onder voorbehoud van wijzigingen, correcties en veranderingen. Met dank aan Marjet Rutten.
PLEKvoor ging in 2020 failliet en werd in maart 2021 overgenomen door Solidhome Group BV. De Groot Vroomshoop is sinds 1 maart in Enschede zelf een productielocatie gestart waar ze volledig afgemonteerde houten modules produceren ten behoeve van onder andere appartementen. Think is ruim een jaar geleden gestopt en ondernemer Mark Spee heeft besloten alleen met Genius Homes verder te gaan. Er wordt eind dit jaar een nieuwe fabriek betrokken. Wie net niet de lijst haalde is Lister Buildings. Zij hebben in 2019 de voormalig iQwoning fabriek van Ballast Nedam overgenomen. De productiefaciliteit kent een vloeroppervlakte van bijna 19.000m2 en biedt ruimte om 1000 woningen per jaar te realiseren. Dit jaar halen ze de 50 waarschijnlijk net niet, maar de plannen voor grotere aantallen liggen er.
20 B+U 5 2021
WONINGBOUW KAART met bouwlocaties tot 2030
De huidige woningbouwplannen en bouwlocaties tot 2030 zijn door het verantwoordelijke ministerie, samen provincies en gemeenten in de woningbouwkaart inzichtelijk gemaakt.
B+U 5 2021 21
“
D
e afgelopen maanden is de plancapaciteit met 140.000 woningen gestegen en liggen er nu plannen voor ruim 961.000 woningen door heel Nederland. Met dit resultaat kan de focus van de woningbouw verlegd worden van het vinden van locaties naar het daadwerkelijk realiseren van de woningen”, bericht het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK).
gemiddeld een derde van de gemaakte woningbouwplannen vertraagt of niet doorgaat. Extra plancapaciteit kan dit opvangen en fungeert zodoende als noodzakelijke buffer voor de continuïteit in de woningbouw. Dit is vooral van belang voor de gebieden met de grootste opgave”, laat het ministerie in haar berichtgeving weten.
VERBETEREN EN UPDATE
De woningbouwkaart laat zien waar en wanneer de woningbouw gepland staat en hoeveel nieuwbouwwoningen daarmee gerealiseerd kunnen worden. Naast de getoonde woningenbouwplannen worden nog extra woningen gerealiseerd door herstructurering en transformatie van bijvoorbeeld oude kantoor- en winkelpanden naar woningen, laat men weten.
De centrale en decentrale overheden zijn voortdurend in overleg over het vergroten van de plancapaciteit, de informatie over de herstructurering en transformaties en de extra informatie over de woningbouwplannen. Daarnaast werkt BZK samen met de provincies, het IPO en de VNG aan het verbeteren van de monitoring om zo een volledig beeld te krijgen van de voortgang van alle bouwprocessen. In het najaar van 2021 volgt een update van de woningbouwkaart.
BUFFER BOUWLOCATIES
INVESTERINGEN EN VERSNELLEN
WONINGBOUWKAART
“Met geplande nieuwbouwwoningen is er voldoende plancapaciteit ten opzichte van de woningbouwopgave tot 2030. Een overschot aan plannen is nodig omdat
Voldoende plancapaciteit is van groot belang om genoeg woningen te kunnen bouwen, maar er is meer nodig om deze geplande woningen ook daadwerkelijk
22 B+U 5 2021
BOUWPLANNEN 2021-2029 0 - 500 woningen 500 - 2.500 woningen 2.500 - 10.000 woningen 10.000 - 25.000 woningen > 25.000 woningen Provinciegrens Gemeentegrens
Voetnoten 1: Netto plancapaciteit is het aantal nieuw te bouwen woningen dat op toekomstig gereserveerde woningbouwlocaties is voorzien. 2: Nieuwbouw op huidige locaties in het kader van sloop (herstructureringslocaties) en transformatie locaties staan niet op de kaart, maar leveren wel een substantieel deel van de nieuwe woningen op. 3: De totale plancapaciteit bedraagt 961.300 woningen voor negen jaar. Het jaar 2030 ontbreekt in de huidige inventarisatie en zal in het najaar van 2021 toegevoegd worden. Hiermee zal het totaal aantal woningbouwplannen voldoende zijn t.o.v. de bestuurlijk afgesproken bouwopgave van 900.000 in tien jaar tijd, waarbij ook is afgesproken dat 130 procent plancapaciteit beschikbaar is in de gebieden met de grootste opgave. 4: Voor Zuid-Holland zijn de woningbouwplannen geaggregeerd naar regionaal niveau. Voor de overige provincies zijn de woningbouwplannen geaggregeerd op gemeenteniveau.
B+U 5 2021 23
NETTO PLANCAPACITEIT VOOR DE PERIODE 2021 - 2029 Provincie
2021 - 2024
2025 - 2029
2021 - 2029
Groningen
11.900
7.100
19.000
Friesland
7.300
5.300
12.600
Drenthe
7.500
5.500
13.000
Overijssel
24.100
20.300
44.400
Flevoland
18.600
20.400
38.900
Gelderland
56.000
33.700
89.600
Utrecht
47.200
58.700
105.900
Noord-Holland
116.400
104.500
220.900
Zuid-Holland
151.900
128.400
280.200
Zeeland
5.700
2.200
7.900
Noord-Brabant
78.500
30.800
109.300
Limburg
10.200
9.200
19.400
Nederland
535.300
426.000
961.300
Bron: ABF, inventarisatie plancapaciteit voorjaar 2021
te realiseren. Hierbij zijn overheidsinvesteringen van enkele miljarden noodzakelijk. Uit onderzoek blijkt dat bij 410.000 woningen financiële ondersteuning nodig is om de woningbouw te versnellen en om woningen betaalbaar te maken. Het betreft onder andere financiering van bereikbaarheid, infrastructuur en openbare voorzieningen.
SAMENWERKING
“Via de veertien grootschalige woningbouwgebieden kunnen de aankomende tien jaar circa 200.000 - oplopend naar 440.000 op de lange termijn - woningen worden gerealiseerd. De woningbouwgebieden zijn essentieel voor de benodigde schaal en continuïteit in de woningbouw. Publiek-private samenwerking is onontbeerlijk. Woningbouw, infrastructuur en ruimtelijke ontwikkeling gaan hand in hand”, is te lezen. Minister Ollongren heeft eerder aangekondigd de regie op woningbouw te versterken. “Hiervoor wil BZK de
‘Met de 14 grootschalige woningbouwgebieden kunnen circa 200.000 tot 440.000 woningen worden gerealiseerd’ samenwerking met medeoverheden, corporaties en marktpartijen verstevigen en vastleggen. Bijvoorbeeld door wederkerige afspraken te maken over het aantal te bouwen woningen, het aandeel betaalbare woningen, de bereikbaarheid, de herstructurering en de duurzaamheid ervan. Het is aan het nieuwe kabinet om te besluiten over de benodigde investeringen”, zo bericht het ministerie. Beeld en bron: Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK).
B+U 5 2021 25
woontorens Bramantecarré en Berninitoren
DUURZAME ICONEN IN ROTTERDAM
B+U 5 2021 27
‘Het gebouw staat met zijn voeten in het water en gaat hiermee een mooie interactie aan met het water en de omgeving’
28 B+U 5 2021
De ontwikkeling van het Bramantecarré en de Berninitoren betekent een nieuwe stap in de gebiedsontplooiing van de wijk Prinsenland in Rotterdam. Een planvisie waarin bijzondere aandacht besteed wordt aan de ligging in het collectieve parklandschap en het bevorderen van contact en interacties. Het ontwerp komt van de hand van MIX architectuur. Bouw en Uitvoering spreekt met Silvester Klomp, projectarchitect. TEKST BETTY ROMBOUT BEELD MIX ARCHITECTUUR
Silvester Klomp, projectarchitect bij mix architectuur
30 B+U 5 2021
het bramantecarré aan het bramanteplein
P
rinsenland is een typische grootschalige woonuitbreiding uit de jaren ’60. Appartementen werden in een helder grid gepositioneerd. Hiertussen vloeit de groene openbare ruimte met een grote plas (Ringvaartplas). Destijds was dit een vernieuwend stedenbouwkundig concept. Een vertaling van de tuinstadgedachte ‘licht, lucht, ruimte’ middels strokenbouw van appartementenblokken. Een weidse, groene en vriendelijke wijk dus. Echter, er is nog weinig sprake van sociale interactie in de wijk. De plinten zijn veelal gesloten vanwege garages die de volledige begane grond van de appartementen vullen. Het groen, de collectieve ruimte, komt daarmee op afstand van deze gebouwen en zijn gebruikers.
IMPULS
Het plan in Prinsenland voorziet in 24 huurappartementen in het Bramantecarré en 72 koopappartementen plus 102 parkeerplaatsen in de Berninitoren. Een ontwerp van MIX architectuur, een bureau dat thuis is in het realiseren van bijzondere en gezonde woonomgevingen, zowel landschappelijk als stedelijk. Over het waarom van
B+U 5 2021 31
het project zegt Silvester Klomp: “De gemeente heeft een verdichtingsopgave, vandaar de bouw van nieuwe woningen, onder andere ook voor middeninkomens. Bedoeling is daarnaast de wijk een impuls te geven. Rotterdam doet dit niet alleen met woningbouw, maar ook met het realiseren van collectieve voorzieningen zoals een zwembad en een groene buitenruimte.” In het najaar 2021 zal gestart worden met de bouw van de twee torens, te beginnen met het Bramantecarré.
DE TORENS
Het uiterlijk van de nieuwe woontorens zoekt aansluiting bij de bestaande strokenbebouwing. Tegelijkertijd voegen de gebouwen kwaliteit toe aan de woonbuurt. “Ze nemen geen plek in, maar maken juist plek voor ontmoeten”, zegt Silvester Klomp. Het Bramantecarré komt aan het Bramanteplein te liggen, op de plek waar nu nog een parkeerterrein te vinden is. Het gaat hier om een gebouw met 24 driekamerappartementen in het middensegment, verdeeld over zes verdiepingen (20 meter hoog), met op de hoek gelegen terrassen. Op de
de berninitoren, een appartementsgebouw van maximaal 72 appartementen
begane grond (plint) komt ruimte voor maatschappelijke voorzieningen, zoals een gezondheidscentrum of een huisartsenpraktijk. De Berninitoren wordt een appartementsgebouw van maximaal 72 appartementen verdeeld over 18 lagen (maximale bouwhoogte 60 meter) dat deels in het water en deels in de rietoever is gelegen. Hier ligt een duurder segment voor de hand met ruimte voor een maatschappelijke functie in de plint. Denk aan onder andere restaurants en cafe’s. Met zijn afgeronde vorm, transparante uitstraling en open plint is deze toren een eigentijds icoon volgens Klomp. Door de parkeerruimte van de Berninitoren geheel onder de grond te plaatsen ontstaat daarboven een levendig, openbaar plein aan de plas. Klomp: “Langs en door de transparante plint is er vrij doorzicht naar het water. Deze zichtlijn wordt verder versterkt door het dek getrapt uit te voeren. De laatste trap ligt net onder het water. De eendjes zwemmen letterlijk op ooghoogte voorbij. Het gebouw staat met zijn voeten in het water
B+U 5 2021 33
beide torens zijn aardgasloos en beschikken over bodemwarmtepompen die ook actief kunnen koelen.
en gaat hiermee een mooie interactie aan met het water/de omgeving.” Een laag van het gebouw met dubbelhoog parkeren middels autoliften zorgt voor 30 extra parkeerplaatsen, wat het totaal op 102 brengt.
BUITENRUIMTE
Binnen het inrichtingsplan voor de buitenruimte rond de twee torens is niet alleen aandacht voor parkeerruimte. Groen, recreatie, goede doorstroming van het verkeer, veilige routes voor fietsers en voetgangers, het wordt allemaal in het project meegenomen. Ook moet de openbare ruimte goed toegankelijk zijn voor ouderen en mindervaliden.
PROJECT DETAILS BERNINITOREN en BRAMANTECARRÉ Plaats: Realisatie: Opgave:
Rotterdam, Prinsenland (Berninis traat, Madernastraat) 2021-2022 Twee duurzame woontorens met 72 en 24 appartementen met een maatschappelijke plint
Opdrachtgever: Ontwikkelaar: Aannemer: Architect: Landschapsarchitect: Constructeur: Duurzaamheidsadviseur: Bouwfysicus: Gevelbouwer: Aluminiumexpert:
Gemeente Rotterdam Nederlandse Bouw Unie (NBU) Nederlandse Bouw Unie (NBU) MIX architectuur Verhoeven De Ruijter Goudstikker De Vries Merosch Nex2us Vorsselmans Lime-parts
MEER INFORMATIE: Website: www.mix-architectuur.nl/werk/rotterdam-bernini-en-bramantetoren
DUURZAAMHEID
In de basis zijn beide gebouwen uitgewerkt als Energie Prestatie Coëfficiënt (EPC)-0 en verwerkt in de nieuwe Bijna Energieneutrale Gebouwen (BENG)-berekening. Voor het Bramantecarré betekent dit pv-panelen op het dak met daaronder een groendak voor klimaatadaptatie. De Berninitoren heeft een beperkt dakoppervlak. Mede daarom zijn er ook pv-panelen geïntegreerd in de gevels. Op de oost-, west- en zuidgevel treffen we pv-panelen aan in het spel van lamellen en vloerbanden. Klomp: “Hierdoor ontstaat niet alleen een extra laag in de architectuur, maar ook in techniek en duurzaamheids ambitie.” Maar er zijn meer duurzaamheidsmaatregelen. Silvester Klomp. “Aan de noordzijde van de Berninitoren zijn extra nestkasten ingebouwd op diverse lagen met verschillende openingen. Elke gevel van het gebouw voegt zich zodoende naar de plek en de functie.” Klomp vervolgt over duurzaam materiaalgebruik: “Voor de Berninitoren hebben we bewust gekozen voor aluminium omdat we het gebouw lichter willen maken. We hebben dus naar gewichtsbesparing gekeken. Maar uiteraard, deze uitvoering scheelt in materiaal- en transportkosten, wat de toren ook duurzaam maakt.” De beide torens zijn aardgasloos en beschikken over bodemwarmtepompen die ook actief kunnen koelen.
UITDAGINGEN
Zoals in elk project, zijn er ook uitdagingen te noemen voor de bouw van de beide torens. Silvester Klomp: “Torenbouw in het water is altijd een extra aandachts-
B+U 5 2021 35
punt voor de realisatie. Maar de Nederlandse Bouw Uni (NBU) - de aannemer - is hier bekend mee. Omdat we de plint van de Berninitoren zo transparant mogelijk willen houden, hebben wij deze ontworpen op mooie kolommen. Om de krachten van de 60 meter hoge toren te kunnen dragen zijn we samen met de constructeur op zoek gegaan naar een esthetische en slim constructieve kolom. De spannende Y-vorm met drietand wordt straks in het werk gestort. Dat is best spannend. Er zit aardig wat staal in. Uiteraard brengt de windbelasting op een hoge, lichte toren ook een uitdaging met zich mee. Het dek heeft niet alleen plantenbakken, maar ook bomen. Deze hebben we op de plekken van de kolommen geplaatst, maar let wel, er moet ook water naar toe. Dit is dus ook wel uitdagend te noemen. Maar all by all, we hebben een sterk ontwerp- en bouwteam. Dus dat zit wel goed.” Voor het project is een gevelbouwer- en aluminiumexpert ingehuurd. “In een kleiner comité hebben we een en ander uitgedacht. Hoe maken we het? Hoe kunnen we prefabriceren? Waar zitten de naden? Wat doen we met brandveiligheid? Et cetera”, aldus Klomp.
BIJZONDER
“Deze twee torens zijn mijns inziens echt een aanvulling voor de wijk”, vervolgt Silvester Klomp. “We voegen niet alleen een nieuw woningbouwprogramma toe, maar met het Bramantecarré bereiken we een doelgroep extra met de plint en de zorggerelateerde maatschappelijke functie. En de Berninitoren kent een mooi openbaar terras met horeca gelegen aan een plein vlakbij het water. Het geheel sluit perfect aan bij de al bestaande strokenbouw, maar voegt ook zeker iets nieuws toe.” Op de vraag of dit een uniek project in Nederland is, antwoordt Silvester Komp lachend: “Dat hoop je altijd. We hebben heel erg op de context gereageerd. Uniek is dat we aansluiten bij de bestaande gebouwen in de wijk, alhoewel het project eigentijds is. Het terras, de parkeervelden die getrapt aflopen, dat is bovendien best wel bijzonder.”
B+U 5 2021 37
Omgevingswet en Wet kwaliteitsborging bouwen
OPNIEUW DOORGESCHOVEN
38 B+U 5 2021
De Omgevingswet wordt met een half jaar verplaatst naar 1 juli 2022. “Dit geeft het Rijk, gemeenten, provincies, waterschappen en uitvoeringsorganisaties meer ruimte om de implementatie van de wet op een zorgvuldige en verantwoorde wijze af te ronden”, meldt minister Ollongren in een brief aan de beide Kamers. De Wet kwaliteitsborging voor het bouwen gaat op hetzelfde moment als de Omgevingswet van start, dus ook 1 juli 2022.
VERANTWOORDE INWERKINGTREDING
H
het Digitaal S telsel Omgevingswet (DSO-LV) moet zijn. Voor softwareleveranciers en de overheden is het lokaal werkend krijgen van het DSO een complexe operatie. Daarom moet men genoeg tijd hebben om het stelsel in te regelen en ermee te oefenen. En willen de bestuurlijke partners minimaal zes maanden effectieve oefentijd”, zo is te lezen. Verschillende partijen, waaronder een groot aantal gemeenten, provincies, softwareleveranciers, stedenbouwkundige bureaus en brancheorganisaties, hebben meegedacht over een verantwoorde start van de Omgevingswet.
STABIEL DIGITAAL
ALTERNATIEVE MAATREGELEN RICHTING OMGEVINGSWET
“
et Rijk en de koepels van gemeenten, provincies en waterschappen staan volledig achter de samenhangende aanpak en het instrumentarium van de Omgevingswet. Alle partijen willen een goede start van de wet. Om de wet verantwoord in werking te kunnen laten treden, moet de continuïteit van primaire processen, de planvorming en de vergunningverlening en de dienstverlening aan inwoners en ondernemers zijn gegarandeerd. Waardoor belangrijke gebiedsontwikkelingen, waaronder woningbouw, niet worden gehinderd”, laat de minister weten.
“Het werkend krijgen van het stelsel van de Omgevingswet is een gezamenlijke verantwoordelijkheid, omdat partijen van elkaar en van derden afhankelijk zijn bij het werken in ketens. Dat betekent in de eerste plaats dat er een stabiele landelijke voorziening van
“Voor bepaalde, van elkaar afhankelijke activiteiten richting de inwerkingtreding van de Omgevingswet zijn tijdelijke alternatieve maatregelen beschikbaar. Deze maatregelen zorgen ervoor dat de wet ook goed van
‘De Wet kwaliteitsborging voor het bouwen gaat op hetzelfde moment als de Omgevingswet van start, dus ook 1 juli 2022’
40 B+U 5 2021
start kan gaan als sommige landelijke of lokale voorzieningen niet volledig werken.”
maatregelen, zo bericht het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.
“ICT-oplossingen, zoals het tijdelijk publiceren van omgevingsplannen via de huidige digitale standaarden, het overgangsrecht en serviceteams die overheden werk uit handen nemen, kunnen dan uitkomst bieden. Het Rijk en de bestuurlijke partners hebben afgesproken dat overheden uiterlijk een half jaar voor de inwerkingtreding van de wet kunnen oefenen met de tijdelijke alternatieve maatregelen”, aldus het ministerie in haar berichtgeving.
KOSTEN
HARD DOORWERKEN
De samenwerkende partijen werken de komende tijd hard door aan een verantwoorde inwerkingtreding op 1 juli 2022. Het programma ‘Aan de slag met de Omgevingswet’, de koepels, de technische experts en de regionale implementatiecoaches (RIO’s), blijven hierbij ondersteunen. Zo helpen ze overheden met de implementatie en waar nodig met de inzet van de tijdelijke alternatieve
Een latere inwerkingtreding van de Omgevingswet brengt extra kosten met zich mee. Tijdens een financiële evaluatie in 2022 wordt gekeken welke extra kosten de nieuwe inwerkingtredingsdatum met zich heeft meegebracht voor de overheden. Het uitgangspunt is dat de Omgevingswet budgetneutraal kan worden ingevoerd in een periode van tien jaar. Het Rijk en de bestuurlijke partners hebben afgesproken dat zij in interbestuurlijk verband zullen zoeken naar oplossingen voor financiële knelpunten.
WET KWALITEITSBORGING VOOR HET BOUWEN
De Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb), die al herhaaldelijk doorgeschoven is, gaat op hetzelfde moment als de Omgevingswet van start. De beoogde inwerkingtredingsdatum van de (Wkb) wordt dus ook 1 juli 2022.
B+U 5 2021 41
Biodivers
natuurzaadmengels
Milieuadvies Grondwaterbeheer Bodemsanering AL 20 JAAR ACTIEF IN OPTIMALE MILIEUTECHNIEK Onze focus richt zich op voldoende en schoon grondwater. Denk daarbij aan ontwerpen en realiseren van grondwatersanering, waterberging, grondwater meetnetten (kwaliteit en kwantiteit), grondwater beheersing en geohydrologische modelleringen.
Gebiedseigen inheemse wilde bloemenmengsels voor o.a. • Bloemenweides • Natuurvriendelijke • Bloemrijke dijken oevers • Kruidenrijke bermen • Wadi’s • Eikenprocessierups• Bijen- en vlindermengsel mengsels
Interesse?, op onze website vindt u meer over onze diensten en werkwijze!
Biodivers BV Hoenkoopse Buurtweg 51 3421 GB Oudewater Tel.: 0348-560286 info@biodivers.nl www.biodivers.nl
MILTOP BV Graaf van Solmsweg 101A 5222 BS ’s-Hertogenbosch Telefoon (073) 623 58 43 info@miltop.nl, www.miltop.nl 14204
14119
42 B+U 5 2021 STULZ GROEP BV
ClimaPac: luchtbehandeling in combinatie met warmtepompen Sinds de oprichting in 1959 is STULZ GROEP BV gespecialiseerd in high-end oplossingen voor klimaatbeheersing. In eerdere uitgaven van Bouw & Uitvoering hebben we het bedrijf al aan het woord gelaten. Deze keer gaat het over een uitbreiding op de lijn Climapac. Een uitbreiding die alles met comfort te maken heeft.
S
TULZ is een wereldwijd toonaangevend leverancier voor klimaattechnische oplossingen voor diverse toepassingen. Het assortiment van het bedrijf omvat onder andere precisie koel ing, comfort koeling, bevochtiging en warmtepompen. Bouw en Uitvoering praat met Evert van Merkestijn, accountmanager bij STULZ, over een uitbreiding op de bestaande serie ClimaPac, oftewel de ClimaPac Compact. Een productuitbreiding die onlangs in de markt gelanceerd is.
COMBINATIE
De ClimaPac Compact is een combinatie van een luchtbehandelingskast met een warmtepomp, aldus Van Merkestijn. “Samengebouwd op het frame. Plug-and-Play aan te leveren bij installateurs.” Hij legt uit: “Met een warmteterugwinsysteem kunnen we heel duurzaam ventileren. Deze systemen zijn verkrijgbaar in diverse uitvoeringen. Zo is warmteterugwinning mogelijk met een kruisstoom-
STULZ GROEP BV B+U 5 2021 43
totaalpakket levert. Merkestijn: “We hebben alle facetten onder een dak. Eigen stekmonteurs, we zijn de grootste importeur van Mitsu bishi Heavy Industries (de warmtepomp) en we beschikken over een eigen fabriek in luchtbehandelingskasten. Deze in 2016 opgekochte fabriek bevindt zich in Spanje en is inmiddels uitgebreid met een hal van 50.000 m2 waarin luchtbehandelingskasten voor verkoop in heel Europa worden gebouwd.” Voordeel van het totaalpakket is, dat het nieuwe product tegen een goede prijs geleverd kan worden. STULZ kan immers een warmtepomp goedkoper inkopen dan een puur luchtbehandelingsleverancier. En met de eigen stekmonteurs verleent het bedrijf extra service in tegenstelling tot andere leveranciers die vaak deze mensen in moeten huren.
ONTWIKKELEN EN FINETUNEN
Evert van Merkestijn is zo’n anderhalf jaar bezig geweest, samen met mensen in de fabriek in Spanje, om het nieuwe product te ontwikkelen. “Daar hadden ze deze toepassing nog niet gezien. Zelf kende ik het wel; ik wist van de hoed en de rand. Met een productontwikkelaar aldaar hebben we het product gefinetuned.”
wisselaar of tegenstoomwisselaar. Dit element in het systeem wisselt warmte uit. Terugwinning kan ook met een roterend warmtewiel. De koude lucht die ‘naar binnen komt’ wordt opgewarmd met de afvoerlucht ‘die naar buiten gaat’, een gebalanceerd systeem. Het mooie van het nieuwe product is de combinatie met een warmtepomp. Dit gebeurt middels een DX-blok - koel- of verwarmingsblok - in de luchtbehandelingskast. Het grote voordeel is warmere lucht in de winter en koudere in de zomer. Kortom, een mooie comfortoplossing en energiezuinig!”
TOTAALPAKKET
Het product als zodanig is niet nieuw in de markt. Maar nieuw is wel, dat STULZ een van de weinige bedrijven in Nederland is, dat een
STULZ GROEP BV
Weverij 7-9 1185 ZE Amstelveen
De grootste uitdaging was - het mag duidelijk zijn - het samenbouwen van de warmtepomp op het frame met de luchtbehandelingskast. Een nieuwigheid voor de werknemers in de Spaanse fabriek. “Maar het is goed gelukt. ClimaPac Compact is een mooi product geworden”, aldus Merkestijn.
BREED TOEPASBAAR
De eerste ClimacPac Compact is inmiddels geïnstalleerd en meerdere orders zijn in behandeling. Het loopt goed met het nieuwe product dat onder andere ingezet wordt in de utiliteit, in scholen en ziekenhuizen. Evert van Merkestijn tot slot; “Het product is heel breed toepasbaar. Te plaatsen in elk gebouw waar men extra comfort wenst op de ventilatie.”
E. info@stulz.nl I. www.stulz-benelux.com
M.SALARI TRANSPORT BV B+U 5 2021 45
Verkeerstechniek specialist én transport en logistiek partner voor de bouw M.Salari Transport BV is sterk in het vervoer van bouwmaterialen, ze verzorgen de gehele distributie, zodat bedrijven in plaats van deelorders, volledige volle vrachten kunnen vervoeren. Daarnaast is M. Salari specialist in de verkeerstechniek met onder andere het leveren, vervoeren en plaatsen van barriers. Deze barriers heeft het bedrijf in opslag en men verzorgt het opslaan, vervoeren en plaatsen hiervan voor de grote wegenbouwers. Het bedrijf is de afgelopen jaren gegroeid van vervoerder naar een logistieke partner en complete dienstverlener. Zij voeren volledige projecten uit en zijn zeer ervaren transport en logistiek partners. Aansturing, voorbereiding en uitvoering van grote projecten wordt door projectleider Jurriaan van Maurik en directeur Marjo Salari uitgevoerd.
QUICK MOVEABLE BARRIER
Van het Amerikaanse concern Lindsay heeft M. Salari Transport het Europese alleenrecht gekregen om de Quick Moveable Barrier (QMB) te leveren en plaatsen. QMB is een ingenieus systeem waarmee een betonnen barrier zeer snel en effectief kan worden verplaatst. In 2006 is de eerste pilot in Nederland gedaan in opdracht van Rijkswaterstaat, om te onderzoeken of het systeem kon helpen om het ontstaan van files te verminderen. (i.s.m. de Vermeulen Groep uit Hazerswoude). Tijdens het project NSS-top in 2014 waren er de nodige uitdagingen die M. Salari allemaal wist op te lossen en mede daardoor kreeg het bedrijf van Lindsay het vertrouwen en recht om het QMB -systeem in Europa te vertegenwoordigen. Marjo Salari heeft tevens een mede-belang in www.slimbestraten.nl waarmee men de grootste is in de online verkoop van stenen. Ze hebben hiervoor 15.000 m2 opslag in Culemborg en nog eens 10.000 m2 op een andere locatie met een showroom van bijna 600 m2. Het gehele traject rond bestelling en levering is volledig geautomatiseerd. Per dag zijn het tot wel 90 opdrachten die voor www.slimbestraten.nl uitgeleverd worden door M. Salari Transport BV.
Marjo Salari verteld: “Het Quick Moveable Barrier systeem heeft zich inmiddels op vele groteprojecten in Nederland, Europa en daarbuiten, al uitvoerig bewezen. We hebben er bijvoorbeeld ook projecten mee uitgevoerd in onder andere Oostenrijk, Denemarken en Italië, maar bijvoorbeeld op de Golden Gate Bridge in San Francisco wordt het systeem dagelijks gebruikt.” Hij gaat verder: “Om het beste resultaat te realiseren, zijn we graag al vanaf de aanvang van een project betrokken. Zo kunnen we actief met de aanvragende partij meedenken over de feitelijke oplossingen rond de veiligheid, verkeersmaat-
regelen en logistiek en een optimale planning maken om de barriers te vervoeren en plaatsen.”
TRANSPORT EN OPSLAG VOOR DE BOUW
Voor bijvoorbeeld Bakker Natuursteen verzorgt M.Salari Transport BV het gehele logistieke proces en het voorraadbeheer: vrachten vanuit Portugal gaan naar de vestigingsplaats van M. Salari in Culemborg om van daar uit verder het land door gedistribueerd te worden. Voordat er afgeleverd wordt bij de klant, worden de kratten uitvoerig gecontroleerd door Salari, zodat tevens de kwaliteit van de levering gewaarborgd is voor Bakker Natuursteen.
46 B+U 5 2021 M.SALARI TRANSPORT BV
QUICK MOVEABLE BARRIER SYSTEEM Bekijk de informatiefilms op Youtube via onderstaande QR-links.
Voor Schwank Verwarming verzorgt men het gehele transport door de Benelux en levert onder andere de hetelucht-verwarmingsunits op de bouwplaats af; voor deze klant geschiedt de levering door middel van een kooi-aap.
autolaadkraan in bedrijf en tevens onderzoekt men het gebruik van alternatieven voor dieselbrandstof. Ook in het bedrijfspand van M. Salari zijn verlichtings- en verwarmingssystemen onderhanden genomen, om ook zo de CO2-uitstoot te verminderen.
Marjo Salari licht enthousiast toe: “We zijn er trots op dat we sterk zijn in het bedenken van oplossingen waar de standaard mogelijkheden niet toereikend zijn. ‘Nee’ kennen we niet als het gaat om een vraag van een klant rond opslag-, logistiek- en distributie. Voor een leidekkersbedrijf bijvoorbeeld komt de container uit het buitenland, verzorgen we de opslag en het transport naar de bouwlocaties en brengen we de leistenen ook zelfs op de hoogte waar gewerkt wordt. We willen de opdrachtgever in het traject dat wij regelen totaal ontzorgen.”
M. Salari Transport is gecertificeerd voor onder andere VCA, BRL Verkeerstechniek, Autolaadkraan en meer. Bovendien heeft men een eigen keurmeester in dienst voor gereedschap en hijsmiddelen.
Gedegen voorbereiding en kennis van transport en de landen en gebieden waar vervoerd wordt, is zeer belangrijk. M. Salari verzorgd daarom, naast de feitelijke logistiek en vervoer, ook de benodigde ontheffingen en vergunningen en - wanneer nodig - het onder begeleiding vervoeren van een lading of transport.
ZEKERHEID
M. Salari heeft op dit moment 20 vaste medewerkers en 20 ZZPkrachten. Met dat totaal van gemiddeld 40 man is men actief. Het bedrijf doet ook het volledige onderhoud van eigen materieel. Hierdoor is er minimale uitval en kan men extra zekerheid bieden aan de opdrachtgevers. Ook de machines van Lindsay die gebruikt worden voor het QMB- systeem worden door MST onderhouden. Men heeft ook voorraad van de verschillende reserve-onderdelen van die machines, zodat deze nooit lang stil komen te staan. Verder heeft men moderne trekker- en opleggercombinaties en specifieke voertuigen en vervoersmaterieel in alle soorten en maten, zodat vrijwel alles kan worden vervoerd en op de bouwplaats kan worden gelost. Milieuaspecten rond hun werkzaamheden zijn belangrijk voor M. Salari. Medio augustus van 2021 neemt men de eerste elektrische
M.SALARI TRANSPORT BV
Erasmusweg 3 4104 AK Culemborg
Marjo Salari tenslotte: “We hebben een sterk en goed geolied team. Met onze specialisten, een duidelijke communicatie en een scherp oog voor mogelijkheden en samenwerking, zijn we tot heel veel in staat. Klanten kunnen altijd op ons rekenen.”
ONZE PROJECTEN: Er zijn vele gedane en lopende projecten rond onder meer het QMB-systeem. Veel informatie hierover is terug te vinden op de site van M. Salari Transport en via de QR-links op deze pagina. Enkele projecten noemen we hier: Het QMB-systeem is in Nederland ingezet op onder andere de A1 bij Hengelo en in 2014 bij de NSS-top in Nederland, waarbij de A44 tijdelijk moest worden afgesloten. Op dit moment wordt het QMB-systeem gebruikt in München bij de A9. Daar staat 10 kilometer aan QMB geplaatst. Om die 10 kilometer te kunnen plaatsen, moest M. Salari Transport 160 vrachten QMB vanuit Denemarken en 150 vanuit Engeland aanvoeren. De 150 vrachten vanuit Engeland moesten voor plaatsing gereinigd worden, dus het bedrijf heeft daarvoor een speciale wasstraat ingericht in Culemborg. Een ander lopend QMB-project is bij de A535 bij Wuppertal, dat nog anderhalf jaar doorloopt. In opdracht van Traffic and More en Delta Bloc werden op de A4 Schiphol in samenwerking met Boskalis grote aantallen barriers geplaatst. Met name de snelheid waarmee deze werden geleverd, samengesteld en geplaatst leverde veel complimenten op, waaronder die van Rijks waterstaat.
T. 0345 - 522 434
E. info@msalari-transport.nl I. www.msalari-transport.nl
DIJKVERSTERKING UIT BAGGERSPECIE Waterschap Scheldestromen start met een proef om zetstenen voor de steenbekleding van dijken te vervaardigen uit baggerspecie. Begin volgend jaar wordt een proefvak van 100 m2 aangelegd bij de dijkversterking van Hansweert. Eind 2022 is duidelijk of de proef geslaagd is. Er wordt onder meer gekeken hoe het materiaal op de dijken zich
gedraagt onder de werking van het getij, zout en golfslag. De baggerspecie die de grondstof vormt voor de zetsteen wordt lokaal gewonnen. In de nabije omgeving van het te versterken dijktraject is een slibdepot aanwezig. Als zetsteen uit baggerspecie daadwerkelijk toegepast kan worden bespaart dit transportkosten en co2emissie ten behoeve van het aanleveren van traditionele betonnen zetstenen.
Lees meer via de QR-link of op www.bouwenuitvoering.nl
48 B+U 5 2021 R. BREURE BV
Veelzijdig, vakkundig, flexibel en snel… R. Breure BV uit Zwanenburg is sinds 1984 actief in de gww-sector. Ooit begonnen met één kraan, maar inmiddels uitgegroeid tot een betrouwbare aannemer van verschillende projecten in de wegenbouw.
D
e werkzaamheden en diensten bestaan onder meer uit verhuur van machines, mensen en materieel voor het uitvoeren van werkzaamheden binnen de grond-, weg- en waterbouw. Ook worden er veel werkzaamheden uitgevoerd aan bruggen en viaducten, onder andere het slopen en inbouwen van bitumineuze voegovergangen. Een aantal jaar geleden is er dan ook een bitumineuze voegovergang ontwikkeld door R. Breure die als eerste een bewezen lange levensduur heeft en goedgekeurd is volgens de richtlijnen van Rijkswaterstaat (RTD 1007-2 en RTD 1007-4), genaamd de Breure FPEJ. Ruud Breure: “Ons familiebedrijf, waarin ook mijn vrouw, zoon en dochter actief zijn, investeert in kwaliteit en vakmanschap. Met onze verscheidenheid in materieel hebben wij altijd de juiste machines en
mensen voor elke klus. Graag worden we al in het voortraject bij een project betrokken, zodat we met onze ervaring het beste resultaat kunnen leveren en garanderen. We willen met ons team van rond de 30 vakspecialisten de beste zijn én blijven op ons vakgebied. Onze opdrachtgevers zijn overheden, bedrijven en andere aannemers waarmee we intensief en graag samenwerken.” Breure vertelt enthousiast verder: “De twee voornaamste takken binnen ons bedrijf bestaan uit de verhuuractiviteiten en de werkzaamheden aan bruggen en viaducten. Met de verhuurtak voeren we alle voortkomende werkzaamheden uit, zoals het ontgraven en vervoeren van zand, grond en verhardingsmaterialen. Ook op het gebied
R. BREURE BV B+U 5 2021 49
van verontreinigde en vervuilde grond kunnen wij u van dienst zijn. Veel van onze machines zijn uitgerust met een overdruk-unit en speciaal gecertificeerde machinisten.” “Daarnaast zijn wij actief in de wegenbouw, veelal bij de werkzaamheden op bruggen en viaducten. Hier verrichten wij diverse werkzaamheden zoals het rippen van brugdekken, bijkomende reparatiewerkzaamheden, verwijderen en aanbrengen van (bitumineuze) voegovergangen, goten en schijnvoegen. Doordat wij het materiaal hebben voor deze werkzaamheden, zijn wij ook actief in het onderhoud van vloeren en buitenterreinen. Hier kunnen wij gaten en scheuren vullen en verschillende slijtlagen en coatings aanbrengen, bijvoorbeeld ook op hellingbanen en fietspaden.” Kwaliteit leveren is belangrijk voor R. Breure BV. Al het materieel is up-to-date en volgens de laatste eisen. Ook wordt er aan het milieu gedacht. Het bedrijf is in het bezit van diverse elektrisch aangedreven machines, waaronder een elektrische auto voor het opnemen van binnenstedelijke werkzaamheden, een elektrische kraan, een elektrische shovel en een hybride vrachtwagen. Een elektrische
R. BREURE BV
IJweg 298 1161 GG Zwanenburg
bitumenketel is al operationeel en op korte termijn worden ook alle andere ketels elektrisch. Men is onder meer VCA**, NEN, ISO9001 gecertificeerd, en erkend leerbedrijf. De CO2-prestatie- en Veiligheidsladder is men vol in voorbereiding en ook deze zal men eerdaags hebben behaald.
ONZE PROJECTEN: A79 i.o.v. Heijmans, het uitslopen van bestaande voegovergangen en inbouwen van nieuwe. A73 i.o.v. Dura Vermeer, het inbouwen van de Breure FPEJ voegovergang. Schiphol, renovatie van de Polderbaan i.o.v. Heijmans. Ondersteuning van diverse werkzaamheden door verhuur van grondverzetmachines. Torontobrug in Amsterdam i.o.v. BAM, het aanbrengen van nieuwe slijtlagen en voegovergangen Bloemenveiling Naaldwijk i.s.m. SBO en Viruma bv i.o.v. BAM, onderhoud en renovatie van parkeerdek van 5.000m2. Groot Variabel Onderhoud West Nederland i.o.v. Boskalis, rippen dekken en aanbrengen voegen en goten.
T. 023-5551326
E. info@rbreure.nl I. www.rbreure.nl
50 B+U 5 2021 QCEAS
Specialisme met creativiteit als drijfveer Qceas is een dynamisch bedrijf dat in 2011 is opgericht door Marco Dienaar. Met ruim 30 jaar ervaring in de maritieme en civiele duikindustrie werd het tijd voor het opzetten van een bedrijf dat zich in hoge mate gespecialiseerd heeft in het begeleiden en uitvoeren van projecten in de maritieme en civiele sector, met name gericht op onderwaterwerken.
Q
ceas opereert op een vernieuwende wijze. Zij richt zich op een integrale aanpak waarbij telkens gezocht wordt naar effectieve en kostenbesparende oplossingen voor zowel grote als kleine projecten. Het bedrijf telt 18 specialisten en is ISO9001 en VCA** gecertificeerd.
HOGER NIVEAU
Gezamenlijk zetten zij zich in om projecten op binnenwateren en op zee naar een hoger niveau te tillen. Het maritieme en civiele personeel van Qceas komt uit diezelfde wereld. Zij zijn werkzaam geweest bij de meest toonaangevende bedrijven en waren daar voornamelijk gespecialiseerd in het maritieme werk zoals berging en het civiele werk. Niet alleen voert het personeel van Qceas de projecten
met veel kennis en kunde uit, de organisatie kan ook ingehuurd worden als onafhankelijke adviseur bijvoorbeeld bij inspecties bij gemeenten en is inzetbaar voor olie-, gas- en windprojecten, zowel voor op zee als binnenwateren.
de waterkwaliteit dat toelaat) duikinspecties met rapportages, het verankeren/fundaties van drijvende of op de bodem geplaatste objecten, het afzinken van caissons en het plaatsen van bruggen en sluisdeuren.
SPECIALISTEN
Qceas is niet alleen vernieuwend en bijzonder betrokken bij de projecten- en klanten waarvoor ze deze uitvoeren, maar draagt ook op sociaal gebied haar steentje bij. Het bedrijf werkt nauw samen met Stichting Herstelling in de re-integratie van jonge exdelinquenten. Deze kunnen mede dankzij Qceas een beroepsopleiding volgen tot onder meer duiker. Kijk voor meer projecten en uitgebreid beeldmateriaal en video’s op www.qceas.eu
De werkzaamheden van Qceas bestaan uit bergingswerken, inspecties - en de laatste tijd veel - van kades en kademuren, civiele bouw, onderwaterbeton, het opsporen van ontplofbare oorlogsresten zoals bommen en munitie en daarnaast: het aanleggen van bouwkuipen onder water voor brugpijlers, tunnels en parkeergarages, het aanbrengen van onderwaterbeton, het uitvoeren van visuele (mogelijk met videobeeld, mits
BETROKKEN
QCEAS B+U 5 2021 51
De Entree Amsterdam, i.o.v. Max Bogl, voorbereidend duikwerk t.b.v. onderwaterbeton.
Berging van de Hel 103- in de Baltische Zee bij Polen.
Bouwkuip voor werkzaamheden rond de HOV in Utrecht.
Diverse werkzaamheden in aquaria binnen- en buitenland.
QCEAS BV
Rijsbosch 13 4112 MB Beusichem
Goes, onderdoorgang Hertumweg, i.o.v. Gebroeders de Koning, OVHG- storten onderwaterbeton.
Brandwerk op diverse locaties en bij diverse projecten verricht.
Bergsche Maas, i.o.v. G. van der Ven, koelwaterinlaatinnames tation Bergsche Maas.
T. +31 (0) 33 2100 111
E. info@qceas.eu I. www.qceas.eu
52 B+U 5 2021 TN SLOPEN & SANEREN
Specialist in sloop, demontage, asbestsanering en hergebruik van materialen TN Slopen en Saneren wordt sinds 2014 geleid door Tjitte Noppert en Marijn Castelijn, die de directie van het bedrijf vormen. Het bedrijf is uitgegroeid tot een specialist in totaal sloop, renovatiesloop, demontage, ontmanteling en asbestsanering.
CIRCULARITEIT BEVORDEREN
D
e inzet van TN Slopen en Saneren is erop gericht om de klant volledig te ontzorgen bij het uitvoeren van projecten. Marijn Castelijn verteld: “Ieder project start met het inschatten hoe en wat kunnen we hergebruiken, bij een sloop werk. Hoe kunnen we circulariteit bevorderen in het belang van de klant, de markt en het project.”
ONTZORGEN
Hij vertelt enthousiast verder: “Met ons team van rond de 25 mensen en ons uitgebreide materieel zijn wij specialist op het gebied van sloopwerkzaamheden, demontage en asbestsanering. kwaliteit, flexibiliteit en klantgerichtheid’ staan hoog in ons vaandel. We begeleiden het project en nemen de klant al het regelwerk rond de
sloop of sanering van een project uit handen. Ieder project is immers anders en vraagt om een eigen aanpak en benadering. Door de kennis en ervaring in onze organisatie hebben wij voor ieder project een oplossing. Wij willen onze klant ontzorgen. Door met ons team net dat beetje extra te bieden onderscheiden we ons in de markt.”
HERGEBRUIK EN GROEI
Castelijn: “Er zijn steeds vaker contacten met aannemers die de materialen inzetten voor hergebruik en als grondstof voor nieuwe bouwprojecten. Het deelnemen in bouwteams bij het slopen van locaties die zijn voorgestemd voor nieuwe projecten zal er ook in de toekomst toe leiden dat we steeds meer gaan werken met een vaste klantenkring. Wij zijn flexibel en passen ons met het team van TN Slopen en Saneren aan de behoefte en mogelijkheden aan.”
TN SLOPEN & SANEREN B+U 5 2021 53
MARKT EN PROJECT
De markt waar TN Slopen en Saneren zich op richt is breed en men richt zich vooral op de overheid, woningbouwverenigingen, projectontwikkelaars, waterschappen en bouwbedrijven, waarvoor men dakrenovaties uitvoert en de eerdergenoemde, sloop, demontage, en asbestverwijdering verricht. Tevens is TN Slopen en Saneren gespecialiseerd in het op-ruimen van brandschades. In Franeker worden momenteel 69 woningen van een woningbouwvereniging door TN Slopen en Saneren gesloopt. De materialen die door de sloop beschikbaar komen worden voor hergebruik geschikt gemaakt en aan de markt aangeboden.
“Circulariteit en hergebruik vinden wij, met onze klanten, belangrijk. Daarom willen we, naast de levering van materialen voor hergebruik aan onder meer de aannemer, de mogelijkheid creëren voor de verkoop van circulaire bouwproducten aan de consument. Hierdoor krijgen gebruikte materialen een kans op een tweede leven. “We hebben de ambitie om onze onderneming gestaag te laten groeien en blijven meedenken, ook al in het voortraject van een nieuw te bouwen project. Door de klant mede te adviseren over de toepassing van materialen, wordt de mogelijkheid tot hergebruik en circulariteit wordt verhoogd en het milieu nog beter beschermd.”
TN SLOPEN & SANEREN
Scharren 16 8517 HN Scharsterbrug
Het bedrijf heeft een veelheid van projecten uitgevoerd die worden toegelicht op de website van TN Slopen en Saneren, onderstaand willen wij enkele projecten noemen:
ONZE PROJECTEN: De interne renovatiesloop en asbestsanering van Hof van Sonoy in Alkmaar. De Melkfabriek Burgummerdaam te Burgum. De Bouma Panden in Sneek. Het slopen van vier woningen in het hartje van Lemmer. Uitgevoerd op een zodanige wijze dat overlast in de omgeving werd voorkomen. Sloop van Orxmastate in Menaldum, waarna na het slopen de terreinen worden opgehoogd, de slooplijnen aangeheeld met damwandprofielplaat en de bestrating wordt gelegd.
T. 0513 - 416 948
E. info@tnslopenensaneren.nl
54 B+U 5 2021
Oplossingen in RVS staalkabels en staalkabelnetten Hans Jansen Staalkabels / Alphen aan den Rijn - Officieel partner van Jakob Rope Systems - www.staalkabelnetten.nl 14160a
Gespecialiseerd maar veelzijdig
U kunt ons altijd bellen voor: • Verhuur van machines en personeel
• Het bouwen van bitumineuze voegovergangen
• Onderhoudswerkzaamheden aan bruggen en viaducten
• Onderhoud van uw (buiten) terrein
• Kleinschalig reparatiewerk
• Het aanbrengen van slijtlagen en coatings
WWW.RBREURE.NL
ZWANENBURG
023 555 13 26
INFO@RBREURE.NL 14213
HOLLAND BOUWADVIES BV B+U 5 2021 55
Kennis, kwaliteit, flexibel en betrouwbaar Vanuit veel expertise en ervaring biedt Holland Bouwadvies BV een breed pakket aan diensten en specialismen, met als doelstelling de belangen van de opdrachtgever in het bouwproces optimaal en van A tot Z te behartigen.
H
et bedrijf adviseert en ondersteunt onder meer bij het beheer en onderhoud van vastgoed, inspecties, onderhoudsplannen en aspecten rond wet- en regelgeving en andere bouwtechnische zaken. Verder verricht men uitvoeringsbegeleiding, toezicht, kwaliteitscontrole, inspecties, contra-expertises en bemiddeling op bouwgebied. Ook geeft men advies en begeleiding rond de energielabelling, verduurzaming en de Wet Kwaliteitsborging bouwen (Wkb).
ONZE PROJECTEN:
Directeur Philip Leeuwesteijn is trots op het team, de opdrachtgevers en de projecten die zij gezamenlijk uitvoeren voor een brede doelgroep in onder andere de private- en utiliteitssector, binnen de projectontwikkeling, de (semi-) overheid en voor partijen zoals bijvoorbeeld RET, waarvan een deel van de projecten hieronder zijn benoemd.
Dat de aanpak van Holland Bouwadvies gewaardeerd wordt blijkt wel uit de vele projecten die door Leeuwesteijn en zijn team worden uitgevoerd. Waarvan hieronder een aantal voorbeelden.
CENTRAAL
In een gesprek met Leeuwesteijn is het meteen duidelijk dat hij midden in het vak en de markt staat. Bevlogen verteld hij: “Kwaliteit staat voorop, we zijn flexibel en we zeggen nooit ‘nee’. De opdrachtgever staat altijd centraal en wij zetten ons vol in om de belangen van de opdrachtgever te optimaliseren en te behartigen, ook in co-creatie. We managen en coördineren nieuwbouw, verbouw, onderhoudsplan en doen de uitvoeringsbegeleiding en realisatie daarvan.” “We zijn sterk in projectmanagement, waar we door onze manier van werken ook faalkosten aanzienlijk kunnen verminderen. Maar ook met onze controles, inspecties en adviseringen zorgen wij er optimaal voor dat onze opdrachtgevers worden ontzorgd. Vakkennis, kwaliteit, flexibiliteit en betrouwbaarheid zijn belangrijke uitgangspunten waarop het succes van ons bedrijf gestoeld is. Daar gaan we dan ook heel serieus mee om.”
HOLLAND BOUWADVIES BV
Volkerakstraat 6 3363 CL Sliedrecht
Voor RET NV onder meer: Begeleiding, directievoering en realisatie van plaatsing zonnepanelen op drie vestigingen van in totaal 5.000 pv-panelen-projectbegeleiding-techniek. Metrostation Beurs, renovatie van de Corridor. Remise Kleiweg, toezicht en uitvoeringsbegeleiding van de nieuwbouw van de werkplaats voor onderhoud van metro, tram en bus, met kantoor. Een bijzonder project is ook de begeleiding die door Holland Bouwadvies werd uitgevoerd bij metrostation Beurs Rotterdam, met het sturen van de reizigerstarieven op de perrons van de grote stations. De proef betreft het maken van een intelligente lichtbalk in het perron, waarop de toegangspositie van de voertuigen worden getoond 3 minuten voor het voertuig op het perron aankomt. Het doel hiervan is de sturing van de pasagiersstromen op het perron zodat er meer rust en afstand tussen passagiers onderling wordt bewerkstelligd. Verder onder andere: Voor onder andere ABB en VORM de interne kwaliteitsborging in het kader van de nieuwe Wet Kwaliteitsborging Bouwen (WKB) een pilot uitgevoerd in Pijnacker. Veel projecten voor Homeflex, die flexibele huisvesting levert aan voornamelijk arbeidsmigranten. Hiervoor de projectbegeleiding, aanstelling van de bouwer , de funderingsopbouw en het bouwtoezicht uitgevoerd, Voorbeeld hiervan in Naaldwijk 120 - en Sluiskill 32 appartementen. Het dienstenpakket van Holland Bouwadvies is veelzijdig en divers. Nadere en gedetailleerde informatie hieromtrent en over de reeds uitgevoerde en lopende projecten treft u uitvoerig aan op de site www.hollandbouwadvies.nl
T. 06 - 151 450 98
E. info@hollandbouwadvies.nl I. www.hollandbouwadvies.nl
‘De proeftuin Afsluitdijk bestaat uit 32 Levvel-blocs. Acht marktpartijen met een duurzame betonsoort produceren er twee blokken’
BETONSECTOR TEST MENGSELS OP DE AFSLUITDIJK In de proeftuin Afsluitdijk geeft Rijkswaterstaat acht partijen uit de betonsector de kans om hun innovatieve, duurzame betonmengsels in de praktijk te testen. Verduurzaming van beton is nodig. Bij de productie van beton komt veel CO2 vrij, terwijl we in het Klimaatakkoord hebben afgesproken de CO2-uitstoot terug te dringen. Daarom neemt Rijkswaterstaat als opdrachtgever van grote infrastructuurprojecten de verantwoordelijkheid om duurzame betonproductie te stimuleren. In de proeftuin Afsluitdijk kunnen acht partijen hun innovatieve en duurzame mengsels nu in de praktijk testen.
Locatie
De Afsluitdijk is een ideale locatie om verschillende betonmengsels tegelijk in de praktijk te testen. Dat gebeurt door er zogenoemde Levvel-blocs van te maken. Bouwconsortium Levvel (BAM, Van Oord
en Rebel) gebruikt 75.000 van deze betonblokken om de Afsluitdijk te versterken. De proeftuin bestaat uit 32 Levvel-blocs. Dit houdt in dat acht marktpartijen die een duurzamere betonsoort hebben ontwikkeld per innovatie twee blokken mogen produceren. Er komen dus telkens twee blokken van in totaal zestien verschillende mengsels in de proeftuin te liggen. De innovatieve Levvel-blocs zijn echt onderdeel van de dijkversterking en moeten aan dezelfde eisen voldoen als de andere Levvelblocs.
Innovatie
De deelnemende marktpartijen gebruiken allemaal andere innovaties. Zo zetten C2CA Technology en Urban Mine in op nieuwe manieren van betonrecycling. Na het crushen van betonpuin kan een deel van het zand en grind hergebruikt worden. De fijnste deeltjes kunnen ook weer gebruikt
worden in een bindmiddel, waardoor je het puin dus zelfs voor cementvervanging kan gebruiken. BTE Groep, Sibelco en Mobilis nemen een andere route. Zij vervangen traditionele cementklinker met alkali geactiveerde geopolymeren. Tot slot innoveren Heidelbergcement, Dyckerhoff en BAM in de klinker geactiveerde bindmiddelen door met nieuwe recepturen een lagere CO2-uitstoot te bereiken. Lees meer via de QR-code of op www.bouwenuitvoering.nl
58 B+U 5 2021 A. KWAKERNAAK BV
Specialist in de GWW-sector A. Kwakernaak BV is actief in de GWW-sector. De werkzaamheden lopen van het woon- en bouwrijp maken en het realiseren van riolering en dergelijke tot de belangrijkste activiteit - en het specialisme van het bedrijf - het aanleggen van kabels en leidingen. Hierbij verwijdert men vaak de oude leidingen en kabels en plaatsen daarvoor voor het doel geschikte nieuwe leidingen en kabels terug. Een ander specialisme is het plaatsen van damwanden in binnenstedelijk gebied, tot wel tien meter diep. hoeft er geen speciale zuigwagen ingehuurd te worden. De oplossing van A. Kwakernaak is daardoor voordeliger en bovendien flexibeler in te zetten.
NIEUW PAND EN LOCATIE
KABELROUTES EN TEAM
A
. Kwakernaak wordt veelal ingezet om diverse nieuwe kabelroutes aan te leggen. Het bestaande netwerk is vaak te licht voor de hedendaagse vraag en dan moeten er nieuwe verzwaarde tracés aangelegd worden, waar de specialisten van Kwakernaak graag in voorzien. Het team bestaat uit gemiddeld achttien vaste medewerkers, aangevuld met zzp’ers. Kwakernaak heeft het VCA* certificaat, is een erkend leerbedrijf, Lloyds gecertificeerd en bezig met het behalen van de veiligheidsladder van de trede 2.
MACHINEPARK
Het bedrijf heeft een dertigtal machines waarmee ze deze werken uitvoeren, waarvan de meeste klein en groot - uitgevoerd zijn met stage-5 motoren. De machines worden voornamelijk verhuurd met machinist, maar dat kan ook zonder. Door de uitgebreide collectie van graafmachines kan men alle soorten grondverzet-projecten aannemen en volledig uitvoeren, van een kleine kabelsleuf tot bouwputten van alle mogelijke formaten. Men beschikt ook over een speciale zuigbox die gekoppeld kan worden aan een kraan om grond mee weg te kunnen zuigen. Hierdoor
A. KWAKERNAAK BV
Tjalk 43 2411 NZ Bodegraven
Sinds maart 2020 is het bedrijf gevestigd op een mooie locatie aan de Tjalk 43 in Bodegraven waar ze een nieuw pand hebben laten bouwen. Het pand is gericht op de toekomst en volgens de laatste normen gebouwd en voorzien. Het dak is uitgerust met 465 zonnepanelen, voor eigen gebruik en voor levering aan een energiecoöperatie. Met de zelf gegenereerde elektriciteit worden onder meer de elektrische auto’s van het bedrijf opgeladen. Verder is het nieuwe pand uitgevoerd met warmtepompen die werken met aardwarmte.
GESCHIEDENIS
Ton Kwakernaak, de oprichter van A Kwakernaak BV was al tien jaar actief in de sector, voordat hij in 1987 de stap zette om zelfstandig te werk te gaan. Hij kocht een Hitachi EX120-kraan en ging aan de slag. Samen met Arie Kandt kon hij zijn eerste werk aannemen, de aanleg van een persriolering in Nieuwkoop in opdracht van Dura Vermeer. Dit project was de basis voor een enorme groei die het bedrijf de afgelopen decennia heeft doorgemaakt. De jaren na dit project werd Kwakernaak ingezet voor werkzaamheden voor verschillende aannemers en groeide het bedrijf gestaag verder.
ONZE PROJECTEN: Beverwijk, i.o.v. NRG Groep (Van Vulpen, de Nijs en Alsma), gestuurde boringen, buizen leggen, graaf- en grondwerk e.d. Een lopend project voor drie jaar. Hoekenes Amsterdam, i.o.v. Van Gelder, aanbrengen zinker t.b.v. stadsverwarming en plaatsing van damwanden, graven van sleuven op vijf meter diepte en plaatsen van een zinker, uitgevoerd i.s.m. Van Gelder, damwand verwijderen. Dit project is recent uitgevoerd. Rotterdam, i.o.v. Van Nijkamp, de aanleg en reconstructie van leidingen, dit is eveneens een recent uitgevoerd project. Nieuwerbrug, i.o.v. Van Vulpen, boringen en het verbinden van de nieuwe drinkwaterleidingen. Dit project is recent afgerond. Voor een uitgebreid overzicht van de projecten, diensten, het machinepark en andere informatie verwijzen wij graag naar de website van A. Kwakernaak BV
T. 06-51392965
E. t.kwakernaak@akwakernaak.nl I. www.akwakernaak.nl
HOLLANDIA STEIGERVERHUUR BV B+U 5 2021 59
Door professionals voor professionals Hollandia Steigerverhuur BV is al 20 jaar actief in de wereld van steigerverhuur en montage. Men levert onder andere aan ondernemers in de vastgoedzorg, renovatie en het totaalonderhoud. De focus ligt daarbij op renovatie en onderhoud. Voor deze doelgroepen levert Hollandia Steigerverhuur met name renovatiesteigers, metselsteigers, en nieuwbouw steigers. “We prijzen ons gelukkig met een grote groep vaste opdrachtgevers, waarvan de meeste behoren tot de top in de renovatiesector in westelijk Nederland. We gaan graag ‘naast’ de klant zitten om een zo strak mogelijke planning te maken en het verlangde proces optimaal uit te voeren. Vanuit die ‘match’ en synergie met onze klanten komen we tot een optimaal resultaat. We denken altijd actief mee, geven advies en verzorgen, naast de levering op- en afbouw, eventueel ook de tekeningen.”
UIT VOORRAAD EN UP TO DATE
H
ollandia ontwikkelt, creëert en levert oplossingen om altijd een veilige en doeltreffende bereikbaarheid te garanderen met onder meer de verhuur, montage- en demontage van rolsteigers, Layher Blitz gevelsteigers, Layher Allround stalen gevelsteigers en hangbruginstallaties.
ERVAREN EN BREED INZETBAAR
Het grootste deel van de steigers wordt ingezet voor renovatie en onderhoud. Driekwart daarvan is de Layher Blitz renovatiesteiger en een kwart de Layher allround stalen steiger. Ongeveer 20 procent van de geleverde steigers is voor nieuwbouw. De vraag in de markt is naar steeds bredere steigers en Hollandia probeert daarin te voorzien, zodat ze het gehele pakket aan hun opdrachtgevers kunnen leveren.
De actuele materieelvoorraad van Hollandia Steigerbouw bestaat uit: 100.000m2 Layher Blitz steigers, 30.000 m2 Stalen steigers Layher Allround, 30 hangbruginstallaties, 17 bouwliften en persoon/ goederen liften in klein- tot groot formaat. Het bedrijf is constant aan het vernieuwen en past zich actief aan op de (komende) regelgeving. Zo heeft men onlangs een nieuwe mobiele kraan met meesturende assen aangeschaft Deze kan zowel op 230V, 400V, als een accupakket werken. De hele combinatie weegt onder de 30 ton, mede in verband met de aankomende nieuwe regels in o.a. Amsterdam. Ook maakt men sinds enige tijd gebruik van onder meer een elektrische shovel. Het bedrijf is VCA* gecertificeerd, erkend leerbedrijf en lid van de branchevereniging VSB (Vereniging van Steiger-, Hoogwerk- en Betonbekistingbedrijven).
Op dit moment werkt Hollandia Steigerverhuur met rond de 65 ervaren en gemotiveerde medewerkers en is actief in een straal van 50 km rond Amsterdam. Voor hun vaste relaties bedienen zij vrijwel het hele land.
SNEL, DESKUNDIG, BETROKKEN
Directeur Paul Meijer verteld enthousiast over zijn bedrijf: “We leveren veiligheid en bereikbaarheid en kunnen alles vanuit eigen beheer uitvoeren. Hierdoor zijn we niet afhankelijk van de planning van andere partijen. Binnen één tot anderhalve week kunnen we leveren wat gevraagd wordt. Er is altijd voldoende capaciteit aan materieel en mensen om onze opdrachtgevers van dienst te zijn.”
HOLLANDIA STEIGERVERHUUR BV
Westhavenweg 93 1042 BA Amsterdam
ONZE PROJECTEN: De Kleurenflats in Zaandam, i.o.v. Ooijevaar, alle type steigers en hangbruginstallatie geleverd. Twee nieuwbouwflats op de Mannourystraat in Amsterdam, i.o.v. Isovision, Layher Blitz steigers en twee goederenliften geleverd.
T. 020-4924999
E. info@h-sv.nl I. www.h-sv.nl
60 B+U 5 2021
www.vanveengrondwerken.nl De Hoef Oostzijde 40 • 1426 AE De Hoef • +31 6 124 350 38
Tegenwoordig ook werkzaam in de grachten van Amsterdam! 14199
WIJ LEVEREN O.A. DE VOLGENDE MOTOREN;
• PERKINS • FTP (IVECO) • VOLVO PENTA
LEVERBAAR IN STAGE 5
• DEUTZ • YANMAR • MITSUBISHI 14178
CGM POWER - ZAANDAMMERWEG 14, 1566 PG ASSENDELFT, NOORD-HOLLAND
+31 (0)85 077 78 60 | INFO@CGMPOWER.NL | WWW.CGMPOWER.NL
020 49 24 999 info@h-sv.nl
Door professionals voor professionals!
Gebroeders Treur B.V. Telefoon: 0297 745546 E-mail: info@gebr-treur.nl
STRAAT- EN GRONDWERK
SLOOPWERK
Bouwrijp maken (Machinaal) Straatwerk Grondwerk Kelders Funderingen
Renovatiesloop Totaalsloop Hakwerken Luchtboren Boucharderen Koppensnellen Diamantboren en -zagen 14166
14212
DIJKBOOM INFRA & BODEMSANERING B+U 5 2021 61
Specialist in de beperkte ruimte Dijkboom heeft zich gespecialiseerd in grondwerk in de (zeer) beperkte ruimte en de complexe infra. Binnen deze activiteiten is men gespecialiseerd op het gebied van bodemsaneringen en verdere GWW-werkzaamheden in de breedste zin van het woord zoals bijvoorbeeld grondwerk ten behoeve van funderingsherstel. Tevens werkzaamheid verricht men ook sloopwerkzaamheden en andere diensten.
D
ijkboom is in 2019 ontstaan uit een samenwerking tussen de bedrijven van Anton van Dijk en Johan Eikelenboom, vandaar de naam Dijkboom. Het bedrijf heeft een zelfstandige vestiging op de Rietdekkersweg 9a in Woerden.
DOOR HET VUUR
Johan Eikelenboom verteld: “We staan voor kwaliteit, onder en boven de grond. Ons bedrijf voelt zich binnen onze specialisaties en deskundigheid extra goed thuis in binnenstedelijk gebied en bij complexe werken. Projecten die door een ander niet worden opgepakt, zijn voor ons een welkome uitdaging.” Hij gaat enthousiast verder: “We willen graag een bijdrage blijven leveren aan een schonere leefomgeving en hebben veiligheid hoog in ons vaandel staan. De ambitie is om verder te groeien naar 10-15 medewerkers, niet veel groter. We zijn een stabiel bedrijf en willen dat blijven. Ons team gaat voor onze klanten en opdrachtgevers door het vuur. Duidelijke afspraken, kwaliteit en klanttevredenheid vindenwij zeer belangrijk.”
INFRA, BODEMSANERING EN MEER
Dijkboom houdt zich bezig met veel activiteiten binnen de infra. Waaronder het aanleggen van terreinen, bestrating, riolering en het ontgraven van bouwputten en - als één van de specialisaties - het
DIJKBOOM INFRA & BODEMSANERING
Rietdekkersweg 9a 3449 JC Woerden
ontgraven ten behoeve van funderingsherstel en het ontgraven van kelders.
ONZE PROJECTEN: Grond- en sloopwerk t.b.v. grootschalig funderingsherstel te Rotterdam; Herstelwerk diverse rioleringen in Amsterdam; Ontgraven kelders onder bewoonde woningen.
Dijkboom kan een bodemsanering geheel uitvoeren. De vakmensen binnen het bedrijf hebben de kennis en voeren de werkzaamheden van A tot Z uit. Vaak is er ook raakvlak met overige werkzaamheden zoals grond-, straat-, en sloopwerkzaamheden, het afvoeren van grondstromen, aanbrengen van drainage en dergelijke die tevens door het Dijkboom-team kunnen worden uitgevoerd.
WERKGEBIED, CERTIFICERING EN MILIEU
Op dit moment werkt Dijkboom met gemiddeld acht man in de Randstad en omgeving. Voor vaste opdrachtgevers en bij interessante projecten werkt men ook daarbuiten. Het bedrijf heeft het SIKB 7000 certificaat voor bodemsaneringen en bezit verder het ISO9001 certificaat en VCA*. Om minder uitstoot te bewerkstelligen, gebruikt Dijkboom de duurzame HVO 100 biodiesel, dat is beter voor de directe omgeving en het personeel dat met de machines werkt.
T. 085 - 0470480
E. info@dijkboom.nl I. www.dijkboom.nl
HERNIEUWBARE ENERGIE Windparken op zee of aan land, zonne panelen op dak, gevel, maaiveld of zelfs drijvend? Er zijn veel verschillende inzichten en meningsverschillen. Wie ‘stuurt’ de invullingen rond onze hernieuwbare energie-oplossingen? Worden de beslissingen rond plek en plaats van de wind- en zonneparken over onze hoofden gemaakt door de landelijke politiek? Wordt het bepaald door subsidiepotten en de grote energieleveranciers, of beslissen we lokaal? Wat is het feitelijk rendement en waar ligt de oplossing? De discussie en controverse duurt voort
binnen de grenzen van wetgeving, klimaatdoelstelling, portemonnee en noodzaak. Uit cijfers van het CBS blijkt dat het aandeel hernieuwbare energie afgelopen jaar ruim 11 procent was van het totale energieverbruik. In 2019 was dit nog geen 9 procent. De toename was grotendeels te danken aan een grotere capaciteit voor zonnestroom en windenergie. Het verbruik van energie uit wind nam zelfs met 29 procent toe. Het verbruik van hernieuwbare energie bedroeg in 2020, 19 procent meer dan in 2019. Het totale finale energieverbruik was
in 2020 lager dan in 2019. Deze daling van het totale verbruik heeft bijgedragen aan de toename van het aandeel hernieuwbare energie. Lees meer via de QR-link of www.bouwenuitvoering.nl
14190
64 B+U 5 2021
COLOFON Bouw en Uitvoering (B+U) is informatiebron, platform en vakblad, voor beslissers en toeleveranciers van en binnen de bouw-, infra- en technieksector. Hoofden van dienst en medewerkers van rijk, provincie en gemeente, waterschappen, woningbouwverenigingen e.d., waarbij inbegrepen: directies publieke, openbare en gemeentewerken, openbare bedrijven, architectuur en stadsontwikkeling, bouw- en woningtoezicht, milieu, nutsb edrijven, DVD, relevante publiek-private samenwerkingen, middelb aar en hoger technisch onderwijs, openbaar vervoersbedrijven, aannemers utiliteit-, nieuwbouw, civiel, GWW en infra. ONLINE
www.bouwenuitvoering.nl
WEG- EN WATERBOUWBEDRIJF
KRAGTBOUW
VACATURE
AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE
Ronald van Bochove, Hilbert Buhrs, Tilly van Dongen, Erik de Jong, Silvester Klomp, Emile Koeman, Jolanda Linschoten, Daan Otto, Jørgen Postma, Betty Rombout, Erik Steegman, Marjet Rutten, Gerard Vos. HOOFDREDACTEUR
itvoeder werkvoorbereider/u
Kragtbouw | Keizersveer 6, 4273 LD Hank, Mob: 06 - 535 156 56, E-mail: info@kragtbouw.nl www.kragtbouw.nl 14142
Gerard Vos, e-mail: g.vos@aprmediagroep.nl UITGEVER
Jaco Otto, e-mail: j.otto@aprmediagroep.nl ABONNEMENTEN
Jaarabonnement* Buitenland Losse nummers** Abonnementen binnen de d oelgroep*
€ 85,00 € 130,00 € 15,00 € 39,00
* Prijzen zijn exclusief BTW. ** Prijzen zijn exclusief BTW en verzendkosten. VORMGEVING
APR Media Groep BV, e-mail: studio@aprmediagroep.nl DRUK
Veldhuis Media BV, Raalte UITGAVE
APR Media Groep BV Spacelab 2, 3824 MR Amersfoort Telefoon: +31 (0)33 456 70 50 E-mail: info@aprmediagroep.nl Internet: www.aprmediagroep.nl ADVERTENTIE- EN ORDERADMINISTRATIE
E-mail: admin@aprmediagroep.nl
Voor cultuurtechnisch werk en groenvoorziening • • • • •
ABONNEMENTENADMINISTRATIE
APR Media Abonneeservice Daalakkersweg 2 - 72 5641 JA Eindhoven Telefoon: +31 (0)88 226 66 86 E-mail: abo@aprmediagroep.nl
Waterbouwkundige werken Snoeiwerk / Bosbouw Duikers reinigen Maaien Onderhoud watergangen
GEBR. TOLENAARS B.V. Transportstraat 5, 4283 JL Giessen T. 0183 - 403 863 E. info@gebr-tolenaars.nl
www.gebr-tolenaars.nl
AANSPRAKELIJKHEID
VCA*2008/5.1 ISO 9001:2015 CO 2 prestatieladder trede 3
Aan de inhoud van dit vaktijdschrift is veel zorg en aandacht besteed. Het is echter mogelijk dat de inhoud van deze uitgave omissies bevat. Aan de inhoud van deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. APR Media Groep BV kan niet aansprakelijk worden gehouden voor de directe of indirecte gevolgen van het gebruik, op welke wijze dan ook, van de in deze uitgave aangeboden informatie. APR Media Groep BV geeft geen enkele garantie, noch aanvaardt enigerlei aansprakelijkheid met betrekking tot de inhoud, data, adviezen, verklaringen, producten of ander materiaal in deze uitgave. Overname van artikelen uit deze uitgave is uitsluitend toegestaan met bronvermelding en na schriftelijke toestemming van de uitgever. Alle regels met betrekking tot de Nederlandse intellectuele eigendomsrechten zijn van toepassing. ©2021 APR Media Groep BV.
ISSN - 0921 - 1667 14183
g
online onlineagenda agenda in en de de in voor en voor
symposia symposia
bouwen infrasector bouw-en infrasector webinars webinars
congressen congressen vakbeurzen vakbeurzen conferenties conferenties
seminars seminars lezingen lezingen
bouwkalender bouwkalender
24 24
Op bouwkalender.nl worden alle alle vakevenementen ontsloten voorvoor de de Op bouwkalender.nl worden vakevenementen ontsloten professionals in deinwoningen utiliteitsbouw en de en waterbouw professionals de woningen utiliteitsbouw enwegde wegen waterbouw 14159
1
Luchtbehandeling in combinatie met warmtepompen Plug and Play
Kleiner oppervlak, verbeterde werking
Plug and play koelen en verwarmen en ventileren dankzij uitbreiding luchtbehandelingskast ClimaPac Compact.
Zich realiserend dat 80% van de gevraagde units een capaciteit tot 15.000 m3/h bezit, heeft STULZ het assortiment geoptimaliseerd.
Warmtepompen
Meer informatie?
STULZ introduceert nieuwe compact luchtbehandelingskasten met als optie een frame voor warmtepompen, welke STULZ ook zelf levert.
Wilt u meer informatie over deze plug and play oplossing of wilt u direct een offerte ontvangen? Scan dan de QRcode en neem contact met ons op.
Weverij 7, 1185 ZE | Amstelveen +31 (0) 20 545 11 11 info@stulz.nl | www.stulz-benelux.com 14210