Bouw en Uitvoering 6-2019

R EN OVAT I E

STATION MAASTRICHT SCHAALBAAR MODEL

A P PA R T EM EN T EN 1 OP 5 HEEFT SCHADE

DOOR HACKERS

MOBILITEIT

IN STEDELIJK NL HOE BOUWEN VOOR MIDDENINKOMENS

BOUW EN UITVOERING

BEREIKT RUIM 73.100 LEZERS

JAARGANG 51 - 6 2019 HET VAKBLAD VOOR RIJK, PROVINCIE EN GEMEENTE

IN NEDERLAND EN BELGIE

2019

BITS, BRICKS BEHAVIOUR 5 november Supernova | Jaarbeurs | Utrecht Schrijf u in als exposant op de informatiemarkt!

Stuur een email naar Martin Hof: m.hof@fhi.nl

www.fhi.nl/bitsbricksbehaviour

14049

RIJTJESHUIS MET HET RUIMTELIJKE GEVOEL VAN EEN KASTEEL De data van woningzoekers van funda vormde de basis voor het ontwerpen van het funda-huis. Inmiddels zijn de plannen ver gevorderd.

Woningzoekers dromen van een kasteel, zoeken een vrijstaande woning en kopen een rijtjeshuis. Dit blijkt uit de big data van funda. Zij vroegen zich af: kun je met deze data een huis ontwerpen?

Architecten Dingeman Deijs en Jeroen Atteveld kregen van Van Wijnen de opdracht om op basis van funda’s big data het droomhuis van Nederland te ontwerpen. Een rijtjeshuis met het ruimtelijke gevoel van een kasteel. Gemaakt van data en dromen van woningzoekers in ons land.

Twee jaar geleden is het project uit nieuwsgierigheid geboren. Maar nu moet de volgende horde worden genomen - van big data naar bouwtekening. Het huis wordt straks echt gerealiseerd. Het geldt als symbool van vraaggestuurd ontwikkelen.

Samen met funda, Heren 5 Architecten, Dingeman Deijs Architects en nieuwbouwplatform Nieuw Wonen Nederland realisereerd Van Wijnen het huis waarin droom, wens en realiteit met elkaar worden verenigd. Het biedt de ruimte van een kasteel en is toch zo ontworpen dat het in elke straat met rijtjeshuizen ingepast kan worden.

INHOUD

8 Renovatie station Maastricht opent lang verborgen ruimten Ruland Architecten uit Amsterdam, specialist op dit gebied, maakt veel door de jaren heen voor het publiek niet toegankelijke ruimten weer openbaar. Met een nieuw Grand Café en het herstel van oude kwaliteiten van het gebouw brengt hij licht en allure terug in het gebouw.

‘Verbouwingen waren nooit grote ingrepen, dat is ook hier de redding geweest’

B+U 6 2019 3

‘Transformatie is vaak moeilijk recht te rekenen, het kan zo maar duurder worden dan nieuwbouw’ Schaalbaar model voor betaalbare appartementen Sinds begin dit jaar is architectenbureau TANK aan het Rembrandtplein gevestigd. Het bureau werkt aan de silo’s op Zeeburgereiland, de Pier van Scheveningen en de nieuwbouwwoontorens Pepper in Amsterdam en Fluor in Haarlem.

Founding partner en architect Menno Kooistra bestiert de afdeling Architectuur en Stedelijke Planning. Hij vertelt over een nieuw ontwikkeld woonconcept met globale impact.

18

26 Iedereen heeft met hackers te maken Cybercriminaliteit is de snelst groeiende vorm van misdaad. Jaarlijks levert het in Nederland voor ruim tien miljard euro schade op. Wereldwijd wordt het geschat op zes biljoen euro. Maar liefst een op de vijf ondernemers wordt slachtoffer. In gesprek met Pieter van der Klooster van ISA die het gevecht aangaat tegen cybercriminelen.

‘Het is vaak zo van: ‘mij gebeurt dat niet’, maar een hacker benadert tienduizend doelen’

B+U 6 2019 5

Mobiliteit in stad… en land

34

Het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM)* presenteerde onlangs de publicatie ‘Mobiliteit in stedelijk Nederland’. Hierin is onderzoek gedaan naar de ontwikkeling van de mobiliteit in stedelijke gebieden in Nederland.

Hoe te bouwen voor de middeninkomens Tijdens een door de NVB - de branche voor ontwikkelaars en bouwondernemers - georganiseerde middag werd gekeken naar bovenstaande vraag.

40 EN VERDER

NIEUWBOUWWONINGEN IN JAAR 10 PROCENT DUURDER Nederland behoort tot de top vijf van landen waar nieuwbouw- en bestaande ­koop­woningen het meest in prijs zijn toegenomen.

FOTOPAGINA.................1+50+64 ................................ +78+89+91 PV ZONNECOLLECTIEF............ 48 BEDRIJFSINFO........................ 52 COLOFON............................... 92

87

6 B+U 6 2019

“Deze houten verlichting wordt met de jaren alleen maar mooier” TimberLab werkt aan een leefomgeving waar duurzaamheid, veiligheid en beleving centraal staan.

Op de Veluwe produceert Timberlab in eigen beheer verlichting en andere buitenproducten die niet gewoon ín de natuur staan, maar één zijn met die natuur.

www.timberlab.nl | +31 (0)318 843617 | info@timberlab.nl Lariks Kastanje Accoya

Eiken

Infra begint met samenwerking.

Ontzorgen begint bij Akson.

Betrek ons vanaf het begin.

Directievoering & Uitvoeringsbegeleiding

Procesmanagement & Projectcoördinatie

Ontwerp & Werkvoorbereiding

Planstudie & Advies

14033

info@akson.nl 085 – 130 26 58 www.akson.nl

14015

B+U 6 2019 7

DRUK, DRUK, DRUK Dagelijks komen er 227.000 mensen bij in onze wereld. Twee jaar terug liepen er naar

REDACTIONEEL

schatting van de Verenigde Naties 7,6 miljard mensen op deze aardbol. Jaarlijks komen er zo’n 83 miljoen mensen bij. Het maakt dat we serieus moeten nadenken over hoe we deze drukte in goede banen kunnen leiden.

Op het Rembrandtplein - in het oog van de Amsterdamse toeristenstorm - is architecten­ bureau TANK gevestigd. Partner Menno Kooistra bezint zich hier op de toekomst. Iedere

week komt er in de wereld een stad zo groot als Parijs bij, schetst Kooistra. En dan kun je maar beter met een goed, duurzaam en schaalbaar plan komen. “Als je impact wilt hebben

dan moet je je op betaalbare woningbouw gaan richten en op grote schaal denken.” (Zie pagina 18)

Drukte is iets wat de Nederlandse bouwers en projectontwikkelaars niet vreemd is.

Met een overvolle agenda waren er toch veel naar het NVB-event gekomen met als titel

‘Bouwen voor de middeninkomens. Hoe dan?’ (zie pagina 40) Maar waar de hotels als

paddestoelen uit de grond schieten, daar blijft het met de Nederlandse woningbouw achter. Tijdens het event werd stilaan duidelijk hoe dat komt.

Ook al is het druk, druk, druk, je moet je zaken wel goed op orde hebben. Maar liefst een op de vijf ondernemers blijkt slachtoffer te worden van cybercriminaliteit, zo is te lezen op pagina 26. De snelst groeiende vorm van misdaad levert jaarlijks in Nederland voor ruim tien miljard euro schade op. Pieter van der Klooster van ISA - die liever niet in de trein

stapt - schetst de gevaren. Want gebouwen, bruggen, sluizen en waterkeringen voldoen niet aan de gestelde veiligheidsmaatregelen tegen cybersecurity. Gelukkig geeft Van der Klooster ook tips ter voorkoming.

Dat steden veranderen en zich constant moeten inrichten op de toekomst, is niets nieuws.

Het vliegveld en het treinstation zijn de eerste plekken waar de grotere drukte voelbaar is. Stations zijn in de afgelopen jaren op grote schaal aangepakt en ingericht voor de toekomst. Op pagina 8 is alles te lezen over de monumentale renovatie van treinstation Maastricht.

GERARD VOS HOOFDREDACTEUR BOUW EN UITVOERING G.VOS@APRMEDIAGROEP.NL

RENOVATIE STATION MAASTRICHT opent lang verborgen ruimten

B+U 6 2019 9

Het monumentale treinstation van Maastricht wordt gerenoveerd. Ruland Architecten uit Amsterdam, specialist op dit gebied, maakt veel door de jaren heen voor het publiek niet toegankelijke ruimten weer openbaar.

Met een nieuw Grand CafĂŠ en het herstel van oude kwaliteiten van het gebouw brengt hij licht en allure terug in het gebouw.

TEKST RONALD VAN BOCHOVE BEELD RULAND ARCHITECTEN

B+U 6 2019 11

R

uland Architecten uit Amsterdam is gevraagd de op rond de zes miljoen euro begrote renovatie aan te pakken. De architect heeft veel ervaring met monumentale stationsgebouwen. Ook voor station Geldermalsen en Roosendaal is zijn bureau ingezet. Dat betekent niet dat de architect een trukendoos opent bij het benaderen van zo’n project.

“Elk station heeft haar eigen kenmerken en historie.

Al sinds haar opening in 1915 is het iconische station van Maastricht, ontworpen door toenmalig spoorbouwmeester George W. van Heukelom, een dynamisch gebouw. Het gebouw vervulde in de eerste decennia van haar bestaan de functie als grensstation, met wacht- en visitatieruimtes voor de douane. Later werden delen van het gebouw voor publiek afgesloten en gebruikt als kantoor voor NS personeel of werden ruimtes verhuurd

kopperron station maastricht

als winkels. Hierdoor kreeg het gebouw een rommelige uitstraling. Ook is door bouwkundige ingrepen de oorspronkelijke reizigersroute door de stationshal en de passage naar de perrons sterk gewijzigd en verbrokkeld, met consequenties voor de exploitatie en levendigheid van het stationsgebouw”, zegt architect Joost Ruland.

Nu de gemeente Maastricht meerdere ingrepen in de directe omgeving van het station uitvoerde, zoals een nieuw busplein en een nieuwe fietsenstalling, en er nieuwe visie- en structuurplannen voor grootstedelijke ontwikkelingen zijn, was er voor NS Stations aanleiding genoeg om te komen tot een masterplan voor de herontwikkeling van het stationsgebouw. Ruland Architecten maakte in opdracht van en in samenwerking met NS Stations dit masterplan met de titel ‘Van poort van Maastricht naar schakel in het stedelijk weefsel’.

12 B+U 6 2019

stationshal

PROMINENTE ROL

Het stationsgebouw behoudt haar prominente rol aan het plein. De grote opgave in het masterplan is dan ook het herstel van het monumentale karakter, de oorspronkelijke grandeur en de ruimtelijke kwaliteit van het stationsgebouw. Aan de buitenzijde zal niet veel veranderen, al zullen de treden naar de voordeur, die door de verhoging van het plein niet meer werden gebruikt, wel weer zichtbaar worden. De grootste ingrepen zullen plaatsvinden aan de binnenzijde. De oude routing door het gebouw wordt hersteld, leegstaande ruimten worden nieuw ingevuld, nieuwe functies en gebruikers worden aan het programma toegevoegd. Veel meer ruimten zullen bereikbaar zijn voor het publiek.

De schakel in het stedelijk weefsel die het station kan vervullen is onderzocht, maar er zijn nog geen keuzes gemaakt hoe het station betrokken wordt bij de eventuele ontsluiting van de wijken achter het station.

“Pas in de laatste decennia is de NS zich beter bewust geworden van de waarde van monumentale stationsgebouwen. Ze beheerden hun gebouwen altijd al met zorg. Maar er werd niet uitbundig in geïnvesteerd. Dat is misschien ook wel de redding geweest voor stationsgebouwen als deze. Verbouwingen waren nooit grote ingrepen, maar er werden ruimtes afgesloten, of extra wanden geplaatst. Achter al die wanden en gesloten deuren is het oude gebouw bewaard gebleven. En dat gaan we nu opnieuw in oude orde herstellen.”

RIJKSMONUMENT

Station Maastricht is sinds 1997 een rijksmonument.

Het stationsgebouw is opgetrokken in rode baksteen op een plint van graniet, met granieten detaillering en is voorzien van diverse trapgevels (inclusief de toren).

Het gebouw is verfraaid met beeldhouwwerk van onder andere twee granieten leeuwen met het stadswapen van Maastricht boven de hoofdentree, ontworpen door W.C. Brouwer, en tegelreliëfs met provinciewapens in de kroonlijst.

Maastricht was ontworpen als grensstation en de bouwstenen waarmee architect Van Heukelom werkte, zijn duidelijke handtekening, kun je teruglezen in het gebouw. Hoe hij architectonische oplossingen vond is goed terug te vinden. Hij was niet van de pracht en praal, maar meer in de traditie van Berlage, van functioneel en doordacht. Dat maakt stations als deze typisch Nederlands.

Het gebouw had ruimten voor Douanepersoneel, een visitatieruimte waar mensen hun bagage aan de douane moeten laten zien alvorens verder te kunnen reizen. “Al die ruimten worden nu weer in gebruik genomen en op die wijze teruggegeven aan het publiek.

B+U 6 2019 13

AFGESLOTEN EN VERBORGEN

Zo verborgen als diverse muren en ruimten aan de binnenzijde waren, zo was ook aan de buitenzijde door de jaren heen veel van de schoonheid van het gebouw aan het oog onttrokken. Onder de zwarte roetaanslag vonden de architecten een verrassend lichte kleur natuursteen aan. “Het gebouw heeft een prachtige kleurstelling, die we zoveel mogelijk herstellen. Ook aan de binnenzijde komen straks veel mooie kleuren weer tot leven na een grondige schoonmaakbeurt.

Door de hoge ramen en via het dak kwam vroeger het licht binnen in diverse ruimten. Er was nauwelijks elektrisch licht in die tijd. Het daklicht werd diffuus gemaakt door legramen. Tijdens het schoonmaken van zulke legramen bleek dat er een dikke, stroperige nicotinelaag

op zat. Veel van de legramen van stations zijn tijdens de oorlog beschadigd en daarna dichtgemaakt.

In Maastricht waren de daklichten nagenoeg weg, waardoor het gebouw van binnen veel donkerder werd. Deze legramen worden nu teruggebracht en aan de bovenzijde voorzien van ledverlichting.

SRAL (Stichting Restauratie Atelier Limburg) heeft kleurenonderzoek gedaan. De tegelvloer van de stationshal en de hele passage zal worden hersteld met van het origineel nagemaakte tegels. De nieuwe functies worden zoveel mogelijk in de oude grandeur ingepast.

Ruland: “De installatie is wel een uitdaging. Alle muren bestaan uit schoon metselwerk en er zijn geen verlaagde plafonds om leidingwerk, kabels en buizen te verbergen.

De installaties uit het zicht houden lukt vrij goed. Zo is er onder de vloer wat ruimte en gebruiken we de kelder.”

plein station maastricht stationsrestauratie

WAARDEVOLLE STATIONSGEBOUWEN De Collectie is een verzameling van de vijftig meest bijzondere stationsgebouwen in Nederland. In opdracht van de Nederlandse Spoorwegen en ProRail onderzochten diverse bureaus (o.a. SteenhuisMeurs, Crimson) welke van de stations tot deze exclusieve collectie moeten behoren.

De Nederlandse Spoorwegen ontwikkelden zich na de Tweede Wereldoorlog op architectuurgebied tot een van de meest vooruitstrevende en productieve opdrachtgevers van ons land. De stations die sinds 1945 zijn gebouwd, vormen samen met de vooroorlogse stationsgebouwen een gelijkmatig over Nederland verspreide architectuurcollectie.

De Collectie van vijftig stations is nu ruim vijftien jaar een door de spoorsector benoemde verzameling die een representatief beeld geeft van het gebouwenbezit van de Nederlandse Spoorwegen en ProRail. Het gaat om bijzondere gebouwen die een hedendaagse cultuurhistorische visie vertegenwoordigen en die stuk voor stuk architectonisch unieke, maar ook representatieve eigenschappen hebben gebouwen die de moeite waard zijn om te behouden.

De discipline architectuur heeft altijd een centrale rol gespeeld binnen het spoor.

Architecten zijn en waren betrokken bij de bouw van stations, de aanleg van kunstwerken, ingrepen in het landschap en diverse andere bouwwerken rond het spoor.

De rol van ontwerper was dermate groot dat zij hoe langer hoe meer in vaste dienst van de spoorwegmaatschappijen kwamen werken, met de functie van Spoor­ bouwmeester als exemplarisch voorbeeld, schrijft de website Spoorbeeld.nl.

Naast de architectonische discipline, kent het spoor ook een kenmerkende vormgevings- en design traditie, die in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw ontstond. De afdeling design werd verantwoordelijk voor de vormgeving van reisinformatie, bewegwijzering, spoorboekjes, spoorvertrekstaten etc. In de jaren zeventig breiden de designwerkzaamheden zich uit naar het industrieel ontwerp.

Designers werden nu ook betrokken bij de ontwikkeling van materieel, het interieur van treinen en de ontwikkelingen van meubilair.

16 B+U 6 2019

kantoren ns-reizigers

Om de passagiers overzicht en duidelijkheid te bieden kent de NS een strikte vormgevingsrichtlijnen in bewegwijzering en plaatsen van het meubilair. Met De Visie op Stationsoutillage, een uitwerking van het Spoorbeeld (zie kader op de vorige pagina), krijgen architecten en ontwerpers richtlijnen bij het maken van een inrichtingsplan. De visie garandeert een goede inpassing van stationsmeubilair in bestaande stationshallen, passages en op perrons. Centraal staan het comfort van de reiziger en het versterken van het station als een aangename plek. Zo wordt een goede inpassing in bestaande hallen, passages en op perrons gegarandeerd.

VEILIGHEID PASSAGIERS

Eind maart van dit jaar is gestart met de renovatiewerkzaamheden. Het bureau van Ruland voert de esthetische directie. De planning valt onder de verantwoording van de aannemer Laudy. Samen met de NS en ondernemers zoeken ze de beste manier om het gebouw te transformeren zonder dat de passagiers er veel hinder van ondervinden. De veiligheid voor de passagiers staat daarbij voorop.

Ruland: “Bouwkundig hoeven er geen grote ingrepen te worden gepleegd. Het gebouw is robuust en heeft de afgelopen honderd jaar goed doorstaan. De grootste uitdagingen zijn het schuifplan voor de uitvoering in nauw overleg met retailers als Hema en Albert Heijn en het bewaken van de veiligheid en goede doorstroming van de treinpassagiers.”

“Samen met de winkeliers keken we ook hoe we het beste recht kunnen doen aan het monumentale karakter van het station. In dit soort communicatie is gebruik gemaakt van een 3D model dat we van het station hebben gemaakt. Het is geen BIM project maar dit model helpt wel heel goed bij de communicatie.”

“Belangrijke evenementen zijn er niet. Van de piek in reizigers rond carnaval, dat hier natuurlijk heel groot gevierd wordt, hebben we naar verwachting geen last.

De werkzaamheden zullen begin 2020 zijn afgerond.”

Ruland verwacht dat het station dan weer vele jaren haar functie zal blijven vervullen. “Kerken krijgen nieuwe functies, monumenten andere bewoners of gebruikers, maar stations hebben hun functie door de jaren heen behouden. Dat maakt deze gebouwen zo bijzonder en waarom we ze zo graag behouden in ons stadsbeeld.

Stationsgebouwen zijn het decor voor veel momenten van afscheid en ontmoeten. Aan het eind van de renovatie beleef je het station weer een beetje zoals de reiziger dat rond 1915 dat ook deed. Het afscheid nemen of mensen welkom heten kan straks weer met een zekere grandeur.”

18 B+U 6 2019

schaalbaar model voor

BETAALBARE APPARTEMENTEN

B+U 6 2019 19

20 B+U 6 2019

Wie het Amsterdamse architectenbureau TANK wil bezoeken, moet eerst de drukte van Amsterdam - lees: horden toeristen weerstaan.

Maar eenmaal op het Rembrandtplein aangekomen, is het de moeite waard. Op de derde verdieping boven Café De Kroon wacht een oase van rust. In gesprek met founding partner en architect Menno Kooistra.

TEKST GERARD VOS BEELD ARCHITECTENBUREAU TANK

S

inds begin dit jaar is architectenbureau TANK aan het Rembrandtplein gevestigd. Het bureau viert inmiddels het vijfjarig bestaan. In architectenland maakt TANK een snelle opmars, blijkt onder andere uit de groeiende portefeuille.

Zo werkt het bureau aan de silo’s op Zeeburgereiland (zie kader), de Pier van Scheveningen en de nieuwbouwwoontorens Pepper in Amsterdam en Fluor in Haarlem.

Founding partner en architect Menno Kooistra bestiert de afdeling Architectuur en Stedelijke Planning. In de huiskamer van de als The Station omgedoopte vestiging, vertelt hij over een nieuw ontwikkeld woonconcept met globale impact.

HET BOUWVOLUME VAN PARIJS

Op de vraag wat het onderscheidende vermogen van TANK is, komt Kooistra al snel bij de visie uit. “Ik ben altijd aan het kijken of je duurzaamheid beter implementeerbaar kunt maken. De United Nations hebben recentelijk een rapport uitgebracht met daarin de constatering dat er wereldwijd iedere week een stad zo groot als Parijs wordt bijgebouwd. Ieder week! Je kunt je voorstellen dat die gerealiseerde gebouwen niet de meest duurzame zijn, een paar uitzonderingen daargelaten. Het merendeel van het volume gaat over commercieel vastgoed en woningbouw. Als je dus impact wilt hebben dan moet je je op betaalbare woningbouw gaan richten en op grote schaal denken.”

TANK schakelt van project-denken naar product-denken.

En willen straks de buitenlandse markt op. Kooistra: “Of dat nu solo is of in een partnership, is van later zorg. We redeneren het steeds weer terug naar: ‘als je echt impact

wil hebben dan moet je met een schaalbaar model komen om betaalbare woningbouw op te pakken.’”

FORM FOLLOWS PEOPLE

Reden om een woonconcept te maken voor appartementen waarbij kwaliteit het uitgangspunt vormt.

Kooistra: “Het is ook een antwoord op de huidige modulaire bouwsystematieken. In plaats van heel specifiek studentenunits of ouderenunits te maken, zoeken wij het veel meer in een adaptief gebouw.

De functie van een ruimte doet er straks niet zoveel meer toe… of je er nu woont of werkt. Het is vooral zaak om de ideale ruimte te maken die aan meervoudig gebruik voldoet, die comfort biedt en duurzaam is. Dat staat overigens haaks op het Bouwbesluit en onze modernistische kijk van de bouwindustrie.”

De boodschap van Kooistra sluit naadloos aan bij de onlangs aangekondigde ‘Facebookgemeente’ in Silicon Valley die vijftienhonderd appartementen gaat tellen, en een dorpsplein, een winkelcentrum, kantoren en parken. Facebook doet dat naar eigen zeggen omdat regionale overheden ‘falen’. Eerder liet ook Google al weten driehonderd prefab-appartementen voor particulieren te bouwen.

Het woonconcept betekent concreet dat TANK zich op appartementen gaat richten. Straks wordt aan woningcorporaties en beleggers een woningbouwproject aangeboden dat vooraf is geengineered en een bepaald principe qua constructie en klimaatbeheersing heeft. “Uitgangspunten zijn dan betaalbaarheid en kwaliteit.” Want Kooistra denkt dat de aanpak in de markt anders kan. (Zie kader: ‘Omschakeling nodig’).

MENNO KOOISTRA

22 B+U 6 2019

B+U 6 2019 23

OMSCHAKELING NODIG Kooistra: “De bouw is net als Shell. We weten dat het niet zo door kan gaan. Maar het feit dat voor Shell olie een verdienmodel is en ze hiervoor een alternatief moeten bedenken, dat gaat niet goed samen. Dat bijt. Dat zie je ook als het om de verduurzaming in de bouw gaat. Om om te kunnen schakelen moeten we in ons eigen verdienmodel snijden. Het gevolg is dat het proces vertraagt.

Daarom zie je dat er nu veel grote partijen van buiten de bouwindustrie, zoals Google, Ikea en WeLive, een eigen plek binnen de industrie proberen te creëren.”

HAUTE COUTURE

Veel woonprojecten sterven een vroege dood omdat het vooral een marketingconcept blijkt. Er is dan niet goed nagedacht over engineering of er zitten nog maar enkele elementen van het totaalidee in een gerealiseerd project. Dat is iets waar TANK grondig over heeft nagedacht. Kooistra: “Dit woonconcept is een organisch project. We merken dat we het heel goed aan onze projecten kunnen koppelen. Hierdoor leren we van elk gebouw. Ik vind de link naar modehuizen wel interessant. Die maken haute couture waar ontwerpers aan werken voor de catwalk en ze hebben de confectieindustrie, maar het is nog wel een merk. Zo kun je als bureau een icoonproject als de Scheveningse Pier doen, maar ook een doorzonwoning maken.”

Het woonconcept is ontstaan door het TANK-project ‘De Voortuinen’ bij het Westerpark. Een voormalig kantoorgebouw van de ING is herontwikkeld als woontoren.

Kooistra: “Transformatie is vaak moeilijk recht te rekenen, het kan zo maar duurder worden dan nieuwbouw.

Daarnaast wilden we het gebouw geschikt maken voor meerdere doelgroepen, dus moest het betaalbaar zijn.

Toen kwam het idee om de lift in de gevel te zetten en de bestaande liftkolommen te hergebruiken als woonoppervlak. Door de stap te maken van een centrale naar een decentrale kern werd het financieel lucratief en konden we flexibele appartementen maken.

KERNLOOS BOUWEN

Het idee om in principe geen middenkern meer te maken, is ontdekt in een transformatie maar heeft TANK doorontwikkeld voor nieuwbouw. Het werd zelfs het uitgangspunt van het nieuwe woonconcept. De bewoner geniet veel voordelen, niet alleen geeft het de bewoners door het lift- en trappensysteem direct toegang tot het appartement, het geeft ook een hoge mate aan privacy en zorgt voor een vermindering van geluidsoverlast.

Binnen elk appartement kunnen meerdere voordeuren

24 B+U 6 2019

SILO’S ZEEBURGEREILAND Amsterdam krijgt er in 2020 drie stads­ iconen bij. De drie oude waterzuivering silo’s worden omgebouwd en uitgebreid tot drie markante gebouwen.

Door de karakteristieken van de oude silo’s te behouden en met nieuwbouw op te toppen worden ze dé trotse identiteitsdrager van Zeeburg.

De silo’s zullen een diverse mix aan publieke en commerciële functies huisvesten met een sterke focus op de buurt. Naast TANK zijn Vink bouw en Grayfield betrokken bij het concept, de bouw en de programmering.

Het dak van de voormalige silo’s biedt een panoramisch uitzicht over de stad en is publiek toegankelijk.

B+U 6 2019 25

worden gemaakt voor werken aan huis of een ‘Friends’woning (naar de gelijknamige serie).

Binnen TANK is er inmiddels een Research and Development-team opgericht. Zij ontwikkelen het concept steeds verder en koppelen de vernieuwingen die daaruit ontstaan aan lopende projecten. Een ideale wisselwerking. Voor de technische innovatie wordt samengewerkt met bureaus als DGMR en Arup. “Bouwfysisch gezien moet je de stabiliteit zonder de middenkern anders oplossen, dat maakt een kolommenstructuur interessanter dan tunnelbekisting. We gebruiken bewezen ontwerpstrategieën. Leidend is de aanpasbaarheid in de gevel; we werken met bioklimatische gevels.”

PRESTATIES OMHOOG, KOSTEN GELIJK

Kooistra: “Onze visie is kostenefficiënt en zorgt voor een hoge gebouwprestatie qua binnenklimaat en adaptiviteit. Het R&D-team kijkt steeds of de innovaties goed werken met als uitgangspunt dat het nooit duurder mag zijn dan de traditionele oplossing. De prestaties moeten omhoog en de kosten blijven gelijk. Dat is het uitgangspunt, anders heeft het geen enkele zin.”

Vanuit de business case van de ontwikkelaar kan het betekenen dat hij bijvoorbeeld niet meer dan acht vierkante meter voor een balkon wil gebruiken, maar de toekomstige koper wil voor die extra ruimte betalen, die kan dan die extra meters afnemen. Waarbij het de rol van TANK is dat het ontwerp zo geengineerd is dat er met grotere balkons wel voldoende daglicht binnenvalt in onderliggende appartementen. Ook kan een bewoner een extra raam bestellen. Voor de installaties worden decentrale units gebruikt.

Kooistra: “We kunnen redelijk flexibel met de thermische schil omgaan. Door het gebruik van de kolommenstructuur kunnen we ook als geheel een dunner pakket maken, maar moet je extra aandacht geven aan de akoestiek. Hier hebben we inmiddels een goede oplossing voor gevonden en gaan we binnenkort toepassen in een project. Daarmee nemen we weer een stapje naar het einddoel, een totaal woonconcept. We gaan het eerst bewijzen.”

26 B+U 6 2019

IEDEREEN HEEFT MET HACKERS TE MAKEN

28 B+U 6 2019

Cybercriminaliteit is de snelst groeiende vorm van misdaad.

Jaarlijks levert het in Nederland voor ruim tien miljard euro schade op.

Wereldwijd wordt het geschat op zes biljoen euro. Maar liefst een op de vijf ondernemers wordt slachtoffer. In gesprek met Pieter van der Klooster van ISA die het gevecht aangaat tegen cybercriminelen.

TEKST GERARD VOS

STANDAARD ISA-IEC 62243

D

e dreiging van cybercriminaliteit is enorm hoog, maar het kennisniveau is over het algemeen genomen laag, aldus directeur International Business Development bij ISA Pieter van der Klooster. “Als het om een onderwerp als Cybersecurity gaat heb je twee soorten bedrijven.

Bedrijven die gehackt zijn en bedrijven die nog niet weten dat ze gehackt zijn. Het was zo dat bedrijven die vroeger het slachtoffer werden van een hack hierover zwegen. Maar inmiddels groeit het bewustzijn en zie je dat de wil er is om hier gezamenlijk iets tegen te doen.”

Waar bedrijven vroeger vooral lijdzaam aan het afwachten waren tot ze een keer gehackt werden, daar zie je nu dat bedrijven zich steeds vaker verenigen en opleidingen volgen bij een partij als ISA. De International Society of Automation (ISA) is een stichting die wereldwijd bijna veertigduizend leden telt. Van der Klooster: “ISA heeft een standaard ontwikkeld met betrekking tot cybersecurity. Grote bedrijven als Schneider Electric, Honeywell en Siemens zijn bij ons aangesloten. Experts binnen de proces-automatisering hebben de koppen bij elkaar gestoken en hebben de ISA-IEC 62243 standaard ontwikkeld. Die wordt steeds verder doorontwikkeld. We zijn constant in strijd met cybercriminelen.”

PAARD EN WAGEN

Dat cybercriminaliteit nu een snel groeiende vorm van misdaad is, is inherent aan de ontwikkeling van internet, schetst Van der Klooster. “Het is raar gelopen. Met de komst van internet hebben we eigenlijk alleen maar naar de voordelen gekeken. Ik vergelijk het weleens met de komst van de auto. We hadden paard en wagen en kregen de auto. Gaandeweg werden we ons bewust van

ISA-IEC 62443 is een specifieke cybersecurity standaard voor de industrie aan de OTzijde, ontwikkeld door ISA in samenwerking met de IEC. Deze ISA-IEC 62443 standaard gaat goed naast elkaar met de ISO 27001 standaard die in de IT-sector wordt gebruikt.

Verder is de ISA-IEC 62443 standaard geheel in lijn met de NIST cybersecurity framework. Het is een internationaal geaccepteerde standaard, die wereldwijd steeds meer in opkomst is.

Sinds 1949 wordt ISA internationaal erkend als deskundige bron voor normen en standaarden voor automatiserings- en besturingssystemen. ISA standaarden helpen automatiseringsprofessionals processen te stroomlijnen en de veiligheid, efficiëntie en winstgevendheid in de industrie te verbeteren (www.isaeurope.org).

de risico’s en kwamen er veiligheidsgordels, betere remmen, aangepaste verkeersregels, airbags.”

Geleidelijk aan zijn we ons bewust geworden van de risico’s van internet. Het slechte nieuws is dat iedereen doelwit is. “Het is toch vaak zo van: ‘mij gebeurt dat niet’, maar een hacker benadert tienduizend doelen tegelijk en kijkt vervolgens waar een deur openstaat. Als je cybercriminaliteit met het krijgen van een brand vergelijkt dan is het risico dat je op een dag gehackt wordt veel groter. Ik wil niet een standaard van angst creëren, het is realiteit. Iedereen heeft met hackers te maken, op alle niveaus.”

VEEL TE HACKEN

Feitelijk is er een continu gevecht gaande tussen hackers en beveiligers. Nadeel is dat er tegenwoordig ook best veel te hacken is. Want gebouwen zitten vol sensoren

B+U 6 2019 29

30 B+U 6 2019

voor verwarming, ventilatie en airconditioning. Dan heb je nog intelligente camera’s en gebouwautomatiseringssystemen. Het vormt allemaal een ingang voor cybercriminelen. Het onderzoeksbureau Gartner heeft voorspeld dat er tegen 2021 maar liefst 25 miljard aangesloten apparaten in gebruik zullen zijn via het Internet of Things. Van der Klooster: “Neem een airco, die kun je op afstand op veertig graden zetten. Dat zien we in de praktijk al gebeuren. Dat als een gebruiker van een gebouw niet met geld over de brug komt, de thermostaat continu op veertig graden wordt gezet. Het is maar een van de vele voorbeelden.”

RIJKSWATERSTAAT

Bij Rijkswaterstaat liepen ze ook tegen de opmars van de moderne tijd aan en staken ze de hand in eigen boezem.

Rijkswaterstaat bracht naar buiten dat tunnels, bruggen, sluizen en waterkeringen niet voldoen aan de gestelde veiligheidsmaatregelen tegen cybersecurity. De bouwwerken zijn kwetsbaar. Van der Klooster: “Een aantal jaar geleden is er een sluis gehackt in Veere. De bedieningssystemen zijn gemaakt om dertig jaar mee te gaan en zo’n vijftien jaar geleden geplaatst. Wat moet je als

112 GEHACKT RTL Nieuws berichtte half juni dat tientallen miljoenen mensen in Argentinië, Uruguay en Paraguay werden getroffen door een grote stroomstoring. Bedrijven en hulpinstellingen moesten een beroep doen op noodstroom. Treinen kwamen tot stilstand, verkeerslichten vielen uit, tankstations werkten niet en in de grote steden reden geen metro’s meer. Het is uitzonderlijk dat hele landen zonder stroom zitten, meestal gaat het om een wijk, een stad of hooguit een regio. De regering onderzoekt nu wat er precies is misgegaan. Daarbij wordt een cyberaanval niet uitgesloten.

Van der Klooster: “Ook de elektriciteitsnetwerken in Europa zijn aan elkaar gekoppeld. Als je daar eenmaal iets gaat uitschakelen dan vallen de netwerken als dominosteentjes om. Moet je voorstellen dat je een week lang zonder stroom moet leven.

32 B+U 6 2019

Rijkswaterstaat dan? De systemen vervangen? Daar is het geld niet voor. Je kunt het Rijkswaterstaat nauwelijks kwalijk nemen. Maar het levert wel een gevaar op voor de samenleving, want nu is er de mogelijkheid dat delen van het land onder water worden gezet.”

CYBERSECURITY EXPERT ISA leidt medewerkers van bedrijven op in vier trainingen die in totaal elf dagen beslaan. Aan deze trainingen zit een officieel erkend certificeringsprogramma vast. Degene die de examens met goed gevolg afleggen, mogen zich Cybersecurity Expert noemen. Meer informatie: https://cybersecurity-expert.com

Weliswaar zijn fabrikanten inmiddels zover dat ze veilige producten in de markt zetten. Maar die veilige producten zijn nog niet in groten getalen aanwezig, ziet Van der Klooster.

“Je bent als Rijkswaterstaat op veel fronten kwetsbaar.

Dat kan ook gelden voor gemeenten die veel gebruik maken van SCADA-systemen. Soms is er bij zulke systemen zelfs geen wachtwoord nodig om binnen te komen.

De reactiesnelheid van overheid en bedrijfsleven verbaast me soms wel. Dan is er bij een partij de bewustwording van ‘hier moeten we iets aan gaan doen’. Maar voordat er daadwerkelijk een stap is genomen, ben je soms jaren verder.”

B+U 6 2019 33

TIPS

Hoe kun je als Rijkswaterstaat of bouwbedrijf nu het beste cybercriminelen weren? “Je moet door de ogen van een crimineel kijken. Waar ben je kwetsbaar? Als een cybercrimineel jouw proces kan beïnvloeden dan kunnen ze je kapot maken. Stel dat ze op afstand de receptuur van jouw beton kunnen veranderen of de blueprint van prefab modules kunnen hacken, dan zijn de gevolgen voor jouw bedrijf niet te overzien.”

Neem afdoende maatregelen. Het begint met mensen, leid medewerkers op en maak ze bewust. Door misschien ook net iets slimmer te beveiligen dan je concurrent, ben je een stuk minder aantrekkelijk voor criminelen. Helemaal veilig bestaat niet, schetst Van der Klooster. “Of je zult weer terug moeten naar de tijd dat je met een GSM belt en met een adressenmolen werkt en alles met de typemachine tikt. Lachend… en vervolgens je brieven met de postduif versturen.”

HACKEN IS KINDERSPEL Wie denkt dat je een whizzkid nodig hebt om een bedrijf plat te leggen, heeft het mis.

Met een DDoS-aanval is dat kinderlijk eenvoudig. Voor een klein bedrag is het mogelijk om een account te kopen op een website.

Hoe meer iemand betaalt, hoe frequenter en krachtiger de DDoSaanvallen. Van der Klooster: “Voor honderd dollar koop je al een DDoS-aanval en leg je een bedrijf een week plat als het niet goed is beveiligd.”

B+U 6 2019 35

MOBILITEIT

IN STAD… EN LAND

36 B+U 6 2019

Het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM)* presenteerde onlangs de publicatie ‘Mobiliteit in stedelijk Nederland’.

Hierin is onderzoek gedaan naar de ontwikkeling van de mobiliteit in stedelijke gebieden in Nederland.

TEKST GERARD VOS

D

e ontwikkeling van het mobiliteitsgebruik speelt bij Nederlandse steden een belangrijke rol. Het mobiliteitsgebruik heeft namelijk een directe relatie met de verbetering van de leefbaarheid en de bereikbaarheid van de Nederlandse steden.

Het onderzoek van het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM)* richt zich op de vraag: hoe heeft de mobiliteit van inwoners van stedelijk Nederland zich in de periode 2005-2015 ontwikkeld?

OVER HET ONDERZOEK

De ontwikkeling van de mobiliteit is door het KiM geanalyseerd op twee ruimtelijke schaalniveaus, voor drie gradaties van stedelijkheid, en voor zeven vervoerwijzen. Naast het nationale niveau (heel Nederland) is de ontwikkeling van de mobiliteit onderzocht op het niveau van de stad.

Dit laatste is gedaan voor de vier grootste steden van Nederland: Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en Den Haag (de G4). De gradaties van stedelijkheid zijn: hoogstedelijk (grofweg de centra van de grote en middelgrote steden); laagstedelijk (de gebieden en kernen rondom de grote en middelgrote steden); en niet-stedelijk (alles buiten de Randstad en buiten kernen van steden).

De zeven vervoerwijzen zijn auto als bestuurder, auto als passagier, trein, Bus/Tram/Metro (BTM), fiets, lopen en ‘overig’. De mobiliteit is uitgedrukt in het aantal verplaatsingen en de afgelegde afstand (aantal kilometers) per inwoner per jaar.

BEVINDINGEN

Op nationaal schaalniveau bleef de mobiliteit gelijk in hoogstedelijke gebieden en daalde de mobiliteit in laagstedelijke gebieden. Op het nationale schaalniveau is per inwoner van de hoogstedelijke gebieden de totale mobiliteit (alle vervoerwijzen), uitgedrukt in zowel aantal

* Het KiM voerde het onderzoek uit op verzoek van de Unit Strategie van het Directoraat-generaal Mobiliteit van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW).

B+U 6 2019 37

verplaatsingen als aantal kilometers per jaar ongeveer gelijk gebleven.

In de laagstedelijke gebieden is de totale mobiliteit per inwoner per jaar gedaald, ook voor zowel het aantal verplaatsingen als voor het aantal kilometers per inwoner per jaar. In de niet-stedelijke gebieden is de totale mobiliteit gemeten in aantal verplaatsingen per inwoner per jaar afgenomen en gemeten in aantal kilometers per inwoner per jaar ongeveer gelijk gebleven. Dit duidt erop dat de gemiddelde verplaatsingsafstand hier is toegenomen.

VERSCHUIVING

Een belangrijke signalering uit het onderzoek is dat onder inwoners van stedelijke gebieden in Nederland tussen de jaren 2005 en 2015 een verschuiving heeft plaatsgevonden naar het gebruik van meer duurzame vervoerwijzen: het aandeel auto nam af en de aandelen trein, fiets en lopen namen toe.

De verschuiving geldt vooral voor verplaatsingen over afstanden van een tot en met zeven kilometer. Daarnaast is de verschuiving in hoogstedelijk Nederland iets sterker dan in laagstedelijk Nederland.

38 B+U 6 2019

Hierbij daalde het op jaarbasis gemaakte aantal verplaatsingen als autobestuurder per inwoner per jaar in hoogstedelijk Nederland, maar bleef de op jaarbasis afgelegde afstand van deze vervoerwijze per inwoner per jaar ongeveer gelijk.

TREINGEBRUIK, BUS, TRAM EN METRO

Het treingebruik per inwoner is toegenomen, onder inwoners van laagstedelijk Nederland meer dan onder inwoners van hoogstedelijk Nederland. Onder inwoners van niet-stedelijk Nederland bleef het treingebruik ongeveer gelijk. Het aandeel trein is, ten opzichte van het aandeel in 2005, sterk toegenomen in hoog- en laagstedelijk Nederland voor verplaatsingen over afstanden van meer dan zeven kilometer. Dit komt overeen met de berichtgeving in de afgelopen jaren dat het steeds

drukker wordt op het spoor. In tegenstelling tot de trein, is het gebruik van bus, tram en metro per inwoner gedaald, in hoogstedelijk Nederland meer dan in laagen niet-stedelijk Nederland. De vraag is waar dit aan ligt.

Mogelijk heeft de daling van het gebruik van bus, tram en metro te maken met de populariteit van de fiets in de hoogstedelijke gebieden. Waar het fietsgebruik per inwoner is toegenomen in hoogstedelijk Nederland, is het gedaald onder inwoners van laagstedelijk en nietstedelijk Nederland.

Het aandeel fiets in de modal split is gestegen in alle typen gebieden, maar vooral in de hoogstedelijke gebieden in het segment voor de middellange afstanden (een t/m zeven kilometer), daar waar de auto juist aandeel heeft verloren. Voor laag- en niet-stedelijk Nederland

B+U 6 2019 39

betekent dit dat de daling van het fietsgebruik per inwoner beperkter is dan de daling van de totale mobiliteit per inwoner. De ontwikkelingen voor het lopen lijken sterk op die voor de fiets.

Opvallend bij het aandeel lopen is dat de toename in de hoog- en laagstedelijke gebieden hoger is voor verplaatsingen over een tot en met zeven kilometer dan voor verplaatsingen over nul tot een kilometer, waarbinnen de algemeen acceptabele loopafstanden vallen.

BELEID VAN DE GROTE STEDEN

De genoemde ontwikkeling tussen 2005 en 2015 voor de stadsgewesten met betrekking tot meer duurzame vervoerwijzen komt overeen met wat de lokale overheden van de G4 heden ten dage voor ogen hebben voor

de ontwikkeling van de mobiliteit in hun steden in de nabije toekomst.

Met een lokaal beleid dat is gericht op het ontmoedigen van het autogebruik en het stimuleren van trein en de ‘active modes’ is dus ingezet op het versterken van een al in het verleden ingezette beweging.

40 B+U 6 2019

B+U 6 2019 41

PLUK ZOEKT EEN HUISJE

hoe te bouwen voor de middeninkomens

42 B+U 6 2019

Het wordt steeds lastiger voor het middensegment om een woning te vinden.

Tijdens een door de NVB - de branche voor ontwikkelaars en bouwondernemers georganiseerde middag werd gekeken naar de vraag: ‘Bouwen voor de middeninkomens. Hoe dan?’ Mogelijkheden voor koop- en huurwoningen werden zorgvuldig benoemd.

TEKST GERARD VOS

H

et middensegment kent 430.000 huurwoningen op een totaal van zo’n drie miljoen, onderzocht het economisch bureau van de Rabobank onlangs. Bij bijna de helft van de ’middenhuurhuizen’ ligt de start van de huur rond de duizend euro per maand. Dat is fors te noemen.

Er is ook goed nieuws, lijkt het. Want het aantal woningen voor middeninkomens blijkt in zes jaar tijd verdubbeld. Maar in de praktijk gaat dit echter om een toename van ‘slechts’ 193.000 huizen. Het leeuwendeel van de nieuwbouw gaat naar koopwoningen en sociale nieuwbouw.

Het middensegment is steeds meer zoekende naar goede, betaalbare huisvesting. Tel daarbij op dat je door de verscherpte leeneisen geen hypotheek kunt krijgen en er ook niet gehuurd kan worden in het sociale segment, en dan rijzen de prijzen ook nog eens de pan uit. De conclusie is simpel en helder: de middeninkomens zitten in de woonsector zowel bij koop als huur in de verdrukking.

PLUK VAN DE PETTEFLET

Coen van Rooyen, kersverse directeur van de NVB, ervaart dat ook zo. Hij trok een parallel tussen Pluk van de Petteflet - als kraanwagenmachinist een typisch gevalletje middeninkomen - en de huidige markt. Van Rooyen: “Beleidsmakers geven binnenstedelijk gronden en torteltuintjes steeds vaker terug aan woningbouw.

Beleidsmakers bouwen liever binnen de rode contouren dan daarbuiten. De Plukjes van deze tijd zoeken nog steeds tevergeefs naar behoorlijke woonruimte. Er ligt een flinke, complexe opgave, die wordt gevoed door de klimaatadaptatie, de verduurzamingsvraag en de ver-

REGULERING VRIJE HUURSECTOR Alhoewel het volgens marktpartijen niet de weg is om te bewandelen, heeft de gemeente Den Haag ingestemd met plannen om de vrije huursector te reguleren.

Dit betekent dat er een inkomensgrens voor bestaande huurwoningen komt die volgens het puntenstelsel in het middeldure segment vallen, tussen 720 en 950 euro per maand. Verdien je als alleenwonende particulier meer dan 57.000 euro per jaar, dan kun je niet in zo’n woning terecht. Voor tweepersoonshuishoudens geldt een grens van 67.000 euro.

Met de regels wil Den Haag meer lucht te scheppen in de krappe Haagse sociale woningmarkt.

snellingsopgave. Dit leidt onherroepelijk tot fors hogere bouwkosten.”

En dat heeft direct invloed op de prijs van een huis, signaleert Van Rooyen. “In veel steden is het onmogelijk geworden voor de gewone man om een huis te kopen of te huren voor een acceptabele prijs. Zelfs met een huidige hypotheekrente - op tien jaar vast schommelt dat op anderhalve procent - is een huis voor mensen met een middeninkomen allang onbereikbaar geworden. Dat is behoorlijk zorgwekkend. Daar moeten we ons met man en macht tegen verzetten.” Dat moet de markt en overheid zich aantrekken, vindt Van Rooyen. “Het moet en kan slimmer, beter en effectiever.”

44 B+U 6 2019

‘In veel steden is het onmogelijk geworden voor de gewone man om een huis te kopen of te huren voor een acceptabele prijs’ BELEIDSOPLOSSINGEN VOOR STIMULEREN HUUR MIDDENSEGMENT Peter Boelhouwer, hoogleraar Housing Systems aan de TU Delft, gaf een aantal oplossingen voor het stimuleren van de huursector in het middensegment.

1 Normen op elkaar afstemmen. “Dat kan de overheid morgen organiseren.”

2 Hantering vrijesector huurgrens, is nu overal hetzelfde.

3 Aanbrengen differentiatie naar huishoudensgrootte.

4 Versoepeling markttoets corporaties.

5 Lagere rendementseisen woningcorporaties. “Nadeel is dat er geen level playing field meer is. Corporaties kunnen dan tegen een lager rendement woningen exporteren, terwijl de markt dat niet doet.”

6 De huur moet betaalbaar worden. “Maar dan moet je wel bereid zijn als gemeente om bij te springen voor corporaties en investeerders.”

7 Aanwenden investeringscapaciteit van corporaties. “Ontwikkel voor een deel ervan middenhuurwoningen.”

8 Regulering middensegment d.m.v. noodknop.

9 Koopsector meer bereikbaar maken voor middeninkomens. Zeker in de nieuwbouw.

B+U 6 2019 45

STAGNERENDE MARKT

Peter Boelhouwer, hoogleraar Housing Systems aan de TU Delft, liet tijdens de NVB-middag zijn licht schijnen over de middeninkomensgroep. Boelhouwer: “Als je het hebt over de middeninkomens dan praat je over zo’n één en twee miljoen jonge huishoudens. Die hebben moeite met het krijgen van een hypotheek. De banken zijn erg terughoudend in het verstrekken van hypotheken, maar er kan steeds meer. Het platform maatwerk hypotheken heeft bijvoorbeeld recent het signaal aan banken gegeven dat er bij hypotheekverstrekking ook naar inkomensperspectieven gekeken mag worden. Dat is in ieder geval een wenkend perspectief.”

Waar het de huur aangaat, willen we weliswaar dat het middensegment zich sterk gaat ontwikkelen, maar het is nu zo ingericht dat deze sector niet gesubsidieerd is, schetst Boelhouwer. “We ondersteunen de sociale huursector waar huren onder de koopprijs worden aangeboden, in de koopsector heb je allerlei subsidies, maar de middeninkomenssector voor huur is niet gesubsidieerd.

Dan moet je daar als overheid toch iets aan doen.”

KERNPROBLEEM

Een kernprobleem van de stagnerende markt zit hem erin dat de normen voor de verschillende sectoren niet op elkaar aansluiten. Boelhouwer: “Het is natuurlijk nogal een verschil of je een woning in Groningen of Amsterdam koopt. De overheid maakt daar geen onderscheid in. Je zou op zijn minst verwachten dat de overheid hier op aansluit, maar dat is niet het geval.”

Tot achter de komma hebben we met behulp van gedragscodes berekend wat kopers mogen uitgeven, in de huursector zijn helemaal géén normen. Daar komen de meest bizarre loonquotes voor. Laat de politiek nu eindelijk eens een norm bepalen voor wat betaalbaar is voor lagere inkomensgroepen. Dan kan de sociale huursector zich daar op instellen, maar dat missen we.”

STARTERS Peter Boelhouwer: “Starters sparen nauwelijks. Als je jong bent, heb je veel uitgaven in de eerste tien jaar. Je moet je studieschuld afbetalen, je moet je kinderen opvoeden, je bent nog niet op de top van je inkomen. Je hypotheek is maximaal. Waarom verdelen we dat niet beter over de levensloop?

Waarom is een hypotheek ook op dertig jaar afgestemd? Je moet tegenwoordig minstens veertig jaar werken. Maak er veertig jaar van en maak het fiscaal aftrekbaar.”

Veel woningen bijbouwen kan de oplossing zijn, is de eerst opkomende gedachte. Maar zo werkt het niet in de bouw, vertelt Boelhouwer. “Als het beter gaat met de bouw dan gaan we niet meer woningen bouwen, maar dan worden er duurdere woningen gebouwd. De omzet wordt vergroot, maar we gaan niet meer bouwen. Als je via Funda naar het aanbod in de steden kijkt dan zie je dat dat niet goed gaat. Appartementen in de steden doen tussen de vijf ton en dik over een miljoen. Het aanbod is eentonig en bestaat voornamelijk uit appartementen. Er moet veel meer gedifferentieerd gebouwd gaan worden. Wellicht is het een idee om de oude premie koopwoningen weer terug te halen.” * De officiële getallen van dit onderzoek zijn nog niet openbaar gemaakt. Maar het gaat om forse getallen aldus de onderzoeker.

Er is ook volstrekt onvoldoende differentiatie naar huishoudensgrootte, ziet Boelhouwer. “Het is raar dat we als we naar het huishoudinkomen kijken voor een sociale huurwoning of een koopwoning dat er geen rekening wordt gehouden met uit hoeveel personen het huishouden bestaat. Het maakt nogal uit of ik in mijn eentje woon of met vijf mensen. Het is bijna Kafka dat dit niet gebeurt.”

DURE VOORRAAD

De problemen voor de middensector zullen snel toenemen, schetst Boelhouwer. Dit naar aanleiding van een groot onderzoek voor een corporatie in de gemeente Nijmegen. Boelhouwer: “Er is gekeken naar het woningaanbod tussen nu en 2026. We hebben simpelweg geturfd.

Als je een laag inkomen hebt ga je naar de sociale huursector, als je een hoog inkomen hebt gaan we kijken of je een huis kunt kopen. Wat eruit komt is dat een enorme groep in het midden overblijft die geen woning meer kan krijgen.* Dat probleem wordt steeds pregnanter. Die groep valt straks echt tussen de wal en het schip.”

WIN EEN EXEMPLAAR VAN PLUK VAN DE PETTEFLET Bent u een van diegenen die nog nooit ‘Pluk van de Petteflet’ heeft gelezen? Geen nood! Door een mailtje te sturen naar abo@aprmediagroep.nl kunt u dit meesterwerk van Annie M.G. Schmidt en Fiep Westendorp winnen.

Op de website www.bouwenuitvoering.nl wordt de winnaar bekend gemaakt.

46 B+U 6 2019

Gezond nadenken over de bouw

Bij het onlangs gehouden Active House-seminar kwamen twee sprekers aan het woord die precies de vinger op de zere bouwplek wisten te leggen. De bouwsector en de Bouwregelgeving hebben teveel de focus op energiebesparing; het welzijn van bewoners wordt gemakshalve vergeten.

Active House-man van het eerste uur Atto Harsta hield tijdens het seminar bij DGMR een bezield verhaal over ‘mismatch’. Ons brein is voor een belangrijk deel nog net zo geprogrammeerd als dat van onze prehistorische voorouders. Maar de omgeving is ingrijpend veranderd.

Wat is Active House?

Een Active House is een woning waar de mens centraal staat en elementen als energie, milieu en comfort in balans zijn.

Dit resulteert in een gezonde, comfortabele woning waar bewoners zich erg prettig in voelen.

Waarom Active House?

Een goed voorbeeld van een mismatch is die van de kantooromgeving en de hoeveelheid licht die we nodig hebben voor het circadiaanse ritme (of het slaapwaakritme). Harsta: “Het circadiaanse ritme is essentieel voor alle gezondheid gerelateerde processen. Maar het komt niet voor in het Bouwbesluit. Het Bouwbesluit heeft niets met gezondheid. Het zegt alleen iets over dat licht belangrijk is om te kunnen zien. Er wordt een hoeveelheid licht gedefinieerd op een werkvlak, maar er wordt voorbijgegaan aan de gezondheid. Want je hebt dagelijks 1.000 à 1.200 lux nodig (als ondermaat) om je biologi-

Er is veel aan de hand in de bouw. Woningen moeten van het gas af, moeten voldoen aan de BENG en de Wet Kwaliteitsborging en dat alles met het Klimaatakkoord in het achterhoofd. Jammer dat bij al die gewenste maatregelen vooral de energetische kant wordt belicht. Het welzijn van de bewoner wordt compleet uit het oog verloren. Daar komt Active House om de hoek kijken.

Active House is een praktische handleiding bij renovatie en nieuwbouw. Het uitgangspunt? Een gezonde woning. Maak kwaliteit meetbaar met Active House.

B+U 6 2019 47

DUURZAAM BOUWEN Voor het technisch onderwijs schreef Jos Lichtenberg het boek Duurzaam Bouwen, waarin Active House vanzelfsprekend niet ontbreekt.

Duurzaam bouwen behandelt de nog jonge geschiedenis van duurzaamheid in de context van de gebouwde omgeving. Ruim aandacht wordt besteed aan duurzaam ontwerpen en ontwikkelen van gebouwen en producten. Daarbij komen nieuwe visies op bouwen uitgebreid aan bod, zoals Slimbouwen, Active House en Passive House.

Dit boek is niet alleen voor studenten. Het is een aanrader voor iedereen die ‘iets’ met duurzaamheid wil. Het boek is te bestellen bij Uitgeverij Boom via www.boomhogeronderwijs.nl/

sche systeem te activeren. De kantoren waar we in verblijven zijn biologisch dode verblijven die doen niets om de biologische klok te activeren.”

Harsta: “We zijn buitenmensen, niet voor binnen gemaakt. Het Bouwbesluit doet alsof we binnenmensen zijn. Die amper

lieu. Beukers ging specifiek in op waarom het belangrijk is om over gezondheid na te denken als je een woning bouwt. Daarbij richtte Beukers zich specifiek op de slaapkamer, de kamer waar we de meeste tijd doorbrengen. Beukers keek daarbij onder andere naar luchtkwaliteit.

ACTIVE HOUSE - VAN IDEE TOT REALISATIE Bas Hasselaar realiseerde een Active House en hield dit nauwgezet bij. In zijn blog vertelt hij onomwonden over de realisatie van zijn Haagse Active House.

Het Bouwbesluit heeft niets met gezondheid licht nodig hebben, te weinig bewegen en alleen maar zitten. Ik zeg altijd: ‘Het Bouwbesluit is altijd te laat, maar evolutionair gezien is het twee miljoen jaar te vroeg.’”

Na de oorlog hebben we veel gesloten dozen gebouwd met een slecht binnenmilieu om er vervolgens installaties in te hangen om het probleem op te lossen. Dat doen we nog steeds, ziet Harsta. “We hebben primair een te groot vertrouwen in de techniek.”

Een gezonde slaapkamer Een man met een missie op het gebied van een gezond binnenmilieu is Tim Beukers van Active House-partner BBA binnenmi-

Bij luchtkwaliteit moet je goed nadenken over de emissies van materialen in de ruimte. “Veel gezondheidsklachten zoals astma hebben een directe relatie tot een stof als formaldehyde. Dit wordt gebruikt in onder andere spaanplaten, MDF, UF-isolatie en gordijnen en vitrages. Probleem is dat je toch niet zo snel op basis van een emissiekeurmerk een meubel of een gordijn koopt. Dat doet werkelijk niemand.”

Als het aan Beukers ligt gaat de bovengrens voor formaldehyde in het Bouwbesluit een heel stuk omlaag. Die bovengrens vormt nu namelijk een gevaar voor de gezondheid.

Bas is inmiddels een tevreden blogger met een comfortabele woning en een laag energieverbruik. Bas hield na een jaar 3.082 kWh over aan gebouwgebonden energiegebruik. Dat komt neer op 28,5 kWh/m 2 . Nu afgelopen winter de nieuwe warmtepomp/buffervat combinatie is geïnstalleerd, is zijn energieverbruik met ruim dertig procent afgenomen. De Blogs van Bas zijn van idee tot realisatie te lezen op de site van Active House. www.activehousenl.info/blog-vanbas-hasselaar/

Uitgangspunten bij Active House

Het uitgangspunt bij Active House is een Radar. Een Active House is het resultaat van de inspanningen om de drie sleutelprincipes: Energie, Binnenklimaat (Comfort) en Milieu. Deze zijn terug te vinden in de radar en worden geïntegreerd in een gebouwontwerp, en in een definitief gebouw.

Voor geïnteresseerden is er een 10 stappenplan beschikbaar, zijn er Ontwerpricht­ lijnen en Specificaties. Daarnaast zijn er infotorials voor architecten en corporaties.

www.activehousenl.info

PV Zonnecollectief Afgelopen maand werd in Apeldoorn het eerste pand met een zonnepaneleninstallatie binnen het AE Duurzaam PV Zonnecollectief opgeleverd. Na de presentatie van René ter Veer met betrekking tot de uitleg van het geïntegreerde PV systeem en de uitdagingen die zich tijdens de bouw van het PV zonnedak voordeden, kon op de locatie Eerste Wormenseweg, Tjonger en Hunze het dak met installatie bekeken worden vanuit een schaarlift.

H

et project kenmerkt zich met name op de innovatieve maatregelen in aansluitsystemen en het gehele concept waarbij waterdichting en extra isolatiematerialen direct worden meegenomen. Tevens is bij dit project ook al rekening gehouden met de in de toekomst veranderende regelgeving vanuit het Rijk inzake saldering door de inzet van accu’s voor de opslag van de opgewekte stroom. Kortom een concept waar duidelijk een bredere visie aan ten grondslag ligt als het gaat om

opwekking van 100% eigen groene stroom.

De dag werd ingeleid door een panel van deskundigen met per ronde een vraag die via de mobiele telefoon door de zaal als eerste werd beantwoord. Hier werd bijvoorbeeld antwoord gegeven op de vraag hoe de overheid moet sturen bij de verdere verduurzaming van Nederland. “Heffingen op vervuilende producten” scoorde hoog samen met “het goede voorbeeld geven vanuit de overheid”. Het sturen op “Openbaar vervoer gratis en steden autovrij maken” is samen

met het geven van “subsidie op groene producten” veel minder van belang volgens aanwezigen. Wanneer de open vraag wordt gesteld wat er nodig is om CO2 neutraal te zijn in 2025 wordt geld, heel veel geld, regelgeving, bewustwording en Innovatie door het publiek vaker ingetoetst.

Veruit het merendeel van de bezoekers is zich ervan bewust dat wij (nog) niet de juiste materialen en producten voor het milieu kiezen.

En dat werd door René ter Veer van AE Duurzaam in zijn presentatie nog eens verduidelijkt in een rij van uitdagingen. Hij gaf aan dat er in het ontwerp vijf uitdagingen waren om te komen tot een duurzaam zonne-energie concept.

1) Levensduur goede panelen gaan langer mee dan de waterdichting van het dak.

van een woning’ het belangrijkste is met op de voet gevolgd door ‘het gebruik van materialen die niet milieubelastend’ zijn. Een ‘Lager energieverbruik door zuinige apparaten’, gevolgd door ‘Groene energie zelf op te wekken’ volgden als duurzaamheidsgevoel in de middenmoot. Onderaan stond in deze digitale enquête ‘Meer natuur’ en ‘Groene stroom door bedrijven laten opwekken’.

Gezien deze resultaten past dit concept heel goed in de beleving van de VvE bewoner en

2) Met het plaatsen van een systeem ontstaat ook een grote belasting op het stroomnet.

3) Veel grijze stroom ontstaat ter compensatie PV zonne-energie.

4) Geen stroom bij uitval stroomnet.

5) Het verbruik en opwekking van de stroom loopt heel vaak niet gelijk.

Na uitwerking van het definitieve ontwerp blijkt dat binnen het Zonnecollectief de minimale prestatie garantie van de LG Zonnepanelen na 25 jaar 84% behelst. De toegepaste dakbedekking Rhepanol van importeur QRS uit Den Bosch blijkt meer dan 40 jaar aan te kunnen. De woningen zelf hebben een eigen batterij van 2,5 kwh en zijn er off grid omvormers per woning i.v.m. noodstroom en netstabiliteit mogelijkheden.

Kort gezegd bestaat het huidige AE Duurzaam Zonne Collectief uit: Nieuwe dakbedekking inclusief isolatie, dakveiligheid, 20 jaar garantie en onderhoud.

Complete zonnepaneelinstallatie inclusief 20 jaar onderhoud.

Complete ontzorging gekoppeld aan 240 deelbetalingen en 5% aanbetaling.

Meerdere investeringen op dezelfde manier mogelijk.

Na 20 jaar is alles weer van de VvE. Gratis stroom van de panelen die nog minstens 20 jaar meekunnen en het indertijd nieuwe dak met dakbedekking en isolatie.

Tot slot werd op deze dag door het publiek voorafgaand aan het bezoek nog even een digitale vraag “wat betekent duurzaamheid voor U” behandeld.

Op deze vraag antwoordden de meeste bezoekers in de zaal dat ‘een goede isolatie

huurder van de Woningbouwvereniging.

Bij de start van dit project waren er natuurlijk de nodige leermomenten zoals de vloeren van het dak die volgens opgave 20 cm dik moesten zijn, maar veel dunner waren gedimensioneerd. Ook bleek de bedrading hier en daar nog wel eens te dun te zijn aangelegd waardoor een aardlekschakelaar er snel uitvloog. De extra ruimte op het dak voor alle installaties bleek voor plaatsing eerst via de gemeente aangevraagd te moeten worden.

In gesprek met Ed van Thiel van AE Duurzaam over de waterdichting en de bereik-

baarheid van de details bleek dat in het midden van dit dak een vast lijnsysteem is opgenomen en dat de waterdichte details op de schoorstenen nog zullen worden voorzien van een afwerking met een prefab schoorsteenkap. Ook de mooie manier van mechanisch bevestigen van de PV panelen aan de ondergrond met een waterdicht afgewerkte prefab voet, de Solarfix van Eyecatcher, is volledig doorgerekend op de noodzakelijke eisen inzake windbelasting. Inmiddels is het dakdekkersbedrijf Roofwatcher alweer bezig met de volgende projecten in Apeldoorn en Rotterdam waar de VvE’s worden voorzien van een PV Zonne dak. De kwaliteitsborging in de uitvoering ligt bij het DIAC, onafhankelijk Dakadvies die dit jaar nog rond de 30 stuks VvE projecten zal gaan controleren.

Samen met AE Duurzaam wordt het gehele project gefinancierd door het Oostenrijkse Clean Capital en de technische installatie is ontworpen met hulp van Sweco.

Eindelijk is er een PV energieconcept waar gelet wordt op het totale duurzame aspect vanaf de constructie in de vorm van isolatie en waterdichting met PV zonne-energie waarbij het duurzaam beheer en onderhoud in detail worden meegenomen. Momenteel is het in rap tempo volleggen van platte daken zonder enige kennis op het gebied van duurzaamheid en integrale aanpak een doorn in het oog van menig dakdekkersbedrijf.

Dit Zonne Collectief, waarbij de kennis van alle spelers wordt verwacht in een integrale aanpak, is voor deze dakdekkersbedrijven wellicht het pincet voor deze doorn.

VOLOP KANSEN VOOR MEIDEN IN DE TECHNIEK Jongeren zien vaker een toekomst voor zichzelf weggelegd in de techniek. De interesse in een exact of technisch beroep is gestegen van 36 procent in 2011, naar 52 procent in 2019.

Dit zijn enkele uitkomsten van het Bèta & TechMentality onderzoek, dat is uitgevoerd onder bijna 1.500 jongeren in de leeftijd van 9 tot en met 17 jaar, in opdracht van Platform Talent voor Technologie.

Ten opzichte van 2011 is techniek populairder geworden bij jongeren. In het algemeen hebben jongeren meer vertrouwen in de vooruitgang van de technologie. Ruim driekwart van hen vindt dat technologie steeds belangrijker wordt in de wereld.

Dat jongeren steeds meer het belang van technologie voor hun toekomst inzien betekent nog niet dat ze vaker technische vakken kiezen. Een kwart van de jongeren is bang niet slim genoeg te zijn voor technische en exacte vakken: 20 procent van de jongens versus 28 procent van de meisjes.

“Dit zien we terug in de cijfers”, stelt Beatrice Boots, directeur Platform Talent voor Technologie. “De gestegen interesse voor techniek vertaalt zich al in een hogere instroom van techniekopleidingen, met name bij de vwo leerlingen en de (technische) universiteiten. In het vmbo, havo, mbo en hbo is er echter nog veel te doen.”

Bijna de helft van de ondervraagde jongeren zou vaker voor technische en exacte

vakken kiezen, als duidelijker is wat je er later mee kunt doen.

“In de toekomst draait alles om techniek.

We rijden steeds meer elektrisch, plaatsen zonnepanelen en windmolens, werken aan andere bronnen voor duurzame energie en zoeken naar oplossingen voor circulair bouwen. Dit vraagt om veelzijdige vakmensen die werken aan een leefbare toekomst voor ons land. We hebben ze keihard nodig”, a ­ ldus Boots.

Info: www.ptvt.nl

Groot in vloeistofdichte kitafdichtingen

DSA - Dutch Sealant Applications - is een grote speler in de markt op het gebied van totaal afdichtingsconcepten. Hiervoor wordt uitsluitend gewerkt met een hoogwaardig assortiment afdichtings-, lijm- en coatingproducten. Door jarenlange kennis en ervaring hebben wij een oplossing voor nagenoeg elk afdichtingsprobleem.

DSA

is breed georiënteerd en is gespecialiseerd in kitafdichtingen, vloeistofdichte renovaties en -coatingvloeren. Nadat het product is geleverd en aangebracht, kunt u bij ons altijd terecht voor inspectie en onderhoud van uw voegen en vloeren. Vloeistofdichte kitvoegafdichtingen zorgen ervoor dat schadelijke stoffen niet in de bodem kunnen dringen en het grondwater kunnen verontreinigen. Daarvoor is niet alleen een goede afdichting in de vloer noodzakelijk, dit geldt niet alleen voor vloeistofdichte maar ook voor vloeistofkerende vloeren. Denk hierbij aan tankstations, tankopslag, werkplaatsen, chemische en petrochemische industrie.

NOVITEITEN

“Kennis is macht” is een bekende uitdrukking. Door te blijven innoveren brengen we regelmatig nieuwe producten en technieken op de markt. Zo is bijvoorbeeld door SABA een nieuwe tweecomponenten “SABA Sealer Fast” polysulfide sealer (kit) ontwikkeld. Deze sealer is binnen enkele uren voor ca. 85% uitgehard. Ondanks dat de voegen dan nog verder moet doorharden, kan de vloer wel na een relatief korte periode weer volop in gebruik worden genomen. De sealer wordt vooral gebruikt bij vloerrenovaties van parkeergarages en bedrijfshallen en infrastructurele projecten. Om de coating zo kostenefficiënt mogelijk aan te brengen, is door DSA een nieuwe hydraulische pomptechniek ontwikkeld. Op deze manier kan een relatief kostbaar product tegen een redelijke prijs in de markt worden gezet.

‘In het bouwkundig proces is de afdichting meestal de laatste schakel.’

DSA is een zeer deskundig partner voor het afdichten, coaten en renoveren van dergelijke vloeren. Deze werken worden uitgevoerd conform de BRL7700, protocol 7711 (aanleg en herstel van een vloeistofdichte voegafdichting) en BRL 7704 (aanleg of herstel van een vloeistofdichte kunsthars gebonden beschermlaag), daarnaast is DSA ISO 9001: 2015 en VCA** 2008/5.2 gecertificeerd.

De nieuwe 2c-pomptechniek heeft naast het efficiencyvoordeel ook een Arbo-technisch voordeel. Tot nu toe werden de vloeistoffen met een elektrische mengmolen gemengd, waarna het product met een grote vacuümspuit uit het blik worden gezogen. Na gebruik moesten de kitspuit en gereedschappen met agressieve chemische middelen worden gereinigd.

Bij gebruik van de hydraulische kit-unit hoeft na gebruik enkel een kleine kunststof statische menger die onder aan de spuitlans is

DSA - DUTCH SEALANT APPLICATIONS B+U 6 2019 53

gemonteerd te worden weggegooid en hoeft er verder niets te worden gereinigd.

PROJECTEN Mortelen en afdichten van prefab-betonnen TT-ligger parkeergarages

Een ander voordeel is dat de kit-unit wordt gevuld met herbruikbare blikken en IBC containers. De kitspuit wordt afgedekt en daarnaast wordt voorafgaand aan ieder gebruik ook het spuitstuk vervangen.

Voor geveltechnische toepassingen zitten de kitproducten veelal in folie worstenkokers, waarbij het schoonmaakprobleem nagenoeg

- Witte brug te Den Haag 4.500m¹ - TNO te Leiden ca. 1.200m¹ - DPD te Oirschot Afdichtingen tussen natuursteen elementen en profielen station Lansingerland over de A12 Renovatie vloeistofdichte afdichtingen tankerparken, ca. 10.000m¹ in Vlaardingen Prefab betonnen ‘Protonde’ in de N302 te Ermelo met SABA Sealer Fast Verkeersgeleiders te Malden met de 1K-kitpomp 843m¹ in één ochtend.

ver volledig ontzorgd en neemt Check Infra het traject van advies en ontwerp tot aan de oplevering over.

SPELEN EN VEILIGHEID

Veilig spelen, wonen en recreëren is een containerbegrip. Onze specialisten denken mee over de inrichting van een speelplek, binnentuin of een schoolplein.

Naast de vloer kunnen ook de speeltoestellen worden geleverd of kunnen de huidige toestellen worden verplaatst. Net als voor al onze andere activiteiten wordt elk project uitgevoerd conform de geldende kwaliteits- en veiligheidsnormen.

niet speelt. Met deze werkwijze worden medewerkers vele malen minder of niet langer blootgesteld aan chemicaliën en oplosmiddelen Sinds januari 2017 heeft DSA het bedrijf Check Infra Civiel & Kunststof overgenomen. Dit bedrijf heeft destijds alle activiteiten van Oranjewoud Realisatie BV (tegenwoordig ANTEA) overgenomen op het gebied van valdempende ondergronden (Bumpy Jump en Bumpy Grass). Door de complete dienstverlening wordt de opdrachtge-

Een mooi voorbeeld van het samengaan van DSA en Check Infra, is de renovatie van een schoolplein in Groessen van ’Stichting Innerwaard Integrale Kindcentra‘. Dit schoolplein is een verrijking voor de school en buurt voor de kinderen. Hier zijn in combinatie valdempende ondergronden aangebracht en degelijke houten speeltoestellen geïnstalleerd.

Daarnaast is Check Infra gespecialiseerd in het aanleggen van e-layers onder watergrasvelden van hockeyclubs. Met onze vol­ automatische pavers draaien wij een vlakke ondergrond die voldoet aan de normen van de desbetreffende sportbonden. Onlangs zijn er velden in Barneveld en Utrecht aangelegd en zojuist is een atletiekbaan in Rucphen opgeleverd.

Binnen DSA en Check Infra wordt er gewerkt met een positieve instelling waarbij kwaliteit voorop staat. Onze medewerkers werken uitsluitend met hoogwaardige producten en beschikken over de laatste productkennis. Hiermee kunnen wij verzekeren dat de klant altijd een goed eindproduct en eindresultaat geleverd krijgt.

DSA - DUTCH SEALANT APPLICATIONS

Impact 59 6921 RZ Duiven

T. 026 - 442 22 34

E. info@dsabv.nl I. www.dsabv.nl

54 B+U 6 2019

Exoten management Toepassen wetgeving Flora en fauna scans Plan van aanpak Werkprotocol

Adviseurs ecologie

Projectbegeleiding Biodiversiteit+ Monitoring soorten Water - land - bos Internationaal

WWW.BUREAUNATUURZORG.NL 13841

Advisering, inspectie en onderhoud in (kit)-voeg afdichtingen Afdichtingen in Milieu & Infra Vloeistofdichte & -kerende dilataties Petro- & Chemische industrie Voedingsmiddelenindustrie Onderhoud parkeergarages Betonherstel

DSA Nederland B.V. Impact 59, 6921 RZ Duiven Tel.: +31 (0) 26 44 222 34 info@dsabv.nl www.dsabv.nl 13771

PROFESSOR W.H. KEESOMLAAN 10, 1183 DJ AMSTELVEEN TEL.: 06 20981041 | WWW.VAROSS.NL

13832

• • • • • •

Voor al uw boor- en zaagwerk in beton, steen, asfalt en andere verhardingen.

KLANTGERICHT VAKKUNDIG FLEXIBEL Boorbedrijf THOMASSEN Hanzeweg 43 3771 NG Barneveld Tel: 0342 414069

E-mail: info@boorenzaagbedrijf.nl Website: www.boorenzaagbedrijf.nl 13930

J. BOONZAAIJER AANNEMINGSBEDRIJF B+U 6 2019 55

Nooit ‘nee’ verkopen J. Boonzaaijer Aannemingsbedrijf is een modern aannemingsbedrijf waar ambachtelijk werk nog hoog in het vaandel staat. Elke opdracht kan worden uitgevoerd, van advies en ontwerp tot en met de uitvoering en nazorg. De werkzaamheden worden uitsluitend door een team van veertig eigen, goed opgeleide vakmensen verricht.

HISTORIE

J. Boonzaaijer is in 1959 gestart als aannemer in Utrecht. Vanaf 1962 heeft het bedrijf veel werkzaamheden verricht voor het Spoorwegbouwbedrijf, het huidige Strukton. Door de jaren heen is er een structurele groei doorgemaakt, maar de bestaande relaties en klanten werden daarbij niet vergeten. “Wij zullen er alles aan doen om te voorkomen dat wij onze vaste klanten ‘nee’ moeten verkopen.

Mede om die reden houden we het hele bouwproces in eigen hand, zodat we nooit afhankelijk zijn van derden”, aldus Gerrit Boonzaaijer.

Opdrachtgevers zoals ProRail, gemeenten, provincies en grote aannemingsbedrijven weten J. Boonzaaijer al vijftig jaar te vinden.

MODERN EN INNOVATIEF

Het aannemingsbedrijf is al meer dan vijftig jaar actief en werkt veelal aan unieke en diverse projecten. Eind 2019 wordt het nieuwe pand op de huidige locatie betrokken. Het pand is in eigen beheer gebouwd en beschikt mede dankzij haar heatpipes, warmtepomp en zonnepanelen over een duurzaam karakter.

De werkzaamheden in de woning- en utiliteitsbouw variëren van interne verbouwingen en klein onderhoud, tot nieuwbouwprojecten en grootschalige restauraties aan stationskappen.

In de beton- en waterbouw heeft J. Boonzaaijer ruime ervaring in de (pre-)fabricage van speciale bekistingen, het bouwen en aanpassen van kunstwerken in rail- en weginfrastructuur, het uitvoeren van

onderhoud aan en storingsherstel bij sluizen en bruggen en de uitvoering van beton- en metselwerkrenovaties.

Ook op het vlak van houtconstructies en milieubeschermingsconstructies heeft J. Boonzaaijer een rijke ervaring.

PROJECTEN BETON-, WEG- EN WATERBOUW Leidschendam restauratie Schutsluis Naaldwijk bouw fietstunnels Spijkenisse aanpassen viaduct WONINGBOUW EN UTILITEIT Diverse woningen en kantoren Haarlem Nedtrain nieuwbouw loods Apeldoorn CS restauratie stationskap KUNSTPROJECTEN Amsterdam Aidsmonument Assen Provinciehuis “Windows of your eyes”

J. BOONZAAIJER AANNEMINGSBEDRIJF

Bloklaan 26 1231 AZ Loosdrecht

T. 0294 - 233 242

E. info@boonzaaijerbv.nl I. www.boonzaaijer.eu

56 B+U 6 2019 BURTEC

BURTEC: machines die zich onderscheiden door kwaliteit en efficiency

D

e technologie van Burtec is een van de belangrijkste onderdelen om wegwerkzaamheden nog efficiënter uit te voeren.

Burtec is een bedrijf met een sterke naam, maar zoals in elke branche bieden resultaten uit het verleden geen garantie voor de toekomst. Met de komst van de nieuwe directeur en mede-eigenaar Rob Doorman ondergaat het bedrijf een grondige revitalisatie. Zoals hij zelf zegt: “De toekomstvisie zit in mijn hoofd en iedereen binnen het bedrijf kan aanhaken om het eindstation zoals ik dat voor ogen heb te bereiken.”

TOEKOMSTBEELD

Het inzetten van de revitalisatie betekent niet dat alles wordt vernieuwd maar er wordt anders naar de productiewijze en de productielijn gekeken. Elke Burtec-machine is nog steeds custom made.

In overleg met de klant levert een dealer de vrachtwagen waarop de benodigde Burtec-onderdelen worden gemonteerd. Voordat de

wagen wordt opgebouwd wordt deze eerst voorzien van een speciale coating om roestvorming te voorkomen. Op het chassis van de vrachtwagen wordt een hulpchassis gemonteerd waarop alle bestelde onderdelen stuk voor stuk worden afgemonteerd. De montagetijd van deze hoogwaardige machine is daardoor iets langer dan bij de standaard machines.

NIEUWE ONTWIKKELINGEN

Dat is ook een aspect dat wordt meegenomen in de revitalisatie. In de komende periode wordt gekeken hoe de productiecapaciteit kan worden verhoogd zonder dat er afbreuk wordt gedaan aan de hoge kwaliteitseisen.

Daarnaast wordt onderzocht en gerealiseerd om enkele standaard machines zoals een rolbezem, een kernboormachine en een sproeiunit op voorraad te hebben, zodat de levertijd voor deze producten kan worden verkort.

BURTEC B+U 6 2019 57

Om de klanten nog beter te kunnen bedienen wordt gewerkt aan mobiele servicepunten. Om het bedrijf nog verder te versterken wordt gedacht aan verdere internationalisering van Burtec. Het gaat dan met name om het inrichten van een servicepunt in België en een uitbreiding van de werkzaamheden, onder meer richting Duitsland.

In samenwerking met Heijmans wordt gewerkt aan een nieuwe machine. De machine wordt voorzien van de nieuwste technieken, waardoor een verder CO2-reductie kan worden gerealiseerd.

Alle gegevens die nodig zijn voor het aanleggen van een goede emulsielaag worden opgeslagen in de Cloud en kunnen later worden uitgelezen. Daarnaast zorgt het precisie sproeisysteem voor de afgifte van de emulsie. Met deze techniek wordt de juiste hoeveelheid emulsie aangebracht. Door de instelbare sproeiers wordt de emulsie gelijkmatig over het oppervlak verdeeld. Dit alles kan in de cabine via een beeldscherm worden ingesteld. De machinist kan tijdens zijn werkzaamheden meekijken of de gewenste hoeveelheden ­worden aangebracht en kan daar waar nodig de instellingen bijstellen. Naderhand kan de gebruiker en/of opdrachtgever de opgeslagen data opvragen vanuit de Cloud.

CIRCULAIRE ECONOMIE

Een van de onderdelen van een circulaire economie is recycling.

Wagens die door Nederlandse aannemers worden vervangen worden door Burtec gedeeltelijk uit elkaar gehaald, waarna onderdelen worden gereviseerd en hergebruikt. Als de machine opnieuw is opgebouwd krijgen veel van deze machines een tweede leven in het buitenland.

SCHOLING VAN MACHINISTEN

Burtec levert kwalitatief hoogwaardige machines. Om de kwaliteiten zo goed mogelijk te benutten worden de machinisten door ­Burtec getraind. In het verleden bestond het opleiden vooral uit een korte overdracht met de nadruk op enkele technische specificaties.

Burtec heeft het opleidingsniveau voor machinisten naar een ander niveau getild. In de maanden januari en februari liggen de wegwerkzaamheden in veel gevallen stil.

Als een bedrijf een Burtec-machine heeft besteld worden de toekomstige machinisten in de winterperiode opgeleid. Als de machine wordt geleverd kan de machinist de machine optimaal gebruiken. De eerste lichting machinisten van Heijmans, Structon, Bartels en Roelofs hebben de opleiding met een positief resultaat afgerond.

WIE ZIJN WIJ

Burtec ontwerpt en produceert machines die voornamelijk worden gebruikt in de wegenbouw. In oktober 2018 is Burtec overgenomen door Invicta Participaties. Met deze investering heeft Invicta een solide maakbedrijf overgenomen dat kwaliteitsproducten maakt voor wegenbouwspecialisten. Het bedrijf levert voornamelijk machines voor het hogere segment. Rob Doorman is sinds de overname directeur en mede-eigenaar van het bedrijf.

BURTEC

Montageweg 13 3433 NT Nieuwegein

T. 030 - 601 96 60

E. info@burtec.nl I. www.burtec.nl

13940

58 B+U 6 2019

Grondverzet

Machineverhuur

• Saneringen onder BRL 7000 • Uitgraven van bouwkuipen • Cultuurtechniek • Grondtransport • Sloopwerkzaamheden

• Long reach graafkranen • (Rups)dumpers • Wielladers • Traktoren • Recycling Machines

>

W. Kool Grondverzet B.V. Bovendijk 16 • Wilnis

>

ASFALT PRODUCTIE AMSTERDAM is gespecialiseerd in het produceren en verkopen van asfalt, asfaltbeton, bitumineuze- en andere wegenbouwproducten, alsmede de aan- en verkoop van grondstoffen daarvoor.

Asfalt Productie Amsterdam (APA) B.V. Amerikahavenweg 6 1045 AC Amsterdam info@apa-asfalt.nl 020 - 613 38 96

0297-250215 info@wkool.nl

13970

13960

k en Voor funderingsonder zoeat grond-, weg- en w erbouw

www.vanveengrondwerken.nl

De Hoef Oostzijde 40 1426 AE De Hoef +31 6 124 350 38 13944

AANNEMERSBEDRIJF VAN LEIJDEN BV B+U 6 2019 59

Een veelzijdig familiebedrijf

In juni van dit jaar vierde Aannemersbedrijf Van Leijden het 100-jarig bestaan. Een eeuw geleden is Jan van Leijden gestart als aannemer in grond-, sloop- en slootwerken en heeft het bedrijf in 1964 overgedragen aan zijn vier zoons. Sinds 1991 staat met Ruud en Marc van Leijden de derde generatie aan het roer.

S

inds de oprichting zijn de werkzaamheden uitgebreid en is er veel geïnvesteerd in een modern machinepark en certificeringen (ISO9001, VCA en FSC). Aannemersbedrijf Van Leijden heeft zich onder andere gespecialiseerd in de aanleg van hoogwaardige kunstwerken vervaardigd van FSC®-hardhout, (gerecycled) kunststof of een combinatie van deze materialen waarmee het peilniveau in de polders kan worden geregeld.

VEELZIJDIGHEID

Aannemersbedrijf Van Leijden is een goede bekende bij overheids­ instanties en bedrijven in de regio. De bedrijfsactiviteiten zijn veelzijdig en bestaan uit het maken van beschoeiingen, vlonders en waterbouwkundige metselwerken. Ook voor het uitvoeren van onderhoudswerkzaamheden aan waterkanten kunt u bij ons terecht. Met name het specialisme (waterbouwkundige) metselwerken heeft de afgelopen jaren een vlucht genomen. Ruud en Marc vertellen: “Als bedrijf hebben we ons toegelegd op het metselen van bruggen,

AANNEMERSBEDRIJF VAN LEIJDEN BV

Geestweg 62A 2371 AG Roelofarendsveen

kademuren en bijzondere metselwerken. We beschikken over ervaren en goed opgeleide metselaars, maar dat geldt in principe voor alle medewerkers die actief zijn binnen ons bedrijf. Daarnaast vinden we het belangrijk dat startende werknemers het vak kunnen leren en daarom zijn we een erkend leerbedrijf.”

Voor welke van onze diensten u ook kiest, u kiest altijd voor kwaliteit. Het bedrijfscredo is: Sterk in Buitenwerk.

ONZE PROJECTEN: I.o.v. Combinatie Van den Biggelaar/De Vries Werkendam is in Rotterdam 400 meter kademuur gemetseld, waarbij prefab voorhangschorten zijn geplaatst.

I.o.v. Hoogheemraadschap Rijnland worden circa 150 stuwen vernieuwd.

I.o.v. Beens Groep is in Delft 500 meter rollaag op kademuur aangebracht.

T. 071 - 501 29 24

E. info@jjvanleijden.nl I. www.jjvanleijden.nl

60 B+U 6 2019

Steenplaza Leiden is het 2e bedrijf binnen de sloosgroep.

Wij zijn gespecialiseerd in sierbestrating, keramische binnenvloeren en vloer- & wandtegels. Binnen Steenplaza Leiden staat klantvriendelijkheid hoog in het vaandel.

13964a

H. de Boer aannemingsbedrijf

Gespecialiseerd in verhuur binnen de grond-, weg en waterbouw.

H. de Boer Muiderberg BV (HdB) is werkzaam als aannemingsbedrijf in de grond-, weg- en waterbouwsector. Wij zijn VCA** en CO2 gecertificeerd.

www.rietveldverhuur.nl Rietveld Verhuur B.V. Machine verhuur Elzenweg 13 3421 TT Oudewater

H. de Boer Muiderberg B.V. De Boomgaard 12 1243 HV ’s Graveland Telefoon: 035 - 694 67 13

E: rvp@rietveldverhuur.nl John: 06 - 222 363 70 Mark: 06 - 227 425 61 13982

Achterdijk 39 3984 LD Odijk 030 - 636 58 85

Hoofdactiviteiten zijn: n Aanneming GWW-werken n Verhuur GWW-materieel n Verhuur personeel/machinist/chauffeur n Transportwerkzaamheden n Grond-, straat- en sloopwerken n Rioleringen en drainages n Beschoeiingen en verhuur pontons

13993

info@otteinfra.nl www.otteinfra.nl 13985

GUMBUSTERS BENELUX BV B+U 6 2019 61

Kauwgumresten op straat zijn een van de grootste ergernissen Een schone openbare ruimte wordt door het publiek gewaardeerd en maakt mensen bewust van hun gedrag.

Er zal hierdoor minder nieuw zwerfafval ontstaan. Dat geldt ook voor kauwgumresten. Als een gebied toch is vervuild door kauwgumresten, dan biedt GumBusters dé oplossing.

WERKWIJZE

D

e afgelopen jaren is veel research gedaan naar het verwijderen van kauwgumresten. GumBusters beschikt hierdoor over de technologie om het kauwgumprobleem effectief aan te pakken. Voorafgaand aan de werkzaamheden wordt eerst een analyse van de vervuilingsgraad uitgevoerd. Afhankelijk van de uitkomst komt men tot een individueel plan van aanpak. Tijdens de werkzaamheden worden de kauwgumresten verwarmd, waarna één van de unieke reinigingsproducten van GumBusters aan het proces wordt toegevoegd. Tenslotte verwijdert speciaal ontworpen borstelapparatuur de kauwgum definitief. De werkzaamheden verlopen met een minimale milieubelasting en een zeer laag waterverbruik. De reinigingstechniek is zowel binnen als buiten toepasbaar en geschikt voor bijna iedere ondergrond.

Opgeruimd staat netjes Tijdige verwijdering van kauwgumresten kan zeer kostenbesparend werken. De onderhoudskosten zijn immers lager en in extreme gevallen is vervanging van de bestrating niet nodig. GumBusters Benelux biedt meerdere onderhoudscontracten aan. Voorafgaand aan een nieuwe overeenkomst vindt er een nulmeting plaats, waarna een plan van aanpak met een prijsafspraak wordt opgesteld. Uw bestrating wordt regelmatig gereinigd en indien gewenst kunnen

ook de gebruikers van de openbare ruimte middels een maatwerkplan op hun gedrag worden geattendeerd. Onze opdrachtgevers bestaan voornamelijk uit gemeenten en beheerders van winkelcentra.

WIE ZIJN WIJ

GumBusters Benelux BV is een gespecialiseerd kauwgumverwijderingsbedrijf dat de rechten heeft overgenomen van InnoCleaning Concepts BV. Het bedrijf is voornamelijk actief in Nederland en België. In 2018 is er een intensieve samenwerking gestart met het bedrijf GumBuddy. De GumBuddy is een metalen buitenbakje met een binnenbakje waarin de kauwgum wordt verzameld. De hiermee gerecyclede kauwgum wordt vervolgens als grondstof gebruikt voor nieuwe producten.

ONZE PROJECTEN: In opdracht van de gemeente Zoetermeer is een oppervlak van 29.000 m² bij een winkelcentrum kauwgumvrij gemaakt.

Voor de gemeente Rijswijk hebben aangewezen gebieden een algehele opknapbeurt ondergaan.

Een goed voorbeeld doet goed volgen en inmiddels zijn de gemeenten Rijswijk, Appingedam en Haarlem zeer tevreden met dit uitvoeringsplan.

GUMBUSTERS BENELUX BV

Amazonestroom 152 2721 ER Zoetermeer

T. +31 (0)79 - 360 01 90

E. info@gumbusters.nl I. www.gumbusters.nl

62 B+U 6 2019 DATAROTONDE

De digitale rotonde Datarotonde is het knooppunt voor integratie van informatiesystemen voor woningcorporaties en de vastgoedsector waar alle informatie samenkomt. Het onderscheidende is dat informatie die op de Datarotonde wordt ingevoerd, automatisch via de juiste ‘afslag’ wordt doorgeleid naar de volgende relevante persoon of organisatie in de keten. Het is een platform dat alle partijen binnen een bepaald proces van de vastgoedsector bij elkaar brengt.

C

ommuniceren is een toverwoord. En om systemen met elkaar te laten communiceren is veel kennis nodig. Een veelgehoorde opmerking is: “Het is een goed plan, maar de betreffende tool of app sluit niet aan bij onze systemen en het gaat te ver om ons hele systeem te vervangen.” Dat is precies waar de makers van Datarotonde een oplossing voor hebben gezocht. De Datarotonde bevat verschillende gestandaardiseerde plug-ins, zodat alle partijen snel en eenvoudig kunnen worden aangesloten en er geen informatie verloren gaat omdat een ingekomen boodschap niet via de juiste kanalen is doorgespeeld.

WIE ZIJN DE GEBRUIKERS

Het platform is beschikbaar voor de totale vastgoedsector, het systeem is in eerste instantie ontwikkeld voor woningbouwcorporaties.

Om alle activiteiten goed inzichtelijk te krijgen en de juiste afdeling te voorzien van de juiste informatie, is een goede planning noodzakelijk. Nadat bijvoorbeeld een huurder een woning heeft verlaten, moet vaak het nodige onderhoud worden gepleegd. Om de woning weer zo snel mogelijk te kunnen verhuren is het belangrijk dat opzegging, onderhoud en nieuwe verhuurdatum strak op elkaar zijn afgestemd. Immers, een leegstaande woning kost geld. Een andere veel gehoorde opmerking is dat een huurder zich niet gehoord voelt.

Klachten blijven op de plank liggen. Met de Datarotonde kan de huurder de klacht direct op de juiste afdeling indienen, waardoor de klacht direct kan worden opgepakt.

BOUW- EN INSTALLATIESECTOR

Dezelfde ‘Datarotonde’ wordt ook aangeboden voor de bouwsector.

Evenals bij woningbouwcorporaties, zijn ook bij nieuwbouw- of renovatieprojecten meerdere partijen betrokken die allemaal na elkaar hun werkzaamheden uitvoeren. Als de planning goed wordt gemo-

ERMA VAN ALEBEEK EN XANDER VAN RIJN VAN ISRES

nitord, kunnen diverse activiteiten strak achter elkaar worden uitgevoerd en wordt onnodig oponthoud voorkomen. De aannemer meldt zich aan bij het platform en geeft aan welke activiteiten hij uitvoert en wanneer bijvoorbeeld de installateur zijn werkzaamheden kan verrichten.

Ook voor toeleveranciers van materiaal en materieel kan het Datarotonde integratieplatform een strategische keuze zijn om onderdeel te worden van ketenintegratie. Zo kunnen: Afstemverliezen worden gereduceerd; de bestellingen zijn in een keer altijd juist.

Automatisering lijdt tot fout-minimalisatie, een hogere capaciteit en een hogere klanttevredenheid.

Daarnaast levert integratie met het platform een concurrentievoordeel op ten opzichte van de partijen welke (nog) geen beschikking hebben over een koppeling met de verschillende domeinen binnen de vastgoedsector.

DATAROTONDE B+U 6 2019 63

SYSTEEMSTANDAARDEN

Binnen de bouw- en installatiesector wordt er veel aandacht besteed aan standaardisatie om de onderlinge communicatie tussen bedrijven, maar ook met opdrachtgevers en toeleveranciers, soepeler te laten verlopen. De SALES standaard, onderdeel van ‘Ketenstandaard Bouw en Installatie’, is hier een voorbeeld van. Ketenintegratie met Woningcorporaties is een logische vervolgstap, aangezien de corporatiesector ca. 2,4 miljoen woningen beheert en onderhoudt. Naast de algemene voordelen van ketenintegratie, zijn er een aantal specifieke voordelen te benoemen voor de bouw- en installatiesector.

Verkorting van de doorlooptijden van domein-overschrijdende processen.

Minimalisatie van faalkosten door betere, digitale/automatische afstemming van (onderhouds)opdrachten.

Eliminatie van afstemverliezen bij het uitvoeren van onderhoudswerkzaamheden door een directe koppeling met toeleveranciers van materieel en materiaal.

enorme uitdaging voor de applicatieleveranciers om compatibiliteit te bewerkstelligen. Info Support Real Estate Services (ISRES) biedt middels het Datarotonde integratieplatform de oplossing voor deze applicatieleveranciers. Dit resulteert in slechts één adapter die door de leverancier van een toepassing onderhouden dient te worden, terwijl de desbetreffende applicatie compatible is met alle type applicaties die aan de Datarotonde zijn gekoppeld.

EIGENSCHAPPEN

Het Datarotonde platform wordt gehost vanuit de cloud. Het platform is hierdoor voor alle gebruikers benaderbaar via het internet.

Alle gebruikers van het platform maken gebruik van dezelfde professionele servers en ICT infrastructuur, waardoor er geen omvangrijke investeringen noodzakelijk zijn voor de individuele gekoppelde organisaties. De combinatie van hosting in de cloud en de architectuur van het platform maken de Datarotonde oneindig schaalbaar. Het beheer en de (door)ontwikkeling van het platform in de cloud wordt uitgevoerd door het DevOps-team van ISRES. Als gebruiker is interne technische kennis van het Datarotonde platform binnen uw organisatie dus niet vereist.

WIE ZIJN WIJ

KOPPELING VAN SYSTEMEN

Leveranciers spelen vanzelfsprekend in op de behoeftes van klanten.

Een van deze behoeftes is de koppelbaarheid met andere applicaties binnen een organisatie en daarbuiten in de keten. Echter, omdat de samenstelling van het totaal aan applicaties binnen iedere organisatie verschillend is, resulteert koppelen van deze systemen in een

ISRES DATAROTONDE

Kruisboog 42 3509 TG Veenendaal

Datarotonde is een bewezen platform en wil de diensten nog verder uitbreiden voor bouw- en installatiebedrijven, woningcorporaties en ook andere domeinen zoals de gemeentemarkt. Datarotonde werkt optimaal als het wordt ingezet als Spin in het web! Het platform wordt geëxploiteerd door ISRES. Sinds 2009 is het platform operationeel in de vastgoedsector, in 2015 is ISRES als spin-off van Info Support geïntroduceerd voor de sociale vastgoedsector. In 2016 is besloten het platform zodanig in te richten dat het ook bruikbaar is voor andere sectoren, zoals de bouwwereld.

T. 0318 - 552 020

E. info@datarotonde.com I. www.datarotonde.com

TERUGVERDIENTIJD ZONNEPANELEN TE LANG Vier op de vijf consumenten vinden de stimuleringsmaatregel zonnepanelen van minister Wiebes onvoldoende en de terugverdientijd te lang.

Hij kondigde onlangs een nieuwe stimuleringsregeling zonnepanelen aan, met een terugverdientijd van iets boven de zeven jaar. Deze nieuwe regeling moet in 2023 ingaan.

Toch overweegt slechts twintig procent van de consumenten zonnepanelen aan te schaffen bij een terugverdientijd van zeven jaar, blijkt uit onderzoek.

Volgens het onderzoeksbureau van Dutch New Energy Research, ligt de

gemiddelde terugverdientijd van een zonnepanelensysteem op dit moment tussen de vijf en zes jaar.

En “hoewel zeven jaar een prima uitgangspunt lijkt voor een systeem dat minimaal 25 jaar meegaat, blijkt uit onderzoek dat de meeste consumenten pas zullen investeren bij een terugverdientijd tot vijf jaar.”

Ook al is de stimuleringsmaatregel volgens consumenten beneden de maat, het neemt niet weg dat er een flinke groei is als het om de aanschaf van zonnepanelen gaat.

Volgens het onderzoeksbureau worden in 2019 bijna zeven miljoen zonnepanelen geïnstalleerd. Dat is een

groei van dertig procent ten opzichte van een jaar eerder, zo blijkt uit onderzoeksresultaten over het eerste kwartaal van 2019.

Als de groei van de eerste drie maanden doorzet, en dat is wel de verwachting, zal eind 2019 ruim vijf procent van de totale Nederlandse stroomproductie al met zonneenergie worden opgewekt.

Bron: Dutch Solar Quarterly / Dutch New Energy Research

66 B+U 6 2019

J&J GLASVEZELTECHNIEK

UW BETROUWBARE PARTNER IN DE AANLEG EN ONDERHOUD VAN UW GLASVEZELNETWERK

J en J Glasvezeltechniek Placotiweg 2L • 4131 NL Vianen tel: 0347-355060 email: contact@jenjglasvezeltechniek.com www.jenjglasvezeltechniek.com 13994

BORSBOOM Grondwatertechniek BV levert u een krachtige bronbemaling en deze wordt met grootst mogelijke flexibiliteit verzorgd. Van een goed advies, een duidelijke calculatie, verzorgen van meldingen tot een hoge kwalitatieve bronbemaling en een grote service (24/7). Wij leveren bemalingsproducten als bronbemaling, open bemaling, spanningsbemaling en retourbemaling.

Borsboom Grondwatertechniek, Spoorlaan 7, 2495AL Den Haag, Tel: 088-890 8888, Email: info@borsboom.nl, www.borsboom.nl 13989

RHEOFALT / VENTRACO INNOVATION CENTRE B+U 6 2019 67

Hoe een restproduct tot innovatie leidt Asfalt is een product dat zeer verouderingsgevoelig is. De doorsnee weggebruiker zal dan zeggen: “Een nieuwe laag asfalt en het probleem is opgelost.” Zo werkt het echter niet in de praktijk. Om asfalt duurzamer te maken, worden er allerlei levensverlengende producten aan de bitumen toegevoegd, waaronder polymeren harsen en oliën.

INNOVATIE

I

n 2007 is Ventraco door enkele asfaltproducenten benaderd met de vraag of zij een product konden ontwikkelen waarmee het recyclepercentage van asfalt naar 100% kan worden gebracht. Uit onderzoek bleek dat de (natuurlijke) harsen van cashewnootschillen een uitstekende verjonger zijn voor asfalt. Hierdoor ontstaat een duurzaam asfalt met lage CO2 footprint en een verbeterde levensduur.

100% HERBRUIKBAAR

Verschillende asfaltsamenstellingen hebben verschillende doelen.

Harder asfalt is beter bestand tegen zwaar vrachtverkeer, maar zal ook eerder scheuren vertonen door vermoeiing of koude breuk. Een zachtere samenstelling heeft aanzienlijk minder last van scheurvorming, maar zal bijvoorbeeld eerder spoorvorming vertonen. Dit wordt ‘penetratie’ genoemd en verschillende waardes kennen verschillende toepassingen.

Bij een volledig nieuwe asfaltmix is de penetratie goed te berekenen.

Wanneer er echter continue harder en verouderd gerecycled asfalt aan nieuwe mengsels wordt toegevoegd, dan wordt het steeds moeilijker om een juiste, homogene en voorspelbare penetratie te bereiken. Vandaag de dag is het veelvuldig en herhaaldelijk recycleren van asfalt dan ook geen optie. Hergebruik van 100% , 80% of zelfs 50% is hierdoor steeds moeilijker te behalen.

RheoFalt HP-AM fungeert als zogenaamde penetratie corrector (pencorrector), een product waarmee de bitumen in het ‘oude’ gerecycleerde asfalt op de juiste zachtheid gebracht kan worden. Het product zorgt ervoor dat verouderde bitumen met een verhoogd asfaltenen-gehalte wordt verbeterd tot oorspronkelijke waarde. RheoFalt HP-AM doet dit niet door de bitumen te verweken zoals met olie, maar door het stabiliseren van de asfaltenen in de bitumen. Dit geldt zowel voor verouderde als voor nieuwe bitumen. Door het colloïdale evenwicht te verbeteren kan asfalt tot 100% hergebruikt worden volgens de laatste Europese normeringen.

Omdat RheoFalt HP-AM het mogelijk maakt om asfalt te hergebruiken voor meerdere levenscycli, keer op keer voor 100%, wordt de

RHEOFALT / VENTRACO INNOVATION CENTRE

Asterweg 121 1013 HM Amsterdam

levenscyclus in theorie oneindig. RheoFalt HP-AM is een bouwmateriaal dat is toegestaan op de Nederlandse markt en staat op de lijst van goedgekeurde materialen voor asfalttoepassingen in warm bereide mengsels. Ventraco heeft in Nederland een grote opslag voor het product, zodat er altijd uit voorraad geleverd kan worden.

MILIEU

Het basisproduct van RheoFalt HP-AM bestaat uit gepolymeriseerde cashewnootschillen-hars waaraan geen chemische bestanddelen zijn toegevoegd. Daardoor is het product 100% biologisch. Vanwege het vermogen om verouderde bitumen tot oorspronkelijke waarde terug te brengen, is RheoFalt HP-AM in staat asfalt volledig circulair te maken; 100% herbruikbaarheid zonder verlies van eigenschappen.

De oplossing biedt naast de milieuvoordelen nog een aantal andere voordelen.

KOSTENREDUCTIE

Bij de huidige hoge bitumenprijzen is het gebruik van RheoFalt HPAM al kosteneffectief vanaf 60% hergebruik. Vanaf 50% hergebruik heeft men de verjonging nodig om het steeds harder wordende, teruggewonnen asfalt zachter te maken.

Recycle percentages boven de 70% zijn in vrijwel alle gevallen kosteneffectief. Naast reductie in grondstofkosten, draagt hergebruik ook wezenlijk bij aan het terugdringen van grondstof prijsfluctuaties en een betere voorspelbaarheid van de kwaliteit en productiezekerheid.

BEWEZEN TECHNOLOGIE

Ventraco Chemie en haar Europese partners hebben inmiddels al een kleine 1.000.000 (miljoen) ton asfalt geproduceerd met RheoFalt HPAM. RheoFalt HP-AM en het recycleren van asfalt is dan ook uitgegroeid tot een bewezen technologie, met vele projecten die inmiddels al meer dat tien jaar oud zijn. Ook op andere vlakken waar traditioneel bitumen worden toegepast, zoals platte daken, biedt RheoFalt HP-AM grote voordelen op het gebied van duurzaamheid en circulair bouwen. Met vele asfalt technologische en universitaire studies, langdurige pilots en levenslange monitoring is 100% gerecycleerd asfalt in alle opzichten de toekomstige standaard.

T. 020 - 665 22 90

E. info@rheofalt.com I. www.rheofalt.com

68 B+U 6 2019

meer dan 60 jaar ervaring in grondverzet, transport, spoormaterieel en bouwactiviteiten.

Lindeweg 104, 3334 LA Zwijndrecht T: 078 - 677 14 02 - www.biemondenzonen.nl 13991

Kunstwacht onderhoudt Kunst in uw gemeente Uw partner voor: ■ Verticale infiltraties ■ IBA onderhoud ■ IBA renovatie ■ Helofytenfilters ■ Afvalwaterbehandeling ■ Mobiele en tijdelijke voorzieningen tbv afvalwater KUNSTWACHT Oude Delft 224 2611 HJ Delft

RNT Infra B.V. Goorsteeg 27a 6741 TB Lunteren Tel. 0318-302 364 E-mail info@rntinfra.nl

T 015 214 52 95 www.kunstwacht.nl info@kunstwacht.nl 13995

www.rntinfra.nl

14023

N.A.G. B.V. Loodsweg 19 • 1525 RH Westknollendam • Telefoon +31 (0)75 68 77 034 • www.nag.nl 14005

FEDU SOLUTIONS B+U 6 2019 69

Subtiel uitmeten van kabelstoringen Kabelstoringen in de openbare verlichting zijn vaak een grote ergernis. Als het ongemak bij de gemeente wordt gemeld, krijgen inwoners vaak als antwoord: “We hebben het doorgegeven aan het netwerkbedrijf.”

D

at kan beter, vind ­Ferry Duwel, eigenaar en oprichter van Fedu-solutions en gespecialiseerd in het meten van kabelstoringen en diagnose van kabels in de LS/ MS/HS en OVL. Naast het meten van kabelstoringen keurt Fedusolutions ook de schakelkasten van de openbare verlichting. Van al deze werkzaamheden krijgt u een uitgebreide rapportage en altijd een goed advies.

uitgerust met Deelontlading en Tangens Delta meting zodat er een goede diagnose over de kabel gesteld kan worden.

Ook voor Power Quality metingen kunt u bij Fedu-Solutions terecht.

BEDRIJFSGESCHIEDENIS

DIENSTVERLENING

Fedu-Solutions ontzorgt en verzorgt het complete ondergrondse kabel- en leidingentracé voor U. Het in kaart brengen van de kabels en leidingen geschiedt op de centimeter nauwkeurig. Zodat u in het beheer een groot voordeel kan behalen. Door het beproeven en diagnose van de kabels kan Fedu-Solutions u een advies geven over de status en eventuele levensduur van de kabels. Heeft u geen tijd voor toezicht, begeleiding of IV-schap over uw gebied dan kan Fedu-Solutions u daar goed in ontzorgen en de taken uit handen nemen. Fedu-Solutions lokaliseert en repareert kabelfouten in de openbare verlichting, laagspanning, middenspanning en hoogspanning. Voor het meten van kabelfouten of diagnose is FeduSolutions in het bezit van drie volledig uitgeruste kabelmeetwagens en een wagen ingericht voor reparatie van de storingen.

Vanuit de meetwagen kunnen we met 11 methodes de storing subtiel uitmeten zonder verder schade aan te brengen aan het kabelnet. Naast het meten van kabels is Fedu-Solutions ook bevoegd om NEN1010 en NEN 3140/3840 keuringen volgens scope 8 uit te voeren.

In 2017 is Ferry Duwel vanuit zijn zolderkamer gestart met Fedu-Solutions. Sinds kort is het bedrijf gevestigd op een nieuwe locatie aan de Vennestraat te Lisse. Het bedrijf heeft goed ingespeeld op de groeiende economie en heeft inmiddels vijf vaste medewerkers in dienst.

Daarnaast zijn er gemiddeld ook nog vijf inhuurkrachten actief onder de naam van Fedu-Solutions. Ferry Duwel: “De verwachting is dat we de komende jaren verder doorgroeien. Recentelijk hebben we een eigen hoogwerker aangeschaft zodat we ook armaturen voor de openbare verlichting kunnen plaatsen en vervangen.”

ONZE PROJECTEN: In de gemeente Utrecht, Huizen en Amsterdam: Alle OVL kasten gekeurd volgens NEN3140 en scope 8.

Voor de gemeente Haarlemmerliede: Inventarisatie verricht voor de complete OVL en het volledig in kaart brengen van de lichtmasten en armaturen

Gemeente Amsterdam en Huizen: connectiviteit check en het in kaart brengen van het kabel- en leidingentracé.

IV-schap voor Gemeente Bodegraven-Reeuwijk, en toezicht in de gemeente Gouda Door het hele land voor verschillende opdrachtgevers kabelstoringen en diagnose uitvoeren.

NIEUWE ONTWIKKELINGEN

De nieuwste meetwagen is nu

FEDU SOLUTIONS

Vennestraat 32 21616 LE Lisse

T. 06 - 1140 3304

E. ferry.duwel@fedu-solutions.nl I. www.fedu-solutions.nl

70 B+U 6 2019 GEODIRECT

GEO-ICT ZORGT VOOR REVOLUTIE IN DE GEULEN De afgelopen jaren is de hele manier waarop de ondergrondse infrastructuur wordt aangepakt op de schop gegaan. Deze tamelijk traditionele bedrijfstak bevindt zich in een stroomversnelling. De ontwikkelingen gaan razendsnel, met name op het gebied van Geo-ICT. Dat vraagt ook een andere rol van aannemers op dit gebied. Nog steeds met de laarzen in de klei, maar wel hightech aangestuurd. Hoe krijgen ze dat voor elkaar?

SYNERGIE IN INFRA

Aanjagers van deze veranderingen zijn de netbeheerders die niet alleen onderling naar meer samenwerking streven, maar ook zoeken naar combinaties in ondergrondse infra werkzaamheden. Zo werd in de zomer van 2014 gestart met het project Digitaal Samenwerking Platform (DSP), waarbij het project Digitale Rotonde (DR) het uitgangspunt vormde en gebruik is gemaakt van de evaluatie uitkomsten van stichting Synfra met betrekking tot de gerealiseerde XML berichtuitwisseling tussen de netbeheerders en aannemers. Het doel en de aanpak van DSP zijn om het platform zo eenvoudig mogelijk te houden, een zo groot mogelijke uniformiteit in de keten te bereiken en in kleine stappen tot realisatie te komen.

KETENINTEGRATIE

Voor de gecombineerde uitvoering van de werkzaamheden hanteren de netwerkbedrijven één uniform bestek. Op basis van dit bestek zijn aannemers gecontracteerd, die werken voor een of meerdere clusters binnen een gebied. Deze aannemers hebben de verplichting om een verregaande ketenintegratie op te zetten, ook op systeemgebied. Van hen wordt verwacht dat ze de coördinatie en voorbereiding op zich nemen. Daarvoor is hardware nodig om te kunnen bepalen

waar kabels en leidingen lopen en waar ze gelegd moeten worden.

Plus de software die het hele zaakje aan elkaar koppelt, zodat iedereen in de keten (vanaf degene die achter het bureau zit bij de netwerkbeheerder tot en met de man die een schop in de grond steekt) weet van de hoed en de rand.

KOPPELING MET GPS

Aannemers die werkzaam zijn in de ondergrondse infrastructuur moeten aan steeds hogere eisen voldoen. Zo moeten ze steeds accu-

GEODIRECT B+U 6 2019 71

rater werken en dient het informatie uitwisselingsproces digitaal te verlopen. Het in Mijdrecht gevestigde Geodirect is zich als geen ander bewust van de effecten van digitale revolutie in dit vanouds tamelijk traditionele werkveld en heeft hierop een scherpe toekomstgerichte visie. Geodirect is de enige partij in Nederland die een oplossing biedt waarbij het softwareplatform gekoppeld kan worden aan GPS. Zo voegde ze voor Synfra en DSP aannemers functionaliteiten toe aan het bestaande Geolantis.360 platform om aansluitprocessen te automatiseren en de gevraagde revisie XML binnen 24 uur aan te leveren.

Hierbij stond het gebruiksgemak van zowel de monteur als de werkvoorbereider centraal. Zo wordt ervoor gezorgd dat de monteur ter

plekke minder administratieve handelingen hoeft te verrichten en zich kan focussen op zijn werk. De revisieopdrachten van de aansluitingen worden digitaal, per xml bericht, naar de netbeheerders verzonden. Na controle wordt deze data direct beschikbaar gesteld aan het Kadaster, zodat de nieuwe ligging ook bij toekomstige KLIC-WIN meldingen bekend is.

op de digitale tekening. De GPS meting en schets van de monteur is direct het eindproduct. Na de automatische gegevensuitwisseling met kantoor vindt er nog een controleslag plaats, waarna de data via xml naar de netbeheerder gaat.

Aangezien regelmatig gewerkt wordt op plekken waar geen recente basiskaart voorhanden is, wordt er veelvuldig gebruik gemaakt van de door Geodirect geleverde Stonex GPS ontvangers, waarmee alles digitaal met centimeter nauwkeurigheid wordt ingemeten. Vrijwel iedere werkploeg heeft tegenwoordig zo’n ontvanger. Voordeel is dat de opdrachtgever direct weet waar de hoofdleiding ligt en de kans op toekomstige graafschades drastisch wordt gereduceerd.

Naast een toekomst waarbij het xml-traject landelijk is ingevoerd

bij alle netbeheerders, is er nog meer mogelijk. Zo is in samenwerking met verschillende partijen hard gewerkt aan toepassingen op het gebied van logistiek en registratie van de verwerkte materialen.

De digitale revolutie in de geul is per slot van rekening nog maar net begonnen…

VAN BUREAU TOT GEUL

De koppeling van de werkvoorbereider achter het bureau en de monteur in het veld loopt soepel. Gegevens worden door de aannemer direct uit de workflow van de netbeheerder geïmporteerd en getoetst aan de hand van de daadwerkelijke situatie. Vervolgens komt er een werkopdracht beschikbaar in de Geolantis.360 app en gaat de monteur in het veld aan het werk. Deze vakspecialisten zijn enthousiast over de werkwijze, omdat alles wat ze nodig hebben in de wagen ligt en ze enkel nog een controleslag hoeven te maken

GEODIRECT

Vermogenweg 107 3641 SR Mijdrecht

T. +31 (0)297 - 769101

E. info@geodirect.nl I. www.geodirect.nl

72 B+U 6 2019

Oplossingen in RVS staalkabels en staalkabelnetten

Hans Jansen Staalkabels / Alphen aan den Rijn - Officieel partner van Jakob Rope Systems - www.staalkabelnetten.nl 14012b

Kunststof rijplaten!

Vanaf 50 stuks

â‚Ź 60,- p/stuk excl. btw Afgehaald Werkendam Transportkosten op aanvraag

NIEUW!

- Geschikt voor parkeerterreinen, bouwplaatsen, opritten en tijdelijke verhardingen.

- Afmeting rijplaat: 300 x 100 x 1,5 cm. (Andere afmetingen op aanvraag.)

- Makkelijk verplaatsbaar met twee personen.

- Unieke grove wafelstructuur die zorgt voor goede grip op ene zijde, de andere zijde is voorzien van traanplaat structuur.

- Standaard 4 handgrepen.

- Flexibel en buigbaar.

- Geproduceerd in Nederland.

Hoef 16 - 4254 LK Werkendam Tel: 0183-500865 info@bnrbouwstoffen.nl www.bnrbouwstoffen.nl 13965

Loon- Aanneming- en Verhuurbedrijf Tel 035-6970697 - www.pronkgroep.nl

14006

ISOLATIE CENTRAAL B+U 6 2019 73

Verhoog het energielabel van uw huis De energietransitie staat voor de deur en huizen moeten steeds beter worden geïsoleerd. Dit alles om te kunnen voldoen aan de strenge eisen voor het verkrijgen van een hoog energielabel. Isolatie Centraal beschikt over meerdere isolatiekeurmerken om uw huis goed en volgens de juiste wet- en regelgeving te isoleren.

W

oningisolatie kan veel energiebesparing opleveren voor de individuele huizenbezitter of huurder, maar voor woningbouwcorporaties is er op dit vlak nog veel meer te winnen. Woningisolatie is een van de speerpunten waar de vastgoedsector op inzet. Met een goede spouwmuurisolatie kan al snel € 300,- per jaar worden bespaard. De gemiddelde terugverdientijd van een dergelijke investering ligt tussen de drie en zes jaar.

is waterafstotend, dampdoorlatend door de open-cel-structuur en geurneutraal.

DIENSTEN

Isolatie Centraal is een allround bedrijf met een breed pakket aan isolatiemogelijkheden.

Oudere woningen verliezen vooral in koude perioden veel warmte via de enkele (spouw)muren. Bewoners of eigenaars worden hierdoor geconfronteerd met hoge stookkosten. Isolatie van spouwmuren vergt geen grootschalige verbouwing, maar kan worden uitgevoerd door simpelweg enkele gaatjes in de muren te boren waarna de tussenruimte wordt opgevuld met isolatieschuim. Isolatie Cen-

Naast warmteverlies door muren en kozijnen, is warmteverlies via de vloeren ook een grote kostenpost. Door het aanbrengen van vloerisolatie kan het warmteverlies al snel met 10% worden teruggebracht.

Daarnaast zijn veel huizen voorzien van een kruipruimte; in veel huizen het grootste ‘lek’ op het gebied van warmteverlies. Zowel voor vloer- als voor kruipruimte-isolatie heeft Isolatie Centraal diverse oplossingen.

Isolatie Centraal verzorgt ook totale gevelrenovaties, het uithakken van voegen en gevelreinigingen. Deze aanvullende werkzaamheden passen goed bij het totaalaanbod van het bedrijf.

WIE ZIJN WIJ

Isolatie Centraal is gevestigd in Vianen, maar heeft onlangs een vestiging in ‘s-Heerenberg geopend, onder de naam Isolatie Centraal Oost, om ook het oostelijke deel van Nederland beter te kunnen bedienen. De adviseurs zijn klantgericht en denken niet in problemen, maar in oplossingen. Isolatie Centraal heeft vijf adviseurs en twaalf uitvoerende medewerkers in dienst.

Het bedrijf is Insula-gecertificeerd en lid van de Venin.

Onderscheidend door scherpe prijzen en goed materiaal traal werkt met twee verschillende kwalitatief hoogwaardige producten: EPS-piepschuimparels en EnveriFoam®. De EPS-piepschuimparels zijn gemaakt van een vlamdovend isolatiemateriaal (brandklasse E) en zijn bovendien zeer vochtwerend. EnveriFoam® is een vloeibaar isolatiemateriaal dat ter plekke via kleine boorgaten in de muren wordt verwerkt. Bij het aanbrengen wordt gebruik gemaakt van lucht en niet van milieubelastende CFK’s. Het isolatiemateriaal

ISOLATIE CENTRAAL

Industrieweg 11 4131 NK Vianen

Wessel Rietveld, eigenaar van Isolatie Centraal: “Als het gaat om energiebesparing, investeren veel mensen als eerste in de aankoop zonnepanelen, terwijl isoleren vaak zinvoller is. Het is zonde als de opgewekte energie heel makkelijk zijn weg naar buiten vindt doordat een woning of gebouw niet goed is geïsoleerd. Omdat het rijk volop inzet in de energietransitie, zal er ook de komende jaren weer een aanzienlijk bedrag voor subsidies worden vrijgemaakt.”

T. 0347 - 769 015

E. info@isolatiecentraal.nl I. www.isolatiecentraal.nl

74 B+U 6 2019

www.afvalgrijper.com

Schreuder E-Commerce E: info@afvalgrijper.com T: +31 (0)182 - 756 629

Voor professioneel gebruik tot gebruik voor grote schoonmaakacties.

14054

Uw kennispartner en adviseur met betrekking tot bomen en hun omgeving.

Boomadvies Nederland is een kennis,- en adviesbureau met jarenlange ervaring op het gebied van bomen (stedelijk groen) enerzijds en infrastructuur (grijs) anderzijds. Onze medewerkers zijn veelzijdig en proactief. Onze directievoerders zijn teamspeler tot arbiter, van troubleshooter tot technicus en van bemiddelaar tot onderhandelaar. Onze toezichthouders hebben zowel een civiele als groene achtergrond, zij stemmen alle belangen en uitdagingen die bomen en hun omgeving met zich meebrengen op elkaar af.

Onze boomtechnisch adviseurs werken met ruime expertise en innovatieve apparatuur aan duurzame en praktische oplossingen. Zij zijn gecertificeerd boomveiligheidscontroleur, Data Inspecteur Bomen, European Tree Worker en/of European Tree Technician en voeren uiteenlopende onderzoeken uit.

En ‘last but not least’, onze boomtaxateurs, aangesloten bij de NVTB, brengen op professionele en onafhankelijke wijze schades (waardebepalingen) aan bomen in beeld.

Meer informatie? 073 850 53 02 | info@boomadviesnederland.nl | www.boomadviesnederland.nl 14032

14029

VAN DER MADEN BETONBEWERKING B+U 6 2019 75

Specialist in boren en zagen voor de bouwsector Van der Maden betonbewerking helpt graag bij het uitvoeren van moeilijke opdrachten. Dat wil echter niet zeggen dat reguliere opdrachten niet welkom zijn; veel van onze werkzaamheden worden uitgevoerd in opdracht van aannemers in de bouwsector.

“

W

HISTORIE

DIENSTEN

ONZE PROJECTEN:

ij houden van een uitdaging en daarom worden we vaak benaderd voor het uitvoeren van minder gangbare opdrachten. Om deze niet-alledaagse werkzaamheden goed uit te voeren, hebben we in eigen beheer een luchtboormachine ontwikkeld. Op een Bobcat hebben we een speciale boorkop gemonteerd waardoor wij als enige in Nederland op deze manier boringen kunnen uitvoeren. Met deze machine kunnen we duizend tot tweeduizend gaten per dag boren. Als er vanuit de markt belangstelling is voor een dergelijke machine, is deze ook beschikbaar voor verkoop.

Ook voor onze andere opdrachten beschikken we over voldoende materieel�, aldus John van der Maden.

Van der Maden betonbewerking is een allround betonbewerkingsbedrijf dat voor grote en kleine projecten inzetbaar is. De duur van de projecten kan verschillen van een dag tot een langlopend project.

Om de klant zo goed mogelijk ter wille te zijn, is de planning flexibel en kan er vaak op korte termijn worden geschakeld. Tevens zijn we voor spoedopdrachten en calamiteiten 24/7 inzetbaar. De werkzaamheden bestaan veelal uit: koppensnellen, boren en zagen met diamant, hak- en sloopwerk en luchtboren.

VAN DER MADEN BETONBEWERKING

Goudsmid 51 2461 LZ Ter Aar

John van der Maden is ruim 24 jaar actief in de betonbewerkingsbranche. In de beginfase van het bedrijf was het voornamelijk actief als onderaannemer voor een groot sloopbedrijf in de regio. Al vrij snel volgden er opdrachten als hoofdaannemer. Inmiddels is het bedrijf uitgegroeid tot een sterke onderneming met gemiddeld vijf tot tien medewerkers werkzaam onder de naam Van der Maden betonbewerking BV.

I.o.v. Combinatie TBI, CFE en Dura Vermeer: Voor de renovatie van de Coentunnel diverse boor- en zaagwerkzaamheden uitgevoerd.

Renovatie Maastunnel: Diverse boor- en zaagwerkzaamheden uitgevoerd.

I.o.v. Dura Vermeer: voor een groot nieuwbouwpand in Lelystad palen kraken en koppen snellen.

I.o.v. Boskalis en Hochtief AG: SAone-project, gaten boren voor een grote burgverplaatsing.

T. 0172 - 604 922

E. info@vandermadenbetonbewerking.nl I. www.vandermadenbetonbewerking.nl

76 B+U 6 2019 ANEXO B.V.

Duurzame oplossingen voor complexe energievraagstukken Meer inzicht en een betere sturing op het energieverbruik wordt steeds belangrijker. De klimaatdoelstellingen zijn bekend en op 28 mei 2019 zijn de klimaatmaatregelen die het kabinet voorstelt, bekendgemaakt. Hoe bereiden bedrijven zich hierop voor?

Wat is het laaghangend fruit? En wie kan daarbij helpen? Directeur Emile Croin legt uit hoe Anexo bedrijven anders laat kijken naar energievraagstukken. “

A

nexo is een gecertificeerd meetbedrijf. Wij meten het energieverbruik en geven inzicht in de energiestromen binnen uw bedrijf. Met (online) rapportages tonen we het rendement op installaties en duurzame opwekkers.

We benchmarken locaties en bedrijfstakken en tonen de energieslurpers. Als eenmaal bekend is welk bedrijfsonderdeel verantwoordelijk is voor het grootste energieverbruik, dan is het mogelijk hiervoor de meest duurzame energieoplossing te zoeken.”

intensieve factor is, biedt Anexo inzicht en continuïteit in energie, openbare verlichting en biedt (slimme) netwerkoplossingen die bijdragen aan een betrouwbare en duurzame energievoorziening door heel Nederland.

De doelen van onze klanten staan bij ons voorop. We zoeken persoonlijk contact en denken graag mee in werkende oplossingen.”

EMILE CROIN VAN ANEXO

‘Energiemanagement begint met inzicht’ INNOVATIEVE ENERGIEOPLOSSINGEN

Alle internationale klimaatafspraken worden per deelnemend land vertaald naar de eigen doelstellingen. Omdat het gasverbruik de komende jaren steeds verder zal afnemen, moet er naar andere warmtebronnen worden gezocht. “Zo zien we dat bijvoorbeeld de glastuinbouw voorloper is in aardwarmte om de sector te verduurzamen. Andere bedrijfstakken zullen volgen”, aldus Emile.

Om de warmtewinning uit geothermie te optimaliseren, heeft Anexo E-Web Geo ontwikkeld. Via dit platform beschikken deelnemers 24/7 over een tool die de warmtevraag en -aanbod op elkaar afstemt. De bronhouder is daardoor in staat de opgewekte warmte beter te verdelen en geeft de deelnemers ook de gelegenheid de warmtevraag goedkoper en duurzamer in te vullen. Zo krijg je meer warmte voor dezelfde prijs. Aardwarmte is een geweldig alternatief voor fossiele energie om de warmtevraag in te vullen.

WIE ZIJN WIJ

Emile licht toe: “Voor bedrijven waarbij energie een kritische of

ANEXO B.V.

Nieuweweg 1 2685 AP Poeldijk

ZORGELOZE ENERGIEVOORZIENING

Met maatwerkoplossingen voor complexe energievraagstukken leveren wij ook onderhouds­ arme middenspanningsinstallaties. De compleet ingerichte transformatorstations van Anexo staan garant voor een zorgeloze energievoorziening. En als installatieverantwoordelijke levert Anexo ook het onderhoud en beheer van dit cruciale onderdeel in bedrijfsprocessen.

ONZE PROJECTEN: Anexo is bij bijna alle aardwarmteprojecten in Nederland betrokken.

We hebben met meerdere scholengemeenschappen intensief samengewerkt om hun energievoorziening duurzaam in te vullen.

Voor meerdere zonneparken hebben wij elektrotechnische installaties, metingen, onderhoud en het beheer geleverd. Voorbeelden hiervan zijn ­L ange Runde in Emmen; Solarpark de Kwekerij in Hengelo en De Groene Weuste in Wierden.

We zijn betrokken bij meerdere windparken als onderhoudspartner aan middenspanningsinstallaties, als engineering partner en bij de aanleg van transformatorstations.

En we zijn verantwoordelijk voor het onderhoud en beheer aan de openbare verlichting binnen het grondgebied van Westland en Midden Delfland.

Met Anexo heeft u een betrouwbare partner voor de lange termijn die u helpt met inzicht in uw energiegebruik en strategisch meedenkt over uw bedrijfsvoering nu en in de toekomst!

T. 085 - 002 36 00

E. info@anexo.nl I. www.anexo.nl

B+U 6 2019 77

Handel in hout

Grond/Tuinaarde/Betonplaten

Bomen rooien

Transporten over water en weg

Handels- en Loonbedrijf

J. den Uijl B.V.

> Grondradar > Laser > 360+HR beelden

Randenburgseweg 32 2811 PS Reeuwijk Telefoon: 0182 - 394 348 info@jdenuijl.nl

www.jdenuijl.nl

13978

Snel en volledig op de hoogte van de toestand van uw terrein, kunstwerken of wegen

Landjuweel 14, 3905 PG Veenendaal Tel.: +31 - (0)546 67 89 86, www.infrafocus.nl

13863

www.fineo-glas.nl

Ontdek de unieke meerwaarde van het nieuwe Fineo vacuĂźmglas!

De toepassing van een nieuwe glastechnologie resulteert in een nieuwe generatie glas met een gelijkwaardige isolatiewaarde aan triple isolatieglas, een dikte vanaf 7 mm. (een fractie van de dikte van triple glas) en een superlicht gewicht. Ideaal voor monumenten en renovatieprojecten!

de evolutie v an glas

Als exclusieve Fineo dealer helpen wij u graag verder!

Ultra dun

Hoge isolatiewaarde

Makkelijk hanteerbaar

15 jaar garantie

Licht van gewicht

Betere lichtdoorlaat

Circulair

Minder arbeidsuren

Hermans Groep Weerenweg 16 1161 AH Zwanenburg

www.glasvanhermans.nl info@glasvanhermans.nl 020 - 497 86 08 13920

WERKVOORRAAD BOUW EN INFRA Lichte groei utiliteitsbouw, wegenbouw en woningbouw (vrijwel) gelijk, kleine afname in de grond- en waterbouw: Dit blijkt uit de conjunctuurmeting in de bouwnijverheid van mei 2019 van het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB).

In de grond- en waterbouw daalde de werkvoorraad in april met drie tiende maand naar 8,9 maanden werk. Hiermee ligt de werkvoorraad ruim één maand lager dan een half jaar geleden. Bij wegenbouw-

bedrijven bleven de orderportefeuilles op 5,8 maanden werk. Per saldo nam de werkvoorraad van GWW-bedrijven met twee tiende maand af naar 7,3 maanden werk.

Voor B+U-bedrijven bleef de werkvoorraad in april ongeveer gelijk op 11,2 maanden werk. De orderportefeuille in de woningbouw daalde met een tiende maand tot 12 maanden werk, terwijl in de utiliteitsbouw de werkvoorraad in april met één tiende maand toenam tot 10,3 maanden werk.

De orderportefeuille voor de totale bouw

nam in april met één tiende maand af naar 9,9 maanden werk. Vier op de tien bouwbedrijven gaven aan stagnatie te ondervinden in onderhanden werk, waarbij problemen in de personeelsvoorziening de belangrijkste oorzaak vormt voor stagnatie in zowel de B+U als in de GWW. Bron: EIB

80 B+U 6 2019 PRO-VERKEER BV

Verkeer regelen is serieus werk Waar voorheen het beroep van verkeersregelaar vaak werd gezien als een bijbaantje, is het tegenwoordig een volwaardig beroep waarvoor een stevig examen moet worden afgelegd. Pro-Verkeer BV is een belangrijke partner in het leveren van goed gekwalificeerde verkeersregelaars, coördinatoren en dienstverleners in de verkeersveiligheidsbranche.

DIENSTVERLENING EN SERVICE

PROJECT UITGELICHT

H

et vak van verkeersregelaar heeft de afgelopen jaren een enorme vlucht genomen. Daar waar voorheen een verkeersregelaar vooral werd ingezet bij een avondvierdaagse of een lokaal evenement, worden verkeersregelaars tegenwoordig ingezet bij allerlei grote en kleine infrastructurele werken. Zij attenderen niet alleen de voorbijgangers op wegomleggingen, maar regelen ook het verkeer zodat de verkeersoverlast bij wegwerkzaamheden tot een minimum wordt beperkt.

Daarnaast zorgen zij ervoor dat de verkeersveiligheid voor alle weggebruikers zo optimaal mogelijk wordt ingeregeld.

Zichtbaar aanwezig De medewerkers van Pro-Verkeer zijn goed geschoold en dragen tijdens het uitvoeren van hun werkzaamheden duidelijk zichtbare uniformen. Alle medewerkers zijn opgeleid als verkeersregelaar en VCAbasis. Onze leidinggevenden VCA-vol. De verkeersregelaars zijn altijd 15 minuten voor aanvang van een opdracht aanwezig om de werkzaamheden met opdrachtgever af te stemmen. Naast de verkeerskundige inzichten, worden de medewerkers ook getraind in omgaan met agressie en verkeerspsychologie. Regelmatig vinden er onaangekondigde controles op locatie plaats, waarbij de werknemers worden gecontroleerd op hun kennis en naleving van de kledingvoorschriften, gebruik PBM’s etc.

In december 2018 heeft Corendon een Boeing 747 van KLM overgenomen. Het vliegtuig is niet bedoeld om de luchtvaarttak van dit bedrijf te versterken, maar moest worden verhuisd naar een bedrijfsterrein om ingezet te worden als ‘experience center’. Het vervoer van het enorme vliegtuig diende via de openbare weg te verlopen, waarbij de snelweg A9 tijdelijk afgesloten moest worden.

Pro-Verkeer was bij deze grootschalige operatie onder andere ingezet om het verkeer op provinciale wegen om te leiden en bezoekers en andere belangstellenden naar de juiste locaties te verwijzen

ANDERE PROJECTEN WAARVOOR DE VERKEERSREGELAARS VAN PRO-VERKEER ZIJN INGEZET: Aanleg zeesluis Terneuzen, i.o.v. Jado Infratechniek Nieuwbouw McDonalds Hendrik Ido Ambacht i.o.v. Van Gelder Dordrecht heeft jaarlijks een grote Kerstmarkt met circa 385.000 bezoekers. Pro-Verkeer was verantwoordelijk voor het begeleiden van de verkeersstromen van en naar het centrum.

Aanleg Amalia-viaduct 2e Maasvlakte (Boskalis) Herstructurering N211 Poel dijk (BAM) Uithof Utrecht (Duteqrailinfra) Canal Pride Utrecht (Versluys) Kralingse Bos festival (Revolt) Drechtstadloop Dordt in Stoom

WIE ZIJN WIJ

Pro-Verkeer BV is een betrouwbare leverancier van verkeersregelaars.

“In 2015 ben ik begonnen met Pro-Verkeer. We zijn toen gestart met zes medewerkers en inmiddels hebben we ongeveer 85 medewerkers in dienst met contracten variërend van 18 tot 40 per week”, zo vertelt Erik Kiljan, eigenaar van Pro-Verkeer BV “. We werken uitsluitend met eigen medewerkers op contract en niet via payrollconstructies of andere schimmige constructies. Met nadruk wil ik zeggen dat we geen uitzendbureau zijn. Onze zes rayonmanagers voeren regelmatig werkplekinspecties uit en verzorgen en onderhouden daarbij ook de contacten met onze opdrachtgevers.”

ERIK KILJAN

PRO-VERKEER BV

Kelvinring 54 2952 BG Alblasserdam

T. 085 - 273 60 39

E. info@pro-verkeer.nlI I. www.pro-verkeer.nl

B+U 6 2019 81

•• STONEX S500 Kooyman B.V. is in bijna 50 jaar uitgegroeid tot een vertrouwd adres op het gebied van alle uiteenlopende grondwerkzaamheden. Dankzij een uitgebreid machinepark is het familiebedrijf in staat om elke klus op iedere locatie uit te voeren.

De Stonex S500 is de nieuwste en meest universele RTK GNSS ontvanger om centimeter nauwkeurig digitaal in te meten.

Kooyman B.V. klaart elke klus!

Zo makkelijk dat iedereen het kan!

De S500 GNSS beschikt over 432 kanalen en ontvangt alle beschikbare satellietconstellaties (GPS, GLONASS, GALILEO, BEIDOU en SBAS). Dankzij het hoge aantal kanalen levert deze ontvanger optimale prestaties, ook bij afscherming van satellietontvangst door hoge gebouwen of bomen.

De Stonex S500 is verkrijgbaar vanaf 1950 euro en

Kijk op de website voor onze vacatures

biedt de hoogste prijs/ kwaliteit verhouding in WWW.KOOYMANBV.NL

de markt. Gratis onder-

Poelweg 2 - 1424 PB De Kwakel Tel: 0297 - 560 575 E-mail: info@kooymanbv.nl

Servicedesk is uiteraard

steuning door onze

13963

inbegrepen!

KENMERKEN S500 • • • ANDROID ON BOARD

Integreer de S500 GNSS eenvoudig in uw eigen apps

NAUWKEURIG

Centimeter nauwkeurig meten

DATA TRANSMISSIE WIFI, Bluetooth en 4G

VAN AANVRAAG TOT AFWERKING

HAAXMAN PROJECTEN

VRS NETWERK

Voordelig abonnement voor RTK correcties

CLOUD SUPPORT

Sync meetgegevens simpel via de CLOUD

SANEREN VERGUNNINGEN EIND INSPECTIE

T 035 - 773 06 26 info@haaxmanprojecten.nl www.haaxmanprojecten.nl

14066

GEODIRECT.NL 13971

82 B+U 6 2019 H.V.O. / PROVOCHT

Vocht in huis?

Voor de constatering dat een huis vochtig is, is geen hogere wiskunde nodig. Voor het bieden van een oplossing is kennis van zaken en ruime ervaring echter wel een vereiste. Provocht.nl is al 30 jaar een betrouwbare partner in vochtbestrijding.

N

iet ieder vochtprobleem is hetzelfde, waardoor er geen standaardoplossing bestaat.

Om het probleem goed aan te pakken, wordt door Provocht.nl dan ook eerst de oorzaak van het probleem opgespoord. Zodra de veroorzaker bekend is, wordt het probleem vakkundig aangepakt.

WAARDOOR KUNNEN VOCHTPROBLEMEN ONTSTAAN?

De meest eenvoudige oorzaak van vochtproblemen is lekkage. Na afdichting van de lekkage en droging van de ruimte, is in de meeste gevallen het probleem opgelost. In het geval van een kelder of souterrain met een vochtprobleem wordt het al complexer. Vaak wordt vochtoverlast dan veroorzaakt door het grondwaterpeil, waardoor het water de ruimte binnendringt door bijvoorbeeld een scheur in de vloer of wand. Als bewoner is het niet mogelijk op locatie het grondwaterpeil te verlagen. Als u de kelder toch wenst te gebruiken, dan kan Provocht.nl u helpen bij het vinden van een waterdichte oplossing zoals het injecteren van de scheur met een gepatenteerde injectiehars. Ook renoveert/transformeert Provocht.nl uw kelder of souterrain naar een volledig nieuw leefbare ruimte.

GEZONDHEID EN SCHIMMELS

In huizen met een groot vochtprobleem kunnen vrij eenvoudig schimmels ontstaan, daar deze zich graag voortplanten op een vochtige ondergrond. Naast het feit dat de vochtige leefruimte zelf schadelijk is voor de gezondheid, zijn ook deze schimmels in veel gevallen verantwoordelijk voor gezondheidsklachten bij bewoners. Provocht. nl bekijkt en analyseert in deze situaties het probleem en komt met een passende oplossing.

WAT DOEN WIJ NOG MEER

Vlekken op de muur? Schimmel? Grote kans dat er optrekkend vocht in de muur zit. Kenmerkend is een vochtige muur, loslatende verflagen, los zittend stucwerk en zout-uitbloei. Provocht.nl biedt voor dit probleem een unieke milieuvriendelijke injectiemethode waardoor het optrekkend vocht permanent wordt gestopt.

Een uitgebreid aanbod van alle beschikbare werkzaamheden vindt u terug op www.provocht.nl.

WIE ZIJN WIJ

Provocht.nl is onderdeel van H.V.O. (Heemsteeds Vochtweringsbedrijf Okx). De werkzaamheden zijn in 1989 gestart in Heemstede, maar de huidige uitvalsbasis van het bedrijf is Haarlem. Door de kennis en ervaring die het bedrijf de afgelopen decennia heeft opgedaan, is zij een echte specialist op dit vakgebied. Provocht.nl is aangesloten bij Stichting Keurmerk Erkende Vochtexperts (SKEV). Een extra garantie op de beste kwaliteit in vochtbestrijding. In augustus van dit jaar viert H.V.O./Provocht.nl het dertigjarig bestaan. Onlangs is er een nieuw wagenpark aangeschaft dat voldoet aan de laatste eisen voor het werken in binnenstedelijk gebied.

ONZE PROJECTEN: Voor een hotel aan het Bellamyplein in Amsterdam is de kelder volledig gerenoveerd.

De kelder van het oude V&D-pand in Hoorn is in opdracht van de vastgoedbeheerder door injecteren drooggelegd.

De kelder van de Dirk vd Broek-vestiging aan het Plein 40-45 in Amsterdam is aangepakt.

H.V.O. / PROVOCHT

Hulswitweg 20 2031 BG Haarlem

T. 023 - 528 65 87

E. info@provocht.nl I. www.provocht.nl

B+U 6 2019 83

Voor al uw civiele vraagstukken de juiste oplossing

14020

Snel en eenvoudig een indicatieve warmte afgifte en koel opname bepalen?

HDB Civiel

Alles om ons heen is civiele techniek. Van bruggen, dijken en sluizen, tot riolering, straten en wegen. Bijna als vanzelfsprekend fietsen, wandelen of rijden we hier overheen. HDB Civiel helpt u iedere dag weer veilig en snel op weg.

Wij bieden de oplossing voor al uw civiele vraagstukken. Zodat u veilig op pad kunt!

Diensten

Grond-, weg- en waterbouw Betonbouw Bouwkundige werken Sloopwerken Milieukundige werken Contractvormen Engineering & Ontwerp Verhuur materieel Transport van materialen Bulkseweg 24 5331Pk Kerkdriel 0418 - 63 37 32 info@hdbgroep.nl

Meer informatie:

www.provarmo.nl

14022

www.hdbgroep.nl

14004a

84 B+U 6 2019 OFF GRID SYSTEMS

Energie op plaatsen waar geen elektriciteitsnetwerk aanwezig is Off Grid Systems uit Moerkapelle is gespecialiseerd in het leveren van stand-alone energieoplossingen. Bij de ontwikkeling van de systemen wordt een combinatie van meerdere technieken gebruikt. Welke combinatie u ook kiest, de systemen zijn altijd voorzien van een OGS control® module. Met deze module is mogelijk om via OGS-online de systemen te controleren en gegevens uit te lezen.

‘Voor elke situatie een passende energieoplossing’

D

e OGS Daystar is een hybride energievoorziening die niet-seizoensgebonden gebruikt kan worden. De stevige stalen behuizing is voorzien van minimaal één zonnepaneel en een accupakket. Ter ondersteuning van de zonne-energie is het systeem voorzien van een brandstofcel. De gecombineerde technieken zorgen voor betrouwbare stand-alone elektriciteitsvoorziening die jaarrond autonoom functioneert. In combinatie met de eerder genoemde OGS control® module kan de opbrengst eenvoudig worden uitgelezen.

Een ander hoogwaardig energiesysteem is de Powerbase die is geplaatst in een stevige ‘hufterproof’ omkasting. De behuizing is zeer ruim, zodat er voldoende ruimte overblijft om andere apparatuur in de kasten aan te sluiten. Dit product is uitgerust met een hybride dieselaggregaat. Zodra de accu’s volledig zijn opgeladen, schakelt de dieselmotor automatisch uit. Dit systeem is geschikt voor apparaten die een grotere energiecapaciteit - tot meerdere kW - vragen. De kleinere systemen zijn geschikt voor het voeden van apparatuur van 50 tot 200 Watt.

OFF GRID SYSTEMS

Bredeweg 47a 2751 GH Moerkapelle

Sinds 2015 worden in eigen beheer zeer geavanceerde lithium accu’s geproduceerd. Deze zijn draagbaar, zonder gereedschap te verwisselen en voorzien van o.a. een docking connector, een CAN bus aansluiting en een luxe uitleesscherm. Het is mogelijk de accu’s te reviseren waardoor een daling van de Total Cost of Ownership met 40% te realiseren is.

SERVICE EN VERHUUR

De apparatuur is volledig in eigen beheer ontwikkeld waardoor de betrouwbaarheid optimaal kan worden gegarandeerd. In geval van storing beschikt Off Grid Systems over een eigen storingsdienst.

Off Grid Systems beschikt verder over een verhuurvloot van enkele tientallen systemen. De systemen kunnen twaalf maanden per jaar op een zeer schone manier energie opwekken.

PROJECTEN EN LOCATIES: Op Saba en Sint Eustatius worden installaties, voorzien van zonnepanelen, ingezet voor de verlichting van bouwplaatsen en industrieterreinen.

In de provincie Flevoland staan op verschillende locaties autonome energie-installaties ten behoeve van een windsnelheidsonderzoek met behulp van LIDAR technologie.

T. 079 - 593 63 03

E. info@offgridsystems.nl I. www.offgridsystems.nl

B+U 6 2019 85

J. Boonzaaijer Aannemingsbedrijf B.V. Reeds meer dan 50 jaar bouwen wij aan oplossingen. Samen met onze opdrachtgevers zoals; Gemeenten, Provincies, ProRail, Waterschappen en grote aannemingsbedrijven.

Asterweg 121 1031 HM Amsterdam T +31 (0)20 341 7882 www.rheofalt.com

RHEOFALT HP-AM

Van betonherstel, metselwerkrenovatie en repareren en vervangen van houtconstructies en -bekledingen aan sluizen, bruggen en andere kunstwerken tot realiseren van nieuwe (rail-) infrawerken en constructies. Van participeren in ontwerp tot uitvoering en onderhoud. De verzorging van het complete pakket of juist onderdelen, afgestemd op uw wens.

THE SMART MODIFICATION Recycling Asphalt

THE NATURAL MODIFICATION TO SOFTEN HARD BITUMEN 100% Natuurlijk RheoFalt HP-AM: Is een natuurlijke hars, Bevat geen flux olie, Geproduceerd uit duurzame herwinbare grondstoffen.

Voordelen Verhoogt de penetratie van bitumen Vermindert de verwering van bitumen Verbetert de verwerkbaarheid van gerecycled asfalt Meest toegepast verjongingsadditief in West-Europa

13939

14055

86 B+U 6 2019

• Betonboren • Asfaltzagen Kromme Mijdrecht 9 1426 AA De Hoef

• Betonzagen • Sloopwerken T I

0297 - 56 15 12 www.stamsloop.nl 14018

Grondwerk en Kraanverhuur

Van ´t Veld bv

Specialist in kabelinfra Uw partner voor de aanleg en vervanging van kabelroutes, ook in de vervuilde grond.

Van ’t Veld is VCA*, ISO 9001 en CKB gecertificeerd en werkt uitsluitend met goed opgeleide, gekwalificeerde vakmensen.

SPECIALIST IN ECOLOGISCH ONDERZOEK, BEGELEIDING & MITIGATIE

www.gvtveld.nl - Putten

www.stalenbuispersen.nl Dé oplossing als een open ontgraving niet mogelijk of wenselijk is.

Stalen buizen tot 250 mm op voorraad.

14027

VCA* gecertificeerd Eigen werkplaats voor Mitigerende maatregelen Snel en Flexibel 06 - 121 018 18 | info@kfnp.nl | www.kfnp.nl 14037

De Twee Heren zijn specialisten in het ontwerpen, aanleggen en beheren van uitdagende projecten in de buitenruimte.

Met onze jarenlange ervaring, kennis, creativiteit en vakmanschap kunnen wij elk project van A tot Z uitvoeren.

ontwikkeling

ontwerp uitvoering

info@detweeheren.nl www.detweeheren.nl 14043

NIEUWBOUWWONINGEN IN JAAR 10 PROCENT DUURDER Nieuwbouwkoopwoningen waren in het eerste kwartaal van 2019 ongeveer tien procent duurder dan een jaar eerder. Net als in de vijf voorgaande kwartalen stegen de prijzen van nieuwbouwkoopwoningen harder dan die van bestaande koopwoningen. Dit blijkt uit nieuwe cijfers van het CBS en het Kadaster.

Ook in het laatste kwartaal van 2018 waren nieuwbouwkoopwoningen ongeveer tien procent duurder dan een jaar eerder.

Bestaande koopwoningen waren in het

vierde kwartaal van 2018 in vergelijking met een jaar eerder negen procent duurder, terwijl de prijzen in het eerste kwartaal van 2019 ongeveer acht procent hoger waren.

De prijzen van alle verkochte Nederlandse koopwoningen in totaal, uitgedrukt in de huizenprijsindex (HPI), waren in het eerste kwartaal 8,2 procent hoger dan een jaar eerder. Sinds eind 2013 werden bestaande koopwoningen elk jaar duurder.

Voor nieuwbouwkoopwoningen is deze trend een jaar later ingezet. Sinds het vier-

de kwartaal van 2017 stijgen de prijzen van nieuwbouwkoopwoningen sterker dan die van bestaande koopwoningen.

Het aandeel nieuwbouwkoopwoningen in de totale koopsom van alle verkochte woningen was in het eerste kwartaal ruim twaalf procent, een lichte afname ten opzichte van 2018, toen het aandeel van de nieuwbouwkoopwoningen bijna 14 procent was.

Nederland behoort tot de top vijf van landen waar nieuwbouw- en bestaande koopwoningen het meest in prijs zijn toegenomen.

88 B+U 6 2019

Een scherp oog voor meetkunde

GEO

Maatvoering in bouw Deformatiemetingen x,y,z Industrieel/ kadastraal meetwerk Nauwkeurigheidswaterpassingen Kartografie/terreinmetingen

geovalk.nl

VALK

l a n d m e e t k u n d i g

Geovalk B.V. telefoon: 0182 373 387 mobiel: 06 1029 2882 e-mail: info@geovalk.nl 14050

Overal maximale beveiliging Voor groot en klein terrein, voor permanente, kortstondige of spoedeisende plaatsing.

14058

Wij lossen het op!

2 4 / 7 L I V E VIDEO SU RVE I LL AN C E

Kabelfout lokalisatie Kabeldiagnose PD meting - tangens/delta Manteltesten en fouten lokaliseren In kaart brengen van onbekende kabel trace’s Powerquality meting Nen1010 & Nen3140 keuringen in de openbare verlichting Ondersteuning, toezicht & advies op projecten

SECURITY CABIN B.V. De Veken 32a 1716 KE Opmeer Kijk voor meer informatie op:

www.securitycabin.nl

T: 0226 - 360 250 E: info@securitycabin.nl 14044

a p h ou tgrou p. n l

14048

VMBO TECHNIEKONDERWIJS KRIJGT RUIM 230 MILJOEN Om het techniekonderwijs verder te ontwikkelen krijgen 45 regio’s in totaal ruim 231 miljoen euro, zo berichtte het ministerie zojuist. Dat is bijna 16.000 euro per leerling. De plannen voor beter techniekonderwijs zijn van vmbo-scholen, mbo’s en lokale en regionale bedrijven.

Minister Slob van Ministerie van O ­ nderwijs, Cultuur en Wetenschap onderwijs: “De arbeidsmarkt staat te springen om goed geschoold technisch personeel. Daarom hebben vmbo-scholen, mbo’s en het bedrijfsleven samen plannen gemaakt. De ambitie die daar uit spreekt is geweldig.”

De plannen verschillen erg per regio, van nieuwe technieklokalen tot technologie in

het basisonderwijs. Waar in de ene regio een nieuwe gezamenlijke technieklocatie wordt opgezet, kiest een andere regio ervoor om vmbo-leerlingen praktijklessen te laten volgen bij bedrijven. Veel regio’s gaan ook op basisscholen aan de slag om leerlingen kennis te laten maken met techniek en technologie.

bij het bijstellen van de plannen. De uitvoering van de plannen voor het VMBO techniekonderwijs worden betaald uit de 100 miljoen euro voor techniekonderwijs die in het Regeerakkoord zijn aangekondigd, de regeling ‘Sterk techniekonderwijs 20202023’ die het ministerie van OCW in september 2018 heeft gepubliceerd.

In totaal hebben 78 regio’s plannen ingediend om hun techniekonderwijs in de komende vier jaar verder te ontwikkelen. De regio’s waarvan de plannen nog niet zijn goedgekeurd krijgen tot 1 oktober de tijd om deze te verbeteren. In veel gevallen was de samenwerking nog niet voldoende ontwikkeld. Deze regio’s worden ondersteund

De subsidie kan worden aangevraagd door samenwerkende partijen in de regio, waarbij een van de vmbo-vestigingen optreedt als penvoerder. Belangrijke voorwaarde is dat sprake moet zijn van co-financiering, voor ten minste 10% van het subsidiebedrag, door het bedrijfsleven.

90 B+U 6 2019

Uw partner voor al uw houtwensen AzobĂŠ Bilinga Douglas Accoya Eiken Oregon Pine

0180 - 551 552 www.boogaerdthout.nl info@boogaerdt.nl

14021

controle over je energie

Wij werken aan een leefbare en duurzame samenleving voor iedereen en geloven in de kracht van innovatie en synergie om dit te bereiken.

Anexo biedt inzicht in energie, openbare verlichting en biedt (slimme) netwerkoplossingen die bijdragen aan een betrouwbare en duurzame

Energie meten

Energie infrastructuur

Onderhoud

Verlichten

energievoorziening door heel Nederland.

anexo.energy 14067

0 8 5 0 7 1 6 8 8 8 | i n fo 0 8 5 0 7 1 6 8 8 8 | i n fo @ v i s s c h e r b v. c o m | w w w.v i

0 8 5 0 7 1 6 8 8 8 | i n fo @ v i s s c h e r b v. c o m | w w w.v i s s c h e r b v. c o m 0 8 5 0 7 1 6 8 8 8 | i n fo @ v i s s c h e r b v. c o m | w w w.v i s s c h e r b v. c o m 14053

NIEUWE NORM DAGLICHT IN GEBOUWEN. De hoeveelheid daglicht in gebouwen wordt in de toekomst anders bepaald.

Straks berekenen we de daglichtfactor in procenten t.o.v. het licht in het vrije veld volgens de Europese norm NEN-EN 17037 De nieuwe norm sluit beter aan bij de feitelijke praktijk en bij de huidige manier van werken. Nu wordt de equivalente daglichtoppervlakte bepaald volgens NEN 2057.

Bouwregelgeving

De daglichtfactor wordt bepaald door het gebouw in te voeren in bestaande gratis software en geeft inzicht in de verdeling van het daglicht over de hele ruimte. De normcommissie heeft het ministerie van BZK geadviseerd deze bepalingsmethode in de bouwregelgeving over te nemen. Dit zal

waarschijnlijk nog tot na 2021 duren. Tot die tijd blijft de (door NEN ingetrokken) NEN 2057 geldig voor de bouwregelgeving.

Meten, berekenen, vergelijken

Architecten, ontwerpers, projectontwikkelaars, investeerders, technisch adviseurs en fabrikanten kunnen de nieuwe norm op dezelfde manier gebruiken als NEN 2057.

Voordeel is dat nu meteen duidelijk is waar de donkere en lichte plekken in een ruimte zijn. Onderzoekers kunnen gebouwen binnen en buiten Nederland makkelijker met elkaar vergelijken. Handhavers en controleurs kunnen met de nieuwe norm, zowel theorie als praktijk toetsen, omdat de factor zowel berekend als gemeten kan worden.

Richtlijn ook voor zonlicht, uitzicht en bescherming

De Europese norm geeft ook richtlijnen voor de blootstelling aan zonlicht, uitzicht en bescherming tegen verblinding. Dit zijn, net zoals daglicht, belangrijke factoren voor de kwaliteit van het gebouw. Ze bevorderen het welzijn en de productiviteit van de aanwezigen. Aangetoond is dat daglicht belangrijk is voor de gezondheid van mensen. Vanwege dit belang wordt aan een Nederlandse praktijkrichtlijn met toelichting en voorbeelden gewerkt. De nieuwe eisen behorende bij de daglichtfactor voor de bouwregelgeving worden nog door de overheid vastgesteld.

Info: www.nen.nl

92 B+U 6 2019

COLOFON Bouw en Uitvoering (B+U) is informatiebron en vakblad, voor beslissers en toeleveranciers van en binnen de bouwsector en hoofden van dienst en medewerkers van rijk, provincie en gemeente, waterschappen, woningbouwverenigingen e.d., waarbij inbegrepen: directies publieke, openbare en gemeentewerken, openbare bedrijven, architectuur en stadsontwikkeling, bouw- en woningtoezicht, milieu, nuts­bedrijven, DVD, relevante publiek-private samenwerkingen, middel­baar en hoger technisch ­onderwijs, openbaar vervoers­bedrijven, aannemers utiliteit-, nieuwbouw, civiel, GWW en infra.

AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE:

Ronald van Bochove, Doeke Bosma, Hilbert Buhrs, Tilly van Dongen, Emile Koeman, Helga de Leeuw van Weenen, Jolanda Linschoten, Esther van Nijen, Annemieke Nijhuis, Daan Otto, Jørgen Postma, Betty Rombout, Erik Steegman, Carin Velt, Gerard Vos. HOOFDREDACTEUR

Ontwerp, aanleg, renovatie en onderhoud van onder andere pleinen en entrees van kantoorgebouwen of de herinrichting van een compleet kantorencomplex en nog veel meer groenprojecten voeren wij uit voor bedrijven in het gehele land. Kijk voor meer info op onze website.

Gerard Vos, e-mail: g.vos@aprmediagroep.nl UITGEVER

Jaco Otto, e-mail: j.otto@aprmediagroep.nl

www.degroenladder.nl/zakelijk Email: info@degroenladder.nl Telefoon (033) 4650427 14061

ABONNEMENTEN

Jaarabonnement* Buitenland Losse nummers** Abonnementen binnen de d ­ oelgroep*

€ 85,00 € 130,00 € 15,00 € 39,00

* Prijzen zijn exclusief BTW. ** Prijzen zijn exclusief BTW en verzendkosten.

VORMGEVING

APR Media Groep BV, e-mail: studio@aprmediagroep.nl DRUK

Veldhuis Media BV, Raalte UITGAVE

APR Media Groep BV Spacelab 2, 3824 MR Amersfoort Postbus 2696, 3800 GE Amersfoort Telefoon: +31 (0)33 456 70 50 E-mail: info@aprmediagroep.nl Internet: www.aprmediagroep.nl

Bouwbedrijf Biesheuvel en de Bruin WONING- EN UTILITEITSBOUW

ADVERTENTIE- EN ORDERADMINISTRATIE

E-mail: orders@aprmediagroep.nl ABONNEMENTENADMINISTRATIE

APR Media Abonneeservice Daalakkersweg 2 - 72 5641 JA Eindhoven Telefoon: +31 (0)88 226 66 86 E-mail: abo@aprmediagroep.nl AANSPRAKELIJKHEID VAKTIJDSCHRIFT

Griendaak 10a, 3371 KH Hardinxveld-Giessendam 0184 - 610 671 info@biesheuvelendebruin.nl www.biesheuvelendebruin.nl

Aan de inhoud van dit vaktijdschrift is veel zorg en aandacht besteed. Het is echter mogelijk dat de inhoud van deze uitgave omissies bevat. Aan de inhoud van deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. APR Media Groep BV kan niet aansprakelijk worden gehouden voor de directe of indirecte gevolgen van het gebruik, op welke wijze dan ook, van de in deze uitgave aangeboden informatie. APR Media Groep BV geeft geen enkele garantie, noch aanvaardt enigerlei aansprakelijkheid met betrekking tot de inhoud, data, adviezen, verklaringen, producten of ander materiaal in deze uitgave. Overname van artikelen uit deze uitgave is uitsluitend toegestaan met bronvermelding en na schriftelijke toestemming van de uitgever. Alle regels met betrekking tot de Nederlandse intellec­tuele eigendomsrechten zijn van toepassing. ©2018 APR Media Groep BV.

ISSN - 0921 - 1667 13875

Grip Gripop opuw uwdaken daken Dakbehoud Nederland is een isorganisatie met landelijke dekking voor voor Dakbehoud Nederland een organisatie met landelijke dekking dakonderhoud en dakmanagement.

Onze Onze klanten zijn overheid, dakonderhoud en dakmanagement. klanten zijn overheid, woningcorporaties, vastgoedbeheerders en VvE’s.

U hebtU één woningcorporaties, vastgoedbeheerders en VvE’s. hebtoverzichtelijk één overzichtelijk contract en continu inzichtinzicht in de conditie van uw vastgoed. contract en continu in de conditie van uw vastgoed.

VOORDELEN DAKBEHOUD VOORDELEN DAKBEHOUD •

Gecertificeerde dakdekkersbedrijven • Gecertificeerde dakdekkersbedrijven

•

Landelijke dekking / Calamiteitenservice • Landelijke dekking / Calamiteitenservice

•

Inzicht in eningrip op de van uw • Inzicht en grip opconditie de conditie vandaken uw daken

•

Langere levensduur daken • Langere levensduur daken

•

Kostenbesparing doordoor dakonderhoud • Kostenbesparing dakonderhoud

Dakbehoud Nederland Dakbehoud Nederland Nevelgaarde 40 40 Nevelgaarde 3436 3436 ZZ Nieuwegein ZZ Nieuwegein 036 530 9044 90 03644 530 info@dakbehoud.nl info@dakbehoud.nl WWW.DAKBEHOUD.NL WWW.DAKBEHOUD.NL

13824b

138

Het snelste daksysteem in de Benelux

Geen puntbelasting Minimale ballast Geen gereedschap Eenvoudige montage Geen schade sinds de introductie in de Benelux

Distributeur Benelux: DenG Solar 033 - 200 7070 14056